NDIHMA JURIDIKE FALAS NË ÇËSHTJET PENALE DHE …kli-ks.org/wp-content/uploads/2017/09/FLA-final-report_ALB_KLI.pdf · ti përmbahet parimeve të përbashkëta për të drejta të

Instu i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi

Instut Pravde Kosova

Kosovo Law Instute

Shtator 2017

NDIHMA JURIDIKE FALAS NEuml CcedilEumlSHTJET PENALE DHE ZBATIMI I STANDARDEVE TEuml GJYKATEumlS

EVROPIANE PEumlR TEuml DREJTAT E NJERIUT NGA GJYKATAT E KOSOVEumlS

Programi Keumlrko Drejteumlsi eumlshteuml i financuar nga Departamentit Amerikan i Shtet teuml Shteteve

teuml Bashkuara teuml AmerikeumlsINL dhe e implementuar nga National Center for State Courts

peumlr teuml mbeumlshtetur njeuml zhvillim teuml fuqisheumlm teuml keumlrkeseumls peumlr drejteumlsi neuml Kosoveuml teuml bazuar neuml

deumlshmi Neumlpeumlrmjet programit Keumlrko Drejteumlsi NCSC eumlshteuml duke mobilizuar partnereumlt e

Organizatave teuml Shoqeumlriseuml Civile (OSHC) peumlr teuml vepruar si agjenteuml teuml ndryshimit duke

nxitur llogaridheumlnien transparenceumln dhe integritetin neuml sektorin e drejteumlsiseuml

Ky raport eumlshteuml beumlreuml i mundur me mbeumlshtetje nga Departamenti Amerikan i Shtetit teuml

Shteteve teuml Bashkuara teuml AmerikeumlsINL peumlrmes programit Keumlrko Drejteumlsi Mendimet teuml

gjeturat dhe konkludimet apo rekomandimet neuml keumlteuml raport i peumlrkasin autorit dhe nuk

paraqesin mendimet e Departamentit Amerikan teuml Shtetit teuml Shteteve teuml Bashkuara teuml

AmerikeumlsINL ose teuml National Center for State Courts

AUTOREuml

Ehat Miftaraj dhe Betim Musliu

Hulumtimi eumlshteuml mbeumlshtetur nga Fjorda Vllasolli

dhe ekipi i hulumtuesve teuml terrenit Kaltrina Ajvazi

Sabina Pergega Suzana Manaj Leotrim Bytyccedili

Martin Komani Albulena Mujaj Bajraktari

Rita Gacaferi dhe Erestina Buja

RRETH IKD

IKD Instituti i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi eumlshteuml organizateuml jo-qeveritare dhe jo-fitimprureumlse e

politikave publike fabrikeuml e mendimeve e specializuar neuml sektorin e drejteumlsiseuml

KONTAKTI

IKD

Rr Rrustem Statovci Hyrja 1 Nr1

Prishtineuml

E infokli-ksorg

wwwkli-ksorg

copy Teuml gjitha teuml drejtat e keumltij botimi janeuml teuml rezervuara nga Instituti i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi

(IKD) Teuml drejtat dhe prona intelektuale mbrohen me Ligjin peumlr teuml Drejtat e Autorit dhe teuml

Drejtat e Peumlrafeumlrta

PEumlRMBAJTJA

LISTA E SHKURTESAVE 4

1 HYRJE 5

2 METODOLOGJIA 7

21 HULUMTIMI PARAPRAK 7

22 MONITORIMI 7

23 INTERVISTAT 7

24 ANALIZA E VENDIMEVE GJYQEumlSORE TEuml FORMEumlS SEuml PREREuml 8

25 FOKUS GRUPI I PALEumlVE TEuml INTERESIT TEuml SISTEMIT TEuml DREJTEumlSISEuml 8

3 OFRIMI I NDIHMEumlS JURIDIKE NEuml KOSOVEuml NJEuml KORNIZEuml LIGJORE E NDIKUAR NGA

KEDNJ 9

31 KEDNJ DHE KUSHTETUTA E KOSOVEumlS 9

32 KODI I PROCEDUREumlS PENALE DHE E DREJTA PEumlR NDIHMEuml JURIDIKE FALAS 10

33 LIGJI PEumlR NDIHMEuml JURIDIKE FALAS 11

34 PRAKTIKA GJYQEumlSORE E GJEDNJ-SEuml KRITERI ldquoFINANCIARrdquo DHE ldquoINTERESI I

DREJTEumlSISEumlrdquo 12

4 MEKANIZMAT PEumlR OFRIMIN E NDIHMEumlS JURIDIKE FALAS 14

5 PRAKTIKA AKTUALE E KOSOVEumlS E NDIHMEumlS JURIDIKE FALAS NEuml PROCEDURA

PENALE 15

51 GJETJET E MONITORIMIT DHE SITUATA NEuml PRAKTIKEuml 16

52 TEuml DHEumlNAT E MBLEDHURA NGA INTERVISTAT E TEuml PANDEHURVE 18

53 INTERVISTAT ME GJYQTAREumlT 19


6 PEumlRFUNDIME 24

7 REKOMANDIME 25

4

LISTA E SHKURTESAVE

1 GjTh - Gjykatat Themelore

2 GJEDNJ - Gjykata Evropiane e teuml Drejtave teuml Njeriut

3 IKD - Instituti i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi

4 KGJK - Keumlshilli Gjyqeumlsor i Kosoveumls

5 KPPRK - Kodi i Procedureumls Penale teuml Republikeumls seuml Kosoveumls

6 KEDNJ - Konventa Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut

7 NJF - Ndihma Juridike Falas

8 OAK - Oda e Avokateumlve teuml Kosoveumls

9 OSBE - Organizata peumlr Siguri dhe Bashkeumlpunim neuml Evropeuml

5

1 HYRJE

Komuniteti Evropian njeh lsquoNdihmeumln Juridikersquo neuml ccedileumlshtjet penale civile dhe

administrative si teuml drejteuml teuml njeriut Peumlrderisa shumeuml qytetareuml evropianeuml kaneuml mjete

peumlr teuml peumlrballuar financiarisht peumlrfaqeumlsuesin e tyre ligjor qeveriteuml gjyqeumlsoreumlt dhe

komuniteti meuml i gjereuml ligjor (gjegj Shoqatat e Avokateumlve) neuml Evropeuml kaneuml punuar peumlr teuml

miratuar legjislacionin dhe peumlr teuml organizuar veten neuml meumlnyreuml qeuml kjo e drejteuml vitale

ligjore teuml vihet neuml dispozicion teuml personave teuml varfeumlr pa pageseuml E drejta peumlr peumlrfaqeumlsues

ligjor eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml neuml ccedileumlshtjet penale duke pasur parasysh vlereumln e

larteuml qeuml ne teuml gjitheuml e vendosim neuml lirineuml toneuml dhe stigmeumln qeuml i ndryshon jeteumln dhe qeuml i

ngjitet qytetarit pas deumlnimit Prandaj si shtet meuml i ri nga keumlto shtete evropiane Kosova

eumlshteuml e detyruar teuml krijojeuml dhe zbatojeuml sisteme teuml tilla teuml ndihmeumls juridike neuml meumlnyreuml qeuml

trsquoi peumlrmbahet parimeve teuml peumlrbashkeumlta peumlr teuml drejta teuml njeriut teuml Konventeumls Evropiane

peumlr teuml Drejtat e Njeriut (KEDNJ)

Neuml dhjetor teuml vitit 2016 Misioni i OSBE-seuml neuml Kosoveuml publikoi Monitorimin1 e tyre

vjetor teuml Drejteumlsiseuml duke nxjerreuml neuml pah ndash neuml mesin e shumeuml ccedileumlshtjeve tjera - mungeseumln

e peumlrfaqeumlsimit ligjor teuml teuml pandehurve neuml procedurat penale neuml Departamentet e

Peumlrgjithshme teuml Gjykatave Themelore teuml Kosoveumls Ky raport teumlrhoqi veumlmendjen e

Institutit teuml Kosoveumls peumlr Drejteumlsi (IKD) dhe nxiti zbatimin e keumltij projekti monitorues teuml

dizajnuar peumlr teuml ofruar teuml dheumlna meuml teuml holleumlsishme dhe njohuri lidhur me besnikeumlrineuml e

sektorit teuml drejteumlsiseuml neuml Kosoveuml ndaj obligimit teuml saj teuml bazuar neuml KEDNJ peumlr teuml ofruar

ndihmeuml juridike peumlr teuml gjitheuml ata qeuml nuk mund ta peumlrballojneuml ateuml

Teuml dheumlnat e mbledhura peumlrmes hulumtimeve sekondare monitorimit teuml gjykimeve dhe

intervistave me teuml pandehurit gjyqtareumlt dhe avokateumlt do teuml demonstrojneuml qeuml peumlrkundeumlr

faktit qeuml ndihma juridike falas eumlshteuml njeuml e drejteuml e garantuar neuml Kushtetuteumln e Kosoveumls

dhe instrumentet ndeumlrkombeumltare drejtpeumlrdrejt teuml zbatueshme Policia e Kosoveumls

prokuroreumlt dhe gjykatat e Kosoveumls shpesh deumlshtojneuml qeuml teuml identifikojneuml dhe informojneuml

teuml pandehurit penal peumlr teuml drejteumln e tyre peumlr peumlrfaqeumlsim juridik falas neuml rastet penale

neumln juridiksionin e Departamenteve teuml Peumlrgjithshme teuml Gjykatave Themelore teuml

monitoruara nga IKD Si rezultat keumlta qytetareuml teuml akuzuar mbeten teuml paveteumldijsheumlm peumlr

keumlteuml teuml drejteuml vitale dhe si rrjedhojeuml avokateumlt e Kosoveumls nuk thirren siccedil duhet peumlr teuml

mbrojtur keumlta qytetareuml teuml varfeumlr

Duke e ekspozuar keumlteuml mungeseuml teuml sigurimit teuml ndihmeumls juridike falas neuml procedureumln

penale peumlr teuml pandehurit teuml cileumlt financiarisht nuk mund ta peumlrballojneuml njeuml avokat ky

raport synon teuml rriseuml veteumldijeumlsimin e aktoreumlve relevanteuml peumlr keumlteuml shkelje serioze dhe teuml

vazhdueshme teuml teuml drejtave teuml njeriut dhe teuml propozojeuml rekomandime konkrete peumlr

institucionet shteteumlrore teuml Kosoveumls peumlr teuml zhdukur keumlteuml teuml meteuml neuml teuml dheumlnat e Kosoveumls

peumlr teuml drejtat e njeriut Peumlr meuml tepeumlr ky raport synon teuml informojeuml qytetareumlt e Kosoveumls

1 Monitorimi i Drejteumlsiseuml i OSBE-seuml korrik 2014- neumlntor 2015 neuml dispozicion neuml

httpwwwosceorgkosovo208771download=true

6

peumlr teuml drejteumln e tyre peumlr ndihmeuml juridike falas teuml garantuar me Kushtetuteumln e Kosoveumls

KEDNJ-neuml dhe praktikeumln gjyqeumlsore teuml Gjykateumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut

(GJEDNJ) teuml zbatueshme drejtpeumlrdrejt neuml Kosoveuml

Gjetjet e raportit janeuml mbledhur neumlpeumlrmjet hulumtimit dhe monitorimit teuml seancave

gjyqeumlsore brenda divizioneve penale teuml Departamenteve teuml Peumlrgjithshme teuml Gjykatave

Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren Monitorimi i gjykimeve - i kryer gjateuml

periudheumls 1 shkurt - 31 maj 2017- u peumlrqendrua neuml ateuml neumlse teuml pandehurit u informuan

neuml meumlnyreuml adekuate peumlr teuml drejteumln e tyre peumlr ndihmeuml juridike falas ose kishin

peumlrfaqeumlsues ligjor gjateuml teumlreuml procedurave peumlrkateumlse penale neuml veccedilanti kur ata nuk

mund teuml peumlrballonin financiarisht peumlrfaqeumlsimin

7

2 METODOLOGJIA

Neuml keumlteuml raport Instituti i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi (IKD) ka peumlrdorur metoda empirike dhe

doktrinare peumlr mbledhjen e teuml dheumlnave relevante neuml lidhje me zbatimin e detyrimeve

kushtetuese dhe ligjore nga shteti peumlr trsquoi siguruar teuml pandehurve qasje neuml njeuml avokat teuml

licencuar neuml ccedileumlshtjet penale neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm teuml Gjykatave Themelore

neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren Kjo metodologji hulumtuese u peumlrzgjodh peumlr teuml

peumlrcaktuar shkalleumln neuml teuml cileumln gjykatat zbatuan detyrimet e tyre kushtetuese neuml lidhje

me peumlrfaqeumlsimin ligjor teuml teuml pandehurve duke peumlrfshireuml zbatimin e ndihmeumls juridike

falas neuml keumlto raste

21 HULUMTIMI PARAPRAK

Gjateuml janarit 2017 IKD-ja fillimisht zhvilloi takime me Kryetarin e Keumlshillit Gjyqeumlsor teuml

Kosoveumls (KGJK) dhe Drejtorin e Sekretariatit teuml KGJK-seuml kryetareumlt e gjykatave dhe

drejtuesit e Departamentit teuml Peumlrgjithsheumlm teuml Gjykatave Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml

dhe Prizren peumlr ti informuar ata peumlr projektin qeuml IKD-ja ishte gati peumlr ta zbatuar

IKD-ja parashtroi keumlrkesa peumlr qasje neuml dokumente publike neuml Gjykateumln Themelore teuml

Prishtineumls Pejeumls dhe Prizrenit me qeumlllim teuml analizimit teuml tyre Rastet qeuml datojneuml qeuml nga

viti 2014 2015 dhe 2016 janeuml zgjedhur rasteumlsisht IKD-ja po ashtu ka kryer hulumtime

neuml lidhje me standardet e GJEDNJ-seuml siccedil janeuml interpretuar dhe shpjeguar neuml vendimet

ligjore teuml GJEDNJ-seuml neuml lidhje me teuml drejteumln peumlr ndihmeuml juridike falas neuml rastet penale

22 MONITORIMI

Para monitorimit neuml Gjykatat Themelore teuml Prishtineumls Pejeumls dhe Prizrenit IKD-ja

zhvilloi njeuml Doracak Monitorimi peumlr stafin e IKD-seuml bazuar neuml udheumlzimet e monitorimit

teuml OSBE-seuml Udheumlzuesi drejtoi IKD-neuml neuml trajnimin e Monitoruesve neuml Terren teuml IKD-seuml

dhe meuml pas drejtoi monitoruesit gjateuml gjitheuml puneumls seuml tyre neuml terren Nga 1 shkurti deri

meuml 31 maj 2017 IKD-ja monitoroi neuml meumlnyreuml sistematike 524 seanca gjyqeumlsore teuml

procedurave penale neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm teuml Gjykatave Themelore neuml

Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren

23 INTERVISTAT

Monitoruesit neuml terren intervistuan tridhjeteuml (30) teuml pandehur qeuml iu neumlnshtruan

procedurave penale para divizionit penal teuml Gjykatave Themelore dhe trembeumldhjeteuml

(13) gjyqtareuml nga keumlto divizione neuml gjykatat e monitoruara

8

24 ANALIZA E VENDIMEVE GJYQEumlSORE TEuml FORMEumlS SEuml PREREuml

Bazuar neuml Ligjin peumlr Qasje neuml Dokumente Publike IKD-ja ka mundur teuml keteuml qasje neuml 45

vendimet peumlrfundimtare gjyqeumlsore teuml zgjedhura neuml meumlnyreuml teuml rasteumlsishme teuml vitit 2014

2015 dhe 2016 nga gjyqtareumlt e Divizionit Penal teuml Departamentit teuml Peumlrgjithsheumlm teuml

Gjykatave Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren IKD-ja analizoi keumlto 45 vendime neuml

meumlnyreuml qeuml teuml identifikojeuml veprat e pretenduara penale teuml adresuara nga gjykata qeuml teuml

identifikojeuml deumlnimet e vendosura nga gjykata dhe qeuml teuml analizojeuml praktikeumln e llogaritjes

seuml shpenzimeve gjyqeumlsore

25 FOKUS GRUPI I PALEumlVE TEuml INTERESIT TEuml SISTEMIT TEuml DREJTEumlSISEuml

Meuml 22 maj 2017 IKD-ja mbajti njeuml fokus grup me peumlrfaqeumlsues nga gjyqeumlsori prokuroria

Oda e Avokateumlve teuml Kosoveumls Avokati i Popullit Ministria e Drejteumlsiseuml Agjencia peumlr

Ndihmeumln Juridike Falas dhe OJQ-teuml ku u diskutuan gjetjet paraprake teuml keumltij raporti

Konkluzionet janeuml integruar neuml pjeseumln analitike teuml keumltij raporti

9

3 OFRIMI I NDIHMEumlS JURIDIKE NEuml KOSOVEuml NJEuml KORNIZEuml LIGJORE E

NDIKUAR NGA KEDNJ

31 KEDNJ DHE KUSHTETUTA E KOSOVEumlS

Sipas nenit 6 (1) teuml KEDNJ-seuml ccedildo person ka teuml drejteumln ldquopeumlr njeuml gjykim teuml drejteumlrdquo neuml

peumlrcaktimin e teuml drejtave dhe obligimeve civile apo teuml ndonjeuml akuze penale2rsquo Kjo

neumlnkupton njeuml shkalleuml e duhur e lsquobaraziseuml seuml armeumlversquo duhet tu mundeumlsoht teuml gjitheuml

personave para njeuml gjykate 3 Neuml lidhje me veprat penale neni 6 (3) (c) thoteuml qeuml

gjithkush ka teuml drejteuml lsquoteuml mbrohet veteuml ose teuml ndihmohet nga njeuml mbrojteumls i zgjedhur

prej tij ose neuml qofteuml se ai nuk ka mjete teuml mjaftueshme peumlr teuml shpeumlrblyer mbrojteumlsin trsquoi

mundeumlsohet ndihma juridike falas kur keumlteuml e keumlrkojneuml interesat e drejteumlsiseuml4

Peumlrderisa neni 14 (3) (d) i Konventeumls Ndeumlrkombeumltare peumlr teuml Drejtat Civile dhe Politike

garanton njeuml teuml dreteuml teuml ngjajshme neuml peumlrcaktimin e akuzave penale5

Sipas Kushtetuteumls seuml Kosoveumls keumlto dy dokumente ndeumlrkombeumltare janeuml drejtpeumlrdrejt teuml

aplikueshme neuml Kosoveuml dhe kaneuml epeumlrsi mbi ligjet e Republikeumls seuml Kosoveumls6 Peumlr meuml

tepeumlr neni 53 i Kushtetuteumls peumlrcakton se teuml drejtat e njeriut dhe liriteuml themelore teuml

garantuara me Kushtetuteuml interpretohen neuml peumlrputhje me vendimet e GJEDNJ-seuml7 Kjo

dispoziteuml i obligon gjykatat neuml Kosoveuml qeuml teuml udheumlhiqen nga praktika gjyqeumlsore e GJEDNJ-

seuml

Peumlrveccedil keumlsaj teuml njeumljtat standarde teuml ndihmeumls juridike falas janeuml teuml misheumlruara neuml nenin

30 (5) teuml Kushtetuteumls seuml Kosoveumls i cili parasheh qeuml ldquoCcedildokush qeuml akuzohet peumlr vepeumlr

penale teuml keteuml ndihmeumln e njeuml mbrojteumlsi qeuml e zgjedhdhe neumlse nuk ka mjete teuml

mjaftueshme trsquoi sigurohet mbrojtja falasrdquo8 Peumlrmes procesit legjislativ ligjveumlneumlsi ka

pasur peumlr qeumlllim teuml zbatojeuml dhe shtjellojeuml keumlteuml teuml drejteuml peumlr ndihmeuml juridike neuml dy pjeseuml

teuml veccedilanta teuml legjislacionit peumlrkateumlsisht Kodit teuml Procedureumls Penale teuml Kosoveumls (KPP)

dhe Ligjit peumlr Ndihmeuml Juridike Falas (NJF)

2 Neni 6 i Konventeumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut neuml dispozicion neuml

httpwwwechrcoeintDocumentsConvention_ENGpdf 3 Po aty 4 Po aty 5 Konventa Ndeumlrkombeumltare peumlr teuml Drejtat Civile dhe Politike miratuar nga Asambleja e Peumlrgjithshme e

Kombeve teuml Bashkuara neuml dispozicion neuml httpstreatiesunorgdocpublicationuntsvolume20999volume-

999-i-14668-englishpdf 6Neni 22 i Kushtetuteumls i eumlshteuml neumlnshtruar detyrimeve teuml njeumlanshme neuml lidhje me Zbatimin e Drejtpeumlrdrejteuml teuml

Marreumlveshjeve dhe Instrumenteve Ndeumlrkombeumltare Teuml drejtat dhe liriteuml e njeriut teuml garantuara me marreumlveshjet

dhe instrumentet ndeumlrkombeumltare teuml meumlposhtme janeuml teuml garantuara me keumlteuml Kushtetuteuml teuml zbatuara

drejtpeumlrseumldrejti neuml Republikeumln e Kosoveumls dhe kaneuml peumlrpareumlsi neuml rast konflikti ndaj dispozitave teuml ligjeve dhe

akteve teuml tjera teuml institucioneve publike (1) Deklarata Universale peumlr teuml Drejta teuml Njeriut (2) Konventa

Evropiane peumlr Mbrojtjen e teuml Drejtave dhe Lirive Themelore teuml Njeriut dhe Protokollet e saj (3) Konventa

Ndeumlrkombeumltare peumlr teuml Drejtat Civile dhe Politike dhe Protokollet e saj 7 Neni 53 i Kushtetuteumls seuml Republikeumls seuml Kosoveumls 15 qershor 2008 neuml dispozicion neuml httpsgzkrks-

govnetActDetailaspxActID=3702 8 Po aty neni 30

10

32 KODI I PROCEDUREumlS PENALE DHE E DREJTA PEumlR NDIHMEuml JURIDIKE

FALAS

KPP-ja neuml thelb adreson teuml drejteumln peumlr ndihmeuml juridike falas neuml dy nene teuml veccedilanta teuml

emeumlrtuara si Mbrojtje e detyruar (Neni 57) 9 dhe si ldquoMbrojtje jo e detyruar (neni 58)10

Neni 57 i KPP-seuml neuml meumlnyreuml eksplicite peumlrcakton rrethanat neuml teuml cilat njeuml i pandehur ka

teuml drejteuml neuml mbrojteumls me shpenzime publike kur i pandehuri eumlshteuml deumlmtuar 11ldquo gjateuml

seanceumls peumlr caktimin e paraburgimit dhe gjateuml koheumls derisa ai gjendet neuml paraburgim

kur aktakuza eumlshteuml ngritur kundeumlr tij peumlr vepeumlr penale teuml deumlnueshme me teuml pakteumln 10

(dhjeteuml) vjet burgim dhe neuml teuml gjitha rastet kur i pandehuri keumlrkon teuml hyjeuml neuml

marreumlveshje peumlr pranimin e fajeumlsiseuml peumlr vepeumlr penale peumlr teuml cileumln parashihet deumlnim i

gjateuml me seuml paku njeuml (1) vit burgimrsquo12

Neuml teuml gjitha keumlto raste neumlse i pandehuri nuk angazhon mbrojteumls eumlshteuml obligim i gjykateumls

ose njeuml organi tjeteumlr kompetent teuml caktojeuml njeuml mbrojteumls sipas detyreumls zyrtare me

shpenzime publike 13 Zbatimi i keumlsaj dispozite neuml praktikeuml eumlshteuml duke u beumlreuml

vazhdimisht Sipas gjyqtarit Naser Foniqi Udheumlheqeumlsi i Divizionit Penal neuml

Departamentin e Peumlrgjithsheumlm neuml Gjykateumln Themelore neuml Prishtineuml sa hereuml qeuml i

pandehuri nuk ka peumlrfaqeumlsim ligjor dhe deumlnimi peumlr vepreumln sipas KPP-seuml eumlshteuml me

natyreuml serioze ai personalisht u kujdes peumlr teuml informuar teuml pandehurit peumlr teuml drejtat e

tyre teuml peumlrcaktuara me nenin 57 teuml KPP-seuml neuml veccedilanti teuml drejteumln e tyre peumlr teuml keumlrkuar

nga Gjykata teuml caktojeuml peumlrfaqeumlsimin e ashtuquajtur ldquosipas detyreumls zyrtarerdquo14

Ndeumlrkoheuml Neni 58 i KPP-seuml zgjeron fusheumln e aplikimit peumlr caktimin e avokatit mbrojteumls

me shpenzime publike edhe neuml rastet kur lsquoprocedura penale zhvillohet peumlr vepeumlr penale

peumlr teuml cileumln eumlshteuml parapareuml deumlnimi me burgim me teteuml (8) ose meuml shumeuml vjet ose kur

keumlteuml e keumlrkojneuml lsquointeresat e drejteumlsiseuml pavareumlsisht nga deumlnimi parashikuar neuml qofteuml se

sipas gjendjes pasurore teuml tijsaj nuk mund t`i peumlrballojeuml shpenzimet e mbrojtjes seuml tijrsquo

(theks i shtuar)15 IKD-ja duhet teuml theksojeuml se neuml hartimin e keumlsaj fraze Parlamenti i

Kosoveumls sipas detyreumls neuml meumlnyreuml identike ka ndjekur gjuheumln e nenit 63 (c) teuml KEDNJ-

seuml duke demonstruar njeuml synim legjislativ teuml qarteuml peumlr teuml siguruar qeuml teuml gjitheuml aktoreumlt e

sektorit teuml drejteumlsiseuml ti peumlrmbahen standardeve teuml nenit 6 teuml KEDNJ-seuml neuml trajtimin e teuml

pandehurve teuml akuzuar peumlr krime qeuml parashohin deumlnime me burgim meuml teuml vogeumll se 8

vjet

9 Neni 57 i Kodit teuml Procedureumls Penale teuml Kosoveumls Nr 04 L-123 neuml dispozicion neuml httpsgzkrks-

govnetActDetailaspxActID=2861 10 Po aty neni 58 11 KPP neni 57 parasheh qeuml i pandehuri duhet teuml keteuml mbrojteumls ldquokur i pandehuri eumlshteuml memec shurdh i verbeumlr

ose shpreh shenja teuml ccedilrregullimeve apo paafteumlsiseuml mendore dhe keumlshtu eumlshteuml i paafteuml qeuml teuml mbrohet veteuml me

sukses helliprdquo 12 Po aty 13 Po aty neni 57 para 2 14 Intervisteuml peumlr emisionin televiziv ldquoBetimi peumlr Drejteumlsirdquo Mjetet juridike efektive i transmetuar meuml 16 qershor

2017 neuml Radio Televizionin e Kosoveumls neuml dispozicion neuml httpbetimiperdrejtesicomemisionetmbrojtja-

efektive-juridike 15 KPK neni 58

11

Lidhur me informimin e teuml pandehurve peumlr keumlteuml teuml drejteuml peumlr avokat KPP neni 58 (2)

nuk identifikon neuml meumlnyreuml teuml qarteuml aktorin shteteumlror teuml detyruar teuml japeuml keumlteuml informateuml

Neni 58 (2) thjesht thekson se ldquoI pandehuri njoftohet peumlr teuml drejteumln e tij neuml mbrojteumls me

shpenzime publike sipas paragrafit paraprak para se teuml merret neuml pyetje peumlr hereuml teuml

pareuml 16 Neuml intervistat me teuml pandehurit penaleuml teuml intervistuar nga IKD-ja eumlshteuml beumlreuml e

qarteuml se neuml pothuaj teuml gjitha rastet teuml pandehurit nuk ishin teuml informuar peumlr keumlteuml teuml

drejteuml

Megjitheumlse keumlrkesa e praktikeumls gjyqeumlsore teuml GJEDNJ-seuml keumlrkon qarteuml qeuml gjyqtareumlt teuml

ushtrojneuml kontroll mbi procedurat penale dhe tu sigurojneuml teuml gjitha paleumlve ldquobarazi teuml

armeumlve17rdquo neuml keumlto procedura gjuha e tanishme e KPP-seuml neuml meumlnyreuml teuml papeumlrshtatshme

vendos barreumln peumlr teuml keumlrkuar emeumlrimin e mbrojteumlsit me shpenzime publike mbi teuml

pandehurin e varfeumlr18 Meuml pas njeuml keumlrkeseuml e tilleuml aprovohet nga gjykata ose autoriteti

tjeteumlr kompetent (gjegj Policia Prokuroria) neuml vareumlsi teuml fazeumls seuml rastit neuml procedureuml19

dhe veteumlm ateumlhereuml i pandehuri eumlshteuml i detyruar teuml ploteumlsojeuml njeuml deklarateuml qeuml tregon

pasuriteuml e veta dhe deklaron se ai ose ajo nuk mund ta peumlrballojeuml mbrojteumlsin ligjor20

33 LIGJI PEumlR NDIHMEuml JURIDIKE FALAS

Ligji peumlr Ndihmeuml Juridike Falas (NJF) krijon sistemin e ndihmeumls juridike falas neuml Kosoveuml

duke peumlrfshireuml ndihmeumln juridike neuml procedureumln penale 21 NJF krijon Agjencineuml e

Ndihmeumls Juridike Falas dhe peumlrcakton kriteret qeuml qytetareumlt duhet teuml peumlrmbushin peumlr teuml

marreuml ndihmeuml juridike falas (kriteri kualifikues kriteret financiare dhe ligjore)22

Megjithateuml ndryshe nga KPP Ligji peumlr NJF nuk beumln dallim neuml mes teuml rasteve penale

sipas detyreumls zyrtare qeuml keumlrkojneuml peumlrfaqeumlsim teuml detyruesheumlm penal (KPP neni 57) dhe

peumlrfaqeumlsimit penal diskrecional (KPP neni 58) Neuml vend teuml keumlsaj neni 4 par 2 i LNJF

keumlrkon peumlrfaqeumlsim penal neuml teuml gjitha fazat e procedureumls penale pavareumlsisht nga numri i

viteve teuml burgimit teuml mundsheumlm peumlrderisa teuml gjitha kualifikimet e peumlrcaktuara neuml LNJF

neni 6 janeuml ploteumlsuar23 Shkurtimisht si duket gjuha diskrecionale e KPP-seuml neuml nenin 58

(2) qeuml i udheumlzon gjyqtareumlt peumlr teuml siguruar mbrojteumls ligjor peumlr teuml pandehurit e varfeumlr peumlr

krimet peumlr teuml cilat parashihen deumlnime neumln 8 vjet duket se janeuml shkurtuar reumlndeuml nga

gjuha e detyrueshme e LNJF neni 4 (2) - i cili jo veteumlm qeuml u siguron teuml pandehurve teuml

varfeumlr njeuml mbrojteumls ligjor falas kur akuzohen per vepra qeuml parashihen deumlnime teuml

16 Po aty Article 58 para 2 17 Timergaliyev kundeumlr Rusiseuml (httphudocechrcoeintengi=001-88888) Deumlshtimi i njeuml avokati teuml paraqitet

neuml procedureumln e ankeseumls dhe vendimi i njeuml gjykate peumlr teuml shqyrtuar rastin megjithateuml ka shkelur Art 6 neuml lidhje

me nenin 6-3 (c) teuml KEDNJ-seuml Neuml keumlteuml vendim Gjykata Timergaliyev shtjellon konceptin se gjyqtari eumlshteuml

kujdestari kryesor i procedureumls dhe keumlshtu njeuml detyrim pozitiv (motivi i drejteumlsiseuml) peumlr teuml vepruar peumlr teuml

parandaluar pabarazineuml e armeumlve teuml shkaktuar nga mungesa e avokatit teuml teuml pandehurit 18 Po aty 19 Po aty Neni 58 para 3 20Po aty Neni 58 para 4 21 Article 1 of the Free Legal Aid Law No 04L-017 available athttpsgzkrks-

govnetActDetailaspxActID=2803 22 Po aty Neni 6 23 Po aty Neni 4 para 2

12

shkurtra burgimi por gjithashtu siguron peumlrfaqeumlsim peumlr krime teuml pretenduara peumlr teuml

cilat nuk parashihet asnjeuml deumlnim duke peumlrfshireuml kundeumlrvajtjet24

Duke pasur parasysh objektin e sakteuml teuml ccedileumlshtjes seuml ligjit peumlr NJF fokusin e ligjit neuml

ruajtjen e teuml drejtave teuml njeriut dhe parimin e Lex Specialis teuml gjitha gjykatat e Kosoveumls

janeuml teuml detyruara teuml sigurojneuml mbrojteumls ligjor peumlr teuml pandehurit e varfeumlr ldquoneuml interes teuml

drejteumlsiseumlrdquo neuml ccedildo rast penal dhe kundeumlrvajtje pa marreuml parasysh gjateumlsineuml e deumlnimit teuml

mundsheumlm25 Neuml meumlnyreuml teuml ngjashme duke pasur parasysh reumlndeumlsineuml e ruajtjes seuml teuml

drejtave teuml teuml akuzuarve neuml procedureuml teuml hershme prokuroreumlt dhe policia janeuml po aq teuml

detyruar teuml ushtrojneuml autoritetin e tyre neuml peumlrputhje me nenin 4 teuml LNJF26

34 PRAKTIKA GJYQEumlSORE E GJEDNJ-SEuml KRITERI ldquoFINANCIARrdquo DHE

ldquoINTERESI I DREJTEumlSISEumlrdquo

Edhe neumlse gjyqtareumlt e Kosoveumls e refuzojneuml argumentin e Lex Specialis teuml peumlrmendur meuml

sipeumlr dhe e injorojneuml gjuheumln e LNJF duke iu peumlrmbajtur gjuheumls seuml nenit 58 (2) teuml KPP-seuml

ata kaneuml njeuml detyrim teuml rrepteuml peumlr teuml ushtruar diskrecionin e nenit 58 neuml njeuml meumlnyreuml qeuml

nuk shkel teuml drejteumln e teuml pandehurit neuml mbrojteumls ligjor qeuml rrjedh nga neni 6 i KEDNJ-seuml

seuml A duhet teuml ndjekin keumlteuml rrugeuml alternative ne paraqesim se ata do ta gjejneuml veten neumln

njeuml obligim teuml ngjasheumlm peumlr teuml siguruar mbrojteumls

Siccedil eumlshteuml paraqitur meuml lart neni 58 i KPP-seuml neuml meumlnyreuml specifike i referohet kritereve

nenit 6 teuml KEDNJ-seuml neuml tekstin e tij ldquofinanciarrdquo (mjete teuml mjaftueshme) dhe ldquointeres i

drejteumlsiseumlrdquo Megjithateuml meqeuml keumlto koncepte nuk janeuml peumlrcaktuar ose interpretuar neuml

meumlnyreuml teuml duhur neuml ndonjeuml vendim individual teuml gjykateumls seuml Kosoveumls duhet trsquoi

drejtohemi praktikeumls gjyqeumlsore teuml GJEDNJ-seuml peumlr udheumlzime

Peumlr teuml marreuml ndihmeuml juridike falas GJEDNJ merr parasysh a) mjetet e mjaftueshme teuml

personit peumlr teuml paguar ndihmeumln juridike dhe b) ldquointeresin e drejteumlsiseumlrdquo27

Sa i peumlrket kritereve financiare autoritetet vendore janeuml teuml detyruara teuml peumlrcaktojneuml

pragun financiar siccedil e gjykojneuml teuml arsyeshme peumlr sa koheuml qeuml vendimi peumlr

peumlrshtatshmeumlrineuml financiare peumlr ndihmeuml juridike bazohet neuml ligj dhe jo neuml bazeuml

24 Po aty 25 Shih Besa Arifi amp Dr Dennis Farrington Pro Bono Ndihma Juridike Universiteti i Evropeumls Juglindore (2012)

(neuml tekstin e meumltutjesheumlm Ndihma Juridike) Ky hulumtim ofron njeuml diskutim teuml ngjasheumlm teuml lex specialis qeuml

peumlrfshin ndihmeumln juridike falas nw procedureumln penale teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml neuml peumlrputhje me KEDNj ku

e para i peumlrmbahet meuml tej keumlrkesave teuml KEDNJ-seuml Nenit 63 (c) 36 pg 46

httpswwwseeuedumkfilesresearchProBono_LegalAidpdf (neuml vazhdim Ndihma Juridike) 26 Po aty neuml Pjeseumln 37 fq 47 ku autoreumlt angazhohen neuml njeuml pasqyreuml teuml shkeumllqyer teuml teuml gjitha fazave kritike

qeuml neuml fillim teuml procedureumls penale qeuml sipas praktikeuml se GjEDNj keumlrkojneuml qeuml i pandehuri teuml keteuml mbeumlshtetjen e

peumlrfaqeumlsuesit ligjor 27 Rasti i Quaranta kundeumlr Zvicreumls nr 1274487 i dateumls 24 maj 1991 neuml dispozicion neuml

httpshudocechrcoeintengappno[1274487]itemid[001-57677] (neuml tekstin e meumltejmeuml

Quaranta)

13

arbitrare 28 Megjithateuml gjateuml peumlrcaktimit teuml mjeteve financiare teuml njeuml teuml pandehuri neuml

rastin e Pakellit kundeumlr Gjermaniseuml GJEDNJ vendosi qeuml mungesa e mjeteve teuml

mjaftueshme peumlr teuml paguar ndihmeumln juridike teuml teuml pandehurit nuk keumlrkohet teuml

veumlrtetohet ldquopeumlrtej ccedildo dyshimirdquo Beumlrthama financiare e testit ploteumlsohet neumlse ka ldquodisa

indikacionerdquo se njeuml i pandehur eumlshteuml i varfeumlr dhe nuk ka ldquotregues teuml qarteuml peumlr teuml

kundeumlrteumlnrdquo29 Fatmireumlsisht Kosova ka krijuar tashmeuml njeuml kriter racional fiskal teuml bazuar

neuml politika peumlr Agjencineuml peumlr Ndihmeuml Juridike Falas peumlr teuml konfirmuar ldquonevojeumln fiskalerdquo

midis peumlrfituesve potencialeuml teuml NJF qeuml duket se peumlrfshijneuml meuml shumeuml se gjysmeumln e

popullsiseuml30 Sidoqofteuml Avokati i Popullit i Kosoveumls ka theksuar se qeveria siguron

veteumlm njeuml pjeseuml teuml fondeve teuml nevojshme peumlr teuml paguar mbrojteumlsin ligjor neuml njeuml meumlnyreuml

neuml pajtim me ligjin e NJF31

Sa i peumlrket kritereve teuml ldquointeresit teuml drejteumlsiseumlrdquo sipas GJEDNJ-seuml kriteret e ldquointeresit teuml

drejteumlsiseumlrdquo keumlrkojneuml peumlrmbushjen e kushteve teuml caktuara siccedil janeuml (1) serioziteti i

vepreumls (2) kompleksitetin e ccedileumlshtjes dhe (3) afteumlsia e teuml pandehurit peumlr teuml siguruar

peumlrfaqeumlsimin e tijsaj32 Keumlto kushte u caktuan nga gjykata neuml rastin Quaranta kundeumlr

Zvicreumls ku parashtruesi u akuzua peumlr peumlrdorim teuml drogeumls dhe trafikim dhe u deumlnua me

burgim (jo meuml shumeuml se tre vjet) ose gjobeuml33 Gjykata konstatoi se kishte shkelje teuml nenit

6 (3) (c) sepse interesat e drejteumlsiseuml keumlrkonin qeuml parashtruesve trsquou sigurohej ndihmeuml

juridike falas gjateuml paraqitjeve para gjyqtarit hetues dhe neuml gjykim pasi qeuml paraqitja e tij

personalisht pa ndihmeumln e njeuml avokati nuk i mundeumlsoi atij teuml paraqeseuml rastin e tij neuml

meumlnyreuml adekuate34 Neuml bazeuml teuml Quaranta GJEDNJ ka ndeumlrtuar standardin qeuml siguron e

drejta peumlr ndihmeuml juridike falas kur njeuml deumlnim i mundsheumlm mund teuml vendoset nga

gjykata pas deumlnimit Shkurtimisht obligimi i Shtetit peumlr teuml siguruar mbrojtje penale ndaj

teuml pandehurit teuml varfeumlr lind kur njeuml i pandehur rrezikon burgimin35 Sa i peumlrket kriterit

teuml ldquokompleksivitetit teuml ccedileumlshtjesrdquo neuml sistemin adversial qeuml mbeumlshtetet neuml egzaminimin e

kryqeumlzuar sikur qeuml ekziston neuml Kosovoeuml Kompleksiviteti ekziston pasi qeuml afteumlsiteuml e

mbrojteumlsit teuml teuml pandehurit duhet teuml jeneuml teuml atij niveli qeuml peumlrkon me afteumlsiteuml e prokurorit

teuml rastit dhe keumlshtu teuml ruhet njeuml barazi e armeumlve36

28 Rasti i Pakellit kundeumlr Gjermaniseuml keumlrkesa nr839878 i dateumls 28 prill 1983 neuml dispozicion neuml

httpshudocechrcoeintengappno[839878]itemid[001-57554] (neuml tekstin e meumltejmeuml Pakelli) 29Po aty Gjykata Pakelli u mbeumlshtet neuml ldquodisa indikacionerdquo se parashtruesi nuk ishte neuml gjendje teuml paguante

avokatin e tij duke peumlrfshireuml deklaratat lidhur me tatimin dhe faktin qeuml parashtruesi kishte kaluar dy vitet e

meumlparshme neuml paraburgim ndeumlrsa ankesa e tij neuml pikat e ligjit ishte neuml pritje 30 LNJF Neni 8 ( teuml gjitheuml personat teuml ardhurat bruto teuml familjes janeuml meuml teuml uleumlta se teuml ardhurat mesatare

teuml familjes) 31 Intervisteuml me z Hilmi Jashari Intervisteuml peumlr televizionin ldquoBetimi peumlr Drejteumlsirdquo Mjetet juridike efektive teuml

transmetuar meuml 16 qershor 2017 neuml Radio Televizionin e Kosoveumls neuml dispozicion neuml

httpbetimiperdrejtesicomemisionetmbrojtja-efektive-juridike 32 Rasti i Quaranta kundeumlr Zvicreumls nr 1274487 i dateumls 24 maj 1991 neuml dispozicion neuml


Quaranta) 33Po aty 34Po aty 35 Rasti Quaranta kundeumlr Zvicreumls nr 1274487 i 24 majit 1991 neuml dispozicion neuml

httpshudocechrcoeintengappno[1274487]itemid[001-57677] 36 Ndihma Juridike seksioni 32 faqe 41

14

GJEDNJ gjithashtu e beumln teuml qarteuml se gjykatat kaneuml njeuml obligim pozitiv peumlr teuml mbrojtur teuml

drejtat e teuml pandehurit nga neni 6 GJEDNJ-seuml duke siguruar ldquobarazineuml e armeumlverdquo neuml

procedurat penale Siccedil tregohet neuml rastin e Artico ky detyrim peumlrfshin nevojeumln qeuml

gjykatat teuml fillojneuml procedurat disiplinore ndaj avokateumlve qeuml nuk kryejneuml peumlrgjegjeumlsiteuml e

tyre37

4 MEKANIZMAT PEumlR OFRIMIN E NDIHMEumlS JURIDIKE FALAS

Agjencia peumlr Ndihmeuml Juridike Falas38 u krijua neuml maj teuml vitit 2006 dhe ka mandatin peumlr

teuml ofruar dhe siguruar qasje teuml barabarteuml neuml drejteumlsi peumlr qytetareumlt e Republikeumls seuml

Kosoveumls neuml promovimin respektimin dhe mbrojtjen e parimeve teuml teuml drejtave teuml njeriut

dhe sundimit teuml ligjit neuml Kosoveuml39

Sipas Ligjit teuml NJF Republika e Kosoveumls ushtron veprimtarineuml e saj si njeuml organ i pavarur

peumlrgjegjeumls peumlr sigurimin e ndihmeumls juridike falas neuml fushat civile penale administrative

dhe peumlr kundeumlrvajtje peumlr teuml gjitheuml qytetareumlt e Republikeumls seuml Kosoveumls teuml cileumlve u eumlshteuml

mohuar qasja neuml drejteumlsi peumlr shkak teuml mungeseumls seuml mjeteve financiare dhe qeuml

ploteumlsojneuml kriteret e peumlrcaktuara me ligj Ndihma juridike falas u jepet teuml gjitheuml

personave teuml cileumlt i ploteumlsojneuml kriteret e peumlrcaktuara me ligj neuml procedurat penale

civile dhe administrative Megjithateuml peumlr shkak teuml deumlshtimit teuml shtetit peumlr teuml ndareuml

bugjet teuml mjaftuesheumlm peumlr teuml zbatuar ligjin e NJF neuml ofrimin e ndihmeumls juridike neuml rastet

penale Agjencia nuk ka fonde peumlr teuml ofruar ndihmeuml juridike neuml rastet penale dhe fondet

qeveritare shfryteumlzohen veteumlm peumlr ofrimin e ndihmeumls juridike neuml rastet civile dhe

administrative Fondet janeuml shumeuml teuml kufizuara dhe Agjencia rrezikon teuml mbyllet40

Peumlrkundeumlr mandatit teuml ofrimit teuml ndihmeumls juridike penale nga Agjencia qeuml nga viti 2006

Parlamenti ka vazhduar teuml japeuml fonde peumlr ndihmeuml juridike penale neuml buxhetet e

gjykatave dhe prokuroreumlve peumlr shpeumlrndarje 41 Kjo neuml meumlnyreuml efektive i ka mbajtur

gjykatat dhe prokuroreumlt peumlrgjegjeumls peumlr kompensimin e teuml gjitha shpenzimeve teuml

gjykateumls lidhur me peumlrfaqeumlsimin ligjor neuml rastet penale teuml kryera nga avokateumlt

37Rasti Artico kundeumlr Italiseuml nr 669474 i dateumls 13 maj

1980httpshudocechrcoeintengdmdocnumber[695301]itemid[001-57424] 38 Meuml shumeuml rreth Agjenciseuml peumlr Ndihmeuml Juridike Falas ju mund teuml gjeni neuml httpwwwanjf-rksnet 39 Ndihma Juridike Falas Nr 04L-017 neuml dispozicion neuml httpsgzkrks-govnetActDetailaspxActID=2803 40 Udheumlheqeumlsi i Agjenciseuml seuml Ndihmeumls Juridike Falas paraqitet para Komisionit peumlr Legjislacion teuml Kuvendit teuml

Kosoveumls 19 prill 2016 lajmi televiziv TV Rrokum neuml dispozicion neuml httpwwwrrokumtvlajmeagjencia-

per-ndihme-juridike-falas-rrezikon-me-u-mbyll 41Ligji peumlr Buxhetin e Kosoveumls (2006-2017)

15

5 PRAKTIKA AKTUALE E KOSOVEumlS E NDIHMEumlS JURIDIKE FALAS NEuml

PROCEDURA PENALE

Gjykata Themelore - Prishtineuml

Departamenti i Peumlrgjithsheumlm - Divizioni Penal

Departamenti i Peumlrgjithsheumlm i Gjykateumls Themelore neuml Prishtineuml aktualisht ka tridhjeteuml e

dy (32) gjyqtareuml nga teuml cileumlt teteuml (8) janeuml brenda Divizionit Penal Meuml 1 janar 2017

Divizioni Penal i Gjykateumls Themelore teuml Prishtineumls kishte gjithsej 13568 leumlndeuml neuml

procedureuml Numri mesatar i leumlndeumlve peumlr gjyqtareuml eumlshteuml 1696

Gjykata Themelore - Pejeuml


Departamenti i Peumlrgjithsheumlm i Gjykateumls Themelore neuml Pejeuml aktualisht ka

shtateumlmbeumldhjeteuml (17) gjyqtareuml nga teuml cileumlt peseuml (5) janeuml neuml Divizionin Penal Meuml 1 janar

2017 Divizioni Penal i Gjykateumls Themelore teuml Pejeumls kishte gjithsej 1739 leumlndeuml neuml


Gjykata Themelore -Prizren


Departamenti i Peumlrgjithsheumlm i Gjykateumls Themelore neuml Prizren aktualisht ka njeumlzet e tre

(23) gjyqtareuml nga teuml cileumlt teteuml (8) janeuml brenda Divizionit Penal Meuml 1 janar 2017 Divizioni Penal i Gjykateumls Themelore teuml Prizrenit kishte gjithsej 3832 leumlndeuml neuml procedureuml Numri mesatar i leumlndeumlve peumlr gjyqtareuml eumlshteuml 479

Tabela 1 Statistikat e peumlrgjithshme neuml lidhje me Divizionin Penal teuml Gjykateumls Themelore

neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren meuml 1 janar 2017

16

51 GJETJET E MONITORIMIT DHE SITUATA NEuml PRAKTIKEuml

Nga 1 shkurti deri meuml 31 maj 2017 IKD monitoroi gjithsej 524 seanca gjyqeumlsore42 neuml

Divizionin Penal teuml Departamentit teuml Peumlrgjithsheumlm neuml Gjykatat Themelore teuml Prishtineumls

Pejeumls dhe Prizrenit Neuml GJTH teuml Prishtineumls janeuml monitoruar gjithsej 197 seanca

gjyqeumlsore ndeumlrsa neuml Pejeuml janeuml monitoruar gjithsej 141 seanca gjyqeumlsore dhe neuml GJTH

Prizren janeuml monitoruar gjithsej 186 seanca gjyqeumlsore Tabela meuml poshteuml tregon numrin

e peumlrgjithsheumlm teuml seancave gjyqeumlsore teuml monitoruara teuml mbajtura dhe atyre teuml shtyra

Tabela 2 Statistikat mbi seancat e monitoruara

Neuml total 667 teuml pandehur iu neumlnshtruan procedimeve penale neuml 524 seanca gjyqeumlsore

teuml monitoruara Nga 667 teuml pandehur 457 (6851) prej tyre nuk kishin asnjeuml

peumlrfaqeumlsim ligjor ndeumlrsa 163 (3149) teuml pandehur kishin peumlrfaqeumlsim ligjor Keumlto teuml

dheumlna janeuml paraqitur neuml Tabeleumln 3 meuml poshteuml

42 Peumlrmbledhjet e raporteve teuml monitorimit peumlr secileumln seanceuml gjyqeumlsore neuml Divizionet Penale teuml Gjykatave

Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren postohen ccedildo diteuml neuml ueb faqen ldquoBetimi peumlr Drejteumlsirdquo neuml dispozicion

neuml wwwbetimiperdrejtesicom

17

Tabela 3 Statistikat e monitorimit teuml ndara sipas peumlrfaqeumlsimit teuml teuml pandehurve mepa

avokateuml

Statistikat deumlshmojneuml se neuml leumlndeumlt e departamenteve teuml krimeve teuml peumlrgjithshme

shumica e teuml pandehurve nuk kaneuml pasur peumlrfaqeumlsim ligjor Neuml 163 leumlndeuml kur teuml

pandehurit kaneuml pasur peumlrfaqeumlsim ligjor veteumlm 20 kaneuml marreuml ndihmeuml juridike

ndeumlrsa 80 e keumltyre teuml pandehurve kaneuml paguar peumlr mbrojtjen e tyre Neuml praktikeuml

ndihma juridike falas neuml rastet e krimeve teuml peumlrgjithshme ofrohet sipas detyreumls zyrtare

veteumlm kur ploteumlsohen kriteret e nenit 57 (dmth seancat paraprake teuml paraburgimit)

por shumeuml rralleuml ofrohen si ndihmeuml juridike falas me diskrecion (Neni 58) Si rezultat

mostra joneuml tregon se veteumlm 32 prej 667 teuml pandehurve neuml leumlndeumlt e departamenteve teuml

krimeve teuml peumlrgjithshme kaneuml marreuml mbrojteumls ligjor me shpenzime publike

IKD pati mundeumlsineuml teuml mbledheuml teuml dheumlna mbi gjendjen financiare teuml 379 teuml pandehurve

gjateuml fazeumls seuml monitorimit Nga kjo mosteumlr e vogeumll gjithsej 116 teuml pandehur (30)

deklaruan se kaneuml teuml ardhura teuml uleumlta ose qeuml janeuml neumln skemeumln e mireumlqenies sociale neuml 3

gjykatat e monitoruara

18

Tabela 4 Statistikat e monitorimit teuml ndara sipas statusit financiar teuml teuml pandehurve

52 TEuml DHEumlNAT E MBLEDHURA NGA INTERVISTAT E TEuml PANDEHURVE

Monitoruesit e IKD neuml terren intervistuan 30 teuml pandehur qeuml kaneuml kaluar neumlpeumlr

procedura penale neuml Gjykatat Themelore teuml Prishtineumls Pejeumls dhe Prizrenit43 Nga keumlta

30 teuml pandehur dymbeumldhjeteuml (12) vinin nga familje me teuml ardhura teuml uleumlta

njeumlmbeumldhjeteuml (11) nga familjet me teuml ardhura mesatare dy (2) prej familjeve me teuml

ardhura teuml mira Seuml fundi dy (2) teuml pandehur ishin neuml ndihmeuml sociale duke e ccediluar

numrin e peumlrgjithsheumlm teuml teuml pandehurve teuml pranuesheumlm sipas NJF Neni 4 neuml keumlteuml

mosteumlr interviste neuml 14 nga 30 (46) Nga tridhjeteuml teuml pandehur veteumlm teteuml (8) kishin

peumlrfaqeumlsim ligjor prej teuml cileumlve gjashteuml (6) u ishin dheumlneuml autorizime dhe dy (2) ishin

sipas detyreumls zyrtare (peumlrfaqeumlsim ligjor falas)

Nga teuml pandehurit me ndihma sociale veteumlm njeumlrit i ishte siguruar peumlrfaqeumlsim sipas

detyreumls zyrtare ndeumlrsa tjetri kishte angazhuar peumlrfaqeumlsimin ligjor sipas autorizimit

(financim vetanak) I pandehuri nr 4 shpjegoi se atij nuk i eumlshteuml ofruar peumlrfaqeumlsim ligjor

gjateuml intervistimit teuml policiseuml dhe se ai nuk ishte neuml dijeni se ai kishte teuml drejteumln e njeuml

avokati gjateuml intervisteumls Meuml pas ai u arrestua dhe u mbajt peumlr 48 oreuml Ky eumlshteuml njeuml fakt

43 Pyeteumlsori i IKD peumlr teuml Pandehurit Intervista peumlrmbante gjithsej gjashteumlmbeumldhjeteuml pyetje Pyetjet peumlr

intervistat u transferuan pastaj neuml njeuml analizeuml tematike peumlr teuml mbledhur informacionin peumlrkateumls Analiza tematike

u peumlrqendrua neuml 1 gjini 2 gjendje ekonomike 3 profesion 4 vepradeumlnime penale neumlse ishte beumlreuml arrestimi

neumlse kishte pasur peumlrfaqeumlsim ligjor gjateuml marrjes neuml pyetje teuml policiseuml ose gjateuml ndjekjes penale dhe paraqitjes neuml

gjykimgjykateuml 5 neumlse peumlrfaqeumlsimi ligjor ishte beumlreuml direkt nga i pandehuri ose neumlpeumlrmjet Nenit 57 ose 58 teuml

KPPRK

19

alarmues dhe shkelje e nenit 11 paragrafit 5 dhe 644 dhe nenit 53 paragrafit 245 teuml

Procedureumls Penale teuml Kosoveumls Peumlr meuml tepeumlr eumlshteuml shkelje e nenit 6 paragrafit 3 (c)46

Peumlr meuml tepeumlr nga numri i peumlrgjithsheumlm i 30 teuml pandehurve teteuml (8) u arrestuan dhe

veteumlm dy (2) kishin peumlrfaqeumlsim ligjor gjateuml marrjes neuml pyetjeintervistave teuml policiseuml

Rrjedhimisht nga tridhjeteuml teuml pandehur veteumlm tre (3) kishin peumlrfaqeumlsim ligjor gjateuml

intervistimitmarrjes neuml pyetje nga prokuroreumlt

Intervistat e IKD-seuml peumlr teuml Pandehurit tregojneuml se shumeuml teuml pandehur nuk janeuml veumlneuml neuml

dijeni as peumlr teuml drejteumln e tyre sipas KPPRP Nenit 58 (2) teuml keumlrkojeuml mbrojteumls me

shpenzime publike ose peumlr teuml drejteumln peumlr ndihmeuml juridike falas sipas NJF Nenit 4

Eumlshteuml alarmues fakti se pasi u njoftuan peumlr keumlteuml teuml drejteuml themelore gjateuml intervistave teuml

IKD-seuml shumica e teuml pandehurve teuml intervistuar - duke besuar neuml pafajeumlsineuml e tyre -

deklaruan se nuk kaneuml nevojeuml peumlr njeuml avokat sepse ata ose besonin neuml pafajeumlsineuml e tyre

ose sepse besonin se mund teuml mbrojneuml meuml mireuml veten e tyre Keumlshtu jo veteumlm qeuml

gjykatat deumlshtojneuml teuml mbrojneuml teuml drejtat kushtetuese teuml teuml pandehurit por intervistat e

IKD-seuml zbulojneuml njeuml nivel teuml rreziksheumlm teuml analfabetizmit peumlr teuml drejtat veccedilaneumlrisht

duke pasur parasysh miratimin e fundit teuml njeuml sistemi teuml drejteumlsiseuml penale

kundeumlrshtuese teuml Kosoveumls

53 INTERVISTAT ME GJYQTAREumlT

Monitoruesit neuml terren teuml IKD-seuml intervistuan 13 gjyqtareuml nga Departamentet e

Peumlrgjithshme teuml Gjykatave Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren47 lidhur me

peumlrfaqeumlsimin e teuml pandehurve me avokat mbrojteumls neuml Divizionet Penale dhe zbatimin e

ndihmeumls juridike falas neuml gjykata Gjyqtareumlt gjateuml keumltyre intervistave u moreumln neuml pyetje

lidhur me 1 numrin e leumlndeumlve peumlr gjyqtar teuml caktuara ose neuml procedureuml 2 neumlse neuml

praktikeuml teuml pandehurit kaneuml peumlrfaqeumlsim ligjor 3 neumlse eumlshteuml e zakonshme qeuml teuml

pandehurit teuml keumlrkojneuml peumlrfaqeumlsim sipas detyreumls zyrtare 4 neumlse sipas mendimit teuml

tyre mungesa e peumlrfaqeumlsimit ligjor ndikon neuml cileumlsineuml e procedurave gjyqeumlsore dheose

teuml drejtat e teuml pandehurve

44 Kodi i Procedureumls Penale i Kosoveumls - Neni 11 - Peumlrshtatshmeumlria e Mbrojtjes - paragrafi 5 Neuml shqyrtimin e

pareuml gjykata ose organi kompetent i cili e drejton procedureumln penale detyrohet ta njoftojeuml teuml pandehurin peumlr teuml

drejteumln e tijsaj neuml mbrojteumls qeuml nga marrja neuml pyetje peumlr hereuml teuml pare ashtu siccedil parashihet me keumlteuml Kod Paragrafi

6 Neuml pajtim me dispozitat e keumltij Kodi ccedildo person i privuar nga liria ka teuml drejteuml neuml sheumlrbimet e mbrojteumlsit qeuml

nga arresti e tutje45 Kodi i Procedureumls Penale i Kosoveumls - Neni 53 paragrafi 2 - Para ccedildo marrjeje neuml pyetje teuml teuml dyshuarit ose teuml

pandehurit policia ose organi tjeteumlr kompetent prokurori i shtetit gjyqtari i procedureumls paraprake gjyqtari i

veteumlm gjykues ose kryetari i trupit gjykues udheumlzon teuml dyshuarin ose teuml pandehurin peumlr teuml drejteumln e tij neuml

angazhimin e mbrojteumlsit dhe se mbrojteumlsi mund teuml marreuml pjeseuml gjateuml marrjes seuml tij neuml pyetje46 KEDNJ Neni 6 par 3 (c) teuml mbrohet veteuml ose teuml ndihmohet nga njeuml mbrojteumls i zgjedhur prej tij ose neuml qofteuml se

ai nuk ka mjete teuml mjaftueshme peumlr teuml shpeumlrblyer mbrojteumlsin trsquoi mundeumlsohet ndihma ligjore falas kur keumlteuml e

keumlrkojneuml interesat e drejteumlsiseuml47Shtojca 2 intervista me gjyqtareuml

20

21

Teuml gjitheuml gjyqtareumlt e intervistuar nga IKD pranojneuml reumlndeumlsineuml qeuml teuml pandehurit teuml keneuml

peumlrfaqeumlsim ligjor neuml teuml gjitha fazat e procedimeve penale48 Megjithateuml secili gjyqtar i

intervistuar konfirmoi sakteumlsineuml e teuml dheumlnave teuml monitorimit teuml IKD-seuml duke deklaruar

se veteumlm njeuml mesatare prej 5-10 e teuml pandehurve keumlrkojneuml peumlrfaqeumlsim ligjor falas49

Sidoqofteuml secili gjyqtar ofroi njeuml seumlreuml arsyesh praktike pse gjykatat nuk arrijneuml teuml

ofrojneuml ndihmeuml ligjore falas peumlr teuml pandehurit e varfeumlr neuml leumlndeumlt e krimit teuml

peumlrgjithsheumlm50

Seuml pari sipas gjyqtareumlve KPPRK obligon gjyqtareumlt qeuml teuml caktojneuml mbrojteumls me

shpenzime publike veteumlm neuml rastet e mbrojtjes seuml detyrueshme siccedil parashihet me

nenin 58 teuml KPPRK 51 Seuml dyti gjyqtareumlt pohojneuml se nuk kaneuml njeuml buxhet teuml mjaftuesheumlm

peumlr teuml qeneuml neuml gjendje teuml caktojeuml mbrojteumlsin me shpenzime publike peumlr leumlndeumlt e krimit

teuml peumlrgjithsheumlm 52 Neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml disa gjyqtareuml kaneuml raportuar se kaneuml

ldquokufizime neuml lidhje me fondet qeuml shpeumlrndahen nga KGJK-ja neuml lidhje me peumlrfaqeumlsimin

ligjorrdquo53 Prandaj gjykatat udheumlzohen teuml mos angazhojneuml avokateuml peumlrveccedil rasteve qeuml janeuml

teuml detyrueshme54 Seuml treti sa i peumlrket aspektit teuml pazbatuar teuml Ligjit teuml NJF (shih infra

Seksioni 3 (c)) gjyqtareumlt nuk i referojneuml teuml pandehurit neuml sheumlrbimet e Agjenciseuml seuml

Ndihmeumls Juridike Falas sepse ata janeuml teuml veteumldijsheumlm se Agjencia gjithashtu ka probleme

me ccedileumlshtjet e financimit55 Seuml fundi por jo meuml pak e reumlndeumlsishme gjyqtareumlt u pajtuan me

shqeteumlsimet e shoqeumlriseuml civile qeuml teuml ardhurat e uleumlta ose teuml pandehurit e varfeumlr nuk

keumlrkojneuml mbrojteumls me shpenzime publike sepse mbeten analfabeteuml neuml lidhje me keumlteuml teuml

drejteuml teuml mbrojtur nga KEDNJ56

Sa i peumlrket cileumlsiseuml seuml mbrojtjes ligjore njeuml numeumlr i konsideruesheumlm (4) prej 13

gjyqtareumlve teuml intervistuar shpreheumln shqeteumlsime teuml meumldha peumlr cileumlsineuml e mbrojtjes

penale teuml ofruar nga avokateumlt e OAK dhe sugjeruan qeuml teuml pandehurit sheumlrbehen meuml mireuml

duke mos pasur njeuml avokat teuml pranisheumlm57 Megjithateuml neumlnteuml (9) gjyqtareuml teuml tjereuml kaneuml

deklaruar se ofrimi i peumlrfaqeumlsimit ligjor i mundeumlson teuml pandehurit teuml kuptojeuml meuml mireuml teuml

48 Intervistat individuale teuml gjyqtareumlve Shih gjithashtu Intervisteuml me Naser Foniqi Udheumlheqeumls i Divizionit

Penal neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm neuml Gjykateumln Themelore neuml Prishtineuml Kreshnik Radoniqi Kryetar i

Gjykateumls Themelore neuml Pejeuml dhe Teuta Krusha Udheumlheqeumlse e Divizionit Penal neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm

neuml Gjykateumln Themelore neuml Prizren peumlr TV ldquoBetim peumlr Drejteumlsirdquo Mjetet juridike efektive teuml transmetuar meuml 16

qershor 2017 neuml Radio Televizionin e Kosoveumls neuml dispozicion neuml

httpbetimiperdrejtesicomemisionetmbrojtja-efektive-juridike 49 Neuml rastet kur keumlrkohet ndihmeuml juridike falas gjyqtareumlt konfirmuan qeuml teuml pandehurit duhet teuml deumlshmojneuml se

kaneuml teuml drejteuml peumlr ndihmeuml juridike falas 50 Po aty 51 Po aty Intervisteuml me Kreshnik Radoniqin Kryetar i Gjykateumls Themelore neuml Pejeuml 52 Po aty Fokus Grupi u mbajt meuml 22 maj 2017 me gjyqtareumlt prokuroreumlt avokateumlt dhe peumlrfaqeumlsuesit e shoqeumlriseuml

civile 53 Po aty 54 Po aty 55 Po aty 56 Po aty Intervistat me teuml pandehurit grupi i fokusit i mbajtur meuml 22 maj 2017 me gjyqtareuml prokuroreuml avokateuml

dhe peumlrfaqeumlsues teuml Shoqeumlriseuml Civile 57 Intervistat individuale teuml gjyqtareumlve Kateumlr (4) nga trembeumldhjeteuml (13) gjyqtareuml shpreheumln shqeteumlsimet e tyre me

peumlrfaqeumlsimin ligjor - qofteuml teuml autorizuar apo sipas detyreumls zyrtare - sepse sipas peumlrvojeumls seuml tyre avokateumlt kaneuml

tendenceuml teuml shkaktojneuml meuml shumeuml probleme sesa zgjidhje teuml ccedileumlshtjeve Gjyqtari 2 shpjegoi se avokateumlt

nganjeumlhereuml nuk i lejojneuml teuml pandehurit teuml pranojneuml fajeumlsineuml sepse duan teuml peumlrfitojneuml financiarisht nga i pandehuri

Gjyqtari 3 deklaroi se neuml shumiceumln e rasteve teuml pandehurit janeuml meuml teuml mireuml se avokateumlt e tyre neuml mbrojtjen e tyre

22

drejtat e tijsaj - veccedilaneumlrisht gjateuml negociatave peumlr pranimin e fajeumlsiseuml Keumlta gjyqtareuml teuml

njeumljteuml gjithashtu theksuan se teuml pandehurit me avokateuml mbeumlrriteumln neuml gjykateuml me njeuml

kuptim meuml teuml larteuml teuml procedurave gjyqeumlsore se sa teuml pandehurit e pa peumlrfaqeumlsuar58

Si alternativeuml ndaj ofrimit teuml ndihmeumls juridike falas teuml gjitheuml gjyqtareumlt deklaruan se

peumlrpiqen teuml respektojneuml teuml drejtat e teuml pandehurve kur ata nuk kaneuml peumlrfaqeumlsim ligjor

Neuml disa raste gjyqtareumlt deklaruan se ata peumlrpiqen teuml flasin teuml njeumljteumln gjuheuml si i

pandehuri neuml meumlnyreuml qeuml ata teuml kuptojneuml Nga 13 gjykateumlsit e intervistuar 10 prej tyre

deklaruan se prokuroreumlt gjithmoneuml peumlrpiqen teuml gjejneuml deumlshmi shfajeumlsuese neuml rastet kur

ata emeumlrohen siccedil keumlrkohet me ligj Megjithateuml tre (3) gjyqtareuml teuml intervistuar deklaruan

se prokuroreumlt rralleuml paraqesin prova shfajeumlsuese neuml dobi teuml pandehurve teuml pa

peumlrfaqeumlsuar


IKD gjateuml analizeumls seuml dyzetepeseuml (45) vendimeve gjyqeumlsore teuml zgjedhura rasteumlsisht qeuml

rezultojneuml me deumlnim teuml shqiptuar nga Gjykatat Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe

Prizren kaneuml gjetur se veprat penale meuml teuml zakonshme teuml bazuara neuml analizeuml

peumlrfshinin 11 leumlndeuml teuml Vjedhjeve seuml reumlnda59 teuml deumlnueshme me 3 deri neuml 7 vjet burgim

6 leumlndeuml teuml Leumlndimeve teuml lehta trupore60 teuml deumlnueshme me gjobeuml ose me burgim deri

neuml tre vjet 7 raste teuml Vjedhjes61 teuml deumlnueshme me gjobeuml dhe me burgim deri neuml tre (3)

vjet 7 raste teuml Mashtrimit62 teuml deumlnueshme me gjobeuml dhe me burgim prej tre (3) muajsh

4 raste teuml Falsifikimit teuml dokumenteve63 teuml deumlnueshme me gjobeuml ose me burgim deri

neuml tre (3) vjet

Nga 45 aktgjykimet e formeumls seuml prereuml teuml analizuara IKD ka gjetur se gjykatat shqiptuan

deumlnime efektive me burgim neuml teuml gjitha keumlto raste Deumlnimet e shqiptuara renditen nga

burgosja prej 15 diteuml deri neuml 3 vjet ose meuml shumeuml64

Peumlr meuml tepeumlr nga 45 rastet e analizuara 16 kishin peumlrfaqeumlsim ligjor sipas detyreumls

zyrtare neuml seanceumln finale 24 kishin autorizuar peumlrfaqeumlsimin ligjor dhe 11 nuk kishin

ndonjeuml peumlrfaqeumlsim ligjor65

Gjateuml analizeumls seuml dyzet e peseuml (45) vendimeve gjyqeumlsore teuml formeumls seuml prereuml IKD

konstatoi se gjykatat janeuml jashteumlzakonisht teuml buta neuml lidhje me llogaritjen e shpenzimeve

gjyqeumlsore - veccedilaneumlrisht peumlr pagesat e peumlrfaqeumlsimit ligjor - teuml teuml pandehurve teuml deumlnuar teuml

58 Po aty 59 Neni 327 i KPK-sw 60 Po aty Neni 188 61 Po aty Neni 325 62 Po aty Neni 335 63 Po aty Neni 398 64 Shtojca 1 - deumlnimet e shqiptuara nga divizionet penale neuml Gjykatat Themelore teuml Prishtineumls Pejeumls dhe

Prizrenit 65 Po aty

23

cileumlt (neumlse nuk janeuml teuml varfeumlr) keumlrkohet me ligj teuml rimbursojneuml Shtetin66 Pavareumlsisht

nga numri i seancave teuml mbajtura peumlr secileumln ccedileumlshtje gjyqeumlsore - e cila shpesh tejkalon 3

deri neuml 5 seanca - gjykatat kaneuml vendosur neuml meumlnyreuml teuml njeumltrajtshme praktikeumln e

caktimit teuml shpenzimeve gjyqeumlsore nga veteumlm 25 deri neuml 100 euro Neuml teuml gjitha 45

vendimet e mbledhura gjyqtareumlt injoruan detyrimin e tyre peumlr teuml llogaritur kostot

aktuale teuml mbrojtjes penale dhe neuml vend teuml keumlsaj nxirrnin njeuml vendim neuml meumlnyreuml

uniforme duke keumlrkuar qeuml teuml pandehurit teuml paguanin njeuml shumeuml paushall prej veteumlm 25

deri neuml 100 euro mesatarisht Kur kjo temeuml u ngriteuml gjateuml Grupit teuml Fokusit teuml Aktereumlve

teuml Sektorit teuml Drejteumlsiseuml neuml maj 2017 teuml gjitheuml pjeseumlmarreumlsit raneuml dakord qeuml humbja e

financimit peumlr shtetin qeuml rezulton nga kjo praktikeuml nuk duhet teuml vazhdojeuml meuml67

66 Neni 450(2) i KPPRK-seuml thoteuml neuml pjeseumln peumlrkateumlse ldquoShpenzimet e procedureumls penale peumlrfshijneuml si neuml vijim

27 shpeumlrblimet dhe shpenzimet e nevojshme teuml mbrojteumlsit [peumlrfshireuml] Neni 450(7) Shpeumlrblimi dhe

shpenzimet e nevojshme teuml mbrojteumlsit teuml caktuar nga Neni 57 paragrafi 2 apo 3 ose neni 58 i keumltij Kodi

paguhen nga mjetet buxhetore e jo nga i pandehuri [dhe neuml pajtim me Nenin 453(1) i pandehuri fajtor

duhet teuml rimbursojeuml shpenzimet e procedureumls penalerdquo 67 Grupi i Fokusit i Aktereumlve teuml Sektorit teuml Drejteumlsiseuml (maj 2017) Lidhur me praktikeumln aktuale teuml llogaritjes seuml

shpenzimeve ldquopaushallrdquo aneumltareumlt e grupit teuml fokusit propozuan qeuml gjyqtareumlt teuml peumlrcaktojneuml shpenzimet gjyqeumlsore

duke llogaritur me sakteumlsi teuml gjitha shpenzimet e procedimit duke peumlrfshireuml teuml gjitha seancat gjyqeumlsore

shpenzimet e mbrojtjes juridike shpenzimet e deumlshmitareumlve eksperteuml dhe pavareumlsisht nga totali i keumltij

shpenzimi teuml leumlshojneuml urdheumlr peumlr pageseumln e teuml gjitha shpenzimeve peumlr teuml pandehurit e deumlnuar me peumlrjashtim teuml

rasteve kur ndihma juridike eumlshteuml pranuar neuml pajtim me gjendjen e dobeumlt ekonomike teuml teuml pandehurit

24

6 PEumlRFUNDIME

Pavareumlsisht nga hierarkia e themeluar neuml Kosoveuml e dispozitave kushtetuese teuml bazuara

neuml KEDNJ dhe legjislacioni ploteumlsues (KPPRK dhe ligji NJF) dhe ekzistenca e

mekanizmave teuml shpeumlrndarjes peumlr ndihmeuml juridike falas duke peumlrfshireuml Agjencineuml e NJF

sistemi i ndihmeumls juridike falas i Kosoveumls nuk funksionon peumlr teuml pandehurit e akuzuar

peumlr krime neumln teteuml (8) vjet burgim teuml cileumlt nuk kaneuml mjete financiare peumlr teuml pasur

ndihmeuml juridike

Ndihma juridike falas e sponsorizuar nga shteti eumlshteuml njeuml e drejteuml themelore e personit

teuml akuzuar peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml mund teuml peumlrfshijeuml rrezik teuml jeteumls seuml tij ose teuml liriseuml

personale Megjithateuml kjo e drejteuml nuk eumlshteuml e pakufishme dhe i neumlnshtrohet kufizimeve

teuml bazuara neuml kriteret e peumlrcaktuara tashmeuml nga KEDNJ dhe shtrihet neuml njeuml seumlreuml

vendimesh teuml GJEDNJ-seuml teuml cilat peumlrfshijneuml 1) mjetet financiare dhe 2) ldquointeresin e

drejteumlsiseumlrdquo qeuml eumlshteuml peumlrcaktuar me tutje si njeuml vlereumlsim i a) seriozitetit teuml vepreumls dhe

ashpeumlrsiseuml seuml deumlnimit teuml mundsheumlm b) kompleksitetit teuml ccedileumlshtjes dhe c) gjendjes

sociale dhe personale teuml teuml pandehurit

Pa marreuml parasysh neumlse gjykatat zbatojneuml neuml fund teuml fundit kriteret meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

dhe liberale teuml peumlrcaktuara neuml nenin 4 teuml Ligjit peumlr NJF ose keumlrkesat meuml pak strikte por

megjithateuml eumlshteuml substanciale siccedil eumlshteuml peumlrcaktuar edhe nga KEDNJ se shteti ka njeuml

detyrim teuml pashmangsheumlm dhe teuml menjeumlhersheumlm peumlr teuml llogaritur peumlr teuml ndareuml dhe peumlr

teuml ofruar fonde qeveritare neuml Agjencineuml e NJF neuml meumlnyreuml qeuml gjykatat teuml mund tu japin

ndihmeuml ligjore si duhet teuml pandehurve teuml varfeumlr neuml njeuml meumlnyreuml teuml pajtueshme me

kornizeumln ligjore teuml Kosoveumls Deumlshtimi i shtetit peumlr teuml siguruar burime teuml tilla peumlr teuml

pandehurit e varfeumlr teuml akuzuar peumlr njeuml krim neumln teteuml (8) vjet burgim jo veteumlm qeuml shkel

nenin 58 teuml KPPRK dhe nenin 4 teuml Ligjit peumlr NJF por gjithashtu bie neuml kundeumlrshtim me

nenin 30 (5) teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 (3) (c) teuml KEDNJ-seuml qeuml zbatohen drejtpeumlrdrejt

neuml Kosoveuml Neuml lidhje me identifikimin e fondeve ekzistuese IKD gjithashtu arrin neuml

peumlrfundim se njeuml shumeuml e konsiderueshme e tarifave ligjore ldquosipas detyreumls zyrtarerdquo teuml

parimbursuara (nga teuml pandehurit e deumlnuar) paraqesin jo veteumlm deumlshtimin e gjykatave

por njeuml burim potencial peumlr lehteumlsimin e barreumls financiare teuml Shtetit

Ndeumlrsa shqeteumlsimi meuml i madh eumlshteuml mungesa e angazhimit teuml Shtetit peumlr mbrojtjen e

keumlsaj teuml drejte themelore neumlpeumlrmjet financimit teuml nevojsheumlm Teuml dheumlnat e mbledhura

nga IKD gjithashtu tregojneuml se gjykatat gjyqtareumlt prokuroreumlt dhe policia nuk e kuptojneuml

ploteumlsisht mandatin e tyre kushtetues peumlr teuml siguruar njeuml avokat peumlr teuml pandehurin e

varfeumlr kur keumlteuml e keumlrkon interesi i drejteumlsiseuml

25

7 REKOMANDIME

bull Shteti duhet teuml ndajeuml buxhet teuml mjaftuesheumlm peumlr teuml mbuluar sheumlrbimet e ndihmeumls juridike falas peumlr teuml pandehurit e varfeumlr

bull Gjykatat duhet teuml fillojneuml menjeumlhereuml teuml rikthejneuml shpenzimet gjyqeumlsore nga teuml pandehurit e deumlnuar teuml cileumlt kaneuml marreuml ndihmeuml juridike teuml financuar nga shteti pa pasur nevojeuml financiare peumlr keumlto sheumlrbime

bull Institucionet dhe organet neuml Sistemin Juridik teuml Kosoveumls duke peumlrfshireuml Odeumln e Avokateumlve teuml Kosoveumls (OAK) Agjencineuml e Ndihmeumls Juridike Falas bashkeumlsineuml meuml teuml gjereuml teuml avokateumlve dhe qeverineuml duhet teuml beumljneuml peumlrpjekje peumlr teuml ofruar sheumlrbime juridike falas peumlr ata qytetareuml qeuml nuk mund ta peumlrballojneuml ateuml

bull Gjyqtareumlt prokuroreumlt dhe policia duhet teuml zbatojneuml nenin 4 teuml Ligjit peumlr NJF dheose teuml interpretojneuml nenin 58 teuml KPPRP teuml Kosoveumls neuml peumlrputhje me jurisprudenceumln e GjEDNj-seuml kur marrin vendime lidhur me ldquointeresin e drejteumlsiseumlrdquo qeuml ndikojneuml neuml teuml drejtat e teuml pandehurit sipas KEDNJ 63(c)

bull Kuvendi duhet teuml ndryshojeuml nenin 58 teuml KPPRP-seuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml qarteumlsohet parimi i ldquointeresit teuml drejteumlsiseumlrdquo neuml meumlnyreuml qeuml teuml peumlrcaktojeuml neuml meumlnyreuml eksplicite kriteret e peumlrcaktuara nga GJEDNJ a) serioziteti i vepreumls dhe ashpeumlrsia e deumlnimit teuml mundsheumlm b) kompleksiteti i ccedileumlshtjes dhe c) gjendja sociale dhe personale e teuml pandehurit

bull OAK peumlr shkak teuml detyrimit teuml saj kushtetues peumlr teuml ofruar NJF duhet teuml demonstrojeuml lidership duke avokuar peumlr fondet e Shtetit peumlr NJF-neuml por gjithashtu teuml zgjerojeuml obligimet e tyre ekzistuese teuml OAK peumlr puneuml pro bono (pa pageseuml) neumlpeumlrmjet krijimit teuml mekanizmave (psh Klinikat Juridike ose Qendra Probono) qeuml u mundeumlsojneuml aneumltareumlve teuml OAK-seuml tu ofrojneuml qytetareumlve teuml varfeumlr peumlrfaqeumlsim falas neuml leumlndeumlt penale

bull Gjykata Supreme e Kosoveumls duhet teuml japeuml njeuml opinion ligjor mbi zbatimin e praktikave teuml Gjykateumls Evropiane lidhur me ofrimin e peumlrfaqeumlsimit ligjor teuml teuml pandehurve neuml teuml gjitha rastet penale

bull Gjykata e Apelit teuml unifikoj praktikat gjyqeumlsore neuml lidhje me politikat ndeumlshkuese

bull Teuml miratohet korniza ligjore adekuate lidhur me shpenzimet gjyqeumlsore dhe paushallin gjyqeumlsor

bull Departamentet e Peumlrgjithshme teuml zbatojneuml nenin 450 teuml Kodit teuml Procedureumls Penale neuml lidhje me ccedileumlshtjet penale

NDIHMA JURIDIKE FALAS NEuml CcedilEumlSHTJET PENALE DHE ZBATIMI I STANDARDEVE TEuml GJYKATEumlS EVROPIANE PEumlR TEuml DREJTAT E NJERIUT NEuml GJYKATAT E KOSOVEumlS

wwwkli-ksorg

Programi Keumlrko Drejteumlsi eumlshteuml i financuar nga Departamentit Amerikan i Shtet teuml Shteteve

teuml Bashkuara teuml AmerikeumlsINL dhe e implementuar nga National Center for State Courts

peumlr teuml mbeumlshtetur njeuml zhvillim teuml fuqisheumlm teuml keumlrkeseumls peumlr drejteumlsi neuml Kosoveuml teuml bazuar neuml

deumlshmi Neumlpeumlrmjet programit Keumlrko Drejteumlsi NCSC eumlshteuml duke mobilizuar partnereumlt e

Organizatave teuml Shoqeumlriseuml Civile (OSHC) peumlr teuml vepruar si agjenteuml teuml ndryshimit duke

nxitur llogaridheumlnien transparenceumln dhe integritetin neuml sektorin e drejteumlsiseuml

Ky raport eumlshteuml beumlreuml i mundur me mbeumlshtetje nga Departamenti Amerikan i Shtetit teuml

Shteteve teuml Bashkuara teuml AmerikeumlsINL peumlrmes programit Keumlrko Drejteumlsi Mendimet teuml

gjeturat dhe konkludimet apo rekomandimet neuml keumlteuml raport i peumlrkasin autorit dhe nuk

paraqesin mendimet e Departamentit Amerikan teuml Shtetit teuml Shteteve teuml Bashkuara teuml

AmerikeumlsINL ose teuml National Center for State Courts

AUTOREuml

Ehat Miftaraj dhe Betim Musliu

Hulumtimi eumlshteuml mbeumlshtetur nga Fjorda Vllasolli

dhe ekipi i hulumtuesve teuml terrenit Kaltrina Ajvazi

Sabina Pergega Suzana Manaj Leotrim Bytyccedili

Martin Komani Albulena Mujaj Bajraktari

Rita Gacaferi dhe Erestina Buja

RRETH IKD

IKD Instituti i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi eumlshteuml organizateuml jo-qeveritare dhe jo-fitimprureumlse e

politikave publike fabrikeuml e mendimeve e specializuar neuml sektorin e drejteumlsiseuml

KONTAKTI

IKD

Rr Rrustem Statovci Hyrja 1 Nr1

Prishtineuml

E infokli-ksorg

wwwkli-ksorg

copy Teuml gjitha teuml drejtat e keumltij botimi janeuml teuml rezervuara nga Instituti i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi

(IKD) Teuml drejtat dhe prona intelektuale mbrohen me Ligjin peumlr teuml Drejtat e Autorit dhe teuml

Drejtat e Peumlrafeumlrta

PEumlRMBAJTJA


1 HYRJE 5

2 METODOLOGJIA 7


22 MONITORIMI 7

23 INTERVISTAT 7




KEDNJ 9








PENALE 15





6 PEumlRFUNDIME 24

7 REKOMANDIME 25

4

LISTA E SHKURTESAVE










5

1 HYRJE







































6











7

2 METODOLOGJIA



















22 MONITORIMI








23 INTERVISTAT




8














9


NDIKUAR NGA KEDNJ
















seuml



















10


FALAS





























vjet







11







drejteuml






























12




































Quaranta)

13







































14





tyre37


























15


PROCEDURA PENALE



















16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

PEumlRMBAJTJA


1 HYRJE 5

2 METODOLOGJIA 7


22 MONITORIMI 7

23 INTERVISTAT 7




KEDNJ 9








PENALE 15





6 PEumlRFUNDIME 24

7 REKOMANDIME 25

4

LISTA E SHKURTESAVE










5

1 HYRJE







































6











7

2 METODOLOGJIA



















22 MONITORIMI








23 INTERVISTAT




8














9


NDIKUAR NGA KEDNJ
















seuml



















10


FALAS





























vjet







11







drejteuml






























12




































Quaranta)

13







































14





tyre37


























15


PROCEDURA PENALE



















16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

4

LISTA E SHKURTESAVE










5

1 HYRJE







































6











7

2 METODOLOGJIA



















22 MONITORIMI








23 INTERVISTAT




8














9


NDIKUAR NGA KEDNJ
















seuml



















10


FALAS





























vjet







11







drejteuml






























12




































Quaranta)

13







































14





tyre37


























15


PROCEDURA PENALE



















16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

5

1 HYRJE







































6











7

2 METODOLOGJIA



















22 MONITORIMI








23 INTERVISTAT




8














9


NDIKUAR NGA KEDNJ
















seuml



















10


FALAS





























vjet







11







drejteuml






























12




































Quaranta)

13







































14





tyre37


























15


PROCEDURA PENALE



















16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

6











7

2 METODOLOGJIA



















22 MONITORIMI








23 INTERVISTAT




8














9


NDIKUAR NGA KEDNJ
















seuml



















10


FALAS





























vjet







11







drejteuml






























12




































Quaranta)

13







































14





tyre37


























15


PROCEDURA PENALE



















16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

7

2 METODOLOGJIA



















22 MONITORIMI








23 INTERVISTAT




8














9


NDIKUAR NGA KEDNJ
















seuml



















10


FALAS





























vjet







11







drejteuml






























12




































Quaranta)

13







































14





tyre37


























15


PROCEDURA PENALE



















16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

8














9


NDIKUAR NGA KEDNJ
















seuml



















10


FALAS





























vjet







11







drejteuml






























12




































Quaranta)

13







































14





tyre37


























15


PROCEDURA PENALE



















16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

9


NDIKUAR NGA KEDNJ
















seuml



















10


FALAS





























vjet







11







drejteuml






























12




































Quaranta)

13







































14





tyre37


























15


PROCEDURA PENALE



















16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

10


FALAS





























vjet







11







drejteuml






























12




































Quaranta)

13







































14





tyre37


























15


PROCEDURA PENALE



















16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

11







drejteuml






























12




































Quaranta)

13







































14





tyre37


























15


PROCEDURA PENALE



















16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

12




































Quaranta)

13







































14





tyre37


























15


PROCEDURA PENALE



















16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

13







































14





tyre37


























15


PROCEDURA PENALE



















16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

14





tyre37


























15


PROCEDURA PENALE



















16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

15


PROCEDURA PENALE



















16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

16
















17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

17


avokateuml














18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

18






















KPPRK

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

19






































20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

20

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

21








































22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

22











peumlrfaqeumlsuar










neuml tre (3) vjet











Prizrenit 65 Po aty

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

23





















24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

24

6 PEumlRFUNDIME






ndihmeuml juridike




























25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg

25

7 REKOMANDIME












wwwkli-ksorg


wwwkli-ksorg