55
Notes du mont Royal Cette œuvre est hébergée sur « No- tes du mont Royal » dans le cadre d’un exposé gratuit sur la littérature. SOURCE DES IMAGES Google Livres www.notesdumontroyal.com

Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

Notes du mont Royal

Cette œuvre est hébergée sur « No­tes du mont Royal » dans le cadre d’un

exposé gratuit sur la littérature.SOURCE DES IMAGES

Google Livres

www.notesdumontroyal.com 쐰

Page 2: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

TERTIVM VOLVMEN.

ARI STOTE LISSTAGIRITAEA LIBRI

MORALEM TOTAM PHILOSOPHIAMCOMPLECTENTES.

Î . I CVM ’;f.A VE R R OIS’ CORDvïBENSIS ’

’IN MORALIA NICOMACHIA.

EXPOSITIONE. ET IN PLATONIS punas DE REPVBLICA.

’ PARA-PHRASI:

Quorum iudicem verra pagina aplanat:

Cam fimmi Pontfiis, Gallorum Reg? ,8mm? Veneti citerais.

VENETIIS APVD IVNTAS .M D L.

Page 3: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

.1.

in Hoc TERTIO vonvntns nazeCONTINAENTVR. I *.

. L . . z . a!AR I s T o T E L 1 s Moralium Niçomaehiorum libri Decem, [canne

Bernarda Feliciano interptete. - L 1 Î f0. 1.Magnorû MoraliülibriDuo, Georgio Valla Placentina interprete.29.Moralium Eudemiorum libri Quanta: Primus, Secundus, Tertiusjôc

Septimus,incerto interprete . Œartum veto, Quintum , 86 Sextum inŒinto,Sexto;& Septimo N icoinachidnim reperies,cum idem ad verhum himm illis fiat.

. . ) i c970De virtutibus libellus,A1exandro chamaillardo interprete. .114.Politicoinm libri 0&0, Leonardo Arctinoin’t’erptete.’ .116.Oeconamicorumlibri Duo, feu vnus in duas diuifus pattes , Arean ino

terprete. ,4 a - , l ; Ë, .161.Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Veroonenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab ipfa mnia

latum z reliquum veto , cum Græcum codicem non haberet , parasphrafî expreffum. - ’ Î î .Ü. Ï .167.Secundus veto , qui in Latinis alijs codicibus non niiî paucis legebaotuneGrçcotranslatus. ’ z z .- t . - , v , , V . g 5169.

Libriquidem omnes diligentiiïime cafl;igati,acin finnmas eollcâi, 86 in

capitadiuiiî, " v H - ’ 4 ’ ’ il tAV la RRO t s in libres Deeem Moralium Nicomachiorum Expoiîtio

diligentifl’in’ae cafiigata , ac Engulis ipfius textus capitibus aptifiîme

fubordinata: eum prias tranipoiî te multis in lacis legeretur. .1.Paraphraiîs in libres Platonis de Republita , Iacob Mantina inters

Prete a ol74oI. la 0 N ARD 1 v Aretiniinlibros Octonomicorum explanatio. .162.Ante Engula veto opera appoiîtæ fane ipforum translateront præfiüooi nes,86 in MoraliaEudçmiaipfius Aretinizdoâifiîmæ quidë,ac non pu

mm ad eorum,quæ in ipiîs traâanturfintelligentiam confiantes .Summatum,ac Capitum indexin voluminisinitio. a ’

Q5: omnia ex prqçitionc exquyîtius comprcbendes o

,Ht

--.

Page 4: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

IOANÀNIS BERNARDIFELICÎANIÊ.

IN’ MORALIA ARISTOTELIS 7;;PRAEFATIO.«

Dt duplici nominis felicitate,dupliciép eius vita,aâiua 86 contemplatiuatadquas nos ptæcipue in hoc opere infirme Philofophus.

Niufeuiufque reifitbflzntie confiderutur, quatenus ab efficiente taule produeimr , ex «q; procedit:-I Î perfitho uero,quetenutud caufam res produâu eonuertitur,eamq; imitatur. unde eum à Deo fions. ’ moopifieeomnia que marra» hune mundi uifibilk ornatum conflituuntJn lucemfuiflent pro-

t. t dudaxeterk dama digut in [un quidque nature perfijiens,libiq,- infltum à, principiofiatum V confer-1 . q ilï une tacite quodem nature ordine 4d autioremfitum refirretur,etqueita perfiflionem confequerem, t q tur [un faim homo itecreutm citait a in perfiôiione [un permutant? ab en «turban pro eni i4" Ë 4 t bittiofito poflet.Nam primum ex matait: quatuor fimplitia corpore prodidit [un [ides a que:

t litotes non putter natation film brunante perpetuo minora-a ubi in eonuniitionem murine,primum muni-am germe produatnt: quad quanti uia curent, uiturum tamen fitbiettum primum efli ineipit.:Commiitumenim deinde ex doumas corpus «denim uegetebilemficfcipiendum idoneum fit: unde planterait: ne étirapiam garus extitü, que [uem munie: perfiüionem, sauterie aliquo defiéiu impeditie nunquam deferunt . .kauceedunt brune Magne pater uegetundi uitm a «laudi, fentiendi uim quoque adepte [unt . hie fimili mo- ,do naturaIi towreptogndimtesbommàneturuflbi ùlditumdeprauare non puffin. que omnia fané dam id quod à[immo opificempermmerpetuo conferumtmd meonuerti quantum in ipfls til- , euniq; imitari ac laudare quodaminododicenda [unt .ut fiquk quemadmodum Smith a Épicure placebat,jîue bene uiuere,[iue eonuenienter naturel.uiuereflue bmcfleaflîâumfilititam un dicat: 4d ormaie ha miam quoque paumure fit. At homo pot? ont:

- nia,fiueut marmiton, ou: omniuquippeeun aujàeiutonuua rififi: fierint: quafi perfiftio uniuerfi conflitu atut en: qui prem- alia omnes uia; rutiomli enim preditau [ufum imeHettui conrnetteret, omniaq; alia que [ab iprflouait: [à bubon: omniudprimillanteaufim comment, «rentera parfirent . Pafiflue enim ipfe à prin :icipio «une; radio ubitunw’idt: fed fapientiaetium ipfit ondin non oogitando filant ,fed inteüigendo etiam nain.uerfeles res ipfa lin: allo media fmphci intimâtes uppulfiom pertipiebat : utnon immo-no firtaflê Platoniciflzes.des rerum ante finfibilie in enim ci indita mnfueriet:quippeaunnondumedintelügmdwnfenflbm indigna.(Laid une non fieut rdfiuçneturdi irritatiomfinbutur, [cd uobtntaria chilien: motus [uos dirigebut: riflant» cit, .ut 4b infirioribtuiaeétm, que rationefiirfitm debebat attraithamfmfudem concupieritdeganq; acceptamtranfigrejfiu defiuaujcientie boni a ntdi,id efimdumfub bonideguflvit: «que in ad degujhtionem ligni ait: du.mm non potuerit. Non fifinfiu prima me spiration: Mm attraxifl’et, uegttabilem pollen, que-in infinie Ion:eo e11, in «Met, ut baratinait obodiqtia ipjk quoque confirma, immonde homzntseorpue in perpemmn consfirualfet . hoc enim ligui une degitlhtih potefi . Vegetabilem enim obedientem retient tune habuiffehominem ,quippe qui à «tian: tout; regaetur ,oonfmtantum efi . vbi antem anima [boute uadendo à Deouitalavilit, me corporiimpertirificut uoluit,umpliuc non potuit. fid [fait non obediens Deo bomo euaflt, in chemin;-totum anijtt , a partit uiddiott,’ 0’ uegttatiuezjèd in tamen ,;utjèn]îtiuae , que nobilior efl, acon,gratine profita, muperm per admette exorcitationem aliqumtulum pofiitmegetatiuc , que poe 4mm". miominmaterieprofundumfefi demlit,müo anode pojîit, maximums huius adfiitudine non fun-ü liberatmmnde monflibfequutu efldtuenim «affinant moflait: wrporkozmbllalt’ e in fenfunt delepfus quafl e centra 4d dreunfertntiam (inf

Mmexterior ex interion e ,in ex un imidit . Polka enim habitibut omnibus «embatue nihilin fi bubuit, nifl ut promeneur [indic a tuez-citation: in eius natura: paré transfinnaretur , in quad incubuif-fit . Nm fi ut «in» in nono bonasmoruliun libroinquit Arifloteles , flnguli tu in re eum amicts uorfiiri un.au: , idq; entreminquo eflmùfu eonlifiicqui uegetationi a nutrition nullins alterùufenfum habens rom uenit -: inüætfàeim homini: cireunfiret,plant4 parua effe a arbor,quà:o homo cit exijiimandiu. qui [enfilant item, in: au.»ofl,utexiplît untummodo uitur» traducetzatmcredendum eft etiumji manu: homini; formant albite habeat , in bru:

mnaiiquod mammfiex ratione enjambas réant,homo:fiex ratione [2:14 Ibpitkfmfibm, ue-rus homo Wuræuplieemnimhominm in his mordium libris intelligit atque ugnofiit Arij’toteles : alterum , qui enmima confiu a corpore,un hominem MIMI appellat,qui uidelieet [enfuis a inattendu fumantes moderando deuius candit: quem nos exteriorem nunatpemus alterum, quem non hominem fiatummodo ,[ed eum addition: uerumbominem, a diuinum quid uem: quan interinrem dicimus a pnfettum . Perfèaio liquident in muudi huius [unbrin, dufiuodi eft. utinforius- [mp0 tutu lignine «me, attenta graduaient; à primo mfifonneù

t ï * ij x4

Page 5: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

la quam [crie progrediaitur . omnia enim etiam brut: uthfe in [èptimo inquitq diuinum quid-in [e influe-1b"be’nt , id elldiuinam quandam illufirationcm,quandamq; rationk (9’ inteütitus notam,qua operationemcx, uirrnt; [unmon: «que optimam iucunditatem eflefintiuntzlicet poflra defiélu nature uoto fiuflrentur , in fuaq; natura perlljlnnt .Nam que in bomine [tint ir-(ationales facultatcs, excepta uegetatiua,quç,ut diétum cQ,qbedienti.a nm priuata pror.fies remanllt: non ea fimt natura, ut ratione penitus canant , ut ipfe in primo manifeflr declarat : [cd quamuis ra .tioncm ex [e non babeant: rationales tanin in eo fient, quôd rationi fubljci , eiq; pojfunt obtempcrarc . Atquc itafit, ut irrationales Inc facultates dum in bruits fient, perfeélioncm adipifcaritur fuam, Il in fiea natura perjijlant,ad utfiigiumq; iHud raflant: (r illuflrationü quad infltum haben: , peruenerint: dum ueroq fient in homingJunc parficiantur , cum rationi obtanpcrarint . Nam ratio etiam ipfa non contenta en? debet Il tinlzriorajamummodo rac.rit, fed afiendere etiam iplam ad intelleélum nceflê efl. [fait enim irrationalesfacultates ianobilsvji in fila irratio:

naiitatc permaneant, imperfiâe fient, a" tunc perficiuntur cum fubditaz fiant rationi: ira ratio l in je maint, anon aficndat , imperfeéîa eft . Nique audiendi tilifunt, qui unumquodque in [na natura commandant cmfent z a

quemadmodumfi cquum aut bouem qui; é natura fua deijceret, equum a boum non parfirent ,fed corrumpcrct:ita bomo ucl corpus fuum mghgat a calliget ,uel animamlfiiamad fieperiora attollat, non firuare eum naturanlhomini: aflcruntJed deprauare: id quad v prima: homini: fabrica’, a Arifiotdi ctùmipll manifcjie repugnat.natura enim une: bomink non bac eft,in quam efi delapfies, [cd ca quam anufit,in quam dt reüituendus zut [i corpus, ou:ius,ut in 061qu ipfe aflïrmat,amicitia ad animant chut ferai ad berum,inflrumenti ad arttficenganimc coutumacittrflânent: coerccndum lit accafl-igandum,contunulia’,- affieùndum. Sicut D. Paulus, (5*an multi fanât uiri ficifleconflziciuntur.Animam uero non in bumanitate bac reîinquendam ejjeJèd ad diuiru’tattm attellendam’, ut in intrilcâus

naturam per babitum cuadat , contra borum nana; fieafiones Ariflotclcs quoque ipfe in denim bis ucrbis manifcagfiij’s’imeofiendit. Nique uero , inquit, oportet quemadmodum nonnuIIi monem , unumquenque cum fît homo , humé

na , a cum lit mortalis, mortalia cogitarc :fid quatenus licet, immortaltm [e reddcrc: omniaq; efficere, ut ex pre:Magma omnium que in ipfa fient, uitam traducat; id antem ejIe etiam unujquilque uidtretur, puoispuum a meliut eji. quocirca abfierdum effitfi non fuam quifilue, fed alicaius alterim nitrant txpcterct. a" paies,la fiiperiws: non enim quatenus bomo ita uiuit, [Ed quatenm diuinum quid in ipfi) incli : quanta autan id pralin: Acompoflto, tanto quoque eius opcratio ab operatione difht , que ex alia uirtutc exiliit . quad cuni inquit , quidaliud finit, quam ucri homini: uitam com cfle declarat, non que bumana cit, id eft compojiti bomùikaextcriosris, qui aliquantulum moderatk [influa utitur: fed cant, qua a mendia anide contagionc nos cita nûitur fiparaçre, ut immortalibue [imiles eflïciatnur, Deiq; flmilitudinem amiflîem adipifcamur .Nani mon homo duplex jit,extca,

rim- a interior , id eft alter ex ratione a fenfiluu, alter ex ratione fila confiant: a? in compofitofitri pofiit,ut uel ratio, ficut naturale ipfi eft, in enfin principatmn obtineat; uel on» putter natura»: rationern [ibi ob :Ï[queutent babeantzfit, ut in: padoue uitc inter bomines euadant , que in primolibroab 1’pr comemprautur; -uoluptaria, ciuills, a contemplatiuazfeu ut D. Paula; appellat , carnalis, mimalic.a’,liviritaallî.. Sed, quiaptaria a camails Sardanapali (nondum, non homink propriaeft: cr cum perturbationfim tata, dcdeta fit, on,dinem parui buim mundi dzjiurbat ac permit: ouittcnda eft: intcr pecudcsq; qui a utuntur. potins quàmintcr boamines flint reijciendi . De duabm reliun qu homini conueniunt, ad perfidwmmq; cita gardant, nonnulla, quenon ab re futura 4]? ixifiimo , in pracfentia dijferenda nous fient . Dupliccs ba une duplictInquoque bominiclicitatem conflituunt , alteraq; alterim prcparatio, a quafiq fimdamenhun e11. Nain au homo; primum difliefus,extra lit, [aillme a oorpori innnerfiu, ciuili uirtute a afiiuaindiget: que, urin hâtai». aboitpcnitu’s , fen-fusq; tout; efficiatur, moderationtm ei inijciat, quodq; radant: t&,Kraa’mi-, quad: faim. mon .tribuat : anduiddicet, ut bruns afiêfiibtu ali uantulum indulgcat , cum modo lamai, et regula rationls : 311441.htm habeat,patelinent, lit, affiitibueq; omnibus quajî Mfirkimporetfinqyutatur quomodocunque uoluerit. ADeinde uero ubi ita pneparatuc bomoeûgad altermfufiipiendam cuadit Montagne cum ueri bominis uirtmlït , quad"tionis efi,rationi tribuens,quodfmfuum (9* emporia cli,innaturam anime purificatxy a brutiiafiiâibm pmitm libéut: ita utpcrturbationum omni [brde expurgata ad contemplationemfiitùut,pmetrataq; mania ac car-vaillantie-bula ad diuinam natterons afimdat . Vndeetiam priomnillamuirtutem humant): primo appellat, toquât! bac diuin’maline au bomo diffufm ad exteriora WWdt, bac ad interiorafe retrabatac colligat. Nequctameninwnfque raitionis idem munies ejfi cenfindum eft . in affina enim ratio deorfumad alliant marivaudas ac regendos, fibiq; fibijcien-Vdos fluant: inmmemplatiua fierfien: attollitur . Cùm enim rationalis anima , ut ipfcinfcxto magnum habeat fatal!tata , dteramquafcit a circa necejfaria arque ca uerfatur,quafnnptr codon modoftfe babent: alterm, qua confluaia ratiocinatur circa ca que contingunt,a’ aliter arque aliter euenire confutneruntrillafioperiorequem minimPhtiuumetiam intelledum uocat,in mntmpLetiua,alteraina&iua utitur,quia&iuus mais nuncupatur’. Neque uero bic com"mplatùutnuitam feu uireutemcainintclligmdam uelim, que cognitioni a l1malationi cuilibet optram du onufiiîmalum délionmmc negleftkzfid eam ut Euflratnuquoque in primolïgpuficat , que bonas morale: «Siam: fubfe a.qubpitkacpmélleblatk affilioit; cognitiomsoenna ac fireadationes in eum finem-dirigit; un): Dei cognitionenoa mm toutim, ibiqûe acquiefcamaa: adeoqûe operantem habet 1001:4th u.t.- nommaigrawfiimjilli quidemnon in maçonna in uoluntatc am primo elfe contondanüo’flum [mon "flaicit-yinia

feriora,M

Page 6: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

priorgutnotab MW: ac paros confond magne)!" mais Mdeeriôragutno! illisfimiies redan, ai-que na perficeae:quippe cumintdleitm corumlit,qua filmai aliquid,perfi&iommq,- rune aflequaiur flan, eum amai-

»tur,inteiltgibilibmq; rebut applicatur. Naine eum «am tanguamfiindamentum lit; contemplatiua ut- teâuin: abfiirdumelfetJÎuel teiiumlinefundamento,uelfundamentumlinc enfin confiituermu: uel ’itautrunque incas-anus , ut neque":Rumfmdamentogæquefimdmmtum teiio correflroMeretddquod au Wnfifia faction, qui uel nulla cura morum b4:bigue! deprauatam morum rationna fequun fcientic alicui rerum a Won incumbunt contemplatiuam uitanpexercerefe exijiiznaites : quifane ridiculifunneum enim primipium nondum tangerine ,-ad fim [e perwnigè opina": Iun à quo tanun longiun abejfe [ont exiitimandi , quam rudes aliqui cerdonet qui moribmtamen aliquautuium il»:demi:qu au quotidiards uituflagiiijs-ab inguflîefonperæ’ primo gradue fifi arcent: bi eum fiend’amentum incerenitantur,in graduq; iamfint,aptiom proculdubio ad contemplationemfuntfluàm quints alioqui uel celeberrimun phi.-lo]bpbue moribus deflitutwlicet enim cantnnplationis cognitionatura aflionm pracedat,ficut teâi confidcraaio» fun-r rdamentum: quantumad nos tamcnflzedlt , afiio un a operatio mordis principium omnium eft-quin ipfam que:

ne aiiionis cognitionem anteeedit . Nanifi ut in primo libro ojhndit,nequepuni,neque qui fient puni perturbati cf:(flamines fient , a principia non babent,ut intemperantes , idonei ad morula: difciplinam percipiendam non funt,

nili prince in morali aliqua aiiione ajfumerint, que ajfintiri rationibuç ualeant: mil priue operentur benzines ,doœtri nunc mode poflient: quippecum ratione; manqua ad finem tendunt , fine peruerjo partim non percipiantur , par-tim [alfa a]? uideantur . sieut enim in decimo docet,oratio a" doârina non inoinmbue uim babet,[ed opontet-unprarsadm auditork anima [le ad nife cr gaudendutn c’odio profiqumdumi, non [une ac. terra que 1mn lit-nu:tritura: [1min prtcultafit, Mamfirt: [in miniu. a flint:- producit,a finmentifanen initiium oorrumpit, doper!dit . fic arum nofler niIIprim mratmfueritfaifaq; opinion expincgatiumeritatem uel nullo patio «minet, uel fi me:do id diqumdoœrningagfiuâra admittet.prauus enim non rationi,fed uiolentiae a. necefiitati adm coufueuit .. ŒOqcirca quidprdm a» puer neque [cire nili opcrareturpr’iuc , neque operari mît feint quid fibi fadtnduniiejfit», par:rat,ru]lcogereiur:zy’ qui cogne uolebat quaji inuidia a. malignm odio abomailnu babebatur : inuentcfunt legcs,ut ipafiitem in fine decimi inquitèquclaketbomtnibiain mon ciuieaten magna bene agendi neeefiitatem imponerent , odiocfie tanna ac motelle fltura:quofub bonis inititutionibm amnibommes idonei ad morales difiiplinatfiu-galitatmq; difcendam efficerentur,qua pracuIti a prcparati «a: omnia ad contemplationem tendentia intelligere unierent.Tcmperantia liquidera [en ugalitac,quami 404090061)" flambai infcxto du; pradpueofl, que prudentiana un: opùnionemznanimie no r8 en uatquudagendu resflnflntjd ejifinales rerum agendaruin culier, ut hune:film! (9’me mmqwdyucnobk Walter. quieniin dolore uel uoluptate panachant e]! , mini buiufmodi, "a:percepit. Adde quôd ca quoque pauci? munienplationeimdligit. que huiufmodi morum initiation "fluoration : neofl,de creatione mundi,de www" alimfieprouidmtia Dei, derefurreâione, «que que mura-I. ili une "a: ùnjtituec ita mafuuefl quanta quin-moribus magnoit iuuolutin ,Ïtanto Minus enprobabziiaexiflimetflt curpueri mon pofiintmaturdesautfipimees non puffin, utin eodtni bac [ento inquit,inde etianaulafumi ualeàt,nontam quàd expnientiucareant,quain bidufmodidifcipiùisopemfiquam quàdex perturbationibut uitam traducere confuaeerintapertnrbaeio auœmut ipfum mm boclibro de cime

. la aut’eriangulo atque buùefnwdimatbematickfid alia; in nous opinions corrumpnt du» certo qui»: babendum illud

e)! , du: bac uius attigeais a contmplatiuamita inter [efe correfbonderefifi ,itauutuo .ut flatte-" fit. P7434, prame; quoque efli 410mm: li alterajie bona, altaaanquoque un necelfc [iam li quicho-m4]? natumexiâimetmtcum imam figinmer, indulgent: inquidtdtinmortalitaie [ua cogitmuns

patent: (uid dmundi matineux mentem vauuelligauiam polie amen; qui fine ailla con-atione amatis qui! papal» quadarntomntedelatutituuiuitmtquo quia me uiiam indurait , non labo:

randum eflè unifiai É Œi morapiendalibiejïc alima’adulterium, flagitia emmittenda in uita exillineat : ra!eiones de Dei prouidemia Milo nodoadmittet. Atqui mm unquatn un; refiimxit , neque effe refurgenduuaad contanplatùiamopinatur,re[urneâibnmcorpofitçoapde qub patio 5"qu . Andine-liquideront: on;[Mia contouplatiueperlzitionem nabis mantfijht: Wregula morum puritatitq: arque .integritatk-uita liquuuh’ adai [’me witateauinunaquaquepbilofiapborumfeâa uniueric,mimu erratum fit;-quiunji ca negleq ’

adorationisexm deueniat. Vndenon immo Mamans uia morio, quam malum langui]?mnWfim-diciturquippe comm me: nomma non aillât ueni- uneuettione pofiit aimantait-noliquident ueri uolantatmdduoleldum 50mm Madthan cognitio . æ: igitur na officieuoiuntat’rm. con -gnitio,uteam «mima Deo minaudoit! immun lundi,imm0rtaiitati5.animt,’prosMania refurrea’ionicnolirc cognitiotmnfaoerenauini iumeit.-namcùm omnia cm3? Deumanimo tousMmfb’icaufi , ut beatitudinan vnum? a ne: naturalibus animis wifi prorfiu cognofcimw , «que ob

:idnobn omnidneipfiunjimriubiomdimue, «promenant beatitudo bectai Wmmfurretturos fpe; z1m. Maintenant: qucfliones comme ita inter [e funt,ut quimperuertit, cm noceflario cetera; depuis;un a «fluidifiai am. M,cotem mon: «mncedatgiecejfefit. uerum itaqueoognieio mazoutait-raban uo-Jugmm ualia-am ad Dei dilefl’iomm bonmêmflîormtuidm, Reliqlœ’uero 0m macadams deprinumtboi-

m , «album-miaou: a. carnalemîùel fient mon: MM,UÏ4NŒ intel-zm migre gflfim-JÔQÜJ tajine :pfi dindonna. cm maremme W038

. . ,9. * :51 cr

Page 7: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

et relia propofito ueri cognofoendiintelligensmemo uninad mepoteflmill pater meut traceret ipfum . a alibi , sa.ne aiiionts perfiâionan ,, quam [clin ipfe traduit Domina , Il nificans , nemo uenitad patron , tu]! per me .Nibil enim aliud omnes philofopborumfcbolae nabi uidenturfiudui e, a». ut bominem ad perfifliomin utriuf ue bu.ius nice inititutionibm reducemlt. Sed id [une bumanum non ont. Et [1min quantum adfafitueam parian ,h re-fiituere aliquantulum hominem bumanainjiitutio poteratmegetatiuam tamen in fieu inobediaztia prorfiureiin’quebat: utfibomo a perliiic,(7 totuc eflet reflituendua, Diuino auxiliofiepranaturali opta ominofuerit: concedendaque. cmanfierreifio [it,qua negetatiuafub rationls obedientiam meliori quodam,atq,- imfdüi modorefiituitur. ngcirta quan-:umlli multum diuq; pcr totfccula,totqûenationcs laborauerint: nihil unquam tamen effleure paruerunt .[pnetcr enimquàm quôd in uia p crique aberrabantradeo difiïcilia dogmata a laboriofii inueniebant , ut. area percipere ingçnij non

,mediocris clicha" affiqui laboris noneuiguinzam uix unau atque alter reperiebatur, qui toto.çuo laborans.e4m pet-fi.fiionem licet bumanam arque imperfiâ’zm confiqui pofletmiraculumqûe effe uidebaturfi in me orbe unies par [ingulac

dans claruifl’et , qui pbilofopbi uitam traduccret. Poitcaquam ucro Cbrifli Dei mûri benignitae nosiüuflrauit , fa:pientiaq; fua’ad enteriora difiejôs quafi erraticas pecudes ad interiora reduxit: eflêflum eIi, ut omnes euaferimua dociles

Deo:omnejquc iam ipueri quam fines , tamfaeminæ quam uiri , tan: ferui quàmr liberi fieri perfiai pbilojopbi bre-ui ualeamua . duobm enim cbaritatis praceptic a" fi de infiruéiue quilibet tam ad aâiuamquam ad contanplatiuam bo-nitate a ueritate paratifiimun cuadit. ut gloriandum nemini amplim fit, id quodfiapientes nonnuüos [kif]? memoria prouditum eli,quôd uir "maline" non mulier: quàd Gracia a" non batbarua quàd Atbenienfis a non ex alia Gracia ci.uitatezcum neque uiri neque mulierisncquc G’raci neque barbari, neque Atbenicnlis nequealtcrim cuiujpiam ullum din-fcrimenfit ad filicitatem banc religionis noflmquejola uera eli,cape]]?ndarn : [Ed omnes in Cbrifio unumfimua : ad pbislofopbiatn alias omnes,modo uelimus,admittimur. Cum enim cbaritatis pracepiaiea explicata fine, ut licetfinem a."perfiiiionem non includant,qua ad inimicos etiam amandos,o’ reiinquenda omnia, idcfl’ ad omnia W14 cantonnai:da inducimur, quod in affefiu efl,fid aille tantum (repue prafinianturJd quad Domimu etiam ipfe declarat: mon eumdixilfet diligite inimicos ueflros,operaliatimfiibiungit,c9’ benefiacite,inquit, 1;: qui oderuntuos: non [blum tamen ope:ra exteriora .requirunt,utline aficfiuflmuger corde aridofida: manu: ad opera Moueamus: quin in eo etiam quôd par;na a" pramium proponitur,ajfe&us aliquos internos comprebendunt,utfi qukjiue pana timon, fluefiJe przmij cafetawit,ucl non fine cbaritate aliqua effe pojïit, uel ad cbaritatemeerte tendat , eamq; introducatzplurcsq; fine,un timor,affin corrigat,quàm amor dirigat: quippemm qui perfiflionemjd efifaiumnjuam, que gIOria Dei efl , gloria enimDei omnes indigemus,inquit diuus Paulus,cupit,0 caufa eius damnationk pana»: tirants Deumficutfirui more odiffenullo paiio poteji,ita amet etiam neceIfiflt,cum eumfiilutisfine caufàficijfi omnia cognofcat. Cumq;tribus przcipue re-but erudiri bomines confumcrintgiimorejpgv uireutum exercitatiomzinbac eommuni omnium ctuetate que c]! eccle-[id,neintcrcluja ulli etiam imbecilloat ue bnperfi-ito uiafaluzis enfiùn’etur,tribm quoque bis dzflvcnfationn nominibus

Deus in [an-8 eloqui]: nobis a ultionum Deusdititur, ut.terrore nos pana coerceat: a" faimsDeus,utj]7e gloria nos erigat La." Deus uiri-bittent uoque appellatun; ut pcr exercitationem uirtutum quafi in nabis ba?6ere Deumexiflimantes ad perfiitionemnojiram liincm,quma pbüolbpbia eji;8cd enim quia uideo apud nonnul-los exnofiris pbilofopbie nomaladeomale anodin , ut uaeiueeoutemplationenon [blumutiiitatcm ad aliambominum peruenire mnopinenturtfidnocere etiam, a religioni nofira , id cf! ueritati repugnare. eam bonifioient: 0’ailioncm eius ita Werfiantmtnon mode inane»: omnem cana cf]: dicane, uerum etiam peccatum elfe. eam af-firmare non meantur:quippe.oum nîbinrojiiJiquis cm uel exaiHfiimc en uutunfide tamen caruerit z non [eau ac quiuel peritifiùuwfitgubmaiorgmauim in fcopulum dirigat,portum eum eii manuel celerrimmrurfiir molli, prit.-ocreurrùulumjllacfiad "monummtumwinatm mahatma ab bic mihi impctrauda cit , paceq;. ipforum di-cendum: primumfidcin noflramflcut iuâitiae bumane quicquam’non dnogat,quienim potefàtigdiudeulws inquit, resfifiit,Dei ordinationi refliiit,ita[cicntiam bumanam auirtutem non tollere,fed perficere: Deindeme bic pbilofopbiamappellare non eum quaefalfie pracipiat,qucq;falladbuc tantumcaptionibm difcipulo: carminas; ut tanin magis in caproficijfe uideatur,quanto magis-quis cr promptiucad uniment mongnandam finit influant: ab bac liquidem ca-ucndum D.Paulut etiam manet,ne perpbilojôpbiamfcducamurzfed eam,qua mite (a incognitione, renouez-am 013,1[um indagatw’ inaiiionibuc une bonum omnium inquirit a decet. bec mimiquannun rerum creatarum, (a natuiu-perfcrutationoüluflrare animum mitron: pofiieJi morum modernionon negligatur. D. Paulin idem ’tcjhtur , au!inquitzquicum Dune cognouijfintmonlicut Deum glorificauerunt,fidcuanuemnt magitationibiufuis..a M903»repleti omni Mquüdte,mdlüid,fôrnieatione,auaritia,nequiiïa,ïrmidù,bomicidimo’c, quafi dedant*mariifijlinon naosI

do non repugnare diuinc Miamitwofopbiamnuerum eflicerefetiam polfunt in Dei cognitionem aliquan-mu ualiamchi mite eam afincere funimue perfiqiuetitidefl’ nouum urbi: a dijjmtatione , quam ailionibus a tu?taeam traduuerimiu. NequeCnim relent multum cxiflimarim; modo fciat qiuflaiam’, cerei’j’s’imisq; rationibuc iperfiu-

[am habeat mitotmfiqw infibab’et quodamnodo inmlutae,explicarc «tifs rationcsnon poncera: quippe eum id in-famie non ignorantine attribuqndumlit. Hi enim ratione: intelliguutlibi rainurai , un: n non uerbn bene a open!!!me: contanplantut tqui uem in rationibut fient «mitait, piorunque eum traduâionem uiunegligaut, in earunlWfliofitflfllçfflmt,mmâajüfiaitautuffiiddcchfipfirimpaÇ-üfbâfmptr relùiquuntnantoq; maioredigni repmbanjionefuni,quàdnegligmuae91uieio proprio reiprcdainfiùucjdeflpbilofiapbic infamant apud omnes ponçaient.

.CmmaflMWfichæmmflMàbgfliw Higümtia aligna. W

a I - , lg cria

Page 8: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

gloria,uel buiufcemodialiquo ultiofiietit’dcprauataJlnc alla Dei cognitionefid defi’ncera «page: qua bic. agit[ioteleszutfi ealigine difcujîîe uel meta,uel portas apparucritfacilias eô perucnturum putem, qui a promûtes alqutulumjit,a’ uel in naui gubernanda,ucl in celeritate acquirendafcfe excrcuerit. Nauim enim in fcopulum dirigit, a cur-rit extra fiadium, 0’ portum,aut metam illiclibi uidctur uidere,qui uelflbi quad non debet,arrogat, uel inani gloria in!tumefcit,aut aliqua alia uitio peruerfumfinem babet:ita,ut clac quoque opera que uidentur bana,peccatafint, a ad persuidem deducant. Qui ucro uirtutis’lcaufic a boneflulsad c]? cognofiendi Dei dejîderio uel ex uirtutc operatur, uel cona-

tur operari,is licet nictam adbuc non uideat,extra curriculum tamen non uagatur: quippe eum omne lumen, atquc omnebonum,quaniuis naturale id fit,atq,- adbuc imperfiflummon nifi ad [6mm tamen omni: luminic,omnicq,- boni,à quo manauit,ideltad Deumipfumnos dirigat.Currit ergo itintrafludiummcc finem perucrfiem babct,[ed imperfiiium , douce cifol iuflitie oriatur,quiatrrenti Ufitagenti,quamaisncque currentis,nequc [bagouts id lit, ualt cxoriri . nant non curerenti,e9’ ociofi) diuinafcriptura inelatnatJurgc qui dominer illuminabet te Cbrifiua. Vnujquifque enim, ut inquit di-am Petrm,qui iufiitiam operatur,in omni gente acceptm Deo cit. Licetenim fine [ide cbarieate uiuxficata reliant opusagi non pofiit,attia bona tam,bac cit non dcprauata, quamuis adbuclit impcrfidn , ad cbaritatem iia animosnoltrospeparatficutfiequentati dans ad habitant uirtutis coufiquendumflciuntquamuls non mli en babitu bonum opus queatrexiflere.Namli relie aduertamw,bomo eum quatenue bomo operatur,in luminc,et lege etiamfiila naturali,ita agit,ut (laieut ratione carattibus animalibtufiepcriorem,ita intcüigibilibiu natura, a Deo infiriorcmfe elfe agnofcat . Cumq; , utfieperius diitum elt,comparatam natura itajit,utin perfiitione adipificnda infiriuscumfieperiorc conneiliuur: fi in [lattefuo permaneat bomo,et non dcprauetur,a&iones omnes’fiias ad Dcum dirigetmcqucflquid perfifiicnisfieerit aIÏtquutue,

idfibi ita arrogabit,ut àfiepertore natura id babere non agnofcat,cuiue barrirais participation perfidtur . 1d quod adgratina Deiconfiquendam plurimumfaccrecenfendum cit: nonquàd dianes be caufiun acccdendi- aliam gratin! exbiébeant,fcd quôd efficiant,ne nos à gratia refugiamus,eiq; rcfifianuu. sicut enim male agenda à Deo auertimur, a mediacimenta ad Deumll non prorfics bene agendoJàleem nanmmelcagendo acccdimue, a quantum in nabis efl,conuertimur,gut illujlrationem eiu; gratis omnibus exbibitam non repudiemus. Etfi enim non claudere oculos non cit in caufit ut [bi nosradijsfiits illuminet,non claudere tamen oculos, ut à. file illuminnnur, fiait . tanta enim bcnignitate erga nos uti. uoluit.Deus,ut impertirifi non nifl nabis non nolcntibuc uelit. Nain qui omnia niella Dei babita rationcfibt attribuit, uel caufam.bcncficiorum Dei infi elfe exijlimat,quod Pclagimfaciendumfentiebat,corrupte nature cit, de que pbilofopbus bitumebquiturzcuiasfimê aiiiones,quia à lamine naturali etiam deuiant,a’ quolibet gratia deltituttfuntJanili nofiri qui con-1btra Pclagianos defivutantmâioncs bominisfine Dei gratia appellare merita confiecucrunt. Non igitur uituperanda Pbilo-[ôpbica bacfient. fed Cbrifl’ianifi’ pijanimi eji,nuüuin diuinum auxilium flue naturalc id lit, flucfiepranaturale, ncgli-Î

gere,fid eum omniaficerimm,experti ’ - pro uiribwfieerimmænmia Deofirre accepta, ac dicere ferai inutiles filmas aVeruntamcnutin prefintia reliquap ilofbpborum qui fubindeiuuare gentes bumanum ope bac diuina pro uiribus oo-Ï[attifant , documenta pretermittam: bec dottrina Arijiotclica quiin: integra , quam abfiJlutd, quam aquilin , quam[1mm , quatufandnfit, dubitare neminem exifiinio , qui modo inca non tcmere a indiligcntcr fuerit exercitatus . si,enim mordis buiuc operis perfidiionemoonfidercmiawmittamiuq; candidifiimum ucrboeum ornatuni , acutifiimam un!gumentorum colletiianem,graiufiimanfintentiarum deelarationem quibus omnibus cuin alibi confueuit,tum.bic panifiiez,trium utitur Arifiotelcsmelcmmq; integritati tantum attitra a contemplerai; une qua bic ùrltituit , animum aducrteq.re :nibil inucnicnius, quad expurgendarum anime [ordinem diligentia aequc ad Cbrifiimanc opium deduccre bonusms poj’s’it: non ut eum quidem confiquantur, tantum tantcnab co abflnt , quantum in ca nondum cooliitutiflnt: nihilq;

quad animum nolirum bumana uidelicet ratione ita mollet, bominemq; exterius conflitutum ita moderetur, utad faibli,pieudam [uprnni intellethu , Deiq;illafirationcm , nifiipfe repudiet,aptifinnm reddatur. Cam enim duplicem bon,minon , lieut diximas , intelligat : alterum , qui ex anim a" corpore confine , qui exterior homo cit: alterum intellos;au»: folam: uocatauecmintcllettum, rationalem uitam , que banco interior cuadit, quem acre a primo «maxime,hominem effe fluait: duplicem uoque filicitateui eius inuenit,unam inteüettualcm a. perfidum , quam ranimation)tiaamnominat,de qua in decimo ibro qui finis bains opcris c]! ,-utpote [ummam Manhattan cirémuferiptura;traduturus eflzalteramattiuam,quecuruexternis rebut exillit , quam in primo libro quam lit, inquirit: atquc caneoperationcm ex uirtute in uita perficlu elfe diffinitquc quidem opnatio,quia licet non en [e , [id ratione materit ciraia 9m nec-fatma corpore indigct a externis, i cfi ucgetatione aune, l’anime, raban, pulcbritudine, nobiliaireec,diuittjs , amie-mat ceterts fortune bonis: onde acquiratur, co me? licctpreclmflimum Dei douant ablblutanon lit, fed fiudium etiam nollrum "qui"! ,difciplina tamen en diligentia acquiriabomuibus 330112.».un maire;me pneipue codifie, fiabilifiimafilicitatis cala efimt donccpermarqerie id quad dominium obtient, idefb

i operatio uirtutts, nunquam aux calamitatibm naïa- quifpiampojlitdicet beatmdicendmnonfit.”1’um quia airs.tutes morales in irratiouali parte enflant, demimediuiflom nommlla agit, uirtutcsq; nua-imams qu in nenone pndita parte fioit , aliu- mmles in irratiouli oriflamme inquit. irrationalanq; permuta ratione cesmm, aunons auquatauncapacem ’ idit . quamfelicitaebaeaioctaeorporu bonis clôrtmetiaminndigcat , in uirtute tamen potijîimeou confifiit: in fecundo de untutibus moralibac priait traâureinripiuatqiiodtlopne: aflwnedine dici «finit, MP454 "on natura nous WWJed exmitatiane comparantur: quippecum-linnamqnabot [andines preudere operationem robent: in uù’tptibus monorail: habitue aperationemfubfeqm . uer-fariqiee eus circa uolaptatem a faluum precipueuffique babim difiinit, quibiubomo; et bonus ipfe dicitura:Mopiufiucmteddit. MW eflc manquent quantum ad «(panama nos minet. daïmio à!

. -, v a tu iiij me iocritato

Page 9: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

’ Mauitatèqualthnad nos mflfiere.ea’eq;onmes eum «mime defxriptiomfath’ermefat; Polka dom quo mail.admdioa’itatem banc reduci ualeanumù. uolaptateq; prccipue cauenduan elfe manet: nudiocritatesq; quantum ad nos nié

’delièetflveflujnter duo uitiorum extrema eflê demanfirat. Deinde quia uirtus (f uitium thétique»: requin-bat , quainnaflra eIi potefiatezquidfpontaneumeflët extfiimandum,quid item inuzturn in tertio prias confidcrans, ut uirtunma uitium innojirafitaefle pateline oflmdat,ad uirtutum tratiationem poftmodum defcendit: de fortitudineq; a in».perantia agit,earunnq,- extremis: diflinitionibua,a’diuilîonibm, proprietatibm . a uirtutum a uitioruan diliçganter afiignatis . Tan: in quarto de reliquk plerijquc, id cf! liberalitate, magni centia, magnanimitate, de modesrata bonortsjiudiode comitate, de urbanitate; reliqukq; que in jacùtate bominurn un me neuf]? eft, panaaat.

In quinto abfialutam de iuliitia dtflautationem perfequitur z a alteram uniucrjàlem , alterum partieularem cf]?oflenditmniucrfaimq; omnes uirtutes in [e compleéii: particularem alterum difl’ributiuam, alteram commutatiuam en

enundatiuam e]fe,quarum altera aritbmetica , aima geometrica proportione confit-t. ubi de iare a iniuria , de iureMturali,legitimo,ciuili,berili,de equo a banc diligenter dijjërit. Poflea quia uirtutts ba affin; que in parte a"petitiua Ufinfiiali exiâunt,reâa prudentic ratione que inteHefiiua uirtm dl, moderatum «cipiunt , perq; en ad ius."mâtina; afoenfiu praparaturzfextuc uirtutibm intellefliuts tous dicatur . a fiait in primo irrationalem animapartem diuiflt, quia de moralibm uirtutibuc erat attarm,qua in ca exiflrbant: fic bic rationcm diflznguit, intellqu&umq;,id eft animanhratiomltm in du; facultates diuidit, confiiltatiuam , (9* fiientificdm , feu in ’opinatiuam a coqgitatiuam: eumq; alterum, id eft conflltatiuam in intelieftum atiiuum diâribuat , a effitiiuum: «(un prudmtiameflheffiliiui artem declarat: qua; inter [e in t0 multum diflare docet, quôd qui in am fluente peccat, melior lit, quiinqui inuitm: in prudentiaecontrario,quiinuitm paca, quam qui fluonte,melior multo excflimetur .fcimtificam paraitan contemplatiuum [tu fiendatiuumintelletium appellat . [Ed cùm k uel principia tantum percipiat, uel ca qui:ex principijs exiflunt tantum, uel utraque: eum principiorum a? capax , intelleaua : eum condufirum renon neprincipijs , fcientia: cum utrorunque , fapientia nuncupatur. ita ut fipientiam cl]? nihil aliud quam fiientianqa imam». flmul agirai . prudentiam uero ejfi un: que eum moi-ails uirtus [copum idoneum propofuerit, en,que ad fiopum ipfum tendant , un; perducit . Cuim artis omnes examinando diligrnter quid bona confidtan,rio, quid Maria, quid fintentia, a reliqua huiufmodi t, pertraéîat. Poflbtc autan, ut nihil quad ad rem[aure uideretur , inexcu un: relinquent : quia nonnulla effe inuenltbantur , que uel fiipra uirtutem mon alem , uel infia eandem e e uiderentur : in [eptimo ca perfiquutm tél . mon eum qui; fiipra omnes Mia: iuflitia.fiipra omnes fortes fortitudine , fupra omnes temperantes temperantia, a cætera huiufmodi exccüit: bunc non,uirtute abfoluta, fed beroica a diuina uirtute praditum il]? aflînnat. quemadmodum contrit [1’un immani: adeaflt,utuitijs omnibus omnes ficpmt,non uitiofidferitatea’immamtatc inflruiium effe ait . Cùm ucro qui; tempera»;ter agit cm pugna tamen, a appetitm refiflrntia,mn non proprie uirtutem habere, [id 7]?continentcm olim nidit: quippe eum nitra uirtm nullam in [e repugnantiam irrationalium facultatum patiatur . mut: eum prauuni a,uitiofum proprienon dicit,ji.d incontinentem, qui cum fiiat quid-agendum fibi lit in uniuerfali , in particularibm ipjlignoratione ex afiifiuum perturbation: oborta intemperanter tamen agit . and: bejiias quia uniuerfalium «mina-ftionem nullam bahut, minime effe incontinentes . bic autan quoniam non ex eo quad perfiiafua fit; uolaptates [endahir, pœnitentia etiam ducitur:atquc iccirco intemperante qui perfimfia cit, longe melior dl. neque incontinens’n’a cum- principiuni corruptum non habeat, uitium ejfi exijiimatur . quia uero continens a incontintns uoluptaqte maxime a dolore mueri confinait, uirtutesqgomms morales ut in fecundo afttndit, circa duos bos afli-étm uis.dentur enfler: : ualuptas’- a dolor duo quaji confidtores, ut aiebat Plate, ait: homini; funt: atque iccirco ab,adolefoentid ita brititutos e e oportet benzines , ut bu gaudeant (a dolant quibm gaudm a dolere debent: uo -apaisé; puma [Indium ad filicitatent aimanta humain» uidttur: deuoluptate nonnuEa agit, quot eius [fut erre-gau, [mua alia, aliasbotufias, alias neutm effe declarans . Vbi» uero de uirtutibm moralibm, a ifs que ubfea

uuntur, idefl: intelleâiuis , tu»: de ifs que uel fiipra uel infra morales elfe uidebantur,fatis explicitait: quia ad fg.l’aiment homini: qui exanimaa’eorpore coflhbatærimum «oringua ad elfintiam cita flztâant,deinde corporis,un[sont neceflaria, tumjôrtunt bona requirebantur, que utiliafiint, arque adiutricia, a externa appellmtur z atque inter.emmi unicitiamaxinunn erat.itaut autuirtua quadam eflè,aut eum uirtute exiflere ut ipfe inquit, uideretur: nonnngiuflüiceamdzflributiuc partent exifiimamtzdzamicitia in odauo a nono :xattùfiime pertraliat. In albugo quiinmafiatmqgeiuufl’efimie; utilon,iuamdam,boncflm oflcnditzutinboneflateitterflmiles, in utilitan or iuumditaqteinter difiimils exiliubaneth; amicitia fila proprie miam dicatur.atqueanlicitia perfida non paf]? fieri, ut quinpiamamiaumultkfitqumudmodummque ut amare maltorumfinml alitu capiatur , quippe eumid natura [Imamad mandoient. Scd cumin inter niquait: ptrlbnacflnt,de alia agit que inter maquais reperitur: quo modoq; ca [quamda lit, docte mon deduili ,de domefiica,de naturaii qua inter confanguineos e&:dc fodalitia,alijsq; huiufmodi diligm«Finit ondaindagatæofieadequerelis nmntingereinamicitijsjbleant: plurimaqfin utili anticitù, Matin bonefluuneingqoait. lnnona polka reliqua Mia perfequitur,qua uidelicet in dubiuin mire potermt.querelc Vwww «and; fint: quando difloluendc animis: quando mufti-uando. utrum miam lit bmeuolcntia,mm eoncordia. uibencficiaaontulerwitmags manquai fcilicet open [additionner bonejhfaâm quadMagma :11:qu à? dach incipere. utrum fui amer fltladabilts: elfe quidminprobouiro quine-njè ami, a nonco’rpm. a fanfan: uita,utmmfuraamortsergaalios «infinitude quia [celefti m1511: [avnum, ces. neque aliarum mqeægojje: qua-m tamen mnfuetudinsqaliorguu quanta. confiai? [calma

.* maman.t Û

Page 10: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

gadolinium ut fiiplôs figiant. At fiiioent amieis indigne tantum probis ohneliis non utilibus aiucun’üstpriçm , ut operationes eorum uidens,quia [ua inflncere non ita potefi, perinde obieéietur ac fuis :fieundo , ut iucunde

femper uiuat afiidua operatione tumfua,tum amici: tertio , ut amici operatione inflndia magis excitetur. Polka uerumanticipiurimifacimdilint , querit: docetq; in utili amicitia a" uoluptuofi: id non paf]? , in bonejia [au dît [i uel pau-cos , id efi duos aut tres babuerimus. qui enim maltorumfunt amici , eos nemini cf]? arnicas niji ciuiiiter pojfe. eum in ad-uersa’. ne an in profiurajôrtuna opua magis amicisjit,eonjiderat: in aduerfaq; neceflariam effe , in proflnra boneflam mas

c gis anticorum prafentiam elfe declarat. Sequebatur de contemplatiua uiriute agere : fed quia eaficmmam in [è uolapta-ttin babet , deuoiuptate priua inprincipio decimi nonnulia confident , ueterumq; de ca opmiones perfequitur. uoiupta:neq,- e ediuerfae tutu pro ratione operationum flatuit , ut finfiium alia , alia inteüeiiuafint : a quafiintj’enfiium quoq;

inter e e e diuerfiu , na ut ait era aiteram corrunipat. tum pro ratione bonitatis aut improbitatts: une enim maiane ope-ratibnetnfiquitur , efi maia , que bonam , bona: que item a mala cupiditate prouenit , praua , que a bona , bona cenj’em.ldaeli. tune pro ratione purioris infirunienti , aut impur-iam: tiam qua ex utfii fit , eji purior , quam que ex odoratu:que ex odoratu , quant qua ex gujiu a taiiu , que intemperantium eft. tum pro rationefubietiorum z aliafiquidcm bo-ninis , alia mais uoiuptas efl. mani],- in bousin: diuerfiefintbuiufmodi uoluptates ,ea propria eius eji,qua a inteiieiiu a43m bene infiituti bominis efl. Polka une bac abfoluit , ad traiiationem de fiiicitate ueri bominis a interioris de.-fcmdit , cui pralidct fipientia , eamq; cg! operationem ex uirtute me praliantijîima in immine cfi , que eji contempia- ’tiui inteiieiiue , cant ’ - e112 aéiiua longe prejiantiorem 0&0 cadis ’o endit : quia eiua partis bominis eji , qui proprie eft

boumer circaficao, ieiia qua unt ùIteiiigibiIù retrabiturzatiiua uero circa exteriora diflîmditur. quia cfl ajs’idua. quiaiucundior media eji’ , magisq; a 6’ minus interruptas habet uoluptates . quia ex fifieflïcit , paucisq;admodumex-trinfeau indiget. quia efltanquam finis , (9’ exfefe diligitur: aliiua uero propter contemplatiuam appetitur. uia in ocioa quiete confiflit , afiiua in turbatione a negocio : bellum uero ob pacem , en negocium ab ociumfit . quia e fiabinniorUdiuina : afflua uero bumana. uia eft ex inteiiefiu qui efijôiim borninis : afflua uero etiam brutoruou adiunâas [acui-tantes babet: quibue nonam Cbri iana nojiraperfiiiio adiungit , quia in futurum etiam ptrfiuerabit , neque aufiretur;Poflrenso deaiiiua nonnuiia refiunit , ut a eant ex comparationc longe infiriorem effe cliendat: a" ad ciuiiem dotirinamtradendam tranfituneidoneurnfaciat. eum enimqui imbutm priais non eji bona une infinutione,aptus ad difciplinasn monraient intelligendam il]? non pofiit , ut in ficperioribus libris a in primo prafertimfapim docuit : neque iccircoajfuetuçdine priua aliqua indigmt , ajfuetudinmq; bene non nifl ieges uaieant affure , que panis propofitis a uitijs deterreant,pramijs ad uirtutens ciues incitent atque indueant : quo patio idoneus aliquis ad condendas Ieges efliciatur , declaraturunsfi in fequentibua rerum pubiicarum libris pofliatur. Atque bac totius huius dofirinefitmma eji. quia uero nommasejIefiio , qui non tans doiirinam quamfiiajionent in buiufmodi negocio - requirendam cenfcnt : manitiones eius quafdam aineitationes eafiigatiomsèfiibimgam: quas , ficutpiuni magilirum decebat , inter docendum opportune Iccis fiois infe-ruit. Primum enim ut ad [indium a induliriam auditorat: incitet,quaiis huius difiipii’na effe idon eus auditor debeat,anonetmibil interejfe inquiens iuucnis’ne aliquis atatefit, an moribusbuiufmodi enim bominibus inutiiem elfe banc cogni

tionem non [cette aeque incontinentibus : quippecunt buius difiipiinafinisnon cognitio ,fed attio lit.Ad aliasq; artes con-fequendas non [bien eieâionem autfiabiiitatem requiri, [id ipfamjoiam cognitioncrnfiiflicere : ad uirtutes uero cognitionne»: parum,uei nihil uaiere: reiiqua id cil eleâionens a agendiperfiuerantiam multicanal: totum confirre. non agendapuni non morio non effici quempiani bonum ,fod ne in eo quidemjiatu effe , ut efiici poflit. Cognofcere item iufia en iniuqfla nuiianijapientiam effe exiflimare bomines quia à iegibus ca prafcribuntur : eum tamen que ieges fiatuunt , mima iu-

- flafint,quàrn medicamenta, fainbria. difiiciiiora enim cognituiulia,quàmfaiubriafimt .falubrta uero non ex libris co-gnofii , [cd experientia a babitu ab artifice qui arum exerceat : fie iufia , ab eo qui operetur. atque bac inquit, quo ne.inde uideiicet incuicet , non ejfe negiigcndum, neque cognitioni tantuni acquiefcenduni: quippe eum cognitio in ,buiufmodimoralibua ex afiione ipfa eueniat . neque iegis periti magis iufla , quant qui ,- iicet nunquam uiderint ieges , infini:.babitumfibi agenda œntraxerunt. non enienfatis cire]! uirtutem cognouerimus , id quodfii inde repetit , fed ut eam basbeamus,eaq; utamur,efiè enitendummant limba ad reddendos bomines probosfujficerent , mitasfané a magnas mer-eedes acciperent: quippe eum qui difcit bac tantunl , [imiiis agrotanti fit,qui iibenter quidem medicun: audiat a perd.piat,nibii tamen agar . Orationem ’ a non in omnibus mm babere . fed opus elfe , ut pramitusjit auditoris animes, nonficus ac terra,qua nutriturafemai Satisq; effe [i quamuis omnia adfint, omniaq;faciamus que debemus , quibus pmbi uideanur z madere uirtutis participes pofiimus . Contentos enim effe nos non deberequôd apti ad operandum Il:pas ,fid operandune omnino elfe .ficut enim in alympijs certaminibus non pulcherrimos a robujhfiimos ,[ed qui decer-tant (satinant , coronari : [le in uita non qui lient idonei , [Ed qui operantur , filicitatem eonfiqui . feiicitatem enim licetdetur, effe tamen eiufmodi , utiaborem nojirum etiam,noflramq; eieiiionem requirat , atque adeo effe com-m, ut difcipiina a diligentia comparaeab omnibus pofiit. quo aiaeritatesn omnibus exbibeat ad bonum confe-

. quandam , mfl ignaui admodum effe ac dejides uoiuerimus. Polka ut non tantiî ad operandi diligentiarn bomines intitet,[edù uoiuptuola uita etiam auoeet ac deterreat: feruiies prorfus ac pecudes appeiiat cos qui uoluptAriam ulmaire-flatta: , a, principes Sardanapaios : quo fitgiiiatione bac atque infamie notati erubefcant , atque ad temperantmuitane redeant . .Refbiutisq; mentbris corporis M65 cf]? incontinentes . Ac uoiuptates quidem turpes,non :02 nifieorruptis hominibus dicenda uoiuptates: quibus uideiicet uoiuptates uidenm . flint non cf]? dulcia neque aman enque aidentur agirais . œrporisq; uoiuptates,quia [apo in ipfas incidunt benzines , mailing; facile mari-une , m-buius baratinant: adepta . arque iccirco iMnnpmntian nierito ejfi: uitupera dans quia nobisineflnon

. * quatenusi

Page 11: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

x

quatenus benzines, fed quatemu animalia fumus : ut firinum [le talibus ebhtiari î Nequa uenereorum maman:uoiuptates bac mode carpit , que ab eis unumquenque qui bominem [e agnofiit , deterreat: [id leuiores etiam , quç’tamen.cum àferijs benzines auocant, tum nimia relaxation ad libidines reddunt propenlîores . lufiones enim uoluptuoa

a; damnai, in quibus propterea pofitam eflifiiicitatem benzines opinantur , quia tyrannos a in poteflate confiantes eisanti uident. Nique enim,mquit,[i ifli principes a tyranni , quia [incere a liberaiis uoluptatis gujium non baben t, ad cor:pore; uolaptates cenfugiunt , proptcrea eaa magis expetcndas e[] e exzfiimandum di.nam a pueri que apud fe in prcciofane, praflaneifiima q]? opinantur. quad eum inquit,quam uiiipendit a graniter cafligat borum uitam, quam beatanzipll arbitrantur. pbiiofopbiam enim habere in [c mirabiies a" puritate vfinbiiitate ueluptatesziocum a" iufum ut negoaeiari pollen pofiimmmdmittifiæleremon ut difl’oiuaznur. Sedfôrtaffi,inquit,eiufmedi aliquis chut diligentiam non adbiàbeats’at ut eiufinodifint bemines,ç7 intemp crantes efficianiurjpfi in cau[a[ient,dum remiffê a" dzflbiutc nimitum" in con

sinua uitiorum operatione uerfizntur. babitum enimjpentc acquirunt,ii que police Iibera ri non pojfimt, ciizn uoiunt, nantneque qui agrotant , fanas efiiei cum uoiunt,pa[]2:licet uel intemperanter agendo,uel medicis non obteznperandofponte inmorbum incidcrint.nam[i iucunda a melejin nioienta effe qulfiaiam epinatur,omnia[ibi uioienta q]? exifiimabit. fed ris’diculum effe in cxterna potine caufam referre, quam in nofinetipfias,quôd buiufccmodi rebwsfaciie moueanzur z (7’ benefln

nobis,turpia iucundis afiribere. quocirca quia uitia cr uirtutes in nofira poteflntefimt,ut ad mediocritatem redueamu-r;manet. qua in reflveiiandum effe inquit ad queues [inuit procliuiore’s,atque in contrariunz, eorum more qui ligna dijlortadirigune,nos ipfos abftrabendunz,quà peruenire ad medium uirtutis ualeamus :1 uoluptatem ’; preeipue uitandam,quippe

que corrumpere indiciumfoleat , aficut Troianorunz proccres Heienam, licet puicbrae e uideretur, dimiferunt , in)nabis uoluptatem ab puicbritudinem ne nos corrumpat , effe repudiandam . quid eum ebrium duplici paena dignum 503ait,eo quôd effe priuaritjponte ratione, (a ebrioja praue agat : Vel qui occiderit , ignominia quadam agui du»; maisgnan ciuiunzfepultura iudicaturznonnebominemniajionefibi tan: anima: quam corporis infirenda deterrei!’ ma». en:Pumas hammam moderatur , eum non debere optare a Dijs benzines inqui t diuitiae,boneres, feuillait"! , a ca tcra que[impliciter bona appellantur:qua ex [na natura quidem a bene affefils bona cumlint,non omnibus bona euadunt. tdeo’eP[à optandum,non ut quaflmpiiciterfunt bona,confequamur,fid ut ea nabis bene uerta’ t, ac bonaflnt. que antem nabis bot

najùnt,e[fe eligenduns. quam ad toicrantiam confirme, eum molles carpit qui pallium per terram trabunt, ne fcilicet [iipfum tollant,iaborent z qui eum agrotantes imitemur-murera fe effe non exiih’nzant: eum milëris [imiles flnt. quam ab

amare nana abducit,cum amatores deridet: qui [tout amant, ira [è elfe amandes cenfent. nam fifinziii mode e[]Ent amabiits,firtajfi cenfere ita deberët: quam in amicitiaflnceritatëfiruîdi manet,cü amieos qui fi mon [è effe acres , ce" nô [unt,magis ejfi accufandes ait ë qui menai adultcrdt, ee q, circa rè’ reciofiorê peccët. Cum uero orationes de ifs que in afiÊâzbus

a atlionibua confifiunt,minorë çopera ipfa habere proba ilitatë, inquitxumq; dtferepant ab quafinfiz percipiiitur;eontëptas ueritatë quoq; ipfam pcrimere:ita ut uem aratienes nô folié ad cognefiendü,fcd ad uitam que; ipfam infiitucndam utiiij’s’imaflnt: quid aliudfacit,quàmoonficlit, ut tam ueritdttm in oratione,quàm probitatem in moribusfemper con

feruemzuêMorum antem inflitutioni quanta adbiberi diligentia debeat,o[iendit, eum manet ut quamuis leges bene inflitu.eafint,debere unumquemque tanzen priuatum Uliberorum a amicorumjuorü curam babere: magis enim uideri linguleablôiuifi priuata cura adbibeatur. Vt euro [limules eti am aliquos ad eontempiationem bominibus adbibeat,fui amatoremeffe eum inquit nife propric amat,id eft pnecipucî fui partemzlicut enim ciuitas maxime id uidetur e[]?, quad in ipfiz praofiantifiimum dg, ita a bome:qv.afi incitans omnes ad beneflafeiianda , partcmq; fieam intellefiualem praeipne excelenbdam.quod eflîeacius perfequitur quali uetuznfiiunz manifejians, eum inquit:[i omnes ad bonefla eorfequcnda certarent: a!

pubiice omnibus, en" priuatnnfinguils maxima bona euenirent : liquidera uirtue tale quid eji , ut que perfitiiusfiierit ex-culta,eo maiora utilitates [imper agent. neque enim debere nos cumfimus mortales mortaiia cogitarefed extelii (a im-mortaies quatenusfieripotefl, redduabfurdurnq; elfefi non fiiam quifque,fed aiienam uitam expetat : quaji in erubefienàtians induccns,[i intelleüualem (9’ rationalenz uitam negiigamus:quippe eum nô benzines, fed alteriue natura animaiiafuê

turifimzu.Nam eum ez’ï qui ex intelieiiu operatur,eumq; excelit atque optime afficü, Deo effe carifiiznum uideri ait:Conàfentaneuni enim effe Deune ne illa qua: optima eli, zpfiq; e11 cagnata,o’ intelleiiu deieéi’arixosq; quieam maxime amant 0*

bonorant,reznunerari: pie admodump’ prouidentia Dei a" immortalitatis neflrafignificatione ad ampict’iendam côteniplationls puritatem inuitat: i z Sed de bis battante. Satis enim eflè bac ad per tiionem mordis buius inflitutionis declarà’idam unicuiq; poflîmtfium igitur’baac Ariliotelis atiiua adeojincera [it,ut a nejlra Cbrzfiiana zubil plané dijfcntire uidea

tunniji quatenus illa paulo perfitiius acfubiimius adbuc hominem prouebit:ita ut non fiqum uitia omnia , ut ipfi becfancit,eradicet:uerum etiam exiguas omnes radicum fi bras unde timeri puHuiatio aliqua pojîit, diligenter perfcrutandae euellendaaq; cenfiat: C atiiua,ut diximas fundamentum contemplatiueflt,eiq,- correjpondeatzflmiii mode contemplatiuiquoq; a rationaiem,quàm pbiiofirpbus bic tradit, non difflrre à Cbrijiianorüflreculatienemifiin cadette bac perfitiionecredëdum au: nierait buic [abrita confentanea’ a]? ci debere exiflinzanzus. Nam que de aternitate mil di,de anima,non4:nullisiq; aiijs huiufmodi difputat, magis ad marem ipfius que uti in rebus omnibus pertraiiandis confueuit, q ad impietatëaliqui referendafiine.A natura enim non [blet recedere Arzltoteiesmt etià’ quafupra natura’fiintficut etii nonnuiii pbilo[opbia eius Græei interpretes dlf"üi’,t0 mode cenjideret,quo natura rejpiciunt,quatenusq; in natura eôfiitutafientxom’trario mode ç Plate eonfueuerit,qui naturaiia quoq; pauiü à naturajiibieuà’do indagat.ut propterea quoq; in multis dili-feneire inter [e bi pbiio[opbi iudeitur,cii tamë inuia cr mode côfiderüdarü reriî pierüq; magis,ç’ in rebus ipfis dzfirepëi’.

si citinsde Dei prouidentia interdam ita lequitur,ut eam,cum ira-ra uniuerfalia tantum contineat,ninzis parcamliatuere uiMur, ac prepterea-À nonnullis ex min-te Epicuro, qui çam penitus tollebat, infirior iudiçeturzita dicere ipfizm cenfezu

e z r * b dum eli,

Page 12: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

dam eji,nenvqeam ad particularia un exatlifiiute difiindi non putatet,’fid q ordonne particularibus ita produit;ne animaduerteret,ut modum a ordinem naturaiem non impediret,ad quem ipjê rejpiciende, ut diximus, omnia pertra:flat. si deanima mortales aliqua rationes affermit 11141514134"! "Mitan et umfiizzza ac tertijïimafunt extflzmanda, [i

deanima ca intelliguntur, que nzateriam "paucam,- mortaie infirmat,ac perficit. si item de aternitate morue "on;Ma dicit, quibus mundunz non en? genituzn demonliret, contra religionem noflram ea e[]e minime [une exiflinzanda v. unune enim cf]? id conflue,[1ad naturalcm banc ordinem quem ipfijpednt,eon[ideremus.non enim ex bac aiterationum [crieac uiafiitudine à prinei pie ereatum efle mundum Ali-"lm , [id ex ereatiene eius alterationum [iriens pofiea [happé .:Alioqui enim abfurdum eflêhfiuei ca nüquazn incepijfe afimremus,quse quotidie incipere uidemus,uei infinitum acta conadermquod que patio effiigere pojs’imus,[i infinitos numero bananes, id quad in aternitate mundi omnino didum clippracefiifl? confiteamur,non intelligo. quippecum infinitum eandem uim tam]i[it,ë[îfiierit, babereuideatur . utrobiq;enim excludi à poteflate uidetur,]ine qua cf]? nuûo patio pateli. Addeg ipfe etiam Artfleteies tantii abeji,utque dette!nitate mundi dijputat, certa effe a uera exiliinzet,ut inlibrts dialetiids probleuza de ateenitate mundi pro neutra parteurtasbabere ratzones a[]"crat. Namfi mortaiem queq; animant dixmmus,nzulta abfurda fiquantur,nece[[e eft. primumuel non ajfimatum mundum,quod abfurdum effe ofiendimus,uei[i[itcreatus,fiulira efl’ezdeinde milan: Dei effe prouidm:

tiam, quippe eum bonzinis res , que in bac uita finirentur , tentera, a non pro merito cuiufq; fuccedant . ŒoJfifit, au.Deum non effigie! non intelligere,qu.e aut ereauit,aut infiriora ipfofuntxenfmdum eft. At]! doeendi uiam qua buznanabecfinfisiq; expoflta adelario rem danenfiratienem refluât bic Pbüofepbus,aninzaduertanuu: fècüeinteliigmes eius fait

lionalem trattatiouenz etiamfi uerbis aliquando uideathententiatam amoraiiquafantieyïim eft, nu agaça;xcfi modelibi eum confine exeflimemusrgradzanq; cette «aliam Will eli,itafuppofiei[fi,zzt ad contemplatiuam ad 2mufiim refpondeat.M eralisenizn bac a" dilua non tant agendi Uoperandi,q" difieudi etiam principium eft .[ieut ijdezu:grau macresmnene: qui in difeipitna Arijboeelieaac pbdefepbica , qaaanimus miter. ad bonum agendum gym in;teliigenduzn irz[iruitur,prineipium àmorali infiitutionefienu’ oportereeamob caufamafiimantmeia infirwnenta, cuiufü:

modifient dialefiicarationes,eafurunatura, ut tenta" maiezzti ekquiiptampofiit, nifi animum plus bonamorum bien ttutiene reâeproparatum babueritauia tamen bec Artlbotelesdiaietiicisdemonjiratianibue uatenus rei materiez patin.titr,[atkexquifltc pertraâat: ideo epeeeere,ue qui uruguayen a)"; unit, prium au morum anneau; simbutus,demdeiogieaez’sa difcipiina percepta, qua intelligere amenai ratiouesuaieat ; ad bec opus Maman fifi:ante ennuaconfiraemtflabiii bocfundamento iatiefuperexzruerecateraquaad eontnnpiau’enmflzeâant, [imiter pafs,fit. qui enim bec uelnonfub’q’cit,-uel ineptumac labmfubijoimnznonbabeatmbzinfifingeuanefcitin cogitationibue, utInquit D. Paulin, contemplatieeztsq; tetaza adificationem ruùnfam effiez’t. agape-opterais pleriq; bedie bacuianu’nime z

bigrediantur , neq;fundamentis bis aux adzficent , quippe tu»: opzu’bec quod exerdiuzn a uiuendi a" difiendi effe iam ;ofiendiouu neq,- in mufle publias locum album pucipuunz babeatmcgpriuatemzi quequaee mfldszutandi eantü au. a,quando eaufit non agendi conlldtretunnzirandunz nihil ejfiexiliimofinonnulii imeniaatur,quz’cm peripateticosfe e[]e ia.&eeu,uolpbile[’opbum bunc ipfiem,zzel nollra condemnentazam «ammoniacale abstibris non id liudeant,uecon[qztanea zratio a&ionieuadat,c5[lunsq; utraq; dettrinafiruetureinuzulta ablitrdaneoeflaria inciduntzut a impianonnulla eius dag ,mata cogantwfateriza’ pbiiefôpbz’ane etiam ipfam adea à religione nos’tra difcrepare a[]’erant, ut qui eafiaritinzbutue , a

Il eamfequi uelit,e[]è boitas Cbriflianus non pojîzt. quafifieri allo mode at, ut nos uel remue unarum oognitio à ueriu-tute,ueicreaturarum[iientia à creatore aiienet. Cunz preterea neq; Ariygztceitcauirtutk afilicitatts uerum [énfune permquem uiderint aut audiuerint ex uoli-k pinne ac [antium uirunz, ui uel uoluptatibus adeofe abdicarit , ut dele .augura omni ex parte reficgiatzuei pofibabitis omnibus a" corporis a mena bonis infizlitudenem aliquam [enflerrit,ibiq,v à c5mercio bominumfeparatam uitanz traduxerit [ou uirtute contentus: uel bonorem ab bonzinibus a glanantcontenipferitmei iocofam loquutionenz prorfus ë confuetudinefua reiccerit:uel mari potins aliquando propofueritjquip .piam de perfitiionefua relaxare uoiuerieznozz quali perfeâiorem admirmturJednzodo militant, modeltupidum, mode.

ineptum,nzodo ’1th a abieaü, mode agreliem eflê manu-laminent enimfeciabiie effe animai insane: utcë[betie be.minumfe priuarenenfelum ab utilitate pubiisa,uerum etiam 0b omni pror us bunzanitate aiienum lit. Felicitatemq; bona.etiam reliqua non ca tantum que Majuzzt,requirere,zzeq; uirtueefoia e contentazzzzut priuetfefilùitate, qui uel cors.pus mgligit,uel[5rtunas:[lmiiisq; ejfi artifici cenfeatur,qui ut minet operetur,in[irumenta abijciat.Virtutem item in me.diocritate cenllliere afl’eruntzunde non eum cf]? uirtute praditum qui uolaptates corporis,uei benorem, ueiieeum e’uitajiî

bi pentues circüdderitfed qui lm: omnia moderarifcz’atNitam une ita facile negiigcre eum [incitas uitam etiam perfes qtiam or longent requirat, e[fe eius uifiiicitatemetiam ipfa»: contemnat. Atq, becdunediauzt, filieeslêefliopizzanturçzdune grimper quad perfittiusfe e e uident,damnant:o’ buiufmodi rationibus alibi et plerifq; aiijs niquant perfitiiozzlrem a purisme: un»; e[[ê inquirendam ,fed genio o- euranda cuti iucunde [imperind ezzdumejfi perfuadau. Cmtamenfljiudio œgnofimda ueritatis,a non alfëâibusfieis patrocinazzdi bac dicerent,’Ari oteiezn ipfum babeant, quilicitaient bancquam dieunt,non 4]? mais bonum mfifledeclaratJedbumanamo’ eiuilem,que bonzini tantum extex’riori cenueniat,non interiorem a" uerum bominem perfieianad quam noitri iliifellinandum oenfint. fient enim prier becbumazafiiicitae et utiiua plurimum illa paueifiimts indigetzjôiaq; uirtuteefl contenta,’nt[i quaternes corporis necejïitae

A pofiuiat. que enim Alexander in libelle de filicitate contra Steicos diflvutatnamjbla uirtute non elfe cemmtanajïereuszdefilieitatetantusu bac bumana a imperfiiiu dicuntur: ut Euflratius queq; in dea’nzo oflendiciniiiaautem quanti bo-nzints eji,nuliamuinz babent . Nazn ne ipfe Arijtoteies in decime inquit, eonteznplanti nuliabuiufinedi rerum ad operan’oa’

un» indigaztia eft,quin[ireeontenzplationi 412;me WWtapmbemo zispium

. . z - k usq; au

Page 13: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

1

mon degit,ex uirtute age" prophiiitdalibnu igitur figercndum indigebit. vbi etiam andtmdum,ajTercre Ariltotelem bomineni uerum a contemplattuum non efl?[bciabtlem,mq,- eum plunbuc uitani traducm:ut nana etiam illorum bac ex parte iaâzitio cuadat. Nain mon nonnulh ob necefiitatcm indita in natura bominialintfifubslata ca necefiitanficeritfumnu uirtutis effe cenfindum cli,fl omncIiIudium,omnisq,- labor polira adbibeatur, ut ca quinquapenitua afiranturmbi enim incidit in potentiam bom,ex’trinficunq; execjs’it,auxilto aliarumflatim indiguit:utq; a ip.[à deum affama genusfuum in pofleruin propagantmpus babuit uoluptate qua [ubindc i pficm bifiigarethde eum[èrccoüi it,et ab cxteriorc bac diffulione retrabit,nu11ilu auxilio,nu11aq,- propagationeindigcreineipit,nu11aq; item au:tione,nilbquatcnue ad ficflentandum corpmfuflieiat: ad quam adea paucis commua rif, ut ca quia uita exteriori mafflutantumfimt,uanactiam en? cxifiimttmanitati enim,id cfi buiufmodi mccjîarijs inquit D. Pauhn [ubieihni «Il? matu-rani propter eum qui eamfubiccit in flic: quafl [i uel bac corporis uita ad uirtutuin exerfitatiomm opusvnon cjj’êt,ueiqi non fieraremue fin, ut bac etiam fublata , qîi uidclicet uegctatiua ad obedientiam ranis per rcfiirreftionm Un: andniore quodi modofuerit rcflitnta , fola contè’platiua in nobis perpctuo confirinareturznulla prorfua corporis cura baba.da nabis embut non immerito quatcniufieri p5t,qui perfiftionë banc a fièfbintmb bis [c abfirabâtzlaudatiq; [mmopercnonnuüifuerint,q, adea ab bis mundanis fififubduxerùit , ut pcr maltas annos b0 minent ullum,cuiua confit-titan effe du]ùicundifiiinum [blet , non uiderint : quippe eum qui ob uirtutem co pronom [unt,ut bumanafocietate non indigcant , Deouniti iam eflc intelligantur. Adde quodfl contemplatiuani filicitatem quoque omittere in prafentia uelimue, illis nibdominm refluondere ex Arijiotelic [mania poflEmusJi a que in noliris damnant,tum ad Heroicam uirtutem refirrenma,quaut in fiptimo d ocet,omnia excellentiua ac [ubliniius quam mordis cxcquitur : tum ad moralem ipfainznani eum femper dome uiuimue,uti prudentia opuiflt, ut proptcrca prudentiz non pofi’it effe obliuio, ut i pfe in facto inquit, quippe coin du:fnbieflafcinper nobisflnt obuia,neque allai loau,u11um tempus, ulla aâio,ullus affiâun reperiatur, in quibua non "qui.ratur prudmtia,quae nimitum moralium "du ratio dl: extra uero tnnpm,aut locum,aut attionem,aut afiëa’um effe ne. ,nia pojïit,duin uiuit: fit,ut morali,id cil afiiua uirtute fcmper aliquatcnm uti unufquifque ctiam contemplatiuue debcat .’anpropter quia felieitacin uirtutis operatione confifl’it, optratio uero alicuiua in qualibet occalione femper ailla: enuirtutcaliqua femper operari unujquifiquc potefl,dumuiuit..naque abijcm operandi infirumenta cenfindm eji,qui ca abifflaqua ad opermzdumlibifunt nupcdùnmto. quippe eum (9’ diuitic Ufinitas a" reii na externa ancipitis nature fint ,-ut [fait prodeflc,ita obefÏc aliquibus ad uirtutein exequendani ualeant: ut ca reijcerc a î: uijque dcbcat,quafibi cflc impo

dimnto fentu.quemadmodum nequefaber,fi-malleum reijceret, qui eufionemfimper ci oleret dcprauare , uituperationo.effit dignm,neque priuarc [à infirmeras magis «à». apure dicerctur.Prtterea in primofilicitaton banc cf]? aufinodc .inquit,ue a pofiit comparai. qualiji adjit uirtua,cuni Dei praelarŒimum donuni fit filicitae,cttera facile fub-f uantur: non [it,nulla eiufinodi externa profieritaa contingcrc queat,qua filicem bomincm,ucl potina non infilicm’

’ alunite primum rognant Dei acateraadijcimtur «obis, inquit mita. Sedfimt qui [e ridicule quadra inododecipiuntmani eum filicitatem in operationeex uirtutc confiflerc iaitent,opcratiomm uero banc corporis bonis a encram indigere tanguantinflrumentis : priue infirumcntis conquirendis [ibi uacandum cenfenc. qua]! ubi uoluerint, uirtutem.pofiza comparare [ibi facile pofiint.atque ita dum polîbabita uirtute ucl corpori iurando uacant, intonperantia a cuidacia: uel pecunijs colligmdiifludentguaritia a iniulîitia (cf prcoccupat . ut [1un elfet qui dum inflrumta ad extraien-dam damans bine inde conquireretJateres a" ligna,cateraq; quibue domua extruitur, nulla cura habita difiipanda ac par.dam curant: bis omnino elfe uideretur . Tam etji dicere etiam poflumua ex accidcnti félicitatem rebas externieÎindignation a [sa fui caufilmlioqui firtana in diffinitione eiua aflÎtmg-ctur: [cd ob [ubicaaa m, in quiqu ciuilii uer.fari côfucuit.Non fecum faber malice indigct,non ut opuefuum abfolute cfiïciat,quod-fine malice ë: ex ui artis pote]! cffi

cere , fed ut id in firro,quod mihi nequit,niji malleus adbibeatur,efiiciat. Tcmpcrantia uero,licet quantum ad babi-tuni acquifltuin flanque, repugnantia irrationalis facultatif careat,quia inflrgerc in cü non ita uebcmenterjblet: dansuiuimua tamen in continua acquiflttone confiflm ob id dici quodani mode potcli , quôd infirmitatcm carnis non tuait , aajfeâm ac pracipue cupiditates aima quas uerfatur tempoamia,ca [emperfimt natura,ut [i liber: aliquantuiuni linontur,et afiiduafienatione non cobibeantur, profundi petulantcr coufueuerint. ne retraberc nos adeontrariuin [opummcejfilit, du»: in uia [unau : in uia’autè’ tantifierîfumuefluandiu uixerimuczfiigercq, uel mdiomm uoluptatcin non quia

ioula fli,fcd quia fana: , latenterq; fefe infinuet.addc;qubd ut ipfe in tertio inquit,nierito effe uitupcrabiliccorporis uo-luptaa proptma debct, uia nabis malt, non quantum bananes, fed quatenuafunm animaliazut talibin obleàri a acquie[un 031e anè uoluptas quam perniciofam uiubabeat, inde pnjbime uel manifiltijïime pofl’mmqubd turainai cm iuuenes a paellas martyres a uera religione tamis a cruciatibue amome nô pojfauJodprim ipji maisficpplieioruin generibm ucogitandii , quam martyres tolcrandii effent defatigatèpoflrmo ad uolnptatem non tan; monm4 coniugalem etiam tanquani ad uiolentijîimani mabinain confiigicbantw- quoi igue UfirrompotucrantmoMitan [è apugnaturos côfidebant.co quôd uolaptac minium homini: adea turbct,ut eum hui qualibet de cala in idoloalamais , a profimdifiimam uitioruin uoraginem lit pracipitatura . Cana igitur in appetitu eibi a pecus , 0’ anionsman-ado temperaItia confina anar exupcrationi [brûlis fit, [hue in odauo inquit,ut nilï mainate «lamenternon miam: Doum maman finira omnia dcbcamuezfit,ut coniugio etiam fefe banco abdieare debeatJi autorisaie-au aga Demi: uti pucipue nuit. * Veile autan omnino eum mal]? efl,qui ad contemplatiuani félicitaient flâna. mimiMut exfanâii nolirie quidam ait, Dei ami, qui cumDeo amat aliquid,qu non propter Dam and. Sed infwgcntbocloco uidco aliqui ex ifs qui lamines fi c1]? , nequediuinac increpationcs illa timent: [fait bominamoriminixo- , uadentro [0120:4un [apis qua [une bouma . non que [uni Dei; Mosan iman, a dictat,

’ .. ’ natura!

Page 14: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

mon àfiimilcmg’ innino’a dahlia aubain cf]? pofl’è,atq,- iccirco erga Deuil «on bomineynn paf]? cg; adam",

ut ipfi inquit in o&auo. gitana]? intelligercnt,de quo amicitue gcnm quuatur,nibil babercnt,opinor, quad timbrent:Adicam»: mana agit,in qua bomoadbuc bona a blondis permanct,non attollitur et Dcus rfiicitunm eum aima il.la perlèâiore uita a" capucinplatiua ita trmfimemur,utlimclcs Deo euadamus: Dc’usq; nos ut cognacs flûtai ainct,

ut in dccimo ait:non uidco air non amare Dcum etii ucbcmentlfiimo amare dthJlbi enim maior tranfmutatiomaioradbajio,ubi maior adbafiomaior quoq; amor [i t, ncccjfe cli. maior aiit tranfinutatiajpecici a natura cji, qua in Dei; in.mitainur,Dcaq; [inules cflidmurflicet per gticipationë id fianç indiuidui,qua eum hominibus unimur" i Adde gfiimrnaipfi ueritaslbonfiimfe animarum nojirarum appeüatwt eôiugaii etiam bacamore aliô diflrabi eum,qui ad parfittionmtendit,non debereflgmficcud quad D.Paulua etiam declarat,cum coniugij mylierium Cbnflianis interpretatuf, cic’ ait,erunt duo in carne una,magnum myfierium dico uobk, id cji Cbnflrus cuni ccclclla . quippe eum aflifhu tune potifiimumperfidatur,eum ad intclIciiuin a" Deum uebcincntia etiamfuafcruata attrabitur. Sicut enim quanta uebcmcntzorfuerit,eum rationcm dcorabit,maiorem anima turbationcm indua’t:ita quanta ucbemëtiua incitaiua à ratione attrabitur, co traniudicum animii reddcre «limba cil. alicui ille ma difirabit,ita bic magis rctrabit,atq; unit . Cumq; pratcrca ci.

i a potin uolupm medieiu au]?! nabis daaflgmjfmioo’fitis morbo interimamur,adeoq; dolofifiirrcpacmtfiibjpecie ncecjs’itatis in lafciuiain dcjbumctw’ poccata eum nt lagmi); praeipitium imprudentcsfapcnuincro indurant: ut fl-quis irretitua aliqua uel leu’ifi’imo cji,pcrieuluinfit,nc mole eius in grauifiimum dctrabatur:pcrinde ac [iun ëjùmma rus

pe ucfligiis delabatur,nifljbaimfijê continuant quad in uitijs (romans parutnuia prajiatin profimdifiimam une»:praccps firatur,necc]]2 cji:danda opcra cji,ut omnibue cxpurgcmur,a que exfictiamoconccdamtur , aliquando cama. aanus : id quad timor e it,quem nojiri perficimtc’m timon»; appcllant,quifan&os omncs uirasfcmper eomitatur , quemcuflodcm uirtutum c e aiun’t:uoluptatcsq,- alioqui non miasme mais nabis in occaflonc eflùiantur, feuerijîiinc cuitcmm : ’

prcfErtim cumipfe a in [aciunda uoluptatcin etiamliflt pulcbrao’ decora, cflè diinittcndam non [cm atq,- Hclcnam, ne 3mali alicuius nabis occafioncm prabcatza" in fcptimo fiaudcs neiicre cama infld ifs contra nos uti: non ficus ac Venus ce. a;fia fua,quo uel prudcntcs dceipit ipfos.utqui uel leuifiimac uoluptatcs bac de caulafugit,nonliupidm,fid tempcrantifiisnue effe cenfiatur. clin illi qui cibarii condimenta uaria afuauitatcs inquiruntgut diuturniorc a amphore cfua ct a: qtus medicinafibi opusflt,nonficus prater naturamfaccrcfimt cxlfliniandi,quamfiquis dam operam, ut in (a flatta If)": ’par]? confiruaret,ut.ucratruin,aut aliquod aliud buiufinodi midicamcntumfimicrc cogmtur . medicina enim moderato ia quando opus cji,[umpta prodcfizimmoderate a non [ico tanpore,dcprauat ac perdit . qui uero bona rein contemnita gloriam:]i bac cadeau cautions [aigrit [ibi ad ficpcrbiam oceafioncm pracidatzprudcns parian eft exijiimandue , quam Âuitupcrandmzfiproptcrcafacit,quia res bumanaa parui aflimat:magnanimua potins quam uilis,pradicandus cil: magna-niminjiquidcmmt in quarto inquit,eum arnamento omnium uirtutum proditusfir,bonorc qui à, Deo exbibctur, dl nous .jtm,uiliaq,- oninia a" abieda bac bumana elfe opinatur.Dc iocofanë plura minime diccnda alibi cf]? arbitrer, eum [un .W16": quoddam il]? uidcatur.quippc cum ipfe quoq; Arifloteles in dccinio eum admodum uili loco babeat, 0’ non ,«il! ut remedium admittendumw’ quia,ut in feptimo ’ uit,fcmp laborat animal,liue mdiatJlue uidcat, rclaxationis tan ,un: wifi: adbibcndum cëfeatzita ut li relaxationeniqui iam ullam non rcquirat,uel quia perfeliconë iam c]! confiquutus,’

ne! quiatimct,ne cumrelaxatione perniciofi aliqua ualuptacfurtcpatzeum pcnitua tallerclongc nulùufit.Nam lufus qui. îoontcntionem aliquam in fi babent,rclinquendi pucrisfunt. pratcr enim quam quôd nulla alia re tu]! uana aliqua exceaen: "de opinionc delcdantzidquad fiait puerile eli,ita a probo uiro a]? alimum debct:adeo turban interdam minium hominimmjbIentmt unde peine relaxationcin uolunt,inde contraa’ionem maiorcm, ctaflliitationcin confiquantumtq; id quadpciua clin: turbatione ca idancifiant,ut in grauia aliqua uitia deiabantur. Confortio uiro bominuinfc priuare; tantuniabc]! uealicnuni uel ab bumanitate uel ab utilitate [it,licuttfli diaitant,utqui id facit,czinulto magis amicus omnibus lit: V.a prodcjfe etiam malta magis pofiitmamfi amor probi uiri crgafc ipfum rcgula cfi crga alium amicitia,ut in nono ma.nifcihfiime dcclarat:quifi[c une amat,id quad qui in jèlitudincin fifi retrabit,potifiimumfacit:is etiam in Iblitudine pro, .bai-uni omnium cl! amieua,cis ’ c,nan[ecua ac fibi bona uult atq; optatfl enim eflit ciuis uniua eiuitatis:pauciorcs amarct:ct

quadex eo oonfiquitur,bawÆae paucioribus pan-ciant etiam ipfe Ariliotclcs in quinto innucrc uidcatur,euiu qui bo-nus ciuislit:bonuni uirum interdam en? non poffc:quippc M inuite ciuitatcs contraria interfebabeant inflituta, utne- îccflèquafiomninofitflquii pluribus a omnibus eflê debeat anicucfitfblitariusjd ejîflt commciuitatimdcû Cbri-n .filant ciuis. quippe tu»: ni]! eis quas amat uijbùmbnufaciat: bœufaeiat au? non ni]! eum oocaIio cantinganat qui plansmat,plurcs prouddubio ouin oecaliolë ogivt5bcrleficio affina. Si ucro dieanefolitariüflbi «aliam: bcnefiaciendi pn- .cidm,duni rcfugit àfocictate aliarumfiireillud debentficgerc oceafioncm cuin non pote]! quifliiain,ut pojs’it,cïi oecajiofe .

obtulerit,nibil aliud effe, quam occajioncmfiminapcre quarere . Acccdit qcoifuetudincin habere poll-e probum uirunctalius uidclioetautaiterius,in nono declaratzaï a pauci admodii reperiantur boni uiri,o’ ipfc eis nô indigeat, ni]! ut abledictur,operariq,- iucundiua uidcndo pafiitzquafl id imbecillitati ctiain potinunatura: ë perfiaioni afcribat.Nain canif-clin Icitatcm uitani pcrfiauni requirere aiunt,ut ncgligenda ita tanne uita non lit:Ariliotclem ipfum audiant,qui moralcmfie ’licem in nono ajfcrit brai unipare Mari ucbuncntcr magis eleâurum ejfcjç longo lemme uiucrc bancfie uno anna, çmultis quomodolibctut uita perfiiia non tan: langaj abjbluta a integra intelligëdum cf]? declaret. Atq; bac in au: .[entia nubi dicenda cxiflimaui,n5 quôd moralcm nolbrorum uitani a afliuani malta effe bac peripatetica»quuifitiorqn.;c

perfiitioremq; non putemidlenim afcfatis eanflat:fid uiAriliotclicain banc aaâiuanifilicitatnn langefanéiiorcm acpuriormç prima [Ponte pral’efim pbilo apbia uidcatur,]i perpendere diligcntùu rem uolucrit,inuenire unumqucnq;cf]? duumvirat: q,- Arzjiotcus opus c edafnodimtli nouezafte pnfiacrc, reparlai ramai; a Muette ad per- o

[gabion bonum: mirificcualeat’. i .i a l. a .lNDEx

, , .. . l’.,.v . .x - --.....

Page 15: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

INDEXm DE): SVMMARVM.

AC CAPITVM LIBRORVM,QVI IN H06 VOLVMINE

CONTINENTVR.A 8mm, ac Capita Priam 1:er

Minium Mcomacbrbrum.

x "mon mon.E finium diuerfitate . De filicitate,fine ac fitmmo bona ipliua filicis.De anima duplici parto,’ac nimia

r , t . v» tis diuifione. 15.!.- 4 Ï De uniuatali boni appetitu,ac finiü

diuafitatexapa. , .1.and W agibiliumfinia, qui fit ficultads.

i Ca .1. - .1.De mgdo procedendifla’ duditon morali.Cap.3. x.De sûmo bono,et rafla auditori; tducatiôe. 01.4.1.0446:1 felicitas non fit uoluptas,bonor,uitma,aut diui

q tia.Cap.5. 4 .2.Œôd non lit idea.Cap.6. .3 .De faiicitatia fubiei’io, fubïfdtiafi praceptia in unaa

quaq; fcientia oblèruandia. Cap.7. .4.Dt diffamai antiquop: cum uera folicitate confinfu,

..ac de tn’plici bona ad folicitaté neceffatio. Ca.8.5.

De modo aficquenda félicitais. Cap.9. . 6.Quisinbacuitadicenduafit felix. cap. la. .6.0146:1 pofieroçz fàrtuna ad dcfimflos patinait. C. 11.7.

Quôd fciicitac bonum fit bonorabüe potina,qud iana

dabile.Cap.iz.’ .8.De duplici aîapacte,ac uirtutis diuifione. Cap. 13.8.

Summac Captïa Stcundz’ libri

Mmlz’um Mcomacbiorum.

I SVMMA’ 1.13m. ’

80 mediocritates inter extrema difponantur,uidaâ; ac uirtutcs opponantumb’ quibua prao

cptis ad medium ducamur . fi: .9.De produiiione nictictia itellefiiua,ac moralia Ca. n .9muid nimia ab exceffu a defiïiu corrüpatur, ad me

diacres inclinans operationes . cap. 2. . a .10.Virtutcm moralem effe circa uoluptates. Cam. Io.Q5011 îter iufla agere,ct iuflc agere dfiafit.Ca.4.n n.ne afiefiuficultatc,et babimm flegmua’uimccis .

Cap.» i .’n.De duplici mediacritateflr uittutisfuba. cap. 6.12..Mediocritatum inter duo extrema difpofitio.Ca.7. l;De uirtutü,ac uitiorum mutua oppofitione;Ca.8.n4..

D E Virtute ingenere,ac eius effendi: . Œo pa a r

D; praceptia,qicc adipfiarn mon ducüLCap.9.i4..l

; " Summa, ac Capita Tertif ,Iibri» ,, . Mralz’um IViCOmaÇbIQruMg p . I

” c " "IVMMA [1811BE [pontaneo,et inuito,af de 1’43,un ad nimia

naonconfiqiamua. pe-farciacdinc: peut»

përantiazipfhruinfpcciebm,atqneàtmnia. finies

’ De [pommader inuito.cap.i. . 19.De eleEïione.cap. 2’. . 16.De confidtatione.cap.;.’ . :7.DE ualütate,et eo qd en uolütatc appetibüc.c.4.;9-:

pe influait; noflra fimtpotefiate, cap. 5. - ne;De fortitudine,cb*fi2rti,cap.ç. , .l9:po tmibilium diuerfitate, vibrâmdinis mania. .

Cap.7. . 20;De quinqua modia fàrtitudinix non une. cap.8. 2.0,;

DE proprietatibna fortitudinis.cap.9. au;ne temporantiap’ du; extremis.cap.io. .zz.Diuerlài cupiditatum fpecies effe.cap.u. .23.

I p: temperantiacxtremis. Cap. u. , 43.:Summa , ac Capita Q4111. libri’

,Mbralium M’a-antacbtorum.

S V M M A 1. I B RI a . .E libmlitate. De magnificentia . De magna- l,nimitate. .De moderato bonorisîfudio. Doâ

manfuecudincœe comitatebe unacitatc.Defiico,tudùiesipfàrüq; cium extremis.De ucrcCüdia.fiz;..b

De liberalitate ,29- eiu; exrmnit.cap. l. . 2;.De magnificentiafia’ ciua extremis.Cap.z. Il . aï;

De magnanimitatcflr eiu; extremis.cap. 3. . 26.De moderato bonorisfludio,et eiua exmmù.Cd.4.zSDe n1anfiaetudine,eiuacî; extremis.cap. 5. .295De comitdte,e’a’ eius extremis.Cdp.6. . :9.De ueracitatep’ citia extrenu’s. cap.7. .30. ,De facetudine, a ciua extremis.cap.8. .30. 1

Deuerecnndia. cap.9. .31.Summa , ac Capita Qu’un bbri

Mralncm Ntcomacbiorum.

SVMMA 1mm. ïE ùtïbitiaxtiniuflitiawe iure,et inimia,ac ip

* forum fimiebuauoe aquitatezr æquo.Debflitiaüiniuffitia, et modis iniufli.cap.l.fô.3l. ’

Quid iuïiitia particulariquuocuplex. cap. 2. 3:.

De iure diïtributiuo.cap.3. . 33..ne iurc commutatiuofir emmdatiuo. Cap.4. 34..Defitaliatione, numo, vindigcntia . Cap. 5. . .35"De iniaria,ct iare MWi,eb’ (24.6. ;6.De une naturalidr legia’mo. Cap. 7. . 36.:De triplici nocumento,quodaliis irrogatur.C a.8. 57;-De ca quad efl pati b1iun’an1.Cap. 9. l: . 37;

Duquitate,aquo,et bona. capao. .3 9.octoquod eflfiicereiniuriam fibi ipfi.cap.u. .39.’

Summa, ac Capita Sert! [ibi-i a.Minium: Mcomacbiorum.

SVMMA nant. .E peindpiajs agendi . De batellefiua babiribua.

H rama fartejmcllefiufipimtia apurant;tia.Deprudmtia pattibua,ctbia,qua ad. cam au.quunncr.Dcûpiétia,ac prudétia utilitate.Denaturali uitticte,ac uirtutii etprude’tia côncxiôe. :140.

verdict

Page 16: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

IN MORAL.Dueiïarationgduplici uirtuoe a partibue anime.

capoIo q ’ 04°.ne principüs agmdàcapa. . 4o.Habituian moelleêIuIiion ouatineratiozquodfcientic

obieficngo’ que proprùtatesàcapa. . AJ-

ve me. (un... » .4...neptudmtia. Cap. 5. . 4bminutieux. Cdp.6.- i .42.De fapientia.Cap.7. . 43vDe pattibua prudmtia. Cap.8. - .43.De bona confitltatione. cap. 9. . 43.Deperfivicacia. calma. .44.Defententia. capa. i i .44.ne unîtatefapienda,a prudentia. Cap. u. .44.De naturali uirtute,dr de nimitum, a prudentia con

nexione.Cdp.l3. n - I . .45;Summa,ac Capita’Scptimi libri

Mralium Mcomacbiorum.

manu 1. unir. kE beraica adroite.De continentid,ü’ earü op:

polîtia. De continentep’ incontinenteæe uoa

luptate,er ipfiua fpeciebica, ac de dolore. fi). 46.De beroica uirtut’e,continentia, a canon oppofitia .

catin. l. I h ..46.Decontinente,vincontinente.cap.z.k y .47.(hammam patio incontinentes agant.cap. 3. .48.Gina que côtinens, etincôtinem Raffiner.cap.4.48.dira inonda prater 7:4er non de ’incôtinentiaiii,

Mamans fliccies.Cap.5. . ’ :49.Deincontinentia ne,auoluptatum difformais, et ni

tiobumanogcap. 6. ’ ’ . 5o.ne conduite, incôtinente,toierîte,et molli.ca. 7. 5o .Quaincontinêu’aetineëpen’ttis difl’erêtia lit.ca. 8.5:.

De continuai vpeicinacia conuenimcia, a differen

tia.Cap.9. i . .510Prudentiam a inconnue-miam fimui in eodem non

66.8.C4PJO. 0’510ne uoluptate. capa. i » . 53-.Improbatio rationum de ualuptate.Cap. la, . . . 5;.De uolupeatum fièriebw.Cdp.l;.. l .53.De corporis uoluptatibua. cap.t4. .53.

.Sunona, ac Capitav Oeçauilibri -

. MoraliumMcomacbzormn.

. suant-1mm..- . nA -Eamicitia,ea-eiueibedebiu.veamiatzacd!W,wàmmawv-ams fient

confidaanda. .5 [6.54..DCWCdin 054*maniabilLCap.z. r 45v w, ne fpocieb’icaamicitiaesapq. .55..Haneïfam amicitiam proprie dici amicitiam , alias

macaccidentinapzaa. ’ .56..(Æidicmdiamici,vquiaptiadamicitii.ca.5.56 i,1nquaanticitâaphaespojfintefieænici.Cdp.6. 57.

u 70 0 570

LIBROS.Amicitiam magis confiflere in ca, quodamet , quan

utametur.cap.8. . 58.De ciuiliamicitid.Cdp.9. .58.De fpecicbua ciuilitatù. capno’. .59.Deamicitiaregia, paterna,familiari,et [interna . b

. capa Io o 600De amicitia Iôdalitia, Ufiliali. Capnz. .60.De duplici incre , et de compenfanda amicicia . Caput

b3. - Q 6l.De quanti; in amicitiapa ficpeteminentiam,o1de

dbdùddonC.Cdp.’l4. ç 63.Summa,vac Captta Mm librib Mmb’um Moomacbiorum.

*-8VMMA 1138!. aE amicitia confiru4tione, ac ipfiua operibua .

3 De beneuolentia,cb’cordia,beneficëtia ,amore’ fui.De amiciafilicis, amicorü numero, in qua foc

tuna lint babêdi,et ipfôrü ficipno muriate. fi». 6:.

Q: continuent amicitia’m.cap. 1. .6:Singulia pro dignitate beneficia en? cependenda .

cap.z. a 63.Œm [émonda amicîtia.cap.3. .64.(Lita opera amicitia,eb* quôd nonfint prauorum.

cap.4. .65.Debeneuolentia. cap.5. . 65.De concurdia. Cap.6. .66.De benificentia. Gap. l7. . 66.De amare fini. Gap.8. . 67.ne amiciafilicis, cr quibuaindigeat. cap. 9. .68.ne numero amicorum, muiti’ne an pauci babêdifinr.

v .106 i i . 68.Vtra in fbmma babendi’fint amici.cap.u. . 69.ne praa’puonum’ero amicorumfir bonorum a mon

locum amicitid. cap. la. ’ .6 9.

SumIna,ac Capita Decimi labri lMralz’um [Viceniaobim’cumz .

8V.MMAÀ- un".. DE uolaptate, ac eiuafizeciebua.’Dëfi-licîtate,ee

contemplation: a aëiiua: praparatioq; ,ac fie. mani: continuatio adlibros de Rèpublica.fo.7o’.

De uolaptate. capa. I .70.OpinioEudoxi de uoluptate.cap.z. . 7o.Dictntium uoluptaoem non effe bonum vtonfictatio,etfinon omnis expetibilisfit.Cdp.3. v i .71.(Land namfit ualuptasp’ quomodo loperationê peu

fioiat.cap.4. - 5* 3’72.Voluptatesinterjêflieeiediffenegapaa.. - .73.

De felicitdte.Cap.6. ’ .74.De felicitate contemplatiua.Cap. 74’ K . 75.Defelicitate affina, eo- pracipuo me operatiol

. .nùocdposo v 4 . ’ a, il Æfiîçà.pqoraiio opens.cap.9. ’ I - - r. K77.

v Summa

Page 17: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

WLNDEÆ 1 t(Samba, ac Capftd Primi- 1167i a

magnorum Mmlz’um.

. vaMA 1mm.E bona. De airant in germe. pe»ula’oneo,dc

D 41543,11ch ad ipfùm lingam: uirtutü flac-but.. De ueritate;ac ü:,qwibu6 ipfam conieflamusJù. 79.ne nm: agédum aimer antiquamm de en afferma

turopinxoner.cap.n. .79.De bonum commnni.Cdp.z. . .79LŒot modi; dicatur bonum.04p.;. . .80.Virtutem in anima efië:felicizaté uero in 4550m con;

. fiflqre,cü*hmt4tçperfi&d.’cap.4v; . ..SQ.De anime alnice portions qucdà’: et in ipfa nitrurent

non effe.cap.5. ’" .8l.Diuifio animæzv uirtuœm ab «uenit, dcfifluâ; bar;

, . mmpLCdp.6. ’ saVirtuççm ima uoluptatem a ægrimdinem collocdîi.

Et undemoralù aima diEEdfit.Cdp. 7. , . 8hne afiçèîtbm,potentüs,v b4biçibm.cap. 8. . 8 I.

Œid medietdti opponatur.c:dp.9. .919Probes a male; effe in n°613 unifierez ubi redarguituç

I » Socratesaliter opinatmu cap. 10.. . . 8:.pe fionmneop’ tribus appetimgfiibxusapm. 8,2.Sonaticç argummtqgiOfluç ultraneum non elfe die,

9 cit.Cap.u. .82.Deiu-i.c4p.l3. 0819ne nœeflitathdp. l4. 9 .82.Sporgtdneum mimi fèntmti4çfie,v quotupliàterinl

uitnmdicitursap. 1;. 9 .83.mproppfitasapaô. .8z.De mimi [b1Çentia.Cdp.t7. A 5;,enim 114m rei aima coniefErixfitÆdpJS. . 83.be fàrtitudine,c9’ fèrti.cap’.:9. .83.De IÇmpÇfW,Ç7’tempetdnte. cap. m. .84.De manùaudine,Cr mqnficeto.Cdp.zn. ’ .Ç 4..belibèraliuteJiberalip’ eorum extremù: ac de plnn’

mûmaridæjbeciebm.C4p.u. . . J 84.De magnmùniwqmàgnanimo, a eorum extremù.

Cap.23. - - H H - ’- 9 n - .84.Demdgnificétid,mdgnanîo,dr e054 extréù.C.24..94

ne idignatiô e,îdignabüdo, b cap: àUW.C.25.84Kpe gracitategraui,ù èorum numisfiap. 26’. ’8 4..De uaecüdiamerecüdo, et (Gy extremùÆdp. 2.7.84.

D: urbanitate,urbano,ec eqrum Memù.C4.2.8 . 8 4..De qmicitia,4mico,za’ eorum extremis. Cap. 2.9. 94..

De uefitdte,uero,ü eorum extranù.Cap.3e. . 8 5.Deiufb’tiajuflomr eorum oppofitiæ. Cap. 3 1. .89.ne duplici anima mimais parsibm , a quo paEto à

Rinm’czm dijfinguantur.,cap.;z. .8 6.vendanger ü: quibm ipfam côicftamm. (3.3; . sa.

z 9 t Smœac Capz’ta Secundilz’bri l ’

’ mggnorum Mmlz’um. :

1 quan 1mm. , * -a (quinte, modeîïia apromptitudinc, fialitagùzcontinentiapr continençiamolupw

tenonnera fimbnnâfa ’ probitacemaa mie

ne,an amicitid.

Degquitatgdc aquo.cap,:. V fi).87.De modeîfiap’» modefiqsapdh . 87;Dg promptimgiinç. Cap. 3 . .37.Dubitdtiones quædam circé iùîTidamEpmdmtidm

..ïepiam,necnonvalidsuirtuççç.çap.,4.1- 1,; .87.De çominentia,et incontimntid,4cfi[it4ffdgendum

. effe.Cap.g. . . 88,pçfi’ritatecap. 6. - 9 .88,De incontinentidp’ ÇantàunfimCdpJ. .88.

pe uçlnptate.Ca;5.8. , . . 9°.Déprolpem tàrtuna.Cap.9. . 9.0.Debpneïh probitdte,boneflo banc). 64.1.0. au

Deteüarationeflapm. , . - .91.agamidâd,ùamici5.Cap.u. ou.Deamiciziaergdfç.Cap.n;. . .93.DeafiïniratéCap44. -’ P k j - 3 .93.An bmmlentiahmàcithfixflnpm- La «93. "Decancordia.cap,l,6.: V, , : . Il .93.Gamodoprobzïffefidmabiâcwv- ..v. : p 9 .99

peeo quodfihifatii,C4p.t8... un . ,93.ne maltorum amicitia.Cap.19. A .914.onïnàdô au??? «âmdwnfiæçmo. .. ,- 94.;

9 ’ ’SumM4,.iaç calma Primzf [(6519 ; I.

; ’ . mardll’zmz Eudenizbrum.

aucun LIER]. * -- .. -.Irca beqtdm uatum «financent cgnfydardnîoi ne: quamplarimcŒçnondAtiipfim’ bêlai. Nez.

"15.07.. ,.. ,.. J. . W1palataux uia: agendum dînât. mais, quo. souffla,

. «Wapinionessagal. ’ ’ . .97.mutationesdguimzcellmiflïma, 0d finaud"!!!. diuçrlèçin dmafispnnigmtfiblqêdpm. .939Smart? opinio de uirtutemc ipfim redqrgutio.ç.3.93Bonammdùçifiouç in que memkro’felicimfic confli

. - , . v u 1’099-Nondariipfimbonildeamfiqà. A .92-"9 ’ 8mm, dçÇqpitçg Secuqu [th-i Î I- ,i’

’ morqlium Eudemiorum. ’ .3

. 9 .., www. tram... v;D aman min-amicwpagàmêr «auMatonfiimdnmËât-Vnteifiopponanmn

* PC ualuntdriofiielmtoæC-ekëiont.Define de ür,q adm émirat: gîfitwmütùælüùifofi

Banomm,idùtjfic..Yaninopmèaàflcrem, ’

4 ipfiusopmsap n. [31.99.Anime dans en? partes,rdtione.« 9 item duaeffefiaecienCapu. r. * . 2.’ï9:Î:..:c.-aoa.

,Moralem nimum circa banda ac uiflàll’afitifl

I i.4:) . ... l * 1X5;’:’Î.Id°o.Qgidper bæcnonûonpgAWÆotétimHv

., . . P , Ml 9.MorAIemirmmmupes.càumeaium.m- ganga],

la: aman" WMuanælaP

Page 18: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

IN MORAL. LIIBROS.v pladànnbrddofidpJ. . 100.Ïùmres ce. morales circa dolons, 4c adaptant uerfà

11331114; medioa’itata embauma: quem»figerfibi inuicem pugnant.Cap.6. . 1 01.

(1114111111 afficnübôprincipùimfigetdîis.ca.7.101.

.Dcuollmtario.C4p.9. « » . 101.De uiolmto.C4p.9. .102.De elçflïonesapno. A - r . i 1, .102.peina: :35un adfinem ducù’tubi uirtutis affigmw

turdefinitiosap. 11. A . 103.:vimctem affinne’m non petcabile’m, finemé, "En":

nddcre.Cap.1z. I .193.v Summa, ac Capzta T1117 Iibri

mordant): Eudemiorum . ,

SVHMA LIER].E uirtutibm moralian omnibm, intima excè

n pu. V i i 6.104.De finitudùiefiartigr eorum extremis.Cap.1. 104-.De quinquefbcciebm fèrfitudinis nô 11:11:54,2.104.

Œædùanmbonibiiidfiapq. .104;Detmperantia,et cita extranù.cap.4. * .105.De manfiaetudinegr am extremis.cap. 1. V ’ 40;..Delib’eralitdt’e,v eius extremis.Cap.6. .105.

De magnanimitatë,tb* du; emmis.Cap.7. .105.De magnifico,veiu5 extremis.Cap.8. 4 i . 106.’De indignntion"e,uaecundid,amicitia,grauitate, ne;

racitaœ,urbanit4te.C4p. 9. .106.Pro Ogtarto,(Luinto,v Sexto fequentibm. libris legèj Quinmmfiçxtumgc Septimuin Nicomacbiqrnm.

bigame: eo 10ch tiamlati âme, nulle penitm muta;. wùabozutinGræcis amplaribm’uidçre licet. . L

811de Capita Septimi lib-1’ zk mofaIzümEudemforum’fl’

x 4.. 11.1,qu 1111.1111. . 9 ïA E animadwflaébw. maniait, 4c. mu!»

. ’ tis,qu.t circa bec fiant confydçtqndgpe (une,.. . mlmnmqntordid,dcprobitqu., ,. 5.1095.Demia’daflbi- dubitatumn fit infimüîbüî uel il!

v tonnarüncapn. l n , .107.04.41.11. id quodammfiucûdüfin bonü. 8.2.1quDe m’bmamieitiaç [becùbmta’qn meopric

a fitamicitid.Cdp.3. , . ,* 4.407.a. amicorum www qui 1109m MW

Mocapo4o . quS.De me indium. 019.5.- .109.05° piffa fimilizmgquôue côtwidmm dicatur effe

«mana , .109.An quiqu fibiiplî Maudit queat. 04.7. 109.. De bmeuolemid.C4p. 8. ’ a 4 .110,. Deconcordia.cap.9. ’ . 110... car magis amantes. baigficiimfiïcimtqflmm «geai

diCanÆdpJo. . 110.- omnem inqualiçaœqudum tonifiera:- ubidecùdlüadsjbeciebmquddmgpuu .110. ,

Inoî amicitia côpenlàtionem fieri debere.Cç1.Iz. au,

’Vtilcm anücitiam,aliam legdlem,moralem 4112 elfe:

. in e44; accufàtiones fieri . Cdp.1;. .111.» An bono,an renibuêti fijlüüfit bmeficiü.c.14..ur.

An fibi in omnibus fùflïciau,4mico hidigeacde ami;

comm mantra, vinterdum nos amatum «baye

111110011145. . .111.(Luc p.180 amico utmdum. Et nitrures non efiëfcien

m’oC4Polôo nul:An 151111:14:11: , Mômm’ue qui: natura fit. ca;

. . put.l7. . .113.An [bruma muta lima concupifèdmu: , cr quad lit

v manu in anima principium.Cdp.18. .113.De profitant? qui; fit Anime preîfantiffimw tu,

minm.Cap.19. . a .113.i A CapitaLiôellideuirtutibus.

J. I i Valint laudabilid,qu4’ue uitupembilia: a:cuius aïe partisfingulæfint rônest. 1.14.

(Laid fitundqnæq; nimia. . 1’14.Quidfitunnmquodq; uitium. . 1 14..Œæfint uniujmiufq; uirmtis’ proprid. ’ .114.Œæfim uniufcuiufqmitiq’ propria. mg.

filin mildiou. .16.I ï- . Swmnagac Capt’ta [tari primi 9

i; ï Politæbrum. l’, i SVMMA 1mm. .. .E Mate,dom,pngo,refi1miliari,fcmis.domii nationibmfic Multibw,poffeflïone,4cquifi

,gpnibiu necefian’a,ac numulatid, (9* perfimdjum

a. filigdomeflicaadflmtium Mm. 38.116;Dg duitatcgim gubematore,p4rtibm,domo,pdgo.

ï". 1919011 . i f 0 l à ollôjmms,quôd homo ciuilefit animal,quôd para

«in. me: pnorfitfiapn. . .116.ne. refirniüargdomino, [21119,11 pafi’efigimpcmndi je

v mainatefimgac utilitaœ.cap.;.. r .116.Dçduplici rima, potentia gubemandi, dominationis

a .- ,«gubmaaionisvdifiamiaaup. 4. -112.pçgofieflione , acqgificioncéjfiamdnm naturam, ac

mcfmmànglùam maipmé; baminum nids

.13 :M’,dc 5. . "7.DG mutin acqfifidom,quâdlïtpmter natrum,3,, aquôddiffmtâmreifinülim’gmbimnlta de

MMCCPÆ. . 4 v ’ .118..Dcaaqülîtione necefimnunmlafia,atflaeciebm

dm.cap.z. ï . ,. .118.Departibmnidomeflicc, 4c difmntiaæirtycibm. mulieügfituinùnpaanügpamu’s lamifié

Mocaposo 0119.» ’ Summgac Capitd SecundI’Iiâri

’ ’ Tolitztorum. k.. . isvmu. nain. .. .. Ma Reflmblicc minium,inuican comp’çzanwmcimprçbénww , ’» 1.151.320.

on

Page 19: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

IYN 33:13. 3C

Nun omnem unidneni, ac comthunitatem in ciaitatequatendameffe,contra Socrati; rempublicâ apud

Platonemcap. 1. .1 20 .Scrutin opinioni; improbatio, mulierum , ac film.mm eommunitatem in republica conflituentia . «

(2411.2. . 120.contra eundem deficultatum communitate,ac matgifiratuum in tepublica confiitutione , ubi mon?

[5.1i muta exponitur.cap.;. . . 121.De ca reipub.Socrati5 panait: quade legibau agit: à

eim redargutio.Cap.4.. - .122.De PbaIea,que (7 Cdrtbaginenlium eff republica . w

Cap.;. .122.De Hippodamifir Milefiorum republica.cap.6 .12 3.

De Lacedamoniorum republica.Cap.7. .124.De Cretenfium republica. Cap. 8. . 12 5.Superiorum rerumpublicarum comparatio.Ça.6.. 125be republica Soloniafl’ uana: inîïitutionibua remua

publicammÆap. 9. il .126.Summa, ac Capita To117 libri j

polzïlrorum. a ’ . - .8 V M MA LIBRE.

a ciuitate, iciue,rerumpublicamm fiacciebm .dominatore tiuitatù,uin’4 eam conflituenti»

buc,uniu6 uiri uîrtute Iùpciexceüente, ac regia gu»

bematione. . " ’ * 1 7 5.126;’Detiuitaœp- 1111:,un hammam. 613131411: de;I munie magiïfratibuafle iufle viniufleçiuiblë.

cap.1. v .126.Œo paEfo ciuitatem eandem,uel non eandem dicere

debeamus.,Cap.2. - ’ l ’ 1.127.De-uirtute abfolute uiri bonip’ boni ciuù,numfifeaI* dan an alanguira... cita? qui puni! ’, qîü

- iparet.An opifitesfint dicendiciues.Cap.3. .127.Qualifie refiubücgüripfiuc finis.04101fintîpefij17h. te fimiliari modi. Quid refiub’lica retînt, quine

lapfii.cap.4. Ï i î . 1 1 uzëî-De diuifionep- definitiom’bns ’remmpubliçarum , ea-

’1 deeamm uanfàïelfione.Cap.5. . ’ .1231.De iuîio paucorum ac populan’a subemationi51m ci»

" uitaüsfine,uirmœ,acuitio.Cap.5: ’7 3.129.

mmoponeatin dominari, cr nomma 3e- repetundis iatimaibuJ.Cdp.7. .3129.

Ex nobilibm’, ingenuia, opulentiçuiris conflitsændam

f1 effe üuitatem, flafla-uirth belliea inca opus’ dîner ad que: 10313111101 «pica-e debeat. Cap. 8.

.130. ’ 4 " l Lin 11mn qui utem: m’aime mata, duit-111i: par: fitponenduawe offracifmo,v quid ab optima repuæblicadeuiroillo agmàmfipcang. y f J . 131.

ne republica regiagvregumjpeciebuaflap. 10. 131.pelpeciebua iterum regiæ poteflatis.An ab optima ui

ro regi,uel 43011111111: legibuëagubemari magis ex!

l pediat.cui ubi lez prouidere non potefl, prouidénadidandafitpoteflm Deperiiiutatione’eaè «nain

alterum râpublica niaient. Etde tuflôdibiu 11.

. gis.Cap.11. . h .131,DeRegia unim tannonxbmbfohta potefiatmb- anipfùmJegemûe dominari meliuJfitÆt que multi,tudo à tegibm,quc’ue ab ahi: uiri: apta fit gubm

nari.Cap.12. .123.Summa , ac Capzïa Q1911? librz’

Îolz’ticorum. *

svmua. 1.111111. 1. L E uana: rebufbublicis,acipfitrum flacciebuædr

, tandem de optima.CLui aptilînt ad uni tenupublicam,qui’ue ad aliam . De earum mutuis de;

ceptionibua. De reipublicæ partibm,confilijsfcüia

cet,magzîiratibua,a iudùüs. fb.133.De optima republica,cr aliq’s etiamâ legislaton en»

h gnofcendisæap. 1. I . 133.De fpeciebua rerumpublicarum, naniàrefionibw, a;, de ü: quaâciuiliuiro fimtexquirenda. Ca.2. 134.,audit rerumpublicarum diuerlitatis taufa : a quah flottai-11m flattât; precipue,tum ex aliorum,tun1

1 uero e11 propriaopinione. cap. 3. .134.pepopularigubematione, ciuitatis partibm , fpecie;3111.15 plebis,nobilium,ac populatitgubemationis . .1

.x-c4po4. , .. .1351màdquatuorfint fpecies paucomm gubemationig

. L cajole perniixtisgubzmationibm.Cap.s. .13 5.De [pedebuapopularigü paucorum parentage: tau

l l fisearuiil.Cap.6. i y l .135:In quotflàecies Plato rcjpubliças diuifêtit , Üde apti;

î matum uarüsflaeciebiuflapy; ° " ’ .136.De ea que nomine generis refpublica peduliariter apo

palatin. Quidfit ca, quanta-11113 99651an diacunt.De bonis légibmpefinibuaçptimatis, pop»

langer paucomn’z potentia. 0117.81" .136.Quo patio ea,qua rqpublicarappdlamr , conflituan« m 51111111911111: potentia 0120111113111; a: de tu?)

a ïdis’miætionis.Cap.9. * I ’ W û , I ï .136.

Demannidegbmtodinyrannidisfiapno. :.136.De optùnarepnblica,partibm ciuitatù,’mediocritwC . ’iœfcilicet,excefliu,atque defifln.Cap.n.. 1137.70.112r multitudo apti: fit ad popularem, au: paucorüï i gubüfiationemÆt legislato’ret fêmperadmadiosie

A Mcerefiebereœap. 12. 4- ’H ë 1 .5137.me 15111M411? legibm paucomm,ac popularium

tu [ê inuicem,ac eamm temperamentozdegubepmtoributsa’ cm ex regia prius, 111.1114: 31111111144

tionesfifia fiemutatio.Cap.13-. . .138..Deîpartibua reipublica , confiois feüicêtgmdgfibatiæ

. l bugùtdiaîisfieconfùitandipoteîîaœpî membru

eiuLCap. 14.. - . ’ . ï .133.Demagifiratibm proprijs, necefi’atijs, Cr bondât,v .v’demagiflratuumtonflimtionibm. Caputag.

. ., 139 . . .:De iuditüub’eommfieciebw, ademodis iudiCùV

.1 :"mm.Capuô. 1 p . . ....-139.Summa,

Page 20: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

IN MORAL.Summa,ac Capita lib-i Ç

poltïicorum.

.3 v’nfnu un M.

E rerumpublicamm mutationibua, fiditionilbua,eamm caufis , a: medelia. De diunfarum

Ibçcim’i rerumpublicarü mutationibua,ac 1’pr

mm conferuandarü modis. De regni,ac tyrannidia

mutationibua,ac confematione. [b.l4o.De caufis mutationum rerumpublicarum , Cr de ca»

mm inequalitat: a aqualitate , a iuffo à)!"

bili:a:e.Cap.l. .140.Drjëditionibua paucorum , cr popularium, pro qui!hua rebua feditiones oriamur, a que fin: earum

A caufa.Cap.z. .140.0330 patio ob diffas caufas eumiun: fedifiones. au

A put.;. A .140.De nied:lù,:: documêtia circa fiditiôes.Ca.4. .141.De mutationibua populan"; gubemationù , areau-nm

modù.cap.5. .141.De mutationibua paucomm patentât, exeat-nm nm

dis.Cap.6. h .141.De mutationibua optimatum potêtia , a earum mol

6:3.Cap.7. l .143 .De confematione rerumpublicarum modi uiginri.

. Cap.9. . J(La: côditiones habere oportea: pracipuos magifiraaufufcepturowe p:ec:ptis,quibul popularis fla»ne,an: paucorü potêtia fmàur.cap.9. a 4. 4.

ne mutationibua regni,v tyrannidù.cap.uo. 444..P2: qua regna remanm, a quibua modis rubican:

tu: tyrannides,Cap.n n. .146.(Lugubemaa’onef minimum durant. 0&1fueri:

80:14:13 opinio apud Pla:onem , a du reprobaæ

rio.cap.u. .147.Summa,ac Capzta Sçxtillbrt

îolitz’corum. ’

, CVMMA» 1.18111..DE Popularium ac paucomm gabemationum

infümdonibua,fbeciebua,legibua,ac partibua:Ne: non de magijbamum flacciebua, a eorum of-

ficüs. , [in 48.’Quôd,qu4 rebut publicis,paucorum potmtüs cr po a

puIanbua gubernaa’onibua commuant, confias;

randumfir.cap.z. .148.cg; fit fini: popularisgubemaa’onis, arde quibufæ

. dam popularium gubemationum peadiaribua.

. Capa» .148.Quo patio in populari gubematione cenfiu panic,»

difint.Cap.;. .148.ne quatuor [bedebuapopulariiàad que: padneitfie

b 2401 oCdpc 40 J48.

I. I B R O S. fiMpopulaminfimdonespræœpta.Cap.;.-Ï .149.De [pedebua paucorum potentie, ordination: confia

ex populo afÏumendi,qu4 paucorum gubernatio-

ne: podomp’ que deterrima.Cap.6. p .149.(Æ: partes multitudinia præcipuæ linger quam: to

:idem fin: partes ad bellum a: præcepta ad pan»

comm po:en:ia:.cap.7. .150.De Magijbatibus,eb-eorum fiedebmflr quibua rez

buapraficiendi fint.Cap.8. .1501sumac Capita Septz’mi 11671

politicorum.

3 V M M A I. X B R Î a

E Optima uita,ac aunage beata.Deeiua couueniêti multitudine,rebua maritimis, ciuibua,

partibua,d:flribu:ione, edificijs,ac loci: uanljs. Derimum inflitutioneoe coniugijgfiliomm ptocreaa

:ioneyifhgacinflitutione. rom.De Optima uita,cr ciuitate beata.cap.:. Ml;An redem fin: felicitas , cr optima uita. An contenu

platina, an affina uitafitprafercnda. De optimareipublicc difpofitione, placitù aliarum, 0 officia

legiflatoris.Cdp.z. l .151.De Controuerfia in ufu une eum uirmte, dominatu,

cr preflantta une côtemplan’ua.Cap.;. . .151.manta debea: effe multi:udo ad conuenientem ci»

uitatis magnitudinem.cap.4. .152.Optima regionis,zb’fitu5 urbi: côditiones.ca.;. .153.

An communis maris turba nautica, a naualis pour;n’a ciuitatibua refît inîfitutis expedia:,url ne.Caa

put.6. .153.Quales debê: effe natura tines , de quo laudanr Cr:

me quales urbi: cuflodes.cap.7. .153;Ιd non omnia , fin: quibus ciuitas [fare nequeat,

fin: du: partes , cr que fin: ipfim partes proprio;

0417080 J o(E4 ciuitatis parte: quibm bominügenm’bm con)

uenian:.cap.9. .154.D: diffributione ciuitatis, comefi’ationibua, panifia;

ne :egionis,cul:oribm, Cr agricolis.Cap.ro. .154;pefitu sabir, loci: in ca ad diuerfa accommodatis , pn’

’ uatis adibua,mœnüs,etipfius amatu.c:a..u. :54:

pedibus facris,foris, vlan) commelfationum, ca,

putnz. ’ l .155.In quibus bmeagere confiflat. ne flûtiau, a deüs,

quibus bomines flua: Miofi.cap.13. . 15;.W: oportea: effejmpetantes , a: parentes, aoram

ne an diuafos: pante: cr ipforum difciplinamÆ:ad que raflaient: debea: legum pofi:or,ac de quia

. buaipfenon laudaM.Cap.14.q .1;6.(uibus uinua’bm «pacifier beui :emporeopuafir’,

a a quo primü eruditio facienda fi:.ca.u;. .156.0.31: circa coniugia,ac’ liberorum’ procraationem con

fydetandafingac pmgmdmcapms. .37.De uifiup’ mame puaomCap.n7. .157.

Summa,

Page 21: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

INDEX IN MORAL. LIE.Summa, a: bapita Odlaui librz’

îolt’ticorum.

SVMMA 1.18111.E puerorü inflitutione, (9* deus, que ipfi ad:difcere confueueruntœe Mufica, eiu; fpecie»

but, acmuficalibua inflrummtis: quad; quibus

conueniant. fo.158.Q1361! faciêda fi: circa pueras infiitutiozër ea quidem

publice.Cap.1. , .158.Œalis, quarumd; rerum ,27 cuiua gratia debea: effe

puerorum inflitutio.Cap. 2. 4 .158.Œamor allègue pueri (lifter: con fumerunt, quarü

alias «malus negocùj caufa utimur.Cdp.3. .158.ne Gymnafiica, 25’ puerorum exercendorum difiiplî»

na.Cap.4.. . ... a .158.De Mufica,pu1cbra difceptatio: de eius elfeëlibua, 1:7

eam ad puerorum difciplinam effe adbibcndam.

. cap. 5. .159.De Mufica quid difcmdum , ac ca utendum, quid’u:minime: ubi de Muficia infirumena’a quanpluta.

Cap.6. .159.Harmonijs , a rhytbmi: omnibus utendurn. effe : diauerfi: :amé ad diuerfa,acfecüdum urates diunfas:

ubi de barmaniarü dijferétüs multa.ca.7. . 160.

Summa , ac Capita 73mm IibriO:conomicorum,æÆetino

interpretc.8 V M M A 1. I B R l0 ,E ü:,quæ ad rem attinê: famûiarem,eiâ; fun:

propria. De uarijs erga diuerfos Oecononu’ le!

gibua. ’ fo.161.(aomodo difierantfi’ côuem’â: inter [e Politica, et?

Oeconomicap- quia earü fi: ordo.Cap.1. .161.De partibua damna , a undefitfumenda polît to.

p Cap.2. l h v - .161.(MM uiri a mulieri; racinas [ècüdum natmam fitn1ceffaria , a quôd multa commodacontineat.

Cape. . r- * .161,Leges uiri ad uxorem.cap.4. - .161.legesdominiadferuoamp.» .161.LegesOeconomi.Cap.6. A .161.d Summa,ac Capita Secundililzri .

d * " Oeconomicorum. l. 8 VM M A Il! RI.E olficiq’s, a legibua,:um proprügucm mutuît

uiri v mulicris. fo.165.Leges probe nudicris.Cap.l. v .165.L132: uiri ad uxorem.Cap.2. .165..ïtflx’moniafuperiorum puccptonî «Homero. par

Putà3. QI 650Communaleges mamorùcapa. . .166.Bac eadem capi:a 1111111111: in Dona:i;:1anfla:ione

in margine no:a:a. 4 . v a ’

Exemplorum in Secundo OecorÎomi:

eorum libro, Douato inter:par a elçncbus.

* Bydem’us. m7.;Antimenes.34.38. 117;.

Antilîaua. 6. .170.Ariflotelestodiumy. .171.1A1bènifnf885. 017°,Bizan:ü.3. .3 .170;Calliflratumz. J72;Canbagincnjëmo. .1711Chabn’as.25.172. 47.173.Charidemuago. p .173].Cbijaz. .171.Cldïbmt’nüJ6. v A . A J7 1.1Clcdmme:.; 3.3 9. b .173".Condalua.14.. .1715Catys.z7. .172.Cypfelluan. .170.Cyzioeniau j. .171rpidaÎcs.z4.. .172.Dion)’fiua.2o..171.’ 41.1742

presîjnp. v ’ .171.Euefeæz. .173”.Heradienfèsfi. 3* I .170.Hippias.4.. .170.Ipbicrates.26. .172.Laccdamcnià. 9. i a. .171;Lampfaccni.7. .170’Lygdaminz. .170»Maufoluaag. .171.Memnon.29. - » .2 .172.Mendai.21. .172.Mentor.28. .172.n A - .0 .. Ql730Pbüoa’œnua.;1. .173.Pytbocles.;6. J73.’Selybriatîi.17. .171.Stabelbiua.4o. i. .173.J’imotbeums. .172.Ï ’ Arapbrafis Aumiaîn 11’611: de àepubuca Pla

toni5.Trafla:ua Prima. [13474.Irafîatua Secundm. .182.Trafiaçua Iam. b .186.. (uibus libria Platonia correflaondeant, cr qua Ann

me: perçaëfletjnmargine 123:1. A - :

n l ARIS T,

Page 22: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

Notes du mont Royal

Une ou plusieurs pages sont omises ici volontairement.

www.notesdumontroyal.com 쐰

Page 23: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

uas-nw-u-.s-..-rn...

...-.-e-.--o.-.-..«.-..

f”ï-IJIOBBR1 1313111890815 79MWmmmniwafiîbüeeùiudiœreiu tèntitine üdpmammtpom. Mania «une,diciumteâum nidifie candira! riatur: anhiloÏophidppai’et irritée loto ,lentis . 86 farfiran erit aériohabenris excellenrem natu Platonis de reginnne vira; ulcœnplaum (R . 86 vida(am conuenienrior,quaudo Puetit ab habitu arrificiali. rut q: fic rehabear t’es Màpfagnatn in dloJibro perfctuDixir. Et cdmiamdrmiktïr Antiqui perfoturarionem rarur Plara duobus madis hominum tanrû, 86 funr c6

’ 86 inquifirionem de pafidanelegunytune farrafiîs erit fetriatores 86 fapienre’s.’deinde brandit qüo peinturaitmelior eonfydetario inhac aqniydaarione in ciuitare rut ciuirares fimplices ad f e in uicê. Sed petfcruratio ar,pet modum vniuerl’alern. Et quoniam propafitum na rificialis exigit vr rememorenrut lèges,- 86- iati commafitum rit perfeërio ipecularionis feeunduml meniutam nes ci uitarrbus fimplicibus : deinde tememorerut pali:poile Phüofophiæ intebue humanis, rune eambimut Io hoc, quad appropriarut fihgulis ciuit’atrbus ex eis , in:primitus petfitrurarr’de omnipat’re nabrlibanalegum rende quad apptOpriatur, a A ationin büi honoraquad dixerunr antiqui de hoc, intendo der ’mine ci, ; büi,er alijsaggregationib rîIEmrliret trârmorerutuirarum: deinde videbimus de modis viuen iinuêtis, quad impedir vniuetfasaggregariones, 86 quad impequis corum cortumpit quafdam ciuirares 86 reâificar dit modo fingulos ex ipfis: 86 inqnirâtur exêpla huiusquafdam,86 quis corum teâificat omnem: intendir ex in vira inuenta in illa rempare. et hac ei’r illud,ad quadciuitaribus quatuor fimplicibus aur quimper propret innuir Atiir. hic,86 eûtes,quç noncamplerut in libti’equam caufam eiïicitut vna quarundam eiuitarum b0: Plaro.Qualiretigirur d.Albubekrim filrusaurificis q;312,86 quatundam eeantratio. (banda ergo confyda locutio de aggregarione nobrli iam expedira etar in li)eatum fuetitîhis, fatian icietut magis qu: vira melior bro Platonis: 86 q, loqui de en in quo iam locurum’ efi,86 qualirer ponirurvnaquch,86 propret uid fimilan sa dummodo inueniarur,efi:iuperfluitas, autignotanria,eutleges in vin earutn confuerudinrbua. cipiamus aur maliria . Vetunramen nô petuenetat ad ipfum comergo,86 diearnut. plemennrmifbatum méraruum; Et ego quidcm eau.Et hic explicir ferma inhac parte huius feienriæ : 86 cil: pleui determinationê iitatum rtaâaruum quarto dieea que habet i’e in iciêria ciuili habitudine notiriæ,quid 4 ouis mê’fis,quiArabièe dicitur Ducadatim annoAtaen faniras 86 ægtirudo in arre medicinat:86 illa , quam bum.D.lxxij.Er gtares Deo multç de hoc. D.rtan,slalpmiiit,efl: pars qui: habet feî hac fcîa habitudine cire) rot.Et ego compleuieius rranslarionem exAtabico in(En: faniraris 86 deih’uâiuç ægtirudinis in medicina: Larinum tertio dieiouis menfis Iunij,anna ab incarna86 cit in llbto eius, qui noueur liber de regimine vitæ. rione Domini.M cclx.apud vrbemToleranâ,in cape!86 nondum petuenit ad nos, qui fumus inhac infula: lafanc’tg rriniraris.vnde fit benedië’rum nomen Demi,quemadmodum non petuenerant ad nos primitus de 30 ni,qui cit rrinus 86 vnus. ll’italibta,nifi primi quatuor mâarus,donec perduxitveum ad nos amicus mirer vit nohüis dominus Omar i Libromm Deum Moulin"; Nicomdcbiorüfinù. ’filins Martini , togaru amicorum fuorû.er Deus terri, t r 1 l q . q lhuart ei pro nabis regrariarionê completâ. Et formais Erfi ad bos Moralmm Nicomdchroru libror,ex Ariflo,erit aliquis amicorum, qui adducat librum , in quo eir urbùæoliticorü libri fubfèquâmnquid tamen Ücomplemenrum huius icienriæ fi Deus voluerit, A z - - - - - - «apater autem ex iermone Abyn’artim Alfatabij, quad v M m nomme la," moulu" pmaam "mm

’ iuuentus efi: in illi: villis.Si veto hoc non contigetir,et a" z deo a" "un" a ne mamm fin" mtmpacaDeus côruletir indueias vite, pictutabimut de hac in: 4m: m0! de Repubxollocalfc opportunum uifum cil.

p

.GEOR GIVS VUALLA, PLACENTINVS CLARIS SIMO EQVITÏI amm;86vrrocpiute canfulro Iufialeliano,lufia,8enarati,Veronenfi S. D. ærernarn, V h

-- Omen lune mû fingulare,leniras precipua tu; aga me beneuolenriç,crebto abs te repetira memotia,mei in te mueau amatis pignus,aliquid fibi cette vifa en depofcereJîr proîde voluriri id anima mihi,nihil quad fibi 9.16an

a quad à me poirer CXhlefi, fuccurrir antiquius,quàm vt diduâis ac iam parefaéris ad amiciriam nanti fonbus,mas,1 fi glus Erhicis Ariilorelis animi in ipfa noflri atâius reuincîi ren nant. Siquidem ei qué magna amoreproi’equeret,

- A; uig magnus ampliiiîmo vitrifia exutgerer fairigâofiui medioctia ne dom parua iordefcete viderêrur,magna pro;eau ramenda iure ceniuimus, Cura otto Erhica nihil nifi de çquo a bono ediEeranr,hoc e11 in merlus iuiliriç ven

fentur penetralibuswbi genrium , qui) ve in loco Te em paruerefibi fitmiotem conflanrioremg vendicare , à; apud cum qui 3e:here,quinomine proprio diceretur IuRus,qui te ipfa iuflus arg adeo optimus haberemr.Proinde cum nec Anfloreles apud querr

uarn al’rum magis de inflooptfidifpumtemec opus de que a: bono quuam malir mgr; apud tain multiplicitet iuilü,in en con2mm! «animas traiter ienrêrî: , vr obi orillîmum magna illa Erhjca cenfuerir defiinandafiçç nimitum cum nulpetex Henriâmepoiterenrurhçfitauimus arum ma a, quad camperaim haberernus , remarie nefcio quem ipfa iampridem arma racer-e. .En: cum explorant: hahu’ magna grec: ne: nant: nouilTe,mali inretpteu’emote vetbu verbo neddere fludnilfe ,ar renfilalAriilarelicosguod fieri necçil’e fuigmulra obruifl’e caligine,eumq aoûta peregtinis ufpondenria verlan ignorail’e, Grçds abureriHo,aliam adhuc legëribus nubem non exiguë ofudill’e,denirj Barbaris rallient; diâionibus opus torü confudiifeyr non tant tuIdidîil’e vobis M8045 plane ingulall’e viderunt:.adeo vr omnes ab eius auaretirledionezcû alioquin fireiufmodi opufculü mitifi

uadi grauirare,nec minus acumine referrû,vr vel doâiifimum quem, ad (de pontent alleâare, Ipium inq. in bru ,8: fqualoeeËàenus nature dolentes,in hoîum eonfpeeh’t adducendü elfe purauimusJî non qbus metirus ruent pallii prodire mm; nô[in remur,fotdidiifimis.ldeo air id,quo mulrorû ex rua hofpirio aliorûme dû ruo,nô minus liberali ac faîiêri à iucüdo (netu: coll do.Necipfutn pognâmerirAtillJn en hoipiriû mon die ciuirare,vnde olim [nono elaquio (and a aberrimç eflulfetinefiellçwæarullusyr Viâmuiusyt Plinius, ira pletiq. alii noihn eure,Domirius ’Cald etinus,ram func’tus vira.Ar viui Ben’edîdans , quiiampridê Veneriistheratinügnis, AlexiderBenedi s oquio a: doârina medieus,ptimas re-nês,vr multi: que!) ahi.noreçVerona ingeniis.Nec pagretea pœnirear ranrü philofophâ in illa clariilîma ciuirare bofpirë accepta elfe luflotü domaiqunobilirare antiqua illufitisppeti bus lauriflîma,dignirare florens,& vitrurü culmine oîbus confpicua,pofltemo penes luflum , qin ea iplendida familia,ranqu5 iubar domina emmer,fen:rrotia grauirare renirer,ptudenria firpiens,iuflîtia integer,’cuneüs vitraiin: dariot â vilis verbi: explicati poire videamrmu parfireniufle mi opum e,hfic philofophü , vt ioles doâos omnesrira ample:fiere,loquenremg audias,vt ma hoipiria ruer; eollaquio ,ficur fore non dubiro,prçdicer nihil benignins, nihil humanius: a vbjgueloquarur acutariusfinrmriusg «immanent nufpiLEgo aurem,vt i: mihi côaedidiqira ipfum ribi cômirta,commendaq.

t a

a

Page 24: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

l

w fifihfldkfifirI i fflRLI’S T’O’T’EL I Si

’ STAGIRITAI-Lr j.DERIPATBTICORVMPRINCIPIS-

MAGNornvM MORAlem.I titan PRIMVS,

Geai-gin V4114 Flamand-

ramper: . j 1- ’ entama. nul. pi:

5980m. De nitrurent germe. De «laotien, «calât,, odi fumfpeffâtneuirrutüflzeciemeeue .Writatpe,46ü5 ,quiblrs ipiàm comma

De nitrure agendumteifezdr de:en affermait opinioner; Cap. La

*-q«1 Voulant de peut)nenribns ad moresdiccre côfliruimus,primum cuiufnam-rei pars fit mas, ducimus confiderarvdum.Vr igirut pan

r . cis abfoluam,nonî il». .. rei ali’ viderur pars

’ - * 8 il elle,qnâm ciuilis;.Arqni ciuilibus in rebus citra quem piam qualem elfe, effici nihil pareil . qualem inqnam;vr findiofum elTe,ac probum. Radio (nm par

M’ CRI A711 V M

t’esfiquidem ad humeras referendoJùa’mivlt;rutnm non fecirinipedionemç nec enim full!ria elr numerus parirer par.Cui fuccedens Sadates de hac te melius pleraque dili’eruirr. fedne ipfe quidem «de. quoniam virrnres (rienrias eih’ciebar t quad fieri nullo mode pateliiCunëræ iîquidem irienne cum ratione: arqui

l - ratio in folo anima: gigninuinrelleân:quacirca vitrures omnes,in animæ parte rationna

à sa li’efli’eianturmecellë elr.Eueriiriraque, vr qui

virrnres lèienrias faciar , irrationalem animæpattern extinguar . quad faciendo , affeâuiriacmorem perimar. Quamobrem non redehoc macla virrures .amplexns elr . Polka de;mum Plaro animaminrpanem qua: reneter

. ç rarionem,et in eam que; elTer raribnis expersgh

lac

;0

en elle , idem qudd virrures habere . .Quôd fi .qüifpiam ciuilibus in rebns falers elle debear,’

eundem maris rirudiofum elfe oporrer.Apparetiraq; rei cinüis, omne negocium quad ciraeamores efr, pattern elle arque tincipium:vr in rerum iure mihi videarut ha eteappella

reâe dilln’buirrteddidirép (uas vair; virrurestquarenus hæc , probe: reliqua veto neuri natede . quandoquidem vitrurem cum tra au.rione que de bono pet le ellèr,admifcuir:.noriequidem rade, quia non peculiare, 86 i’numfineq; enim de eo quad elr, ac de vero dilÎetenrem,de virtute dicere-oporntirzilli fiquidem nihi! cil cum hoc commune.Tanraigirur illia 86hoc modo amplexi faut. ’4 De bono in commùni.

D Einceps ergo nobiscôieââdüqd mm"I de his dicëdü fuerirJnrnendû igi’r’efl inprimis,fcîat oîsarq; facnlraris finë elle aliquë;

idép pet le bonum.nnlla fiqnidem (nia, faculæ’rasnnlla mali caufa cil . Quôd fifaeulrarnnioîum bonus cil finis,n6 dubium , quin etiamoptimæ. fit optimus. arqui ciuiliswoprimaefacultaszigifipfi” finis bonus :De’ bano inq;(vt viderur) nabis dicendum cil.- -Ar de bononon in vniuerfnmfed nabis bono. neq; enim

Cap. in,

’ Deorum bonum agendum elrrquemadmoa

fionem negorium arque rraëhrio,non mata; 4olem,fed ciuilem. Expedir iraq; (vr eiî videre)de virtute primum dicere,86 quid fir,86 ex quibus confier . nec enim fere vtile fuetit vitrurëguident nolTe,vr veto fit, ac ex qnüaus,n:âLr3

f3ere . quandoquidem ex quibus firconiireznednm vr norimus quid fir,confiderandu.l

elle . At ne uaquam ’ faCere poterimus , nilî

ex quibus , quomodo fit percalinerimus.Scire igirut uid fit vitrns , necelTe ellfiquiædem 86 ex ni us lir,86 quamodo,fcitu baud’quaquam crie eliignoranri quid fit, quemæx«admodum in (dentus . Verum ne latere qui:

. dem nos oporret, fi qui de his prius dilTerueaire.Pti.mum igirut Pyrhagoras de virtute clicste aggreifus efi,quanq n’am" non reâe . vim»

lûmul enim noire volumus,ac huiufmodi nos .

,0

dnm de eo alia habenda fuerir oratio,86 canifderario nunc fit aliena.De nabis iraq; bono (ilcendnm elr. De quo faire diiTerendum in primis equnonâ dicarurmodo, neq; enim fimàplex arq; vnum efi.quandaquidëdicirurnum, aur quad in vnoquoq; elr optimum,’idveto inapte natura deligibile: anr cuius partitciparione alia funrbona,id nimitum idea boaInieir. Anigirur de boni idealoquicporters’An non.arqni vr commune,’quod ellin am!uibus bonum . aliud enim ab ipfa idea’videtideber.lîqnidem i’epararfle id pet (de ell,quodideazcômune veto in cunâis exifiir,non vriqïidem uod fepatanle.nec enim vnquam ièpararile, pet (ère agnaram vim habens in cuit”;élis fuetir. Nnnquid igirut de hoc nabis diiTe

. itendumIbono, quod’in omnibus exiflr’rf Air

nan.quidirafnempe quaniamid comme

. dît,

Page 25: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

’ I. I B l Ildlvtdcfinidbêl induâio.dcfi’nitionê autemoportct cuiuslibet refaire eiiëntiam,ièu bonû’feu maki fit, feu quiduis aliud.refert cette definitio, vt dufmodi bonum in vniuerfum CR,-non quarenus ip fum par fefc deh’gibile . V29mm quod in cunc’iis exifiit, definitioni efl fiamile.definitio carrait bonum elfe quippiam,quod neq; (défiance? facultas vlla dicit.neq;enim finem fuam aflerit bonum cire, verum.id alterius efi infpicere facultatis.q uandoquiadem neq; medicus,neq; ædifi’cator refert, hicquidcm fanitatem eflè bonam , ille veto do»mum: fed hic uidem quod fanitatem prçtendat,8C quema modum faciat,ille veto domii.Non dubium igitur, uin ne rei ciuüi quidcmde communi bono ’dem ôflhæc reliquarum feimtiarum cf! . t4

ui hoc nullius cfi diccre au: facultatis , au:dentiæ,vtde (inane quidcm igitur racinais,-

cendumfitzvnafi uia -

PRIMVS. i ’ 80tiædiccre de eo bono quodin wading;ne igirut quidcm reiciuilis efi diccre de comamuni bono.de bono igitur,ac de optimo,atq;nobis optimo. Cæterum,cùm qui vclitquipapiam demonfirare,minime apertis non o on!ter exëplis vti. fed vbi obfcura aperienda 1m,manifefiis,ac in eis qua: fub intelligentiam cadunçfenfi’bilibus :eafiquidcm (un: apertiflîema. Cùm i itur de bono dicere quifpia’m ren

no tautrigdci canentiquam diccndum eflztametfî deidea dicëdum cxifiimem , vbi de bonodicant.Aiunt nanq; de maxime bono eflë differendum . at id vnumquodq; præcipue taleefi,vt præcipue fit bonum idea,vt opinantur.-huiufmodi certc oratio forums ven ’. verumneutiquam ciuilis fcientia vcl facultas,dc qua.in præfèntia nobis cil oratio,de hoc par f: bol*no,fed nobis bono . N ulia fiquidem fèimtia?aut facultas defineloquitur , quôd fitboniî.’

quod de commuai bono cil diccre,eo , quod :0 8C proinde,ne quidcm res duflis.ideo non’de?pet definin’onem efi . Verum enimuero neqde eo,quod erinduâionem comune. quidin f uod, cum volumimus particulariter alb

uo bonum demonfirare, aut definirioneemonftramus , vt ratio eadem congruat ci

quod erre bonum , 86 ci quod bonûveflë de:mon rare voluerimus z autinduâione, fieu:cùm velimus magnanimitatem bonum ciredemonflrare, dicimus, nimirumiufiitia boa

bono, uod iuxta ideam efl,loquitur.Verum:forta s air, hoc par fe bono vtcndlî effè prinî

cipio,ab eo progrediendo ad fingula . In quorne ita quidcm redît; expedit fiquidemfua Cl! , .iuslibet fumera principia.abfurdum enim fit; V A-volenti oflcndere triangulum duobus radioæquales habere angulos, fumera ptincipium!dufmodi, anima immortalis eût neque enimhoc proprium.oportet fiquidem ptincipium

hum efi,ôCfortimdo,ac omninovirtutes: ma go fuam cire eius rei, ua de agatur,atcp coniuna’gnanimitas autem virtus en: ergo a magna;nimitas bonum.Non igitur decommuni petinduâionem bono rei ciuili dicendum efi:quôd eadem contingere non po [Tant huic,8(

et definitionemcommuni bono. nam quodfionum, hinc etiam dicet . Manifcfium igirutde optimo bono dicëdum cire, e061; quod nobis optimum fit. ln corum autem vident quifpiam non vnius elfe feientiæaut facultatis de

âum.nunc veto a fig hoc uid anima mimaimortalis,dem6flrauerit qui piam duobus tudis æquates habere triangulumitidem 5Cdebonis cit infpiccre alia citraidcam boni. pro;inde proprium non e17: huius pet fe boni principium. Ac ne quidcm Socrates refit: (dem

i rias virtutes faciebat. Is enim nihilin’caiTum’85 rem erceiïë arbitratus en . ex eo autë quodefi,virtutes cire fèiêtias , ci eueniebat virtute:

vniueriâli bono confiderare. Cur irai nempe 4o effe fruflra.quid itac’ln fcientijs nimirüm con - - -q; bonum cil in omnibus prædicamëtis. namin quo,in quali,in quanto,in glandoit: ad au

uid,ac prorfus in omnibus. æterum quamo bonü in medicina , medicus nouit.at in gu

bernaroriægubernatorœfi in fingulis finguli.(lamdo (candît quidcm fit,’nouit medicus.at quando naui dum,gubemator. In quaHbct vtiq; quam o bonum, quiuis quod provpter (a cognouerit. négenim medicus quodin gubernatoria bonum quando co ougrit:neq; gubemator,quod î medicina. ci tut

uidem hoc mode de communi bono ’cen3mn efi.fiquidem qnîdojn cundis commwne CR . fimfliter etiam quod ad aliquid bonû’,ac quod in aliîs prædicamentisxommune cgomnibuxAtquinullius ci! facdtatisgut in:

tingit ariter noire fcientiam quid’efi, 8C (ci)tume c . nam fiquis norit q uid fit medicina’,is côfcfiim cil medicus. fimiiter etiam in alijsfcien "s . At in virtutibus non idem efl . neqenim, Iquis nouait quid fitiuflitia,continuoetiam iufius cilitidem 86 alijs. Eucnit igirut,8C temere virtutes eflèfii non cire fiientias. ’

ngt mais dicam bonum. Cap. 111L.A T quoniam de his nobis-difiërendû’ en,

annitamur bonum diccrgquoz dicam:modis. Sunt nimirum bonorum alia honorabüiaJaudabflia alia,potentiæ alia. honorabilehuiufmodi dico,quod diuinum,quod inclinaavr anima mensép CH, quod antiquius , quod’principium,ôC alia id genus.Honorabilia ce» f

te,a

Page 26: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

m5014!un.

r3 MAGNOARVIÆZ«in quibus horion talia. fiquidem ’omnia ho;.nor cornes c6fequitur.igitur etiam virtus ho;.norabile bonum cil, quando abipfa probus ,.quifpiam gignitur. is nanq; in virruris perle;(rat habitum.At laudabilia, yt virrures.ab ipa l(arum nanque aâionibus laus emergir.Quæveto potentiæ, vtdominarus , opulentia, r04bur,pulchritudo.ijs nanq; bonus bene,vr malus male vti poruerir. ideo etiam porenriç equmodi bona nuncupârur. buna terre (uot: vfufiquidem ipforum boni,non vriq; maliapprobantur.id enus nimirum bonis euenit,orrusxeaulam ip orum elle fortunâ . à fortuna nâq;a opulenria, 86 dominarus efi , 86 quæcuncp

rorfus in porefiaris ordinem petueniûr.Re4quum porrô ac quattum inrerbona efi (alu

bre , etiam bonum efficiens. fient exercitium(àniraris,ac fi id genus efi aliud.Verum aliamquoq; fubeûr bona diflriburionem.Vt bono»mm quædam prorfus a omnifariam funr eligibilia,quçdam vero non.veluti i uliitia alieépvirtutes, omnifariam 66 omnino funr eli ibi;Ies.at robur,8é opulentia,porentiaép,ôéi a.nus alia, neq; omnifariam neq; oîno. Rurëusquoq; aliter. Bonorü alia flint fines , alia non.quemadmodum finiras quidem finiszatqg (a;gitans caufa neutiquam nis elr. Et quæcüq;ira habent,eorum lem per finis melior.vr finicas melior qui quæ falubriain totumîgproræfus id melius,cuius gratia funt 8C alia.ipforum finium,prçflat femper ui perfeëiusefi im erfeâolîfi nimirum pergeâus , cuiusacce u nullo amplius nobis opus efi. Impeufeéïus autem , cuius ad uentu alium defidera;mus.quen1admodum iulh’tiæ dunraxat adnétu , pluta defideramus . ar foelicitatis accelTu;nulla re amplius nobis opus eius ergo nobisOptima: quem defideramus , qui finis perfeædusabfolutus nanq; finis bonum efimee nô

MORALIVMVero ex quibus cëflerbonis,an fic opinant;côfi’derare fuerir alienum.necp enim efl quia.quam aliud ab his felicitas, verum hæcipiâ.’an ira quifpiam reâe concernens , optimumconfiderauerit f ficutipiâm felicitatem quæex his fit bonis,diudieans erga alia quç in ipfa:colleëia non funr: ira optimum confiderans,:reâe confiderauerit.Cæterû non efi (implant;quod nüc quærirnus,optimum.vtdicat quilë

Io piam, optimum cüâorum bonorum ,in vm’rconcretorum elfe prudëtiam.Verum hoc feoré modoi, non quærendum efi optimum boanum . perfeâum fiquidem quarrimus bonfiaA: prudentia fola,neuriquam perfeâummôi ’rulr hoc optimum uod quærimus, neq;in

agamus optimum; ræterea aliam admirait au. unbona fèûionemfunrfiquidem bonorumalia "5*in anima,vr virrureszalia îcorpore,vr finiras,venufiastalia externa opulenria, dominatus,

:0 honorât fi quid eli huiufmodi. At horü quæin anima funr,optima. 1 Quæ porro in animadefinita funt bona,trifariam diflnbuunrurfinprudenriàm g in yirrutem 8C in volupratem.

oit hoc igitur,quod pro ’temur omnes,etiâfinis viderur bonorum, idemc’p abfoluriflîmfi

elfe felicitas ’. faire faremur elle in beneagendo,ac bene viuendo. ’Cçterum finis fimfile): nOn eli,fed duplex . quorûdam enim cil)

nis ipfa adm; vfusr’p ,. fient virus . Bit nimi»

urfits go rum vfusoptabilior habita: finis autem vfus;nemo fiquidem velit vifum habere ad nô (pt;flandumjed conniâandumidem de auditu,Cgterisép dicendum.proinde quorum vfusechabitus efl’, lem per melius ô! optabilius eorüdl vfus habitu . vfus enim.ô( aâio finis , cûmfit proprer vfum ipfe habitus . Poli id fi com

vfiderauerit quifpiam in cunâis feiennîs,intuebitur non aliam elle confideration’em’ in exi

l truanda domo , (gainvproba domo. fed vtrotDaoud... finis bonum.I-Iinc igirur,quonammodo opti 4o biqflup’petere ædifieatoriâ, 8C cuius efiedor

mum confiderandum efi: nunquid eo modoyt ipfum uoq; recëfeamus . An id videbituralienum. Iquidem optimü’ finis eli perfeâusi.ac perfeâus finis I, vt paucis abfoluâ, nil aliudquam felicitas eiTe viderur . Ex multis porro

onis felicirarem eonfiare com probarur .allôd fi. optimum conieâans , ipfumlquoq;cum ains annumeres, ipfum fe melius elle c5flabirfiquidem Optimum erit. Vr falubria po

ædificaror,vr cuius fit vinas, eiuli’lem firecha

flrideem in alns omnibus par efi côieâare;

Z Virtutemin anima tifs: filiciratem une in amont lA, commerça in «rate parfi’ffa. Cap. Il] I.

Raterea intuemut’, alia re nulla, quint’ anima nos viuere.î anima autem eii vit)frus.idem*certe fatemur faeere aîam, animai;.virtutem. Cçterum virtus in vnoquoq; cuius

hendo 8C l’animem, confideres quidnam ho; go îefi.virrus,idem facir.ar anima etia alia . Atq’uimm omnium optimum,nempefinitas.quô,dfi horum optimü eiLid (a quoq; melius,Quod .admodum abfurdum efi.nô igitur optim nmira eonieëiandum . Sed an id quodammodoifuerit,vt abfcy fefAnt hoc etiâ abfurdum mm«(chutas exqmbufdam çonflata bonis gluau;

l

ranimaviuimus.ob animçitaq; virtutem beneviuimus.Cærerum bene viuere, 8C bene ageste nihil aliud dicimus , quam Felicem elfe": a),go 8C .felicirer’l agere ,xôt feliciras in viuendo

eeli . verum bene viuereefiin viuendo ex vif?immune igiîdlfinigôl felioipgôiæpnfiîi.

Page 27: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

yuan-.n-v.

.u -.- n..- .4 u, 51- v-

i P-.LL’1.IBEB..5.Ila! Mu inq; ligand-e El! ac aéiione felieitas .3narra quorumhabitus vfusép elvaus 86 aéîiofinis:at uianimgvirtus efl habitus,era&io 86 .vfus ip us,eorum que fub elee’iionem cadr’ît:go finisi fius aGio vfufc’p fuerit. feliciras igi.Inti viuëdpo ex viftutrbus fignecelfe efl. Qm,

’tur optimübonum efi felicitas, 8C haeci la,’sgdione viuëdo ex virturibus, felices ne

rimùs,optimumÎ bonü habuerimus. Cûmigirut lit felieinos latere non oporret, id in gratte perfeâa efE116 enim in puero ( quia nec puer dici felix vpotefi) fed virois. nâq; perfeâus,8( ne quidê zin rem pore imperfeâofed perfeâo.perfeCîfi.fixent vtiq; repus , êtrdiu homo viuere portier:n’altère nantpâmultis dicitur,felicê in lonqiflino vire rem 0re elfe iudicâdumwt opus lt.perfeëhî elfe, in râpore perfeâofit in hoîe.stôd aür fit aâio,hinc quilpiâ poteririntuea .

n

RRIM’YÏSP 111 8tte firira-lîmpliciter loqui, fed cuidentiusfuefi

’ ritdefiniendum.

Diuilio une:va abaceflîidtfiflnng I:eorrumpi. I Cap. V1. iPRimumiëirurdeanimaî qua exorirnr; ,À .

nonquid lt animaÇalia fiquidem eius rei fconfideratio) fed vt quodammodo dilinbuatur,dicendum elÏ . Anima nimirum , vt receaptum eli ,in duas partes difiribuirur, in eam a

0mm Perfeâum 3C HDÎS, l0 qua: ranbnem habet, 8C que: rationis expers . . Hefi.Ex ça parte que: habet rationem,exoriturprudentia,folerria,làpr’ëtia,ingenium, memo-ria,8( id genus aliaAt ex parte rationis experte,-quç virrures appellantur,tem peranria, forïrirudo,iullitia , a quæuis aliæ , quas ex mofla"-busducirnus elfe laudabiles.ex his nanq; comfequi laudem dicimur . At ab eis quæ à ratioalne dimanant,nemo laudatur.nec enim quôdfapiens,necq; prudens,nec prorfus ex huiufa

’ n [omnis flanCB,VtÎnth.Vluendûfi quif â 2° modi aliquo quifpiam laudâdus accedit.neq;.dormiar,eiufmodi nolim talé dicerere elfe elicâiplî guidé "exillit viuere:fed eidë ex virruria;

I bus, quod erat ex ac’üone,viuere nô exilh’t.

t De anima altrice partiaire quidam: crin ipfa

nitrurent non elfe. Cap. V . AVrfus quod mox dicendiî, nô admodù’ l

quediximus participare,ôl ne quidë ab ,ipfis longe abelfe videbirur.quippe q; anima:

’ portio qugdâ elfe puterur qua alimur,quâ al; nuicem appellamusiure profeâo ira: liquidélapides ali nô polfe inruemur.ô( perinde nondubiü, uim fit ali animatorü. Quôd li aîaronî

caulà e anima,atq; anime ralium partiünulzla alëdi fuerir eaufa,quales funt rationalis,vel,italèibilis,velconcupilèibilisJed alia quçdamrprçrer has,et,ei nullum magis peculiare-Bolfumus nomen,â alentis accommodare. icat.fortaflîs quilpiam,nunquid ex hac quor; par:te anima: virtus eanam fi’fuerit , nô dubium 4° mm nihi],

un! etiam ead’é a ere opus fit.perfeë’cç fiqui,

» ë virtutis aâio fe icitas efl.At nunquid eius;Iît vel non fit virtus,alia fuerir oratio .ææ fi.

a fuerit,huius non eli. aâio . nam in hui odi; parte im ulfus elfe non viderur : fedigni vian derur e e confimflis , cui quicquid immerfea.» ris,abfumet.at fi non obieceris,ne quidcm adcapiendum im pellirurJra bec habet pars aniv

n , mæ,vt fialimenrum obijcias , alat: fin minus,

hallalicl cladele

ne quidcm ad alendum commoueatur,et pet ,9- inde ne quidem aâio,cuius nonelr commrio.proinde hæc pars ad felicirarem capelfena,dam (nihil coadiuuat. Deinceps igirur,quidfit virrus dicendum,quâdoquidem eius adirafendras eli . .Vr paucis ira ue abfoluam , vira

. rus habitus; efl optimus. enim non (zizis f9;p v

hporto rarionis expers , quarenus ad fe fuggea.rendum idoneum efi, fuggeritépeiquod chatn’ne’t rationem . Eli nempe moralis virtus,-:que ab excelfu defeâuq; corrumpitur.Quôd .autem ram defeâus æ excelfus corrumpar,-exieis elr videre qua: ad’mores pertinenr.(vrë.dum lime in rebus incertis tefiimonijs cerris,dt) Confefii m nanq; in exerciriis hoc vida. .rirquif ’am.quç fi excedanr,robur affiigunttrfin d danr,eodem modo habëtidem in poa.tu crboqaeuenitzaffluentflaus enim finiras ab ’fumiturddem fit 86 fubduâiszquæ fi moderaata fuerint , corporis firmirudinem culiodiunt,atq; finiratemJ-Iis confimileeuenirin tempetamia 8C forrirudine , reliquisép virtunbusunam-fi quempiam’eô qu; feceris inrrepidum,:vt ne quidern Deos meruat,iam nô fortis,fed.demens fixerit.lîn cunâa formidantem, mett-œlofus.fortis ego erit, qui neque omnia me»

æc igirut tain augenrâ laberfadant virtutemmimii nan metus,ôl ornaines’labefacimt , iridem’ qui e re nulla mentcommouenttr: arqui circa merus efi forum;do: mediocriteritaq; menas fortitudinem 10acuplerant. ab eiiiem igirut ram am plificarur

labefaâarurfonitudoxx meru mm; ira ai;dunruridem de mais dicendtî virrunbus;

t firman inter uoluptat’em vagi-incarnai: col» flocari.Et mais moralisaimadiffafiz. . l

Cap. , . v I Il . ;RVrfus , non his modo virrurem quifpiâdefinierit,fed etiam ’rudine 8C vola;

ptate.Nam voluptare alle ’, im proba flaira,mulâtsægrfiîtudini autelm fuecumbeàrres, ab ho

e ’ de cimus .çai ui non e ’ rema " " MoraLcuni çô.À:gr. ivmæ’ ’

Page 28: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

. MAGNORVM-8C vidant admittere citra æ

nes vitras eollocatur. Virtus porrô moralis* . p bine cognomen habet, fi modo velimus ex Ila; terra yeritarem excarere.dicendum erit f mgammu rem a mora habuilfe cognomen,breuis in Io;a. ac un. gain liter; faâa mutationezmoralis fi uidemdu; t v: appellarar,quod ex mon alfaefcat . dép ce:hmiw’ tum,quôd vinas nulla , que: ex parte oriatur,irrationali,ex natura nafcatur. fiquidem con":«au, qua: natura fiant, nihil efi quod alfuerudine.

aliud eaadat.velut lapis,grauiat’3 prorfus ontnia,quæ ferendi deorfam vim agnatam hanbeur , fi àquoais furfum verfus læpias iaëiarialfaefcant,nan am tamen furfitm attollen;rur,fed femper eorfum eadem . idem de eau,teris efi inrelligend am.

h Deafieêlibusæotentügvbabitibus. Cap.vm. l

griradinern 86 voa.luptatem.ii’rter voluptares igirur ôCægritudia .

MDRALIVMin excella 85 defeâa aliquo affinant :velui:adultetiumfil adulter. necenim magis clins;lis , ingenuas confluprarit. Cæreramôùhoc, fi quid aliudhaiufmodi eli,quodâvwluprate comprehendirur, uæ perinrempea.dam, vcl etiam quod in de eût! quodépin est!celfu fab viruperationem cadit. ’ .5

(Laid medierati appairant. ’Y Cap. 1x. l" ’

Einceps igirur fueri’t lime diâu necelfaz. ,

rium , quid tram demum medietatiadaz zaerferur, excelfus’ne an defeâus. Nam qui)!bufdam medieta’tibas defeé’tus opponitur;vt;

nonnullis excelfus.lîcur forrirudini manquaiexcelfus exiliês audacia, lied-qua: defeâuselt.timiditas.temperantiçvero intemperantia 8C:incommobfliras circa voluptares,non vtiquei

use defeéius eli incommobilitas opponitur,5cd intem perantia quæ exCelfus efi . Sunt nial

Rærerea , qui velit quid fit vinas dicere, 30 miram-vtraque tamexcelfus t quam defeduslfcireexpedir quænam demumin anima medietatio pofira.medieras fiquidem excelï

procréentur,Sunt autem hac haiafmodi, afaÇfeâus,potentiæ,habitus. 8C proinde non du;-.bium, quin horum quaedam fit vitras . Alfadrus igitur funt,ira,merus,odiû,cupido,liuor, .mikrarioœalia comirari confueaerunr ggritu(10,86 volaptas.Potentiç autem, quibus afiîci.dicimur: trempe vnde polfumas excandefce

l re,ægrefcere , milerefcere , 86 aliahuiafmodi.

fainferior, ed defeâu fuperior. [deo cria pro.digi, liberaleselfe flliberales alunr. contra mat.berales,prodigos vocât. Aadaces veto 86 petulanres, fortes nommant timides , vr timidi,fortes Berulanres 86 furibundos dicendos pu.tant. uabus iram de caufis duxerim’us medietariOppOnendum elfe excelfum arq; defeâum.-quippe quôd e reipfa licer nobis côlîde’

At habitus funt,vnde erga hæc habemus bea go. rare -, vnum potius exrremorum ad medium!ne,vel male , ficat ad excandefcendüfi nancpfupta modum iracrîde , male in ira habemus.fin in quibus expedit, prorl’us ad iram non c6mouemur,ita quoq; male in ira habemus.me.diocrireriraq; habëdo 5 vt neq; fupra modumcommoaeamur , ne prorfus limas incomamobfles,ram fi ita ha camus, recfie alfec’ti (wmus. In finalibus quocp aliis idem intelh’genadum.iracandum na .86 bene, inmedio iræ,

propias accedat. propinquior nelrberalitatisjlt prodigaliras,an auariria.longinquiorcerre

facritaaaritia . a ai a medio qua: magis ab!fitnt,magis oppo ira exiliimanturè re ira acipfa defeâam- magis opponi apparer . 4 litetiam 8C aliter videre;vr ad qua: mentemimaflgis pronam,habemus,eamedio fiat magis c6traria.velat ad inremperantiâ nati fumas pron’iores, uâm ad decas capelfendam . uama

traditam incommo itaris pofitam dt.Simi 4a obrem r additamenturn porius ad ea at, adle eltin iadantia Sédilfimulationeplurana’r;quam adfinr fibiarrogareiaâanriç diminuavero,dillîmulariôiseinrer:hæciginu mediamCR veritasldemincæteris omnibus eli intemgêdam. id enim propriam’i rusefihabitus,vtbene male’ue aga hac h. t .benein fishabere filent neq; excedere necpdeficerexra

ra-medium iram iliorum vnde laudandiaccegrimas , habitus elÏ: ficat male erga excelfurnet ddéâumqaâdoqaidem igirurharu’m perembationum vitras eü mediam: perturbatio[des aatëfunt ægritudines 86 voluptares , aat’

non citra ægrirudinem vel volupratem t viratus Çerte en circa ægritudines vcl voluptares’.ldquod bine cerrum.Sant nimiram etiam af(bêtas alliait videbitltrpcuipiarnfinquibusnô

que: fumas proniores,ad quæ fitadditamenarum,ea funr magis contrariazarqui pronioresad intem erantiam fumas, quam ad dentscapellèn umzmagis ergo excelfus medietaticontrarias: intem eranria fiquidem intem!peranriæ elt exce us. Quid demum lirviratas,hinc nobis licerer inrueri. medietas fiquiadem affeâuum quædam elfe viderar.-- Pro! fifiinde qui velit moribus comprobari,ei alliât! a.

se am medietas efi uæais conliituenda. Et pet ainde probum e operofum nm difficüeeli:quandoquidem in vnoquoq; mediam capelate operofum eli . velar circulum defcnbereeuiuis obuium efizat in ipfo medium cape", .arduum . itidem 86 cecandefcere quidem lfilemec non contrariatn haie : atmedioerita

Page 29: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

sans".

iÊ’ÉEËEÊ’tH LE

va Vs

4

r a E*3 K41 "&411’

r. abrutira: :1 punirai: ’ z: r tr 82habere , acharnât! rotant autem in gazai:l rturbarione efi videre , quod mediam ama»

Ërelfe facr’leimediutn veto vnde laudemur;arduarna’deo etiam taro probus. i .Prof»: e:- rnalor elfe innobir enflera urbi redarguia IL . ’ emmurant: opinarm. Cap. X.

I l Voniam devirmre diâum efi, dem;Q ceps fuerit eonfiderandum, polfir ea

æquales non habaerir viguier ,Ïnetriangulam duobus mais habebit æqualesàIdem igirurarq; confimiIiter de homme que»que inrelligendum . nam cûm fit homo. boa:genirricis elfentiæ ,.ex principij s quibulgamlarque ac’iionibus quibus elfi’cir,homo progea;

nerans efi.nam quid aliud? neque enim inani:matum aliq uod efficere dicimus . neqrietiarmanimarorum citra hominem quicquam .

adelfe nabis neclne.Verum quemad .0 nifefium igirur, aéiionum hominem elfe pro:: modum-Socrates dixit, in nobis non efi pro;bos vcl malos elfe .- quandoquidem fi quis ro-getquemuis , velitne iufius elfe , an iniufius,mm delegerir iniufiitiam; itidem de fortiraadine 8C rimiditare,reliquisép, virtatibas lem;

. codem modo .inde non dubium, quin fi-rpali finr aliqui,non pontanei finr mali, 8C p.eviride ne quidcm pro i.. Hæc ratio neuriqaîven . nam car demum leÆ’slaror mala facea,ne non-.permitrir,.at houe8C in malis quidcm mulâam infligit delin aquenribus; in rebus autem honefiis , nifi boanefia eregerint. alioqai iniquum fuerit vbi.in no s non fit, hoc legamconditores ace;te.cærerum,vt viderur,in nobis efi probos 8C,improbos elfe.Irem laudes 8C vituperationes,id quoq; atrefianrur.virtutem nanq; laus , via.tiam autem vituperatio confequitar . arquilaus et yituperario non inuiris artribuiturma

genitorem. proinde quoniam aâionescommutari inruemur, nec cade" vnquam agimus,tlimrép afiiones ex aliquibus progenitæ primicipiis,manifefium, quandoquidem afiionesrimmutanrur,eriâ aéb’onü immutari principia;à quibus funt: quemadmodü collarione ofrëadimus geomerrica . Arqui aâionis tam boa.næ quam malæ principiam efi propofirum:8C voluntas , a quicqaid ad rationem tendit. :

86 proba iubers’. 3° Non dubium igitur;quin hæc quoque coma:mutenrur. fponte nanque aâiones immutaamas,8( pÊrinde etiam ptincipium arque pro»pofirum.nam hæc fponte fit maratio. Proin’de non dubium,qainin nobis fit 86 probosermalos elfe .quando uideminefiiu am probum’ elfes:ero fi vo uero omnium probiffimas . dfieri; 80h60-nullo modo porefi. car nam f quoniam non.hocin corpore gignirur. neque enim fi qui?)

nifefium igirut hoc modo in nofiro arbitrio fi piam volueritcorporis curam habere,omnit”r;elfe bonamala’ latere .l Collationem verofiuiufmodi pro erebanr, volenres demonfirale vltroneum nonefie. uid nanq; efi, inquiebant,quôd ægrorantes qualidos nemo vira!peratt’ At hoc minime verum.rales nanq; re-*rehendirnas,cam la: æ ritudinis ipfos eau

En elfe cognouerimus. &uodq; male habëtcorpus , vtpore id volantarium elfe , apparetlnimirurn,in vitioervirrate elfe volunrarium.Rurfus hinc etiam poraetit quifpiam euiden 4orias inrueri , qaôd omnis natura eius efi elfenrise prOCreatrix , ualis ipfa efi. veluti fiirpesl8C animalia.nam vtraque gignunr, ex primi;pijs’q produciîtwr arbor ex femme. id nancy

principium efi.Qyod porto princrpra confe;quitur,ira haber.vr enim habuerinr principia,(taqua: de rincipijs ortum ducunr .Perfpi;eue autemb’cer hoc in Geomerria magis inaLtueri :vbicûm aliqua fumpferis principia, vrËa habaerint , ira etiam quæ ipfa confeqaunarut; velar fi triangulam duobus mais arqua;les habetangalos, quadrarum quoque ua;gant angulis mais habeat, necelfe efi. fi

a- triangulum feeas , ira etiam 8C quadraturntommurabirur . ex airera parte enim ei ref ôdet.8lfiquadratutn quatuor angulis regs ’

Optimum habebir corpus. nam- opus efinonecuram modo intendere, verum etiam naturahonefium 86 bonum corpus elfe. melius cerb-te habebit corpus , non tamen effet omnium!optimum . Idem de animaintelligendam en.neq; enim iuxra propofitum fuam erit omzniam probilfimas,nifi etiam natura extiterittz

melior quidem cerre erit. e i ;De [pontamo,cr tribus appairas generibur. z

Cap. Cap. x l. «.Voniam igitur probum elfe in nobisvQ apparer , confe uens diâu necefiaa

rium viderur de pontaneo dilferere;quidnamfit fpontaneum.ad virtutem nanq;Ïcapelfendam dominantiffimum efi fponrawîneum . ln roram veto dicendum efi fponraatneam , quod non coaëii agimus . verum dehoc; magis adhuc perfpicue dilferendtrm efi.:Nempe ad id quod agimu’s , aliquis exquit.

p6;o nobis apperirus.arquitres fuma pentusdes,capidiras,faror,volunras. rimumigiærur aé’rionem, uæ a cupiditare orirur , duci’æ

mus conieâan am,vlrronea’ne, an inuita fit,inaira neutiquam elfe videri debere. catira, 8Cvnde idt’nempe q; quæcunque inuiri agim us,coadi faciamus necelfe efi . Arqui vbi fubelb

MoraLcû c6.Auer. LLL agenn’bun

Forte hic quifpiam occurrerim Dm

Page 30: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

e?)H.agentibusaliqua neceliiras ,iægrimonia comfequetur . verum ex tu iditate agîmes voluæptas comirarur. proin choc pa o non crieex cupidirar’e agere quippiam inuiro animo,-fed vltroneo. Cærerum ratio efi alia , qua:abinconrinentia haie aduerlaturmemo enim:inquiunr,fponte mala peragit, ai fciar mala .elfe-.verum qui incontinens efi, citea elfeim:proba vagit ramen,ac ex capiditare illeâus:

lMAGNIsORYM’f’I MOER’A’BIIVM atribarus.’ ’ uidemfi! » ,ta’tèantëmflq’

efi nimirûtggiî’bfari, furfuÆapidem fan-i, i ”

veto deorfumxfi cria animal violari,vt 3areâa via decurrentqm;pratuccuparum verrgrealiorfum. Quibalèanq; igirut exterior eficaulà,aliquid contra naturam,autpræterqaîvolant faciendi,’co i dicimUs facere qaæ fa;dune. arquibus ip is ineficaafa , hos’ nquam cogi dicimus. Necpincontinens l

Ë mon ergo f nraneus z coaâus ergo efi. se, uerit fe malum ellè,ventmâcupidirareagen;’nc orrô ea em nos oppugnabir oratio.

nam i ex cupiditate,non ex necelfirarexupiorditatem enim volupras cornes confequitur.;fed qaæ ex voluptare, non polfis dicere ex ne-ceffirare. Alioquin non dubium efi,quin au -continens fponte incontinenria agar: quam:doquidem qui afiîciunriniuriayltro alliciant-iniuriazarquiinconrinenres iniufii lùnnarq ac:iniuria afiiciunttincontinens ergotai incontiinenriam f ponte delabitur. . ’

Socratica argumtatiogmeultronmm non -eficdidt. Cap ’ XI l.

Eram enimuerojnquiunt , ratio adueri fatur, non elfe vlrroneum . Continens

A fiquidem Iaudatur,quôd fponre quæ ex con;rinentia funr a t.ar laudarur in eis, que fpontte fiant . quôd 1 ex capiditare vlrroneam efi;quod cupiditati aduerlarur,inaiturn erit . fedcontinens contra capidiratem infurgit z conti,nens ergo non fponraneus fuerir continens." sa Averum hoc non viderur: non ergo extra id»

uod excupiditate efi,volunrarium. Rut»idem efi in eis qua: ex furore.eadem :1503.

haie ( quas de capiditare diximas) ratione:conaeniunr,ôfi erinde ambiguitatem fadât.:iræfiquidem elfquod ad incontinenrem conrinentemq; patiner. Refiar fpeciesrefiduaappetiruum (vr in difirrbutione pofuirnus)volunras,vt an fit fpontanea,conieâemus.Atqai incontinentes,quarenus impellunrur, 4.0catcnus volant. agunt igitur incontinentesmala, volentes. fponte nimirum nemo mala»agit,vbi fciar elfe mala: neq; incontinens mula agit , volens mala agere: non ergo Pour»neas . Ne quidcm-igirur volantas efi ponta;area. Hæc plane perimit oratio incontinent.riam, 86 incontinente. nain fi nô fpontaneus,’ne quidcm viruperabüis .arefi vituperabilisincontinens, fpontaneus ergo . voluntas igi;sur fpontanea.Cùm finritaq; contrariæ quant godam rationes magis perfpicaæ,de lpontane’o

dilferendum efi. 1 . . -.Deut’. Cap. XIII.. ’ rRius iracp’de vi,ôi necclfitate dicendum

P factit. Vis enim etiam in carentibus aniama.fingalis nâ’q; inanimatis (uas efi locus ara

di mala fe coaâum . Violêri .igitur harcnobiaerirdefinirio,quorum agendicaala à que coi;gantur, fuerir externa,vis efi.quorurnautem:mterior ac in ipfis canulât efi,nequaquam via. .i

xDeneceffitare. . r Cap. XIIH. .)Vrfusde necefiîtare,necefiarioép dirai;

R dam . N ecefiariam non omnino; neq!in omni dicendum efi.quemadmodam limeîquæcuncp eaulà voluptaris agimus . Nainli’

q ’° quifpiam dicat fe à voluptare coaâuùiqaôjdfi

amici mulierë vitiarir, fuerit alienü . neeehim”in omni necelfariam efi; fed in extrinfec’asatPacnienrrbus . vr fi offendarurquifpiam; dici!ram necelfitare coaâas mains aliud-qaippiâijdeaitare.hoc modo in agi-am properare conf(fias fum, nifi fœdattim’ v’elr’m agrumin’uenif

te.inhuiufmodi itaq; efi nec’elfariam. ’ - 7-

Spontaneum animifentenria dièze? quçrùplîci l

ter inuitum dicitur. a cap. I xy . ’ Î.1 Tquoniam in nullo efiimpulfu fponæ;

. . taneum,reliquum efiyr firex animilen,renriaænairum enim equuod ex necelfitate;viép e ’citurzôC tertio loco,quod nô firex amiÎ

mi fententia.quod plane ex his qug fiant, cerÎtum efi.Nam cùm quis aliquem ceciderit,oci,ciderit’ue, aut eiufmodi aliquid effecerit, ho;ram nihil præaidens ,eum dicimus tanrum;fedfië:quipïpe quôd vltroneum in animada.uertendo "e e facüe de rehendaE’.Velarolim;mulierem aiunrquan m poculum exhibaifle cuidam amatorium,dein eo poculo homizdem morruum concidilfe, caïn veto mulierâ.in Areopagam erfugilfë.quam prælèntemnon alia de eau a liberarunt,quàrh quôd non.id præuidens effecilfer . amoris fiqaidenr tu!pidirare obcæcata,in eofaerat hallucinata.’perinde neutiquam fponranea eius pocu’ll:amarorÎî vilà fuerat exhibitioqu aide 11689,mâte dederat , vr perderet hoîem. nde igifin’id qd’ ex animi fnîa fit, cadit volunrariam. ,

De propofito. Cap. X VJ.,- .Eliquum præterea efi , vr prOpofitum

deleâumép confiderem us,fit ne apptd

rus,nec ne.Apperirus nanq; in cgreris quOCngignitur animalibas: propofitam veto nous

’ i Siquidem

Viddlflua.

Page 31: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

un surnuu un" ËAŒ.I’I-LI a

if Î Il! B ÈRMSiqui’dèm euhmtionepropofirû en: atrationalli alii deputatur animaliznon igitur faerita petitas.Verum na’nquid’voluntast An ne

quidem . volunras tramp-corum etiam efi,”quæ fieri nô polfunt: velur volumus quidcmelfe lm’mortales,at idinobis nô proponimus;del’ imasâa . Rurfuspropofitum finis none Ilâclad finem.ficur mmoproponit fanefcére,fed quæ ad fanitatem ren fit proponimus,deambulando,curfitando . at fines volumus.bene enim valere volumus. Hinc cerrum efi,nonidem elfe voluntatem etpropofirum.Verum ira habere viderur propofirû’ , vreius efiappellation hoc pro 1110 ponimus, arq; deltagimus.ficut optimum pro dereriore,qaod innofira fit o none. 86 perinde deli fuam elfe.videarur.(îuôd fi horum nihil e propofinî,nunquid quodex animi fenrenria, id in proapofito efif An ne id quidem. malta enim inaalligimus 86 Opinamur ex animi fenrentia.Nunquid igirut qaæ inrelli ’mus , ea etiamproponimusi’ An non.fi;pe rquidem intelliagimus de Indis ,at nequaquam proponimusàrq; deligirnus. nouergo mentis Entên’a pro-

ofitum . quoniâigitur horïî nihil efi propoagrumzfunrép hæc animæinfitazaliquorum c5uenfe’rium coeuntiumq; pro ofirum elfe ne(elfe elt.’ Quoniam igirut e ,qaemadmodüpaulo ante memorauimus , bonorum ad finë

ÜRiIHVS’Ï- Ï 83dixerirquadratam quatuor rentrantes liabere,86 percunëtarur proprer quid , occ’arrit;quia etiam triangulum duobus redis çqualedhabet .6 in his i ’tur ex definito principio’fibipropter quid a umpferunt.Atin eis que fub’acîionem cadunt,in uibus efi propofitum;non ira.nullam fiqui em ponirur definitu’mèfed fi quis exqairar, car hoc fecifiiî’ quoniamnô erat aliter vt facerem:vel quoniamita mea.’

se lias ex ipfis euenientibus (q ualiac’unq; a pazruerint elfe meliora) deleëius fumirur , oh;ea ipfa quamobrem etiam in huiufmodi efiïconfilium capere,vt expediar . Atin fcientnif

. nequaquam. nemo fiqaidem’qaemadmodŒlcribere opus fit nomen Archiclis, init confiailia-mtquia’quo aâo fcribendum nomen Ar-ehiclis-,elt iam efinitum. Mendum igitur ne?intelligenriaÏgrîniturJed in feribendi adione?pofirum,in qui us cette non efiin intelligem

go ria error,nede eis quidem initar côfilium.lëŒin quibus iam vr expedit optimü efi, inde me.dam procreatur . Atqui in eis qua: fub aâioa’îuem cadür,optimum efi:86 in quibus duplexEinendum. Delinquimus igitur ram in eis qugïfab aâionem cadunr,quâm ex virtutibas. pa’riter enim virtutem conieëtanres , per agnata3nobis irinera hallucinamur. efifiquidë in deal n 5’-feëîu excelfuép hallucinatio. in horum vtrûli;

ber deferimur voluptare 86 agrimoniazquanitendentium deleëius,atque propofirum,non go doquidem ex voluptare in mala delabimur,’vriq; finis. Ac efi eorum quçin nofira pore»Rate funr,86 eorum qua: nobis diuerfam ingetant ratiocinationem.hoc ne,an hoc deligenadummon’dubium quin prias opus fit ea ipla.intelligere,86 in confilium vocare.Cumq; nobis intelligennbus quod præfiare videatur ,.mm ad agendum aliquis infurgarimpulfus, .id agêdqex propofito agere dicimëy. Qyôdfi propofirum appetitus quidam e in confialiumdeueniens cum animi fententia, non efi 4o p(pomneum, quod deligibile. fponre enim

’mus mulra,anrequam inrelligamus arqueconfirltemusJicur fedendo,exur endo,86id.genasaliafaciendof ôteqdë,fe cirraintelli

entra. Non ergo ontaneiîdeligibile, fedeligrbile fpôtaneü. iquid enim agere côfula

tantes propoiùerimus,fponreagimus. En)” (tant veto ex conditoribus legum nonnulli,

qui fpontaneü86 ex propofiro definiant,plagneq; difiingaanr: minoresqa fpontaneis , E3 apropofiro agënbus mulâas infli nr. Eltigitut pro fitamin eis qaæfub a ’on’e’cadûr,

et eisip is,in.quibusnofirum fit agere 86 nonagere,86ita vcl non ita,86 in quibus pro terquid .efi ca et: . Verurn propret quod 1m;plex non In Geornerria fiquidem cf: qui:

vt ex ægrimonia,honefia fugitamas.

De animi fênrmria. , Cap. KV Il. .. Vrfum autem efi , nô quemadmodum;R fenfus,animi fenrentia: velut vifunon 1poterie quicquam aliud quam videre, non au’.dira aliud quam audire. iridem neq; confultaÇmus, nunquid audiendum audira , an videna;dum.at animi fnîa nô haiufmodi,fed id 86’ otefi elfi’cere. ob hoc ibi iam exifiir confulta;

’ iri.Efiigitur in bonorum deleâu , non in finedeliétum. huiceerre omnes afiipulanrur feriarentiæ,vr faniratemelfe bonum. verum qui;ad finem funr , velut expediar’ne fanitarihoc;comelfe,an non.Facir igirut plurimum in hiad hallucinandum voluptas , 86 ægrimoniaqhanc fiq aidé am pleâimur,illâ vero fagimas.’

1 Cuirs! nain rei ninas coniefbix lit. Cap. X v I l 11

«Voniam igirur difiribuimus , in no,-

« intueamur Calas na rei fit virtus côiadrix , finis ne, arradfinë: velur honefii ne, anad honefit’îsQuo acîo fcientia,vtnî çdificato

riz fcientie finis, peciofi proponendi.an qua:adfinem f eâandi . nain fi hoc,fpeciofe pro:ponceur, icat pul’chr’a domiî efficere . arqua

MoraLcam cô.Auer. LLL ü) ad

o - ’86 quo modo fit deliâü,reliquü e v!

Page 32: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

W MAGNORVM’Zbd boguenaBus quifquam inueniet neq; enlubebigquâm çdificatoritidem in alijs quoq;Omnibus (demis. Eodem modo igiturin vit(me habere videbitur, vr ad finë potius ipfiustendait confidera.tio.reâe nimirum gropofue’rit quæ ad finem (unir, ôCex quibus nis com.

i (fennec quifquam alias exhibebitinuenietép,quæ ad finë expedianm’ureép hoc virtus prix.

pofuerit, qmbus in rebus optimi rincipiumcil vnumquodép quod efficiat, proponat.Nihü igitur virtute melius CR: quandoquidêhuius caufa etiam fun:alia,atq; ad ipfam principium tfihuius caufa magis fun: que ad hocm finis principio alicui ammulatur,et eius eaufa efi vnum quoduis. verum id erit modo aliaquo.perinde certum vt etiam in virtute, ua’vdoquidem caufà efl optima,ipfam magis ’niscire conieâricem, æ eorü qua: ad finem funt.Àtq ui virtutis finis cit honeflum. honefii et;

o magis conieârix efi virtus , quâm ex qui;us confienfunt në hæc ipfius. A: in vniæ

uerfum videri pote alienum . quandoquidêin piâura fi quifpiam fortaflî’s egregius me;rit imitator,non tamen laudâdus accedet, nifioptimam imitâdi habuerit intentioncm.Vir9tutis demüid omnino efi fibihoneflum proa

par... ponere.Dixerit uifpiam,curira,num aéîio;uem meliorem e e dixerimus, quam virtutëipfam: atnunc,non ex quo acctio’efl, id virttutivtpote honefiius attribuimus, fed in quonon cit aâio Cita . Atqui nunc hoc dicimus,-habitu aâionem elTe meliorem;AI " nanqueprobum infpicientes , ab aâione dnudicant,

a fi a .quod no poflÎntcuiuslibet uomodo habeatiudicare propofitum .nam iforet fingulorûnoire fententiam, qualis et a honeflatem ef-fet, etiâ citra afiionem pro us efTe videri po;tuent. Deniq; quoniam affeâuum quafdamrecenfuimus medietates , circa quos affeëîusverfentur,hinc nobis dicendum cit.

Defortiacdùte,v fôrti. Cap. XIX.

de Vm igitur fit fortitudo circa audaciamac metum , confiderandum fuerit circa

euiufmodi menas atq; audacias. N unquid igitut fi quifpiâ metuat ne rem difperdat fui , isamidusffin circa bec fit audax,fortis.’An nô;iridem fi ais formidat folü, aut audeat , neq;medculo?um fatendum off eflè mer’uentem,ne ne fortem non metuentemnon igirut indu modi meubus 85 audadjs fuerit fortituvdo.At ne quidemî talibus , cuiufmodi fi quistonitrus 8C fulmina non memat, vcl quiduis’aliud fupra hominem horrendum fuerit,noniam fortiS, fed furens . In metibus itaq; 8C amdans humanis eûfonitudo , mois, inquam,

4o ablato nô

MORALIVMquçcgcri mammaire 0min «à naudeagfuen’t fortis.Hisitaq; definiu’s aux:tuendum fuen’t ( uandoquidern multi: in tebus fortes dici pocllfimt)qualis fit fortis . Enenim ab experiëtia fortis aligs, velutmfliœs.fifi fiquidem ab cxpen’entia didiceruntin hus-iufmodiloco,vel huiufmodi rem re,velreobus ira habendbus , fieri non po e Vt malumfubeant. 86 perinde ui hæc nouerit , a ca de

sa caufàinëruentes ho es fuŒnuen’t, non foraris.nam i horum nihfl extiterir, non toleraucrit .Proinde ab experientia fortes dicendi nôfunt.Neq; Socrates reâe aiebatfortirudinunelfe fcienu’am . quandoquidem ex confuetuadine fcientia capiens experientiarn CŒCIÏUP;foientia z at ab expedentia tolerâtes neutiquîfatemur, planai]; ne mus fortes eiTemôigi;tut fortitudo fuerit ciëu’a.Rurfus funtquoçfortes ab experientiæ contrario. inexperti [à

:o quidcm corum qua: euem’ât, ab ea rerum nulperiëtia funt inttepidibl ne bos quidcm. nla ex

fortes cire dixerim . Sunt porrô qui torresàperturbationibus exifiimentur: velutamanzœs,autlymphatici.at ne bos quidcm fortes dtcere oporret: quandoquidem fi ab ipfis aire;dus auferatur,non erunt amplius formica:rem fiquidem rpetuo fortem cire oporret;85 perinde ne eræ quidem,vt fues,dici fortes»pofrunt, quôd fuccumbant ingemantép pet;

go culTæ,neq; fortem ob perturbationem diccreconuenit. Efl viciflîm fortitudo alia , quæ a?uflis exifh’matur . velut fi qui ciuium udorcofiînfi, tolerent pericula, vt fortes cxifiimenamnquemadmodum verbi caufa HomamHeâora dicentem inducit: iPolydamas vereor me carpatî agmîe prim’;

ideo ugnandum eflè exifiimat. At nequit, dem æc dicenda fortitudo . in morum enim

fingulis eadem congruet definitio . quo naît;perdura: fortitudo, efficere formai

non pote mut fi pudorem,vnde fouis erat,ahfiuleris. Sunt item a aliter fortes odfiimaan’ob fpem , boniép expeâau’onem . at ne bos

quidcm diccre fortes po mg. quandoquidem,tales ac in talibus fortes dicaqvidebitur alia,num . proindein nullis huiufmodi fortitudocollocanda eILqualis i , ’turôC quifnam fortisfit,hinc côfiderandû. Æ vt paucis abfoiuam;qui nulla iam fupradiâa canna fortis en, venî

go quod id honeflum eiTe cenfeat,id ’ faciat,feualiqua,feu nulla oblata fueritocca to. Nequctamen prorfus citra perturbationem impul!fumép gi ’tur fortitudo.ex dirvero impulfuam ha ere rationë, hon ’ caufii, ad incapide periclitandum.qui hoc modo,is eritforltian circa hæç fortimdo . Net veto mie

I dos

i

x

ÉTÉ:

m "il

FMI W«il,

Page 33: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

rzæm--*..î.

:1 f1 P5 LI li 9 bar-r.

bien

l,!.I-Al.-È-hfluu--Ï.-

«sauna-ni

Ë l I. I B’ E" R

des ’elTe oporte’t;ita vt cum forti fuerit occur)

film , in totum nihil metuatur . nec enim talisfortis,cui prorfus nihil efl horrendü.ita nanq;etiam lapis, êtreliq ua inanima fuerint fortia.Cæterum metuendum quidcm , fed teleramdum.nam fi nihil metuës toleret, neutiquamfouis . item vt etiam pauloante de metu au;periculo di eruimus) non emne,fed eiTentia

uadam deleâum intelligim us.Neq; item in

p’nIMvs; ’ 84exiilimanrur virtutes medietates elTe. Quôdautem fint medietates , hinc facfle quis’dixeërit.Nam fi quod optiml’î, in medietate efi colaIocatüzeflép virtus habitus optimus, at optimum cil virtus :ergo lit medium necel e cit.Suod fane certum, fin la confideranribus.

am quia iracundus e , qui quuequaq; 86plurimum excandefcit,ac eiufmodi fub reprehenfionem cadens.nec decet vf uequaq; en

ortuito,ôl quouis temporezverum in uo et ne câdefcere omnibus,ôC omnino emper. neq;metus,8( plura imminent pericula. na iquisdedmo pol’t anno futurum non metuerit peariculum,quonam paëio fortisffunt enim , q,longe abfint, fiducia pleni : qui fi fuerint pro;ximi,meriantur metuHæc denim fortitude,ühic fortis.

De tempadntid,ü’ impunie. Cap, xx.

Em perantia eli intemperâtiç Bi incom;T mobilitatis circa voluptates medietas,Nam temperâtia , ac prorfus virtus’omnis habitus cit optimus. at optimus habitus optimiefizeptimïî vero inter exceiTum defeâumq;

medium.quandoquidem vtrinq; prominentvituperandi,tam excella quam defeâuPro;inde fi optimum medium:ôl temperantia in;ter intemperâtiam 8! incommobilitatem citquædam medietas:horum itacp fuerit quædâmedietas temperantia , qua: circa voluptates8C ægrimonias verfatur. Non tamen omnes, 30 demerit.Vtriq;8C quæ circa omnia.Neq; enim fi quifpiam piâuræ aut Rame vel huiufmodi alterius obleaâennafpeâu,erit iam intemperansfimiliterne quidem audiende,aut olfaciëde , fed in eisvoluptatibus que: in tadu fint 86 gufiu.Necptemperâs circa eiufmodi , vr a nulla tali capiutur voluptatemam tum incômebilis;plane ’(laura carens fuerit.verlî qui obleâeturfifi noagamr in ipforû exceiTum.ita fruens, ne quid

contra ita habere, vt cuiquam nunquam. is inan incemmobilis fub reprehenfi’onem cadit. ûm igitur tamis qui ad modum, quamqui ad defeâum peruenit, fub reprehenfionëcadat:qui horum medius fuerit, mâfuetus acIaudabilis.Neq; enim ab ira defi’ciens , nequeitem excedens in ipfa, laudabilis. fed qui me;diocriter in his habet, is manfuetuszharumépperturbationum medietas manfuetudo.

2° Deliberalitate,liberali, et corum extremiswc de plurir

i mis auaritiæfiaeciebmp Cap. XXII.Iberalitas autem efiinter prodigalitatem"8C auaritiam medietas collocata.verfanæ-

tur autem huiufmodi perturbationes circa pecunias.Prodigus nan en, qui vbi non decetimpendit, 86 plura quam deceat, ôCcùm minime decet.At auarus,ei contrarius non impendit vbi decet,ôC uantum decuerit,et quando

î’ub reprehenfienem caduntzivnus uidem defi’ciendo , alter vero excedende . Li eralis ergoquandequidem laudabilisefi,medium inter hOS tenet lecum. quis namldemumt’nem e qui vbi decet,et quatum de;cet impendit.bunt autem plures auaritiæ fpedestlîcut eorum quos nugiuendulos appellamus,Cuminiép emptores , necnon turpilucri,8C partnloqui, qui omnes auaritiç fuccûbunt.Malum nanque multiplex : at bonum (olim!

fada: operofumztetusép agende ab henefiaa4o mum.Quemadmodum fanitas quidcm lima»te pendeat,non agende quicquam nilî modefie.nam quicunq; ab exceiTu talium volupta;mm ablîinuerigvel mvetus vel cuiuf i am alte,rias rei cauià,temperans non efi. eq; enimcætera animalia , præter hominem , dicimustemperantia,quôd ab ipfis ratio abfit,qua ho

, nefium deligimus.omnis liquidem virtus honelli efi , 8C ad honeflum tendit . Proinde erittemperantia circa voluptates 86 ægim’onias,

plex, fed multiformis morbus’. itidem virtusimplex , cùm fit vitium tamen multiforme.-

cunâifiquidem memorati, ob pecuniam fubvitu erationem cadunt.Vtrum igirut libemlis e pecuniam nancifci , 8C com parare a" Annô.neq; enim vllius alterius efl Virtutis.Nanineq; fortitudinis efl arma fabricare, fed alteorius :verum ipfîus efl accipere,eisép reâevduIdem de temperantia, cæterisép dicendum.at

easépin tactu gufiuép rogenitas. emücon go nequid’e’hberalitatis,iëd pecuniiincutientiç.fequens efl vt de m uetudine dicamus , 86quid,ôCin quibus fit. . a .

De manfiaetudinegbimimfueto. . A cap. XXI.

Î Anfuetude igitur eût inter iracundiâ’Giuacundiæeeiïau’enemJntotumip

De magnanimitate,magnanimo,dr comm ou

amis. Cap. xx1u.MAgnanimitaà,efiinfolentiæetpufillæÀ

nimiratis medietas . 8C circa honorem. inhonorantiamép veriàtur : 81 honoremqub

MoraLcum c6.Aucr. Lu. iii’; - deni

Page 34: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

MAGNonM, MORALIVMItem non a multis , ferla probis attributtî, qui ne agere .viderit . cui fimiliter maleuolus par

v .ei præcipue conueniat. Probi nanqs periti in; efi, quippe uilætatur quod quis maleagat,dices reâe benorabuntl-lonorari itaq;fe,qui Que dignus, lue indignus-fit.Necindignabüdi nus honore fuerir,potius volet ab his,qui dus, eiufmodizverum inter bos medius.tp um cogneuentmeq; enim de omni bono; Degmuitate, 904,010er m.te fuerit, fed optime magnanimltas , bono; o a - . Cap xxv Lramie b°.n9m’âc Frdfpâm. d’unng Prmçlpa ’ Rauitas efi inter morefitatem et deleâa

I 35’ ru 1: lgm" e P691 liman) l’magms æ tionem medium,qugcirca cenuerfatioa* us e lgnos 013m3" ’ ac u nes.Morofus nanque efieiufmodi,vt nullius1nde honorait;dos,d1cutur mfolentes.qu1vero (de fummité ne conuerfarione am Çouçquio (api-an". fed (v:

nomen ipiîus indicat)aiuo more.nam moretunt,ô( magis quàmpar cit abijciunt , pufi’l;

ius quafi aliorum mores improbîs fibiép plalanimi . Horum igirut medius , qui non fe iraab] m." minore qua fiËpar 1min" e ventilo; tend! nominatus. Deleë’tator autem talis,vtne 35"qu rmfum "more qua deceat’ "PCV omnium velit habere conuerfinionemfil 0momm’ 18 demum CR magnammus’fit mon? nino,ôC omnifariam z horum neuter laudabiâcemlm au 3 W3893mmltaœm erre "Il-018mm lis. At grauis in medio ilion": laudabilis . neq;8C pufillanimitatis medietatem.» . enim aga o [11,168,er erg? memosmon aga

De magnificentia,magnanimo,v corum et». ’ i neminemofed erga hos’ipfos confuefcit.

"8mm Cal” Xxu I 1’ ,0 l Deùereeundia,uereeundo,v corum extraAgnifi’centia efi iaâatienis 86 vilitàtis’ Î , . . mis. . I Cap. X x v 1 I: 4 -

M medietas . verfatur autem magnificen q . 7 EI’CCÜdla fifi interifnpudemtam a fil"ria circa fumptus , quos magnificüfacere par : v.. porem.medœm ’m amombfls (PuyefLQuicunq; igitur,vbi non expedit,fum pnî QUUSŒ muflitlftaolmpudeqs 9&qu vblcpsôcfacit,gloriofus iaâabundusép efi.vt fi quis le. 19 anesloqmtur ) 850018113 Vflean; mène!dales ita epulo accipiat , ac fi nuptias faciat , i3; flntlAtfltudUS [tu âttomfusahmc Conflïluf’gloriofus.talis nanq; efl,g. que tpe non expeæ; et fila?! CËCUÛPS VCHŒSJa 338mm) qui! dici?digfuâidicat affluëtiâ.I-Iuic côtrarius efi vilis. de (016.3196 enim expcrs rails tif , qui m cum

g vbi oportet,magnifice nô impëdit.nec facit, dis QbÏÎUPCfCII o A; VCYCCUleafiC VCICCUfVv; nuptianî dignitas expoflulat rampai, fed 3° dus inter hase medium tenetlocu . neq; enimibi deeli. is nimirîî vilis.At ma nificentia vel mach ,vôComm’no (vr impudçns ) 8C dicitôlex ipfe noie nobis p5: qualis itinnotefcere, aglïîHCŒIPOYÊO (W attomeSDln 0mm;5C Ml.qpponuno un tapon: ma m’fi’ce faaumfl ninotre idabit: verum aga loqueturcp, vlan;c’ie magnificentiæ nomena Equetur.1VIagni a quæ, . quando CXPÇleËoficentia igitur fuerit, uandoquidëlaudabilis, Dembdnimœflbd’noy comm W.

l efiinter exceflum de eâum’ circa fumptu’s. Cap. . xxw".[douces quædam medietas. untôCnonnulæ Rbaniœs eflkmrmmds et runidmfislis plures magnificentiæ exiliimatæ: velu: decennbus , magnifice (de infernôC huiufmodialise magnificentiæ,nen propriæ , fed àtranfæ 4olatione nomen inuenientes.Nec enim in «illis: ’magnificentia,fedin eis quæ diximus. i

l e medietaszin (alibUsép e6mittitur.S’cuvra fiquidem e&,qui (fichât omnino inceflen»«dum eiTeexifiimatRultïeus veto,qui neq; in ucellëre vint-mec; reâeincefium in exifiimat,

. . l . g - v , , ,, * .fed excandel’cu . Vrbanus, qui inter hos me;

l De indignatione,indignabundo,eb’corum (a? " 5311539843 0mnîsine 9mmn01963ën8»ne .- H C ’ itemipfeagrel’tis,ac urus. Atentduobus eA tremu. 4p. XXV. . À . h. . . .- , - ., fi» , - a , a l le , q remodis urbanusmametmoderatetnceifere

INdlgïmm hmm ,6??? r m3 Fu° turf; percalluerit,8Caliorumiaculationem tolet».medieœstam, æ Ëmm L æ "b v’mPÊn-mo bitJta nimirum vrbanus atq; vrbanitas.

nemcadunt; atindignabuduslaudabrlisÆfl" v g; a »- t - - v I -autem indignatio,,q,uçdam ægrimonia de bol ne mmm’admlmse’ mm" www

ais, uaeindiëno alicui aliquo paâo euene; je , api X X 1 xi vrunt. ndigna undus,qui in huiufmodi trilla ;Mcinainter,allëntationem ôCinimiciatur.idem rurfus trifieturfi quem viderit in; tiâ medietas,in adiene fermone’q; vendigne ma is afflidatum . ac demain indigna; fitur.Alïèntatornâc3 en, qui plura quam fittiefil indignabundustalisCui contrarias efi par,adlîntqà cuipiâ,arregat. At infenfus, in!»inuidens. quip e qui trifiabitur , cûm quem; m’icus,qui dero t etiam quæ adfunt. quorüpiam prorfus, tuedignum flue indignum ba . neuter iure! nduSacceditJnter quos. me

dius

Page 35: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

ah- du-.kx. .

31131211 ÏPRIMVS; . 8’;’dius efl arnicas. quippe qui nec plura prçfen iniufius alliciendo initnria plushabetfië me»tibus cuiq uam afiruit , necpquæ minime con dus iniuria in afliciendo iniuria minus , tuneueniât laudauerit, neq; ecôtrario imminuet, a horum medium iulium fuerit.atqui mediurnneq; omnino aduerlabitur, priæter uâm exi; æqualeelî : ergo æquale pluris 86 paucieris

- Rimetur tribuendum.Hmôiigife amicus. a bfueririultum,iufiusc’p quiæqualevoler.feda De ueritate,uero,ü1 eorü extremis. Cap. i XX x. æq uale in duobus faltem cenfi’citur z ergo ini Eritas inter dilfimulationemôéiaâario alterum æqualeelfè,iulium efl. talis demum

nem in oratione verfiif,non omni.Glo . o fueritiultus. Cùmigituriulîitia in iufio 86mricins nimirum efi,qui plura 53 adlînt fibi au æquali,ô( in medietateziulium quidë, in qui;rogat,aut feire Engir quæ non nouerit. Huic buldam ’iultum dicatur, æquale vero in quiaContrarius diffi’mulator , pauciora 86 minora bufdatn æquale ,lnec non medium in quibufelle fua fimulans: quæép nouit diflîrerur , oc; dam mediû: erit iultiria à iuflum erga quel;cultatép qua: cognofciriNeutrum horum la; dam,ôCin quibufdam. Queniâigituriuliumcit verus . neq enim luta , neq; pauciora fifi æqual’e elhôC huic proportionale,.æquale in?quæ libialfuerint,cô ’nget: fed ea demum 86 fium fuerit.Atqui proportionale in quatuorelfe libiôC (cire dicet, quæ tenear . Sint deniq; 1 ° nihilo minus perfidtur. nam quëadmodum i-hæ ipfa: virrures,an fetas, alia fuerit confidet A ad B, ira C ad D . Sicut,pportionale cil, vtratio . Atq; medietates iam memoratorum , qui multa pollîdeat,,pferat multazita qui pauhinccerrum cit, q, qui ad hæc viuunt , laudi; Ca pollidear,pauca proferat.rurfus eedë mon

bus exornantur. de qui plurimü allaborer,plurima capiatzqui:De iuîiitia,driuflo,0 corum oppofitis. Vero parum laborer, parum capiat. vr autem

cap. Ix X ’x I. laborans ad non laborâtem habuerit, ira pluæuOnfequitur vt iam de iuliiria dicamus , rima ad pauca. vt vero laborans ad plurima,-quid lit,ô(.in gbus,ô(’circa quætli rius 3° ira non laborans ad pauca.Vifus liane eli in lit

tamen quid fit iullum expofuerimus . en, bris de Republi. Plate vti eiufmodi deiulione iuflum duplex. vnum quidcm ex lege.iuæ proportiene . Agricola enim(inquir) cibumfia liquidem perhibent,-quæ lex iuber’. ar les: fiant, ædifi’cater vero demum. vt textor verrfertiaôl têperata nos facereiubet, prorfusép cm , ira calceelarius calceum . a ’cola igi;cunâa quæ ex virtunbus dacûtur . Et perina tur ædifi’catori cibum fuggerit , ædificatorde iuflitiam , perfeëram quandam elfe vitra; agricole: domum . Ira a eodem mode menrem dicunt . nam li iufla funt quælex facere omnes habenr, 86 perinde quæ apud le, pinaprælcribitzlex autem quæ exomnibus vitra; 4. o tant in ea quæ apud alios . efi nanq; huiufmo.tibus funt mâdatzqui igirur ex lege iuflis 0b; di proportio . nam vt agricola calceolarioôC.temperar,perfeâam nancilcirur probitatem. textori, etiam alijs omnibus eadem inuicem;proinde iulius 84 iuliitia , virrus quædam pie inter ipfos efi proportio,quç confiner tetanrâaeli.vnum itaq; quoddam iullum in his,ôé Rem pub.atq; comprehenditzvt liceat nebitrcirca hac . Verum enimuero non id iulium , intueri iufium proportionale elfe z liquidem-

: neq; circa hæc peruelligamus iulîitiamilioc- tontiner iufium Refpub.idemép efiiuliumnant]; mode iulla , quarenus per fefe à iulîo t: quod proportionale . At quoniam ædificv:flint. nam rem erans 86 fortis 8C continens ,l 5° ter lue opere pluta mereî’q’ calceelarius pre;per fefe eli eiu modi . Sed iufiû indagamus , lier,difFicfle quoq: efi: rependi côtra acalceea.’

uod ad alterum refe’rtur, aliud làne g quod lario aduerfus ædifi’catorê’mecp enim pre cal;iâum cil e-x lege iufiumrnam nô efi per (Je ceis par fuerit domum capere: bine iam rem

elle iulÏum , quod in adtIerlüs alterum iuflis fuerunr, que hæc omnia venalia fine , argëto Acomperirur.id nimirum eligq’uod quærimus vtiz,’quod numifma vocarrt. vt pro dignitaire iiul’tum,ac circa hoc lulîitiam.Quod a girur in cuiuslibet fiatinrer ipfos inuicem contrahenalterum iul’tum (vt paucis abfoluam) arqua) tes pm marie, uæ ciuilem cômunicationenjleieflrnaminiufiuminæqualeicûm enim boa 6° contineat. Cumigittx in his 86 que! praxisuorum maiora’lîbi alciuerint; inalorum vero me diâa funr,iuflum lit, erit iuflitia mahçc; iminora admirerint, id inçqualefiihoc mode cum deleâu ex habita im pulfum naâa . fifi;iniulium, 86 affiCere iniuria Opinamur .Non vere etiam iufium ex altera parte relpôdensg;dubium igitur cùm lit iniuria inlrebus inçqua non tamen vt aiebant PYthagorici . rati nâcpjlibus,quin iuliitia 86 iuftum in foederü arqua; illi funt iuflum elle,vbi que; quis elfecilTer, et;lirate eollocetur. Proinde cernî cl! iulliriâ’ me dem elTent ralionis vice ferenda . quod ergaÏdietarem’ uandam elfe inter excellum’ au; ces nô elfidem. Nqu- enim’iultum eadë feradefeâum, multum flipaucumÆùm enim uo aduerTus ingenuum ferre . quangogdemi

. « tieruus

Nm

Page 36: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

ne Çb il!)Infirmes-N0.

. MAGNORVMli feruus ingenuum" cçdderir ,iulium non litex altera arre tanrum eædi,fed impenlius.iuRamé]; e in proportione contra refpondenrdi . nam quemamodum ingenuus aduerfusferuü melius habet, ira refpondere faâis ad»uerfum qui feeerirlridem etiam in nue ad;uerfus ingenuum erit.nec enim in m eli vtqui oculum eruerit, ei tanrum ralionis poenaiinfli tut , (éd multo pluta ferar.pportionis

lMORïAîLIVM

8C dextra facimus. neq; quod inrercidant, ohhoc a natura nô funt; verum fi vt plurimumdiutiusép ira permaneânôl linilira cil liniltra,86 dextra dextra,id uod à natura ellldem inâ natura iullis , fi no e vfu immutentur , ohhoc non à natura iuiia non fuerintjmo equi;dem fuerint.nam quod vr plurimum perdwrar,id propalam iuflum à natura eiirquod vero nos confliruamus,legeqa icilcamus, id ter

con ecurione.quâdoquidem ôCcoepir prier , no te iulium atq; etiam ex lege iulium nuncupa8C afFeCit iniuria . Arqui vrrinq; illara iniuriaefi. 86 perinde pporrionale eli vr ob iniuriascria pluta ferat, fifi fecerit, id iulri exigit ratio .Verum quoniam multis modis iuflum dici!rut , defi’niendum fuerir de uonam demum

-’ iulio lit nobis dilceptatio. linimirü (vr peærhibenr)iulium feruo aduerfus dominum,etfille aduerfus patrë. in quibus aequiueco ne;mineiulium ciuile dici videbarur. Eir nâq; iu

mus. præfiar igiruriulîum quod à natura cil,illi quod ex lege.Cæterum quod indagamusiulium ciuile eii. arqui ciuile, non natura, fedlege cil. Sed iniulium êtiniuria, neutiquamidem prorfus ducendum efl . li uidem iniu;lium lege definiE: veluti depo itequë uamfraudare, iniuliü fit. atiniuria , vbi iniu e aliaquid perpeneturJtidern porro iulium,ac(vtira loquar)iul1ifi’catie, non eliidem . nain iw

fium(de que nunc loquimur) ciuileiulium . *° fiumle edefinitum elr,cûm liriuliil-îcatio, ilid propemodum in ipfa æqualitate politum:cômunicantes nanq; ciuiles nonnulli,narura

uidem confimfles elle volunt,alij vero me;te. At filio erga patrem , 86 feruo erga demi;num ius vllum non elle videbitur.neq; enimpuero meo adUerfum me , neq; manui, neq;iridem alicui membre. limiliter igitur haberevidebirur 8C filins erga parrem.nam quemadmodum membrum parris eli filius , nilî i5 vi;tilem induerit ætatem,qua ab ipfe feparerur:cum enim in lîmüirudine 8C æqualirare cil paui:fed ciuibus huiufmodi elfe licet: eadem decaufa, ne quidë verna: erga dominum, elr illfiflum.domini nanq; quiddam efl verna. cætemm fi mode ei iulium fit aliquod, id iuliû et;ga ipfum fuerir domefiicum, quod in præfenria minime indagamus , fed ciuile. ligdem infimflirudine 8C æqualitate ciuile iulium vide

(ariane iuiium efi,ferè quod ciuile iullü.deterias nanti; e’li mulier vire, fed quiddam ma;

s domeflicumfii quodâ mode magis çqua’ ris particeps . 8C perinde ipforum vira c6;

municationis ferè ciuilis efi . proinde iuliumetiam mulieri erga virum præcipuum que;dammodo iam præ alijs ciuile cil. Quoniamigitur iulium eli, quod in ciurli cômunicatio;ne polîtum , tam iulîitia, Qiulius circa ciuile

quædam lege funt. Verum arbitrari ira oporrenne putemus nunquam excidere quæ nutara funt,que fane etiam murationë fubeunr.ivvt, inquam, li iaculari omnes femper liniliraî anniramur, euademus fcaruæ. arqui à naturafinifira citait dextra minus nihilo à natura po

’ fiera funt liniliris, tamerfi cûâa infiltra, lieur

lia eau afaciendi. Quando igitur iuiium,8Cquando nenc’nem e (vt paucis abfoluam)cû dedira opera 8C pâte quis peregerir (quid(ponte lit paule ante nobis didum en) 8.6 ficonfulto,ôC in uem, 8C cui, 8C qua de cana ,is iulia peragir. tidem ac fimiliter erit eriâ imiulius, ui confulto, 86 in quem,ôC cui, a (Wius eau deliquerit . Arcùme horû nihil comfulto,iniulÏi tamen qui piam cômiferit, rumdemü iniuflus non efl, ed infertunarus. nainli patrem occiderit, feholiem ratas occidere,iniulium quidem cômilitrôicü neminem al;feceritiniuria, egit rît infeliciter. Queniâ igiétut non afiî’cere iniuria , vbi iniulia peragamtur,id eli in ignorando politü, hoc pauloamre dilTeruimus,cùm neutiquâ confulto quen

uam ofendigneïcugnecp qua de cauià fa!nm eli, defi’nien queq;’videtur ignorant:

.ri deber.Præterea in mulieris 85 viri cômuni; 4o ria:quo nam paâo perignorâtiam quem l

dit,non afficitiniuria, Sir nimirum hæcnirio. Quandocunq; perpenandi ali uid ab:lolura fuerit ignorantia, id non fit c6 ulro, 85

erinde ne quidcm affidtiniuria. at cum iplèuæ caufa fuerit ignorantigp etraritép qui

piam exi orantia, cuius ip e extireritcaug:is planea ’ciriniuria, ac eiufmodi iure crimininisarguetur.velutin ebrijseuenir. vino nâq;merli, fi quid mali perpetrarint, fine conrrw

iufium erit .Sed iul’rorum quædam natura, 5° uerlia afferuntiniuriamquandoquidemiplifibi eius ignorâ’riæ caufa exriterunr.par enimfuir,ne tanrum proluerenï, vti noranres ce:derent patrem . Idem in aliis e ignoranrijs,quæexiplîs gignunrur facfe’ribus: vt qui per

.iplas inferantiniuriam, lintiniulii. Quorumautem non ipiî funrcaula, fed ignoranria , vt

’ delmquànr, neutiquam eli enimuero

’ eiuûnodi

p16!32m.lanimi a

iil".

li

Page 37: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

. . miniufiiJ

Ë’trfpz. [A .r’ La: la il! a ur n- -.- - -.- .- A

t3 sa

ÎÎÂ El Ë

..- En U Pl ’ Au

à

a

i

i

v

à

lugeuse.l" A -In! Je;

l nl

l

l

Ï ’ Î "Il B! K

marginons; maudis, vaut neicqï’irufaire: cacardant. Hæc nimirum nmlis iniuria non fadrhvtab aŒone infantes dia

’ emhæc faeiëdicaw

fa,eiiinfcitiameq ip ifiJæ iunt-caufainfeiriæ:ideo nequidetn imam dicuntur . Verum defermdainiuria vrdicam , vtrum qui affleurainiuria iponte aficiturf An nondufia nant];ôtiniufla fponteagimus .at non fponreaifi’n

Prunus." ï 86iniuria: o uidem vtalium affeëgio influââzîn.Atquihçc nun

quam vera extirerint , vt contingat liqueur:piam; aŒcere iniuria .Contingere enim-mi

tell; vreodem remporepius quifpiàm in;a: ôtminus, vt limuiipente 8(inuitoagatquiCquamdîquidem qui aflîcirmiuriaquarenus afiieit, plusadmitrirziniuria affichas,tenus affidtur,minus.q li ipfeiibi infert iniu

cimur cruciatus fiqm’dê deuirainus . se ria, contigerit vt per idë tempus plusidêhasa perinde non dubium,quinnon fponte ai:ficiamœiuiuria,quôd vitro nemo l [qu9rat.namalïîciinituia;nonneelio tel1ira . Cærerum funt quibuslinriræquale aire:

ui,idt’:p alijs concedunt: quod fi æquale cona ui iulîum fumai minus habere iniuriaaflî

’ti’ponreq; minus habet: (ponte ergo air, g:

allicituriniuria . Verii manifefiumhinçpour0 dia; ne fponte quidemnam criainus confequuntur, illius vice nandfeunïaut ’°

honorem,aut laudem,aut loriam,aut amiciuam , aut aliud id genus. a erum’ qui vicemalicuiœ fubigcuiip rependitur pro .eo quadamittit, neutiquâ affidturiniuria . quôdfiimiuria non afi’icitur, nequidem immense .Rurfus qui minus airequunrur, ôC-quatenusæquale non acdpiunnaffeéh’ iniuria,iidë nmbilitati,8( exemati hac de taufa euadür, quôddicam æquale müntcapere licuir,ar nelui.cel2fi equidem lanternant amice. Arquialfeâusiniuria exornatur nemo . uôd li in illaris in;iurijs nullaexornario efi, in his admira:deiedi ,hec mode prorfus affeâi nô firen’nt *iniuria . quôd li iniuria: non fubijciunrur, nequidcm. fponte aficiunturiniuria . Interiminhuiufmodi oratione côtroueriari videmurincontinentibusquandoquidem incontinësnequiter agende , (e olfendit, id’q; fpenrefav

beat,8( minus.verû hoc fieri non pareil: non-ergo le quifpiâ aficceritiniuriaRmfus qui aïfidtiniuria,i.ponte facitiniuriâat afFeâus in)iuria,inuitus lerriniuriâ . proindelî côrin tfe quëpiam aflicere iniuria, côrigerit lima 8Cinuite 86 fiente quicquam agere . id aürfieri -non pore : me quidë igitur ira contiperigiibi -quëquaminferreiniuriam.Rurfus ioôfidutaueritquifpiâ parriculares iniurias,nemo linqui non faciat iniuriâmut depolito fraudâdq;autadulrerium cômirtendo, aut furande,aucaliquod eiufmodiiniuriç nus particularinvadtnittendo.nec rît uifpiam le vnquâ depo»-lite fraudauit, neq; uâ-adulterio viriauit vxorem,neq; fibi furatus en. q il in hmôi eii affin

- teteiniuria, neq; c6ringitherum quicquanîaduerfum [e facereiniuriâ . Sin fecus, eanor!fuerir ciuilisiniuria, fed demus adminiflrationis ,* planeép familiaris. anima fiquidë in plu:res difiributa partes , vna habet fuam qdemdeteriorem,al.terâ veto melierem. proinde 6quid in anima precreetur iniuriarum,id par;tium aduerfum feinuicem cil. Familiarë po!ro iniuriam diliribui mus in dereriorê ac metIiorem,vr fiat aduerfum le iufiü, Riniulium.verum id nos non conieâamus, fed ciuile. 85perinde in id genus iniurijs , quas nos demfi

us, neutiquâ eontingit vr (e uifcit.côfulro igirur falcipfelædit.proinde fpon 4o quam a ciat iniuria . At infuper vter a ’cit«aigle àfefe aflicitur iniuria . Carrera hic prœpo ta definirio hancprçpediet rationem.Eliautem definitie,neminem velle afiiciiniuria.

ut incôtinens, volens agit: reiindefiipfe feafficitiniuiia: vulr ergo m il!biîfligereat qui vulr nemo afii’dinituiatprovinde ne incôtinens quidêipfe felè fpôte ailierceritinituia .. Cæœnî hinc fortalTis ambiguaquifpiâ , nungdaccidar ,vt fibi gf uâ inferatiniuriâ.in incontinentë ligdê ini

qua: agëda lex iuber,ea funtiuiia,qui nô agiten, iniulie facit. ac li erga que agendü iubeat’,ineutiquuâerga eüdê id egerïir,ipfum aficitinv

furia. tette temperantem elEiubet,rern(iram nonoblimare , corpus procurare , ac idgarus zinguiergeihgçponpcragirfeaificir

iniuria , atinvrro iniuriaelifin eo ne, qui vr)cum iniulte pollidear,an iudieâre au;bu’éte,veluti in certaminibus 5’ enim uero quipræmiumâ præiîde atq’a hac iudicanœ accu

a gnon fi faciriniuriâ,tamerii ei iniufie trügarum e .fed qui tulit iudicium,maleépbuir,is afl3ecitiniuria . Eliép vbi idë alliciat in?’iuria,ôC vbi non. nain quarenus vere,8( vritlflinarura poflulabat , non iudicauit, eatenus

côlîdera 1° affecit iniuria.quatenus veto eidem l’ami elle

A. none videarur c6tingere,hoc nëpe mode,lî ’vilain eli,neutiquam afictiriniuria.

ipedùplici anime rationalùzpartibus: et puera àfe mutes diflinguantur. Cap. x x x 1 i . Î

( . v . didume de lingtilisépsquemaèb

, modum

attri .

’ 4 Voniam aurë de virruribus , à! .r i i fint,8( in plumas, 8K circa quæ , iam

sa

Page 38: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

s

(s a traducteur!nodüfireâatgamus ratione , fit optimums(la nimirum ex reda ratione a ere dicendo;eii.vt liquis dixerit finiratem lerioptimam iÏalubn’a exhibëdo,id .vriq; minus apertum,86perinde aperito mihi qua: finr falubria.-idenravaler in ratione,86 tan: quid lit ratio,îj quçiir«diantre noire: fermé fuerit necellariiî, pri;muni in que ratio gignitur confidçrarePaureis tquidê de anima anrea locuti, diximusarn’

u 0mm I V M.numisreii alius finis-:vr prerër anar; médiahmm finis non eiialiuæfed id cit finis,exercitram 86aâio; circaaéü’onem iram , 86 quæiri

agëdo polira faut; prisdëria. Circa facturant;’86 uæ in fadendo polira iunr arszlîquidenr

in amende pedum? agende, efi artem excecere .v proindefuerit prudentia,deli endi86

. agencgqtneinnoliraliiintpoteliate. atriumrentière ad commodumi fa quoq; adieu;

aux pattern elTe,quç habeat rationem.Ea,inr me Prudenria autem virais e , non(vt facile cl!am, ars vna anima: habens rationem , in

aillas e partes diliributa. uarum vna qdemconfultatrix,alteraautem eiëriæindagarrix .quç q: inter le inuicem difiinguantur,ex fuiraieâis facile fueritintueri. Nam ’quemadme;dam inter le inuicem dilferüt colores, 86 lucecus,86 fonus,86 odor,itidem alios iplîs fenfusmarina accô’modauitfonünancp audiru ,qucum guliu cognofcimus, 86 colorem vilùxfi-

imueri)fcienria . laudandi liquideni lampaidèmes: at laus .virru’ris z [uem feienrr’ægdem

Omis virrusefir. at rudenriæ virrus nô efi:fed vt apparet, idip un» quiddam virrus eli;Mens pqrro cil circaprinci ia intellecîilium)idem enim corum qua: unt cum demomirratienenrqui principia funrindemonlirabilia:86 perinde non circa principia fcientia dt;fed merrs.Sapienria porro ex icientia mâter?

militer cætera eodë mode expeditconieâaa 3° confliruitumli nâq; lapienria circa principia;ne. Quôd porro alia lin: fubieâa, alias ququzelfe anima: partes manifeliurn efl,qurbuslillace nofcimus: aliud fiquidem intelleâileefi ,86 enfile aliud.arg fubieâa illa, aîa depre’hen;dimuszalia ergo pars fuerit quæ circa fenlîlia,86 alia qua: circa inrellet’tilia . confultatrixaur

v uem circa fenlîlia in motuqs verrai, arq’; prora

lits circa omnia quæin ortu interiru’ faut.né confulramus. de eis quæ in nofira unt polefiare,agendi ac non agëdi delet’îu,circa qug

ConfiIium ac propolitum eli agendi . hæc niamirum lènfilia,in moruép ad spermurandum.poinde pars anima: ex ratione propolÎitrix

au; deleârixJenlilis. . . .Deuerirare, a i5: quibmipfdm renifla; A 4;

mm.’ Cap. xxxrn. ’[s iraq; defîniris,deinceps de veritatedi

ipfa quoq; mentis. particeps.ar quarenus ciraieaea quæ poll principia flint. cum demôllraatiene,lî:ienriæ cil parriceps.86 perinde nô’dubium,quin lapientiaex mente feientiaép conflorin. proinde citéa eaverfabitur, circa qua:mêatcpiciêria. Exiflimario cil, qua in omnibus ferimur ancipires, eâ:neira,an lecus.Sedme: prudenria 86 lapientia idem elit’ An nôsSapienria enim eii’circa’eaquæ cum demonmatrone, quæipfetnper ira habenr z prudena’tianon de.ralibus,ièd de his quæ funtin peuimitation. quëadmedû’ reâum inflexû ne,

86huuin,86 ralia que funt eiufmodiat confenenriaeoinon habenr mode , vt non inter a:inuicê permutenturzfed permuranrur,vt miehocconferat, quod cras non c6ferer: 86 huit:

v lioear, huic autem non, atq; hoc mode conferanAtqui circa ca, que: cenferû’t , prudentia

cendum fuerit: quoniam de i pla nobis 4° elignon iàpienriaDilFerunr ergo inter le parcit ferme z vr ’ verum habear conieâemus .En profeâo dentia,prudenria,mens,fapienria , exiiiimario. 86 circa igirur aliquidvnumæquodê? illorum eiiuSciëtia igirut efi circaidî,

uod ub feientiam caditàquod cum «mon;, anone ac ratione efi ex plicatumrprudêria

wero,circa ea quæ fub aâionë cadunr,in qui;bus deleâus cuirarioép, 86 in nobis agere acmon agere en. Nimirum facientiuin 86 agew

dentin,atq; (a ienria.’Vrrum fapienria virruselifAn nô; ’nc perl icuum cit-ex ipfa cet?le prudentia virtutë e curam li virtus eii pru«flammes nempe alterius(vt diximus)quaen ratione funt, du; prudes: ûpientiademien" circa dereriora enim ver tur r q’uaîdoà

quidcm làpienria circaæternum diuinqu:vr diximus , ciî prudêtia de hominis lit coma:modo.quare li quiddeterius virtus cil, çquâ

gitan idem faâile862âile. nam-fadilium, ’ il? fuerit,quod niellas eflelïe virtut’e’.nonpræter fafluram,linis liipereli alias. ficurdomificatiuæ prærer ædificatio’nem cùm lit deânus èfl’edrixfipfius finis,prærer aâurâdo”;

mus elliridenr in epifieina(ira enim nobis li;ber appellare quam teflonicâ Gard votât)

i glqsép faâuris.pAt in eis que fub afiionemtaidunrÇPratftica vocâr Grec) prçrerraâionem,

Edubium igirur,quin lapiëda lit virais. QuidriLaurcircaquod induftriaf-eli naupeindue(lb-raja quibusô6 rudentia, circaea quæ la!)zatfiionem cadrît . dufirius fiquidem diciturquarenuseonfulerereâeali uidiudicare,aclperfpicere pomen’t circa pali la tin pulîllisép

iudicium .4Efiigiçurigduih’iafitq; indu;filin:

"a.

Samedi.

Domtout.

miam(olm-

Page 39: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

Ml

me li tu"pryü 1’50.

ri "on?"in Je";ne.

l

1. a "and a., un?" 1rei fredon.3 DÉMOQ

Solide.

J

l,

W

l.

Il

r

J

il

Il

El

li

in

il

à

i.

lil

.I

sarraux-r.

î 11151311;litas prudentiæ; Mpfudenris pars . nec detra hæc -. neque enim indullrium à prudentefqaaraueris .Idem profeâo 86 in ai:Ëutia maisŒmandum cit. Nam aliutia , 86 affuras nonEn quidcm prudentiafleque prudenS. quimimmo prudes aliutusflideoaiiutiafibi quedammodo aftifcit- prudenthm.emdMafiutus etiam malus dicitur, quemadmodumtoraliutus quidem faille vifus efi, noueriam

’ nos definimus ,c’tî rationeimpul

I

auP RIM V185 xneutiquam (in) laudem agit .ëedlgieüus , gr

um Elle adhone-liatem-.hoc nanque virrus etiamfub laudem cadit . Vtrum prudentia virtps,an non,ambigere nanque quilpiam potuerit . Ve; .rum enimuero hinc eflrevirriitem certû facerit . Nam li iulliria, 86.fortitudo, cgreræ’q; inraies,qut5d honefiorum quæ (lib aëîio mcadanr,laudabiles accidanr, non dubiü uin

prudenSiPrudenris na ne 86 prudenn’ç cit m prudenria quoque corum lit, quæ fub au;optimaexpetere,eâque emper- fibi o a3ere;arqueaâitarnataflutiæüafimrgfîxeîig;conicâare ex; uibusnamdemumfianrfimgala que: filin emmerdant, 86mn! enbibenda. Afiurus in eiufmodi ac circa relia.elle videatur. Dubirauerit quifpiam 86ml;mirari potuerinquôd locuti de moribugdeépciuili negotio , de fapientia dicamus. Nema

dem cadunr,quæép in virtutis ordinem verniuntæ’Nam ad quæfortirudoeagendaicomç

mouerur,in eadem etiam prudentia .in to;rumq; vripfa’ præl’crfbr’riira etiam a irlforr’â

rude; preindeli hase fublaudem ca it,eafariciendo quæ præfcn’pferit prudentta , criardfine controuerfi’a rudenria fub laudem ca)dit,virrusq; eli. trum prudenria fub une;

pe primum de hac renon videatur elfe alia z 9 uem cadit , an "non,licuerir hinc nolie cuiuis ,Ina vconliderario, fi ( vt diximus) efi virtus . ’ ï lpeâando fçienrias , quemadmodum ædifi’ëItem Philolophi eli de his demum conieâaæte, quæcunquein eedeinfuerinr. amatira;sium, cum de his quarin anima loquimur, de.omnibus diccre. arq uieii in’anima fapierrria ç

proinde alienum non fuerit de anima quoique dicere . Quemadmodû veto haberafiuæria ad prud’e’tiam , ira de cunûis virtutibus ha.

beri putandum cit . velurinquam funr vina;

carrrram . EH nanque in lædifi’carura , vrdici”lblet , vnus quidem. quifpiam architeâô grç’ÏCe, quem nos tamarChireâum ,n’r opilicenr”nominamus’ , cui fumminilhar (de aedilica;Itoris demus en faber . eli fané arc’hireâusï(tu opifex , cuius præfcripte ad domum exi:truendam le faberaccingit. Idemin reliquisfabrilibus habet, in quibus eli architeâus, 86"

ses, quæ natura finr lingulis ingeniræ,ran,4 39 eius cuiufuis minilier faber . 86 architedius’ilquam im pulfus quidam ad ferria 5 ac iufia, invnoquoque citra rarionem,nec non de lingalis erga eiufinodi polïis cognofcere. funr anarem iam con fuetudine, qtrâm pro pofito. At;

uæ cum ratione funt,velut temperanria au;ortirudo , quarenus funr virtures vt in geniæ

ne ,laudabiles . Naturalis igitur virrus eai afa, quæ citra rationem , àratione parum enparata,86â lande arum defi’ciens, rationi 86

erit; 86huiusipfius faber ac minilier. Si igi;rur eodem mode etiam in virtutibus habet,

uod requum ac rationale , etiam prudenriaËub aâionem cadir. quandoquidem virtute;omnes fub aâionem cadüt, quarum prudenÇria tanquarn architeâus quidam eli . quam:dequidem vr ipfa præfcripferit, ira virtures,’86 qui ex virturibus agunr. cûm i itur vinaites fub aâionem cardant, etiam fuë aâienem’.

propolîto adiun a, perfcëïam efficit virtuæiwcader prudenria . Vtrum omnibus que: in;rem . ideo etiam cumrariene ex’ercerur. Net:citra rationem efiad virtutem naturalisme,pulfus. ne ne murins ratio..atque propolî!rum admo un) perfidrur ,vr lit-vitras citraimpulfum naturalem . [deo non redît: 80chtes lenticbat, cùmdicerer virtutem elfe rationries. profitera liquidem nihil agende foraria atqueiuita, ui nelèiret ac rationi nô pro:peneret . 86 pet de; virtutem rationem elle g

anima, hart imperar vr’c’enleruriparirerqà anr

biginn’t’ An fecus .Melibribus cette, vt la;pientia efi ,impetare-videri par non eli.fedea,vr dici foler,tunâa procurar,præfcribësc’adominaeli. Cæterum forfiran vt- in ædibushaberArrienlîszis maque præeit omnibusdifpeniàtép omnia ,[ed nondum idemimpqrat omnibus, verum domine ocium parat,ne is pr dirus rerum domeilicarum nece],1

non redît aiebat . Sed qui nunc,melius.nam 5° firare,di oluatur, que minus honelh’ guipeiuxra reéhm rationem honefia agere , vina;tem elle perhibent . At ne ira quidcm reâe .aget liquidem quifpiam iufia, nulle propolisto honeliorum ,- nulla ce gnirione, fed irraætienali aliquo impulfu mâte hæc 86 iuxtamdam rationem,velutinquam refla iulrerit rati0,ira agat . carra-uni huiufinodi tamen aëtio

n î

piam 86 oflî’ciOfi agat:ira attp-fimiliter 1,.prudenria,rànquam-lapientiêïllü . g

dam Amieniîs ,er oeiumpaæ - l . a, ranvrfuûp’er repus, i. M Ç.. - . ’afl’eâusco ibem e .i a do,eesép rem. - . a

. g pemeo 1.5.11’ 8 AriRorelini

87.

Pmdentiamfub aèrentcadets.

Page 40: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

W

in n:,1”S”Ifi’-"Vo”rvnll.l1,s

. LMÀGNORYM MORALIVMLIBER SECVNDVSf’

CVIHA 118R].’, Decquitate,modefiia,promptitudînefiritate,

’l inœntincntiavcontingnda,uoluptate,’ probant fortunq,bonefia probiraçe,

nife: ratione , a: amicitia .

à l De (qui). Cap. lax . 1 Ofiea qua: tradidl’mus,pàrî

42:4 videtur vt de æquitate dileèæÎ

ï ramus,quidép fit,ôCin gbus,ln Il ôCcirca qualia. EH nimirum

æquitas 8C acq uus,qui defcrifil. 5- pta Icgibusiufia diminuit ac:

’J moderaturmam quælegisla

w

une non ocefl,fed in vniuerfumloquitur,hic in 61T cm intercedens,deligl’t quæ legisla,toi particulariter quidë dzfinire volebar , va,rum ci facere nô licuitxiufmodi cette çquus ;non omnino iuxta dîminuës: quandogdem,Fuæ naturaac vcre iufia fun: , non diminuiç ,.çd ca duntaxatêuæ legislator defcruif, cum

clxplcre. non po, et.- De modcîfid,cb’ modeflo. Cap. I I.

Odcfl-ià ac moldefius efl, circa quæôC

M acquitasmem ecirca iufia quæ 0m11?aâkgislatore,non atis ad vnguem defim’ta

fum,vt iudex inueniantur eorum , quæ legislan(on omittft certôque cognofcx’t à legislarore

rætermiflâ quæ iufla funt,is modefius eff .’rag; non citra æquirateml,modeflia. iudicare

fiquidem modem : agere veto ad iudiciumép’

pèrducere çqui fuerit. n

I ne promptitùdine. Cap. 1 I I. ;PRomptitudo CG, circa que: 86 prudën’a z

nempe circa sa qu; fubaëtiOnem cadüt a’ uippe quæ circa propofinî 86 euitation-cm .

à! fané non citra prudentiammam prudëu’ahorum fub aé’flonem cadens efi . at promptia(udo,habitus, feu affeâx’o, vcl quiduis humât’inodi,inflruâio optimorum 86 commodifl’v

MACNORVM

,;°

’MORAMVM IDamnation: (lunchai: ’

ctidnunecnonetdh’asuimœa. C441". I’ S Ednonneinfiitfl, colloquioüconuexfa

donc çquale cuilibet-attribuere,vtinqùiuah’s fuam quflibetfialëeffcflum aHèqui 5

planèvideatur. cæterum iuxta cuiufcfigâzvman intimer: colloquiwnac connom,»id1’u&i ü probi omnino aïe videbinn’u

n w Dubitar’eetiam forte-quifpiîpotuerit,anin4iuriam mime fit offenderc fpontc 8l faire! gaquëpiam ’, a: vt, 86 qua de caufa. efi autem!

l! I’o

...

nôJdcerteaflèntatorisfiCdeleââtisefl": L

nocumzntum ôtiniuria,de bonis ac circa b0 .næafïacns èrgoinimiam’ôfliniufiuscognœuem et quah’a bona,8C qualia mala fin: z-id autem,ac tafia percallere prudentisatq; prudens otiçeflhoc mode fuam abfurdum,vt bonum

pliciœr , 86 eidem bonuni indican: nô pontil;verum hallucinarurzcùm prudëtiæ fuum finidinfpicerç ex ftntenu’a poflè. Itidcm Vtinmedicina aliud ea,quod fimplicitzr falubreintuemur,quodép fâm’ratem efli’ciattquod v:rattum,ô( elaterl’um, &feâiones, 8C exufll’oaL

mes falubres fint,fanitatemq; prætendât, nectamen vt hæc omnes, ira medicinæ habemusfcientx’am.non enim particulare nouimus b0num,Vt neuf: medicus cui iam hoc bonum,8C quâdo, 86 qualiter afFe o, in quo demumnmedicina fdentia efl . Salubria igirut fimph’æ.cirer cognofcentes, nec dum tamen côtinuonos medicinal comitatur fcienn’a. Iridcm iniuflus.quôd igitur fimpliciter CG bonum, ü trrannis,ôfi do minatus, 8(1’mperium.nouit.,ves’

mm fibi nebonum an ficus , Ve] quando, vclquomodo afieâomemiquam nouit id quad

4o affin primis prudentiæ . ôC’proindc iniufii coin mes non efi rudenn’z: bona fiquidcm delta

’t;quibusa crac iniuriam,quæ cette houaImpliciœr, nô ipfi funtbona; quâdoquïdèm

o ulentia 86 dominatus fimph’citer bonumeËipfi carte non forums bonum.nî qui in:perm, mû copia afflums,multa fibi amicisép-nequiter facit , quâdo iure vri’doml’natu non

potefl.’ Hincambi ndum confidmndûépvidetur,fitneaduer us nequâ’ iniuria, nec ne;

morum,eorum qua: füb aâionem cadâtv. Et 1° Nâfiin offenfioneiniuria efi, et in priuadœperinde prom ptitudinis ea’videri no n debët,

quæ fortuitu quoque mode leueniantl. uamquibus ratio deefi quad optimum fit Côfideætans, vbi quoque modo euem’at aliquid , hücpromptü neutiquâ dixen’s ifed fortunatum .mm quæ officia citra iudicantis rationë fut;gingfeüdtgtes æquurnefiappellare.

ne bonorum ofl’ënfio,.neutiquam vidai p02tefi ofFendem fîquidem quçfibi eflè hem-av

bittatur,bona nonfum. uam dfiatus 85 opuaEn: nequam hominem ofFendunt, quodip;fisteâe vti non poflît; proindefi quæ adamand: ofl’endunt,ea bon: abflulen’t, amenénonvidctur. iniuria meOQi. ofau’o

vidcbinu

ingens prudentia comitemr iniufhî . Anexip. .fiimandum non eû,vr (niufium prudën’a coq;

. . , , . . *° Imitetur. Neq; enim côx’eâat iniufiusac fim’cor parnculatnm examxnate ad vnguem dcfiz

Page 41: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

. un FR s nov ND’V’So" 88videbimradmirabilistnes liquident 0va ci vé] honore vel in êtidomihatu ;iplis non r frantur, le polie dominatu 8C imperioôC opu. vtetur, neutiquam uerit bus . neq; honor,.

. lentia vtizneutiquâ’ rede conieâantes . quod: nec; imperium, probum ecerit deteriorem :7.)et! . latere eettiî cil . nîq; lator non- 8C perinde ne qdem virtus.In totum autem , - .omni us ’fuadetimperarezverumÇthiâumv quoniamâ principia nobis determinatü elî, aefl)cui ætas 5 cui copia non defueritad domù ’ virtutes elfe medietates , quoip magis lit vit; ’ »uandam . non autem omnem polfeimpetaa- tus, eo magis erit medietas:,pinde quo rubia-ronôdfi quifpiam indi etur fe carere insu mior virtus euadet accedetq; ad magnitudirperio arq gubernatione, ixeritquifpiâznecp uem , non deteriotem fed meliorem elfi’ciet ..- etibi eaefianimayndeimperate gubernareép? to medietas nanq; inter excelfum defeâumép.rollier. Corpore quidem cernimus aliquos perturbationum erat medietas arq; hæc igir[assène nôlpoflè,fiq1.püdteii)fibibomexhi sur hadenus . . - i -.

o.at ne an" ori uccum at corpus,voo i . . I . . . - - . .lens côualelèeregzlaquam prius 85 inediâ me , ne œnanîdmd îh°°nmmM4°fim

bibenlta qui nequam habueritanimâ’,ne gpa. age" "m f a W’ ’ . - Igammaliexerceat, ei opulëtia 8C imperium D Einceps aliud nabis fumendû en. prin .

dominatus, 8C omnino alia id genus, funin cipium , de continentia incontinetiaçpjauferçndatquanto mobili’or,mutabüiorép elb ’ diâuris,quemadmodum fuerit alienum, has .

corpore anima. Nam uâdmodum impro; in virtutum vitiorumép numerum redigere, , »hum corpus quifpiam ortitus, vidant debet ’° ira dehis faturum fermonem ,alienü vifum ,fibi adhibeteidoneüzitaimprobam animant: iri necelfe elfnec enim hçc virtus cæteris par. 5naâus, fe viuëdo reddere debet idoneum ad i cl! . in anis liquidem eôdem tendant tam ra; .l.qua: memorauimus, deui’tanda. Hoc etiam tio Œ perturbationes, nec inuicem fibi adm! .ambiguqm elfe potelt: vt cûm non fit aliter fantur . At in hac le inuicem oppugnà’t ratio gagere fortiterîfi iulie,quando natura qui: vil ôtaŒeâusSüt nimirum in anima,vnde mali 7 »deatur aâurus. In naturalibus quip e virtu» a elfe dicamur,tria: vitium, incontincnfl’ai ferle-Jabus folum dicebamus impulfum me ratio; -- tas. De vitia igitut ac virtute ad fit, 3C in qui! ;ne ad honelfatem elfe oportere.ita nimirum b,us,â nobis luprâ diâumelhmodo de incon f, * ,tûdeleâusin rationtàqâlqdép rationem bu 3° tinentia ac feritate dicendum. 7 -, n» j? i

beat,vt pariter capiat e igat. irtutê peu » .- . .. g . w i: i. - . ,feâam elfe dicebamus ,quæ cum prudentiaz . Il? W4". . . c4” Y If 4 . A.foret. non vtiq; ad honefium citra naturalem, St autem feritas quoddam vitiam extraim pulfum, neq virtus virtuti aduerlàbitur .’ berans,eû eoufq; flaqua prorfus quam, ;agnatum nanq; habet at inlîtum, vt rationi iam intuem ut; vt i (un: nonhominem, fed,obtemperegvt ipfa ræ criblt,vt quo agit eô gram eiïèdicamus ,ficut 86 viciant (ipfum le»declinet.qui nang ibi proponit, melior. Et liratem, Haie viras ophofita nommis exgs,me quidcm aliæ fine prudentia virtutes funt ,i en, quippe q, dufmgdi fùpra hominem, tain;neq; prudentia able; refiduis virtutibus peu quam hcroica gamma: daim , Eo certê hfifl. -feâa: verum inuicem fefe coadiuuant, comi44o vinas Anominis ex pers 59 Dei virtus nulla atantes prudentiam. A: nihûominus addubi- præfiantior liquidem omnivirtute Deus, ,39 -cet quifpiam,nungd ita in virtutibus habeat ’,4 non vit-turc probus o’ 113me Virtus fit ch 1 ’quemadmodum in reliquis bonis guet exter meliou’deo nominis expets hæc virtus, qua! -na,quæ ’ inrcorporec’hæc nanq; cum fuerincf farinas vitic: oppofita efl . Dçfiderat wifieximia, eteriores efficimatlîcut opü affluen diuina,8C fupra hominem m5 vitio obieâaru

- ria elatos lacit 8C truculentos: itidë reliqua b0 quod quemadmodum fientas vidant. honni,na,dominatus,honor, pulchritudo, magnitu uem excedens euadigita eioppofita vinas, r

d°° Nîmqçid gavai" Ymuœiœ [Palma W Deincoritinentid,vcontinentia. 1- Cap. x Î;fi empiam tulhtia vel fortitudo fuerit entube; v I . . ’ v o à. I I I firans,fiat deteriorfAn non. cæterum a virtu; 59 E InCDPtmthla a C0 mm? dlâurIS,te quidem honor gi ’tur:qui câm ingës lue » Il expedltlnobls qui: amblgççs 8C con)rtit,deten’otes fade. pinde virtus fecerit de; trattos &rniones admittunt,çËnifiœre:vt en;teriores,cü maior euaferit. An id neutiquam i dubns oratiombus eonlîdera o 86 exquireaverum . quandoquidem 8C fi fun: malta alia « do veritatem , ad id quod petfptçlenduni e .virtutis ’o en, quemadmodumfunt , id ’e’t» in I petuenlatpus.nam tumfiemum lia vert! (En; .priants e vtqui eis bonis muniatur , eildem - taripotenmus. Senexr Rut Sonates tolle:

- :wtedevsipoflît. Sidemûprobusaduentame- batptprfuslaçnegabate eincontinentiam;. dîcendo

5

Page 42: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

une N DRVM MOKA]. 1 VM -dicendo «me elfelq’ui mala fadenda, fciê’s» rim ratiohinio; 86 honîllaiei minime bondi.

elfe mala,deligeret. arqui incontinës viderur elfe videantur,at capiditare ad honefia diluafeiens mala deligerezagi nanq; à perturbatiœ un. continens nimirum eli côcupilcens quip;ne. Hac ratione incontinentiam elfe non exi Ï dem , fed non peragens id ob rationem. inq,fiimauitmequaqua’m reâe. alienum manque ratiocinio hallucinatus honefiorum,prohnbe,lit, hac ratione perfuafos , quod faâû efl peine bitur agere quæ concupifcit.prohibebitur’er.fuafibnliter extinguere t incontinëtes figdem: go honefla agere , ad hæc liquidem adamfunt homines,ôC qdem malorü periti. verûta. cupiditas. verü cùm honefla agere oportuenmen ea perpetmnt.Quoniam igirut incontir timon agens vituperâdus accedit.ergo com:uenda elf,nunquid incontinens aliquam ha» no tinens quandocp erit vituperandus; id quodîbetperitiam, qua infpiciat exquiratép mala 2’ a valde diâu abfurdum contigetit. Vtrum inrAt id non vifum fuerit cuipiam. quandoqui; continentia 8C incontinens, in cunâis 8l du:dem alienû lit quod in nobis potentillimum ca cûda,lîcut circa pecunias , 86 honorem, 80firmillimumépleliyi ab aliq uo fu erari. fi ui iram,ôC gloriamf nam circa hæc omnia exilii’dem fcientia, omnium quæ in no is, firmil i5 maman, vel elfe, vel non elfe incontinentes"mafiC-nulli elt obnOJèia violentiæôC perinde veriî circa quid fit dellnita incontinentia, adrhæc ratio aduerlàtur,quo minus credatur e11. dubitauerit quifpiam. Hæc igitur funt quçfa ife fcientia. Cgterum nun uid feientia qdem ’ ciiît dubitationem. At ambiguitates foluere;non elLfed opinioî’ at fi ha etincontinês opi necelfe e11. Primum i ’tur quæ de fcientia ha»nionem, vituperandus non aecedet . Nam fi ’° bita elI dubitatio,ita di uenda videatur; nimiæ,mali aliquid ,non admodum præuidenszpla"; rum elleabfurdumfciëtiam habere,8( iplam:neq; cognolèens,fed opinatus agar , venia di * diccre velintercidere.Eadë de opinione fungnus videatu’r.quod voluptare agendi mala, U rit oratio: nihil llquldë refert, fit neopinio annon admodum mala elfe cognouerit, fed tan. fciëtia.N am li vehemës fuerit opinio, quam .tû’ fuerit opinatus.At quos venia dignos elfe ï nus fiabilis ellôC credulitate incôcu flâna fcien .cenfemus, cos neutiquam reprehëdimus . 86 i ria nô differt,credëdo ira habere,vt exilh’mâg,perinde lî opinionem habetincontinens , vb fihabeant opiniones: lieur Heraclitus Epheæ;superandus non eritmqui vituperandus ell. , fins talem habuit,de quibus opinabatur,opi4 iHuiufmodi ratioüés’ainbigüitatem obiiciiîn "nionemzalienum vtiq; nihil incôtinenti, flue .quanquuîden) qua: fcientiam elfe negaua habeat fciëriam’ lîue opinionem,qua dicimus ,runt,abfurdum quiddam euenire compellûtz. flagitium aliquod cômittereEfi quippe (cire valquæ ne opinionem quidcm , pariter aliéna duplex.vnum quidem,habere fciën’amznamepenire ofiëdunt. Verumôldubitauerithic tum’demü fcire quem iam dicimus eâ rem,;quifpiam , qu quia temperans’ 86 contin’e’s elfe T cuius teneat lèiêtiama ren": veto ipfam en";«dm: tem perami ne future: lin: vehemen ’ cere lèiëtiamJncontinës i ’turefl, qui hone; ’.très cupiditatesfq; fi eontinens erit,vehtmen’æ ’ llorum tenet fciëtiam , fe eam non exercer. ifilms agïcllpiditatilaus 013W fuerit. neque.n. ’ Cûm igitur hac non exercebitur feientia , m’aéontinentem dixen’s qui miiKii0cres com pe. l hil eueniet alienum, cômittere flagitiii ipfumafiat cupiditates. Quod liveheinentes cupidi 4o qui teneat fciêtiam . El! enim quêadmodumfates nonhabeagne quidcm tempera’ns erit.. in dormientibus . illi liquidem cûm habeant:neq enim tempeiâs qui nulle mode agitai-l fcientiam , multatamen in fomnis molelia et;à cupiditatibus . Ambiguitatem oqitaliai perpetrant 8l perpetiuntur: neq; enim lèienmmouent a contingit liquidem catin entichai; ria tum exercetur. idem efl de incontinente.:bus, incontinentem quandoq; fore laudabi; eucnit li uidem vt dormienti , non exerceralem 8C vituperabilem continentem, Sit nie; fciëtiam t perinde foluitur dubitatio.fuerattquilëiïinquir’, ratiocinio hallucinatus, vt ra; fiquidem dubitatum , nunquid fcientiam (ne:gioeinanti,,quæ honefla finnmala Videntur, continës eiiciat, eâue intercidat: quandoqin’aac capiditare ad honelia ducatur . ratio quip; L dem vtrunq; videbatur abfurdtî . Cæterutn’

’ pe agere non permittit: at cupiditate autans 5° bine firent rurfus manifelium , quemadmcvaget.atqui talis,eflincontinës. a t e o ho; du diximus in Analyticis,ex duabus fieri fyknefia: au iditas nancy in talia adâezcir. ed ra; ’ logifmum propofitionibus z earûc’p primas:

’ tic proh ebit: radoeiniOfiquidem honelio; vniuerfalem,fecundam,quæ fub illa,partic .ïum hallucinabatur. 1s igitur incontinës qui; larem . veluti fcio omnem hominem febricvîlem erit,veruntamen laudabilis. uam quater tantem,lànùm lacerezatqui hic lebricitaclcio3ms honefia pera ’t , laudabilis, abfurdum id » il ’tur 86 hune lanum’facereEli ergo vniuert

profeâo euenit. infus- hallucinant me; i (g.

1. d’0alifquidem’l’tfcientiæ kiodeputatumzaltüî and?

V

Page 43: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

5 ’LIBÎER

veto particularlnon. en: l , vt etiam mmfcienu’am habêti-lîat hallucinatio,velut homi

nemfebricitantem-fanum lacere, fi hic vtiq;.febticitat, quem nô nouerim. Itidem igiturde incôtinente qui haha: feientiam,idem et;.ror eueniet.contigerit enim incontinëtem intmùaerfum habere fcientiam, vt talia fu ne lmproba,ôl perniciofamec tamen hæc ip la, particulatim nolfeimproba. proinde ira habëdoRientiam abertabit:quâdoquidem in vniuerfum habet,non etiam particulariter.Nê inq;hoc modo fuerit alienum,vt incontinens bubendo fciëtiam,mali ali uid agat.eflenim fi;cut in ebrn’s , à quibus cum excellit chieras;

. 8C ad fefe redierâgnon excidit iplîs ratio, necuidem fcientia qua: lüb ebrieta te delituerat,’

21eme? profitant; deinde ab ebrietateimmunis rut us fit,qu prias erat. Ira habet inconti;mais. perturbatio enim cohibendo rôniniumfepelit: cùm Vero à perturbatione fluent libearams,vt qui ebrius,rurfi1s in fefe redit. EltôCquædam alia de incontinête , qua: dubitatioahem faciebat,or;tio:-vbi laus incôtinëtem le!quebatur aliquandofit côtinentem vituperario.quod neutiquam euenit. neq; enim coatinens au: incôdnens qui ratione falfus eiLkdqui teâa inlIitutus ratione , qua tam malabona difcernitJncôtinens quidë, qui 86 eiumodi ratione nô perfiiafus eli . fed confinés ,qui’perfuafus, ab ipfis non agitur cupiditati;bus.neq;enim cuicunq; * videtur patrem ce;dete hamada-fiel qui cædere concupilcit, etablîinet, is continës efi. Proinde li in fis neqcontinentia neque incontinentia, ne quidcmt laudabilis fueritincôtinentia :vr neque vitw

erabilis continentia,quemadmodum vide)gaur . Suntnimirum incontinën’arum alia:’ uidem valetudinariæ,nanxrales aliç. Valetu

go

sncvnnvsz. 89videantrfilvtcorporalisfii quam quçiimuèincôtinentiam,circa hart: elfe videbitur. Amibigitur quoqg, circa quid nam lit incôtinëtia.Circa honorem nô efi fimpliciterincôtinës .laudatur enim quodâmodo , qui circa hono;rem incon ’n’e’s. nam honoris amas viderur .’

ln totum autem dicim us , 86 in eiufmodi p04nendo incontinëtem , circa honorem aut gloriam aut iram elfe incontinëtem. Verum limpliciter incontinëti non accommodamus circa uç,vt ei adlît manifeflum aliquod fine 3ppo nione eius circa quod fit. elÏ en im ferè ciraca voluptates à! ægritudines corporis incôtinens . Hinc manifelium dl, circa hæc verfariincontinëtiammam quoniamincôtinens vi4taperabilis , fubieâa elfe oporret vituperabiæIia.Honor igiEôC gloria,ôldominarus, 86 pe:îcuniæ,ôCcirca quæcunq; talia dicûtur incon;tinentes, fub vituperationem non cadunt: aucorporis voluptates vituperâdæ z ideo nô in;iuria qui circa has magis quâm fit par verlantur,is incôtin’e’s prorfus dicitur.Verum quo;

niam incôtinentiarum que: circaalia vcrfaridicûtur , quæ circa iram maxime reprehêdenrda incôtinentia , vtrum magis repreh’c’denda

efi qua: circa iram , an quæ circa voluptates f»Ell igitur uæ circa iram incôtinentia fimilispueris ad ubminilirâdum promptis. hi na’q;

’ cûm dixeritdominus,cedô mihi, promptitua’

dine ereâi , antequam audierint quid lit fait»;minifirâdum,inter fuggerendum hallucinantur. fæpe enim liber fuit exhibendus , 85 gram

hium dedere.Itidem incontinEs iræ fuccumEincûm primum enim audierit verbïi , quod

uifiniam alfecit iniuria, iraad vlcifcëdum in;filltat,neutiquam patiens audire,expediat ne:an non, vel non ita vehementer. Huiufmod-iigitur ad irâimpulfus , quæ iræ deputatur in;

l natiæeiufmodi,vteorum luidifcerpûtcaz 4° continentia, nô admodum viderurincelfempillo’sfiémanducant. (luôd iquif iam huicimperet voluptâtimô côtinuo la! abilis efl:neq; vitupeta ’s, quatenus no imperat: au:nô admodum probabflis . N annales autem ;VIE in iudicio côuiâum olim aiüt filium q, paouêcecidilletflelendiIE, quôd is patté quo’cpfuam c;ddiKet,aufugilfetép.naturale erenim(n-iudicibus fuilfe crimen vilum cil . (luôd liiquisâ cædendo patte le continuerit,non con’tinuo laudabilis.’8C ne nos quidcm eiu fmodi

anunc: incontinentias St continentias quæriæïlnus , fed quibus’vituperandi accedunt , au;dimpliciter laudandi . Bonorum cette quantdamfunt externa , vt opulentia, dominatus,tonor,amidnaêï;ria.fiçdam circa corpusmecelfaria,vt ta gu us. Quiergo circaMcincontinësns inconnues fimpliciter elfe

da. At ad volu tatëimpulfus fub reprehenalionem candit . unt nâque diflinëîa in ipfa, 0b

rationem quæciique auertunt ne agatur aluquid,8( tamen 0b rationem a itur. .deo mangis eli quâm pet iram reprehedenda inconti;mêla voluptatis z quâdoquidem per- iram in:’côtinëtia çgrimonia eût nemo liqïuidêlioma

chants non ægvefcit . at quç ex cô’cupifcentia

’cum voluptate. idcirco magis vituperabflis;quôd ex voluptate incontinêtia abelfeà conluitio non viderur. Vtrum vero tolerantia 85continentia idem ellS’An non.nam continenitia necnô contin’e’s circa voluptates eli ,ipfas

coercendo . at toletâtia circa ægrimonias : li;iquidem- ariens ac fulh’nës ægrimonias, is tolerans elf. Rurfus incôtinentia 86 mollicies

idem nô efi . Mollicies . liquident ôCmollisefiMoraLcûcô.Auer. M M M fuccumbens

Page 44: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

MAGNORVM.linccumbens laboribus ,« non cette omnibus ifed quos alius aliquis necelfario duxerit fullinendoszincontinens veto, qui voluptates laRinere non polligfed remol’lefcës ab eis aga;tut. ElÏ porrô quifpiam intemperâs a ppellatus.nüquid igirut intemperâs idem,quod in;continens z at ipfe idem incontinens, quodintem peu-as: empe intempetans eiufmodiefi,vtquæ agit,eadem a optima 8L cômodil)

MORALIVMtell euenire, calidls 8C ingeniOlîs. Secâdaaœ

tem frigidis 86 melâcholicis . tales nimirûmprehendendi. Rurfus videas aliquem prgogcupâtem,q; fpeciofa mulier obiiciatur, nô al;fici.conuenit igitur le cohiberemam guidai;modi ratione præuenerit, ex obuia vifiôeimcontinens non cômouebitur, nec turpe quidquam age: . Vert": qui ratione c0gnoueritimdecés aliq uid, ad idép voluptare delabetur a

lima fibi elfe arbitretur,nec vllam habet ratio 1 o temollefcet , is multo magis reprehendédus.uem, quæ eius Videntur aduerlàri voluptatiabus.at incôtinés habet rationem,quæ aduerafatur ei , quarenus cupiditate agitur.Vter auatem curam facilior,intéperâs, an incontinésfCerte intemperans curatu facilior videatur.nâ fi ratio ei aduenerit quæ mala elfe doceat,iplè non opetabitur. a! incontinéti non deefiratio,ô( tamen agitmala. proinde huiufmodi

Nem enim ,pbus vnquâ’ , eiufmodi fuerit lm

continens . ratio nâq; præueniens le nô pers,milerit. dux liquidé ca in ipfe probe exilât:cui non obtemperatimprobus, fed voluptarideditus 86 remollelèir , 8C quodâmodo elfœqminatur.Vtrum vero temperâs fit confinés,quod fupra fecimus ambiguum, nüc dilfera;mus.Ell igiE temperâs 8C continés.nam com

incurabilis elfe videbitur . Cæterum, vtrum z o tinens nô folum efi prgfentes cupiditates c0;deterius allicif, cui nihil adell boni,inec quod ’pet illud exiliit, E9 ille cui uod honore præ;cellit,male alfeâum eût" E nimirum inconti -nens, qui bonum obtinet, refiam rationem,-cùm intemperans non habeat . cûm ergo ra;tic vtriufque principatum obtineat , incon:tinentis honoratillîmum principium præfio:quod elÏ ab intemperante abefi. ergo incon»tinente intemperans dererius habet . Rut;

hibens, verum etiâ talis, vt f1 nullæ adlîntcwiditates,ita ifiruâus, vt cas pollît cohibere .

El! autem rem perâs, qui nullas habeat copiaditates malas,rec’içép rôni circa lige infiliaaa:

continés , qui malas habet cupiditates, 8l ad:uerfum ipfas reâam rationem.proinde tenu,perantem confinés comitatur , erirép tempe;tans continészlîquidem temperans non alliacitur, confinés vero allicitur quidé, fed com;

fus , vt fupra mentionem fecimus de feritatis ac pefcit alfecflus, quarenus afficuur. tempetâtlvitio,noh ell i pfum in fera f peâarefed in boamine.feritatis fiquidem nomen adeptum ellid vitiUm, ob lîngularem improbitatem. Sedcar in fera nihil? nem e quod improbuminfera ptincipium non itzefl liquidé ratio principiiî.Qyis vero im probior flagitiolîorép luerit,incertumelÎ,Leone,an Dio nylîus,an Phalaris,an Clearchus,vel horum quifpiam infiæguis cuiufdam immanitatis . Certum auté efi

auté ifiorum elÏ neutrum: ideo confinés tem

perans non efi. Vtrumintempansincontii ’nens, an incontinés intemperâsî’ Aut neuter

alterum comitaf.incontinens enim ell, cuiusratio perturbationes oppugnat . atintemparans,nô huiufmodi,fed qui mala agit,lîmulq;incontinés afiipulantem habet rationé.Nonitaq; intéperâs,qualis incontinés: neminem!tinés,qualis intéperans. Prçerea improbiot

malum in his principiiî illufiria facinora com 4- ° incontinéte efl intem perans. euratu.n.dilfidieâalfe.at in fera nullum prorfus ell initium .[ta igitur improbum efl , in ipfo intemperâteprincipiummâ quatenus qua: mala funt committit,eriâ ratio eiaflipulatur: cenfet’ ca elfeperagenda,quia improbum in ipfo e principiam. At in incôtinente lânumprincipiü eli:v: bine melior incontinés intemperanre elfevideatur. Sunt etiam incôtinentiæ binçf e;pies.vna quidcm prorumpés,ôlimproui a,etcôfefiim proueniészvelut cùm fpecio fam viaderimus mulierem,ôC côfefiim alïidamur, 8Cab alfeâu crampit impulfus ad aliquid et;petrandum, quod fortalfe nô expediat. ltela vero,velut quædam imbecillitas,qug cumratione infurgit auertéte . Prior i ’tur nô adomodum fub reprehenlîonem ca ere videbi;tut: quâ’doquidem cria virtutis fiudiofis po:

liera quæ naturalia, q quæ ex côfuetudine ginuntur:ob hoc liquidé valida elfe vide’t’con

a uetu do,q; natura: infideat. intéperans igiruteiufmodi,cuiufmo’di gfpiâ natura ellob hoqahane de caufa in ipfo improba ratio elî. Newque talis efi incontinés,quia ne quidcm ratioeiufmodi nô proba. Oportuit nâq; iplàm dl!,improbâ,lî foret natura,qualis elfimprobus,Incôtinens igiïconfuetudine malus elfe vidÇ

’° bitur, vt natura intéperans: curam nâq; lôgç

dilfi’cflior inréperans . quandoquidéconfuel

tudo côfuetudine ex loditur: ar natura a un!mine extrudi pot. trum au: cûm ruinaittinés eiufmodi,vt norir 8C nô cedatrôm’, illi!

pfudés hmôi, vt reâa rêne lingula ppendat;accident vrincôtinens lit prudés, an nom?!«branque dicta l’unt, ambigere quifpiam.

"la".

Page 45: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

I - l. T .1L,I(BŒ.*Rment . Verufi quasi nous antea diâa faire,dépite" voluerimus, non-erit prudés incontinens.dicebamus nanq; rudérem elfe, noncuireëta ratio mode ine et , verum etiâ qua:

* ex ratione optima viderentur . 86 perindeinatontinensnon fuerir prudens . Cærerum tulis,aliurus quidem efi.difiribuinms liquident

aulo ante alhirum à prudente, vr inter le difi rent .interim vnus quidem circa hæc [celers , alter vero non folers. alfutum igirur in;toutime’ntem elfe connui ’tzneq; enim (biencirca quæ 86 afiumszpruc étem veto incontighenrem ellénon contingir. A ’ ik Dé ùohprae, Cap. v 1 il.: Ofihæcde voluptare dilfcrendum en:I cùmde felicirate firnobis oratio:felicirarem autéarbirranrur omnes,aut voluptaromelfe 86 viramdeleâabflemgùt non citra volt:pratem.Nempevolupratem vr éres,neciwter bons enumerandam elfe ’ imanres, ipfam citraaegritudiné elfe voluerunt.lîne çgriandine elfe igirut vicinü volupran’ efi . Quai;

propter de-voluprate quo dicendum, nonmodo quia etiam ah; na ar trantur, verumetiam quôd nobis de volupœrq-dicere neceQfarium elfe cenfeamus.Nam cum de feliciraate nobis fit oratio,felicitatemép definierimus,planeép dixerimus in vira perfeâa elfe vitratis aéîionem, firép vitras circa voluptatem 86çgrirudinem,de voluptare dicere necelfe elLquando idem citra voluptatem non gifla;IlCitas. rimum itaq; dicemus,quod normkli ferantivolupratemin-numerum bonorumnon venire exilh’manres . aiunt nanq; primo.brrumelfevolupratem t ar ortum iddamimperfeâum: bonum portoimp lingamnun uam obtinere. Secundoloco,volupta

SECNNODÎVÂo.Ë 9onarras elfe Videnturategefiasôë Fedqndanriàqgnuidojgirur ægrirudo hic,vbi ortus nolisapratis. Arqui in f eâando , 86audiendo, üiolfaciendo non e vt ægritudo anrecedar.nc,molîquidem fpeâando deleâarus, aur olfao:cieiado,prius refiarus ell.iridem in animi feu»mania infpicienri delec’iario ell, citra prame;Identem ægn’tudinem I. 86 perinde fuerir v0;luprasaliqua , quæ ortusnon eliQuôd five

.10 .lupras, vreorum dié’iar oratio ,ideo bonumnon elî, quia orrus: aliq; voluptas aliqua;quarenus non ell , fuerit vticp bonum voluapas . Arqui in corum nulla elr voluptas or;tus. uam neque quæ àcomedendo 86 bibemdo voluptates omis dici polfunt.Verum ha!lucinanï, qui has voluptates orrus elfe perhi.ben’t . parant liquidem quoniam prolans terbusgi uitut voluptas,ob hoc ortum elfe: fednon .quandoquidem efi pars animæ que;

1° dam, ua obleâamur, fimul prolatis quibus,indige amas rebus,ea pars animae quarenuspxerceturôCmouerurpbleâarur. Arqui m0me iplîus 86 exercirium voluptas elÏ, quôd,cum prolatis rebus ea pars animæ exerceaaturiautpropteriplîus aéîionem ortum elfecenfenrvvolupraré, qttôd cerra lit rerum proâ

lario, animæramen pars incerta . perinde auque li quis hominem elfe opinerur corpus gquod idfiib fenfiim cadat,non auré animamaverum elI anima.itidem 86 in hoc.efi nanque.pars quædam anima: qua obleëiamur, quaiimulatq; resfp’latæ funr,exercerur.ideo nula

la voluptase ortus.Verum 86côuerfio(imquiunt)in naturâ,quæ fub fenfum cadit.nam4non conuerrenribus fefe in naruram vola»pas efl . liquidem conùertendo naruræ egea-liaremfir eius exaturario.at(vr diximus)ell,au n’ulla egeflate fiat obleâariolîq uidem ego

me eqnaldâ improbas :ar improbitatem,4o fias ægritudo.arcitra ægritudinemdicimurnunquamiimnum admitrere. Rurfus,quôd

ignarur inornnibus. mm 86 malo 86 impro0,86 fer r86ciœri depuratur. at bonum ma;

lisammilçceri nefas , 86 ne quidcm multis côeelfe Quodép nô potentillîmüvoluptasgt hoarum rentillîmû . quodc’p honelia agédilir

impe ’mentümam quod honefia agere,thbeagbonum qui potellelfef Primum igirutiprimooccurrendum de ortu, ratio’qg diluera;da, quôd neutiquamvera fit. fifi igirut in primis non omnisvolupras orrus . nam quæabïnfpiciendo-volupras gignirur, ortus nô efi .maqua! ab audiédo,86 olfaciédo . neq; enimæx egefiate procreata,quemadmodü in alqs,vrflex comedendo,vel bibendo. hæ nique exEgeflare, 86redundantia fiant, aut laturandoiegeltarem, autredundantiæ auferendo ,ideo

obloflan’. 86 perinde non fuerit voluptas egeflans conuerlîoindi num nâq; in huiufmoa.dl velu rarflaus nih’ . Proinde fi ideo uôdmais volu tas , bonum elfe non exi me:tur, nulla’q; e voluptas ortus: bonum vriqg-fuerir voluptas. fed proprerea quôd non 0mnis(inquiunt) voluptas bonum, quifpiam id .deprehenderirhoc paâo.Nam quia bonum. .in omnibus dicitur elfe prædicamentis, uem- in elfentia , 86in ad aliquid, 86in quanro;Ëquando , ac in totum omnibus: illud quoi ique manifeflum per omnia voluptatem aliaqua comirari. roinde quia in omnibus præadicamenris e bonum 5 etiam voluptas lue)rit bonum . 86 perinde quoniam in his qui»,dem pet le bona,etiam voluptas fuerit pet lebonum. atquiâ bonis yolupras ellvoluprasr-

MoraLcûc6.Auer. M M M f; bonum

Page 46: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

M»AGNORVM-bonü ergo fuerir omnis voluptas . Simulcertum hinc etiâ differre inter le fpecie volu tureszquandoquidem differunr etiam præ ’ca;méta, in quibus ell voluptas . Ne enim efl,quemadmodum in fcientijs , vt râmarica ,vel quacunq; alia.nâ fi habeat quis fplendidegrâm’aticatn,’itidem afficitur quifub ea gram

matica grâmaticus,eo modo quo 86alius uibabear grâmaricam . 86 propterea non mare;

M O .RlA I. I V M,rinrconu’errentis natura: aŒOneszolupm.tes nanq; vrrouis modo diffas, funt afflouesProinde nô dubium, quin à vifu voluptatea,86 audiru,86 intelligenria fintlongè optima,cüép fub corpus cadûr, ab exarurarione pro;creentur.Rurfum id dicebatur,quod ne qui)dem bonumzfiquidem quôd in omnibus fit,

I 86 cômune omnibus,nonbonum.id certeinhorions cupido,86 honoris capiditare magis

runt grâmaticæ , quæ in fplendido, quæép in i o-proprium ell. honoris liquidem cupidus logobfcuro.At in volu rate, nonira. na que: ex’ebrietate voluptas , qua: ex copulatu; noneodem modo alliciant. quâobrem fpecieiwter fe difiingui videbuntur voluptates; Caca

’ rerü quia funr 86malæ voluptates , érob hoc

voluptas bonum non elfe videbatur.at id volupratis minime pro prit’î iudicium efi,fed nururæ arq; fcientianNâ elî 86 natura mala,lîcut

lus vulr habere, 86 illo cæteros anteire. Voir;pratem igirur, li ipfam per le bonû elfe opor;rear,elfe ne eiufmodi côuenit.An nonfarquietiam côtrario morio . ob id nanq; bonû elfevidearur,quod cunda experîît . agnarûenimcunâis,bonum expetere.86 perinde, li aidavoluptarem experunggenere bonü lueritvoIupras.Rurfus quod fit impedimétum vola;

vermium 86 crabronü,ac prorfus vilium mi; z o ptas,ip fam bonum elfe negauerunr,impedigmalium.ne’c ramé ob hoc natura malorü. Eodem modo habenr 86 malæ fcientiæ , lieur le;dentariæ.nec tamen 0b hoc malü fcienria en,fed genere bonum tâ fcienria ’9’ natura. Nain

quemadmodum flatuarius infpiciédus nonefi,qualis quifpiâ fit,ex eo quod euenerit ma;le exerceri , fed quod bene: ira ne quidé fciem(iam naruram’ue,autquippiâ aliud, quale fit,ex mails,fed ex probis.iri em ergo voluptas

mentum elfe allèrendo, q; non reâe videamtut confidente. Neq; enim ad res tranlîgenadas eflimpedimenrumfi qua fit alia impoli:mentü: vr ebrieraris voluptas agereinlubutrir.Cærerum ira etiam fcientia fcientiæ fuen’timpedimentummâ non efi, vr fimul vrranq;exerceas. Sed cur non bonum lcicnria, li vœluptatem ex fcientia excitant: 86 vtrum impedimenrum firfAn ne. caeterum multo magis

quoq; genere bonum elt . (luôd veto fint86 go ager.volupras nanq; ad magis agédum,indemalæ voluptates , ne nos qdem larer. na funtetiam diuerfç natura: aîaliü , vt bona 86 mala.

fleur hominis uidem bona, lupi vero vel eulufuis alterius eræ mala . fimiliter equi natuara altera E3 hominis,86 afini,86 canis.At volupas conuerfio elîex eo , quod contra natturam,in narurâ cuiusliber fuam.proinde cuiuslucti: fuauillima improbæ naturæ,ea-im pro;ba voluptas elî.neq;.n.equo uod homini,et

fufcitara im pellir,quia probum fadendo,agltquæ ex virtute,86 ca luauirer agir . Nunquidmulto eriâ magis quæ ad aâioné perrineant,exercebirî’ac il oblec’ta rus egerir,probus erit:

fin triliarus honella profequatur,n6 probus.ægrimonia nie; in eis qua: ex necellîtare,ell.proinde li quifpiam ægrefcar, honefia proloquendo,coacîus peragir. qui autem à necerate a ere compellitur,n5 probus.Cæterum

ne quidcm alijs. at quoniam iuerfæ natura: 4 o non e ,vt non rrilletur’vel obleâerur,quçadfunt,diuerfæquoq; volu ptates.Nâ voluptas virruré pertineant profequédo , necaliquodconuerfio eli.86 conuerlîoÇinquiunt)in naru medium efi. Curfnem pe quôd virtus in allerainlîder.proinde 86 malæ naturæmala com au, affedus veto in ç ’rudine86 voluptare,uerlîo efi, vtprobae proba. Qui porto vola nec quicquam in me io polîrfi ell.NonduIpratem probâ elfe contendunt, eo afficùîurr bium igirut , quin virrus cum ægrirudine velmodo,quo qui nefciétes neâar,Deos vinum

otare exifiimangnihüép elfe eiufmodi peut[lare putanr, ex infciria in id delabunrur . Hislîmiles funr, qui cüâas voluptates ornas elfealferunt,86 neutiquâ bonum.nam q, alias vo ’°

Iuprates ignorent præter cas quae corpon’sfunt,eas ducunr orrus elfe, nec bonas,in vrai:uerfum non rentur voluptatem elfe bonum.Quoniam igitur eli voluptas,86 conuerfç naruræ 86 conuertenris, conuerfae quidé ex egefiare ad expletionézconuerrentis autem, que:à vifu 86 auditu,86id genus aliiszmeliores fixe

Velu tare fit. Si quisigiturmœlius honelhpro equarur,non bonus. proinde nô fueritvirtus cum ægrimonia: cùm voluptare ergo.Tantum ergo abelîzimpedimétum , vteriamad agendum exhorterur.in rotumc’p nô comtlngir,vt lit citra volupraté,quod ab ipla pre!creaf . Alla luit oratio,q; nulla fcientia fadetvoluptaté.;Ne id quidcm verum efi. côuiuiorum nanq; Rruëbres,et coronarum,necnonvnguenrarii voluptaris lunt elfeâores . Cætteriî alijs fcienrijs nô en voluptas vtlinis, fedcumvoluprare, neccirra voluptatem. ellig’v

’ tu!

Page 47: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

LIBBR’.

tureriam (tientiavolupratis-elfeârix. Rarefus cria aliter dicebarur,quôd non optimum.Verum hoc modo arq; hac ratione lin uia:ieris perdirum virtutes z liquidé fortituâo oprimum-non efi..Nunquid igirur ob hoc nonbonü f An id ablurdum lit. iridem 86t’nalijs,

vol tas quia non optimum , non elfe viaeatur num . Dubitauerit auré quilpiam,

pervirmtesnrranlîenshuiufmodi . vr quia ra;rio quidcm imperatalfeâibus: de continéreenim hocdicebamus :86 econucrfo alfeâusùnperanr rarioni, vreuenit incontinenribus .quia(inquâ)expers rarionis saîæ,viriumadmitrendo, imperar rarioni ene difpofitactalislîquidem incôtinés , 86 ratio fimilirerma Ila: quamobré ipfa quem bene dilpolîtis parturbarionibus imperabigfuâ virtutem conti;nemibuleoc liira,euenerir aburivirmtea’mvproba’nanq; rationealfeâus, virtutem vvfurepando,iplâaburetur.hocnimirüablindiîeue amire videbirur. Tali fanèekxbirarioni faniez:eis quai nabis ante de vimatediâafimr,eflencourroit au? refellere.Tum demünîq; Vll’æ

artem elfedicebamus , câratiobene ail-bêla,perturbationibus fuam virtutem habéribusfieri: moderara , nemon perturbations: tueionico nûmaneæJra nîcp alfeâa inter (un;picemoôfenae’ nr, vrrario-quod optnrm’ m fit

emle bene difpofitæ id exequantur , quod ratioprçlcripferir. Sinu’o igiïmale filait afiïeâ-a’,

perturbationesverobene,-non Enerit virais,deficiente rationemam exvtroq; m’emprœindenoncontigerir virtute ahuri. . Simplifié0er veto non(quéadmodum opinanrur)du ratiovimsris elt arq; ptincipium, fed pastins . baumes. Adhonelrum na , irrvpal am quenùmoportetprimo inn ci irra

SEÏCV-ND’VfSofi 9» 86 Sorte non iniuria: abfque enim exteris boa

nis,quorum domina fortuna efl , felicem elàle non eonringit. idcireo de fecunda fortuitna nobis dicendum z necnon quis prorfus litfortunatus , 86 in quibus, 86 circa quid. Prbmurn igirur ad hac :quifpiam accedens , linea

clause; dubitauerit. quandoquidem non diaxerit fortuné elfe , v1 natura elf femper caulâcuius efi, eiusvt plurimum eodem modo eli:

3

° eEeârix . ac fortuna nunquâ, verû temere 86fineordine,ac vr fors rulerit.ideo fortuna inen: fmodielfedicitur, vbineq; més vlla , neq; " lmanade eanâ vbiid,nihilominus eli quid; ’quam ordinatum,ac cll lem per eodé modo.non ira forumaJdeirco vbi mens plurima acratio,ibifor1una minima . vbi plurima forru;rami mens perexigua. At nunq uid fecûd’a

. formera cil-,vt Deorum quædam curaî’An id

Mmevideri debeLtalium fiquidem demi;mm præficimus Deum, vt bona malaq; metitis drilnbuar .at fortuna 86 quæ à fortuna,sans vere Q vr fors rulerir fiât . quod li hululamoi diliributori Deo afcripferim us,malum’ film iudicem laciemus , neq; iulh’î . id nefas

eo depurare.Cæterum præter hçc,ad nihilaliud fortunam-quifpiam ordinarir . proindenon dubium,quin horum aliquid fir.més certe ac rado,necnon fciéria,prorfus alienum-ab

pmfcribarperrurbariones veto lad; ’ 3o necelfe videatur.p)ræterea neq; cura,neq; be"ï neuolenria qué à eo,videatur elfe-feliciras,

quoniam malis attribuiruratqui Deum mulorum curam habere las non en. Reliquûi lï-rur, ’86 maxime ’ uliare fortunæ natura elffBit nimirû: pro petitas , ipfaép fortuna in his!?llæ in nabis nô funt, ne corum quonî iplî: umùs domini,quç ’ poæmus elfi’cere. Ideo

iulîum quarenus iu um , nemo fortunarumdicit. 86 ne quidcm fortem, nec prorfus qué;

dendé,quiproducarur:atc3 ira po’flremo m4° quam alium à virtute præditum . inlnobis Il;l sionemelfe dilaernmré ,atq; confluenrem .quad faire vidait quilpiam ex pueris,86 ratiomis experribus animanribus . ln his uam-fineratione’pormrhationû im pollua exoriunturprimoad bouffât mox ol’terior adueniensratio 86c6lliruens,hon a e exhortatur.Sednon fiancione ad hone aperit primipium,perrurbationes confentiétes commerurl.verum fæpenumero controuerlàntur -.(lmmobré potius côuene’rit prurbationem -advirturéanteire beneafieââxfiirationem.

Deproflaerdforruna. ’ Cap. à X. ’

I Nterea dicédum de profpera fortuna eli,pofieaquam defelicirare nobis elr oratio .

. :cui iure in.

A: .irrantur nant]; multi felicem viram for; *daman alfa-velnondlèdrra fortunamn .

quidem’ell hæc habere, vel non habere . Sedenim in talibus magis peculiare, ac fu’uin,dia,cimus fortuné 86 profperitarem . ingenuummiam dicimus fortunarü, ac prdrfus cui ralia

- bonaextite’rinr,quorum iple neutiquam do;minus en. verûramé ne hinc quidcm proprie

rofperitas diceretur. Efi tamen fortunatuspenumero diâus.nam prçter alicuius con

liderationem ,cûm 86 alicui bonum aliquodagere côri gerigdieimus fortunarum. 86 cum

igi damnum debuerar,eiufmodi

Vbi un a:ratio puni.mæibifomna minima :66 c «un»rio. ’

hominem lucrum fadentem , dicimus forruv ’natum . Eli’num aliquo parer rationé,86 in nô fubeundo, vtdebuit, male . Cæterü potius ac ma I ’speculiare in bono capiëddprofperitas Vi eîa

t. .cur.fiquidé bonii capere,perfefe fortünatumMoral.cücô.Auer. MMM li) quiddam

igirut prof periras, in agendo boa .

Page 48: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

MAGNORVM MORALIVM«quiddam elfe videatur:malum vcron’o’ fubi;

ce, ex cafu fortunatum . Eliigirur profperiaI ras rarionis expers . natura nanm fortunarus

cfl , ui fine ratione ad bona impellitür , cat’p

con eq uitut.Id vero natura: elî . nam anima:ù Inefi huiufmodià natura,quo fine rationeimA pellamur ad ca, vndebenc habemus , conf .vt li quis rogct ira habentem , cur uam idri iira liber agerefncfcio,inquir, fed liber. Simile

Iuntur. Profpcriratem vero , uo ac peculiari. nomme appellarc non habcmuszverû ipfam

fæpc dicimus elfe caulàm . at hæc caufa aïno;mine alienum quiddam efl’. quoniam caula,86 cuius cll cau a,aliud eli: 86cirra impulfumbona confcquenrem caufa, caulà diâa cl! . vt

h malum non fubire, vcl porrô minime animo

nantiraitnous.

deputatum , bonü capere. nancifciq; bonum ,

taucrint.Quiaür ralis fit, ’scorrcprusexbonis,ne ci adlînr, ne qui emehonclius ac b0nus elfe vidcaruri: fed cui et le bona omnia ,.bona finr,ncc ab iplîs abllîmatur, vt ab 0p!!!lentia 86 dominatu,is honcltus 86 bonus. ,

De refit: ratione. Cap. X i.E eo quod cil ex virtunbus rcc’iêago

te , neuriquâ latis abfolute diâum clÏ ..jpropcmodülymphaticis.lîquidem lymphaa go nâ diccbamus ex rcâa ratione agendû elfe .a ricicirra rationemad aliquid a édum impela verum ignams interrogauerit id lorralfis Q

piam,ex recîa ratione uid ni lit, 86 vbi rcratiof Elt nimiriî ex re ratione agere ,.cùmanima: pars irrationalis non prohibuerit rutionalcm fuâ excrccre aâionem . a": demumenim ex reâa rêne erit aâio . Quoniâ enimanimæ patté , vnam quidcm deterioré habet.mus,alreram melioré,lem pcr dereriorem me-lioris caula obrinemus.lîcut in corpore ct ani

cil profeâô huiufmodi prof periras ab illa dia 1° ema,corpus animçcaufa habere dicimur,cûmmnâayidcturép hæc cx’rerum fieri interucntu , ex cafuép profperiras . 86 perinde tamcrlîelt huiufmodi profperiras, non tamen ad le;licitatcm talis(inquam) profperiras fuerir pcculiaris,cuius in ipfe impulfus principiii boauorum cfl âlfuetudinis . Q10niam igltur enfcliciras nô fine bonis externis,86 quæ à pro;f critate (vt iamdudum dicebamus) oriûturdiciratem coadiuuanr.Dc profperirate 3°surhaâenus . r

’ De bonefid probitare, boneflo 4c bono. Cap. X.

g Q Voniam de fingulis particularim di

rum componendo fin la accumuI lemus.Elt igirur non male nome impolîruin. in confummaro probo honefla probitqs. honelius 86 bonus nâq; dicitur,cü perfeâc pro;bus.fiquidcm virtutis bonum 86honcllû la; -’ o,tenrur,licut iuflum honelh’î 86 bonum aiunt,fortem,téperantcm,ac prorfus virtutum omnium. Quoniâ i itur in duo diflribulmus, vtalia quidé houe °alia veto bona dicamuszer

. ,bonoriî,alia quidcm fimplicirer bona, alia ve. to nôzhonclïa porrô, vt virtutcs 86 virturumt aâionesbona cette, dominatü, opulenriam,

loriam,honorem,86 id enus alia. Elligirurenclins 86 bonus, apuâ qué lîm

na funt bona , 86 fim liciter honcfunr.talis nâq; houe us 86 bonus . Scdapudquem fim liciter bonanô funt bona , is neq;boncflus bonuszlîc vt ne uidem bene va1ere vidcatur,cui fimplicirer alubria non finelalubriaNâ fi opulentia,86 dominatus adire;niendo uippiam olfenderinr, optanda nonfuerezfe talia qua: non olfcndâgfibi elfeop;

ximus,reliquumiam fuerir vt in to

licitcrbw -honella go 86 aâio eli . nec eli præfentis rraâationis hoc

ira habuerit ne ræpediar, fed ira côiungatur86 confur r a aîæ opus perficicndû . quamdoquidé cterius ’melioris cl! caufa , ira .vt lecum meliore cxcrccat . Cùm igirut aEeâusmenti nôinhibuerit fuum opus cxcrcere,annô tum ex reâa ratione fuerirs’lta propemœdum. Verum fortallis dixcrit quifpiam,quomodo affeâus habucrinr , cüinon- impedicnæ

turfacquando na ira habebunr,vr non prohibeanturf Nelcio. quippe diâu neutiquâ ladle elÎ . Necy eni m medicus, fed quâdo dixerit.febricitanti prilanâ prolcrendam. at quo pu-&ofcbricitarefentiamfcüCinquirjim alluif:le videris. at pallefccntcm quomodo ciero 2’hic occurrir medicus , fi non. habes ex reflua

n gulcns)vt talia fcnrias, nô habeo am lius gd- icam . Hoc paâo ,dcalriscômunis uiccritoratio. Similitcr habet 86 in alfcâibns cligna.fcendis . aliquid nanq; pcr fcfe fcnfu o ortctconficere.Quærar porrô 86 hoc forta is quilpiam,nunquid rciplailia cognolcés, cro conrinuo felixt’nam funtqui opincnrur. Hocccr’tè eli huiufmodi, vt cæterarum lèicntiarü nul

la difccnti vfum præbct 86 aâioné , fed habi;tum dütaxat, ira ne quidcm hic,- hæc fciendo,:vfum nadir.Felicitas.n.cfl(vt fatemur)adio,non habitus . neq.n.lèiendo exquibus comlier leliciras,fcd ex vtédo his. arquiborü vfus

rradcre: quandoquidem neq; vlla alia qui»piam fcicntia yfum tradit,fcd habitum.

Emma-ingo- amicis. l Cap. x l 1.Erum enimuero inter cunâa huiufinodi nobis de amicitia diccre necelfe cil;

. quid lir,86inqu1bus,86circagd.quzndoquùdem ad

Page 49: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

atonie. sr.C.VNDvs.ad Omnem viram iplam tendere perfpi;cimus,86 omni tempore bonum elfe, quo adlcliciratem complcâédamn. Primum igirur-aridebiturmelius percurrere,accxcurerc.qugImbigua fiant . Nana cl! in primi: amicitia inlimilibus,vr viderur,ac dici folet. liquidétulus(ingunt) graculo alfidet". fempép Deusfimile agitadlimile. diciturquoq; canis km;pet in eadem tegula dormirareJnrerrogarus(mur Empedocles, cur nant canis femperineadem dormiarregula,dix.ilîe, quoniam funile canishaberregulæ , 8696inde oblimilim;’dincm eôrendere. Alijs porrô vifum eft, po;

eius in contrariis gigniamicitiamamar liqui;dem imbrcm terraÇinquËîr) uim-lobant en;irait. ’ e i u’umr contrarium contra

limâtbu’ Êcricon’ ’r. qdem mi e vraiunr l ’nôe ..

æàiaâantur. Irerû,vrr.um opcrofunfeetltamicû firman facilefvclurallcxnaroros coulefilm alfentiûrunncc antidfnngvr elfeviden;tut . Dubiraucritin his quor; quilpiî, mmfilerie plus malo arnicas? An’ne..amiciriafi;Quideminfidc 86œnlîanria. atmalus,ncuri;

uâ talis.Anmalusnulo amicusteid qui;2emPrimüigirur defi’m’cndum qualemconfideremus amidonnoit nanq;(vropinârur)àmioitiaeriâergaDeum,atcpinanimara,neu«qui reâe. Anudriamnâtpdaic-elfe dicimus ,I

vbi amor reciproous . at Doumanu’cirianeutiquam-rociprocum. ne idem ama;ce fufcipit.’alienum nâq; luerir, i quifiniam diterirfouem» ahane. Atncquidomab inaîatisamorcm elfe conringer reciprooutn: amorramener inanimata oli,vt rani-volhuiulinodl aliud sont» ergaDoum quatrimus amidelà, nem,ergainammata, fed-aga animant,au; cr ca in gbus-lîramare rhumb . Quôd

3°.

v d

,9 2

le boniî eomiœmr cômodum 86 iucundum.fi malus elig fuauis,hac decaufa amicus.rur;fus quarenus cômodus, catcnus amicis. Verum nô erirexamabiliciufmodi amicitia . li;quidcm amabile bonüefitatqui malus nonamabilisznon cr o propter amabilc,fed pro;praamandum. un: nâq; ab vniuerlàli ami;Cala quæin iplîs probis elt, ha: quoq; amici;tiæquæ ex iucundo, 86quæ ex cômodo .qul

to ergo proptcriucundû amicus,non tcncr proter bomîamiciriamtneqz qui proptcrcômo

dum.Arg funr hac amicitiæ,quar propter boanum,quæ propreriucundiî,quæ proprcr c5;modum.nec tamen cedem,86 ne quidé pror;fus inter fe inuicé alienæ , fed ab eodem quo».

i dâmodo diffa funt. -velur medieüculrellû dl;cimus,medicû nominé, 86 medicâ icienriam .lute non limilitcr diciîtur t fed culrellus , q; admedicinî vrilis lit, medicus dicitur.ar homo ,

z°hq,fanitatem faciar. fcienria vero,q,- lit caufaarq; principiû. Iridcm 86 amiciriæ non iridemqua: proborum , quippe q, propret bonum-,-86quæ proprer iucundum , 86 quæ propret-cômOdü.Neq; dicuntur æquiuoce.verû non 4fun: cardé t fed circa eadé quodâmodo,ac.cx

Quôd fi quis dicar, ui propret iucundum amat,ei amicus non c quandoquidem

’ nonpropter bonüamicus ell,is in amicitiamobomm demigrat, quac ex his oîbus con;

, r,quippe ex bono 86 iucundo, 86 ex cômo,o . proinde non elt vere ex illa amicitia ami; l

cus, qua: propreriucundü, vcl propter com;modum. lVrrii igirurerir probus proboamicus,an nonfliquidcm non cget(inquit)lîmi;vlis fimili. Hçc nimirum oratio, propter commodum indagat amicitia . nana quarenus al;ter altcro indiget, earcnusfunr amici, quatca.

us propret comodum concrliâtur . cit aliter I(î quis cinceps-eôlîdoret,quid litamabile vi 4o ’ cliniatur quæ proptcr cômodum amicitia,dédum.el1-i ’turnon quicquâ aliud q pet le

bonüaAliu WeMmbü,&aHud-amwsium: modum confirirabileücôfixl)tândumar enim-bonum meltltnërama;bile quidcm, ’ ’ erbonumtamandumgrammaticaux bonum. lterfiamandum ’(iridempriamamabileær amabile non idem Icil, 0d ammdû.Hincigitur86hacdccw;«En ’ ’ , num probus malo lirami:

tus,an’ne., :ônoâirur nanq; quodarn :modoI le bono fibi bonum , amandiamabili.

ghetto autem 86 côfequiturbonum incon; .dum elfe,86 cômodunnprobonîigirur amici ’

:tlaefl, crîfe mutuo amauerint: amant autem ’le inuiccm,quarenus amabiles: 86 amabiles , pquarenus boni.nô igirur probus,inquit, ma; ,,l’o eriramiamAtqui erit: quandoquidé

v

86 quæ proprcr virrurem, 86quæ propter vohiptatem , æquû vtiq; hoc mulro magis elfe,qui virtute cociliantuncunda liquidem iplîs lbona cxiliunt,86iucundum,86 commodum. .Cæterü etiam probus malo. na quarenus for .rallia iucüdus efi,carenus etiâ amicus. Et ma; .lus malo.nâ.quatcnus idem forte iplîs Côme; tdamieatenus amici funt.fieri nâ’ intuemur, .cûidem-fuerit cômodâcos ob comodü con; 1pliai proinde nihil, iber, ér malis ali od tc6modum elfc.Con étilflma igiî, ac fia ilif; . ,funa,86honcliillîma, quæineli probis amici ,ria.gppe q; proprer virtuté,ac pet le bonum». .Na virtus incômurabilis: 86 quæ pet ca côci;linéamicitiamôliârillîma eli. arqua: ex cômo ,

do fiabilis nô ellamicitia , gppe que ciicômoudo clabif.limilitcr é: quæ - pter voluptatem.

MoraLcûcô.Auer. M M iiij Optima»

Page 50: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

M A G N O R -V MOptimorüiglrur amicitia , quæ pcr virtutemcxcirarara-clhmultorum autem, quæ Côme;diî,86 quæ proprervoluprarégin oncribus,86his qua: obueniunr. Contingir autem etiamindignari cum malis amicis, pariterép admirari. Eli vero nô abfurdum,cü.n.amiciria prin;cipiû ceperir voluptaré , propter quod amicifunr ,iridem 86 commodum, fimulenim harodcficiû’r, neutiquam etiam perdurauerir ami;

MORAEIVMhumor, i l abfumirur. fi vero modeiarlii:conferet. ô dubium i ’rur,q uin in maximecontrariis ob cômodû it amicitia. Deducunrur aür amiciriæ omnes,ram ipfa a: ualitareginçqualitare,in tres diliributç fpecics. El! aurem in mais contenrio inter le inuicemami;cirijs, cü nequaquamfimilirer amaucrinr, vclfecerint,vel fixpperiuerint,vcl eâ id genusali;quid . 86 cü vnus quidcm vehemétcr làcir, al;

ciria.Arfçpe perliar quidcm amicitia,verum w ter veto deficir, in deficiendoinclamatio cil,abulus amico cit. ideo indignarur,neq: id in;iuria. non enim proprcr virtutem cum hoc ribi fuerar concüiara, vt alienum non videarurnihil elfe ex virmre.Quamobré non redû in;dignanrur,qui amicitiam per voluptaré con;ciliarunt, quod exiliimériplam per virr utemduraturam, quod fieri non porefi. non enimquæ pro prer voluptarem 86 cômodû,cx vit;

arq; incufario. Prærcrca in quibus idé cllamicitiæ finis , vr fi vrriq; ,pptcr cômodum interle inuicem amici côcilicntur, aur proptcriu;cundum,aut proprcr virtuté,defe&us qui abaltero, explorarus ac certus cil. Si igitur plu;ra tu mihi bona côruleris,quam ego ribi, nonambigo gn tu de me bene merirus, à me plusamari’ debeas.Vbi aiîr non hac amicitia amici

turc efi.Volupœte igirut conciliati,nonrcâe z o fuerimus,ibi maiores difaendædelcdus fi;virtutem quarrant. neq; enim comirarur v0;lu tatcm 86 cômodû ali uodvirrus: fed contra,eaambo virturécon cquunrur.Alienumenim nifi bonos , purare fibi fore iucundos .

uandoquidé mali (vt-inquir Euri ides) iplîifunriucundi,malus vero conta efcit.neo

enim voluptarem virtuscomes confequirur ,fed virtutem voluptas comitarur. Vtrum vero etiam oporret in amicitia probonî elfevo;

a quidcm ab vrroq; incerrus. vr li proprervo;luprarem vnus quidé fit amicus , 86 propterucômodum alter,indc orirur ambiguirasmeqenim qui cômodo excedit; voluptarem céferdignam qua: cômodo repédaturmec qui voluprate fupcragdignam grariâ in ipfo cômo;do le exil’rimar accipcrc. idcirco in eiufmodiamicirijs magis exoriiîtur dilfcrériæQuive;r0 exinæqualirare amici funt,né ’c exceden;

luprarem,an nonr’Alienum enim nonvideri 3o reso ibus,»velaliohuiufmodi a quo,nôlibloporrere.nam fi ab ipfi’s inter feinuicem aufe

- ras fuauiraré, alios ad confuefcendum invitaiucundos amicos adcür.nam ad fimul viucn;dum nihil malus efl,âfi iucundos elfe. quam;obrem alienum efl non arbinari,probos ma;xime limul inuicé viram agere . id vero citraiucundum non elfexpedirergo (vt viderur)his maxime iucundis elfe. Quoni’am autemdillributæ funr in rres amicitia: fpés , in bisé;

’ cen enr amandiielfe, fed ab inferioribusamari cporrcrecxiflimant.Aramare malins diaamari.fiquidé amarc voluptatis aâio quædâdl, 86 bonum :ab eo auréquodameturmullaadio efi.nempe cognofccrc,melius gco ofci.COgnofci’enim 86 amati cria-inaia exiliir:ar cognofcere 86 amare irebusam";maris. Rur-fus beneficiiî elfe melius ’fccusaqufiamagquatenusamarbcnc’fi’cus aura;

ambigcbarur,vrrum in ipfa aequabilirate ami 4. o tus veto, quarenus amaï, non. Sed hommescitia elfet, an in eo quad effet inæquabilc.Efiigirur in vrroq.nânproborum,perfimilirudi;uem perfeâa amicitia ell. ar que: diflimilitudincm, ca uæ proprer côm um .Nâeomode copio o pauper , 0b inopiam eorü quibus affluit diues,amicus eli . ac eadem de eaufa,malus probo . liquidé propter virtutis inopiam, â quo fibi opimlatiîirr’ putar, ci oh hoc

amicus efi. firi if proprer cômodü inter diliî

honoris capiditare incéfi, amari’ ë amareina

lunt: q» quarenus amatur, videanair præeel;lerc.amarus liquidé voluptare,veloopia,lvelv

maprgcellit.Ar honoris us amincitriam a eâat. 86 qui excellât, i inon aman;dam elfe’asbirrantur, 9 in quibus extradant;aurifias repédi-opinanrur.lréiplîsfuntde;reriores illi, obhocnon céleris amare debere;

fodamariQSed quiegenus manumiles amicitia. acdecaulàdixitEuri ides, 5° lupratum,autvirruris,is nétemlùfpicitôlAmar imbrem terra,cùm folum exare cit. ’.His, vrpore côtrariis , amicitia ob cômodumexorirur.nam li libear maximê côtraria face;reinrcrfc inuicem vulia, vtignem 86 aquamcôponendo, ighis li delit humor, abfumirur,quem fibi arrrahir rauqua alimentum: tintinquidcm, vt non fuccumbat . nain li fuperarir

amar, quodeaconfequarur , aut le confetti;rurum o incuit. Sunt autem 863E: acon;limili eâu" concûiaræ amicitia, 86 ex eoquôd cuipiam ibona velint, in uibus noncit cunâa hæc comprehcndens cra amici;ria z nam fçpenumero-ali’i bonni-volumus,av

tamen cumalio viramageremalimuszvrrumhoc

Page 51: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

EIDER .hoc amicitiædicereoportetfan confuminatæamicitia: nempe per virtutem affeâus ’. me:fiquidem amicitiahæc infant cûâamam cum:

’ alio nemine vitam agere lflauerinfiquidem incundum,ôC commodum , 8C vinas-indi prw:bo,cui bona in primis voluerimus , 8C cüipfo.viuere 5C bene viuere,8C non cum uoquamalio magis . Nunquid fibi 8C erga eamicitia,,an nons’id nunc omittamus, dicemus pofiea.

sncvnnvs. . , 9;Nam quoniam anxieuse efi ( vt famur , cum:dem um voluerimus imp’ëfe amicum dicere) F

vna men 86 huius anima cil. At quando ami.tnæ plates fun: partes,tum vna fueritani nia,cum erga feinuicem confenfen’nt ratio et pet"

turbationes.ita nanq; vnaierit, perinde arque .fi vna fada fit,erit erga fe amicitial-Içc autemÂerg: fe erit in bono amicitia,quandoquidë in ieo folo anime partes bene inter feinuicem ha 4

fed enim nobis ipfis cané: volumus,nempe go bent,quando inter (e non difFerût. quoniamnobifcum viuere vian ducere vna vola;mus.id ferê etiam neceflàrium. 86 bene vinez.re,8C viuere ac bonum velle, nô cuiquam alpemagis. Rurfus fimilium affeâuofi in primi!fumas nobisi fis.nâ fi labamur,vel in huiufn.modi aliquid ecidamus, côfeflim trifiamur.Hac de cauià videatur erga fe fibi amicitia.Tailia quidem cette,vt in fimilitudine affeâan’ownem,8C bene viuereoôC id genus alia,aut erg:

malus nunquam fibiamicus efizfe nanq; fem«per oppugnat . nem pe incontinës cùm quid ipet volgptarem nequiter egerit , mox pœniæ:tentia a igitur,ac fe exauciatitidë 86 in a] " ivitiis malus habet , fefe oppugnando , ac fi i Iaduerfando. Efi autem amicitia etiam in ipfa:æqualitate,vt fociorum,per æqualitatem ni»:mero 86 potefiate boni. Neuter fiquidë i pic; Ïmm debet altero plus fibi afcire , neq; mima-5’

nos ipfos dicimur referre amicitiam, aminci au rb bonorum,necp poteflate, neq; magnitudiîqua: perfeâa fit . in ambabus enimfunt hæc-omniamempe vnà viram agere, ü eiTe velle,a bene’efïë,ac cgera omnia in his funt.. RU!"fus videatur ferê in qu1bus iufium citia eifdëcire-amicitia . quamobrë quor inflorum funt,-fpecies, totidem 8C amicorù’. Iufium cette efi,a ho fpiti erga ciuem , 81 femo aga dominât8C ciui aga ciuem,8( filio et patrem,8( vxgri erga viram, 8C quçcunq; 1.impliciter alia: co

amicitiarum vero bof kalis validiflima vide;tannera enim filas e communis,de quo au:bigamr, finis , vt inter ciues e. fiquidem embûtgant propter excelTum inter a: inuicem , necamici permanenr.Nunc demum’ illuddam dl, vtrum aga fe fit amicitia,nec ne. r

.Deamicitiaerg’dfê. C413. X111; N Ï

ne, fed ex æquali habere focij aliam cupiunt..:Arperæqualitatem, anis ergsditi SC-iin erantis, potioris 86 dererioris,f8C vxoris viri efi confideratio : ac fimplicia:ter vbicunÏ inter potiorem 86 dereriorem au.amicitia or o interceflît. hæcnâq; efi exrationein difparilitateamicitia . Neq ue enim vnauam æquale vllus ex bono dahir, fi melior!

3ereriori5ç dederitzfed mains (cm ereiqü

iam, 56 rab:

tiliationes, 8C amiçitiæ funtîhoi’um fingulis. 3o çxcedaLId quippe efl quodam m0 o ratione,æqualgçùm minus bonum capit deteriox e05

quimdlpreü. i .Deafini’tatè. i Cap; x1111; se!

Mcitiaxtum omnium,gnæ iammernoi. Oratæ funt,in primis cognatus efi amorg

quiin affinitane,eaq; ex patte in filium.Et curgnain; pater fi’h’um magis amat, quâm filius a; p

tremc’ vtrum ( vtnonnulli inter multos mât:’ Voniamigitnr perfpicimus,vtpàw l fQfante dicebamus,quôd exfingulari4o.aiunt) quôd pater. benefi’cus erga filium fitaus amare cognofaturdîngulariawq

to nobis ipfi in primis velimuszneinpe houa,-SC eiTe,8C bene eiTe,et fimflium affedantiflîminobis fumas I, 8C nobifcum viuerepræcipuemalimus. anôd fi ex fingulanbus cognerai;Mamicitia; m ’ veto nobisipESineiIevolumus : non ubium quin in ergænos (inamicitia, uemadmodü êfiniuriam erga nosipfa: elTegicebamus.Nam quemadmodum.alœrquidemafi-îciensitnùniafilterveroafl’ea 1° tut amicitia adio.ans iniuriagvnus ôtidë eikôÇob hoqnequi;dem eflë videbatur iniuria:efl nimirum, vrdicebamus, inanimæ partibus côfiderationemladantesquandoquidem CR videre-,cùm plures non confentiunn tü aduerfumfe eiTe iniurhumb igüïhic erg: fe elfe videanmamicitin.

l

quodc’p filins de patte benemeritus fitfhæqcauiâ in amicitia pet commodum con»,çiliata eiTe videbitnLquemadmodutn 56 qua:

et Iciëtiam fpeâatur , ira quodamfnodo hîÉ

EabebitÆfiigI’nirideni finis at «RomaineàIiIJdÂaquuid putter aëhbncm ’ . vt (ibid?ni eadem aâio arq; finis . perflarc enim tibiàseiôtfinis et aâiosefi. nouantem ædificationümm putter. aâionem alias efi finis . Efi igid;

quædam .nec finis alias en:nenni afiionem in amando, fed mudidemaaux igitur femper mgiquuoquo mode En l

agit, o hoc quad ei’faâio fitfilius , idquodin aliis cernimus.omnes liquidera erga quadipfi eTeeerungfuntquodammodo beneuoli;pater igiE filio, vtpore fait baïonnbona vull;

memo ria

Page 52: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

A. I A M AoG’NT’O’Riv "1

memoria fpeêpadduâusddeoPater diligigquàm filins pattern. ’ ’-* * J

Anbmcudlentid amicitialit. ’ i Cap. X V, q

f Xpedit autem iam diâas 8Cexifh’matas-amicitias exiflimare, fint ne amicitia: , vt.

beneuolentia videatur ne amicitia. bimplici;ter igirut beneuolentia neutiquam amiCitiaef,

’ f: videaturzfiquidem frequëtet multis,aut v1;

MKO’ R K I. I V M

alii hæe flametgneei’vt ofliciofitm in primaifibi,fod fi alium vidait qui his commode ma»,gis en poflît,facfle coutellerit.Alii,hoc info).n’a quadam non fadent . neq; enim opinâtur,talibus boni: abufutos , vel etiam ob honoris,oupiditatem im perant . Probus veto horum;neutrum efficiet . 81 perinde ne quidcm prœpter eiufmodi bona fui amans erit, verum fi;bonefiaspoflularinid enim folum nemini ahi,

43mm, 3m audiendo aliquid de aliquo bono) no concdferit , at commodat ôCiucunda cefferinbeneuoli efficiamur . An tum etiâamiciî’ An.

ne . neq; enimfi quifpiam Dario apud Perfasexiflenti beneuoluquuemadmodum forai;fis) fuerit côfeflim etiam erga Darium illi fuerit amicitia . At amicitia: beneuolentiaquanæ:doq; initium elfe videbitur. Fiadnempe beneuolentia amicitia , fi volumatem afciuen’t qui

t bona potefl præflare’ , ei præflandi in quo fitbeneuolentia . Moris cette beneuolentia efi,

Itaq; in deleâu ho’neflaris fui. amis erit.at vbi.commodum ac iam diâa voluptas afiedabi;

r,improbus erit,nô bonus. Vtrum probusefe maxime amabit,an nonfEfl cette, vbi fer

fe maxime amabit,ei’t vbi non.Nam cùm diçi-

mus probum bona cedere qua: ad vtilitatemtendant, amicü magis à fe amicum amaueritt’

ita.verum.amico concedens fibi ,honeflatemaccommodageoép modoifla concedit.Efi-i ’

a! erga morem.nemo fiq uidem au; VmO, au; au tur vbi amicum fe magis diligat, eflép vbifeieqaliquam alij inanimato fuaui bono beneuwlus elfe perhibetur. fed fi quis morum fludio;merga ipfum beneuolentiaNeq; citra ami;ddam beneuolentia efl,fedin eodemu’ccirco,

amicitia elfe videur. i i I .i » a De «faucardât. . Cap. xv I.I "Oncordia autem ci? confinis ami’citiæ,’

fi pro rie mode diâam accipias cocorf(hammam quis Empedodi afiipuletur,ar’bx(reflué; fieu: file effe elementa, nun uid "con? 3°cors erit Empedocli au nefvel fi b ui" aliud tirIeî’Primum cette non eü concor ia in’eisqug’

fub intelligentiam, fed quæ fub aâlbnem ca;dunt.etin his qui idem cognoueruntJed q cühoc intelligendi idem dele’â’um hàbeaugcira

ca quæ pariter intefligunt; Nâ fi ambo dombnati cognouerunt,hic gd’e’ fe , me veto fe,nunf

i fun: c6cordesf An nô.eçtenî fi ego maze’m imperare,ôCt1[e me, iam côcordes hoc pt

maxime.in ipfe nanti; commodo,a micum.at..vbi honefiumlôl bonum, ipfe fefe maximedi.Iigit. Eüigitur boni etiâ amans,nec fui aman.folum enim fiqdë fefe amat,q;v bonus . Malus.mît fui amâs efl . neq; .n. habet quapropter fezamer, ficut honeflum aliquod, fed citra hæcipfe,quatenus ipfe efi, fefe amabit. 8C perinde;hac decaufa proprie fui amans diceretut. i ’

Deeoquodlibifittis. Cap. XVIIAI.D kendum de eo quod fibi fatis, ôCnon-v 1 alteroindigente. vmî qui fibi finis egos

bit amicitia , au ne a" nempe ipfe fibiiàtis «in:etiamob hockfiquidem. etiam poetæ talia inŒtanLCùm dæmOn bene dederigquid,amiæeis opuseflx’Vnde etiâ gignitur inopiat’ Vmî;

qui cunâa babeat bona,qu’iép fibifatis fit,amieis egebitc’An mm etiâmaximeæui enim be;

ne fadet, zut quo cum ducet finet); mimido fumus.Efi nimirum concordis elfe , in eis*4° ÏOÎUS’ngÜoQJÔd fi his OPUSG’ÎQDEËB C5695

Que fub aâionem cadât,eumfeiufdëv volütate:

circa fiatüi (tut dominantis, in eide quæ fuiràâionë ca in , propriedieit’ur effe soncordiai:

L, (zwmdoptobmftfwwin. 514mm! L; , .1Erum quoniam efi’Çvt diximus)(üaali.5 cuius etga fe amicitia,vtrum probus fe.’[e amabit,an nefefl cette fe amans, quifuade icaufa agit omnia ,vbimodo aliqua fuggeraisur vtilitas.Malus igitur fui amans erit. uam.decaufa agit omnia .probus vero non . hacenim de caufa efî probus , q: alterius caufà idagat.ôl proinde fui amans non efi.Atquiomne: ad bona-profilùtngopinanturt’p fua in primis eifeoportere.idép præcipue mam’fefiumefiex opulentia acadominatu i- Probus igitue,

nthæçnitraamicitiamflui fibi finis efi, egcfixamicitia; t .rQuæ igitur inlfelrmonibus comfueta capi fimilitudo ex Deo , neqmlic «fie;-neq; hicfuen’t vtüis.Neqenim fi Deus fibi fasis,necvlloindi ens , ob- hoc etiam nos nuilornidigebinius . n nimirü iaâatus deDcohfltiufmodi ferma :nam quoniam bona canâtobtinet-Deus,aefibi fafis-di.quid facien’neqsenim dormiet. Infpieiet aliquid,inquiunt:id

,0 nang pukberrimum, Sémaxime peculiaeæuidi ’ ’infpicietfnamfi uicquam aliud.

&picigigrerit melius . hoc viroabfurdû en,vtfe qu’ uam melius habat-Deuslpfeigia ’tut fefein ’cienathocdelirummam hominiqui fefe fu piciat,vtpote attonito,îdamamusv equid WDeusMpiŒt bmittamusmeqdue 3

’ C

Page 53: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

I citia,nec ne? q» lî quis amicum fpeâans vide;

1.113511 SBCVNDVS. 94ideeo q; fibi Deus fans fmconlîderemas , fed te erit operofum. in mais liquidê’aliis imbe;de [langueyera qui fibi fatis fit,is egeatamiæ cilla natura nofira, in lurima peraenire non

i otell . neq; enim vi a diutilïîme poffumus:rit quid fît , a qualis amicus , talis ualis alter cd fi plus mediocritate inlliteris, 0b imbecilæ

o elfe,tum vehemëter amicum ClCS,quëfi lam naturam deli’cit.nec audita,neq; alijs eiufa modum diâum ethic alter Hercules,alter modi omnibus . (lui igitur amare non p09

.amicas ego. Quoniamigitutdiffi’cülimum fit,defi’cit:iasc’p fueritvtinclameturcoargua;eû (quemadmodum quidâ dixete faplenteî) turép,q; arnicas fit,nec amer. cetera hac 1’3th!fefe cognofcere,ôC fuauillîmum: nam fe no a ne elfe non poflulat amicitia. Ratfus fi m ulfe,iacundum:ex nobis iplîs cette nos nô p09 l0 ti , nunquam mœrere deflerint . inter maltasfumas infpicere.Quôd autem non nobis pof nant]; par efl,vt aliquod femper accidatinforfumas , bine certum quôd alijs inclamamus, taniam,vnde trifiari necelfe fit. neque pottonec nobis cogniti q; eadem faciam us. id veto paucos,vnum vel duos elfe expedit:fed interfit,aatquia bene volumus nobis, aat pro ter parum 8C multam,vt tempas , atq; ad amant

- affeâum .at nobis hæc ad redeiudican am dam lads lîtimpulfus.

obliant lerif . uemadmodum i itur fi ve ’ . . llimas ipft nogngfpeâare faciem,gin fpecw 05°m°d° 4mm mmùmfib a!” X55.Io obtuemur, itidem elfe cum nos cognofca D Elnceps confiderâdum factit quo m0se voluerimus , amieum fpeëiantes nolfe pop do vtendum fit amicoEll profeâo nôtuerimus. efi lîquidem ( vt diximus) arnicas 3° in omni amicitia coniecîatio, fed in qua fe in;alter ego.(âguôd li iucundum ell fe noffe,idép uicem amici obiurgant. Atqui mon in aliis eofcite non e fine altero amice, opus erit ami; dem mOdO f8 Obiurgantficut in ea que parriscitia, g fibi finis fit vt fe cognofcat . rurfus m’a aga filium,eadem non en inclamatio , vt par

I fi bonelh’î (vt efl) benefacete ,eum qui à fora fuerit nonnullis, quemadmodum e o tibi,ô((ana bona obtineat,cui benefacietf quo cum tu whig; lî non, hic tam vehemens uerit in;viram aget 3’ nô enim folus deget.nam vitam e dama-rio. A! in amicis inæqaalib9 nô eli par, .ducere cum alio,ô( iucundum etnecelfatiam dl veto patris erga liliam amicitia in minimedl. uôd fi hanc honefia a: iucunda, necnon I æqaali. itidem vizoris et viram, aut vernæ,’nece ’ ria , et hæc fine amicitia elfe non p09 . aga dominum,prorfusqa dererioris et meliofunt,opus eritamicitia qui fibifatis fit. . . . go tils).ln eiufmoditèpn ertëntinelamatipnes: le:

l . . . . .« v 1 ares amicr, in 1p a amicma ta 1s erit.o jDe "MMM" , ’ k a?!” x 1x. . . iurggtioProinde confiderandum,quo paè’io7 Trum mUÏIOS habere amlœs expedit: 4 vtendum amieo fuerit;in-ea demum amicitia,

an paucosc’ N eq; profeâo multos (vt . qua: (me; pares men-t comm-an. -aucis abfoluam) neq; paucos opottet. naim I ’ . I I ’

Smala crant , amorem in lingalos dilin’buee Magnorum moralium Arijlotelisfinis.

" n Equm’tes etiam Moraliam’î-zudemiomm libres appendras (tu et au; five-enfin bot Mèraliü uolumine rèpbfiâ

’ mm:qui,quanquam eam,q!" c- Nicomaebü pouffent, ca tummfæpenuniero diuerfô expiait modo’.l In Milouin ante operibm reparti [ôtent : tian (cuiuftunq; illifimint) cos ex ipfim depromptos officine Poflen’o

ses approbdrint. ’Seclufimm tamen Quantum, 030mm, vSextum libros Ç quanquam in Gratis repnidnmi-Iexeniplanbus) cum üdem ad unbumfint cum (Mimi) , sarta , septimoâ; Nicomacbiomm : ne idem penitus,bisimmine: «puceau. Appofiaimm autem Leonardi Aretiniin bofcelibros introdufiionem: càm mm 4d Moral»[iam eognitionem non parum «Maris airent animaduertetemau. I

Page 54: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

Notes du mont Royal

Une ou plusieurs pages sont omises ici volontairement.

www.notesdumontroyal.com 쐰

Page 55: Notes du mont Royal ←  · Eorundem Oecondmicorum 1in Duo Ç Bernardino Donato Verooterprete. ,4 a - , l ; Ë, .161. nenfi interprete . TPrimi quidem dimidium’ e Græ’ço ab

192

REGISTRVM.t AAA BBB ccc mon me FFF 000 HHH III KICK LLL MMM NNN

000 PPP QQQ RRR sss TTT VVV xxx un: zzz au;Omnes lunt quaterniones, prattcr a quintetnionem.

Venetijs, apud hæredes Lucæantonii luntæ Flarentini,Anna Damini . M D L.

I

an Muni