1

Σςγγπαφείρ:

Δηξήλε Φηιηππάθε-Warburton

Μηραήι Γεωξγηαθέληεο

Γεώξγηνο Κνηδόγινπ

Μαξγαξίηα Λνπθά

Σύληαμε ηνπ παξόληνο αξρείνπ:

Αιεμάλδξα Φ. Κνπινπκπαξίηζε, Σύκβνπινο ηνπ Π.Η.

Πελειόπε Παπαϊωάλλνπ, θηιόινγνο

«Γξακκαηηθή Δ΄ θαη Ση΄ Γεκνηηθνύ»

Τν λέν εγρεηξίδην Γξακκαηηθήο

Αθνινπζεί ηηο ζύγρξνλεο ηάζεηο ζηε δηδαζθαιία

ηεο γξακκαηηθήο, θαζώο βνεζά ηνλ καζεηή λα

ζπλεηδεηνπνηήζεη ηε ιεηηνπξγία δύν επηπέδωλ:

• ηνπ επηπέδνπ ηεο πεξηγξαθήο ηωλ γιωζζηθώλ

θαηλνκέλωλ κε ηε ρξήζε νξνινγίαο, δει.

κεηαγιώζζαο, π.ρ. «επίζεην», «ξήκα» θηι.

• ηνπ επίπεδνπ ηεο ρξήζεο ηεο γιώζζαο, δειαδή

ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο ζηελ επηθνηλωλία, π.ρ.

«Φξεζηκνπνηώ ηε γιώζζα γηα λα επηθνηλωλήζω»,

«Μηιώ γηα αλζξώπνπο, δώα, πξάγκαηα, ελέξγεηεο,

θαηαζηάζεηο θαη ηδηόηεηεο» θηι.

Τα 5 μέπη ηηρ νέαρ Γπαμμαηικήρ

Μεηαγλώζζα Λειηοςπγίερ ηηρ γλώζζαρ και γλωζζικέρ δεξιόηηηερ

1. Πξαγκαηνινγία 1. Χπηζιμοποιώ ηη γλώζζα για να επικοινωνήζω

α. Τη θάλω κε ηα ιόγηα;

β. Πώο δεκηνπξγώ έλα θείκελν; (ύθνο, είδε θεηκέλωλ, δνκή

παξαγξάθνπ, θεηκεληθνί δείθηεο, θαλόλεο ζηελ επηθνηλωλία)

2. Φωλνινγία 2. Μιλώ και γπάθω

Φζόγγνη, γξάκκαηα, ζπιιαβέο, ηνληζκόο, ζηίμε

3. Κιηηηθή

κνξθνινγία

3. Σσημαηίζω λέξειρ

α. Μηιώ γηα αλζξώπνπο, δώα, πξάγκαηα, ελέξγεηεο, θαηαζηάζεηο θαη

ηδηόηεηεο (νπζηαζηηθό)

β. Γίλω πεξηζζόηεξεο πιεξνθνξίεο γηα αλζξώπνπο... (επίζεην)

γ. Κάλω θάηη ή παζαίλω θάηη ή βξίζθνκαη ζε κηα θαηάζηαζε (ξήκα)

θηι.

4. Σύληαμε 4. Σςνθέηω θπάζειρ και πποηάζειρ

Δίδε θξάζεωλ, είδε πξνηάζεωλ, ζεηξά ηωλ ζπζηαηηθώλ ηεο απιήο

πξόηαζεο, επζύο – πιάγηνο ιόγνο

5. Παξαγωγηθή

κνξθνινγία,

ζύλζεζε θαη

ζεκαζηνινγία

5. Βπίζκω ηιρ ζσέζειρ ηων λέξεων

α. Πώο θηηάρλω ιέμεηο;

β. Τη ζεκαίλνπλ νη ιέμεηο;

4

«Φξεζηκνπνηώ ηε γιώζζα

γηα λα επηθνηλωλήζω»

• Λεθηηθέο πξάμεηο

• Κείκελν – θεηκεληθά είδε

• Σύλζεζε θεηκέλνπ

– δνκή παξαγξάθνπ

– ζρέζεηο ζπλνρήο

– θεηκεληθνί δείθηεο

• Δπίπεδα ύθνπο

• Καλόλεο επηθνηλωλίαο

5

«Μηιώ θαη γξάθω –

Φζόγγνη, γξάκκαηα θαη ζπιιαβέο»

• Φζόγγνη – γξάκκαηα

• Λέμεηο θαη ζπιιαβέο

• Απαινηθή θωλήεληνο

• Τόλνο θαη

νξζνγξαθηθά ζεκεία

• Σεκεία ζηίμεο

• Τν ηειηθό -ν

6

«Σρεκαηίδω ιέμεηο»

• Πξόηππα θιίζεο ηωλ

κεξώλ ηνπ ιόγνπ

– Αθνινπζνύληαη ηα

πξόηππα πνπ καο

είλαη νηθεία από

παιαηόηεξα εγρεηξίδηα.

7

«Σπλζέηω θξάζεηο θαη πξνηάζεηο»

• Βαζηθά ζηνηρεία

θξαζηηθήο δνκήο

– Ζ πξόηαζε ωο

ζπλδπαζκόο κηθξόηεξωλ

ζπζηαηηθώλ/θξάζεωλ

• Δίδε πξνηάζεωλ

– θύξηεο

– δεπηεξεύνπζεο /

εμαξηεκέλεο

• Δμαξηεκέλεο πξνηάζεηο

• Δπζύο θαη πιάγηνο ιόγνο

8

«Βξίζθω ηηο ζρέζεηο ηωλ ιέμεωλ»

• Παξαγωγή ιέμεωλ

• Σύλζεζε

• Σεκαζηαθέο ζρέζεηο

ιέμεωλ

9

Φαξαθηεξηζηηθά ηεο Γξακκαηηθήο

• Βηβιίν αλαθνξάο

• Πεξηιακβάλεη δύν επηπιένλ επίπεδα

πεξηγξαθήο ηεο γιώζζαο.

• Δθηεηακέλε ιεηηνπξγηθή εηθνλνγξάθεζε

• Αθνινπζεί ηηο αξρέο ηεο ζύγρξνλεο

αλάιπζεο ηεο γιώζζαο.

Δπηζεκάλζεηο γηα ηε λέα Γξακκαηηθή

1. Βηβιίν αλαθνξάο

– Δίλαη βηβιίν αλαθνξάο θαη όρη εγρεηξίδην πνπ

ην επεμεξγάδεηαη θαη ην κειεηά ν δάζθαινο θαη

ν καζεηήο γξακκηθά.

2. Πεξηιακβάλεη δύν λέα κέξε (1ν θαη 4ν)

– Λεηηνπξγία ηεο γιώζζαο ζε θαηαζηάζεηο

επηθνηλωλίαο (Ππαγματολογία)

– Γνκή πξνηάζεωλ θαη θξάζεωλ – Δίδε

πξνηάζεωλ (Σύνταξη)

3. Τν λέν εγρεηξίδην δίλεη πξνηεξαηόηεηα:

– ζηνλ πξνθνξηθό ιόγν, ζύκθωλα κε ηηο

απαηηήζεηο ηεο ζύγρξνλεο γιωζζνινγίαο,

– ζηε ιεηηνπξγία θαη ζηε ρξήζε ηωλ

γιωζζηθώλ δνκώλ θαη θαηλνκέλωλ θαη όρη

ζηελ νξνινγία ηνπο, π.ρ. «Γίλω πεξηζζόηεξεο

πιεξνθνξίεο γηα αλζξώπνπο…» (ιεηηνπξγία)

κε ηε ρξήζε «επηζέηωλ» (νξνινγία).

Δπηζεκάλζεηο γηα ηε λέα Γξακκαηηθή

4. Ληγόηεξε ύιε Οξηζκέλα δύζθνια γιωζζηθά θαηλόκελα

παξνπζηάδνληαη ζε απινπζηεπκέλε κνξθή, ώζηε

νη καζεηέο λα πάξνπλ κηα πξώηε γεύζε γηα

γιωζζηθέο έλλνηεο ηηο νπνίεο ζα δηδαρζνύλ

αλαιπηηθόηεξα ζε κεγαιύηεξε ζρνιηθή βαζκίδα.

5. Δηθνλνγξάθεζε Γηαζέηεη εηθνλνγξάθεζε ιεηηνπξγηθή θαη όρη

δηαθνζκεηηθή, κε ηε βνήζεηα ηεο νπνίαο

δύζθνιεο γιωζζηθέο έλλνηεο κεηαηξέπνληαη ζε

παξαζηάζεηο εύιεπηεο ζηνπο καζεηέο.

Δπηζεκάλζεηο γηα ηε λέα Γξακκαηηθή

13

Άιια λέα ζηνηρεία

1. Λεθηηθέο πξάμεηο, επίπεδα ύθνπο,

θαλόλεο επηθνηλωλίαο, θαλόλεο

ζπλεξγαζίαο, θεηκεληθά είδε θ.ά.

2. Έλλνηα ηεο δνκήο, αλάιπζε ηωλ

πξνηάζεωλ ζε θξάζεηο

3. Διεπζεξία ζηε ζεηξά ηωλ πξνηαζηαθώλ

όξωλ

Άιια λέα ζηνηρεία

4. Εεηήκαηα ζηίμεο

– Γηαηεξείηαη ην ηειηθό «λ» ζηελ αηηηαηηθή ηνπ

αξζεληθνύ νξηζηηθνύ θαη ανξίζηνπ άξζξνπ, π.ρ.

«Σηνλ δξόκν ζπλάληεζα έλαλ δάζθαιν ηνπ

ζρνιείνπ κνπ», γηα λα απνθεύγεηαη ε ζύγρπζε

κε ην νπδέηεξν άξζξν: «Έρω έλα λέν (λα ζνπ

πω)» θαη «Έρω έλαλ λέν θίιν».

5. Πνηόλ ελεξγείαο θαη ηύπνη ππνηαθηηθήο – Δπηζεκαίλεηαη όηη νη ρξόλνη ηεο νξηζηηθήο δειώλνπλ ηαπηόρξνλα θαη ρξνληθή βαζκίδα (παξειζόλ, παξόλ, κέιινλ) θαη πνηόλ ελεξγείαο (ζπλνπηηθό, κε ζπλνπηηθό, ζπληειεζκέλν), ελώ ε ππνηαθηηθή δειώλεη κόλν πνηόλ ελεξγείαο. – Έηζη, αληί γηα ηνπο όξνπο «Υπνηαθηηθή Δλεζηώηα, Ανξίζηνπ θαη Παξαθεηκέλνπ» ρξεζηκνπνηνύληαη νη γιωζζνινγηθά αθξηβέζηεξνη όξνη «Δμαθνινπζεηηθή, Σπλνπηηθή θαη Σπληειεζκέλε Υπνηαθηηθή», αληίζηνηρα.

Άιια λέα ζηνηρεία

Σύλδεζε ηεο Γξακκαηηθήο

κε ηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα ηεο Γιώζζαο

• Με ηελ θπθινθνξία ηεο «Γξακκαηηθήο Δ΄ θαη Ση΄

Γεκνηηθνύ» νινθιεξώλεηαη ην εθπαηδεπηηθό πιηθό γηα ην

γιωζζηθό κάζεκα. Σηα βηβιία Γιώζζαο ηεο Δ΄θαη ηεο Ση΄

Γεκνηηθνύ έρνπλ γίλεη νη απαξαίηεηεο πξνζαξκνγέο κε

ζθνπό ηελ ελαξκόληζε κε ηε λέα Γξακκαηηθή.

• Όπωο ην ζρνιηθό βηβιίν θαη ην ινγηζκηθό ηεο Γιώζζαο,

έηζη θαη ε Γξακκαηηθή απνηειεί ζεκείν αλαθνξάο γηα

κάζεζε, άζθεζε, εθαξκνγή θαη αλάπηπμε γιωζζηθώλ

δεμηνηήηωλ και όσι πιηθό γηα απνζηήζηζε θαη αθεηεξία

γηα εθηελείο αζθήζεηο θιίζεωλ νπζηαζηηθώλ, επηζέηωλ,

ξεκάηωλ θηι.