Tytuł oryginału: Horseback Riding For Dummies®

Tłumaczenie: Magda WitkowskaISBN: 978-83-246-6626-3

Oryginalne angielskie wydanie © 2007 by Wiley Publishing, Inc., Indianapolis, IndianaWszelkie prawa, włączając prawo do reprodukcji całości lub części w jakiejkolwiek formie, zarezerwowane. Tłumaczenie opublikowane na mocy porozumienia z Wiley Publishing, Inc.

Wiley, the Wiley Publishing logo, For Dummies, the Dummies Man logo, A Reference for the Rest of Us!, The Dummies Way, Dummies Daily, The Fun and Easy Way, Dummies.com i związana z tym szata graficzna są markami handlowymi John Wiley and Sons, Inc. i/lub firm stowarzyszonych w Stanach Zjednoczonych i/lub innych krajach. Wykorzystywane na podstawie licencji.

Translation copyright © 2013 by Helion S.A.

Polish language edition published by Wydawnictwo Helion. Copyright © 2013.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.

Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.

Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą Shutterstock.

Drogi Czytelniku!Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres http://dlabystrzakow.pl/user/opinie/jakobyMożesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.

Wydawnictwo HELION ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwicetel. 32 231 22 19, 32 230 98 63e-mail: dlabystrzakow@dlabystrzakow.plWWW: http://dlabystrzakow.pl

Printed in Poland.

• Kup książkę• Poleć książkę • Oceń książkę

• Księgarnia internetowa• Lubię to! » Nasza społeczność

Spis tre�ciO autorach ....................................................................................................................15

Podzi�kowania od autorów ...........................................................................................17

Wprowadzenie ...............................................................................................................19O ksi��ce .........................................................................................................................................19

Konwencje zastosowane w ksi��ce ......................................................................................................20

Czego nie czyta� ...............................................................................................................................20

Naiwne za�o�enia ..............................................................................................................................20

Jak podzielona jest ksi��ka .................................................................................................................21

Cz��� I. Podstawowe informacje na temat jazdy konnej ...................................................................21

Cz��� II. Czas oswoi� si� z wybranym stylem jazdy i sprz�tem ..........................................................21

Cz��� III. Czas zaj�� miejsce w siodle i zacz�� je�dzi� .....................................................................21

Cz��� IV. Jazda na poziomie zaawansowanym ................................................................................21

Cz��� V. Inne style jazdy i konne formy rozrywki ............................................................................22

Cz��� VI. Dekalogi .......................................................................................................................22

Ikony zastosowane w ksi��ce ..............................................................................................................22

Co dalej ...........................................................................................................................................23

Cz��� I: Podstawowe informacjena temat jazdy konnej ............................................ 25Rozdzia� 1: Na ko�! Witaj w �wiecie jazdy konnej ........................................................27

Umys� i cia�o konia ...........................................................................................................................27

Nauka jazdy konnej ...........................................................................................................................28

Forma je�dziecka ..............................................................................................................................29

Bezpieczestwo w�ród koni ................................................................................................................29

W�a�ciwy styl jazdy i sprz�t ................................................................................................................30

Od razu z wysokiego konia ................................................................................................................31

Przygotowania na ziemi ................................................................................................................31

Wsiadanie i zsiadanie ...................................................................................................................31

Chody konia .................................................................................................................................32

Skoki ...........................................................................................................................................32

6 Jazda konna dla bystrzaków

Je�dziectwo w wersji zaawansowanej ...................................................................................................33

Nowe podej�cie do jazdy ...............................................................................................................33

Zakup w�asnego konia ..................................................................................................................33

Opieka nad koniem ......................................................................................................................34

Rozrywka i zawody konne .................................................................................................................34

Rozdzia� 2: Od kopyt do g�owy. Umys� i mechanika konia ............................................ 37Zrozumie� sposób my�lenia konia ......................................................................................................37

Tajniki koskiego spo�eczestwa ....................................................................................................38

Interpretacja koskiego wyrazu pyska .............................................................................................38

Dogada� si� z koniem ...................................................................................................................39

Spojrzenie na cia�o konia ...................................................................................................................41

Cz��ci cia�a konia .........................................................................................................................41

Wysoko�� konia ............................................................................................................................42

Ogólna budowa, czyli pokrój .........................................................................................................43

W drog�, czyli chody konia ...........................................................................................................44

Umaszczenie i odmiany ................................................................................................................45

Ró�nice mi�dzy rasami ......................................................................................................................48

Rasa mo�e mie� du�e znaczenie .....................................................................................................48

Przegl�d popularnych ras ..............................................................................................................49

Rozdzia� 3: Nauk� czas zacz��. Lekcje jazdy konnej .................................................... 53Poszukiwanie stajni, która najlepiej spe�ni Twoje oczekiwania ..............................................................54

Wst�pne poszukiwania. Lista stajni w okolicy .................................................................................54

G�ówny przedmiot nauczania. Poszukiwania szko�y kszta�c�cej je�d�ców w okre�lonym stylu .............54

Wizyta na miejscu. Krytyczny rzut oka na stajni� ............................................................................55

Wybór instruktora lub trenera ............................................................................................................56

Wybór mi�dzy instruktorem a trenerem ..........................................................................................56

Czego nale�y oczekiwa� od instruktora b�d� trenera? ......................................................................57

Gdy skocz� si� stajnie, czyli poszukiwania innego nauczyciela ........................................................58

Maksymalne wykorzystanie lekcji jazdy konnej ....................................................................................59

Wybór mi�dzy lekcjami indywidualnymi a grupowymi .....................................................................59

Ustalanie harmonogramu lekcji ......................................................................................................59

Wspó�praca z instruktorem lub trenerem .........................................................................................61

Rozdzia� 4: Cia�o i umys�. Kondycyjne przygotowanie do jazdy .................................... 65Dlaczego nale�y dba� o kondycj�? ......................................................................................................65

Praca nad kondycj� je�dzieck� ...........................................................................................................66

Mniejszy ci��ar. Warto zrzuci� par� zb�dnych kilogramów ..............................................................66

wiczenia aerobowe sposobem na popraw� wytrzyma�o�ci ...............................................................67

Wi�cej si�y ...................................................................................................................................68

Trening ogólnorozwojowy. Joga i pilates jako sposób na uzyskanie odpowiedniej gibko�ci i si�y ..........70

Rozci�ganie. Zwi�kszanie elastyczno�ci mi��ni tu� przed zaj�ciem miejsca w siodle ...........................71

Przygotowanie umys�u .......................................................................................................................74

Cz�owiek jako pan konia ...............................................................................................................74

Uwolni� si� od strachu ..................................................................................................................75

Spis tre�ci 7

Rozdzia� 5: Przede wszystkim bezpiecze�stwo.Jak si� chroni� w kontakcie z koniem? ........................................................................77

Strój odpowiedni do roli, czyli bezpieczny ...........................................................................................77

Nakrycie g�owy .............................................................................................................................78

Odpowiednia koszula ....................................................................................................................79

Ochrona nóg ................................................................................................................................80

Buty stworzone z my�l� o je�d�cach, czyli w�a�ciwe obuwie ..............................................................80

Bez bi�uterii .................................................................................................................................81

Uwa�ne obserwowanie konia z ziemi ..................................................................................................81

Z koniem w ciasnym boksie ...........................................................................................................82

Z koniem na uwi�zi ......................................................................................................................82

Rozpoznawanie niebezpiecznych zachowa konia ...........................................................................83

Bezpieczestwo na koniu ...................................................................................................................84

Sprawdzanie sprz�tu przed siod�aniem ...........................................................................................84

Jazda w grupie ..............................................................................................................................85

Samotnie na szlaku .......................................................................................................................86

Cz��� II: Czas oswoi� si�z wybranym stylem jazdy i sprz�tem ........................ 87Rozdzia� 6: Ku zachodz�cemu s�o�cu. Jazda konna w stylu western ...........................89

Je�dziectwo w stylu western w pigu�ce .................................................................................................89

Zastosowania ...............................................................................................................................89

Sprz�t i strój .................................................................................................................................90

Konie ..........................................................................................................................................90

Jazda ...........................................................................................................................................91

Formy aktywno�ci je�dzieckiej w stylu western .....................................................................................92

W terenie .....................................................................................................................................92

Pokazy je�dzieckie ........................................................................................................................93

Praca z byd�em .............................................................................................................................94

Rozdzia� 7: Nie tylko dla Brytyjczyków. Styl klasyczny, czyli angielski .........................97Podstawy jazdy w stylu klasycznym ....................................................................................................97

Zastosowania ...............................................................................................................................98

Sprz�t i strój .................................................................................................................................98

Konie ..........................................................................................................................................99

Przypomnienie informacji na temat podstawowych form stylu klasycznego .............................................99

Pó�siad jako sposób na skoki i nie tylko ........................................................................................100

Kroki w uje�d�eniu .....................................................................................................................101

Rozdzia� 8: O siod�ach .................................................................................................103Podstawowe elementy budowy siod�a ................................................................................................103

Ci��ki sprz�t — siod�o western ........................................................................................................104

Siod�o pleasure ...........................................................................................................................106

Siod�o typu barrel racing .............................................................................................................106

8 Jazda konna dla bystrzaków

Siod�o typu roping ......................................................................................................................107

Siod�o trail .................................................................................................................................107

Mniejszy kaliber — siod�o klasyczne ................................................................................................109

Siod�o wszechstronne ..................................................................................................................109

Siod�o skokowe ...........................................................................................................................110

Siod�o uje�d�eniowe ...................................................................................................................110

Dobór czapraka ..............................................................................................................................112

Dopasowanie siod�a ........................................................................................................................112

Dopasowanie siod�a do konia ......................................................................................................113

Dopasowanie siod�a do je�d�ca ....................................................................................................115

Rozdzia� 9: Tajniki og�owia ......................................................................................... 117Podstawowe elementy og�owia .........................................................................................................117

Og�owie i kie�zna typu western .........................................................................................................119

Og�owie typu western .................................................................................................................119

W�dzid�a western .......................................................................................................................120

Hackamore — kie�zno alternatywne .............................................................................................121

Og�owie i w�dzid�a klasyczne ...........................................................................................................121

Og�owie klasyczne ......................................................................................................................122

W�dzid�a klasyczne ....................................................................................................................123

Rozdzia� 10: Strój do jazdy konnej i dodatkowy sprz�t je�dziecki .............................. 125Strój z klas� ....................................................................................................................................125

Wybór stroju jako klucz do bezpieczestwa i wygody .....................................................................126

Zgodnie z tradycj�. Strój western ................................................................................................126

Model konserwatywny, czyli strój klasyczny ..................................................................................129

Sztuczne pomoce je�dzieckie ............................................................................................................132

Na nogach: ostrogi ......................................................................................................................132

W d�oni: baty i palcaty ................................................................................................................133

Cz��� III: Czas zaj�� miejsce w siodlei zacz�� je�dzi� ....................................................135Rozdzia� 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siod�anie i kie�znanie ......................... 137

Post�powanie z koniem z poziomu ziemi ..........................................................................................137

Zabawa w berka, czyli jak podej�� do konia ..................................................................................138

Zapinamy pasy, czyli zak�adanie kantara ......................................................................................139

Za mn�, czyli prowadzenie konia .................................................................................................140

Supe�ek z p�telk�, czyli jak uwi�za� konia ....................................................................................142

Zasady prawid�owego siod�ania konia ..............................................................................................144

Siod�a typu western ....................................................................................................................145

Siod�a klasyczne .........................................................................................................................147

Na koniec — og�owie ......................................................................................................................149

Spis tre�ci 9

Rozdzia� 12: Wsiadanie na i zsiadanie z konia ............................................................153Do startu, czyli przygotowania do wsiadania .....................................................................................153

Kontrola sprz�tu .........................................................................................................................153

Wybór miejsca do wsiadania ........................................................................................................154

Na ko. Jak dosi��� konia? ..............................................................................................................155

Wsiadanie w stylu western ...........................................................................................................155

Wsiadanie w stylu klasycznym .....................................................................................................158

Pora si� zbiera�, czyli przygotowania do zsiadania .............................................................................160

Z konia. Jak zsiada� z konia? ...........................................................................................................161

Zsiadanie w stylu western ...........................................................................................................161

Zsiadanie w stylu klasycznym ......................................................................................................163

Rozdzia� 13: Komfortowa jazda st�pem ......................................................................165Mowa cia�a. Naturalna pomoc podczas jazdy konnej .........................................................................166

R�ce ..........................................................................................................................................166

Nogi ..........................................................................................................................................166

Dosiad .......................................................................................................................................167

G�os ..........................................................................................................................................167

Zach�canie konia do st�pa ...............................................................................................................167

Sygna�y w stylu western ...............................................................................................................168

Komendy w je�dziectwie klasycznym ............................................................................................168

St�p w stylu western ........................................................................................................................168

Pozycja cia�a ..............................................................................................................................169

Próba trzymania wodzy ...............................................................................................................170

W�a�ciwa pozycja nóg .................................................................................................................171

Ruch w stylu western ..................................................................................................................171

Jazda st�pem w stylu klasycznym ......................................................................................................171

Pozycja cia�a ..............................................................................................................................172

Dwoma r�kami, czyli jak trzyma� wodze .......................................................................................173

W�a�ciwa pozycja nóg .................................................................................................................173

Ruch w je�dziectwie klasycznym ..................................................................................................173

St�p w uje�d�eniu ...........................................................................................................................174

Pozycja cia�a ..............................................................................................................................174

Wodze w d�o ............................................................................................................................175

Nogi we w�a�ciwej pozycji ...........................................................................................................175

Ruch konia w uje�d�eniu ............................................................................................................175

Manewry w st�pie ...........................................................................................................................175

Zatrzymanie ...............................................................................................................................176

Skr�canie w lewo i w prawo .........................................................................................................177

Chodzenie po okr�gu ..................................................................................................................180

Na wstecznym ................................................................................................................................182

Kilka �wicze w st�pie .....................................................................................................................183

Beczki w stylu western .................................................................................................................183

Szalone ósemki — kr�cenie ósemek w je�dziectwie klasycznym ......................................................185

10 Jazda konna dla bystrzaków

Rozdzia� 14: Kolejny krok, czyli k�us ........................................................................... 187Zach�canie konia do przyspieszenia tempa .......................................................................................187

Zach�ta do k�usa w stylu western .................................................................................................188

Zach�ta do k�usa w stylu klasycznym ...........................................................................................188

K�us w stylu western ........................................................................................................................189

Pozycja cia�a ..............................................................................................................................189

Trzymanie wodzy w stylu western ................................................................................................190

W�a�ciwa pozycja nóg .................................................................................................................190

Ruch w stylu western ..................................................................................................................190

K�us w stylu klasycznym ..................................................................................................................191

Pozycja cia�a ..............................................................................................................................191

Trzymanie wodzy .......................................................................................................................191

Pozycja nóg ...............................................................................................................................192

Ruch w stylu klasycznym .............................................................................................................192

K�us w uje�d�eniu ...........................................................................................................................194

Pozycja cia�a ..............................................................................................................................194

Trzymanie wodzy .......................................................................................................................195

Pozycja nóg je�d�ca w uje�d�eniu ................................................................................................195

Ruch konia podczas uje�d�enia ...................................................................................................195

Manewry w k�usie ...........................................................................................................................197

Zatrzymanie konia ......................................................................................................................197

Skr�canie w lewo i w prawo .........................................................................................................198

Chodzenie po okr�gu ..................................................................................................................200

Kilka �wicze .................................................................................................................................203

Serpentyna w stylu western ..........................................................................................................203

Kr��enie po dr��kach w stylu klasycznym .....................................................................................204

Rozdzia� 15: Szybkie tempo w galopie ........................................................................ 207Zach�canie konia do galopu ............................................................................................................208

Styl western — jak da� wierzchowcowi do zrozumienia, �e powinien ruszy� galopem? .....................208

Styl klasyczny — przechodzenie w galop ......................................................................................208

Galop w stylu western .....................................................................................................................209

Pozycja cia�a w stylu western .......................................................................................................209

Trzymanie wodzy .......................................................................................................................210

U�o�enie nóg w galopie ...............................................................................................................210

Ruch w stylu western ..................................................................................................................211

Galop w je�dziectwie klasycznym .....................................................................................................211

Pozycja cia�a w pó�siadzie ...........................................................................................................212

Trzymanie wodzy .......................................................................................................................212

U�o�enie nóg w galopie ...............................................................................................................212

Ruch w galopie w pó�siadzie .......................................................................................................213

Galop w uje�d�eniu ........................................................................................................................213

Pozycja cia�a w uje�d�eniu ..........................................................................................................214

Trzymanie wodzy .......................................................................................................................214

W�a�ciwa pozycja nóg .................................................................................................................214

Ruch w galopie w uje�d�eniu ......................................................................................................215

Spis tre�ci 11

Manewry ........................................................................................................................................215

Prr, koby�o! Zatrzymywanie konia ...............................................................................................215

Skr�canie po literze L .................................................................................................................216

Chodzenie po okr�gu ..................................................................................................................218

Kilka �wicze na równowag� ...........................................................................................................220

Bez r�k! Praca na lon�y w stylu western .......................................................................................221

Z jedn� r�k� na lon�y w stylu klasycznym .....................................................................................222

Rozdzia� 16: Skok na skoki ..........................................................................................225Ró�ne rodzaje skoków .....................................................................................................................225

Pod dachem. Skoki na uje�d�alni ................................................................................................226

Pod go�ym niebem. Próba terenowa .............................................................................................227

Rodzaje przeszkód ..........................................................................................................................228

Tam, gdzie krzy�yk. Koperta .......................................................................................................228

G��boki wdech. Stacjonata ..........................................................................................................229

Ca�a naprzód. Okser ..................................................................................................................229

Nie taki diabe� straszny. Mur ......................................................................................................230

Sprawdzian wytrzyma�o�ci. Skoki crossowe ..................................................................................230

Proces skoku ...................................................................................................................................230

Doskonalenie dosiadu skokowego .................................................................................................231

Do skoku ...................................................................................................................................232

Pokonywanie kilku przeszkód jedna po drugiej ..................................................................................233

Szereg przeszkód ........................................................................................................................233

Trzyma� lini� .............................................................................................................................234

Parkur .......................................................................................................................................235

Rozwi�zywanie problemów ze skokami .............................................................................................236

Odmowa ....................................................................................................................................236

Wy�amanie .................................................................................................................................237

Przyspieszenie skoku ...................................................................................................................238

Cz��� IV: Jazda na poziomie zaawansowanym ........ 241Rozdzia� 17: Je�dziectwo na poziomie zaawansowanym ............................................243

Poszukiwania nowego instruktora lub trenera ....................................................................................243

Zmiana stylu je�dzieckiego ..............................................................................................................244

Dodatkowy trening jako sposób na wzmocnienie ................................................................................245

Lepsza równowaga, lepsze wyczucie czasu ........................................................................................246

Rozdzia� 18: Zakup konia jako zobowi�zanie ...............................................................249Decyzja o posiadaniu w�asnego konia ...............................................................................................249

Fakty zwi�zane z posiadaniem konia ............................................................................................249

Podsumowanie kosztów ..............................................................................................................250

Wybór konkretnego konia ................................................................................................................253

Wybór idealnej koskiej osobowo�ci .............................................................................................253

Wiek ma znaczenie .....................................................................................................................254

Styl je�dziecki .............................................................................................................................254

Zainteresowanie udzia�em w zawodach ........................................................................................255

12 Jazda konna dla bystrzaków

Wybór rasy ................................................................................................................................255

Kwestia p�ci ...............................................................................................................................255

Proces kupowania konia ..................................................................................................................256

Pozyskiwanie pomocy zawczasu ...................................................................................................256

W�a�ciwe ukierunkowanie poszukiwa .........................................................................................257

Kontrola wierzchowca przed zakupem ..........................................................................................259

Rozdzia� 19: Opieka nad koniem ................................................................................. 261Dach nad g�ow�. W�a�ciwe schronienie dla konia ..............................................................................261

Rozeznanie w�ród pensjonatów ...................................................................................................261

Nie ma jak w domu. Trzymanie konia u siebie ..............................................................................263

Pora co� zje��. Jak sobie radzi� z g�odem i pragnieniem konia? ...........................................................265

�ywienie konia ...........................................................................................................................265

Pojenie konia .............................................................................................................................266

Cze��, pi�kny! Piel�gnacja konia ......................................................................................................267

Sprz�t ........................................................................................................................................267

Czesanie konia ...........................................................................................................................267

Mycie konia. Do czysta! ..............................................................................................................271

Troskliwa opieka, czyli jak utrzyma� konia w dobrym zdrowiu ...........................................................272

Profilaktyka ................................................................................................................................272

Rozpoznawanie sygna�ów �wiadcz�cych o chorobie .......................................................................275

Najcz�stsze choroby koni .............................................................................................................276

Cz��� V: Inne style jazdy i konne formy rozrywki ....279Rozdzia� 20: Krok naprzód. Konie o specyficznych chodach ....................................... 281

Definicja chodu czterotaktowego ......................................................................................................281

Rasy charakteryzuj�ce si� nietypow� prac� nóg .................................................................................283

Jazda na koniu prezentuj�cym odmienny rodzaj chodu .......................................................................285

Pozycja cia�a ..............................................................................................................................285

Trzymanie wodzy .......................................................................................................................286

W�a�ciwe u�o�enie nóg ................................................................................................................286

Ruch w odmiennym chodzie ........................................................................................................286

Rozdzia� 21: Nie zamykaj mnie za p�otem. Ruszamy w teren! .................................... 287Przygotowania do wyprawy w teren ..................................................................................................287

W�a�ciwy ko .............................................................................................................................288

Gdzie je�dzi�? ............................................................................................................................289

Odpowiedni sprz�t .....................................................................................................................291

Przygotowania do trasy dowolnej d�ugo�ci ....................................................................................292

Bezpieczestwo na szlaku ................................................................................................................293

Istotne wytyczne .........................................................................................................................293

Radzenie sobie z koskim strachem ..............................................................................................295

Szcz��liwe chwile na szlaku. Znaczenie dobrych manier ....................................................................296

Zasady etykiety obowi�zuj�ce podczas jazdy w grupie ...................................................................296

Spotkanie z innym je�d�cem podczas samotnej wyprawy w teren ....................................................298

U�ytkowanie szlaku wspólnie z osobami nieb�d�cymi je�d�cami ....................................................299

Spis tre�ci 13

Rozdzia� 22: Na pokaz. Udzia� w zawodach .................................................................301Zasady obowi�zuj�ce podczas imprez konnych .................................................................................302

Rzut oka na system oceniania ......................................................................................................302

Co mo�na zdoby�? Miejsca i nagrody ..........................................................................................302

Ró�ne rodzaje pokazów ...................................................................................................................303

Pokazy szkoleniowe jako wst�p do koskiego �wiata ......................................................................304

Czas podnie�� poprzeczk� — zawody oficjalne .............................................................................306

Rywalizacja w klasie open ...........................................................................................................307

Pokazy koni rasowych .................................................................................................................307

Pokazy specjalistyczne ................................................................................................................308

Sprz�t na pokazy konne ...................................................................................................................309

Przygotowanie je�d�ca ................................................................................................................309

Przygotowanie konia ...................................................................................................................310

Dobre maniery podczas pokazu ........................................................................................................312

Twoje zachowanie ......................................................................................................................312

W�a�ciwe post�powanie z koniem .................................................................................................313

Rozdzia� 23: Jeszcze wi�cej stylów i moliwo�ci .......................................................315Drogi mniej ucz�szczane� Eksperymenty z innymi formami je�dziectwa ............................................315

Jazda na oklep ............................................................................................................................316

Wysiadywanie w pe�nym siadzie ..................................................................................................317

Siod�o boczne — kobieca tradycja ...............................................................................................318

Zabawy z koniem — sport, wystawy i inne formy aktywno�ci je�dzieckiej ............................................320

Udzia� w rajdach konnych ...........................................................................................................320

Polo, czyli sport królów ...............................................................................................................322

Zwrot w stron� wolty�erki ...........................................................................................................322

Musztra na koskim grzbiecie ......................................................................................................324

Parady konne .............................................................................................................................325

Rekonstrukcje historyczne ...........................................................................................................326

Podró�owanie z koniem ...................................................................................................................326

Wycieczki terenowe — przecieranie odleg�ych szlaków ..................................................................327

Wakacje z koniem .......................................................................................................................327

Przewo�enie konia przyczep� ......................................................................................................329

Cz��� VI: Dekalogi ............................................... 333Rozdzia� 24: Dziesi�� zasad etykiety je�dzieckiej .......................................................335

Zawi�� czerwon� wst��k� na ogonie konia, który kopie ......................................................................335

Po zaj�ciu miejsca w siodle ruszaj przed siebie powoli ........................................................................336

Komunikuj si� z innymi je�d�cami ....................................................................................................336

Staraj si� zachowa� cisz� .................................................................................................................336

Zachowuj bezpieczn� odleg�o�� od innych ........................................................................................337

Ostro�ne podchodzenie od ty�u ........................................................................................................337

Mijaj inne konie z prawej strony .......................................................................................................337

Przygotuj swojego wierzchowca do jazdy w terenie ............................................................................338

Zachowuj si� uprzejmie podczas postojów na pojenie ........................................................................338

Pomagaj innym w razie k�opotów .....................................................................................................339

14 Jazda konna dla bystrzaków

Rozdzia� 25: Dziesi�� zabaw konnych,które pozwalaj� rozwija� umiej�tno�ci je�dzieckie ................................................... 341

Ojciec Wirgiliusz ............................................................................................................................341

Jazda za dziesi�� z�otych ..................................................................................................................342

Poszukiwanie skarbów .....................................................................................................................342

Wy�cig gazetowy .............................................................................................................................342

Ride and Tie ..................................................................................................................................343

Czerwone, zielone ...........................................................................................................................343

Na�ladowanie .................................................................................................................................344

Wiadra i buty .................................................................................................................................344

Jajko na �y�eczce .............................................................................................................................345

Dooko�a �wiata ...............................................................................................................................345

Dodatek: Uzupe�niaj�ce informacje dla je�d�ców ...................................................... 347Stowarzyszenia hodowców ...............................................................................................................347

Organizatorzy zawodów oraz innych form aktywno�ci je�dzieckiej ......................................................348

Prasa je�dziecka .............................................................................................................................348

Przyk�adowe polskie sklepy internetowe z artyku�ami dla konia i je�d�ca .............................................349

Polecane ksi��ki ..............................................................................................................................349

Skorowidz .................................................................................................................. 351

Rozdzia� 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siod�anie i kie�znanie 137

Rozdzia� 11

Praca z koniem z poziomu ziemi.Siod�anie i kie�znanie

W tym rozdziale:� Poprawne post�powanie z koniem z poziomu ziemi.� Staranne siod�anie.� Kie�znanie bez przeszkód.

anim dosi�dziemy konia, jeszcze z poziomu ziemi musimy si� ca�kiem sporonapracowa�. Prawd� mówi�c, aby móc wspi�� si� na ko�ski grzbiet, wpierw trzeba

twardo st�pa� po ziemi. Dla bezpiecze�stwa w�asnego, ale te� dla bezpiecze�stwawierzchowca, jedziec powinien wiedzie�, co robi.

Z tego rozdzia�u dowiesz si�, jak zajmowa� si� koniem przed zaj�ciem miejsca w siodle.Poznasz te� zasady bezpiecze�stwa i najskuteczniejsze sposoby post�powania podczaspodchodzenia do konia, zak�adania kantara, prowadzenia zwierz�cia i wi�zania go.Potem przejdziemy do omówienia szczegó�ów zak�adania og�owia i siod�a, bez czegotrudno by�oby dosi��� wierzchowca i zacz�� jedzi�. (Wi�cej wskazówek na tematbezpiecze�stwa przy pracy z koniem z poziomu ziemi znajdziesz w rozdziale 5.).

W pocz�tkowym okresie nauki jazdy konnej instruktor zapewne przedstawi Ci kolejneetapy przygotowania konia do pracy. Mo�esz oczekiwa� od niego, �e na kilku pierwszychlekcjach b�dzie Ci s�u�y� pomoc�. Potem b�dziesz ju� zdany wy��cznie na siebie.Lektura tego rozdzia�u pozwoli Ci od�wie�y� wiedz� przed rozpocz�ciem kolejnej lekcji.

Post�powanie z koniem z poziomu ziemiZ uwagi na spore rozmiary konia praca z tym zwierz�ciem wymaga okre�lonej wiedzyoraz umiej�tno�ci. Znacz�ca wi�kszo�� koni to zwierz�ta �agodne, które nigdy celowonie wyrz�dzi�yby cz�owiekowi krzywdy. Niemniej jednak nie s� to zwierz�ta ma�e,wi�c wypadki czasem si� zdarzaj�. Zachowanie uwagi i wiedza na temat poprawnegopost�powania z tymi du�ymi zwierz�tami pozwala minimalizowa� to ryzyko. W kolejnychpunktach tego rozdzia�u b�d� wyja�nia�, jak nale�y podchodzi� do konia, zak�ada� kantar,a nast�pnie prowadzi� zwierz� i bezpiecznie je wi�za�.

Z

138 Cz��� III: Czas zaj�� miejsce w siodle i zacz�� je�dzi�

Zabawa w berka, czyli jak podej�� do koniaKantar to rodzaj uprz��y, któr� zak�ada si� koniowi na g�ow�, aby móc go prowadzi�i kontrolowa� jego ruchy (ale nie s�u�y do jazdy). Pod pyskiem konia znajduje si�wówczas uchwyt, do którego mocuje si� uwi�z. Dobrze wyszkolony ko�, którzy zd��y�si� ju� przyzwyczai� do pracy, zwykle nie opiera si� przed za�o�eniem kantara. Je�lijednak musisz podej�� do konia, czy to w stajni, czy na wybiegu, warto przestrzega�pewnych zasad bezpiecze�stwa — zw�aszcza je�li nie znasz danego zwierz�cia.

W boksie lub na padokuUchwycenie konia znajduj�cego si� w boksie b�d na padoku (to ogrodzony obszarmniejszy od wybiegu i nieporo�ni�ty traw�) polega po prostu na tym, �e podchodzimydo konia i zak�adamy mu kantar na g�ow�. W wi�kszo�ci przypadków udaje si� podej�� dokonia bez �adnego problemu. Prezentowana poni�ej metoda to bezpieczny i skutecznysposób, który sprawdza si� w przypadku wi�kszo�ci koni znajduj�cych si� w boksieb�d na padoku.

1. Zabierz ze sob kantar, do którego wcze�niej zosta� przymocowany uwiz.

2. Mów do konia, aby zorientowa� si� co do Twojej obecno�ci, jeszczezanim wejdziesz do boksu czy na padok.

Je�eli ko� stoi do Ciebie ty�em, zanim do niego podejdziesz, upewnij si�, �e Ci�widzi.

3. Wejd� do boksu bd� na padok i podejd� do konia od strony jego lewej�opatki, a nie z przodu.

4. Zbliajc si� do zwierz�cia, wycignij r�k� z d�oni skierowan ku do�owi.Pozwól zwierz�ciu si� obwcha�.

5. Za�ó koniowi lin� uwizu na szyj�.

6. Nasu� kantar na g�ow� konia i zapnij pasek, który przechodzi za uszami(szczegó�y znajdziesz w punkcie zatytu�owanym „Zapinamy pasy,czyli zak�adanie kantara”).

Na wybieguUchwycenie konia znajduj�cego si� na wybiegu mo�e okaza� si� trudniejsze ni�za�o�enie kantara zwierz�ciu znajduj�cemu si� w boksie czy na padoku. Problem mo�esi� pojawi� zw�aszcza wtedy, gdy zwierz� nie b�dzie chcia�o da� si� z�apa�. Na szcz��ciedobrze wyszkolony ko� b�dzie cierpliwie sta� i pozwoli Ci podej�� do siebie z kantaremnawet na wybiegu. Niestety zdarzaj� si� te� wyj�tki. Je�eli ko� nie ma ochoty pracowa�,mo�e si� od Ciebie oddali� st�pem, k�usem, a nawet galopem, co uniemo�liwi Cina�o�enie mu na g�ow� kantara.

Gdy si� podchodzi do konia znajduj�cego si� na wybiegu, du�e znaczenie ma mowa cia�a.Aby uchwyci� konia w takich warunkach, zw�aszcza je�li przebywa on w towarzystwieinnych zwierz�t, nale�y zastosowa� nast�puj�c� technik�:

1. Trzymajc w d�oni kantar i lin� uwizu, zbliaj si� spokojnie do konia.Trzymaj r�ce przy ciele.

Rozdzia� 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siod�anie i kie�znanie 139

2. Podejd� do konia od strony jego lewej �opatki, nigdy prosto od przoduczy od ty�u.

3. Wycignij r�k� w kierunku konia i delikatnie poklep go lub podrap po szyi,przemawiajc do niego �agodnym tonem.

4. Prze�ó mu lin� uwizu przez szyj�.

5. Trzymajc w d�oni zwini�ty w p�tl� uwiz, za�ó koniowi kantar wed�uginstrukcji zamieszczonej poniej.

Nie poddawaj si�, nawet je�li ko� nie chce zosta� z�apany. Je�eli pozwolisz mu uciec,dasz mu tylko do zrozumienia, �e taka taktyka si� sprawdza. Je�eli ko� nale�y do Ciebie,porozmawiaj z trenerem o tym, jak mo�na go nauczy� pos�usze�stwa.

Je�eli ko� znajduje si� na wybiegu samotnie, mo�esz zabra� ze sob� przek�sk�, abyzach�ci� go do wspó�pracy. Je�eli jednak znajduj� si� tam równie� inne konie, wej�cieze smako�ykiem w d�oni mo�e stanowi� zagro�enie dla Twojego zdrowia. Konie mog�zacz�� si� zachowywa� nieprzyjemnie i rywalizowa� ze sob� o przek�sk�, a to nara�aCi� na przypadkowe ugryzienie czy kopni�cie.

Zapinamy pasy, czyli zak�adanie kantaraDopóki pracujesz z koniem z poziomu ziemi, Twoje dwa najwa�niejsze narz�dziato kantar i uwi�z. Odpowiednio wyszkolony ko� nie wzbrania si� przed zak�adaniemkantara na g�ow�.

Najtrudniejszym elementem procesu zak�adania kantara jest ustalenie przeznaczeniaposzczególnych pasków. Najpierw przyjrzyj si� uwa�nie zwierz�ciu, które ma ju�na g�owie kantar, a dopiero póniej podejmij prób� za�o�enia go na g�ow� tego konia,którego usi�ujesz uchwyci�. Je�eli uda�o Ci si� opanowa� rozk�ad poszczególnychpasków na ko�skiej g�owie, z�ap kantar w d�onie i wyobra sobie, �e zosta� on ju�za�o�ony. To powinno Ci u�atwi� na�o�enie go na wybranego wierzchowca.

Instruktor powinien pokierowa� Twoimi poczynaniami za pierwszym i by� mo�e zadrugim razem, kiedy b�dziesz zak�ada� kantar. Powinien si� upewni�, �e post�pujeszpoprawnie. Ty za� powiniene� wykona� nast�puj�c� sekwencj� dzia�a�:

1. Sta� przy lewej �opatce konia, zwracajc g�ow� w tym samym kierunkuco zwierz�.

2. Prze�ó lin� uwizu zako�czon swobodn p�tl przez �rodek ko�skiejszyi. Z�ap lin� w praw d�o�.

W ten sposób zabezpieczysz konia i powstrzymasz go przed oddalaniem si�.

3. Upewnij si�, e nag�ówek kantara jest rozpi�ty.

Nag�ówek to element kantara, który zak�ada si� koniowi za uszy i zapina na jegolewym policzku.

4. Trzymajc pasek od strony zapi�cia w lewej d�oni i nag�ówek w prawejd�oni, wsu� ko�ski nos w nachrapnik. W tym celu prze�ó praw r�k�pod szyj zwierz�cia — tak jak to pokazano na rysunku 11.1.

140 Cz��� III: Czas zaj�� miejsce w siodle i zacz�� je�dzi�

Rysunek 11.1.Zak�adanie

kantaraod lewej strony

5. Gdy ko�ski nos znajdzie si� ju w kantarze, naley przesun� nag�óweknad uszy konia i zapi� w taki sposób, aby zwierz�ciu by�o wygodnie— ani za mocno, ani za lekko.

Kantar jest zapi�ty zbyt mocno, je�li nie mo�esz w�o�y� palca mi�dzy nachrapnika pasek policzkowy.

6. Zdejmij lin� uwizu z ko�skiego karku i zwi� j w lewej d�oni. Praw r�k�umie�� na linie tu poniej kantara.

Za mn�, czyli prowadzenie koniaPo za�o�eniu kantara b�dziesz chcia� wyprowadzi� konia z boksu czy z wybiegu, aby mócgo uwi�za� i osiod�a� (o tych zagadnieniach b�dzie mowa za chwil�). Aby bezpiecznieprowadzi� konia bez wzgl�du na okoliczno�ci, nale�y post�powa� w nast�puj�cy sposób(por. rysunek 11.2):

1. Sta� po lewej stronie konia.

2. Chwy� praw r�k lin� uwizu w pobliu ko�skiej g�owy. Twój kciukpowinien by� skierowany w stron� g�owy konia.

Powiniene� trzyma� r�k� w odleg�o�ci mniej wi�cej 15 centymetrów od kantara.Je�eli ta ko�cówka uwi�zu zako�czona jest �a�cuszkiem, chwy� j� poni�ej, aby�a�cuszek nie wyrz�dzi� Ci krzywdy, gdyby ko� odskoczy� do ty�u. Je�eli stwierdzisz,�e musisz w wi�kszym stopniu zapanowa� nad koniem, przesu� d�o� bli�ejw stron� kantara.

Rozdzia� 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siod�anie i kie�znanie 141

Rysunek 11.2.Prowadz�c

konia, id przyjego lewej �o-patce i kieruj

wzrok ku swo-jemu celowi

3. W lewej r�ce nie� pozosta� cz��� uwizu, zwini�t w p�tl�.

Nie owijaj reszty liny wokó� r�ki. Je�eli tak zrobisz, a ko� wyrwie si� do ty�u,p�tla zacie�ni Ci si� wokó� r�ki.

4. Zanim poprosisz konia o wykonanie ruchu do przodu, sta� przy jegolewej �opatce z twarz zwrócon w danym kierunku. U�ó te d�oniena linie zgodnie z powyszymi zaleceniami.

Odsu� si� od konia na d�ugo�� ramienia, aby przypadkiem na Ciebie nie nadepn��,gdy ruszy do przodu.

5. Rozpoczynajc ruch ku przodowi, delikatnie pocignij za lin� uwizupraw r�k.

Ko� powinien ruszy� do przodu i dotrzymywa� Ci kroku. Powiniene� przez ca�yczas pozostawa� na wysoko�ci jego �opatki.

6. Aby zmieni� kierunek ruchu prowadzonego konia, odsu� praw r�k�w prawo bd� przycignij konia w lewo i wykonaj krok w danymkierunku.

Podczas skr�tu w lewo przez ca�y czas trzymaj si� od konia na odleg�o�� ramienia,aby nie nadepn�� Ci na stop� podczas wykonywania manewru. Ko� powinien zaTob� pod��y�.

7. Aby zatrzyma� konia, powiedz „prr” i sta� w miejscu, jednocze�niepraw r�k delikatnie pocigajc lin� ku ty�owi.

142 Cz��� III: Czas zaj�� miejsce w siodle i zacz�� je�dzi�

Prowadz�c konia, powiniene� mie� ca�y czas na uwadze to, �e zwierz� nie wie, dok�dzamierzasz je poprowadzi�. Pami�taj te�, �e ko� jest znacznie wi�kszy od Ciebie,a w zwi�zku z tym nie skr�ca i nie zatrzymuje si� tak szybko jak Ty. Ty wiesz, kiedyzamierzasz skr�ci� lub si� zatrzyma� — ko� tego nie wie.

Konie bardzo sprawnie odczytuj� mow� cia�a. Szybko ucz� si� te� reagowa� na komendyg�osowe. Zanim wykonasz skr�t czy zatrzymanie, uprzed swojego wierzchowca.Zwolnij kroku przed skr�tem i powiedz „prr” przed zatrzymaniem. Ko� z pewno�ci�doceni to, �e go uprzedzasz.

Podczas prowadzenia konia patrz, dok�d idziesz, a nie na konia. Dzi�ki temu zwierz�b�dzie si� czu�o pewniej i nie b�dzie si� zastanawia�, co powinno robi�.

Supe�ek z p�telk�, czyli jak uwi�za� koniaWi�zanie konia okazuje si� trudniejsze, ni� mog�oby si� z pozoru wydawa�. Nie wystarczypo prostu przymocowa� konia do byle czego za pomoc� zupe�nie dowolnego w�z�a i sobiepój��. To prosta droga do katastrofy. Niektóre konie bardzo si� denerwuj� i odsadzaj�,gdy si� je uwi��e. Je�eli tak si� zdarzy, ko� mo�e wpa�� w panik� — poniewa� stwierdzi,�e jego g�owa zosta�a do czego� zamocowana. Wówczas przeniesie ca�y ci��ar cia�a natylne nogi, niemal siadaj�c na zadzie.

Je�eli wi��esz konia do czego� mocnego (specjalnej por�czy albo du�ego drzewa gdzie�na szlaku), zwierz� nie b�dzie w stanie wyrwa� go z ziemi, gdy spanikuje. Poza tymkonia nale�y uwi�za� za pomoc� odpowiedniego w�z�a, który mo�na sprawnie rozwi�za�jednym poci�gni�ciem, zanim w ataku paniki ko� wyrz�dzi zbyt wiele szkód. Rysunek11.3 przedstawia jedn� z metod wi�zania takiego bezpiecznego w�z�a. Najogólniej rzeczbior�c, nale�y zrobi� p�telk� (krok 1.), przeci�gn�� drug� p�telk� za zwisaj�cym kawa�kiemliny, a nast�pnie przez t� pierwsz� (krok 2.), po czym zaci�gn�� w�ze� (krok 3.).

Rysunek 11.3.Do uwi�zania

konia nale�y za-stosowa� bez-pieczny w�ze�,

który mo�na �a-two rozwi�za�

Rozdzia� 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siod�anie i kie�znanie 143

Podczas wi�zania konia nale�y przestrzega� nast�puj�cych zasad bezpiecze�stwa:

� O ile to tylko mo�liwe, nale�y stosowa� wi�zanie podwójne. Wymaga tozastosowania dwóch lin lub �a�cuchów, które mocuje si� po dwóch stronachkonia, do obu stron kantara za pomoc� metalowych uchwytów, a nast�pniedo s�upów po dwóch stronach ko�skiej g�owy. Takie mocowanie powinnoznajdowa� si� co najmniej na wysoko�ci �opatek konia. Zosta� on przedstawionyna rysunku 11.4.

Rysunek 11.4.Ko� uwi�zany

podwójnieza pomoc� �a�-

cuchów

Upewnij si�, �e ko�, z którym pracujesz, zosta� przyzwyczajony do takiegorodzaju wi�zania. Je�eli nie, mo�e si� przestraszy�, gdy go w ten sposób uwi��esz.Upewnij si� te�, �e zapi�cia maj� mo�liwo�� �atwego zwolnienia, aby ko� niezawisn�� na uwi�zach, je�li spanikuje. Chodzi o zabezpieczenie, które zwalnia si�,je�eli ko� zaczyna oddzia�ywa� na wi�zania z ogromn� si��.

� Konia nale�y wi�za� wy��cznie z wykorzystaniem kantara i uwi�zu b�d wi�zaniapodwójnego. Nigdy nie nale�y wi�za� konia za pomoc� wodzy mocowanych doog�owia. Je�eli taki ko� odsadzi, wodze mog� si� zerwa�, a wówczas w�dzid�omo�e uszkodzi� koniowi szcz�k�.

� Konia nale�y wi�za� wy��cznie do obiektów, których nie da si� przemie�ci�.Lina b�d �a�cuch powinny zosta� zamocowane na odpowiedniej wysoko�cii w taki sposób, aby nie zsun��y si� na ziemi�. Konia nale�y wi�za� do:

� mocnych por�czy p�otów,

� specjalnych por�czy do wi�zania,

144 Cz��� III: Czas zaj�� miejsce w siodle i zacz�� je�dzi�

� przyczepy zamocowanej do samochodu,

� specjalnych mocowa� do wi�zania krzy�owego,

� mocnych i bezpiecznych pni drzew (podczas jazdy w terenie).

� W�ze� nale�y umieszcza� mniej wi�cej na poziomie k��bu (czyli punktu, w którymstykaj� si� �opatki), lin� o d�ugo�ci nieprzekraczaj�cej 90 centymetrów lub �a�cuchem.Lina uwi�zu powinna prowadzi� od por�czy do kantara. W ten sposób zabezpieczasi� konia przed owini�ciem sobie liny czy �a�cucha wokó� g�owy, a tak�e przedowini�ciem uwi�zu wokó� nogi. Rysunek 11.5 przedstawia konia uwi�zanegow bezpieczny sposób do por�czy.

Rysunek 11.5.Krótka lina

gwarantuje, �eko� b�dzieuwi�zany

w bezpiecznysposób

� Nie nale�y wi�za� konia �a�cuchem przeci�gni�tym przez kantar. Je�eli ko�odsadzi, taki �a�cuch mo�e wyrz�dzi� mu krzywd�.

� Nie nale�y pozostawia� uwi�zanego konia samego i bez nadzoru. Konie s�mistrzami pakowania si� w k�opoty, szczególnie je�li akurat nikt nie patrzy.

Zasady prawid�owego siod�ania koniaPrzygotowanie konia do jazdy, a zw�aszcza siod�anie, wymaga praktyki. Wartozaznajomi� si� z tre�ci� tego punktu, a nast�pnie poprosi� do�wiadczonego koniarza(na przyk�ad instruktora czy trenera), aby pomóg� Ci osiod�a� konia pierwszych kilkarazy. Prawid�owe za�o�enie siod�a ma ogromne znaczenie, poniewa� b��dy mog�skutkowa� zsuni�ciem si� jedca z ko�skiego grzbietu podczas jazdy. Umieszczeniesiod�a we w�a�ciwej pozycji i odpowiednie jego zabezpieczenie ma równie� ogromne

Rozdzia� 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siod�anie i kie�znanie 145

znaczenie z punktu widzenia bezpiecze�stwa i wygody samego konia. Niepoprawniena�o�one siod�o mo�e wyrz�dzi� koniowi krzywd�, a to z kolei mo�e go sk�oni� dostawania d�ba czy wierzgania.

Podczas siod�ania ko� powinien mie� na g�owie kantar i by� przywi�zany (wi�cejinformacji na temat �apania konia, zak�adania kantara, prowadzenia wierzchowcai wi�zania go znajdziesz we wcze�niejszym punkcie, zatytu�owanym „Post�powaniez koniem z poziomu ziemi”). Nale�y najpierw osiod�a� konia, a dopiero potem za�o�y�mu og�owie (zagadnienie kie�znania zostanie omówione za chwil�). Na ko�cu zdejmujesi� kantar.

Zanim osiod�asz konia, wykonaj nast�puj�ce czynno�ci:

� Uwi�� konia bezpiecznie za kantar do por�czy. Zastosuj w�ze�, który daje si� �atworozwi�za�, lub wi�zanie podwójne. Kwestia wi�zania konia zosta�a omówionaszczegó�owo w poprzednim punkcie.

� Starannie oporz�d konia, dbaj�c o zaczesanie sier�ci na grzbiecie i w okolicachpopr�gu zgodnie z naturalnym kierunkiem w�osia (wi�cej informacji na tematoporz�dzania konia znajdziesz w rozdziale 19.). Usu� z tych okolic wszelkiezabrudzenia, �ció�k� oraz inne rzeczy.

� Sprawd czaprak oraz popr�g, aby upewni� si�, �e nie ma na nich �adnychzadziorów, patyczków ani niczego innego, co mog�oby dra�ni� konia.

Siod�a typu westernZanim zaczniesz, zapoznaj si� z budow� siod�a typu western (por. rozdzia� 8.). Przygotujte� zawczasu czaprak. Podczas siod�ania konia nale�y wykona� nast�puj�ce czynno�ci:

1. Po�ó czaprak na ko�skim grzbiecie.

Sta� po lewej stronie konia i umie�� przedni� cz��� czapraka kilka centymetrówprzed k��bem konia, u nasady szyi.

2. Zsu� czaprak kilka centymetrów do ty�u — na tyle, aby przedni jegoskraj nadal przykrywa� k��b.

Je�eli stwierdzisz potrzeb� przemieszczenia czapraka do góry, nie przesuwaj go,poniewa� to zmierzwi sier�� pod spodem, co z kolei mo�e irytowa� konia podczasjazdy. Aby przesun�� czaprak do przodu, unie� go do góry. Sprawd oba boki konia,aby upewni� si�, �e czaprak równo roz�o�y� si� pomi�dzy praw� i lew� stron�.

3. Przygotuj siod�o.

W siodle typu western popr�g jest zamocowany po prawej stronie. Zanimpodejdziesz do konia z siod�em, unie� go i zahacz o ro�ek. Nast�pnie we prawestrzemi� i prze�ó� je przez ro�ek nad popr�giem. Dzi�ki temu ani popr�g, anistrzemi� nie b�d� Ci przeszkadza� podczas zak�adania siod�a.

4. Przynie� siod�o.

Chwy� przedni� cz��� siod�a lew� r�k�, a pod tyln� pod�ó� praw� d�o�. Podejddo konia od lewej strony.

146 Cz��� III: Czas zaj�� miejsce w siodle i zacz�� je�dzi�

Kilkakrotnie unie� siod�o na wysoko�� ko�skiego grzbietu, aby zorientowa� si�co do jego wagi. Dopiero póniej umie�� siod�o na grzbiecie konia.

5. Za�ó siod�o na ko�ski grzbiet.

Ustaw si� po lewej stronie konia i unie� siod�o ku górze i nad konia. Na�ó� jedelikatnie na ko�ski grzbiet. Siod�o powinno znale� si� w przestrzeni poni�ejk��bu. Nale�y je umie�ci� w taki sposób, aby z przodu i z ty�u wystawa�o spodniego po oko�o 8 centymetrów czapraka. Aby potwierdzi� prawid�owe u�o�eniesiod�a na ko�skim grzbiecie, nale�y sprawdzi�, czy popr�g po zamocowaniuznajdzie si� tu� za stawami �okciowymi (na rysunku 11.6 przedstawione zosta�oprawid�owe umiejscowienie siod�a typu western).

Rysunek 11.6.Prawid�owo

umiejscowionesiod�o typu

western

6. Przejd� na drug stron� siod�a, odczep strzemiona od roka i spu�� jena dó�. Uwolnij te popr�g, aby zwisa� swobodnie.

7. Wró� na lew stron� i zamocuj siod�o za pomoc popr�gu.

Stoj�c po lewej stronie konia, si�gnij pod jego brzuch i podnie� popr�g. Przeci�gnijgo przez zapi�cie, rozpoczynaj�c od strony konia, a nast�pnie przeprowad pasekprzez odpowiedni pier�cie� (rysunek przedstawiaj�cy budow� siod�a typu westernznajdziesz w rozdziale 8.). Upewnij si�, �e paski s� p�askie i nigdy si� nie skr�caj�.Przeci�gaj pas przez zapi�cia, a� uwolnisz oko�o 30 centymetrów rzemienia.

8. Upewnij si�, e popr�g zosta� zapi�ty na tyle mocno, e siod�o nie b�dziesi� przemieszcza�, ale te nie za ciasno. Powiniene� móc w�oy� palceroz�oonej d�oni pomi�dzy popr�g a cia�o konia.

Aby zaci�gn�� popr�g, rozlunij w�ze� i podci�gnij zewn�trzn� warstw� pasa,znajduj�c� si� mi�dzy mocowaniami.

Rozdzia� 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siod�anie i kie�znanie 147

Popr�g nale�y ponownie sprawdzi� po pokonaniu przez konia pewnego dystansu i jeszczeprzed zaj�ciem miejsca na jego grzbiecie. Niewykluczone, �e zaistnieje konieczno��doci�gni�cia popr�gu.

Siod�a klasyczneZanim zaczniesz siod�a� konia, musisz zapozna� si� z budow� angielskiego siod�a.Szczegó�y znajdziesz w rozdziale 8. Nast�pnie, w celu bezpiecznego na�o�enia siod�aklasycznego, nale�y post�powa� wed�ug poni�szego przepisu (uprzednio powiniene�przygotowa� czaprak i popr�g).

1. Na�ó czaprak na konia.

Sta� po lewej stronie konia i u�ó� przedni� cz��� czapraka o kilka centymetrówprzed k��bem, u nasady szyi.

2. Zsu� czaprak o kilka centymetrów, aby przednia cz��� nadalprzykrywa�a k��b.

W razie konieczno�ci zmiany po�o�enia czapraka nie nale�y przesuwa� go do przodu,poniewa� powoduje to zmierzwienie sier�ci i mo�e irytowa� konia. W takiejsytuacji nale�y unie�� czaprak do góry. Sprawd po obu stronach konia, czyczaprak jest równomiernie roz�o�ony.

3. Podnie� siod�o.

W�ó� lew� r�k� pod przedni� cz��� siod�a, a jego tyln� cz��� oprzyj na prawymramieniu. Upewnij si�, �e strzemiona zosta�y podci�gni�te na pu�liskach, �ebynie hu�ta�y si� na boki w trakcie siod�ania.

4. Delikatnie po�ó siod�o na ko�skim grzbiecie, w obnieniu tu pod k��bem.

Czaprak znajduj�cy si� we w�a�ciwym miejscu powinien wystawa� po oko�o8 centymetrów z przodu i z ty�u siod�a. Aby skontrolowa� jego po�o�enie, nale�ysprawdzi�, czy zapi�ty popr�g b�dzie si� znajdowa� tu� za stawami �okciowymikonia (prawid�owe umiejscowienie siod�a klasycznego ukazuje rysunek 11.7).

5. Prze�ó przystu�y po lewej stronie przez szlufk� czapraka, wykonujcruch z góry na dó�.

Przejd na drug� stron� konia i powtórz ca�y proces.

6. Przymocuj popr�g po prawej stronie siod�a.

Po bokach siod�a zwisaj� po trzy przystu�y, do siod�ania wykorzystuje si� jednaktylko dwie zewn�trzne. Trzecia pe�ni funkcj� przystu�y zapasowej, na wypadekzerwania si� jednej z pozosta�ych.

Przeprowad popr�g na praw� stron� konia i zapnij go na dwóch zewn�trznychprzystu�ach (popr�gi bywaj� ró�ne, dlatego niekiedy trzeba si� zwróci� doinstruktora o rozstrzygni�cie, któr� cz��� popr�gu zamocowa� po danej stroniesiod�a). Zapnij klamry mniej wi�cej w po�owie d�ugo�ci przystu�.

7. Przymocuj popr�g po lewej stronie siod�a.

Przejd na lew� stron� konia i si�gnij pod jego brzuchem po popr�g.

148 Cz��� III: Czas zaj�� miejsce w siodle i zacz�� je�dzi�

Rysunek 11.7.Popr�g mo�naulokowa� we

w�a�ciwymmiejscu, je�li

uprzednio pra-wid�owo na�o-�y�o si� siod�o

Przeprowad t� sam� procedur� zapinania popr�gu, która zosta�a opisanaw rozdziale 6. Przed zapi�ciem popr�gu upewnij si�, �e znajduje si� on tu� zastawami �okciowymi konia. Upewnij si� te�, �e nie jest wykrzywiony ani niczymzabrudzony. Dopnij go tak, �eby �ci�le przylega�.

8. Stopniowo dopinaj popr�g po lewej stronie. Po�wi�� na to kilka minut.

Stopniowe dopinanie popr�gu to przejaw �yczliwo�ci wobec konia. Popr�gpowinien by� zapi�ty na tyle mocno, aby siod�o nie porusza�o si� zbyt intensywnie,gdy chwycisz za ��k przedni i zaczniesz nim poci�ga� z boku na bok.

Je�eli sko�cz� Ci si� dziurki po lewej stronie, przejd do zacie�niania popr�gu poprawej stronie. Najlepiej by�oby, gdyby po obu stronach popr�g zosta� zapi�ty nat� sam� lub zbli�on� liczb� dziurek. To zapewnia równe roz�o�enie obci��enia.

9. Sprawd� d�ugo�� strzemion.

Zanim dosi�dziesz konia (o czym b�dzie mowa w rozdziale 12.), sprawd d�ugo��strzemion. Jednym ze sposobów przybli�onej oceny d�ugo�ci strzemion jestwsuni�cie prawej r�ki pod tybink� siod�a. Nale�y przesun�� d�o� w kierunkuzamka (czyli metalowej belki, za pomoc� której pu�lisko jest przymocowane dosiod�a). Je�eli ko� ma ju� za�o�one og�owie, w trakcie wykonywania tej czynno�cinale�y lew� r�k� trzyma� wodze. Lew� r�k� nale�y chwyci� za strzemi� i przesun��je w kierunku pachy wyci�gni�tego prawego ramienia. Je�eli strzemi� dok�adniesi� w ni� wpasuje, najprawdopodobniej oka�e si� odpowiednio dopasowane.

Je�eli strzemi� wymaga skrócenia lub wyd�u�enia, nale�y zmodyfikowa� jegod�ugo�� poprzez przepi�cie pu�liska. Po zako�czeniu tej czynno�ci nale�ypodci�gn�� sprz�czk� w taki sposób, aby chowa�a si� pod skór� siod�a i nieobciera�a Ci nóg podczas jazdy.

Rozdzia� 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siod�anie i kie�znanie 149

Niewykluczone, �e po wykonaniu przez konia kilku kroków b�dziesz musia� powtórzy�czynno�ci z punktu 8. — jeszcze zanim dosi�dziesz konia. Popr�g mo�e si� poluzowa�,gdy zwierz� zacznie si� rusza�. Zanim wsi�dziesz na konia, sprawd, czy palce wchodz�ciasno mi�dzy popr�g a cia�o konia. Je�eli nie mo�esz w ogóle w�o�y� palców, popr�gjest zapi�ty zbyt mocno i trzeba go nieco poluzowa�.

Na koniec — og�owieOg�owie to ten element ko�skiego rz�du, który zak�ada si� na koniec. Po za�o�eniuog�owia nie mo�na ju� konia uwi�za� a� do czasu zako�czenia jazdy. Zanim za�o�yszwierzchowcowi og�owie, wykonaj poni�sze czynno�ci.

� Uwi�� konia bezpiecznie, mocuj�c lin� do kantara i do por�czy (za pomoc�bezpiecznego w�z�a) b�d wi�zania podwójnego. Zasady wi�zania konia wyja�ni�amwe wcze�niejszym punkcie, zatytu�owanym „Supe�ek z p�telk�, czyli jak uwi�za�konia”.

� Oporz�d konia i osiod�aj go (w rozdziale 19. znajdziesz informacje na tematzasad oporz�dzania konia, szczegó�ów na temat siod�ania mo�esz natomiastszuka� we wcze�niejszym punkcie tego rozdzia�u).

� Zak�adaj�c og�owie klasyczne, upewnij si�, �e nachrapnik (element zak�adanyzwierz�ciu na nos) oraz podgardle (pasek zapinany pod gard�em) s� rozpi�te. Je�elizak�adasz wierzchowcowi og�owie typu western, w którym wyst�puje podgardle,równie� nale�y je rozpi��.

� Je�eli ko� nigdy wcze�niej nie nosi� danego og�owia, popro� do�wiadczonegokoniarza (na przyk�ad swojego instruktora albo trenera), aby pomóg� Ci oceni�rozmiary w�dzid�a oraz d�ugo�� poszczególnych pasków.

Zak�adanie og�owia przebiega w�a�ciwie tak samo w przypadku og�owia klasycznegoi og�owia typu western. Zanim przyst�pisz do tej czynno�ci, zapoznaj si� z budow�obu rodzajów og�owia (wi�cej informacji na temat og�owia znajdziesz w rozdziale 9.).Nast�pnie wykonaj nast�puj�c� sekwencj� czynno�ci:

1. Zabezpiecz konia za pomoc kantara.

Ustaw si� po lewej stronie konia, rozepnij kantar, zsu� nachrapnik, a nast�pniezapnij kantar ponownie na ko�skiej szyi (szczegó�owe informacje na tematzak�adania kantara znajdziesz w odpowiednim punkcie tego rozdzia�u).

2. Prze�ó zwierz�ciu wodze przez g�ow� tak, aby znalaz�y si� na jego szyi.

3. Chwy� w�dzid�o oraz reszt� uprz�y, a nast�pnie sta� po lewej stronieg�owy konia, patrzc w tym samym kierunku co on.

Chwy� górn� cz��� og�owia praw� d�oni�, a w�dzid�o we do lewej r�ki. U�ó� jena otwartych palcach. Sta� przy g�owie konia, ca�y czas spogl�daj�c w tym samymkierunku co on.

4. Umie�� praw r�k� (w której ca�y czas trzymasz uprz) tu nad g�owkonia, przed uszami.

150 Cz��� III: Czas zaj�� miejsce w siodle i zacz�� je�dzi�

Je�eli nie mo�esz si�gn�� nad g�ow� konia, wyci�gnij r�k� pod jego gard�em i odprawej strony umie�� j� w taki sposób, aby razem z og�owiem znajdowa�a si� tu�powy�ej ko�skiego czo�a albo nad jego nosem.

5. Otwórz pysk konia i wprowad� w�dzid�o.

Delikatnie wci�nij kciuk w wewn�trzny róg ko�skiego pyska, aby sk�oni� zwierz�do otwarcia go. Nast�pnie wprowad w�dzid�o do �rodka, uwa�aj�c, aby nieuderzy� o przednie z�by. Praw� r�k� uno� reszt� og�owia, a� w�dzid�o znajdziesi� we w�a�ciwym miejscu. Je�eli og�owie ma �a�cuszek, upewnij si�, �e znalaz�si� on pod brod� konia.

6. Delikatnym ruchem wsu� og�owie za uszy konia.

Dopasuj naczó�ek w taki sposób, aby rozk�ada� si� równo na czole wierzchowca.W przypadku zastosowania og�owia typu na jedno lub na dwoje uszu upewnij si�,�e ucho b�d uszy konia poprawnie u�o�y�y si� w p�telkach og�owia. W tymmomencie og�owie znajduje si� na w�a�ciwym miejscu.

7. Zapnij podgardle oraz nachrapnik, je�li takowe wyst�puj w og�owiu.� Og�owie typu western. Rysunek 11.8 przedstawia konia w og�owiu typu

western. W tym przypadku prawdopodobnie nie b�dziesz musia� zapina�nachrapnika, poniewa� og�owie go nie posiada. Je�eli og�owie jest wyposa�onew podgardle, zadbaj o pozostawienie odleg�o�ci dwóch palców mi�dzypaskiem o koniem.

Rysunek 11.8.Zak�adanie

og�owia typuwestern

Rozdzia� 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siod�anie i kie�znanie 151

� Og�owie klasyczne. Rysunek 11.9 przedstawia konia w og�owiu klasycznym.Podgardle oraz nachrapnik nale�y zapi�� �ci�le, ale nie za mocno — podobydwoma paskami powinny si� zmie�ci� trzy palce.

Rysunek 11.9.Zak�adanie

og�owia typuklasycznego

Je�eli w�dzid�o ma �a�cuszek, nale�y zadba� o to, aby zwisa� swobodnie, gdy wodzes� poluzowane, a jednocze�nie �apa� kontakt z podbródkiem konia, gdy czankizostan� �ci�gni�te do 45 stopni.

8. Rozepnij kantar zamocowany na szyi.

Je�eli planujesz od razu dosiada� konia, pozostaw wodze na ko�skim grzbiecie.Je�eli za� zamierzasz poprowadzi� konia w inne miejsce i dopiero tam zaj��miejsce w siodle, zdejmij wodze z szyi konia i za ich pomoc� przeprowadzwierz�. W rozdziale 12. znajdziesz szczegó�owe informacje na tematdosiadania konia.

152 Cz��� III: Czas zaj�� miejsce w siodle i zacz�� je�dzi�

SkorowidzA

adopcja konia, 258anglezowanie, 65, 193

Bbadanie konia, 259bat uje�d�eniowy, 133bezpiecze�stwo

jazdy samotnej, 86jazdy w grupie, 85na koniu, 84na szlaku, 293w stajni, 81w�asne, 29

bezpieczna jazda, 331bezpieczne w�z�y, 83bezpieczny strój, 77bia�e plamy

na g�owie, 47na nogach, 48

biceps, 69boks w stajni, 264bryczesy, 129budowa cia�a, 42, 43budowa siod�a, 109

��k przedni, 104��k tylny, 104siedzisko, 104strzemiona, 104terlica, 103

buty do jazdy konnej, 81

Cchody konia

cwa�, 32galop, 32, 44k�us, 32, 44st�p, 32, 44

chodzenie po okr�gu, 180w stylu klasycznym, 180, 201, 219w stylu western, 180, 200, 219

choroby konignicie strza�ki, 278grypa, 277kolka, 276rhinopneumonia, 277zapalenie stawów, 276

chódczterotaktowy, 281dwutaktowy, 282trzytaktowy, 207

cia�o konia, 41cofanie

w stylu klasycznym, 182w stylu western, 182

concho, 105cross, 32czanka, 190czaprak

skokowy, 112uje�d�eniowy, 112w stylu western, 90, 112wszechstronny, 112

czapsy, 129

C�wiczenia

brzucha, 70karku, 73nóg, 69pleców, 73ramion, 68uda, 71

�wiczenia aerobowe, 67

Ddobry ucze�, 62dolna cz��� pleców, 73dopasowanie siod�a

do jedca, 115do konia, 113klasycznego, 114western, 113

352 Jazda konna dla bystrzaków

dosiad, 167dosiad skokowy, 231dosiadanie konia, 153–155

w stylu klasycznym, 158w stylu western, 155

dzier�awa konia, 252

Eelementy og�owia

uprz��, 118w�dzid�o, 117wodze, 118

elementy stroju, 126buty jedzieckie, 126kapelusze w stylu western, 126kaski jedzieckie, 126spodnie jedzieckie, 126

etykieta, 296komunikacja z jedcami, 336mijanie z prawej strony, 337niesienie pomocy, 339ostro�ne podchodzenie od ty�u, 337ostrzeganie czerwon� wst��k�, 335powolne ruszanie, 336przygotowanie do jazdy, 338uprzejme zachowanie, 338zachowanie bezpiecznej odleg�o�ci, 337zachowanie ciszy, 336

Ffazy skoku, 231FEI, Mi�dzynarodowa Federacja Jedziecka, 306flot, 303fly whisk, 133

Ggalop, 207–222

w jedziectwie klasycznym, 211w stylu western, 209w uje�d�eniu, 213

Gymkhana, 94

Hharmonogram lekcji, 59higiena jamy ustnej, 275

Iinochód, 282instruktor, 57interakcja z koniem, 40

Jjazda

na oklep, 316w grupie, 85w pe�nym siadzie, 317w pó�siadzie, 30w siodle bocznym, 318w stylu klasycznym, 97w stylu western, 91w terenie, 287

przygotowania, 287wybór szlaku, 289wyposa�enie dodatkowe, 292wyposa�enie podstawowe, 291

joga, 70

Kkantar, 31, 138kie�zno

curb, 120curb z rollerem, 120Hackamore, 121

bosal, 121mechaniczne, 121

Tom Thumb, 120klacz, 255klasa open, 307k��b, 99, 190k�us, 187–204

anglezowany, 192, 196w stylu klasycznym, 188, 191w stylu western, 188, 189w uje�d�eniu, 194wysiadywany, 193, 196

komendy, 168komunikacja z koniem, 99, 101, 125kondycja fizyczna, 66kontrola og�owia i siod�a, 154ko�skie zdrowie, 272koszt posiadania konia, 253kr��enie po dr��kach, 204kr�cenie ósemek, 185kulawizna, 43, 260kupowanie konia, 256

Skorowidz 353

Llekcje grupowe, 59lekcje indywidualne, 59

Mmanewry, 215

w k�usie, 197w st�pie, 175

ma�ci konibu�ana, 46gniada, 46jab�kowita, 46kara, 46kasztanowata, 46siwa, 46skarogniada, 46

mi��niebrzucha, 70czworog�owe uda, 72nóg, 69ramion, 68

mowa cia�a, 38, 40, 166munsztuk, 284musztra, 324

Nnachrapnik, 149nadwaga, 67nag�ówek kantara, 139nakrycie g�owy

kapelusz kowbojski, 78kask jedziecki, 78toczek, 78

neck reining, 178niebezpieczne zachowania, 83

Oobci��enie konia, 66ocena stajni, 55odmiany koni, 47odmienny rodzaj chodu

pozycja cia�a, 285ruch, 286trzymanie wodzy, 286u�o�enie nóg, 286

odmowa, 236odrobaczanie, 274odsadzanie, 83ogier, 256

og�owie, 84, 117klasyczne, 98, 121

pojedyncze, 122uje�d�eniowe, 122

typu western, 90, 119opieka nad koniem, 34, 249, 261–278ostrogi, 132

klasyczne, 133w stylu western, 132

o�rodki otwarte dla koni, 328

Ppadok, 138, 264palcat, 133parady konne, 325parkur, 235pasa�, 101pastwisko, 264Pavia Audrey, 15pe�ny siad, 317pensjonat dla koni, 261pewno�� siebie, 40, 74piel�gnacja

czesanie, 267mycie, 271sprz�t, 267

pilates, 71piruet, 101podgardle, 149podkuwanie, 274podró�owanie z koniem, 326pojenie, 266pokazy

jedzieckie, 93koni rasowych, 307konne, 34, 302

dobre maniery, 312przygotowanie jedca, 309przygotowanie konia, 310

specjalistyczne, 308szkoleniowe

w stylu klasycznym, 305w stylu western, 304

pokonywanie przeszkód, 233pokrój, 43polo, 322Polski Zwi�zek Jedziecki, 348popr�g, 84, 105, 109posiadanie konia, 249pozycja cia�a

w chodzie odmiennym, 285w stylu klasycznym, 172, 191

354 Jazda konna dla bystrzaków

pozycja cia�aw stylu western, 169, 189, 209w uje�d�eniu, 174, 194, 214

pozycja cia�a w pó�siadzie, 212pozycja nóg

w chodzie odmiennym, 286w stylu klasycznym, 173, 192, 212w stylu western, 171, 190, 210w uje�d�eniu, 175, 195, 214

pó�siad, 55, 100prasa jedziecka, 348profesjonalizm instruktora, 63profilaktyka, 272prowadzenie konia, 140przechodzenie mi�dzy beczkami, 184przeszkoda

koperta, 228linia, 234mur, 230okser, 229stacjonata, 229szereg, 233

przewo�enie konia, 329przygotowanie do skoku, 232przygotowanie fizyczne, 29, 65przyspieszenie skoku, 238pu�lisko, 108, 129pysk, 38

Qquirt, 134

Rrajdy konne

d�ugodystansowe, 320sportowe, 321

rasa, 48, 283American Saddlebred, 283Appaloosa, 49Colonial Spanish Horse, 283czystej krwi arabskiej, 49k�usak ameryka�ski, 51kuc islandzki, 283Missouri Foxtrotter, 283Morgan, 50Paint, 50Paso Fino, 283Paso peruwia�ski, 284pe�nej krwi angielskiej, 52Quarter Horse, 50Rocky Mountain Horse, 284Saddlebred, 51Tennessee Walker, 52, 284

reakcje na zagro�enia, 295reining, 180rodzaj pokarmu

brykiet s�omiany, 266siano, 266trawa, 266

rodzajebatów, 134pokazów, 303przeszkód, 228przyczep, 330skoków, 225

rozci�ganie, 71roz�adunek konia, 332rozmiar terlicy, 105rozmiary siode�, 105, 115rozpoznawanie zachowa�, 83ro�ek, 104ruch

w chodzie odmiennym, 286w galopie w pó�siadzie, 213w galopie w uje�d�eniu, 215w stylu klasycznym, 173, 192w stylu western, 171, 190, 211w uje�d�eniu, 175, 195

SSand Shannon, 15schronienie

pensjonat dla koni, 261w�asna stajnia, 263

serpentyna, 203siod�a

bezterlicowe, 104klasyczne, 109w stylu western, 104

siod�anie 31, 144–149siod�o, 66

barrel racing, 106boczne, 318klasyczne, 98pleasure, 106roping, 107skokowe, 98, 110trail, 107uje�d�eniowe, 98, 110western, 90wszechstronne, 109

sklepy internetowe, 349skoki, 32, 225–239

crossowe, 230przez przeszkody, 226

Skorowidz 355

skr�caniew stylu klasycznym, 179, 199, 217w stylu western, 178, 198, 216

spotkanie na szlaku, 298sprz�t na pokazy, 309stajnie, 54st�p, 165–186

w stylu klasycznym, 171w stylu western, 168w uje�d�eniu, 174

stowarzyszenia hodowców, 347strach, 75strach ko�ski, 295strój

do skoków, 99do uje�d�enia, 99klasyczny, 129pokazowy, 125

klasyczny, 130w stylu western, 127

treningowy, 125western, 126

strzemiona, 84styl jazdy

klasyczny, 30, 55, 97western, 30, 54, 89, 92, 94

szczepienia, 274szkolenie koni, 90, 99szlaki, 289

Ttooling, 105trawers, 101trener, 57trening

interdyscyplinarny, 245, 246kondycyjny, 293ogólnorozwojowy, 70

triceps, 69troki, 105trzymanie wodzy

w chodzie odmiennym, 286w stylu kalifornijskim, 170w stylu klasycznym, 173, 191, 212w stylu tradycyjnym, 170w stylu western, 170, 190, 210w uje�d�eniu, 175, 195, 214

tybinka, 109

Uudo

cz��� tylna, 69, 71cz��� wewn�trzna, 71mi�sie� czworog�owy, 71

uje�d�enie, 30, 55, 101uprz��, 118USEF, 306utrata wagi, 67utrzymanie konia, 251u�ytkowanie szlaku, 299

Wwa�ach, 255w�dzid�a klasyczne

pojedynczo �amane, 123Weymouth, 123z w�sami, 123

w�dzid�a western, 120w�dzid�o, 99, 117, 118w�ze�, 144wi�zanie konia, 82, 142wiek konia, 254w�a�ciwe oddychanie, 68w�a�ciwe traktowanie, 40wodze, 118wolty�erka, 322wsiadanie, 31wspó�praca z instruktorem, 61wybór

instruktora, 56konia, 253rasy, 255stajni, 54

wy�amanie, 237wyposa�enie

jedca, 31konia, 30

wyraz pyskaczujny, 39niebezpieczny, 39przestraszony, 38rozluniony, 38

wysoko�� konia, 42wytrzyma�o��, 67wzory koni

dereszowaty, 46nakrapiany, 47srokaty, 46

356 Jazda konna dla bystrzaków

Zzabawy konne

czerwone, zielone, 343dooko�a �wiata, 345jajko na �y�eczce, 345jazda za dziesi�� z�otych, 342na�ladowanie, 344ojciec Wirgiliusz, 341poszukiwanie skarbów, 342Ride and Tie, 343wiadra i buty, 344wy�cig gazetowy, 342

zach�caniedo galopu, 208do k�usa, 187do ruszenia, 168do st�pa, 167

zachowanie koni, 38zachowywanie równowagi, 221zak�adanie

kantara, 31, 138, 139og�owia, 31, 149

typu klasycznego, 151typu western, 150

zakup konia, 33za�adunek konia, 330zasady etykiety, 296zatrzymanie

w stylu klasycznym, 177, 198, 216w stylu western, 176, 197, 215

zawody konne, 34crossowe, 227oficjalne, 306typu hunter, 227typu reining, 94w uje�d�eniu, 102western, 94

zmiana stylu jazdy, 244zsiadanie, 31, 160

w stylu klasycznym, 163w stylu western, 161

�ywienie konia, 265

http://program-partnerski.helion.pl