ODABIR DIGITALNIH DSLR FOTOAPARATA AHP METODOMfree-ck.t-com.hr/Margareta/Kvantitativne_metode_u...ODABIR DIGITALNIH DSLR FOTOAPARATA AHP METODOM II Sadržaj 1. Uvod..... 1 2. Opis

I

Matija Varga

ODABIR DIGITALNIH DSLR FOTOAPARATA AHP

METODOM

II

Sadržaj

1. Uvod ................................................................................................................................ 1

2. Opis DSLR fotoaparata koji su razmatrani prilikom ................................................... 2

izbora .................................................................................................................................. 2

3. Opis kriterija i postavljenog cilja ................................................................................... 2

4. Model za odabir digitalnih DSLR fotoaparata AHP metodom .................................... 7

5. Određivanje prioriteta alternativa po kriterijima ........................................................ 13

6. Rezultat ......................................................................................................................... 25

7. Analiza osjetljivosti ...................................................................................................... 30

7.1. Analiza osjetljivosti – Megapikseli ................................................................................. 30

7.2. Analiza osjetljivosti – Cijena ........................................................................................... 32

7.3. Analiza osjetljivosti – OPCIJA „DINAMIC“ ................................................................ 33

7.4. Analiza osjetljivosti – OPCIJA "HEAD TO HEAD" ................................................... 34

8. Zaključak ...................................................................................................................... 40

Literatura .......................................................................................................................... 40

Popis slika

Slika 3.1. Prikaz respektiranja prioriteta za navedene kriterije kod ostvarenja cilja ........ 3

Slika 3.2. Prikaz prioriteta za podkriterije (Kriterij: memorijska kartica) ........................ 4

Slika 3.3. Prikaz hijerarhijskog dijagrama (pogleda) razmatranih kriterija ..................... 6

Slika 4.1. Prikaz matrica omjera prioriteta važnih za odabir najisplatljivijeg DSLR

fotoaparata .......................................................................................................................... 8

Slika 4.2. Prikaz kriterija poredanih po prioritetu ........................................................... 10

Slika 4.3. Prikaz modela za izbor najisplatljivijeg DSLR fotoaparata sa kriterijima i

podkriterijima te njihovim globalnim i lokalnim težinama ............................................... 11


podkriterijima te njihovim globalnim i lokalnim težinama(Distributive mode) ............... 12

Slika 5.1. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Megapikseli“ ................................. 13

Slika 5.2. Prikaz metrike za točnu maksimalnu rezoluciju pojedinog fotoaparata .......... 14

Slika 5.3. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Memorijska kartica“ ..................... 15

Slika 5.4. Prikaz metrike za cijenu memorijskih kartica u paketu s ponuđenim

fotoaparatom za pojedine DSLR fotoaparate ................................................................... 16

III

Slika 5.5. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Kapacitet“ ..................................... 17

Slika 5.6. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Naziv“............................................ 18

Slika 5.7. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Dijagonala LCD ekrana“.............. 19

Slika 5.8. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Baterija“........................................ 20

Slika 5.9. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Težina s baterijom“ ....................... 21

Slika 5.10. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Dimenzije fotoaparata u mm“ ..... 22

Slika 5.11. Prikaz metrike za cijenu tijela u kunama pojedinog fotoaparata ................... 23

Slika 5.12. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Rapidni okidač“ .......................... 24

Slika 6.1. Prikaz prioriteta alternativa po kriterijima ...................................................... 25

Slika 6.2. Odnos alternativa prema kriteriju „Megapikseli“ ........................................... 26

Slika 6.3. Odnos alternativa prema kriteriju „Memorijska kartica“ ............................... 26

Slika 6.4. Odnos alternativa prema kriteriju „Memorijska kartica “ (podkriterij

„Kapacitet “) .................................................................................................................... 27

Slika 6.5. Odnos alternativa prema kriteriju „Memorijska kartica “ (podkriterij „Naziv“)

........................................................................................................................................... 27

Slika 6.6. Odnos alternativa prema kriteriju „Dijagonala LCD ekrana“ ........................ 28

Slika 6.7. Odnos alternativa prema kriteriju „Baterija“ .................................................. 28

Slika 6.8. Odnos alternativa prema kriteriju „Rapidni okidač“ ...................................... 29

Slika 7.1. Osjetljivost na promijenu težine kriterija Megapikseli ..................................... 31

Slika 7.2. Osjetljivost na promijenu težine kriterija Cijena .............................................. 32

Slika 7.3. Analiza osjetljivosti prema promatranom modelu ........................................... 33

Slika 7.4. Analiza osjetljivosti "head to head" između dviju alternativa (Nikon D40x i

Olympus E-420) ................................................................................................................ 35

Slika 7.5. Analiza osjetljivosti "head to head" između dviju alternativa (Olympus E-420 i

Nikon D40x) ...................................................................................................................... 36

Slika 7.6. Analiza osjetljivosti "head to head" između dviju alternativa (Olympus E-420 i

Pentax K20D).................................................................................................................... 37

Slika 7.7. Preformance grafički prikaz utjecaja pojedinih kriterija na alternative ......... 38

........................................................................................................................................... 38

Popis tablica

Tablica 3.1. Podaci o alternativama i kriterijima .............................................................. 5

Tablica 4.1. Saaty-eva skala ............................................................................................... 7

Tablica 4.2. Prikaz omjera težina kriterija ......................................................................... 9

IV

Tablica 5.1. Prioriteti alternativa po kriteriju „Megapikseli“ ......................................... 14

Tablica 5.2. Prioriteti alternativa po kriteriju „Memorijska kartica“ ............................. 16

Tablica 5.3. Prioriteti alternativa po kriteriju „Kapacitet“ ............................................. 18

Tablica 5.4. Prioriteti alternativa po kriteriju „Naziv“ ................................................... 19

Tablica 5.5. Prioriteti alternativa po kriteriju „Dijagonala LCD ekrana“ ..................... 20

Tablica 5.6. Prioriteti alternativa po kriteriju „Baterija“ ............................................... 21

Tablica 5.7. Prioriteti alternativa po kriteriju „Rapidni okidač“ .................................... 24

1

1. Uvod

Problem kod odlučivanja moţe predstavljati određivanje cilja, koji se nastoji

ostvariti. Moraju se odrediti kriteriji koji se koriste za vrednovanje i odabrati alternativa.

Treba uzeti u obzir da se u pojedinim slučajevima odnosi kriterija određuju subjektivno,

te se zbog toga mogu uzrokovati određene netočnosti u modelu. Menadţeri svakodnevno

donose odluke kao i svi ostali zaposlenici. Donošenje odluka je prisutno ne sam u

profesionalnom ţivotu nego već i osobnom ţivotu. Razlika je u tome što menadţeri

donose odluke koje su značajne ne samo za njega već i za ostale zaposlenike koji rade u

tvrtki kojom sam menadţer upravlja. Način na koji ću pristupiti kod donošenja odluka

ovisi o tome kakav je cilj pred nama postavljen. Da bi menadţeri učinkovitije donosili

odluke imaju na raspolaganju određene matematičke metode. Metode koje se mogu

koristiti prilikom odlučivanja su: AHP metoda, metoda Electre, metoda PROMETHEE,

Stablo odlučivanja i jednostavna SMART – SWING metoda. Kod metode Electra i

PROMETHEE skup alternativa uređuje se na temelju procjena o tome u kojoj mjeri su

razlike u kriterijskim vrijednostima alternativa značajne za njihovo razlikovanje, dok se

kod metode AHP alternative uspoređuju u parovima.

Prilikom rješavanja problema višekriterijskog odlučivanja mogu se koristiti

programski alati. Jedan od najraširenijih programskih alata koji koristi AHP metodu je

ExpertChoice (trial verzija), koji će biti korišten za rješavanje problema u ovome radu. U

ovom radu više paţnje biti će posvećeno AHP metodi, koja će biti korištena u primjeru

odabira digitalnih DSLR fotoaparata uz pomoć Expert Choice alata.

2

2. Opis DSLR fotoaparata koji su razmatrani prilikom

izbora

Na temelju potrebe škole prikupljene su ponude digitalnih DSLR fotoaparata koji

nisu skuplji od 7000 kuna. Ponuđeni su bili DSLR fotoaparati: Nikon D40x , Olympus E-

420, Olympus E-450, Olympus E-520, Olympus E-620, Pentax K20D, Sony Alpha A330.

Nikon D40x – je fotoaparat koji je vrlo čvrsto izrađen. Ima nekoliko zgodnih mogućnosti

tkzv. retuširanja u samom aparatu. Precizan je u mjerenju. Olympus E-420 i Olympus E-

450, koje smo isprobali imaju ograničen spektar podesivih parametara za okidanje. I još

jedini nedostatak im je sporo uključivanje. Ova dva fotoaparata su najmanji uređaji iz

skupine razmatranih alternativa. DSLR1 kratica znači da se radi o digitalnom SLR

fotoaparatu ili o digitalnom refleksno-samostalnom fotoaparatu.

3. Opis kriterija i postavljenog cilja

Proces donošenja odluke prikazan u ovom radu odnosi se na odabir najisplatljivijeg

tj. optimalnog DSLR fotoaparata, a to je ujedno i glavni cilj. DSLR fotoaparat je školi

potreban najviše za snimanje priredbi i svih ostalih događaja vezanih uz školu. DSLR

fotoaparat svojim osobinama mora zadovoljiti sve profesore, učitelje i učenike u pogledu

cijene, broja megapiksela, maksimalne rezolucije, memorijske kartice, širine,

preglednosti slika pomoću LCD ekrana, baterije, teţine, dimenzije i rapidnog okidača. U

tablici 1. su navedeni stvarni podaci o pojedinim alternativama prikupljenih od ponuđača.

Prema kriterijima navedenima u tablici napravljena je usporedba alternativa.

1 DSLR ( Digital Single Lens Reflex, eng. ) kratica znači da se radi o digitalnom SLR fotoaparatu. DSLR

fotoaparati su fotoaparati koji koriste senzor za primanje svjetla…

3

Slika 3.1. Prikaz respektiranja prioriteta za navedene kriterije kod ostvarenja cilja

Slika 3.1.2 Prikazuje kriterije i njihov poredak po prioritetima. Po slici moţemo odrediti

koji je kriterij najznačajniji za donošenje odluka. Na dnu slike moţe se vidjeti

inkonzistentnost (Inconsistency=0.06), što predstavlja inkonzistenciju od 6% koja je

manja od 10% , što ukazuje da je model teţina kriterija dobro strukturiran.

Opis kriterija:

Cijena u kunama je najvaţniji kriterij. Niţa cijena je naravno bolja, ali nije u ovom

slučaju glavni kriterij kod donošenja odluke za odabir alternativa. Cijene DSLR

fotoaparata se kreću 2599,00 kn do 5999,00 kn. Ţelja je odabrati DSLR fotoaparat po

cijeni niţoj od 7000 kn svakako. Broj megapiksela3 je drugi kriterij po vaţnosti poslije

cijene, iako samo o pikselima ne ovisi kvaliteta slike. Što fotoaparat ima više

megapiksela to je poţeljniji za kupnju. Što fotoaparat ima više megapiksela, to moţemo

više uvećati samu sliku npr. zbog štampanja ili moţemo zumirati slike na manje, a da se

pritom ne izgubi prvobitna kvaliteta slike. Točna maksimalna rezolucija je kriterij četvrti

po vaţnosti, a označava točnu maksimalnu količinu "točkica" u slici. Što je veći broj

2 Expert Chice software (trial), http://www.expertchoice.com, Datum učitanja: 21.8.2009.g.

3 Jedan megapiksel = 1000000 piksela (1 mp = 1000000 p)

4

"točkica" u slici, veća je rezolucija, a samim time manja je zrnatost i veća oštrina. Kad

govorimo o digitalnim fotoaparatima "točkice", tj. elemente slike nazivamo pikseli.

Svakom digitalnom aparatu maksimalna rezolucija je najveći broj piksela koje senzor

slike moţe zabiljeţiti. Pikseli su točkice raspoređene u kvadratnu mreţu pomoću koji se

crta slika na zaslonu. Slika u boji zahtjeva tri bita po jednom pikselu. Svaka točka je

točno određene boje. Te tri točke su crvene, zelene i plave boje, pa svaka boja zahtjeva

jedan bit. 4

Slika 3.2. Prikaz prioriteta za podkriterije (Kriterij: memorijska kartica)

Memorijska kartica je kriterij treći po vaţnosti. Memorijska kartica kao kriterij ima svoje

podkriterije koji su se uzeli u obzir. A to su: naziv, cijena memorijske kartice koja je

ponuđena u paketu s točno određenim fotoaparatom i kapacitet. Od navedenih

4 http://web.zpr.fer.hr/ergonomija/2004/forza/rjecnikr.htm, Datum učitanja: 28.8.2009.g.

5

podkriterija na temelju slike 2.2. 5 moţe se uočiti da naziv tj. tip memorijske kartice ima

najviši prioritet. Nakon njega cijena memorijske kartice, koja je ponuđena u paketu s

točno određenim fotoaparatom i kapacitet imaju jednak prioritet. Dijagonala LCD ekrana

je kriterij sedmi po vaţnosti kod ostvarenja cilja. Najbolje bi bilo kad bi duljina

dijagonale LCD ekrana bila što duţa, kako bi se mogli uočiti svi detalji na fotografiji.

Baterija je kriterij peti po prioritetu kod ostvarivanja cilja tj. donošenja najprikladnije

odluke. Svi navedeni fotoaparati koriste za napajanje istu bateriju Li-lon. Teţina s

baterijom je kriterij koji nije toliko bitan. Po prioritetu je zadnji. Dimenzije ponuđenih

fotoaparata u milimetrima kubnim su od 626900 mm3 do 1003940 mm

3. Najbolje za

učenike i ostalo osoblje bi bilo nabaviti što laganiji DSLR fotoaparat, kako bi ga lakše

prenosili i drţali u ruci prilikom fotografiranja. Rapidni okidač je te kvalitete u ovom

skupu fotoaparata da moţemo sa fotoaparatima napraviti od 2,5 fotografija u sekundi do

4 fotografija u sekundi tj. od 2.5 fps do 4 fps, a to opet ovisi o kojem se tipu fotoaparata

radi.

Tablica 3.1. Podaci o alternativama i kriterijima

Podaci o alternativama i kriterijima

ALTERNATIVE

Nikon

D40x

Olympus

E-420

Olympus

E-450

Olympus

E-520

Olympus

E-620

Pentax

K20D

Sony

Alpha

A330

KR

ITE

RIJ

I

Megapikseli 10 10 10 10 12 14,6 10

Točna MAX rezolucija 3.872 x

2.592

3.648 x

2.736

3.648 x

2.736

3.648 x

2.736

4.032 x

3.024

4.672 x

3.104

3.872 x

2.592

Memorijska

kartica(Cijena,kapacitet,naziv)

170,00 kn 99,00 kn 150,67 kn 131,00 kn 245,00 kn 356,00 kn 220,00 kn

4 GB6 4 GB 4 GB 2 GB 8 GB 16 GB 8 GB

Transcend Pretec Apaccer Transcend Transcend Take MS Take MS

Dijagonala LCD ekrana 2,5 2,7 2,7 2,7 2,7 2,7 2,7

Baterija Li-lon Li-lon Li-lon Li-lon Li-lon Li-lon Li-lon

Teţina s baterijom 522 g 426 g 426 g 552 g 515 g 800 g 529 g

Dimenzije fotoaparata(mm) 124x94x64 130x91x53 130x91x53 136x92x68 130x94x60 142x101x70 128x97x71

Cijena tijela u kunama 3.999kn 2.599kn 3.399kn 3.399kn 5.599kn 5.999kn 4.799kn

Rapidni okidač(fps7) 3 fps 3,5 fps 3,5 fps 3,5 fps 4 fps 3 fps 2,5 fps

Tablica 3.1.8 prikazuje podatke o alternativama tj. navedenim digitalnim DSLR

fotoaparatima i kriterijima na temelju kojih će biti donesena odluka o odabiru određenog

fotoaparata i ostvaren cilj.

5 Expert Chice software (trial), http://www.expertchoice.com, Datum učitanja: 21.8.2009.g.

6 Mjerna jedinica za kapacitet memorijske kartice (1GB=1024 000 000B, 1MB=1024 000 B, 1KB=1024 B)

7 fps (Frame per second) – slika u sekundi tj. odnosi se na snimanje u nizu.

8 Obrada autora na temelju podataka iz tablice „Karakteristike testiranih uređaja“ časopisa: BUG, srpanj-

kolovoz 2009 godina, str. 104.

6

Slika 3.3. Prikaz hijerarhijskog dijagrama (pogleda) razmatranih kriterija

Slika 3.3. 9prikazuje hijerarhijski dijagram tj. hijerarhijski pogled razmatranih kriterija po

razinama. Na nultoj razini je prikazan cilj. Cilj je odabrati najisplatljivijeg DSLR

fotoaparata. Na prvoj razini se nalaze kriteriji koji se uspoređuju i svaki od njih ima

određeni prioritet. Iz slike se vidi da je zadovoljeno pravilo dekomponiranja, da svaki

roditelj mora imati minimalno dva djeteta. Na drugoj razini se nalaze podkriteriji za

kriterij memorijska kartica. Iz slike 3.3. je vidljivo da se cilj moţe ostvariti razmatranjem

kriterija cijene, megapiksela, maksimalne rezolucije, memorijske kartice (cijene,

kapaciteta, naziva), širine, preglednosti slika pomoću LCD ekrana, baterije, teţine,

dimenzije i rapidnog okidača.

9 Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice, http://www.expertchoice.com, Datum učitanja:

21.8.2009.g.

7

4. Model za odabir digitalnih DSLR fotoaparata AHP metodom

Za rješavanje problema odabira digitalnih DSLR fotoaparata za zaposlenike škole

sukladno prije prikazanim kriterijima i alternativama, koristiti će se AHP metoda

višekriterijskog odlučivanja i softver Expert Choice (Trial verzija). Potrebno je procijeniti

vrijednosti omjera teţina kriterija i vaţnost alternativa, a da se u prikazanom problemu

vrijednosti kriterija izraţavaju kvantitativno, kvalitativno i u različitim mjernim

jedinicama. Pa je potrebno koristiti Saaty – evu skalu. Saaty-evu skalu prikazuje tablica

4.1. 10

Tablica 4.1. Saaty-eva skala

INTENZITET

VAŽNOSTI

DEFINICIJA

EXPERT CHOICE

OBJAŠNJENJE

1

jednako

vaţno

equal

Dva kriterija ili alternative jednako doprinose

cilju

3

umjereno

vaţnije

moderate

Temeljem iskustva i procjena daje se

umjerena prednost barem jednom kriteriju ili

alternativi u odnosu na drugu

5

strogo vaţnije

strong

Temeljem iskustva i procjena strogo se

favorizira jedan kriterij ili alternativa u

odnosu na drugi

7

vrlo stroga,

dokazana

vaţnost

very strong

Jedan kriterij ili alternativa izrazito se

favorizira u odnosu na drugi; njegova

dominacija pokazuje se u praksi

9

ekstremna

vaţnost

extreme

Dokazi na temelju kojih se favorizira jedan

kriterij ili alternativa u odnosu na drugi

potvrđeni su s najvećom uvjerljivošću

2, 4, 6, 8

međuvrijedno

sti

10

Saatyeva skala je omjerna skala koja ima pet stupnjeva intenziteta i četiri međustupnja, a svakom od njih

odgovara vrijednosni sud o tome koliko puta je jedan kriterija vaţniji od drugog. Ista skala koristi se i kod

uspoređivanja dviju alternativa, ali u tom slučaju se vrijednosti skale interpretiraju kao prosudbe koliko se

puta veća prednost daje jednoj alternativi u odnosu na drugu. Preuzeto od Hunjak, T: Višekriterijsko

odlučivanje – AHP metoda, Materijali s predavanja na kolegiju Kvantitativne metode u menadţmentu,

FOI Varaţdin, 2008/09. godina.

8

Slika 4.1. Prikaz matrica omjera prioriteta važnih za odabir najisplatljivijeg DSLR

fotoaparata

Na slici 4.1.11

nalaze se procjene omjera vaţnosti kriterija kod odabira najisplatljivijeg

DSLR fotoaparata, a procjene su određene na temelju iskustva autora ovog rada tj.

fotografa.

11

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice, http://www.expertchoice.com, Datum učitanja: 21.8.2009.g.

9

Tablica 4.2. Prikaz omjera težina kriterija

Inconsistency = 0.06

Slika 4.2. i tablica 4.2. 12

prikazuju kriterije poredane po prioritetu. Iz slike 4.2. je vidljiv

cilj, a to je odabir najisplatljivijeg DSLR fotoaparata, zatim inkonzistentnost koja je

jednaka 0.06 i da kriterij cijena tijela u kunama ima najveći prioritet koji iznosi (0.328) ,

a zatim megapikseli (0.196), memorijska kartica (0.110), točna maksimalna rezolucija

(0.103),

12

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice i opcije priority, http://www.expertchoice.com, Datum učitanja: 21.8.2009.g.

Prikaz

omjera

teţina

kriterija

Megapiksela Maksimalne

rezolucije

Memorijska

kartica

Dijegonala

LCD

ekrana

Baterija Težina s

baterijom

Dimenzije

fotoaparata

Cijena

tijela

Rapidni

okidač

Prioriteti u

odnosu na

cilj

Megapiksela 1,0 3 2 4 4 5 4 0,25 4 0.196

Maksimalne

rezolucije 0,33 1,0 1 3 2 3 3 0,20 2 0.103

Memorijska

kartica 0,50 1 1,0 2 2 3 3 0,25 3 0.110

Dijegonala

LCD ekrana 0,25 0,33 0,50 1,0 0,33 3 1 0,25 0,50 0.049

Baterija 0,25 0,50 0,50 3 1,0 2 2 0,25 1 0.070

Težina s

baterijom 0,20 0,33 0,33 0,33 0,50 1,0 0,50 0,25 0,50 0.035

Dimenzije

fotoaparata 0,25 0,33 0,33 1 0,50 2 1,0 0,20 0,33 0.042

Cijena tijela 4 5 4 4 4 4 5 1,0 4 0.328

Rapidni

okidač 0,25 0,50 0,33 2 1 2 3 0,25 1,0 0.067

Suma

(Prioriteti) 1

10

Slika 4.2. Prikaz kriterija poredanih po prioritetu

baterija (0.070), rapidni okidač (0.067), dijagonala LCD ekrana (0.049), dimenzije

fotoaparata u milimetrima kubnim (0.042), teţina s baterijom (0.035) .

11


podkriterijima te njihovim globalnim i lokalnim težinama

Slika 4.3. 13 prikazuje cilj (Odabir najispltljivijeg DSLR fotoaparata) , kriterije,

podkriterije i alternative u ModelView prozoru programa Expert Choice. Kao primjer

izrađen je model za odabir fotoaparata s dobrim omjerom performansi rapidni okidač,

cijena tijela u kunama , dimenzije fotoaparata u milimetrima kubnim , teţina s baterijom,

baterija, dijagonala LCD ekrana, memorijska kartica, točna maksimalna rezolucija i

megapikseli.

13

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice i opcije ModelView,

http://www.expertchoice.com, Datum učitanja: 21.8.2009.g.

12


podkriterijima te njihovim globalnim i lokalnim težinama (Distributive mode)

Slika 4.4. 14

prikazuje cilj (Odabir najispltljivijeg DSLR fotoaparata) , kriterije,

podkriterije i alternative u ModelView prozoru programa Expert Choice. Kao primjer

izrađen je model za odabir fotoaparata s dobrim omjerom performansi rapidni okidač,

cijena tijela u kunama , dimenzije fotoaparata u milimetrima kubnim , teţina s baterijom,

baterija, dijagonala LCD ekrana, memorijska kartica, točna maksimalna rezolucija i

megapikseli. Alternative su u distributive mode pogledu.

14

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice i opcije ModelView,


13

5. Određivanje prioriteta alternativa po kriterijima

Definiranjem modela za izbor najisplatljivijeg DSLR fotoaparata i određivanjem

teţina kriterija i podkriterija stekli su se uvjeti za određivanje prioriteta alternativa

uspoređivanjem po pojedinim kriterijima i podkriterijima u cilju odabira najpovoljnijeg i

najisplatljivijeg DSLR fotoaparata. (Slike od 5.1., 5.3., 5.5., 5.6., 5.7., 5.8., 5.12.)(Tablice

od 5.1. do 5.7.)15

Slika 5.1. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Megapikseli“

15

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice (Opcija Pairwise Numerical Comparisons) i

Word-a, http://www.expertchoice.com, Datum učitanja: 21.8.2009.g.

14

Tablica 5.1. Prioriteti alternativa po kriteriju „Megapikseli“

Kriterij

megapikseli

Nikon

D40x

Olympus

E-420

Olympus

E-450

Olympus

E-520

Olympus

E-620

Pentax

K20D

Sonny

Alpha

A330

Nikon

D40x 1.0 1 1 1 0.50 0.25 1

Olympus

E-420 1 1.0 1 1 0.50 0.25 1

Olympus

E-450 1 1 1.0 1 0.50 0.25 1

Olympus

E-520 1 1 1 1.0 0.50 0.25 1

Olympus

E-620 2 2 2 2 1.0 0.33 2

Pentax

K20D 3 4 4 4 4 1.0 4

Sonny

Alpha

A330

1 1 1 1 0.50 0.25 1.0


Slika 5.2. Prikaz metrike za točnu maksimalnu rezoluciju pojedinog fotoaparata

15

Točna maksimalna rezolucija je bitan kriterij. Raspon maksimalne rezolucije koji se

uzima u obzir je u rasponu od 9980928 piksela do 14501888 piksela. Navedeni iskaz u

programskom paketu biljeţi se na način kao što je to prikazano na slici 5.2. 16

Korištena

je uzlazna linearna funkcija. Minimalna rezolucija ponuđenih fotoaparata s memorijskim

karticama koji su u paketu s ponuđenim fotoaparatom iznosi 9980928 piksela, dok je

maksimalna rezolucija ponuđenih fotoaparata 14501888 piksela.

Slika 5.3. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Memorijska kartica“

16

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice i opcije Utility Curve, http://www.expertchoice.com, Datum učitanja: 21.8.2009.g.

16

Tablica 5.2. Prioriteti alternativa po kriteriju „Memorijska kartica“

Cijena

memorijskih

kartica u

paketu s

fotoaparatom

Kapacitet Naziv

Cijena

memorijskih

kartica u

paketu s

fotoaparatom

1,0 1 0.50

Kapacitet 2 1,0 0.50

Naziv 2 1 1,0


Slika 5.4. Prikaz metrike za cijenu memorijskih kartica u paketu s ponuđenim

fotoaparatom za pojedine DSLR fotoaparate

Cijena memorijskih kartica u paketu s ponuđenim fotoaparatom je jedan od vrlo bitnih

podkriterija za kriterij memorijska kartica. Raspon cijena memorijskih kartica u paketu s

17

ponuđenim fotoaparatom koji se uzima u obzir je u rasponu od 99 do 356 novčanih

jedinica (kuna). Navedeni iskaz u programskom paketu biljeţi se na način kao što je to

prikazano na slici 5.4. 17

Korištena je opet uzlazna linearna funkcija. Minimalna cijena

ponuđenih memorijskih kartica u paketu s ponuđenim fotoaparatom je 99 kuna, dok je

maksimalna cijena ponuđenih memorijskih kartica u paketu s ponuđenim fotoaparatom

356 kuna.

Slika 5.5. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Kapacitet“

17


18

Tablica 5.3. Prioriteti alternativa po kriteriju „Kapacitet“

Kriterij

megapikseli

Nikon

D40x

Olympus

E-420

Olympus

E-450

Olympus

E-520

Olympus

E-620

Pentax

K20D

Sonny

Alpha

A330

Nikon

D40x 1.0 1 1 2 0.50 0.33 0.50

Olympus

E-420 1 1.0 1 2 0.50 0.33 0.50

Olympus

E-450 1 1 1.0 2 0.50 0.33 0.50

Olympus

E-520 0.50 0.50 0.50 1.0 0.33 0.25 0.33

Olympus

E-620 2 2 2 3 1.0 0.50 1

Pentax

K20D 3 3 3 4 2 1.0 2

Sonny

Alpha

A330

2 2 2 3 1 0.50 1.0


Slika 5.6. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Naziv“

19

Tablica 5.4. Prioriteti alternativa po kriteriju „Naziv“

Kriterij

megapikseli

Nikon

D40x

Olympus

E-420

Olympus

E-450

Olympus

E-520

Olympus

E-620

Pentax

K20D

Sonny

Alpha

A330

Nikon

D40x 1.0 0.11 0.11 0.11 0.11 1 1

Olympus

E-420 9 1.0 1 1 1 9 9

Olympus

E-450 9 1 1.0 1 1 9 9

Olympus

E-520 9 1 1 1.0 1 9 9

Olympus

E-620 9 1 1 1 1.0 9 9

Pentax

K20D 1 0.11 0.11 0.11 0.11 1.0 1

Sonny

Alpha

A330

1 0.11 0.11 0.11 0.11 1 1.0


Slika 5.7. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Dijagonala LCD ekrana“

20

Tablica 5.5. Prioriteti alternativa po kriteriju „Dijagonala LCD ekrana“

Kriterij

megapikseli

Nikon

D40x

Olympus

E-420

Olympus

E-450

Olympus

E-520

Olympus

E-620

Pentax

K20D

Sonny

Alpha

A330

Nikon

D40x 1.0 0.33 0.33 0.33 0.33 0.33 0.33

Olympus

E-420 3 1.0 1 1 1 1 1

Olympus

E-450 3 1 1.0 1 1 1 1

Olympus

E-520 3 1 1 1.0 1 1 1

Olympus

E-620 3 1 1 1 1.0 1 1

Pentax

K20D 3 1 1 1 1 1.0 1

Sonny

Alpha

A330

3 1 1 1 1 1 1.0


Slika 5.8. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Baterija“

21

Tablica 5.6. Prioriteti alternativa po kriteriju „Baterija“

Kriterij

megapikseli

Nikon

D40x

Olympus

E-420

Olympus

E-450

Olympus

E-520

Olympus

E-620

Pentax

K20D

Sonny

Alpha

A330

Nikon

D40x 1.0 1 1 1 1 1 1

Olympus

E-420 1 1.0 1 1 1 1 1

Olympus

E-450 1 1 1.0 1 1 1 1

Olympus

E-520 1 1 1 1.0 1 1 1

Olympus

E-620 1 1 1 1 1.0 1 1

Pentax

K20D 1 1 1 1 1 1.0 1

Sonny

Alpha

A330

1 1 1 1 1 1 1.0


Slika 5.9. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Težina s baterijom“

22

Slika 5.918

prikazuje prioritete alternativa po kriteriju teţina s baterijom. Ovdje je

upotrijebljena opcija RATINGS. RATINGS je formula za rangiranje s kojima se

dodjeljuju diskretne teţine alternativama. Najviši prioritet imaju u ovom slučaju

alternative tj. tipovi fotoaparata koji su najlakši. Teţina je izraţena u gramima. Najlakši

fotoaparat je teţak 426 g , dok je najteţi 800 g.

Slika 5.10. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Dimenzije fotoaparata u mm“

Slika 5.1019

prikazuje prioritete alternativa po kriteriju dimenzije fotoaparata u

milimetrima kubnim. Ovdje je upotrijebljena opcija RATINGS. RATINGS je formula za

rangiranje s kojima se dodjeljuju diskretne teţine alternativama. Najviši prioritet imaju u

18

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice i opcije Ratings,

http://www.expertchoice.com, Datum učitanja: 21.8.2009.g. 19

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice i opcije Ratings,


23

ovom slučaju alternative tj. tipovi fotoaparata koji su najmanji. Dimenzija je izraţena u

gramima. Najmanjih dimenzija je fotoaparat 626990 milimetara kubnih , dok je najveći

fotoaparat 1003940 milimetara kubnih.

Slika 5.11. Prikaz metrike za cijenu tijela u kunama pojedinog fotoaparata

Cijena tijela u kunama je najbitniji kriterij. Raspon cijena tijela u kunama koji se uzima u

obzir je u rasponu od 2599 kuna do 5999 kuna. Navedeni iskaz u programskom paketu

biljeţi se na način kao što je to prikazano na slici 5.11. 20

Korištena je uzlazna linearna

funkcija. Najmanja cijena tijela u kunama iznosi 2599 kuna, dok je najveća cijena

ponuđenih fotoaparata 5999 kuna.

20


24

Slika 5.12. Prikaz prioriteta alternativa po kriteriju „Rapidni okidač“

Tablica 5.7. Prioriteti alternativa po kriteriju „Rapidni okidač“

Kriterij

megapikseli

Nikon

D40x

Olympus

E-420

Olympus

E-450

Olympus

E-520

Olympus

E-620

Pentax

K20D

Sonny

Alpha

A330

Nikon

D40x 1.0 0.50 0.50 0.50 0.33 1 2

Olympus

E-420 2 1.0 1 1 0.50 2 3

Olympus

E-450 2 1 1.0 1 0.50 2 3

Olympus

E-520 2 1 1 1.0 0.50 2 3

Olympus

E-620 3 2 2 2 1.0 3 4

Pentax

K20D 1 0.50 0.50 0.50 0.33 1.0 2

Sonny

Alpha

A330

0.50 0.33 0.33 0.33 0.25 0.50 1.0


25

6. Rezultat

Po izvršenim proračunima prioriteta alternativa u odnosu na pojedine kriterije i

podkriterije temeljenim na kreiranom modelu dobiveni su završni rezultati izbora.

Slika 6.1. Prikaz prioriteta alternativa po kriterijima

Slika 6.1. 21

prikazuje lokalne prioritete alternativa , kao i teţine kriterija. U

nastavku su histogramima prikazani odnosi kriterija za pojedine alternative (Slike od 6.2.

do 6.8.22

).

21

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice i opcije Data Grid, http://www.expertchoice.com,

Datum učitanja: 21.8.2009.g. 22

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice i opcije Priorities derived from Pairwise

Comparisons, http://www.expertchoice.com, Datum učitanja: 21.8.2009.g.

26

Slika 6.2. Odnos alternativa prema kriteriju „Megapikseli“

Slika 6.3. Odnos alternativa prema kriteriju „Memorijska kartica“

27


„Kapacitet “)


„Naziv“)

28

Slika 6.6. Odnos alternativa prema kriteriju „Dijagonala LCD ekrana“

Slika 6.7. Odnos alternativa prema kriteriju „Baterija“

29

Slika 6.8. Odnos alternativa prema kriteriju „Rapidni okidač“

30

7. Analiza osjetljivosti

Analiza osjetljivosti provodi se s ciljem da se utvrdi osjetljivost prioriteta alternativa

s obzirom na promjene u procjenama relativnih vaţnosti pojedinih elemenata AHP

strukture. 23

Bez obzira što rezultati izbora alternativa temeljeni na sintezi uspostavljenog

modela pokazuju da je razlika između prvih dviju alternativa (Nikon D40x i Olympus E-

420) i ostalih alternativa relativno velika, moguće je mijenjati teţine pojedinih kriterija s

obzirom da su oni rezultat subjektivne procjene. Potrebno je sagledati kako to moţe

utjecati na promjenu prioriteta alternativa, odnosno utjecati na konačan izbor ciljane

varijable tj. fotoaparata. U skladu s tim, analiza osjetljivosti prema opciji Gradient biti će

provedena za slijedeće kriterije:

Megapiskeli

Cijena

7.1. Analiza osjetljivosti – Megapikseli

Kriterij megapikseli ima najveću teţinu poslije kriterija cijena i on je drugi po redu

najvaţniji (po prioritetu). Promatrano je koliko su prioriteti alternativa osjetljivi na

promjenu teţine promatranog kriterija.

23

Hunjak, T., (2008), ''Višekriterijsko odlučivanje – AHP metoda'', Materijali za pripremu ispita iz kolegija Kvantitativne metode u menadţmentu, Poslijediplomski specijalistički studij Menadţment poslovnih

sustava, Fakultet organizacije i informatike Varaţdin.

31

Slika 7.1. Osjetljivost na promijenu težine kriterija Megapikseli

Iz slike 7.1. 24

je vidljivo da Pentax K20D fotoaparat ima prioritet daleko najznačajniji s

porastom teţine promatranog kriterija (Megapikseli). Fotoaparatima Olympus E-620 i

Sony Alpha A330 prioriteti se povećavaju, ali ne toliko značajno. Dok na prioritet

preostalih alternativa , promjena teţine kriterija relativno malo utječe. Primijenjena je

opcija gradient.

24

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice i opcije Gradient, http://www.expertchoice.com, Datum učitanja: 21.8.2009.g.

32

7.2. Analiza osjetljivosti – Cijena

S obzirom da kriterij cijena ima najveću teţinu i ona ima najviši prioritet.

Promatrano je koliko su prioriteti alternativa osjetljivi na promjenu teţine promatranog

kriterija. Slika 7.2.

Slika 7.2. Osjetljivost na promijenu težine kriterija Cijena

Iz slike 7.2. 25

je vidljivo da Olympus E-420 fotoaparat ima prioritet daleko najznačajniji

s porastom teţine promatranog kriterija (Cijena). Fotoaparatima Olympus E-520,

25

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice i opcije Gradient, http://www.expertchoice.com, Datum učitanja: 21.8.2009.g.

33

Olympus E-450 i Nikon D40x prioriteti se povećavaju, ali ne toliko značajno. Dok na

prioritet preostalih alternativa, promjena teţine kriterija relativno malo utječe.

Primijenjena je opcija gradient.

7.3. Analiza osjetljivosti – OPCIJA „DINAMIC“

Prema opciji "Dinamic", moguće je vidjeti kako se dinamički mijenjaju prioriteti

alternativa ukoliko se mijenjaju teţine pojedinih kriterija. U skladu s analiziranim

modelom, vidljivo je da značajnu prednost nad ostalima ima alternativa Olympus E-420.

Slika 7.3. Analiza osjetljivosti prema promatranom modelu

34

Slika 7.3. 26

prikazuje analizu osjetljivosti prema promatranom modelu. Na lijevoj strani

slike su prikazani udjeli utjecaja pojedinih kriterija na prioritete alternativa (fotoaparata).

Na temelju slike se vidi da kriterij cijena tijela u kunama sa 32,8 %, megapikseli sa 19,6

% , kriterij točna maksimalna rezolucija sa 10,3 %, kriterij memorijska kartica sa 11 %

zastupljenosti doprinose prioritetima alternativa.

7.4. Analiza osjetljivosti – OPCIJA "HEAD TO HEAD"

Pomoću opcije u alatu Expert Choice "HEAD TO HEAD", moguće je usporediti

dvije alternative prema promatranim kriterijima, odnosno, odrediti koja od njih ima

prednost u odnosu na drugu prema već prije definiranim kriterijima. Kod ove opcije, ako

je jedna alternativa kvalitetnija od druge , tada će površina pravokutnika ilustracijom

prikazati koliko je ta alternativa bolja, pa će površina pravokutnika biti okrenuta boljoj

alternativi. Informacija o tome koja je alternativa bolja, predstavljena je prostornom

pozicijom pravokutnika. Kod opcije „Head to head“ ukupna odluka o kvaliteti alternativa

moţe uočiti iz zadnjeg pravokutnika Owerall obojanog sivom bojom.

26

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice i opcije Dinamic, http://www.expertchoice.com, Datum učitanja: 21.8.2009.g.

35

Slika 7.4. Analiza osjetljivosti "head to head" između dviju alternativa (Nikon D40x

i Olympus E-420)

Slika 7.4. 27

prikazuje alternative Nikon D40x i Olympus E-420. Na temelju slike moţe se

uočiti da je alternativa Nikon D40x bolja od alternative Olympus E-420 po pitanju

kriterija točna maksimalna rezolucija, što je označeno površinom plave boje. Ostali

kriteriji su naklonjeni alternativi Olympus E-420, pa su pravokutnici prikazani na strani

alternative Olympus E-420 i obojani su crvenom bojom. Ukupna odluka o kvaliteti

alternativa Nikon D40x i Olympus E-420, naklonjena je alternativi Olympus E-420, što

se moţe uočiti iz zadnjeg pravokutnika Owerall obojanog sivom bojom.

27

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice i opcije Head to Head, http://www.expertchoice.com, Datum učitanja: 21.8.2009.g.

36

Slika 7.5. Analiza osjetljivosti "head to head" između dviju alternativa (Olympus E-

420 i Nikon D40x)

Slika 7.5. 28

prikazuje alternative Olympus E-420 i Olympus E-450. Na temelju slike

moţe se uočiti da je alternativa Olympus E-420 bolja od alternative Olympus E-450 po

pitanju kriterija cijena tijela , što je označeno površinom crvene boje. Ostali kriteriji

jednako utječu na obje alternative (Olympus E-420 i Olympus E-450). Ukupna odluka o

kvaliteti alternativa Olympus E-420 i Olympus E-450 , naklonjena je alternativi Olympus

E-420, što se moţe uočiti iz zadnjeg pravokutnika Owerall obojanog sivom bojom. Ova

slika je najzanimljivija, jer se iz nje moţe vidjeti da DSLR fotoaparati tj. alternative

Olympus E-420 i Olympus E-450 imaju gotovo iste karakteristike. A cijena fotoaparata

28


37

Olympus E-420 je znatno manja. Tu se moţe uzeti u obzir i politika proizvođača i

količina proizvedenih fotoaparata. Tako da je jako teško nabaviti Olympus E-420.

Umjesto njega nude alternativu Olympus E-450 pa višoj cijeni, jednakih karakteristika.

Uzrok toga je ţelja za profitom.

Slika 7.6. Analiza osjetljivosti "head to head" između dviju alternativa (Olympus E-

420 i Pentax K20D)

Slika 7.6. 29

prikazuje alternative Olympus E-420 i Pentax K20D. Na temelju slike moţe

se uočiti da je alternativa Olympus E-420 bolja od alternative Pentax K20D po pitanju

memorijskih katica, teţine s baterijom, dimenzije, cijene tijela, rapidnog okidača, što je

označeno površinom crvene boje. Kriteriji dijagonala LCD-a i baterija jednako utječu na

29


38

obje alternative (Olympus E-420 i Pentax K20D). Dok su kriteriji megapikseli i točna

maksimalna rezolucija naklonjeni alternativi Pentax K20D. Ukupna odluka o kvaliteti

alternativa, Olympus E-420 i Pentax K20D, naklonjena je alternativi Olympus E-420, što

se moţe uočiti iz zadnjeg pravokutnika Owerall obojanog sivom bojom. Između ovih

dviju alternativa je najmanji pravokutnik obojani sivom bojom na strani Olympusa E-

420.

Slika 7.7. Preformance grafički prikaz utjecaja pojedinih kriterija na alternative

Slika 7.7.30

prikazuje tzv. Performanse. Na grafičkom prikazu se mogu vidjeti utjecaji

pojedinih teţina kriterija na ukupni i isto tako na trenutni poredak alternativa. Ukupni

30

Obrada autora pomoću trial verzije alata Expert Chice i opcije Performanse,


39

poredak alternativa predstavlja poredak alternativa pod utjecajem teţina svih kriterija,

dok trenutni poredak alternativa predstavlja promjenu prioriteta alternative pod utjecajem

teţine jednog kriterija. Na X-osi su prikazani kriteriji, dok su na Y-osi prikazane teţine

pojedinih kriterija.

40

8. Zaključak

Odlučivanje je proces stvaranja odluka koji se sastoji od odgovora na tri pitanja:

Što je problem koji odlučivanjem treba riješiti? Koje akcije odnosno koja rješenja nam

stoje na raspolaganju za rješavanje problema? Koje rješenje problema je najbolje? 31

Problem koji smo riješili bio je odabrati najisplatljiviji DSLR fotoaparat. Cilj je ostvaren

na temelju rezultata koji je prikazan Expert Choice-om. Odgovor na drugo pitanje.

Rješenja koja su nam bila na raspolaganju su odabrati: Nikon D40x, Olympus E-420,

Olympus E-450, Olympus E-520, Olympus E-620, Pentax K20D, Sonny Alpha A330.

Najbolje je nabaviti na temelju postavljenih kriterija fotoaparat Olympus E-420.

Primjenom AHP metode došlo se do zaključka da je bolje donositi vaţne odluke uz

pomoć AHP metoda za višekriterijsko odlučivanje nego na temelju intuicije. Subjektivni

način donošenja odluka moguće je djelomično optimizirati uz primjenu Expert Choice

alata. Promatrajući cjelokupnu problematiku izbora DSLR fotoaparata, pomoću

višekriterijskog odlučivanja korištenjem AHP metode, moţe se reći da spomenuta

metoda moţe značajno pomoći u cjelovitom procesu donošenja odluka ovog tipa i tako

doprinijeti boljoj opremljenosti škole.

31

Baračkai Zoltan, Prezentacija s predavanja iz teorije odlučivanja, Pripremila Begičević Nina, 2006/07.

41

Literatura

1. Baračkai Zoltan, Prezentacija s predavanja iz teorije odlučivanja, Pripremila Begičević

Nina, 2006/07.

2. Hunjak, T., (2008), ''Višekriterijsko odlučivanje – AHP metoda'', Materijali za

pripremu ispita iz kolegija Kvantitativne metode u menadţmentu, Poslijediplomski

specijalistički studij Menadţment poslovnih sustava, Fakultet organizacije i

informatike Varaţdin.

3. Expert Chice software (trial), http://www.expertchoice.com, Datum učitanja:

21.8.2009.g.

4. BUG, srpanj-kolovoz 2009 godina, str. 104

5. http://web.zpr.fer.hr/ergonomija/2004/forza/rjecnikr.htm, Datum učitanja: 28.8.2009.g.

Documents

ODABIR DIGITALNIH DSLR FOTOAPARATA AHP METODOMfree-ck.t-com.hr/Margareta/Kvantitativne_metode_u...ODABIR DIGITALNIH DSLR FOTOAPARATA AHP METODOM II Sadržaj 1. Uvod..... 1 2. Opis