ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ...ikee.lib.auth.gr/record/130676/files/FAKAMARIAAEM178.pdf · 2012-11-13 · ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

1

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 6Β ΤΟΥ

ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΧΟΡΤΙΑΤΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΧΟΡΤΙΑΤΗ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ:

Εκπόνηση:

Φάκα Μαρία

Επίβλεψη:

Χατζηκοκόλη Σοφία

Βέροια Ιούνιος 2012

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 6Β ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΧΟΡΤΙΑΤΗ

ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

2

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ:

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 6Β ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ

ΧΟΡΤΙΑΤΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΧΟΡΤΙΑΤΗ

Εκπόνηση:

Φάκα Μαρία

Επίβλεψη:

Χατζηκοκόλη Σοφία

Βέροια Ιούνιος 2012


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

3

Ευχαριστίες

Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους βοήθησαν στην εκπόνηση της διπλωματικής εργασίας

τόσο πρακτικά όσο και υποστηρικτικά. Πιο συγκεκριμένα θέλω να ευχαριστήσω την κα

Γεμενετζή Γεωργία για την παραχώρηση του υποβάθρου του οικισμού του Χορτιάτη σε

ψηφιακή μορφή όπως επίσης και για την καθοδήγηση της στην αρχική επίβλεψη της

διπλωματικής εργασίας μου, την κα Σεγκούνη Μάγδα από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού

Θεσσαλονίκης για την παραχώρηση των πληροφοριών σχετικά με το υπό έγκριση Γενικό

Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Χορτιάτη. Ιδιαίτερα θέλω να ευχαριστήσω την κα Χατζηκοκόλη

Σοφία για την εκ νέου ανάληψη της επίβλεψης της διπλωματικής εργασίας, την συνεργασία,

την καθοδήγηση και τις χρήσιμες υποδείξεις και προτροπές κατά την διάρκεια εκπόνηση της.

Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους δικούς μου ανθρώπους, οι οποίοι βοήθησαν με τον

τρόπο τους και υπήρξαν ιδιαίτερα υπομονετικοί και κατανοητικοί κατά την διάρκεια της

εργασίας μου.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

4

Περιεχόμενα

Εισαγωγή…………………………………………………………………………………………………………………..8

Μεθοδολογία ………………………………………………………………………………………………………….10

Μέρος Α: Θεωρητικό μέρος ……………………………………………………………………………………12

1. Πολεοδομικός Σχεδιασμός………………………………………………………………………………………….12

2. Πολεοδομική μελέτη (Πολεοδομική οργάνωση και ρυμοτομικό σχέδιο )…………………….…..13

3. Αρχές πολεοδομικού σχεδιασμού ……………………………………………………………………………...16

3. 1 Συμπαγής πόλη / Συνεκτική οικιστική ανάπτυξη………………………………………………………..16

3. 2 Μείξη χρήσεων και ολοκληρωμένος συγκοινωνιακός σχεδιασμός…………………………….....17

3. 3 Εξασφάλιση και προστασία ανοικτών και πράσινων χώρων ………………………………………20

3. 4 Λεπτομερειακός αστικός σχεδιασμός και κανόνες δόμησης ………………………………………..24

3. 5 Ενίσχυση των κέντρων των πόλεων………………………………………………………………………….30

Μέρος Β: Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης …………………………………………………32

4. 1 Θέση, όρια, χρήσεις γης στον έξω- αστικό χώρο, διοικητικά δεδομένα και ένταξη στην ευρύτερη περιοχή ………………………………………………………………………………………………………..32

4. 2 Διοικητική , δημογραφική και κοινωνικό – οικονομική φυσιογνωμία …………………………34

4. 3 Θεσμικό πλαίσιο δόμησης, ρυθμίσεις και περιορισμοί ………………………………………………49

4. 4 Ιδιοκτησιακό καθεστώς και κατατμήσεις…………………………………………………………………..52

4. 5 Κατάσταση δομημένου περιβάλλοντος – υλοποιημένος Συντελεστής Δόμησης ……………53

5 Υφιστάμενες Χρήσεις γης , πυκνότητες και επάρκεια κοινόχρηστων χώρων……………………..54

6 Οργάνωση κοινόχρηστων – κοινωφελών χώρων, δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος….57

7 Δίκτυα Υποδομής………………………………………………………………………………………………………..58

7. 1 Κυκλοφορία και οδικό δίκτυο…………………………………………………………………………...………58

7. 2 Δημόσιες συγκοινωνίες……………………………………………………………………………………………59

8 Ανάλυση πολεοδομικού ιστού ……………………………………………………………………………………..60

9 Φυσικό – Πολιτιστικό- Ιστορικό – Αρχιτεκτονικό περιβάλλον ………………………………………..61

10 Διάγνωση- αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης……………………………………………………….62

10. 1 Συνοπτική περιγραφή περιοχής μελέτης………………………………………………………………….62

10. 2 Διάγνωση- αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης (Ανάλυση SWOT)…………………………..63

ΠΙΝ

ΑΚ

ΑΣ

ΠΕ

ΡΙΕ

ΧΟ

ΜΕ

ΝΩ

Ν


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

5

Μέρος Γ: Οριστική Πρόταση ………………………………………………………………………………….67

11 Όραμα πρότασης πολεοδομικού σχεδιασμού της περιοχής μελέτης …………………………….67

12 Προκαταρκτική πρόταση - Δομικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης …………………………………..68

13 Γενικές Κατευθύνσεις του υπό έγκριση Γ.Π.Σ. του Δήμου Χορτιάτη………………………………69

13. 1 Προγραμματικά μεγέθη………………………………………………………………………………………….69

13. 2 Σχέδιο πολεοδομικής οργάνωσης …………………………………………………………………………..70

13. 2. 1 Οργάνωση χρήσεων γης……………………………………………………………………………………...72

13. 2. 2 Κάλυψη αναγκών για κοινωνική υποδομή…………………………………………………………….72

13. 2. 3 Οργάνωση οδικού δικτύου………………………………………………………………………………….73

14 Οριστική Πρόταση – Σχέδιο πολεοδομικής οργάνωσης……………………………………………….76

14. 1 Αρχές πολεοδομικής οργάνωσης…………………………………………………………………………….76

14. 2 Οργάνωση χρήσεων γης…………………………………………………………………………………………77

14. 3 Κάλυψη αναγκών για κοινωνική υποδομή ………………………………………………………………79

14. 4 Οργάνωση οδικού δικτύου και κυκλοφοριακών ροών………………………………………………83

14. 5 Ρυμοτομικό σχέδιο , πολεοδομικός κανονισμός και όροι δόμησης ……………………………84

15 Ισοζύγιο γης για κάθε πολεοδομική ενότητα………………………………………………………………85

16 Διαχείριση κοινόχρηστων χώρων………………………………………………………………………………87

17 Μέτρα προστασίας φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και αποτελέσματα πολεοδομικής μελέτης ………………………………………………………………………………………………….89

Επιλεγόμενα……………………………………………………………………………………………………………92

Περίληψη…………………………………………………………………………………………………………………95

Abstract…………………………………………………………………………………………………………………97

Βιβλιογραφία………………………………………………………………………………………………………..100

Παράρτημα…………………………………………………………………………………………………………...104


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

6

Εικόνα 1:Παράδειγματα συμπαγών πόλεων Bargos, Spain και San Sebastian, Spain ________________________ 17 Εικόνα 2: Ο σχεδιασμός της συμπαγούς πόλης __________________________________________________________________ 17 Εικόνα 3: Η ραχοκοκαλιά της βιώσιμης πόλης __________________________________________________________________ 18 Εικόνα 4: Μίξη χρήσεων γης ______________________________________________________________________________________ 19 Εικόνα 5: Πορεία κύριων αστικών αξόνων σε σχέση με τις κεντρικές λειτουργίες ___________________________ 19 Εικόνα 6: Παράδειγμα πάρκου στο κέντρο της πόλης – Saint James Park, London ___________________________ 20 Εικόνα 7: Η θέση του πρασίνου και η ανάπτυξη ενός μεγάλου πυρήνα πρασίνου στο κέντρο της Νέας

Υόρκης _____________________________________________________________________________________________________________ 21 Εικόνα 8: Groningen, Netherlands ________________________________________________________________________________ 21 Εικόνα 9: Βήματα δημιουργίας πράσινων διαδρομών __________________________________________________________ 23 Εικόνα 10: Διείσδυση πρασίνου με μορφή συνεχούς πλέγματος μέσα στις περιοχές κατοικίας _____________ 24 Εικόνα 11: Βιοκλιματικός και ενεργειακός σχεδιασμός πάρκου King Abdulah στο Αμμάν - Ιορδανία _______ 25 Εικόνα 12: Λονδίνο ________________________________________________________________________________________________ 25 Εικόνα 13: Διαμόρφωση ενός τυπικού δρόμου σε δρόμο ήπιας κυκλοφορίας. Όψεις πριν και μετά τη

διαμόρφωση. ______________________________________________________________________________________________________ 27 Εικόνα 14: Δίκτυο κυκλοφορίας ποδηλάτων του Berkeley, USA _______________________________________________ 29 Εικόνα 15:Πίνακας Ποδηλατοδρόμων ___________________________________________________________________________ 29 Εικόνα 16: Piazza di Spagna, Rome, Italy ________________________________________________________________________ 30 Εικόνα 17: Η πολεοδομική ενότητα 6Β στον οικισμό του Χορτιάτη ___________________________________________ 32 Εικόνα 18: Χάρτες δρομολογίων λεωφορειακών γραμμών 61 και 61Α ________________________________________ 59 Εικόνα 19: Χάρτης πρότασης υπό έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Δήμου Χορτιάτη ________________ 75 Εικόνα 20: Προδιαγραφές σχεδιασμού Ρυμοτομικού Σχεδίου __________________________________________________ 84 Εικόνα 21: Χάρτης προτεινόμενου δικτύου πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων περιοχής μελέτης __________ 88

Πίνακας 1: Πίνακας βασικών στοιχείων πολεοδομικής μελέτης 14 Πίνακας 2:Πίνακας πληθυσμού Δημοτικών Διαμερισμάτων Δήμου Χορτιάτη 2001 34 Πίνακας 3:Πίνακας πληθυσμού Δημοτικών Διαμερισμάτων Δήμου Χορτιάτη, Δήμου Χορτιάτη, Ευρύτερης

Περιοχής Θεσσαλονίκης, Επαρχίας Θεσσαλονίκης και Νομού Θεσσαλονίκης 1971, 1981, 1991 και 2001 35 Πίνακας 4:Πίνακας πληθυσμιακής μεταβολής Δημοτικών Διαμερισμάτων Δήμου Χορτιάτη, Δήμου Χορτιάτη,

Ευρύτερης Περιοχής Θεσσαλονίκης, Επαρχίας Θεσσαλονίκης και Νομού Θεσσαλονίκης 1971-1981, 1981-

1991 και 1991-2001 36 Πίνακας 5:Πίνακας πληθυσμού Δ.Δ. Χορτιάτη 1991 και 2001 κατά φύλο 38 Πίνακας 6:Πίνακας πληθυσμού 1991 και 2001 κατά ομάδες ηλικιών 38 Πίνακας 7:Πίνακας πληθυσμού, αριθμού νοικοκυριών, μέλων νοικοκυριών και ατόμων ανά νοικοκυριό 1991

και 2001 40 Πίνακας 8:Πίνακας επιπέδου εκπαίδευσης πληθυσμού 1991 και 2001 41 Πίνακας 9:Πίνακας οικονομικά ενεργού πληθυσμού και τομέων απασχόλησης 1991 και 2001 45 Πίνακας 10:Πίνακας πληθυσμού και ποσοστών απασχόλησης ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας 1991

και 2001 47 Πίνακας 11:Πίνακας ποσοστιαίας μεταβολής πληθυσμού ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας 1991-

2001 48 Πίνακας 12:Πίνακας λοιπών όρων δόμησης 51 Πίνακας 13:Πίνακας συντελεστή δόμησης για τα οικόπεδα εντός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου 51 Πίνακας 14:Πίνακας συντελεστή δόμησης για τα οικόπεδα εκτός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου 52 Πίνακας 15: Πίνακας σταθεροτύπων 57 Πίνακας 16:Πίνακας SWOT 65 Πίνακας 17: Πίνακας εξαγωγής βαθμού κορεσμού και συνολικής χωριτικότητας οικισμού 70 Πίνακας 18:Πίνακας σταθεροτύπων κοινωφελών χώρων 80

ΠΙΝ

ΑΚ

ΑΣ

ΕΙΚ

ΟΝ

ΩΝ

, ΠΙΝ

ΑΚ

ΩΝ

, ΔΙΑ

ΓΡ

ΑΜ

ΜΑ

ΤΩ

Ν


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

7

Πίνακας 19:Πίνακας σταθεροτύπων κοινόχρηστων χώρων 81 Πίνακας 20: Εκτίμηση εισφοράς σε γη για την περιοχή μελέτης 86 Πίνακας 21: Εκτίμηση συνολικής εισφοράς σε γη - πλεόνασμα 87

Διαγραμμα 1: Ποσοστό συμμετοχής πληθυσμού των Δημοτικών Διαμερισμάτων του Δήμου Χορτιάτη 35 Διαγραμμα 2: Μεταβολές πληθυσμού 1971-1981, 1981-1991, 1991-2001 36 Διαγραμμα 3: Ποσοστιαία πληθυσμιακή εξέλιξη Δ.Δ. Χορτιάτη και των ευρύτερων χωρικών ενοτήτων 37 Διαγραμμα 4: Πυραμίδα ηλικιών 1991 39 Διαγραμμα 5: Πυραμίδα ηλικιών 2001 39 Διαγραμμα 6: Ποσοστιαία κατανομή επιπέδου εκπαίδευσης 1991 42 Διαγραμμα 7: Ποσοστιαία μεταβολή επιπέδου εκπαίδευσης 2001 43 Διαγραμμα 8: Επίπεδο εκπαίδευσης πληθυσμού 1991 και 2001 44 Διαγραμμα 9: Απασχόληση ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας 1991 46 Διαγραμμα 10:Απασχόληση ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας 46 Διαγραμμα 11: Απασχόληση πληθυσμού ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας 1991 και 2001 49

Αρκτικόλεξα:

Π.Π.Χ.Σ.Α.Α.: Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης

Γ.Π.Σ.: Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο

ΣΧ.Ο.Α.Π.: Σχέδιο Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης

Π.Ε.: Πολεοδομική Ενότητα

Π.Σ.Θ.: Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης

Ε.Π.Θ.: Ευρύτερη Περιοχή Θεσσαλονίκης

Δ.Δ.: Δημοτικό Διαμέρισμα

Σ.Δ.: Συντελεστής Δόμησης


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

8

Εισαγωγή

Ένας πολύ σημαντικός στόχος σχεδιασμού των τελευταίων ετών είναι ο στόχος της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Κατέχει κεντρική θέση στην ατζέντα κάθε σχεδίου ή πολιτικής για την πόλη (Ανδρικοπούλου, Γιαννακού, Καυκαλάς, & Πιτσιάβα-Λατινοπούλου, 2007). Παρ’ όλα αυτά οι ελληνικές πόλεις παρουσιάζουν σημαντικά προβλήματα και αδυναμίες που δεν συνάδουν με τον στόχο της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Τέτοια προβλήματα δημιουργούν κακή κριτική στις σημερινές πόλεις οι οποίες χαρακτηρίζονται από πυκνή δόμηση, απουσία κοινωνικού εξοπλισμού, έλλειψη πρασίνου και ελεύθερων χώρων καθώς επίσης και από ατμοσφαιρική ρύπανση, κυκλοφοριακό φόρτο και ηχορύπανση. Η ουσία όμως της κακής κριτικής αναφέρεται στην οργάνωση των χρήσεων γης και τη χρήση των πόρων, των αποβλήτων και της ενέργειας που αποτελούν βασικά θέματα της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Αυτά τα δεδομένα είναι πιθανό να οδηγήσουν σε υποβάθμιση της ποιότητας της αστικής ζωής καθώς η μη προγραμματισμένη πολεοδομική μεγέθυνση μπορεί να έχει τεράστιες επιπτώσεις (Ανδρεαδάκη, 2006). Η ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος και οι επιπτώσεις του στο περιφερειακό και παγκόσμιο περιβάλλον επηρεάζονται από σημαντικές παραμέτρους όπως η αστική μορφή, η δομή και οι χρήσεις γης (Ανδρικοπούλου, Γιαννακού, Καυκαλάς, & Πιτσιάβα-Λατινοπούλου, 2007). Το εργαλείο – κλειδί για την επίλυση όλων αυτών των προβλημάτων, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι προκύπτουσες ανάγκες, είναι λοιπόν ο πολεοδομικός προγραμματισμός και ο σχεδιασμός (Ανδρεαδάκη, 2006).

Η παρούσα διπλωματική εργασία αφορά την πολεοδομική μελέτη της υπό- ενότητας Β (περιοχή επέκτασης) της Πολεοδομικής Ενότητας (Π.Ε.) 6 του οικισμού Χορτιάτη του Δήμου Χορτιάτη η οποία βρίσκεται σε επαφή με τον υφιστάμενο οικισμό και έχει ικανοποιητική έκταση. Η περιοχή μελέτης αποτελείται από δύο διακριτές χωρικές ενότητες και αποτελεί περιοχή επέκτασης του οικισμού σύμφωνα με το υπό έγκριση Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του δήμου. Η μία ενότητα βρίσκεται βόρειο-ανατολικά και η άλλη η οποία είναι πολύ μικρότερη σε έκταση νοτιοδυτικά του υφιστάμενου οικισμού.

Βασικός στόχος αυτής της μελέτης είναι η οργάνωση των χρήσεων γης και η δημιουργία ενός οργανωμένου και ολοκληρωμένου δικτύου κοινωφελών και κοινόχρηστων χώρων με βάση τις αρχές του βιώσιμου πολεοδομικού σχεδιασμού. Σε συνδυασμό με ένα ήπιας μορφής κυκλοφοριακό δίκτυο θα επιτευχθεί η βελτίωση της ποιότητας ζωής στον οικισμό και η ομαλή αφομοίωση πληθυσμού στην περιοχή μελέτης.

Η ομαλή ενσωμάτωση των νέων οικιστικών επεκτάσεων στον υφιστάμενο οικιστικό ιστό αποτελεί μια από τις βασικότερες επιδιώξεις της μελέτης και του σχεδιασμού. Με στόχο την ομαλή ενσωμάτωση και με την βοήθεια των χαρακτηριστικών δεδομένων του οικισμού προτείνεται το Δομικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης και η αλληλουχία του υφιστάμενου οικιστικού ιστού με την περιοχή μελέτης. Η εξασφάλιση αναγκαίων κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων αποτελεί και αυτή βασικό αντικείμενο του σχεδιασμού καθώς η περιοχή μελέτης προορίζεται για περιοχή με κύρια χρήση την κατοικία , γεγονός που καθιστά απαραίτητο ένα σωστά οργανωμένο και ολοκληρωμένο δίκτυο κοινωνικής υποδομής. Η βέλτιστη οργάνωση των χρήσεων γης είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στην διαδικασία του σχεδιασμού και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της μελέτης της περιοχής μελέτης. Τέλος ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός αποσκοπεί επίσης στην ιεράρχηση και οργάνωση των κυκλοφοριακών ροών καθώς και στον καθορισμό όρων και περιορισμών δόμησης.

Η διπλωματική εργασία χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος γίνεται αναφορά στο θεωρητικό πλαίσιο του πολεοδομικού σχεδιασμού και έχει ως στόχο την κατανόηση του αντικειμένου και του σκοπού της δεδομένης μελέτης καθώς και της καθαυτής έννοιας του πολεοδομικού σχεδιασμού. Επίσης αναφέρονται πέντε βασικές αρχές του βιώσιμου σχεδιασμού


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

9

οι οποίες συνδέουν το θεωρητικό πλαίσιο του σχεδιασμού με την πρακτική εφαρμογή στην περιοχή μελέτης η οποία θα γίνει στην συνέχεια της διπλωματικής εργασίας.

Το δεύτερο μέρος αποτελείται από την ανάλυση των χαρακτηριστικών της υφιστάμενης περιοχής της περιοχής μελέτης και από την διάγνωση και αξιολόγησης του χαρακτήρα και της φυσιογνωμίας της περιοχής.

Στο τρίτο μέρος παρουσιάζεται η προκαταρκτική και η οριστική πρόταση πολεοδομικής οργάνωσης. Η προκαταρκτική πρόταση αποτελείται από το Δομικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης της περιοχής μελέτης και ακολουθείται από την οριστική πρόταση πολεοδομικής οργάνωσης, η οποία συνοδεύεται από το διατιθέμενο ισοζύγιο κοινωνικής γης (το οποίο περιλαμβάνει αναλυτικό υπολογισμό της ρυμοτομίας, υποχρεώσεις ιδιοκτησίας σε εισφορές γης, κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων στην ενότητα σύμφωνα με την νομοθεσία) και από την σύγκριση του με τις ανάγκες σε γη για κοινόχρηστους και κοινωφελής χώρους σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές εκπόνησης πολεοδομικών μελετών (ΦΕΚ 329 Β/15-3-2000). Οριστικοποιείται επίσης η πρόταση πολεοδομικού και ρυμοτομικού σχεδίου καθώς και το πρόγραμμα διαχείρισης πολεοδομικού σχεδίου. Οι χάρτες της πολεοδομικής μελέτης είναι οι εξής:

Χάρτες ανάλυσης

Χάρτης Α. 1. 1 Χρήσεις γης ευρύτερης περιοχής (κλίμακα 1:5000)

Χάρτης Α. 1. 2 Κατατμήσεις – Ιδιοκτησιακό καθεστώς (κλίμακα 1:5000)

Χάρτης Α. 1. 3 Κατάσταση οικοδομημένου χώρου (κλίμακα 1:5000)

Χάρτης Α. 1. 4 Οδικό δίκτυο (κλίμακα 1:5000)

Χάρτης Α. 1. 5 Υλοποιημένος συντελεστής δόμησης (κλίμακα 1:5000)

Χάρτης Α. 1. 6 Ύψος κτιριακού αποθέματος (κλίμακα 1:5000)

Χάρτης Α. 1. 7 Δίκτυο κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων (κλίμακα 1:5000)

Χάρτης Α. 2 Υφιστάμενες χρήσεις γης της περιοχής μελέτης (κλίμακα 1:5000)

Χάρτης Α. 3 Αξιόλογα πολιτιστικά, ιστορικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία (κλίμακα 1:5000)

Χάρτης Α. 4 Διάγνωση (κλίμακα 1:5000)

Χάρτες πρότασης

Χάρτης Π. 1 Δομικό σχέδιο χωρικής οργάνωσης (κλίμακα 1:5000) Χάρτης Π. 2 Σχέδιο πολεοδομικής οργάνωσης (κλίμακα 1:2000) Χάρτης Π. 3 Ρυμοτομικό Σχέδιο (κλίμακα 1:2000) Χάρτης Π. 4 Ειδικό σχέδιο διαχείρισης κοινόχρηστων χώρων (κλίμακα 1:2000)


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

10

Μεθοδολογία

Η ανάλυση της μεθοδολογίας που ακολουθήθηκε για την εκπόνηση της παρούσας μελέτης χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το πρώτο τμήμα αφορά την μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για την εκπόνηση του θεωρητικού μέρους της μελέτης (Α μέρος) και το δεύτερο τμήμα της μεθοδολογίας που ακολουθήθηκε για την καθαυτή εκπόνηση της πολεοδομικής μελέτης (Β και Γ μέρος).

Το θεωρητικό μέρος αποτελεί προϊόν σύγκρισης διαφορετικών βιβλιογραφικών πηγών και σύνθεση των απαραίτητων τμημάτων για την δημιουργία ενός μέρους του κειμένου το οποίο θα βοηθήσει στην κατανόηση του αντικειμένου της μελέτης από τον αναγνώστη. Τα θεωρητικά δεδομένα και τα στοιχεία που εμπεριέχονται στην συγκεκριμένη μελέτη αναφέρονται στην βιβλιογραφία που βρίσκεται στα τελευταία κεφάλαια της εργασίας.

Το μέρος της πολεοδομικής μελέτης στηρίζεται σε δεδομένα που προέρχονται από διαφορετικές πηγές και από επιτόπια έρευνα και ιδία επεξεργασία. Η επιτόπια έρευνα στην περιοχή μελέτης είχε στόχο την:

Καταγραφή των χρήσεων γης στην ευρύτερη ζώνη της περιοχής μελέτης Καταγραφή των ορίων των οικοπέδων στην περιοχή μελέτης Καταγραφή της κατάστασης, των ορόφων και της χρήσης των κτιρίων που

εμπεριέχονται στην περιοχή μελέτης Καταγραφή της κατάστασης του οδικού δικτύου εντός της περιοχής μελέτης Καταγραφή των κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων της περιοχής μελέτης Καταγραφή των χρήσεων γης εντός των ορίων της πολεοδομικής μελέτης Καταγραφή των αξιόλογων πολιτιστικών, ιστορικών και αρχιτεκτονικών στοιχείων της

περιοχής μελέτης αλλά και του ευρύτερου οικισμού του Χορτιάτη καθώς και της ευρύτερης του οικισμού περιοχής

Καταγραφή των αξιών γης στον οικισμό

Καθώς η βοήθεια των παραπάνω στοιχείων οδήγησε στην:

Εξαγωγή των αποτελεσμάτων του υλοποιημένου συντελεστή δόμησης στα διαφορετικά τμήματα της περιοχής μελέτης

Εξαγωγή του μέσου συντελεστή δόμησης της περιοχής μελέτης Εξαγωγή αποτελεσμάτων σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση της περιοχής μελέτης

σε όλους τους τομείς Εξαγωγή των δυνατών και αδύνατων σημείων καθώς και των ευκαιριών και των

απειλών που παρουσιάζονται στην περιοχή μελέτης

Οι χάρτες σχεδιάστηκαν με την βοήθεια του κτηματογραφικού υποβάθρου της περιοχής (που προέρχεται από τον διαδικτυακό ιστότοπο του κτηματολογίου), που χρησιμοποιήθηκε ως χάρτης δορυφορικού υποβάθρου ώστε να δημιουργηθούν τα οικόπεδα και τα κτήρια της περιοχής μελέτης , όπως αποτυπώθηκε μέχρι τον Μάιο του 2010 και από επιτόπια καταγραφή που έγινε στην περιοχή μελέτης τον Νοέμβριο του 2011. Στην περιοχή μελέτης περιέχονται ακόμα και νεόκτιστα κτίρια , λόγω της επιτόπιας έρευνας, τα οποία δεν υπήρχαν στην περιοχή κατά την περίοδο της κτηματογράφησης.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

11

ΜΕΡΟΣ Α

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

12

Μέρος Α: Θεωρητικό μέρος

1. Πολεοδομικός Σχεδιασμός

Ο πολεοδομικός σχεδιασμός αποτελεί το βασικότερο εργαλείο ρύθμισης του χώρου από το επίπεδο μιας αστικής περιφέρειας (Π.Π.Χ.Σ.Α.Α.), ενός πολεοδομικού συγκροτήματος ή μιας μητροπολιτικής περιοχής (Ρυθμιστικό Σχέδιο), ως το επίπεδο ενός δήμου ή μιας γειτονιάς (Γ.Π.Σ., ΣΧ.Ο.Ο.Α.Π.) (Ανδρικοπούλου & Καυκαλά, 1984)

Σκοπός του πολεοδομικού σχεδιασμού είναι η προσφορά και η διατήρηση στο μέγιστο δυνατό της καταλληλότητας, της ασφάλειας, της αποδοτικότητας και της αισθητικής ικανοποίησης του χώρου. Αυτό επιτυγχάνεται εξετάζοντας την δομή του χώρου και ρυθμίζοντας τις θέσεις και τις σχέσεις των λειτουργιών (Μουτσόπουλος, 1973).

Η ρύθμιση των χρήσεων γης αποτελεί βασικό στοιχείο και επίκεντρο ενδιαφέροντος του πολεοδομικού σχεδιασμού. Η διαμόρφωση σε στρατηγικό και μακροχρόνιο επίπεδο του πλαισίου για την λήψη των αποφάσεων σχετικά με τις αλλαγές των χρήσεων γης και την ανάπτυξη, η σύνδεση της κατανομής των χρήσεων γης και των όρων ανάπτυξης με τα οικονομικά ή κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα και η προσφορά ενός μέσου για τον συντονισμό και την ρύθμιση των προτάσεων και των έργων ανάπτυξης και δόμησης αποτελούν την τριπλή τουλάχιστον θεωρητικά λειτουργία του σχεδιασμού. (Healey & Shaw, 1993)

Ένα πολεοδομικό σχέδιο όμως έχει τρεις βασικές λειτουργίες τουλάχιστον στην θεωρία. Αυτές είναι η διαμόρφωση σχεδίων, η προώθηση της αστικής ανάπτυξης και ο έλεγχος της αστικής ανάπτυξης. Τα βασικά στοιχεία αυτών των λειτουργιών χωρίζονται σε τρείς κατηγορίες σε αντιστοίχιση με της λειτουργίες του. Τα βασικά στοιχεία της διαμόρφωσης σχεδίων είναι η ρύθμιση των χρήσεων γης και των όρων δόμησης, η διαδικασία σχεδιασμού σε δομικό και τοπικό επίπεδο και οι στρατηγικές και αρχές χωρικής οργάνωσης με βάση της οποίες διαμορφώνονται τα σχέδια. Τα εργαλεία, οι πολιτικές εφαρμογής του σχεδιασμού και η διαδικασία εφαρμογής είναι τα βασικά στοιχεία της προώθησης της αστικής ανάπτυξης. Τέλος ο έλεγχος αστικής ανάπτυξης βασίζεται στην διαδικασία αδειοδότησης και στον έλεγχο χωροθέτησης των κτιρίων και των όρων δόμησης (Healey & Williams, ''European urban planning systems: diversity and convergence'', στο Πόλη και Πολεοδομικές Πρακτικές για την Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη , 1994).

Γενικότερα όλα τα συστήματα πολεοδομικού σχεδιασμού έχουν μια κοινή συνισταμένη. Αυτή είναι η ορθολογική χωρική οργάνωση των χρήσεων γης και των διασυνδέσεων τους, η ανάγκη για περιβαλλοντική προστασία και η επίτευξη κοινωνικών και οικονομικών στόχων (Healey & Williams, ''European urban planning systems: diversity and convergence'', στο Πόλη και Πολεοδομικές Πρακτικές για την Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη , 1994).

Η χωροθέτηση των χρήσεων γης είναι μια διαδικασία η οποία διαφέρει από το επίπεδο της πόλης στο επίπεδο του οικισμού. Οι δύο αυτές κατηγορίες χώρου δεν πρέπει να συγχέονται καθώς ο οικισμός είναι κωμόπολη και όχι πόλη. Η βασική λειτουργία της πόλης δεν αναφέρεται μόνο στην κατοικία καθώς η εργασία και οι τριτογενής δραστηριότητες αποτελούν σημαντικό μέρος της λειτουργίας της. Αντίθετα ο οικισμός λειτουργεί κυρίως ως μέρος κατοικίας και οι περισσότερες τριτογενής λειτουργίες βρίσκονται έξω από τα όρια του. (Αραβαντινός Α. , 2007).

Τα παραπάνω στοιχεία αναφέρουν το επίπεδο κλίμακας με το οποίο ασχολείται κάθε είδος πολεοδομικού σχεδιασμού. Όμως πέρα από την κλίμακα του σχεδιασμού ο βασικός στόχος του και το επίκεντρο του είναι:


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

13

Η διαχείριση του αστικού χώρου και των επεκτάσεων του

Η οργάνωση του μεταφορικού δικτύου καθώς και

Η προστασία του περιβάλλοντος και του φυσικού τοπίου.

Σκοπός του είναι η προδιαγραφή των μεγεθών, σε κάθε πολεοδομική ενότητα, τόσο σε γη όσο και σε απαιτούμενες μονάδες για την εξασφάλιση των αναγκών σε χώρους κατοικίας, εργασίας, κοινόχρηστους και κοινωφελής χώρους κλπ. (Ανδρικοπούλου, Γιαννακού, Καυκαλάς, & Πιτσιάβα-Λατινοπούλου, 2007).

Σκοποί λοιπόν του πολεοδομικού σχεδιασμού είναι:

Η οργάνωση των λειτουργιών μιας πόλης ή ενός οικισμού με αντικείμενο την κατοικία, την βιομηχανία – βιοτεχνία, το εμπόριο, τις υπηρεσίες, τις κεντρικές λειτουργίες, την κυκλοφορία και τα δίκτυα υποδομής

Η εξασφάλιση υποδομών με αντικείμενο τις κοινωνικές υποδομές και εξυπηρετήσεις, το οδικό δίκτυο, την στάθμευση, την ύδρευση, την αποχέτευση, την διάθεση των απορριμμάτων και την ενέργεια

Η εξασφάλιση των επικοινωνιών με αντικείμενο τις μεταφορές και τις τηλεπικοινωνίες

Η προστασία των φυσικών τόπων και του αστικού χώρου με αντικείμενο τις χρήσεις γης

Η προστασία του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής με αντικείμενο τους ανοιχτούς χώρους, το πράσινο, τις πυκνότητες, την κυκλοφορία και τις χρήσεις γης, τα ζητήματα όχλησης και ρύπανσης και τις υποβαθμισμένες περιοχές

Η τοπική οικονομική πολιτική με αντικείμενο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας

Η τοπική κοινωνική πολιτική με αντικείμενο την κατοικία, την εξασφάλιση ‘ίσων ευκαιριών’ για όλες τις γειτονιές και τις κοινωνικές ομάδες που ζουν σε μια πόλη

Η αισθητική/ αρχιτεκτονική της πόλης με αντικείμενο τις νέες κατασκευές , την αρχιτεκτονική κληρονομιά και τις αναπλάσεις υποβαθμισμένων περιοχών.

(Ανδρικοπούλου, Γιαννακού, Καυκαλάς, & Πιτσιάβα-Λατινοπούλου, 2007)

Συμπερασματικά : «Τα πολεοδομικά σχέδια και κυρίως οι διαδικασίες διαμόρφωσης τους αποτελούν μέρος μιας συλλογικής δράσης και συνοψίζουν τις αντιλήψεις για το πώς είναι ή μπορεί να είναι μια πόλη» (Γιαννακού Α. , 2006).

2. Πολεοδομική μελέτη (Πολεοδομική οργάνωση και ρυμοτομικό σχέδιο )

Η πολεοδομική μελέτη αποτελεί απαραίτητο στοιχείο στην διαδικασία πολεοδόμησης ή ανάπλασης μια περιοχής. Τα σχέδια που αναφέρονται σε πολεοδομικές μελέτες και στα οποία είναι απαραίτητες είναι τα Γ.ΠΣ. ή τα ΣΧ.Ο.Ο.Α.Π., το Ρυθμιστικό Σχέδιο ή οι ΖΟΕ. Η


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

14

πολεοδομική μελέτη αφορά όλους τους οικισμούς και καθορίζει τις ρυθμίσεις του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου με ακριβή και λεπτομερή σχεδιασμό. Αυτό συμβαίνει τουλάχιστον στις μελέτες με βάση την ελληνική νομοθεσία και πρακτική (Γιαννακού Α. , 2009).

Πίνακας 1: Πίνακας βασικών στοιχείων πολεοδομικής μελέτης

Βασικά στοιχεία πολεοδομικής μελέτης

Οριστικοποίηση ορίων των προς πολεοδόμηση ζωνών του ΓΠΣ ή του ΣΧΟΟΑΠ

Χρήσεις γης και σχετικοί περιορισμοί, απαγορεύσεις ή υποχρεώσεις

Διαγράμματα δικτύων υποδομής

Προβλεπόμενοι κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι των σχετικών γενικών εκτιμήσεων αναγκών, όπως προκύπτουν από το ΓΠΣ ή το ΣΧΟΟΑΠ

Οικοδομήσιμοι χώροι

Συστήματα, όροι και περιορισμοί δόμησης

Όροι για δομικά υλικά, τρόπο κατασκευής και αισθητική εμφάνιση των κτιρίων, τον τρόπο διαμόρφωσης και σύνδεση κοινόχρηστων χώρων με τους ακάλυπτους χώρους της πόλης

Κατά προσέγγιση έκταση σε εισφορές γης και κατανομή κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων σε αυτήν

Οικονομικά και οργανωτικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν και έργα που πρέπει να γίνουν καθώς και η χρηματοδότηση αυτών όπως και η προτεραιότητα πραγματοποίησης τους

Ιεράρχηση εφαρμογής κατά φάσεις

φορείς και τρόποι παρέμβασης

Ειδικά μέτρα για αντιμετώπιση ιδιαίτερων πολεοδομικών ή κοινωνικών προβλημάτων

Κάθε άλλη ρύθμιση επιβαλλόμενη για πολεοδομικούς λόγους

Πηγή: (Αραβαντινός Α. , 2007), ιδία επεξεργασία

Η πολεοδομική μελέτη έχει κάποια βασικά χαρακτηριστικά τα οποία αναφέρθηκαν πρώτη φόρα στον νόμο 947/79 «Περί οικιστικών περιοχών». Αυτά είναι τα εξής:

i. Η πολεοδομική μελέτη αναφέρεται σε ακέραιη πολεοδομική ενότητα ή ζώνη ειδικών χρήσεων που περιλαμβάνεται στο ΓΠΣ.

ii. Η ύπαρξη κτηματογραφικών διαγραμμάτων είναι απαραίτητη για την σύνταξη της πολεοδομικής μελέτης.

iii. Οι εισφορές σε γη σε συνδυασμό με τις εισφορές σε χρήμα είναι απαραίτητα στοιχεία για την επιτυχία και την πραγματοποίηση των επιδιώξεων της μελέτης.

iv. Εκπονούνται προγράμματα τεχνικής και κοινωνικής υποδομής με στόχο την εξειδίκευση της πολεοδομικής μελέτης.

v. Υπάρχει η δυνατότητα έγκρισης στεγαστικών προγραμμάτων ενεργού πολεοδομίας. vi. Αντικείμενο της πολεοδομικής μελέτης είναι η λειτουργική οργάνωση του κοινωνικού

πυρήνα, η διευθέτηση του κυκλοφοριακού δικτύου και διασύνδεση και ο σχεδιασμός των κοινόχρηστων και ακάλυπτων χώρων αλλά και οικοδομικών όγκων.

vii. Βασική είναι η δέσμευση που πρέπει να γίνεται από την πολεοδομική μελέτη η οποία με την σειρά της δεσμεύεται και εκείνη ως προς την μέγιστη οικοδομική εκμετάλλευση.

Σύμφωνα με το άρθρο 7 του Ν. 2508/1997 όπως διατηρήθηκε με πρωτότυπο το άρθρο 6 του Ν. 1337/1983 η πολεοδομική μελέτη περιλαμβάνει:


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

15

i. Την οριστικοποίηση των ορίων των προς πολεοδόμηση ζωνών του Γ.Π.Σ. ii. Τις χρήσεις γης και τους σχετικούς περιορισμούς, απαγορεύσεις ή υποχρεώσεις

iii. Τα διαγράμματα των δικτύων υποδομής iv. Τους προβλεπόμενους κοινόχρηστους και κοινωφελής χώρους , βάσει των σχετικών

γενικών εκτιμήσεων αναγκών όπως αυτές προκύπτουν από το Γ.Π.Σ. v. Τους οικοδομήσιμους χώρους

vi. Τα συστήματα, τους όρους και τους περιορισμούς δόμησης vii. Τυχόν όρους που αφορούν τα δομικά υλικά , τον τρόπο κατασκευής και την αισθητική

εμφάνιση των κτιρίων, τον τρόπο διαμόρφωσης, χρήσης και σύνδεσης των ακάλυπτων χώρων με τους κοινόχρηστους χώρους της πόλης

viii. Την κατά προσέγγιση έκταση γης που προκύπτει από τις εισφορές κατά το άρθρο 8 του νόμου 1337/1993.

Πολεοδομική οργάνωση

Με σκοπό να επιτυγχάνεται μια ισορροπία ανάμεσα στις πολλές και συχνά συγκρουόμενες ανάγκες, η πόλη ως μια οργανωτική δομή απαιτεί μια προσεκτική διαχείριση του χώρου. Η πολεοδομική οργάνωση μιας πόλης γενικά εκφράζει τις πολιτιστικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές προτεραιότητες της κοινωνίας (Ανδρεαδάκη, 2006).

Η πολεοδομική οργάνωση περιλαμβάνει:

Τον τρόπο που οργανώνονται οι οικοδομήσιμοι χώροι - οικοδομήσιμα τετράγωνα, δομή, μορφή κλπ.

Τις περιοχές ειδικής πολεοδομικής μεταχείρισης - ανάπλαση, αναμόρφωση κλπ. Την οργάνωση των χρήσεων γης- γενικές και κοινωφελής και Την γενική διάταξη κοινόχρηστων χώρων - κοινωφελής λειτουργίες και οδικών δικτύων

– δομή και ροές.

Καθορίζονται ακόμη:

Η ρυμοτομία Οι κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι Ο πολεοδομικός κανονισμός

Το σχέδιο πολεοδομικής οργάνωσης προδιαγράφει συνολικά τον τρόπο που πρόκειται να αναπτυχθεί και να οργανωθεί πολεοδομικά ένας οικισμός ή τουλάχιστον μια πολεοδομική ενότητα του και αποτελεί την συνολική πρόταση οργάνωσης του (Γιαννακού Α. , 2009).

Ρυμοτομικό σχέδιο και πολεοδομικός κανονισμός

Οι ειδικοί όροι δόμησης, οι κοινόχρηστοι και δομήσιμοι χώροι και οι επιτρεπόμενες χρήσεις σε κάθε τμήμα ή ζώνη του οικισμού καθορίζονται από το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο οικισμού ή σχέδιο πόλης ή πολεοδομικό σχέδιο ή πολεοδομική μελέτη που αποτελεί το διάγραμμα με τον τυχόν πολεοδομικό κανονισμό που έχει εγκριθεί σύμφωνα με τις ειδικές διατάξεις σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν. 1577/ 1985.

Από τον πολεοδομικό κανονισμό καθορίζονται κάποια βασικά στοιχεία όπως:

Η αρτιότητα του οικοπέδου Ο συντελεστής δόμησης


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

16

Το μέγιστο ποσοστό κάλυψης Το μέγιστο ύψος των κτιρίων και

άλλα στοιχεία που συνθέτουν την ανάπτυξη των κτιριακών εγκαταστάσεων ενός οικιστικού συνόλου. Ο πολεοδομικός κανονισμός καθορίζει λοιπόν τις πολεοδομικές παραμέτρους ανάπτυξης μιας πολεοδομικής ενότητας καθώς και περιλαμβάνονται σε αυτό οι όροι δόμησης για την οικιστική ανάπτυξη.

3. Αρχές πολεοδομικού σχεδιασμού

Παρακάτω αναφέρονται πέντε βασικές αρχές σχεδιασμού στα πλαίσια της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης με σκοπό την κατανόησης των επιδιώξεων και του στόχου του σχεδιασμού καθώς και την σύνδεση της θεωρίας του πολεοδομικού σχεδιασμού με την πρακτική εφαρμογή του στην πολεοδομική μελέτη που ακολουθεί (Γεμενετζή, 2009).

3. 1 Συμπαγής πόλη / Συνεκτική οικιστική ανάπτυξη

Ένας από τους βασικούς στόχους του πολεοδομικού σχεδιασμού είναι η επίλυση των προβλημάτων της πόλης χωρίς την επέκταση των ορίων της (Burton, Jenks, & Williams, 2002). Το φαινόμενο της αστικής επέκτασης αποτελεί ένα από τα σημαντικά προβλήματα της πόλης καθώς δημιουργούν αρκετά περιβαλλοντικά προβλήματα (Γεμενετζή, 2009). Έτσι για την επίλυση των προβλημάτων η αστική πυκνότητα αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία σχεδιασμού των χρήσεων γης (Burton, Jenks, & Williams, 2002).

Στο πλαίσιο της συζήτησης για την βιώσιμη ανάπτυξη, και την βιώσιμη πόλη εν γένει, τίθεται το βασικό ζήτημα της αναζήτησης του μοντέλου ή των πολεοδομικών μοντέλων που της αναλογούν ως προς την κατανομή των λειτουργιών, την πυκνότητα και την ιεράρχηση της δομής. Το πιο δημοφιλές μοντέλο και αυτό στο οποίο συγκλίνουν οι περισσότεροι ερευνητές είναι το μοντέλο της συμπαγούς πόλης (Μπαρμπόπουλος, Μηλάκης, & Βλάστος, 2005). Σε πυκνότερες γειτονιές διευκολύνεται η εξυπηρέτηση από κοινωφελείς λειτουργίες (εκπαίδευση, υγεία, πρόνοια κλπ.) με αποτέλεσμα να μειώνονται οι ανάγκες για μετακινήσεις. Κατά συνέπεια με τις μετακινήσεις μειώνεται και η εξάρτηση από το Ι.Χ., οι αέριες εκπομπές και η κατανάλωση ενέργειας. Παράλληλα βελτιώνεται η δημόσια συγκοινωνία και η προσβασιμότητα (Burton, Jenks, & Williams, 2002). Με την εκμετάλλευση των ελεύθερων εκτάσεων με αλλαγή σε χρήσεις που αυξάνουν την δραστηριότητα πραγματοποιείται η αποδοτικότερη χρήση της γης. Η αλλαγή χρήσεων δεν πρέπει να γίνεται εις βάρος των ανοιχτών χώρων, αλλά με την επαναχρησιμοποίηση και αξιοποίηση εγκαταλειμμένου ή υποχρησιμοποιούμενου κτιριακού αποθέματος και από την διαίρεση ή μετατροπή των υπαρχόντων κτιρίων. Ακόμη η αστική ανάπτυξη πρέπει να είναι οριοθετημένη εντός της αστικής περιοχής. (Γεμενετζή, 2009) Τα προβλήματα στην ποιότητα ζωής και η επάρκεια χώρου καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από την πυκνότητα του πληθυσμού. Σε περιοχές που παρουσιάζονται πυκνότητες από 400 ως 600 άτομα/Ha αρχίζουν να παρουσιάζονται ήδη προβλήματα. Τέτοια προβλήματα είναι φωτισμού, αερισμού, απευθείας θέας, κυκλοφορίας κλπ. Αποδεκτές πυκνότητες είναι από 100 ως 400 άτομα/Ha και τέτοιες τιμές πυκνοτήτων χρησιμοποιούνται σε αστικές περιοχές μόνιμης κατοικίας. (Αραβαντινός Α. , 1997)

Η πυκνότητα λοιπόν είναι ένα από τα συνηθέστερα ζητήματα που συναντώνται στην αστική ανάπτυξη. Ακόμη και η ιδέα της συνεκτικής πόλης φαίνεται στην πράξη να αντιμετωπίζει το


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

17

προβλήματα όπως αυτό του συνωστισμού, τα οποία αντισταθμίζονται από τις μικρού μήκους μετακινήσεις (Haughton & Hunter, 1994).

Όμως αυτές οι προσεγγίσεις καθώς και η λύση του προβλήματος της αστικής πυκνότητας δεν έχει μόνο μια διάσταση, και δεν αποτελεί μονόδρομο ούτε για την βιώσιμη ανάπτυξη.

Εικόνα 1:Παράδειγματα συμπαγών πόλεων Bargos, Spain και San Sebastian, Spain

Πηγή: (Eco Compact City Network/ ECCN, 2010)

Εικόνα 2: Ο σχεδιασμός της συμπαγούς πόλης

Πηγή: (Eco Compact City Network/ ECCN, 2010)

3. 2 Μίξη χρήσεων και ολοκληρωμένος συγκοινωνιακός σχεδιασμός

Ο σχεδιασμός των χρήσεων γης και των μεταφορών αφορά γενικότερα ένα πολύ σημαντικό σημείο και στοιχείο κλειδί στον σχεδιασμό και περιλαμβάνεται σε όλα τα προγράμματα των βιώσιμων πόλεων (Ανδρικοπούλου, Γιαννακού, Καυκαλάς, & Πιτσιάβα-Λατινοπούλου, 2007).

Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο η πυκνότητα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κατανάλωσης ενέργειας στις αστικές περιοχές. Η αστική μορφή είναι ένα βασικό θέμα που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στην αύξηση της αστικής πυκνότητας

αλλιώς αυτή δεν έχει νόημα (Burton, Jenks, & Williams, 2002). Η χωρική οργάνωση των δραστηριοτήτων και ένα ισορροπημένο δίκτυο μεταφορών αποτελούν την πρόκληση


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

18

αλλά και τον ιδανικό συνδυασμό μιας επιτυχημένης αστικής περιοχής στην οποία οι δραστηριότητες συνδέονται με αποδοτικό και βιώσιμο τρόπο (Ανδρικοπούλου, Γιαννακού, Καυκαλάς, & Πιτσιάβα-Λατινοπούλου, 2007). Στην πραγματικότητα όμως τα προβλήματα που προκαλούνται από την συνεχώς αυξανόμενη επέκταση των μεταφορών δείχνουν να απέχουν πολύ από την ιδέα της βιωσιμότητας. Στις σύγχρονες πόλεις οι μεταφορές επεκτείνονται συνεχώς με σκοπό να ελέγξουν τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες και έτσι οι αστικές περιοχές να είναι παραγωγικές και καινοτόμες. Αυτή η επέκταση των μεταφορών δημιουργεί σημαντικά προβλήματα και σοβαρά περιβαλλοντικά κόστη παρά τις νομοθεσίες που υπάρχουν τόσο σε εθνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. (David, et al., 2000)

Εικόνα 3: Η ραχοκοκαλιά της βιώσιμης πόλης

Πηγή: (http://www.regjeringen.no/upload/kilde/md/red/2000/0166/ddd/pdfv/296103-brosjhovedplakeng-01-05vers.pdf, 2012)

Ο σχεδιασμός των μεταφορών και ειδικότερα των δημοσίων μέσων μεταφοράς πρέπει να συνδέεται με τον συνδυασμό των χρήσεων γης με προώθηση μορφές αστικής ανάπτυξης μεικτών χρήσεων ως παράδειγμα αστικής βιώσιμης ανάπτυξης (Ανδρικοπούλου, Γιαννακού, Καυκαλάς, & Πιτσιάβα-Λατινοπούλου, 2007).

Για την λύση λοιπόν των προβλημάτων της συμφόρησης στις περισσότερες σύγχρονες πόλεις εμφανίζεται ο κατακερματισμός των δραστηριοτήτων και κατά συνέπεια των κυκλοφοριακών ροών. Οι μετακινήσεις για τις οποίες το αυτοκίνητο ή το μέσο μετακίνησης θεωρείται απαραίτητο τοποθετούνται μακριά από τις κεντρικές περιοχές και κοντά σε οδικούς άξονες. Στις χρήσεις που υπάρχει ανάγκη για μετακίνηση με αυτοκίνητο ή με συγκοινωνία αλλά όχι επιτακτικότητα πρέπει να χωροθετούνται σε περιφερειακά κέντρα κοντά σε σταθμούς


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

19

δημόσιων μέσων συγκοινωνίας και τέλος όλες οι χρήσεις που έλκουν πολλούς ανθρώπους και εργαζόμενους πρέπει να χωροθετούνται στην περιοχή με την μεγαλύτερη προσπελασιμότητα δηλαδή το κέντρο. Όλα αυτά που αναφέρθηκαν παρουσιάζονται και στην παραπάνω εικόνα.

Παρόλα αυτά η αυθαίρετη κατανομή των χώρων εργασίας και κατοικίας στις αστικές περιοχές δημιουργεί προβλήματα υπερβολικού κυκλοφοριακού φόρτου καθώς συνεπάγεται η μόλυνση του αέρα (Ανδρεαδάκη, 2006). Τα βιώσιμα συστήματα μεταφορών όμως από την άλλη απαιτούν και μια πιο ολοκληρωμένη άποψη σχεδιασμού που συνδυάζει την ελεύθερη κινητικότητα με τις άλλες απαιτήσεις μιας βιώσιμης πόλης. Η προτεραιότητα σύμφωνα με τον σχεδιασμό των μεταφορών δίνεται στους και ακολουθούν οι ποδηλάτες , τα δημόσια μέσα μεταφοράς και τέλος το ιδιωτικό μέσο (Gleeson, Green, Low, & Radovic, 2005).

Για να αποφευχθούν τα παραπάνω προβλήματα άξιο είναι να σημειωθεί η μείξη των χρήσεων εργασίας και κατοικίας. Αυτή η μείξη δημιουργεί μικρές αποστάσεις οι οποίες καλύπτονται με ποδήλατο ή βάδισμα και προωθούν ήπιες μορφές μετακίνησης. Στην παρακάτω εικόνα παρουσιάζει η συνεισφορά της μείξης των χρήσεων γης στην μείωση της απόστασης των μεταφορών (Γεμενετζή, 2009).

Πηγή: (Γεμενετζή, 2009)

Τέλος σε σχέση με τους κύριους αστικούς άξονες πρέπει να σημειωθεί ότι πρέπει να αποφεύγεται να διέρχονται μέσα από τους πυρήνες των κεντρικών λειτουργιών όπως χαρακτηριστικά φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα. (Γεμενετζή, 2009)


Εικόνα 4: Μίξη χρήσεων γης

Εικόνα 5: Πορεία κύριων αστικών αξόνων σε σχέση με τις κεντρικές λειτουργίες


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

20

Έτσι αποφεύγεται ο κυκλοφοριακός φόρτος και η κυκλοφοριακή συμφόρηση στις κεντρικές περιοχές καθώς και η συσσώρευση της μόλυνσης και της καθυστέρησης των διερχόμενων και μη ενδιαφερόμενων στους πυρήνες κεντρικών λειτουργιών οχημάτων.

3. 3 Εξασφάλιση και προστασία ανοικτών και πράσινων χώρων

Η συνεχόμενη αύξηση της πληθυσμιακής πυκνότητας σε περιορισμένο χώρο, ο σταθερά αυξανόμενος οικοδομικός όγκος και η γενικότερη κάλυψη με άσφαλτο αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα των μεγάλων αστικών συγκροτημάτων (Μοδινός & Ευθυμιόπουλος, 2000). Η άναρχη και χωρίς προγραμματισμό δόμηση έχει περιορίσει σημαντικά την έκταση των ανοιχτών και πράσινων χώρων τα τελευταία χρόνια (Μητούλα, 2006). Παράλληλα, οι περιβαλλοντικές συνθήκες επιβαρύνονται, καθώς η γειτνίαση ορισμένων σύγχρονων πόλεων με βιομηχανικές περιοχές και ο υπέρμετρος κυκλοφοριακός φόρτος, αυξάνουν την ατμοσφαιρική πίεση και την θερμοκρασία στο αστικό τοπίο (Μοδινός & Ευθυμιόπουλος, 2000). Όλες οι παραπάνω παραδοχές και παρατηρήσεις δείχνουν ότι ο σύγχρονος άνθρωπος ζει μέσα σε ένα αστικό περιβάλλον αποκομμένο από την φύση και επιπρόσθετα η ατμοσφαιρική ρύπανση, ο θόρυβος και οι επιβαρυμένες περιβαλλοντικές συνθήκες διαταράσσουν την ψυχική και σωματική του ισορροπία.

Η διαμόρφωση της ποιότητας του αέρα αλλά και σε άλλα στοιχεία που συνθέτουν την ποιότητα ζωής του αστικού χώρου εξαρτάται από κάποιες μεταβλητές. Μια καθοριστική μεταβλητή είναι το αστικό και το περιαστικό πράσινο. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν όλοι οι χώροι πρασίνου βρίσκονται στον εσωτερικό των ορίων του αστικού χώρου. Τέτοιοι χώροι είναι : τα πάρκα, τα άλση, οι πλατείες, οι ιδιωτικοί κήποι και οι «πράσινες διαδρομές»1. Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν τα δάση και γενικά το πράσινο που περιβάλει την αστική περιοχή. Επίσης στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν και οι υγειονομικές ζώνες οι οποίες επιβάλλονται ανάμεσα σε βιομηχανικές και κατοικημένες περιοχές καθώς και οι γεωργικές εκτάσεις γύρω από την πόλη. (Μοδινός & Ευθυμιόπουλος, 2000)

1 Οι «πράσινες διαδρομές» είναι γραμμικοί ανοιχτοί χώροι όπως ένα μονοπάτι, το οποίο συνδέει τα πάρκα

και τις κοινότητες γύρω από την πόλη, προσφέροντας πρόσβαση στο κοινό σε χώρους πρασίνου. Οι «πράσινες διαδρομές επεκτείνουν τις ψυχαγωγικές ευκαιρίες για περπάτημα, τρέξιμο, ποδηλασία κλπ ( City of New York : Parks and Recreation, 2011)

Εικόνα 6: Παράδειγμα πάρκου στο κέντρο της πόλης – Saint James Park, London


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

21

Πηγή: Ιδία φωτογραφική απεικόνιση

Πηγή: (Central Park: Road Map of Manhattan, New York, 2011)

Οι «πράσινες» επιφάνειες είναι ζωτικής σημασίας για το αστικό περιβάλλον καθώς πέρα από την δημιουργία του καλαίσθητου περιβάλλοντος συμβάλουν και στην δημιουργία κατάλληλων περιβαλλοντικών συνθηκών βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Παρόλα αυτά οι επιφάνειες αυτές είναι ελάχιστες, τυχαία κατανεμημένες στον αστικό χώρο και μικρής έκτασης. Η έλλειψη πρασίνου από τις σύγχρονες πόλεις προάγει την αποκοπή των ανθρώπων από την φύση. (Μοδινός & Ευθυμιόπουλος, 2000)

ΤΤοο φφυυσσιικκόό σσττοοιιχχεείίοο σσττοο αασσττιικκόό ππεερριιββάάλλλλοονν

Το φυσικό στοιχείο και συγκεκριμένα το πράσινο παίζει σημαντικό ρόλο στην βιωσιμότητα της πόλης. Τα τελευταία χρόνια και με βάση την βιώσιμη αειφόρο ανάπτυξη το περιβάλλον παίζει καθοριστικό και επιτακτικό ρόλο στην βιωσιμότητα του αστικού χώρου. Τα πλεονεκτήματα του αστικού και του περιαστικού πρασίνου είναι πολλά και αρκετά σημαντικά κυρίως για την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Πηγή: Ιδία φωτογραφική απεικόνιση

Εικόνα 7: Η θέση του πρασίνου και η ανάπτυξη ενός μεγάλου πυρήνα πρασίνου στο κέντρο της Νέας Υόρκης

Εικόνα 8: Groningen, Netherlands


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

22

Τα ευνοϊκά αποτελέσματα που αναφέρονται στην δύο επόμενες παραγράφους καθιστούν κατανοητούς και σαφείς τους λόγους επιτακτικής χωροθέτησης πράσινων περιοχών εντός των πόλεων και των οικισμών.

Ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα του πρασίνου είναι η δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα και η παραγωγή οξυγόνου στοιχείου απαραίτητου για την ανθρώπινη ζωή καθώς και για την ομαλή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού (Κασσιός & Περπερίδου, 2005). Εκτός όμως από την αντιρρυπαντική του δράση το αστικό πράσινο εξυπηρετεί στην ηχομόνωση του αστικού χώρου (Ντουνιαδάκη, 2006). Το αστικό σε συνδυασμό με το περιαστικό πράσινο διατηρεί επίσης σταθερό το θερμοκρασιακό επίπεδο στον αστικό χώρο αφού το καλοκαίρι συμβάλουν στην μείωση της θερμοκρασίας ενώ τον χειμώνα στην αύξηση της αποφεύγοντας τις ακραίες τιμές (Κασσιός & Περπερίδου, 2005).

Το αστικό πράσινο λοιπόν παρέχει οξυγόνο, μεταβάλλει το κλίμα της περιοχής, συντηρεί την πανίδα, ομορφαίνει το περιβάλλον και βοηθά τις κοινωνικές επαφές. (Ντουνιαδάκη, 2006)

Όπως λοιπόν είναι απόλυτα κατανοητό το αστικό πράσινο κατέχει μεγάλη σημασία στον αστικό χώρο και οι λειτουργίες του είναι πολλές και πολυδιάστατες. Αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του σχεδιασμού και αναγκαίο τμήμα της βιωσιμότητας του αστικού χώρου.

ΣΣχχεεδδιιαασσμμόόςς κκααιι οορργγάάννωωσσηη αασσττιικκοούύ κκααιι ππεερριιαασσττιικκοούύ ππρραασσίίννοουυ –– ΔΔηημμιιοουυρργγίίαα κκααιι ααννααγγκκααιιόόττηητταα ππρράάσσιιννωωνν δδιιααδδρροομμώώνν

Ο σχεδιασμός και η οργάνωση των χώρων πρασίνου παίζει σημαντικό ρόλο στον πολεοδομικό σχεδιασμό. Απαραίτητο είναι να σχηματίζεται ένα εκτεταμένο δίκτυο χώρων πρασίνου οι οποίοι είναι ομοιόμορφα κατανεμημένοι στον αστικό ιστό, οργανωμένοι σε ένα ενιαίο σύστημα και συνδέονται μεταξύ τους με ζώνες πρασίνου. Έτσι είναι δυνατή η διαμόρφωση βελτιωμένων συνθηκών στην πόλη μέσω της αξιοποίησης των δυνατοτήτων των χώρων πρασίνου που υπάρχουν (Κύρκου, 2008). Ακόμα και το περιαστικό πράσινο είναι επιτακτικής σημασίας να συνδέεται με το αστικό αλλιώς δεν αξιοποιείται η παρουσία του, όταν αυτό είναι απομονωμένο από τον αστικό χώρο. Η συνύπαρξη των δύο μορφών πρασίνου και η ύπαρξη οδών επικοινωνίας και διασύνδεσης τους διευκολύνουν την κίνησης αερίων μαζών και λειτουργούν ως φυσικοί αεραγωγοί της πόλης (Μοδινός & Ευθυμιόπουλος, 2000).

Όπως λοιπόν αναφέρθηκε επιτακτικής σημασίας είναι η δημιουργία «πράσινων διαδρομών» μέσα στον αστικό χώρο. Απαραίτητα στοιχεία για την δημιουργία αυτών των διαδρομών είναι ο εντοπισμός και η καταγραφή των ανοιχτών χώρων πρασίνου εντός και εκτός της αστικής περιοχής. Στην συνέχεια επιχειρείται η σύνδεση πράσινων χώρων εντός του αστικού ιστού αφού πρώτα έχει ολοκληρωθεί ο «περιαστικός πράσινος δακτύλιος». Τέλος οι «πράσινες περιοχές» δημιουργούνται με την εισχώρηση περιαστικού πρασίνου εντός της αστικής περιοχής και αποτελούν διαδρομές σύνδεσης της αστικής περιοχής με τις περιαστικές φυσικές περιοχές (Γεμενετζή, 2009).

Οι «πράσινες διαδρομές» αποτελούν μια διέξοδο προς την φύση και ευνοούνται κυρίως στις αστικές περιοχές που γειτνιάζουν με το φυσικό περιβάλλον. Όμως οι «πράσινες διαδρομές έχουν πολλά ακόμη οφέλη για τους κατοίκους των αστικών περιοχών. Ποδηλάτες, άτομα που τρέχουν, άτομα με κινητικά προβλήματα, παιδιά και ενήλικες και εν ολίγοις όλοι οι απασχολούμενοι με ψυχαγωγικές δραστηριότητες επωφελούνται από την παρουσία και την παραγωγή πρασίνου. Τα πάρκα και συγκεκριμένα οι «πράσινες διαδρομές» παρέχουν στους κατοίκους χώρους που μπορούν να ασκηθούν και να ασκήσουν τις διάφορες ψυχαγωγικές τους δραστηριότητες χωρίς να χρειάζεται να μεταφερθούν πολύ μακριά από τον τόπο κατοικία τους.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

23

Οι «πράσινες διαδρομές» λοιπόν παρουσιάζουν ευεργετικά αποτελέσματα σε πολλούς τομείς μερικοί από τους οποίους είναι οι εξής:

Για την υγεία: Χρησιμοποιώντας «πράσινες διαδρομές» οι κάτοικοι βοηθούν την υγεία τους. Το ποδήλατο, το περπάτημα και το τρέξιμο στις «πράσινες διαδρομές» είναι μια πολύ καλή άσκηση με έναν ευχάριστο τρόπο και δίνει την ευκαιρία στους κατοίκους να περάσουν χρόνο έξω στην φύση.

Για τις μεταφορές: Το ποδήλατο είναι μια μορφή άσκησης, αναψυχής και μεταφοράς. Η ποδηλασία ως τρόπος μεταφοράς είναι αρκετά πιο διασκεδαστικός και ευεργετικός σε σύγκριση με το αυτοκίνητο, το λεωφορείο ή το μετρό. Είναι μια ευκαιρία άσκησης και ήπιας προς το περιβάλλον μετακίνησης σε συνδυασμό με το τοπίο και την φύση.

Για το περιβάλλον: Οι ήπιες μορφές μετακίνησης (ποδήλατο, πεζή) μειώνουν την κυκλοφοριακή συμφόρηση και τη ρύπανση που προκαλείται από τα μηχανοκίνητα μέσα μεταφοράς βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής. Επίσης βελτιώνεται και η περιβαλλοντική υγεία της πόλης.

Το ποδήλατο επίσης παρουσιάζει και σημαντικά οφέλη. Μειώνει την ατμοσφαιρική ρύπανση η οποία προκαλείται από την μεταφορά με το αυτοκίνητο, καθώς δεν δημιουργεί αέριους ρύπους. Βοηθάει στην μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης. Δημιουργεί οικονομικά οφέλη. Επίσης η θέσεις στάθμευσης ποδηλάτων στις πόλεις και ιδιαίτερα στα κέντρα τους δημιουργούν μεγαλύτερη κίνηση πελατών στην αγορά. Επίσης παρουσιάζει σημαντικά οφέλη στην υγεία. Η ποδηλασία αποτελεί μια μορφή άσκησης που κρατάει το σώμα σε φόρμα ενώ μπορεί να αποτελεί μέρος της καθημερινής ρουτίνας του κάθε πολίτη. (Sebastian, Jim D.C. Department of Transportation, 2011)

Για την ασφάλεια: Με τον σχεδιασμό ενός σωστού δικτύου ποδηλατοδρόμων είναι πιο ασφαλής η χρησιμοποίηση ποδηλάτου παρά η χρησιμοποίηση αυτοκινήτου στους δρόμους.

Για την διασκέδαση: Οι «πράσινες διαδρομές» προάγουν την αναψυχή. Τα δέντρα και τα φυτά κατά μήκος των διαδρομών και η χρήση τους γίνεται μια απόδραση στην φύση από τον αστικό ιστό και την άσφαλτο. Η θέα του περιπατητή διαφέρει πολύ από την θέα μέσα από το αυτοκίνητο.


Εικόνα 9: Βήματα δημιουργίας πράσινων διαδρομών


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

24


Οι χώροι πρασίνου λοιπόν πρέπει να πληθαίνουν διαρκώς καθώς αυξάνεται σε μέγεθος και πυκνότητα και ο αστικός ιστός. Αυτό πρέπει να γίνεται και λόγο της αισθητικής που προσφέρουν αλλά και λόγο της βελτίωσης της θερμικής άνεσης (Χαραλαμπόπουλος & Διαμαντάκη, 2009)

3. 4 Λεπτομερειακός αστικός σχεδιασμός και κανόνες δόμησης

Οι σύγχρονες πόλεις αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα. Πολλά από αυτά είναι κυρίως περιβαλλοντικής φύσης καθώς λόγο της αλόγιστης ρύπανσης της ατμόσφαιρας και της υπέρμετρης εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων τα οικοσυστήματα βρίσκονται σε δυσμενή κατάσταση. Τέτοια προβλήματα αφορούν όλους τους ανθρώπων και κυρίως των κατοίκων των πόλεων οι οποίοι αντιμετωπίζουν σε μεγάλο βαθμό την αποκοπή τους από το φυσικό περιβάλλον. Ο λεπτομερειακός αστικός συνδυασμός σε συνδυασμό με τους κανόνες δόμησης είναι πολιτικές που αποσκοπούν στην αποφυγή και στην πρόληψη τέτοιου είδους προβλημάτων.

Η ενσωμάτωση ενεργειακών συστημάτων στον αστικό σχεδιασμό και ο σχεδιασμός υπαίθριων χώρων συμβάλουν στην δημιουργία καλύτερου μικροκλίματος. Οι κανόνες δόμησης με την σειρά τους εξασφαλίζουν την καλή σχέση μεταξύ δημόσιων χώρων και κτηρίων. (Γεμενετζή, 2009)

ΒΒιιοοκκλλιιμμααττιικκόόςς σσχχεεδδιιαασσμμόόςς

Στόχοι του βιοκλιματικού σχεδιασμού είναι η άμεση προσαρμογή των κτηρίων στο φυσικό περιβάλλον καθώς αναγνωρίζει την ρυθμιστική επίδραση της τοπογραφίας, του τοπίου, του νερού, την ικανότητα των ελεύθερων χώρων να μεγιστοποιούν ή να ελαχιστοποιούν την

Εικόνα 10: Διείσδυση πρασίνου με μορφή συνεχούς πλέγματος μέσα στις περιοχές κατοικίας


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

25

διείσδυση του ήλιου και του ανέμου και επίσης αναδεικνύει το σημαντικό ρόλο του σχεδιασμού προκειμένου να επιτευχθούν οι επικείμενοι στόχοι του. Η βιοκλιματική αντίληψη αποσκοπεί στην επίλυση και την καταπολέμηση προβλημάτων τα οποία συνδέονται με την ενέργεια. Στοχεύει στην βελτίωση του μικροκλίματος και της θερμικής άνεσης στο φυσικό περιβάλλον με αντίστοιχη μείωση της ρύπανσης ( λόγω υπερβολικής χρήσης ενέργειας για θέρμανση, ψύξη, φωτισμό) και εξοικονόμηση των φυσικών πόρων. Αυτός ο στόχος επιτυγχάνεται με την βοήθεια μιας προσεκτικής μελετημένης διαμόρφωσης του αστικού ιστού και των χαρακτηριστικών μεγεθών. Η βιοκλιματική αντίληψη για τον σχεδιασμό του αστικού χώρου λοιπόν είναι μια συνειδητή ενεργειακή προσέγγιση για την διαχείριση μιας πόλης. (Ανδρεαδάκη, 2006)

Πηγή: (http://www.thelcon.gr/projects/abdulah.html, 2012)

ΔΔρρόόμμοοιι μμιικκττώώνν λλεειιττοουυρργγιιώώνν

Οι δρόμοι μεικτών λειτουργιών αποτελούν δρόμους οι οποίοι συνδυάζουν αυτοκινητόδρομο διπλής κατεύθυνσης, ποδηλατόδρομο, πεζόδρομο ή πεζοδρόμιου άνετου πλάτους. Με βάση την δημιουργία ενός δικτύου «πράσινων διαδρομών» οι δρόμοι αυτοί ενισχύονται με αστικό πράσινο δηλαδή δέντρα, παρκάκια , παγκάκια και νησίδες. Με τον κατάλληλο σχεδιασμό τέτοιοι δρόμοι είναι αρκετά εξυπηρετικοί και εύχρηστοι ειδικά για τις κεντρικές περιοχές του αστικού χώρου.

Πηγή: Ιδία φωτογραφική αποτύπωση

Εικόνα 11: Βιοκλιματικός και ενεργειακός σχεδιασμός πάρκου King Abdulah στο Αμμάν - Ιορδανία

Εικόνα 12: Λονδίνο


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

26

ΠΠεεζζόόδδρροομμοοιι

Η βιωσιμότητα της πόλης εξαρτάται κατά μεγάλο βαθμό από τον σχεδιασμό πεζοδρόμων. Ο σχεδιασμός ενός δικτύου μεταφοράς το οποίο θα προωθεί τις μετακινήσεις με τα πόδια είναι ένας από τους κυριότερους στόχους της βιώσιμης πόλης.

Το 1988 ψηφίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η «Ευρωπαϊκή Χάρτα για τα Δικαιώματα του Πεζού» και αποτελεί το πιο πλήρες κείμενο σχετικά με τις πολιτικές διευκόλυνσης της κίνησης του πεζού που έχουν γραφτεί τα τελευταία χρόνια. Τρία από τα βασικά δικαιώματα του πεζού είναι τα εξής: ο κάτοικος έχει το δικαίωμα:

1. Να απολαμβάνει τους δημόσιους χώρους κάτω από συνθήκες που δεν διαταράσσουν τη φυσική και ψυχολογική του άνεση

2. Να μπορεί να επισκέπτεται τα σημαντικότερα σημεία της πόλης είτε πεζός είτε με ποδήλατο και τέλος

3. Να διεκδικεί την δημιουργία «πνευμόνων πρασίνου» μέσα στην πόλη και ειδικές ρυθμίσεις που θα εξασφαλίσουν σε αναπηρικά οχήματα και σε παιδικά καροτσάκια ευκολία προσπέλασης , κίνησης και στάσης.

(Αραβαντινός Α. , 1997)

Οι πεζόδρομοι μπορεί να είναι συνοδευτικοί ή ανεξάρτητοι σύμφωνα με το Φ.Ε.Κ. 285 Δ΄/5-3-2004 περί πολεοδομικών σταθερότυπων. Ανεξάρτητοι είναι οι πεζόδρομοι που ανήκουν σε ένα τελείως διαφορετικό δίκτυο κίνησης από τα τροχοφόρα σε απομονωμένες ζώνες αποκλειστικής κίνησης πεζών. Αντίθετα οι συνοδευτικοί πεζόδρομοι είναι τα πεζοδρόμια και οι διαβάσεις πεζών , όπου η κίνηση των πεζών πραγματοποιείται παράλληλα ή κάθετα προς το ρεύμα κινήσεως των τροχοφόρων και σε στενή επαφή με αυτό , αλλά με επαρκείς διαχωριστικές λωρίδες.

Δίκτυα πεζοδρόμων

Όπως και στον σχεδιασμό «πράσινων διαδρομών» έτσι και σε σχέση με τους πεζοδρόμους είναι απαραίτητος και πολύ μεγάλης σημασίας ο σχεδιασμό ενός ολοκληρωμένου συστήματος πεζοδρόμων. Πολλά δεδομένα επηρεάζουν τον σχεδιασμό ενός δικτύου πεζοδρόμων. Τα κυριότερα από αυτά είναι οι θέσεις των κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων καθώς και το δίκτυο πράσινων και ελεύθερων χώρων. Η διάταξη όμως των δικτύων πεζοδρόμων εξαρτάται και από τις προέχουσες χρήσεις στην περιοχή όπως επίσης και από την μορφή του δικτύου συγκοινωνιακής της εξυπηρέτησης. (Αραβαντινός Α. , 1997)

Τα δίκτυα πεζοδρόμων προσφέρουν ασφαλή, άνετη και ευχάριστη μετακίνηση κατά μήκος τους. Περιλαμβάνουν διαδρομές σε πεζοδρόμους , για την αποκλειστική χρήση από πεζούς, σε δρόμους ήπιας κυκλοφορίας αλλά και σε πεζοδρόμια που έχουν διαπλατυνθεί κατάλληλα. (Ανδρικοπούλου, Γιαννακού, Καυκαλάς, & Πιτσιάβα-Λατινοπούλου, 2007).

Οι πεζόδρομοι λοιπόν χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με την ανάμειξη τους με τα τροχοφόρα (Αραβαντινός Α. , 1997):

Αμιγείς πεζόδρομοι:

Αυτή η κατηγορία πεζοδρόμων χωρίζεται σε δύο ομάδες. Η μια ομάδα περιλαμβάνει τους πεζοδρόμους στους οποίους επιτρέπεται η έκτατη διάβαση οχημάτων σε περίπτωση ανάγκης, όπως ασθενοφόρα, πυροσβεστικά, μεταφορές οικοδομικών υλικών ή επίπλων. Η


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

27

άλλη κατηγορία περιλαμβάνει τους πεζοδρόμους που αποκλείουν ολοκληρωτικά κάθε τροχοφόρο, λόγω διαμόρφωσης ή κλίσης του εδάφους.

Πεζόδρομοι με πρόσβαση τροχοφόρων για ορισμένες ώρες:

Σε αυτούς τους πεζοδρόμους επιτρέπεται η διέλευση τροχοφόρων για την τροφοδοσία καταστημάτων που απαιτούν ανεφοδιασμό για συγκεκριμένες ώρες της ημέρας, συνήθως τις «νεκρές» ώρες για την εμπορική κίνηση.

Πεζόδρομοι με πρόσβαση για ορισμένες κατηγορίες οχημάτων:

Επιτρέπεται η κίνηση οχημάτων για στάθμευση σε ιδιωτικό χώρο και σε ορισμένες περιπτώσεις στα κέντρα των πόλεων , κυρίως, η κίνηση μέσων μαζικής μεταφοράς ή και ταξί.

Πεζόδρομοι με ήπια κυκλοφορία τροχοφόρων:

Σε αυτόν τον τύπο δίνεται προτεραιότητα στους πεζούς και τους ποδηλάτες χωρίς να εμποδίζεται ταυτόχρονα η διέλευση αυτοκινήτων, με την προϋπόθεση ότι τα όρια ταχύτητας είναι πολύ χαμηλά. Αυτός ο τύπος πεζοδρόμων ονομάζονται woonerf και εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Ολλανδία το 1976.

Εικόνα 13: Διαμόρφωση ενός τυπικού δρόμου σε δρόμο ήπιας κυκλοφορίας. Όψεις πριν και μετά τη διαμόρφωση.

Πηγή: (Αραβαντινός Α. , 1997)

Η κίνηση των τροχοφόρων στον συγκεκριμένο τύπο γίνεται είτε με την διαμόρφωση κατάλληλου διαδρόμου για τροχοφόρα στο εξωτερικό του είτε με ένα ενιαίο δάπεδο. Ο διάδρομος αυτός δεν πρέπει να είναι επίπεδος καθώς και δεν πρέπει να θυμίζει κατάστρωμα τυπικής οδού. Μικρή διόγκωση του καταστρώματος στην αρχή και το τέλος του είναι απαραίτητη για να γίνεται αντιληπτή η διαφορά της λειτουργίας της συγκεκριμένης οδού από τους οδηγούς. (Αραβαντινός Α. , 1997)

ΠΠοοδδηηλλααττόόδδρροομμοοιι

Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο το ποδήλατο αποτελεί μια ήπια μορφή μετακίνησης που παρουσιάζει πολλά οφέλη τόσο σε σχέση με τον άνθρωπο όσο και στο επίπεδο του αστικού χώρου. Η χρήση του ποδηλάτου ως μέσο μεταφοράς είναι πλέον πραγματικότητα και κατέχει σημαντικό ρόλο στο μεταφορικό δίκτυο της πόλης. Το ποδήλατο


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

28

είναι το πιο ευέλικτο μέσο μεταφοράς αφού μπορεί να κινείται σε δρόμους , πεζοδρόμια, πεζοδρόμους, πάρκα και πλατείες (Βλαστός & Μπιρμπίλη, 2001).

Τα δίκτυα ποδηλατοδρόμων συνυπάρχουν στο μεγαλύτερο μέρος τους με τα οδικά δίκτυα και κινούνται σε παράλληλες διαδρομές με αυτά. Κύριος στόχος τους είναι η ενοποίηση των τμημάτων της πόλης. Οι ποδηλατόδρομοι χωρίζονται σε τρείς κατηγορίες, οι οποίες ονομάζονται κλάσεις ανάλογα με την σχέση τους με τους πεζόδρομους και τους αυτοκινητόδρομους. Αυτές είναι:

Κλάσης Ι: Ανεξάρτητοι από το υπόλοιπο δίκτυο

Κλάσης ΙΙ: Σε ιδιαίτερο χώρο διαχωρισμένο από την υπόλοιπη κυκλοφορία

Κλάσης ΙΙΙ: Μοιράζονται το ίδιο οδόστρωμα με τα οχήματα ή τους πεζούς με κατάλληλη σήμανση

(Ανδρικοπούλου, Γιαννακού, Καυκαλάς, & Πιτσιάβα-Λατινοπούλου, 2007)

Υπάρχουν κάποια βασικά βήματα σχεδιασμού για την ένταξη δικτύου ποδηλατοδρόμων σε μια περιοχή. Αυτά τα βήματα είναι τα εξής (Βλαστός & Μπιρμπίλη, 2001):

Εντοπισμός υπαρχουσών ή εν δυνάμει περιοχών ήπιας κυκλοφορίας

Σχεδιασμός εσωτερικών δικτύων ποδηλάτου σε αυτές

Εντοπισμός πόλων έλξης στην περιοχή και σύνδεση αυτών (κοινωφελής εγκαταστάσεις-χώροι πρασίνου-αρχαιολογικές θέσεις)

Σχεδιασμός διαδρομής – κορμού για το ποδήλατο

Εντοπισμός αναγκαίων σημειακών παρεμβάσεων, δηλαδή των απαραίτητων κατασκευαστικών διαμορφώσεων για την ασφαλή ένταξη του ποδηλάτου στον αστικό χώρο

Εξοπλισμός για σήμανση και στάθμευση του ποδηλάτου

Σχεδιασμός προαιρετικών διαμορφώσεων για τον πεζό και τον ποδηλάτη που αποβλέπουν στην συνολικότερη αναβάθμιση και αισθητική της περιοχής


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

29

Πηγή: (http://www.ci.berkeley.ca.us/contentdisplay.aspx?id=498, 2012)

Σύμφωνα με το Φ.Ε.Κ. 285 Δ΄/ 5-3-2004 οι ποδηλατόδρομοι χωρίζονται πιο αναλυτικά στις ακόλουθες κατηγορίες:

Εικόνα 14: Δίκτυο κυκλοφορίας ποδηλάτων του Berkeley, USA

Εικόνα 15:Πίνακας Ποδηλατοδρόμων


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

30

3. 5 Ενίσχυση των κέντρων των πόλεων

Η αστική ανάπτυξη παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Τα κέντρα των πόλεων αποτελούν τις περιοχές με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον σχετικά με την αστική ανάπτυξη. Αποτελούν τόπους μεγάλης συγκέντρωσης της απασχόλησης στις υπηρεσίες , το εμπόριο και την αναψυχή καθώς συγκεντρώνουν τον αστικό ιστό με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Περιοχές με ψηλά κτήρια οργανωμένης δόμησης και περιοχές με παλιές βιομηχανικές εγκαταστάσεις αναμεμειγμένες με περιοχές κατοικίας ενσωματώνονται πολλές φορές στις κεντρικές περιοχές και έτσι δημιουργείται μια ανομοιομορφία. Σε τέτοιες περιοχές λόγω της δυσκολίας που παρουσιάζεται στην προσέλκυση επενδυτικού ενδιαφέροντος, εξαιτίας των κακών περιβαλλοντικών συνθηκών, οι παρεμβάσεις για αναβάθμιση έχουν αποκλειστικά δημόσιο χαρακτήρα. (Ανδρικοπούλου, Γιαννακού, Καυκαλάς, & Πιτσιάβα-Λατινοπούλου, 2007)

Η πρόσβαση και το περιβάλλον είναι κρίσιμοι παράγοντες για την βιωσιμότητα των κέντρων των πόλεων συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε αυτά (Healey, McNamara, Elson, & Doak, 1988). Με στόχο λοιπόν το αστικό περιβάλλον να γίνεται περισσότερο ελκυστικό οι κεντρικές λειτουργίες της πόλης (εμπόριο, υπηρεσίες, πολιτισμός κλπ) πρέπει να ενισχύονται πάντα όμως με την ταυτόχρονη βελτίωση της προσβασιμότητας σε αυτές. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται με την δημιουργία περισσότερων ανοιχτών χώρων, με τον εκσυγχρονισμό του οικιστικού αποθέματος και με την αναζωογόνηση των υποβαθμισμένων ζωνών. (Γεμενετζή, 2009)

Πηγή: Ιδία φωτογραφική απεικόνιση

Εικόνα 16: Piazza di Spagna, Rome, Italy


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

31

ΜΕΡΟΣ Β

ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

32

Μέρος Β: Ανάλυση Υφιστάμενης Καταστασης

4. 1 Θέση, όρια, χρήσεις γης στον έξω- αστικό χώρο, διοικητικά δεδομένα και ένταξη στην ευρύτερη περιοχή

Η περιοχή μελέτης (Π. Ε. 6, Υ. Γ) αποτελεί τμήμα της Πολεοδομικής Ενότητας 6, η οποία είναι μια από τις τρεις πολεοδομικές ενότητες του οικισμού Χορτιάτη του Δήμου Χορτιάτη, ο οποίος υπάγεται διοικητικά στον Νομό Θεσσαλονίκης. Ανήκει στην Περιαστική Ζώνη της Ευρύτερης Περιοχής Θεσσαλονίκης σύμφωνα με το Ν 1561/85 περί Ρυθμιστικού Σχεδίου και υπάγεται διοικητικά στον Νομό Θεσσαλονίκης και στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας

Βάσει του Ν. 3852/2010 2(Πρόγραμμα Καλλικράτης)ο Δήμος Χορτιάτη συνενώθηκε με τους Δήμους Πυλαίας και Πανοράματος και αποτελεί πια ένα τμήμα του νέου δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη3 .

Πηγή: Ιδία επεξεργασία

Ο δήμος Χορτιάτη βρίσκεται σε άμεση επαφή με το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης και εξαρτάται άμεσα από αυτό. Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Περιαστικής Ζώνης και συνορεύει με την δημοτική ενότητα Λαγκαδά βόρεια, με την δημοτική ενότητα Κορωνείας ανατολικά, με την δημοτική ενότητα Θέρμης νότια και με τον Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης δυτικά.

Οι κυρίαρχες χρήσεις γης που παρατηρούνται στον έξω – αστικό χώρο είναι η γεωργική γη, οι εκτάσεις με κύρια την δασική χρήση και η δόμηση εκτός σχεδίου. Ο περιβάλλον χώρος του οικισμού παρουσιάζει ιδιαίτερου ενδιαφέροντος δασικές περιοχές, οι οποίες προσδίδουν στον οικισμό ένα ιδιαίτερα αξιόλογο φυσικό υπόβαθρο και τον καθιστούν μια αξιόλογη αισθητική και ποιοτική περιοχή. Οι γεωργικές εκτάσεις που βρίσκονται στον έξω – αστικό χώρο του οικισμού ενδείκνυνται για ήπια γεωργική εκμετάλλευση καθώς βασικός στόχος είναι να αναδειχθεί ο περιβαλλοντικός χαρακτήρας της περιοχής και κυρίως οι χρήσεις της αναψυχής. Σημαντικό στοιχείο όμως που καταδεικνύει την ανάγκη πολεοδομικής οργάνωσης του οικισμού και σχεδιασμό των επεκτάσεων είναι το ποσοστό της εκτός σχεδίου δόμησης που εμφανίζεται στον έξω- αστικό χώρο. Νότια του οικισμού βρίσκεται επίσης και η οριοθετημένη ΖΕΠ, η «Κισσός Α.Ε.», με εγκεκριμένη πολεοδομική μελέτη.

Με βάση την διοικητική διάρθρωση του Σχεδίου Καποδίστρια (Ν. 2539/97) ο δήμος Χορτιάτη περιλαμβάνει τέσσερα Δημοτικά Διαμερίσματα (Δ.Δ.) που προ-υπήρχαν ως κοινότητες , Ασβεστοχωρίου, Εξοχής, Φιλύρου και Χορτιάτη με τους τέσσερις ομώνυμου οικισμούς. Η έδρα του Δήμου είναι το Ασβεστοχώρι και ο δήμος πήρε αυτήν την μορφή το 1997 σύμφωνα με τον νόμο ‘Περί Συγκρότησης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης’4.

2 Νεα αρχιτεκτονική της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης διοίκησης ΦΕΚ 87Α’ 07-06-2010

3 Σύμφωνα με το νέο πρόγραμμα Καλλικράτη (Ν. 3852/10, ΦΕΚ 87/τ.Α'/2010) και τον επανακαθορισμό της

διοικητικής διάρθρωσης του Σχεδίου Καποδίστρια, ο Δήμος Χορτιάτη, από 01/01/2011, συνενώνεται με αυτόν του Πανοράματος και της Πυλαίας, αποτελώντας ενιαίο Δήμο, τον Δήμο Πυλαίας – Χορτιάτη με έδρα το Πανόραμα. 4 (ΦΕΚ 244Α΄/4.12.1997)

Εικόνα 17: Η πολεοδομική ενότητα 6Β στον οικισμό του Χορτιάτη


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

33

Ο δήμος Χορτιάτη εντάσσεται στην Περιαστική Ζώνη της Ευρύτερης Περιοχής Θεσσαλονίκης και διέπεται από τον Ν.1561/85 περί Ρυθμιστικού Σχεδίου. Σύμφωνα με τον Ν. 2508/97 και συγκεκριμένα το άρθρο 4 «το ΓΠΣ εναρμονίζεται προς τις κατευθύνσεις και τα προγράμματα του Ρυθμιστικού Σχεδίου και περιέχει τις αναγκαίες ρυθμίσεις για την επίτευξη των σκοπών του». Σύμφωνα επομένως με το Ρυθμιστικό Σχέδιο του 1985 ο οικισμός του Χορτιάτη προτείνεται ως πόλος αναψυχής και πολιτιστικών λειτουργιών που θα εξυπηρετήσουν το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης και την ευρύτερη περιοχή του.

Υπάρχει όμως και το Σχέδιο Νόμου για το Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης το οποίο βρίσκεται σε στάδιο διαβούλευσης. Σύμφωνα με αυτό το Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο που εκπονήθηκε από το 2007 μέχρι το 2009 ο Δήμος του Χορτιάτη εντάσσεται στην χωρική ενότητα του Μητροπολιτικού κέντρου και συγκεκριμένα στην υπό- ενότητα Πολεοδομικού Συγκροτήματος και Περιαστικής Ζώνης Θεσσαλονίκης. Προτείνεται «επέκταση και θεσμοθέτηση του περιαστικού δάσους στον άξονα των περιαστικών δασικών εκτάσεων Χορτιάτη – Θέρμης – Πανοράματος – Φιλύρου – Πολίχνης ώστε να εξασφαλιστεί η αναγκαία συνέχεια του ευρύτερου δασικού οικοσυστήματος και την δημιουργία τόξου περιαστικού πρασίνου» (Υ.Π.Ε.Κ.Α., 2011). Επίσης ο οικισμός του Χορτιάτη αναφέρεται ως σύνολο με ιδιαίτερα πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και μελετάται ως ορεινός παραδοσιακός οικισμός. Προτείνεται σε τέτοιου είδους οικισμούς η προστασία των παραδοσιακών ιστών, των ιστορικών κτισμάτων και εγκαταστάσεων και του φυσικού τοπίου καθώς και αναπλάσεις κεντρικών πλατειών και οδών. Ο δήμος Χορτιάτης εντάσσεται σύμφωνα με το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο σε ένα πρόγραμμα σύνδεσης 69 προϊστορικών και ιστορικών τόπων οίκησης στην περιαστική ζώνη της Θεσσαλονίκης από τους οποίους οι 52 χρονολογούνται στην 3η χιλιετία π. Χ.. για αυτούς τους οικισμούς θα προωθηθούν ειδικές μελέτες που θα προσδιορίζουν μικρότερες γεωγραφικά προσδιορισμένες ενότητες δικτύων διαδρομών στην δυτική , βόρεια και νοτιοανατολική περιοχή (Υ.Π.Ε.Κ.Α., 2011).

Ο οικισμός του Χορτιάτη αποτελεί προϋφιστάμενο οικισμό του 1923 και επίσης δεν υπάρχει θεσμοθετημένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο για την περιοχή εκτός από τον οικισμό του Φιλύρου. Ο Χορτιάτης, το Ασβεστοχώρι και το Φίλυρο είναι οικισμοί άνω των 2000 κατοίκων με πληθυσμό 2.946, 4.702 και 3.620 αντίστοιχα ενώ η Εξοχή κάτω των 2000 κατοίκων με πληθυσμό 1.551 κατοίκους (ΕΣΥΕ Απογραφή 2001).

Ο Χορτιάτης ανήκει στην οικιστική ενότητα του Ασβεστοχωρίου μαζί με το Φίλυρο, τα Πεύκα και την Εξοχή (Υ.Π.Ε.Κ.Α., 2011). Σύμφωνα με το υπό έγκριση Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου του Χορτιάτη ο Χορτιάτης , το Φίλυρο, τα Πεύκα και η Εξοχή αποτελούν οικισμούς 5ου επιπέδου ενώ το Ασβεστοχώρι είναι οικισμός 4ου επιπέδου. Επειδή ο Χορτιάτης παρουσιάζει έντονη σχέση με το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης, αυτή η ενότητα χρησιμοποιείται κυρίως για περιοχή κατοικίας πρώτης και δεύτερης και προτείνεται η εγκατάσταση βασικών λειτουργιών που θα εξυπηρετούν τους οικισμούς της.

Σύμφωνα με το υπό έγκριση ΓΠΣ προβλέπονται επαρκείς υποδοχείς οικιστικής επέκτασης βόρεια και νότια του οικισμού με κριτήριο την εξασφάλιση γης για αναγκαίες κοινωνικές υποδομές έτσι ώστε να οργανωθούν κατάλληλα και να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες αύξησης του πληθυσμού και αποσυμφόρησης του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και να αντιμετωπιστεί η εκτός σχεδίου δόμηση που παρατηρείται και στον οικισμό του Χορτιάτη.

Λαμβάνοντας υπόψη τις νέες επεκτάσεις που προβλέπει το υπό έγκριση ΓΠΣ , ο Δήμος Χορτιάτη αποτελείται από 10 Πολεοδομικές Ενότητες. Το Ασβεστοχώρι αποτελείται από 2 πολεοδομικές ενότητες, η Εξοχή από μία, το Φίλυρο και ο Χορτιάτης από 3 και υπάρχει και μία Πολεοδομική ενότητα που περιλαμβάνει την ΖΕΠ Κισσού. Οι Πολεοδομικές Ενότητες του οικισμού του Χορτιάτη είναι οι Π.Ε. 6, 7 και 8.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

34

Η περιοχή μελέτης της παρούσας πολεοδομικής μελέτης αποτελεί τμήμα της Π.Ε. 6 και συγκεκριμένα το Β έκτασης 27,25 εκταρίων. Καταλαμβάνει το βορειοανατολικό τμήμα της Π.Ε. 6 , το οποίο βρίσκεται σε επαφή με τον υφιστάμενο οικισμό έκτασης 24,5 εκταρίων καθώς και ένα μικρό τμήμα νοτιοδυτικά του υφιστάμενου οικισμού έκτασης 2,8 εκταρίων.

4. 2 Διοικητική , δημογραφική και κοινωνικό – οικονομική φυσιογνωμία

ΠΠλληηθθυυσσμμιιαακκήή εεξξέέλλιιξξηη

Ο Δήμος Χορτιάτη όπως αναφέρθηκε και παραπάνω αποτελείται από τέσσερα δημοτικά διαμερίσματα και μια θέση, την θέση Κράνος η οποία συμπεριλαμβάνεται στο Δημοτικό Διαμέρισμα του Ασβεστοχωρίου. Η περιοχή μελέτης βρίσκεται στον οικισμό του Χορτιάτη ο οποίος είναι ο τρίτος οικισμός σε πληθυσμό στον δήμο με 2.946 κατοίκους5 (πίνακας) και ποσοστό κατανομής του πληθυσμού επί του δήμου ίσο με 23 %6 (διάγραμμα).

Πίνακας 2:Πίνακας πληθυσμού Δημοτικών Διαμερισμάτων Δήμου Χορτιάτη 2001

Πληθυσμός 2001

Ποσοστό % συμμετοχής στον Δήμο

Δήμος Χορτιάτη 12.866 100 Δ.Δ. Ασβεστοχωρίου 4.789 37

Ασβεστοχώρι 4.702 -

Κράνος 87 -

Δ.Δ. Εξοχής 1.337 12

Εξοχή 1.337 -

Δ.Δ. Φιλύρου 3.620 28

Φίλυρο 3.620 -

Δ.Δ. Χορτιάτη 2.946 23

Χορτιάτης 2.946 -

Πηγή: ΕΣΥΕ Απογραφή 2001

5 Απογραφή 2001 της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας

6 Απογραφή 2001 της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

35


Παρακάτω ακολουθεί η παρουσίαση της πληθυσμιακής εξέλιξης των δημοτικών διαμερισμάτων του δήμου, της Ευρύτερης Περιοχής Θεσσαλονίκης αλλά και του Νομού. Το δημοτικό διαμέρισμα του Χορτιάτη εκτός από τον ομώνυμο οικισμό περιλάμβανε και τις θέσεις Κισσό, Πουρναροχώρι και Σταυροδρόμι. Το Πουρναροχώρι περιλαμβάνεται μόνο στην απογραφή του 1961, ο Κοισός παρουσιάζει στοιχεία από το 1961 μέχρι και το 1981 και σταματά εκεί ενώ το Σταυροδρόμι παρουσιάζει στοιχεία μόνο στην απογραφή του 1981. Το Σταυροδρόμι είναι η μόνη θέση που εξακολουθεί να έχει κατοίκους γύρω στους 200 αλλά ο πληθυσμός του εκτιμάται ότι προσμετρείται σε αυτόν του οικισμού του Χορτιάτη.

Πίνακας 3:Πίνακας πληθυσμού Δημοτικών Διαμερισμάτων Δήμου Χορτιάτη, Δήμου Χορτιάτη, Ευρύτερης Περιοχής Θεσσαλονίκης, Επαρχίας Θεσσαλονίκης και Νομού Θεσσαλονίκης 1971, 1981, 1991 και 2001

Επίπεδο αναφοράς

1971 1981 1991 2001

Νομός Θεσσαλονίκης

710.352 871.580 944.426 1.057.825

Επαρχία Θεσσαλονίκης

654.826 816.063 885.885 993.861

Ευρύτερη Περιοχή Θεσσαλονίκης

649.870 809.748 877.239 981.933

Δήμος Χορτιάτη

5.750 6.078 8.877 12.866

Δ.Δ. Ασβεστοχωρίου

2.602 2.647 3.447 4.789

Δ.Δ. Εξοχής 1.327 959 1.337 1.511

Δ.Δ. Φιλύρου 547 1.019 2.192 3.620

Δ.Δ. Χορτιάτη 1.274 1.453 1.901 2.946

Πηγή: ΕΣΥΕ Απογραφές 1971, 1981, 1991, 2001 και ιδία επεξεργασία

Διαγραμμα 1: Ποσοστό συμμετοχής πληθυσμού των Δημοτικών Διαμερισμάτων του Δήμου Χορτιάτη


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

36

Πίνακας 4:Πίνακας πληθυσμιακής μεταβολής Δημοτικών Διαμερισμάτων Δήμου Χορτιάτη, Δήμου Χορτιάτη, Ευρύτερης Περιοχής Θεσσαλονίκης, Επαρχίας Θεσσαλονίκης και Νομού Θεσσαλονίκης 1971-1981, 1981-1991 και 1991-2001


Μεταβολή 1971-1981




22, 7% 8, 36% 12, 01%

Επαρχία Θεσσαλονίκης

24, 62% 8, 56% 12, 19%

Ευρύτερη Περιοχή Θεσσαλονίκης

24, 6% 8, 33% 11, 93%


5, 7% 46, 05% 44, 94%

Δ.Δ. Ασβεστοχωρίου

1, 73% 30, 22% 38, 93%

Δ.Δ. Εξοχής -27,73% 39, 42% 13, 01%

Δ.Δ. Φιλύρου 86, 29% 115, 11% 65, 15%

Δ.Δ. Χορτιάτη 14, 05% 30, 83% 54, 97%


Ο οικισμός του Χορτιάτη παρουσιάζει γενικά θετική μεταβολή. Οι ρυθμοί αύξησης που παρουσιάζει είναι σταδιακά εντονότεροι καθώς την δεκαετία 1991-2001 έφτασε σε ποσοστό μεταβολής το 55%. Η αιτία αυτής της αύξησης οφείλεται στην εσωτερική μετανάστευση των κατοίκων του Πολεοδομικό Συγκροτήματος της πόλης και η μετεγκατάσταση τους στους οικισμούς της περιαστικής ζώνης.

Διαγραμμα 2: Μεταβολές πληθυσμού 1971-1981, 1981-1991, 1991-2001

Πηγή: ΕΣΥΕ Απογραφές 1971, 1981, 1991 και 2001 και ιδία επεξεργασία


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

37

Όλα τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου Χορτιάτη παρουσιάζουν όμοια εξελικτική πορεία πληθυσμού με το Δημοτικό Διαμέρισμα του Ασβεστοχωρίου να ξεχωρίζει σε τιμές ίσως λόγω και της θέσης του ως έδρα του δήμου. Η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού στον δήμο τα τελευταία 20 χρόνια παρουσιάζεται και στις μεταβολές των δημοτικών διαμερισμάτων εκτός από το δημοτικό διαμέρισμα της Εξοχής που διατηρεί σχεδόν σταθερές τιμές. Τα δημοτικά διαμερίσματα του Χορτιάτη και του Ασβεστοχωρίου ακολουθούν όμοια πορεία που συγκλίνει κατά πολύ με αυτή του δήμου πράγμα που σημαίνει ότι αυτά τα δύο διαμερίσματα δέχονται κατεξοχήν τον πληθυσμό που μεταναστεύει στον δήμο. Το Δημοτικό Διαμέρισμα του Χορτιάτη από την δεύτερη θέση που κατείχε το 1971 παρουσιάζεται πια στην Τρίτη θέση όπως αναφέρθηκε και παραπάνω.

Η σταδιακή αυτή αύξηση του Δημοτικού Διαμερίσματος του Χορτιάτη ξεπερνάει κατά πολύ τα ποσοστά που παρουσιάζονται στις ευρύτερες χωρικές ενότητες που το περιέχουν. Ο οικισμός του Χορτιάτη φτάνει να ξεπερνάει τις μεταβολές των υπόλοιπων χωρικών ενοτήτων με ποσοστό μεταβολής μέχρι και 55 % όπως και προαναφέρθηκε. Ενώ η Ευρύτερη Περιοχή Θεσσαλονίκης και ο Νομός παρουσιάζουν μικρό αριθμό ποσοστιαίας μεταβολής ο δήμος αλλά και ο οικισμός του Χορτιάτη παρουσιάζουν μεγάλα ποσοστά μεταβολής πράγμα που μαρτυρεί την εσωτερική μετανάστευση του πληθυσμού του Νομού αλλά και της Ευρύτερης Περιοχής Θεσσαλονίκης στο εσωτερικό του Δήμου Χορτιάτη.

Διαγραμμα 3: Ποσοστιαία πληθυσμιακή εξέλιξη Δ.Δ. Χορτιάτη και των ευρύτερων χωρικών ενοτήτων



ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

38

ΠΠλληηθθυυσσμμόόςς κκααττάά φφύύλλοο κκααιι οομμάάδδεεςς ηηλλιικκιιώώνν

Στον οικισμό του Χορτιάτη κατά την απογραφή του 1991 οι άντρες υπερτερούν σε αριθμό με ποσοστό 53, 76 %. Το 2001 η τιμή αυτή παρουσιάζει μείωση αν και ο αντρικός πληθυσμός εξακολουθεί να υπερτερεί σε αριθμό.

Πίνακας 5:Πίνακας πληθυσμού Δ.Δ. Χορτιάτη 1991 και 2001 κατά φύλο

1991 2001

Άρρενες Θήλεις Σύνολο Άρρενες Θήλεις Σύνολο


4.462 4.415 8.877 6.422 6.444 12.866

50,26% 49,74% 100,00% 49,91% 50,09% 100,00%

Δ.Δ. Χορτιάτη

1.022 879 1.901 1.537 1.409 2.946

53,76% 46,24% 100,00% 52,17% 47,83% 100,00%

Πηγή: ΕΣΥΕ Απογραφές 1991 και 2001 και ιδία επεξεργασία

Η πληθυσμιακή ομάδα με την μεγαλύτερη τιμή το 1991 είναι οι ομάδα 15-29 η οποία παρουσιάζει αύξηση το 2001 και φτάνει το 25,64 % του συνόλου του πληθυσμού γεγονός που καταδεικνύει την ύπαρξη οικονομικά ενεργού πληθυσμού στο παρόν αλλά και στο προσεχές μέλλον. Η ομάδα ηλικιών από 45-64 αποτελεί την δεύτερη σε σειρά ομάδα και στις δύο απογραφικές περιόδους και παρουσιάζει και εκείνη αύξηση όπως επίσης πλησιάζει και το ποσοστό της ομάδας 15-29 με τιμή 23,52 % το 2001, αυτές οι τιμές παρουσιάζουν και αποδεικνύουν την ύπαρξη μεγάλου ποσοστού οικονομικά ενεργού πληθυσμού στην περιοχή μελέτης. Η εξελικτική πορεία της ηλικιακής σύνθεσης του οικισμού παρουσιάζει ομαλή και σταδιακή αύξηση σε όλες τις ηλικίες. Αξιόλογη είναι η αύξηση που παρουσιάζει η ομάδα ηλικιών 30-44 που ανεβάζει την τιμή από τους 345 στους 626 κατοίκους. Ο διπλασιασμός της τιμής των ατόμων από 30 ως 44 αποτελεί στοιχείο για την εσωτερική μετανάστευση πληθυσμού στον οικισμό. Οι δύο τελευταίες κατηγορίες και στις δυο απογραφικές περιόδους είναι οι ηλικιακές ομάδες από 0-14 και 65+. Αυτές οι δύο ομάδες αποτελούν και τον μη ενεργό πληθυσμό του οικισμού. Οι οικονομικά ενεργές ομάδες ηλικιών του οικισμού καλύπτουν το 70,65 % και έτσι συντηρούν τον μη ενεργό πληθυσμό που αντιστοιχεί σε ποσοστό ίσο με 29,35 %.

Πίνακας 6:Πίνακας πληθυσμού 1991 και 2001 κατά ομάδες ηλικιών

Ομάδες ηλικιών

1991 2001

Αριθμός % επι του συνόλου Αριθμός

% επι του συνόλου

0-14 323 17,32% 502 17,23%

15-29 543 29,12% 747 25,64%

30-44 345 18,50% 626 21,49%

45-64 426 22,84% 685 23,52%

65+ 228 12,23% 353 12,12%

Σύνολο 1865 100,00% 2913 100,00%


Σχετικά με τις πυραμίδες των ηλικιών παρατηρείται μια διόγκωση στην δεύτερη και στην τέταρτη κατηγορία ηλικιών το 1991. Μικρή έκταση καθώς δεν ξεπερνάει τις δύο άλλες κατηγορίες παρατηρείται στην ομάδα 30-44. Η σύνθεση σχετικά με τις μικρές ηλικίες είναι αρκετά ικανοποιητική αφού προβλέπεται ο πληθυσμός αυτός να αποτελεί τις οικονομικά ενεργές ομάδες πληθυσμού στο μέλλον. Την ίδια σύνθεση παρουσιάζει και η πυραμίδα ηλικιών


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

39

για το 2001 με μόνη διαφορά το μέγεθος των τιμών της. Η σειρά των ηλικιακών ομάδων εξακολουθούν να παρουσιάζουν την ίδια ακολουθία.

Πηγή: ΕΣΥΕ Απογραφή 1991 και ιδία επεξεργασία

Διαγραμμα 5: Πυραμίδα ηλικιών 2001


ΝΝοοιικκοοκκυυρριιάά

Ο αριθμός των νοικοκυριών του οικισμού του Χορτιάτη αυξήθηκε το 2001 όπως επίσης και ο αριθμός των μελών των νοικοκυριών που διπλασιάστηκε. Η σημαντικότερη όμως κατηγορία δεδομένων είναι ο δείκτης που παρουσιάζει τον αριθμό των ατόμων ανά νοικοκυριό. Ο οικισμός του Χορτιάτη παρουσιάζει αριθμό ατόμων ανά νοικοκυριό 3,15 το 1991 και 3,09 το 2001. Όπως παρατηρείται ο αριθμός των ατόμων ανά νοικοκυριό μειώθηκε αλλά η μείωση είναι πολύ μικρή. Οι τιμές αυτές ξεπερνάνε τις αντίστοιχες τιμές για το σύνολο του Νομού ενώ υπολείπονται ελάχιστα των τιμών του Δήμου Χορτιάτη.

Διαγραμμα 4: Πυραμίδα ηλικιών 1991


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

40

Πίνακας 7:Πίνακας πληθυσμού, αριθμού νοικοκυριών, μέλων νοικοκυριών και ατόμων ανά νοικοκυριό 1991 και 2001


Πληθυσμός Αριθμός Νοικοκυριών

1991 2001 1991 2001

Νομός Θεσσαλονίκης 944.426 1.057.825 307.875 363.626

Δήμος Χορτιάτη 8.877 12.866 2.372 3.757

Δ.Δ. Χορτιάτη 1.901 2.946 536 911


Μέλη Νοικοκυριών Άτομα ανά νοικοκυριό

1991 2001 1991 2001

Νομός Θεσσαλονίκης 891.164 1.007.054 2,89 2,77

Δήμος Χορτιάτη 7.559 11.804 3,19 3,14

Δ.Δ. Χορτιάτη 1.688 2.812 3,15 3,09


Οι τιμές του δείκτη άτομα ανά νοικοκυριό στον οικισμό αλλά και στον δήμο Χορτιάτη είναι αρκετά υψηλές πράγμα που δείχνει ότι η περιοχή μελέτης επιλέγεται κυρίως από πολυπληθή νοικοκυριά ή τα νοικοκυριά της περιοχής έχουν αγροτική δομή.

ΕΕππίίππεεδδοο εεκκππααίίδδεευυσσηηςς

Το επίπεδο εκπαίδευσης στον οικισμό είναι αρκετά χαμηλό καθώς τα περισσότερα άτομα έχουν μόνο Απολυτήριο Δημοτικού και το 1991 και το 2001. Παρόλα αυτά όμως η τιμή του ποσοστού των ατόμων με Απολυτήριο Δημοτικού μειώθηκε από το 37,64 % στο 26,23 % το 2001. Η δεύτερη σε πληθυσμό ομάδα το 1991 είναι η ομάδα των ατόμων που δεν γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση με 14,91 % και ακολουθεί με μικρή διαφορά με ποσοστό 12,71 % η ομάδα των ατόμων με Απολυτήριο Γενικού Λυκείου ή 6τάξιου Γυμνασίου ή ΕΠΛ. Το 2001 η πολυπληθέστερη ομάδα είναι και πάλι εκείνη των ατόμων με Απολυτήριο Δημοτικού όπως αναφέρθηκε και παραπάνω και ακολουθεί η κατηγορία ατόμων με Απολυτήριο Γενικού Λυκείου ή 6τάξιου Γυμνασίου ή ΕΠΛ. εδώ παρατηρείται και η βασική διαφορά καθώς το ποσοστό των ατόμων που δεν γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση καθώς η τιμή του ποσοστού τους μειώθηκε αισθητά το 2001 και έφτασε στο 8,20 %. Την τρίτη σε σειρά ομάδα αποτελούν τα άτομα με Πτυχίο ΑΕΙ και ακολουθούν με μικρή διαφορά τα άτομα με Απολυτήριο 3τάξιου Γυμνασίου. Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το επίπεδο εκπαίδευσης στον οικισμό αυξήθηκε κατά την τελευταία δεκαετία. Τις τελευταίες θέσεις το 1991 καταλαμβάνουν οι ομάδες των ατόμων Διδακτορικό, με Πτυχίο Μετά- δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και αυτών που εγκατέλειψαν το δημοτικό αλλά γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση όλες με μηδενικό ποσοστό. Το 2001 τις θέσεις αυτές κατέχουν οι ομάδες των ατόμων με Διδακτορικό , Μάστερ και Πτυχίο ΤΕΣ με ποσοστά 0,55 %, 0,86 % και 1,85 % αντίστοιχα.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

41

Πίνακας 8:Πίνακας επιπέδου εκπαίδευσης πληθυσμού 1991 και 2001

Επίπεδο εκπαίδευσης

1991 2001

Διδακτορικό - 0,00% 16 0,55%

Μάστερ 3 0,16% 25 0,86%

Πτυχίο ΑΕΙ 91 4,88% 288 9,89%

Πτυχίο ΤΕΙ, ΚΑΤΕ, ΚΑΤΕΕ, Ανώτερης Σχολής και Εκκλησιαστικής εκπ/σης

40 2,14% 91 3,12%

Πτυχίο Μεταδευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΙΕΚ, Κολέγια κλπ)

- 0,00% 101 3,47%

Απολυτήριο Γεν. Λυκείου ή 6τάξιου Γυμνασίου ή ΕΠΛ

237 12,71% 610 20,94%

Πτυχίο ΤΕΛ 37 1,98% 103 3,54%

Πτυχίο ΤΕΣ 59 3,16% 54 1,85%

Απολ. 3τάξιου Γυμνασίου

192 10,29% 285 9,78%

Απολυτήριο Δημοτικού

702 37,64% 764 26,23%

Φοιτά στο Δημοτικό 226 12,12% 191 6,56%

Εγκατέλειψε το Δημοτικό, αλλά γνωρίζει γραφή και ανάγνωση

- 0,00% 146 5,01%

Δεν γνωρίζει γραφή και ανάγνωση

278 14,91% 239 8,20%

Σύνολο 1865 100,00% 2913 100,00%



ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

42

Διαγραμμα 6: Ποσοστιαία κατανομή επιπέδου εκπαίδευσης 1991

Σημείωση7 /Πηγή: ΕΣΥΕ Απογραφή 1991 και ιδία επεξεργασία

7 1:Διδακτορικό, 2:Μάστερ, 3:Πτυχίο ΑΕΙ, 4:Πτυχίο ΤΕΙ, ΚΑΤΕ, ΚΑΤΕΕ, Ανώτερης Σχολής και Εκκλησιαστικής

Εκπαίδευσης, 5:Πτυχίο Μεταδευτεροβέθμιας εκπαίδευσης (ΙΕΚ, Κολέγια κλπ), 6:Απολυτήριο Γενικού Λυκείου ή 6τάξιου Γυμνασίου ή Πτυχίο ΕΠΛ. 7:Πτυχίο ΤΕΛ, 8:Πτυχίο ΤΕΣ, 9:Απολυτήριο 3τάξιου Γυμνασίου, 10:Απολυτήριο Δημοτικού, 11:Φοιτά στο Δημοτικό, 12:Εγκατέλειψε το Δημοτικό αλλά γνωρίζει γραφή και ανάγνωση, 13:Δεν γνωρίζει γραφή και ανάγνωση


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

43

Διαγραμμα 7: Ποσοστιαία μεταβολή επιπέδου εκπαίδευσης 2001

Σημείωση8 /Πηγή: ΕΣΥΕ Απογραφή 1991 και ιδία επεξεργασία




ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

44

Σημαντικές μεταβολές παρουσιάζουν και οι κατηγορίες με Απολυτήριο Γενικού Λυκείου ή 6τάξιου Γυμνασίου ή ΕΠΛ και με Πτυχίο ΑΕΙ ο αριθμός των οποίων σχεδόν διπλασιάστηκε.

Διαγραμμα 8: Επίπεδο εκπαίδευσης πληθυσμού 1991 και 2001

Σημείωση9 /Πηγή: ΕΣΥΕ Απογραφές 1991 και 2001 και ιδία επεξεργασία

Παρατηρείται λοιπόν ότι το επίπεδο των ατόμων που ανήκουν στις ομάδες από τους κατόχους Απολυτηρίου 3τάξιου Γυμνασίου μέχρι και κατόχους Διδακτορικού αυξήθηκε με ραγδαίο βαθμό από το 35,34 % το 1991 στο 54 % το 2001. Έτσι παραπάνω από το μισό των κατοίκων αντιπροσωπεύουν ικανοποιητικό επίπεδο εκπαίδευσης.




ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

45

ΟΟιικκοοννοομμιικκάά εεννεερργγόόςς κκααιι μμηη ππλληηθθυυσσμμόόςς,, ττάάσσεειιςς ααππαασσχχόόλληησσηηςς κκααιι ααννεερργγίίαα

Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός το 2001 του οικισμού του Χορτιάτη καλύπτει 46,98% του συνολικού πληθυσμού καθώς παρουσιάζει αύξηση από την τιμή που εμφανίζεται το 1991 που είναι 44,97%. Από αυτούς το 90,47% των ατόμων είναι απασχολούμενοι ενώ παρουσιάζεται ποσοστό ανεργίας ίσο 9,53%. Ο αριθμός των απασχολούμενων παρόλα αυτά μειώθηκε από το 1991 ενώ αυξήθηκε η τιμή της ανεργίας που το 1991 άγγιζε μόλις το 3,52%. Το 1991 το ποσοστό ανεργίας του οικισμού υπολείπεται κατά πολύ τα δεδομένα που αφορούν το σύνολο του Νομού και του Δήμου ενώ το 2001 παρατηρείται ότι το ποσοστό ανεργίας του οικισμού του Χορτιάτη συγκλίνει κατά πολύ με τις τιμές των ποσοστών του Νομού και του Δήμου και αυτό παρόλη την αύξηση της τιμής της ανεργίας του Δήμου η οποία διπλασιάστηκε. Ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός του οικισμού φτάνει το 53,02% και αυτό σημαίνει ότι πάνω από το μισό του πληθυσμού ανήκει σε αυτήν την κατηγορία.

Πίνακας 9:Πίνακας οικονομικά ενεργού πληθυσμού και τομέων απασχόλησης 1991 και 2001


Σχετικά με τους τομείς απασχόλησης παρατηρείται ότι την πρώτη θέση και στις δύο απογραφικές περιόδους κατέχει ο τριτογενής τομέας ο οποίος παρουσιάζει ραγδαία αύξηση σε βάρος των δύο άλλων τομέων και φτάνει στο να απασχολεί το 60,16 % των απασχολούμενων. Ο πρωτογενής τομέας κατέχει ιδιαίτερα μικρό ποσοστό που δεν ξεπερνάει το 10 % ούτε το 1991 αλλά ούτε και το 2001 που παρουσιάζει μάλιστα και μείωση. Ο δευτερογενής τομέας απασχόλησης παρουσιάζει μείωση η οποία πιθανόν οφείλεται στην απορρόφηση αυτού του ποσοστού των απασχολούμενων στον τριτογενή τομέα. Σημαντικά ποσοστό που εναλλάσσει τα δεδομένα και το ποσοστό των ατόμων που δεν δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας με τιμή 4,58 % το 2001. Τα ποσοστά που παρουσιάζουν την κατάσταση της απασχόλησης του οικισμού είναι όμοια με τα αποτελέσματα και του Δήμου αλλά και του Νομού. Έτσι παρατηρείται η τάση σύγκλισης του οικισμού με τον Δήμο Χορτιάτη αλλά και τον Νομό Θεσσαλονίκης.

Επίπεδο αναφοράς Σύνολο

Οικονομικά ενεργοί

Οικονομικά μη ενεργοί Σύνολο

Απασχολούμενοι

Άνεργοι Σύνολο

Α' γενής τομέας

Β' γενής τομέας

Γ' γενής τομέας

Δεν δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας


1991 100,00% 46,63% 92,91% 6,10% 30,03% 51,92% 8,23% 7,09% 53,37%

2001 100,00% 48,27% 88,66% 5,04% 26,67% 62,77% 5,52% 11,34% 51,73%


1991 100,00% 44,07% 94,71% 5,49% 30,45% 52,22% 8,74% 5,29% 56,93%

2001 100,00% 48,23% 88,93% 3,12% 28,26% 62,09% 6,53% 11,07% 51,77%

Δ.Δ. Χορτιάτη 1991 100,00% 44,97% 96,18% 7,21% 40,15% 47,94% 3,09% 3,52% 55,03%

2001 100,00% 46,98% 90,47% 4,95% 30,31% 60,16% 4,58% 9,53% 53,02%


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

46

Διαγραμμα 9: Απασχόληση ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας 1991


Διαγραμμα 10:Απασχόληση ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας



ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

47

ΟΟιικκοοννοομμιικκάά εεννεερργγόόςς ππλληηθθυυσσμμόόςς κκααττάά οομμάάδδεεςς κκλλάάδδωωνν οοιικκοοννοομμιικκήήςς δδρραασσττηηρριιόόττηηττααςς

Αναλύοντας τον πληθυσμός σε κλάδους οικονομικής δραστηριότητας αρχικά παρατηρούνται βασικά χαρακτηριστικά μεγέθη και των δύο απογραφικών περιόδων. Ο κλάδος με την μεγαλύτερη απασχόληση το 1991 είναι ο κλάδος των Μεταποιητικών Βιομηχανιών με ποσοστό 24,85 % και ακολουθούν οι λοιπές υπηρεσίες με ποσοστό 22,21 %. Ακολουθούν οι υπόλοιποι κλάδοι με ποσοστά που δεν φτάνουν το 10 % ενώ την τελευταία θέση κατέχει ο κλάδος της Παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου και νερού με ποσοστό απασχόλησης μόλις 0,29%. Κλάδοι όπως η Δημόσια διοίκηση, άμυνα και κοινωνική ασφάλιση και Εκπαίδευση, υγεία και κοινωνική μέριμνα δεν αναφέρονται ως ξεχωριστοί κλάδοι στην απογραφή του 1991.

Το 2001 ο πρώτος σε απασχόληση κλάδος εμφανίζεται να είναι ο κλάδος του Εμπορίου, των επισκευών, των ξενοδοχείων και των εστιατορίων με ποσοστό 20,76 %. Ακολουθούν οι κλάδοι των Μεταποιητικών Βιομηχανιών, της Εκπαίδευσης, Υγείας και κοινωνικής μέριμνας και των κατασκευών με ποσοστά 16,30 %, 11,84 % και 10,87 % αντίστοιχα. Τις τελευταίες θέσεις καταλαμβάνουν ο κλάδος των Ορυχείων και των Λατομείων και όπως και το 1991 ο κλάδος της Παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου και νερού.

Πίνακας 10:Πίνακας πληθυσμού και ποσοστών απασχόλησης ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας 1991 και 2001

1991 2001


Απόλυτη τιμή

ποσοστό επί του

Συνόλου

Απόλυτη τιμή

ποσοστό επί του

Συνόλου

1 42 6,18% 53 4,30%

2 7 1,03% 3 0,24%

3 169 24,85% 201 16,30%

4 2 0,29% 8 0,65%

5 102 15,00% 134 10,87%

6 129 18,97% 256 20,76%

7 40 5,88% 68 5,52%

8 6 0,88% 102 8,27%

9 - 0,00% 77 6,24%

10 - 0,00% 146 11,84%

11 151 22,21% 53 4,30%

12 32 4,71% 132 10,71%

Σύνολο 680 100,00% 1233 100,00%

Σημείωση10/ πηγή: ΕΣΥΕ Απογραφές 1991 και 2001 και ιδία επεξεργασία

Η μεγαλύτερη μεταβολή απασχόλησης την τελευταία δεκαετία εμφανίζεται στον κλάδο των Ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών με την ραγδαία αύξηση του 1600 % της αρχικής απασχόλησης. Παρόμοια θετική μεταβολή με ποσοστά 300 % και 312 % αντίστοιχα παρουσιάζουν και ο κλάδος της Παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου και νερού και οι νέοι ή που δεν δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας. Τα υπόλοιπα ποσοστά κυμαίνονται σε μικρότερες τιμές με ιδιαίτερα μικρή την μεταβολή της απασχόλησης στον κλάδο

10

1:Γεωργία, Κτηνοτροφία, θήρα, δασοκομία και αλιεία, 2:Ορυχεία και Λατομεία, 3:Μεταποιητικές βιομηχανίες,

4:Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου και νερού, 5:Κατασκευές, 6:Εμπόριο, επισκευές, ξενοδοχεία, εστιατόρια, 7:Μεταφορές, αποθηκεύσεις και επικοινωνίες, 8:Ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, 9:Δημόσια διοίκηση, άμυνα και κοινωνική ασφάλιση, 10:Εκπαίδευση, Υγεία και κοινωνική μέριμνα, 11:Λοιπές υπηρεσίες, 12:Νέοι, μη δυνάμενοι να καταταγούν σε κλάδο ή δεν δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

48

των Μεταποιητικών Βιομηχανιών. Δύο κλάδοι όμως παρουσίασαν αρνητική μεταβολή και αυτό σημαίνει την μείωση της απασχόλησης σε αυτούς. Αυτοί οι δύο κλάδοι είναι ο κλάδος των Ορυχείων και των Λατομείων και ο κλάδος των λοιπών υπηρεσιών ίσως λόγω της ύπαρξης δύο νέων κατηγοριών κλάδος οικονομικής απασχόλησης στην απογραφή του 2001.

Πίνακας 11:Πίνακας ποσοστιαίας μεταβολής πληθυσμού ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας 1991-2001


ποσοστιαία μεταβολή 1991-2001

1 26,19%

2 -57,14%

3 18,93%

4 300,00%

5 31,37%

6 98,45%

7 70,00%

8 1600,00%

9 -

10 -

11 -64,90%

12 312,50%


11


4:Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου και νερού, 5:Κατασκευές, 6:Εμπόριο, επισκευές, ξενοδοχεία, εστιατόρια, 7:Μεταφορές, αποθηκεύσεις και επικοινωνίες, 8:Ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, 9:Δημόσια διοίκηση, άμυνα και κοινωνική ασφάλιση, 10:Εκπαίδευση, Υγεία και κοινωνική μέριμνα, 11:Λοιπές υπηρεσίες, 12:Νέοι, μη δυνάμενοι να καταταγούν σε κλάδο ή δεν δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

49

Διαγραμμα 11: Απασχόληση πληθυσμού ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας 1991 και 2001


4. 3 Θεσμικό πλαίσιο δόμησης, ρυθμίσεις και περιορισμοί

Ο οικισμός του Χορτιάτη αποτελεί έναν αρκετά παλιό οικισμό. Είναι προϋφιστάμενος του 1923 και απέκτησε ρυμοτομικό σχέδιο το 1938 ως εξοχικός συνοικισμός με το Β.Δ. της 17.7.193813 «Περί εγκρίσεως του ρυμοτομικού σχεδίου του εξοχικού συνοικισμού Χορτιάτη». Ακολούθησε τροποποίηση το 1939 «Περί τροποποιήσεως του εγκεκριμένου σχεδίου Χορτιάτη»14. Ακολούθησε πολεοδομικό σχέδιο το 1948 με θέμα «Περί εγκρίσεως του πολεοδομικού σχεδίου Χορτιάτη»15 και το 1980 εγκρίθηκε η Απόφαση του Νομάρχη «Περί αναθεωρήσεως του ρυμοτομικού σχεδίου Χορτιάτη και επιβολής ειδικών όρων και περιορισμών δομήσεων, στο Νομό Θεσσαλονίκης»16 , η οποία τροποποιήθηκε το 1985 με νέα Απόφαση Νομάρχη με θέμα «Αναθεώρηση του 7.7.1948 Δ/τος Ρυμοτομίας της Κοινότητας Χορτιάτη»17. Ακολούθησε και άλλη Απόφαση Νομάρχη με αριθμό 346/9.10.1986 με θέμα «Ένταξη σε κατηγορία και καθορισμός ορίων του οικισμού Χορτιάτη, Κοινότητας Χορτιάτη, Νομού Θεσσαλονίκης με καθορισμό όρων και περιορισμών δόμησης»18. Το 1987 εγκρίθηκε η υπ’ αριθμόν

12


4:Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου και νερού, 5:Κατασκευές, 6:Εμπόριο, επισκευές, ξενοδοχεία, εστιατόρια, 7:Μεταφορές, αποθηκεύσεις και επικοινωνίες, 8:Ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, 9:Δημόσια διοίκηση, άμυνα και κοινωνική ασφάλιση, 10:Εκπαίδευση, Υγεία και κοινωνική μέριμνα, 11:Λοιπές υπηρεσίες, 12:Νέοι, μη δυνάμενοι να καταταγούν σε κλάδο ή δεν δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας 13

ΦΕΚ 271/Α’/27.7.1938 14

ΦΕΚ 532/Α’/8.12.1939 15

ΦΕΚ 183/Α’/7.7.1948 16

ΦΕΚ 318/Δ’/21.5.1980 17

ΦΕΚ 588/Δ’/7.11.1985 18

ΦΕΚ 1150Δ’/27.11.1986


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

50

3910/25.9.1987 Απόφαση Νομάρχη με θέμα την «Τροποποίηση των προηγούμενων αποφάσεων μας, σχετικών: α)Με την ένταξη σε κατηγορίες, β)Με τον καθορισμό των ορίων, γ)Με την επιβολή όρων και περιορισμών δόμησης και δ)Με την επιβολή ειδικών όρων δόμησης, των οικισμών κάτω των 2000 κατοίκων του Νομού Θεσσαλονίκης και εναρμόνιση τους με το από 14.2.1987 Προεδρικό Διάταγμα»19. Η επόμενη τροποποίηση αφορά την επέκταση και εγκρίθηκε το 1997, μετά από δέκα χρόνια από την τελευταία τροποποίηση, με θέμα «Τροποποίηση – επέκταση του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου του οικισμού της Κοινότητας Χορτιάτη, Νομού Θεσσαλονίκης στα Οικοδομικά Τετράγωνα 1, 2, 6, και 20»20 και πάλι με Απόφαση Νομάρχη.

ΘΘεεσσμμιικκόό ππλλααίίσσιιοο

ΌΌρριιαα ττοουυ οοιικκιισσμμοούύ

Με την Απόφαση Νομάρχη με αριθμό 346/9.10.1986 οριοθετήθηκε21 ο οικισμός το 1986.

Κατάταξη σε κατηγορίες

Με Απόφαση Νομάρχη με αριθμό 346/9.10.1986 ο οικισμός εντάχθηκε22 στις παρακάτω κατηγορίες:

Α1 περιαστικός: ως προς την θέση του στον χώρο Β2 ενδιαφέρον: ως προς τον βαθμό προστασίας Γ1 δυναμικός: ως προς τη δυναμικότητα Δ1 συνεκτικός: ως προς τον βαθμό διασποράς και Ε3 μεγάλος: ως προς το μέγεθος

ΓΓεεννιικκοοίί όόρροοιι δδόόμμηησσηηςς

i. Αρτιότητα

Με την Απόφαση Νομάρχη με αριθμό 346/9.10.1986 καθορίστηκε23 το ελάχιστο εμβαδό αρτιότητας των γηπέδων του οικισμού Χορτιάτη:

Για τον Τομέα 1 στον οποίο ανήκουν τα οικόπεδα που εμπίπτουν εντός του ρυμοτομικού σχεδίου ή στο συνεκτικό τμήμα του οικισμού ορίζεται εμβαδόν 500 μέτρα.

Για τον Τομέα 2 στον οποίο ανήκουν τα οικόπεδα που εμπίπτουν στην περιοχή μεταξύ ρυμοτομικού σχεδίου και του προτεινόμενου νέου ορίου του οικισμού ορίζεται εμβαδόν 1000 μέτρα.

Άρτια κατά παρέκκλιση θεωρούνται τα οικόπεδα με εμβαδόν κατά την ημέρα δημοσίευσης του 24.4.198524.

19

ΦΕΚ 133Δ’/23.2.1987 20

ΦΕΚ 464Δ’/9.6.1997 21

ΦΕΚ 1150Δ’/27.11.1986 22

ΦΕΚ 1150Δ’/27.11.1986 23

ΦΕΚ 1150Δ’/27.11.1986 24

ΦΕΚ 181Δ’/3.5.1985


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

51

Πίνακας 12:Πίνακας λοιπών όρων δόμησης

Λοιπή όροι δόμησης

Αρτιότητα

500 τετραγωνικά μέτρα για τα οικόπεδα που εμπίπτουν εντός του

ρυμοτομικού ή στο συνεκτικό τμήμα του οικισμού

1000 τετραγωνικά μέτρα για τα οικόπεδα που εμπίπτουν στην

περιοχή μετξύ ρυμοτομικού σχεδίου και του προτεινόμενου νέου ορίου

του οικισμού.

Παρέκκλιση Οικόπεδα με όποιο εμβαδόν είχαν κατά την ημέρα της δημοσίευσης

24.4.1985

Πηγή: ΦΕΚ 1150Δ’/27.11.1986 και ιδία επεξεργασία

ii. Συντελεστής δόμησης

Με την Απόφαση Νομάρχη με αριθμό 346/9.10.1986 καθορίζεται25 ο συντελεστής δόμησης των γηπέδων που βρίσκονται μέσα στα όρια του οικισμού.

Για τα οικόπεδα που εμπίπτουν εντός του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου ο συντελεστής δόμησης των οικοπέδων κλιμακώνεται προοδευτικά και ανάλογα με την επιφάνεια του οικοπέδου ως εξής:

Πίνακας 13:Πίνακας συντελεστή δόμησης για τα οικόπεδα εντός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου

Επιφάνεια οικοπέδου

(τετραγωνικά μέτρα)

0-100 100-200 >200

Συντελεστής Δόμησης

1,6 0,8 0,6


Για την περιοχή με εγκεκριμένο σχέδιο δεν ορίζεται ανώτατο όριο συνολικής επιφάνειας ορόφων στο οικόπεδο.

Για τα οικόπεδα που εμπίπτουν στην περιοχή μεταξύ του ρυμοτομικού σχεδίου και του ορίου του οικισμού, ο συντελεστής δόμησης των οικοπέδων ορίζεται κλιμακωτά και προοδευτικά ανάλογα με την επιφάνεια του οικοπέδου ως εξής26:

25

ΦΕΚ 1150Δ’/27.11.1986 26

Άρθρο 1, Παράγραφος 2, του από 14.2.1987 Προεδρικού Διατάγματος, ΦΕΚ 133Δ’/23.3.1987


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

52

Πίνακας 14:Πίνακας συντελεστή δόμησης για τα οικόπεδα εκτός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου

Επιφάνεια οικοπέδου

(τετραγωνικά μέτρα)

0-100 100-200 200-300 >300

Συντελεστής Δόμησης

1,6 0,8 0,6 0,4


Για το πέραν των 300 τετραγωνικών μέτρων τμήμα της επιφάνειας η συνολική επιφάνεια ορόφων στο οικόπεδο για κύρια και βοηθητικά κτήρια δεν μπορεί να υπερβεί τα 400 τετραγωνικά μέτρα.

Για ανέγερση κτιρίων κοινής ωφέλειας, για οικόπεδα τουριστικών εγκαταστάσεων ή αμιγούς επαγγελματικής χρήσης, κατά παρέκκλιση ο συντελεστής δόμησης ορίζεται σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα 14.2.198727.

iii. Κάλυψη οικοπέδου

Σύμφωνα με το άρθρο 1, §2 του από 14.2.1987 Προεδρικού Διατάγματος28 ορίζεται το μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης των οικοπέδων στο 70 % της επιφάνειας τους.

iv. Ύψος κτιρίων

Σύμφωνα με το άρθρο 1, §2 του από 14.2.1987 Προεδρικού Διατάγματος29 ορίζεται το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος των κτιρίων.

Το μέγιστο ύψος οικοδομής είναι δυνατόν να φτάσει τα 8,5 μέτρα, χωρίς την στέγη, μόνο στην περίπτωση που το γήπεδο έχει κλίση μεγαλύτερη του 25 % και έπειτα από προηγούμενη έγκριση της αρμόδιας Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (Ε.Π.Α.Ε.)

v. Ειδικοί όροι δόμησης

Οι ειδικοί όροι δόμησης για τον οικισμό του Χορτιάτη καθορίζονται σύμφωνα με Αποφάσεις Νομάρχη, την Α.Ν. 3910/25.9.198730 και την Α.Ν. 346/9.10.198631.

4. 4 Ιδιοκτησιακό καθεστώς και κατατμήσεις

Όλα τα στοιχεία του κεφαλαίου προέρχονται από επιτόπια έρευνα στην περιοχή μελέτης για την καταγραφή των χαρακτηριστικών και της ποιότητας της καθώς και των κατατμήσεων όπως επίσης και έρευνα με την βοήθεια των κατοίκων της περιοχής μελέτης και διάφορων μεσιτικών γραφείων που βοήθησαν στην εξαγωγή των αποτελεσμάτων των αξιών γης στην περιοχή.

27

ΦΕΚ 133Δ’/23.3.1987 28

ΦΕΚ 133Δ’/23.3.1987 29

ΦΕΚ 133Δ’/23.3.1987 30

ΦΕΚ 1007Δ’/13.10.1987 31

ΦΕΚ 1150Δ’/27.11.1986


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

53

Στον χάρτη A. 1. 2 φαίνονται τα μεγέθη των οικοπέδων , οι κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι , το θεσμικό πλαίσιο δόμησης και οι ρυθμίσεις και περιορισμοί, όπως ισχύουν. Στην περιοχή μελέτης δεν υπάρχουν καθόλου κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι. Τη μόνη κοινόχρηστη γη στην περιοχή συνιστούν οι δρόμοι από τους οποίους οι περισσότεροι είναι σε κακή κατάσταση. Δεν υπάρχουν οργανωμένοι χώροι πρασίνου. Παρ’ όλα αυτά η περιοχή μελέτης έχει κάποιες πράσινες εκτάσεις κυρίως στο νότιο τμήμα που είναι και στα όρια της δασικής έκτασης.

Τα μεγέθη των οικοπέδων που συναντώνται στην περιοχή μελέτης αντιπροσωπεύουν σχεδόν όλες τις διαθέσιμες κατηγορίες, οι οποίες είναι 0-250, 251-500, 501-1000, 1001-2000, 2001-10000 και 10001 και άνω. Δεν υπάρχουν στην περιοχή μελέτης οικόπεδα που ανήκουν στην κατηγορία μεγέθους 10001 και άνω. Τα περισσότερα από τα οικόπεδα ανήκουν στις κατηγορίες 251- 500, 501 -1000 και 1001- 2000 και δεν παρουσιάζεται κάποια ιδιαίτερη σχέση με τον υφιστάμενο οικισμό που να επηρεάζει το μέγεθος τους. Τα μεγαλύτερα οικόπεδα παρατηρούνται στο βόρειο τμήμα της περιοχής μελέτης στο οποίο υπάρχει και αρκετή δραστηριότητα κατασκευής νέων κτιρίων. Όπως φαίνεται από διάφορους παράγοντες όπως η δόμηση και η ποιότητα του οικιστικού δικτύου στο βόρειο τμήμα της περιοχής μελέτης, το τμήμα αυτό προτιμάτε από τον εισερχόμενο στον οικισμό πληθυσμό. Η σχέση με τον υφιστάμενο οικισμό και η θέση καθώς και τα χαρακτηριστικά του βορειοανατολικού τμήματος της περιοχής μελέτης εξηγούν την οικοδομική δραστηριότητα που παρατηρείται στην περιοχή.

Οι τιμές των οικοπέδων κυμαίνονται στα 309 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο με μεγάλες διακυμάνσεις ανάλογα με την θέση του οικοπέδου στον χάρτη. Στον οικισμό του Χορτιάτη παρουσιάζονται οικόπεδα με τιμές από 60 μέχρι και 500 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο. Η περιοχή αποτελείται από νεόκτιστα κυρίως κτίρια καθώς περιέχονται και κάποια οικοδομικά συγκροτήματα. Αυτά τα ακίνητα κυμαίνονται σε τιμές από 938 μέχρι 2600 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο.

4. 5 Κατάσταση δομημένου περιβάλλοντος – υλοποιημένος Συντελεστής Δόμησης

Τα αποτελέσματα αυτού του κεφαλαίου αποτελούν προϊόντα επιτόπιας έρευνας και αναλυτικής καταγραφής των χαρακτηριστικών του δομημένου χώρου της περιοχής μελέτης.

Στον χάρτη Α. 1. 3 παρουσιάζεται η κατάσταση του δομημένου χώρου, στον χάρτη Α. 1. 4 το ύψος των κτιρίων και στον χάρτη Α. 1. 5 ο υλοποιημένος συντελεστής δόμησης ανά περιοχές. Η κατάσταση του δομημένου χώρου χωρίζεται σε τέσσερις κατηγορίες: καλή, κακή, μέτρια και υπό κατασκευή. Στην περιοχή μελέτης υπάρχουν κυρίως κτίσματα σε καλή κατάσταση ενώ παρατηρούνται κάποια κτήρια σε μέτρια κατάσταση ενώ τα κτήρια υπό κατασκευή είναι αρκετά.

Ο υλοποιημένος συντελεστής δόμησης υπολογίστηκε ανά περιοχές. Υπολογίστηκε η συνολική επιφάνεια όλων των κτιρίων σε όλους τους ορόφους σε τετραγωνικά μέτρα και διαιρέθηκε με την συνολική επιφάνεια του οικοπέδου και πάλι σε τετραγωνικά μέτρα για κάθε οικόπεδο της περιοχής μελέτης. Τα αποτελέσματα αυτά προστέθηκαν και προέκυψε ο μέσος συντελεστής δόμησης32 κάθε περιοχής που παρουσιάζεται στον χάρτη. Όπως παρατηρείται εμφανίζονται αρκετές και διαφορετικές κατηγορίες υλοποιημένου συντελεστή δόμησης. Η μικρότερη κατηγορία συντελεστή δόμησης (0,0 – 0,2) εμφανίζεται στο νότιο μέρος της περιοχής μελέτης το οποίο είναι και αποκομμένο από την υπόλοιπη περιοχή μελέτης. Αυτό το τμήμα βρίσκεται σε έδαφος με μεγάλη κλίση και το μεγαλύτερο υψόμετρο που συναντάται στον οικισμό. Μια περιοχή ανήκει στην κατηγορία 0,2 – 0,4 και βρίσκεται στο βορειότερο και αρκετά πεδινό

32

Μέσος Σ.Δ. Π.Ε. =(Ε1*Σ.Δ.1+Ε2*Σ.Δ.2+…Εν*Σ.Δ.ν)/Εολ.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

54

τμήμα του οικισμού. Οι υπόλοιπες περιοχές παρουσιάζουν στην μεγαλύτερη έκταση της περιοχής μελέτης μεγαλύτερους συντελεστές δόμησης της κατηγορίας 0,4 – 0,6. Ενώ ένα αρκετά ικανοποιητικό είναι και το ποσοστό έκτασης με τιμές συντελεστή δόμησης που ανήκουν στην κατηγορία 0,6 – 0,8. Στην συνέχεια υπολογίζεται και ο μέσος υλοποιημένος συντελεστής δόμησης για όλη την περιοχή μελέτης ο οποίος είναι 0,53. Όπως παρατηρείται ο μέσος υλοποιημένος συντελεστής δόμησης είναι ικανοποιητικός για τον χαρακτήρα και την θέση της περιοχής μελέτης.

Εμφανίζεται επίσης το ύψος των ορόφων των κτιρίων στον χάρτη Α. 1. 4 για την καλύτερη κατανόηση των αποτελεσμάτων παρουσιάζονται σε συνδυασμό με τον χάρτη του οδικού δικτύου . Τα κτίρια της περιοχής μελέτης είναι κατά κύριο λόγο διώροφα και τριώροφα ενώ υπάρχουν και κάποια μονώροφα τα οποία αποτελούν συνήθως κτίρια παλαιότερης χρονολογίας δόμησης ή ερείπια. Τα νεόκτιστα κτίρια είναι κυρίως τριώροφα και διώροφα.

5 Υφιστάμενες Χρήσεις γης , πυκνότητες και επάρκεια κοινόχρηστων χώρων

Ο οικισμός του Χορτιάτη αποτελεί ένα πολύ σημαντικό και παλιό οικισμό του δήμου. Είναι κτισμένος στο όρος του Χορτιάτη και χαρακτηρίζεται στο νότιο τμήμα από μεγάλες κλίσεις. Ο υφιστάμενος οικισμός περιβάλλεται από ρέματα ενώ η περιοχή μελέτης διαρρέεται από ένα ρέμα το οποίο βρίσκεται κοντά στο όριο που χωρίζει τις υποενότητες.

Η κύρια χρήση στην περιοχή μελέτης είναι η κατοικία, κύρια και δευτερεύουσα. Υπάρχει και ένας πολύ μικρός αριθμός χρήσεων εμπορίου και εστιάσεως στο τμήμα της περιοχής μελέτης που βρίσκεται κατά μήκος της κεντρικής αρτηρίας του οικισμού. Καθώς η περιοχή μελέτης δεν διαθέτει καθόλου δημόσιους χώρους μελετάται σε συνδυασμό με τις χρήσεις γης που υπάρχουν στον υφιστάμενο οικισμό, στο σύνολο δηλαδή της πολεοδομικής ενότητας 6 τμήμα της οποίας είναι και η περιοχή μελέτης.

Η μικτή πυκνότητα της πολεοδομικής ενότητας 6 είναι 41 άτομα/εκτάριο και στον οικισμό συνυπάρχει παλιό συνεκτικό δίκτυο και νεότερο διάσπαρτο τμήμα που παρατηρείται και στην περιοχή μελέτης.

Τα αποτελέσματα αυτού του κεφαλαίου αποτελούν προϊόντα επιτόπιας έρευνας και αναλυτικής καταγραφής των χαρακτηριστικών του δομημένου χώρου της περιοχής μελέτης.

Οι χρήσεις γης για την περιοχή μελέτης (χάρτης Α. 2) αλλά και οι χώροι κοινωφελών και κοινόχρηστων χρήσεις γης για το σύνολο της Πολεοδομικής ενότητας όπου αυτή ανήκει και του συνόλου του οικισμού (χάρτης Α. 1. 7) παρουσιάζονται αναλυτικά μέσω απεικόνισης των αποτελεσμάτων σε χάρτες.

Κατοικία Η κύρια χρήση που εμφανίζεται στην περιοχή μελέτης είναι η αμιγής κατοικία. Γενική κατοικία παρουσιάζεται σε ελάχιστες περιοχές , συγκεκριμένα σε δύο οικόπεδα, οι οποίες βρίσκονται πάνω στην κύρια συλλεκτήρια του οικισμού και αποτελούν οικίες που παρουσιάζουν εμπορικές χρήσεις στο ισόγειο τους.

Τοπικό κέντρο Δεν υπάρχει τοπικό κέντρο στην περιοχή μελέτης καθώς αποτελεί υποενότητα πολεοδομικής ενότητας και εξυπηρετείται από τις κεντρικές λειτουργίες που υπάρχουν στην υποενότητα Α της Π.Ε. 6. Το κέντρο του οικισμού βρίσκεται στο νότιο μέρος του


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

55

υφιστάμενου οικισμού και συγκροτείται κυρίως από χρήσεις λιανικού εμπορίου και αναψυχής στον κεντρικό δρόμο του οικισμού. Ο οικισμός παρουσιάζει ιδιαίτερα έντονη την χρήση της αναψυχής οι οποίες έλκουν πληθυσμό από την ευρύτερη περιοχή και κυρίως από το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης. Τον κύριο λόγο του κέντρου για την πολεοδομική λειτουργία του οικισμού έχουν οι κοινόχρηστες – κοινωφελείς χρήσεις όπως η εκκλησία, η πλατεία, το σχολείο.

Εκπαίδευση Όπως αναφέρθηκε και στην προηγούμενη παράγραφο δεν εμφανίζεται καθόλου η χρήση της εκπαίδευσης στην περιοχή μελέτης. Οι ανάγκες των κατοίκων καλύπτονται από την υποενότητα Α που αποτελείται από το ρυμοτομημένο τμήμα του υφιστάμενου οικισμού. Για τις ανάγκες που αναμένεται να δημιουργηθούν θα εκπονηθεί σχέδιο που θα παρουσιάζει την διάταξη των απαραίτητων χρήσεων στην περιοχή μελέτης. Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο ο οικισμός διαθέτει δύο νηπιαγωγεία, ένα δημοτικό και ένα γυμνάσιο. Το 1ο Νηπιαγωγείο Χορτιάτη καθώς και το Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο Χορτιάτη είναι σε καλή κατάσταση ενώ το 2ο Ολοήμερο Νηπιαγωγείο Χορτιάτη και το Γυμνάσιο Χορτιάτη είναι σε μέτρια κατάσταση.

Υγεία – πρόνοια Οι ανάγκες υγείας και πρόνοιας των κατοίκων της περιοχής μελέτης καλύπτονται από την υποενότητα Α που αποτελεί και το ρυμοτομημένο τμήμα του οικισμού. Ο οικισμός του Χορτιάτη διαθέτει ιατρείο σε ενοικιαζόμενο κτίριο. Εκεί εξετάζονται καθημερινά οι εργαζόμενοι του ΙΚΑ και κάθε Τρίτη οι εργαζόμενοι του ΟΓΑ. Σχετικά με τις υποδομές πρόνοιας του οικισμού υπάρχει ένα παιδικός – βρεφονηπιακός σταθμός και ένα Κέντρο Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων.

Αθλητισμός Η χρήση γης του αθλητισμού είναι ακόμα μια χρήση που δεν παρατηρείται στην περιοχή μελέτης καθώς ελάχιστα εμφανίζεται και στο σύνολο του οικισμού. Ο κύριος χώρος αθλητισμού είναι το γήπεδο ποδοσφαίρου, με χλοοτάπητα, που βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού και ένα γήπεδο μπάσκετ που λειτουργεί στον χώρο του δημοτικού σχολείου.

Πολιτιστικές λειτουργίες Στην περιοχή μελέτης υπάρχει μία εκκλησία. Αυτή η εκκλησία αποτελεί και την μόνη πολιτιστική χρήση γης που υπάρχει στην περιοχή μελέτης. Ο οικισμός όμως διαθέτει συνολικά έναν Ιερό Ναό αυτόν του Αγίου Γεωργίου, πέντε παρεκκλήσια (Αγ. Παρασκευής, Αγ. Προδρόμου, Αγ. Τριάδας, Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και Αγ. Κυριακής) και μια Κοινοτική Αίθουσα. Ο χώρος της Κοινοτικής αίθουσας δεν είναι κατάλληλος για την φιλοξενία πολιτιστικών εκδηλώσεων. Το αποτέλεσμα είναι οι εκδηλώσεις στον οικισμό να πραγματοποιούνται σε ανοιχτούς χώρους όπως το προαύλιο του σχολείου, η πλατεία ή και δασική έκταση.

Πράσινο – ελεύθεροι χώροι Στην περιοχή μελέτης εμφανίζονται κάποιοι χώροι πρασίνου που συνιστούνται από μη διαμορφωμένο πράσινο. Τέτοιες περιοχές είναι κυρίως περιοχές που παρεμβάλλονται ανάμεσα σε δομημένες περιοχές κατοικίας. Ακόμα στα όρια της περιοχής μελέτης βρίσκεται ένα τμήμα της δασικής περιοχής του οικισμού. Βρίσκεται στο νοτιοδυτικό


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

56

τμήμα της περιοχής μελέτης και αποτελεί ένα αξιόλογο στοιχείο της περιοχής. Ο οικισμός παρουσιάζει περιορισμένης έκτασης χώρους πρασίνου και μικρές νησίδες οι οποίες εμφανίζονται και δημιουργούνται ως υπολείμματα του κυκλοφοριακού δικτύου. Μια παιδική χαρά και ένα άλσος παρατηρούνται στα ανατολικά του οικισμού και σε μικρή απόσταση από την περιοχή μελέτης. Οι μόνοι ελεύθεροι χώροι είναι οι δρόμοι, οι αύλειοι χώροι της εκκλησίας και του σχολείου, όπου αυτοί υπάρχουν. Ο οικισμός του Χορτιάτη όμως αποτελεί έναν οικισμό αξιόλογου φυσικού περιβάλλοντος που παρατηρείται στο σύνολο του και εντός του αλλά και λόγο της πυκνής δάσωσης που τον περιβάλλει. Με αποτέλεσμα η αίσθηση πρασίνου να είναι κυρίαρχη στον οικισμό αλλά και στην περιοχή μελέτης.

Αναψυχή – λιανικό εμπόριο - χονδρεμπόριο – βιομηχανία – βιοτεχνία Οι περιοχές με την χρήση της αναψυχής είναι τρείς και βρίσκονται πάνω στην κύρια συλλεκτήρια του οικισμού. Το λιανικό εμπόριο στην περιοχή μελέτης είναι ακόμα μία χρήση που εμφανίζεται με πολύ μικρό ποσοστό. Υπάρχουν τέσσερα καταστήματα στην περιοχή μελέτης βρίσκονται και αυτά επάνω στην κύρια συλλεκτήρια οδό του οικισμού. Στην περιοχή μελέτης δεν συναντώνται γεωργικές, κτηνοτροφικές, βιομηχανικές ή βιοτεχνικές χρήσεις παρόλα αυτά συναντώνται κάποιες αγροτικές αποθήκες.

Ιδιαίτερες χρήσεις Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες χρήσεις στην περιοχή μελέτης. Το μόνο στοιχείο που είναι άξιο να σημειωθεί είναι ότι τα παλαιότερα κτίρια του οικισμού και αυτά που βρίσκονται σε κακή κατάσταση, είναι δηλαδή ερείπια, είναι εγκαταλελειμμένα και τα οικόπεδα αυτά δεν χρησιμοποιούνται. Την μοναδική ιδιαίτερη χρήση του συνόλου του οικισμού αποτελεί το νεκροταφείο.

Αδόμητες περιοχές Στην περιοχή μελέτης παρουσιάζονται αρκετές αδόμητες περιοχές που προβλέπεται να δομηθούν στο άμεσο μέλλον καλύπτοντας της ανάγκες που θα δημιουργηθούν στον οικισμό από την αύξηση του πληθυσμού.

Συνοπτικά το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής μελέτης καλύπτεται από κατοικίες. Εξαιτίας του γεγονότος ότι αποτελεί υποενότητα πολεοδομικής ενότητας παρουσιάζει ελλείψεις από κοινωφελείς και κοινόχρηστους χώρους οι οποίοι επί του παρόντος εξυπηρετούνται από την γειτονική υποενότητα που αποτελεί και το βασικό οικιστικό και συνεκτικό τμήμα του οικισμού. Εμφανίζονται ακόμη στην περιοχή κάποιοι χώροι πρασίνου οι οποίοι όμως είναι αδιαμόρφωτοι. Θετικό στοιχείο σχετικά με το πράσινο που καλύπτει στην περιοχή είναι ότι τα κτίσματα στην πλειοψηφία τους περιτριγυρίζονται από κήπους οι οποίοι δημιουργούν μια ωραία και ευχάριστη εικόνα περπατώντας εντός των ορίων της περιοχής μελέτης.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

57

Πίνακας 15: Πίνακας σταθεροτύπων

Φορέας: δημόσιο

ς - ιδιωτικ

ός

Κτίριο: δημόσιο - μισθωμέν

ο

Κατάσταση κτιρίου:

καλή - μέτρια -

κακή

Οικοπεδική

επιφάνεια (τ.μ.)

Προγραμματικό μέγεθος

Σταθερότυπο γης (τ.μ.

/ άτομο)

Δείκτης επάρκειας γης

Χρήσεις 1 2 3 4 5 6 7=4:5

Διοίκηση

Διαμερισματικό

κατάστημα 0 8.150 0,1 -

Εκπαίδευση

Νηπιαγωγείο Δημόσιος Δημόσιος - Μισθωμέν

ος

Καλή - Μέτρια

1.310 8.150 0.5 0,16

Δημοτικό Δημόσιος Δημόσιος Καλή 7.975 8.150 1 0,97

Γυμνάσιο Δημόσιος Μισθωμέν

ος Μέτρια 7.325 8.150 0,5 0,89

Λύκειο 8.150 0,4

Περίθαλψη - Πρόνοια

Παιδικός σταθμός

Δημόσιος Δημόσιος Καλή ? 8.150 0,4 ?

Περιφερειακό Ιατρείο

820 8.150 0,1

ΚΑΠΗ Δημόσιος Δημόσιος Καλή 820 8.150 0,1 0,1

Πολιτισμός

Πνευματικό κέντρο

Δημόσιος Δημόσιος Καλή 590 8.150 0,2 0,07

Ι. Ναός Δημόσιος Δημόσιος Καλή 3.000 8.150 1 0,36

Αθλητισμός

Γήπεδα αθλοπαιδιών

Δημόσιος - - 8.500 8.480 5,5 ≈1

Ελεύθεροι χώροι

Πλατεία - Πάρκο -

Παιδική χαρά - Χώροι

πρασίνου

Δημόσιος - - 9.130 8.150 8 1,12

Κυκλοφορία

Στάθμευση - - - 0 - - -

Πηγή: Υπό Έγκριση Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Δήμου Χορτιάτη

6 Οργάνωση κοινόχρηστων – κοινωφελών χώρων, δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος

Η περιοχή μελέτης αποτελεί υποενότητα της Πολεοδομικής Ενότητας 6 και έτσι το δίκτυο κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων θα μελετηθεί για το σύνολο του οικισμού (χάρτης Α. 1. 7). Μεγάλο μέρος του δικτύου κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων αποτελεί το οδικό δίκτυο της περιοχής. Στο συνεκτικό και ρυμοτομημένο τμήμα του οικισμού υπάρχουν κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι όπως κτίρια εκπαίδευσης , πολιτιστικών λειτουργιών, πρόνοιας καθώς και ελεύθεροι χώροι και χώροι πρασίνου που είναι πάρκα, πλατεία και παιδικές χαρές όπως επίσης και αρκετές εκκλησίες. Ακόμα σε αυτό το τμήμα του οικισμού και εκτός των ορίων της περιοχής μελέτης βρίσκονται και κάποιοι πεζόδρομοι οι οποίοι εμφανίζονται σε μικρή απόσταση από τα


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

58

όρια της περιοχής μελέτης γεγονός που ευνοεί τον σχεδιασμό ενός νέου δικτύου πεζοδρόμων. Οι διαμορφωμένοι χώροι πρασίνου της περιοχής έχουν συνολικό εμβαδόν ίσο με 9, 1 στρέμματα ενώ δεν υπάρχουν αδιαμόρφωτοι χώροι πρασίνου που να βρίσκονται μέσα στην περιοχή μελέτης. Το νότιο τμήμα του οικισμού περιβάλλεται στο μεγαλύτερο μέρος του από δασική περιοχή ενώ γενικά ο οικισμός εμφανίζει σε μεγάλο τμήμα χώρους αδιαμόρφωτου πρασίνου κυρίως παράλληλα με το ρέμα που διαρρέει και την περιοχή μελέτης.

Όσων αφορά στις κοινωφελείς εγκαταστάσεις του οικισμού λειτουργούν δύο νηπιαγωγεία, ένα διθέσιο ολοήμερο και ένα τριθέσιο , τα οποία βρίσκονται κεντρικά και βόρεια του οικισμού. Επίσης ο οικισμός διαθέτει και ένα ολοήμερο 12θέσιο δημοτικό σχολείο και ένα γυμνάσιο. Παρουσιάζονται αρκετά προβλήματα στις εγκαταστάσεις καθώς και στην πρόσβαση του γυμνασίου και του ολοήμερου νηπιαγωγείου που συνιστούν αυτούς τους χώρους ως ακατάλληλους για σχολική χρήση. Σε φάση ολοκλήρωσης και κατασκευής βρίσκονται ακόμα δύο κτίρια εκπαίδευσης και η μεταφορά του γυμνασίου στο κτίριο του δημοτικού όπως επίσης και ο σχεδιασμός και η κατασκευή του Λυκείου του Χορτιάτη. Σχετικά με τις υποδομές πρόνοιας στον οικισμό υπάρχει ένας βρεφονηπιακός σταθμός καθώς και ένα Κέντρο Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων. Τέλος στον οικισμό υπάρχει ένας ναός , ο Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου και πέντε παρεκκλήσια. Οι κοινωφελής χώροι του οικισμού βρίσκονται σε σχετικά μικρή απόσταση μεταξύ τους καθώς οι περισσότεροι από αυτούς βρίσκονται κοντά στο κέντρο του οικισμού. Οι χώροι εκπαίδευσης βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από το κέντρο του οικισμού. Παρά την μικρή απόσταση των περισσότερων κοινωφελών χώρων δεν υπάρχει ένα ολοκληρωμένο δίκτυο.

7 Δίκτυα Υποδομής

7. 1 Κυκλοφορία και οδικό δίκτυο

Ο οικισμός του Χορτιάτη βρίσκεται ανατολικά από την Περιφερειακή λεωφόρο Θεσσαλονίκης που αποτελεί δευτερεύουσα υπεραστική αρτηρία. Ο οικισμός συνδέεται με το ευρύτερο οδικό δίκτυο με τρεις πρωτεύουσες επαρχιακές οδούς, την ΕΠ.Ο. 2(Θεσσαλονίκη – Ασβεστοχωρι – Χορτιάτης – Κορυφή Κισσού) , την ΕΠ.Ο. 3 (Θεσσαλονίκη – Πυλαία – Πανόραμα – Χορτιάτης) και την ΕΠ.Ο. 10 (Άγιος Βασίλειος – Χορτιάτης). Η ΕΠ.Ο. 3 αποτελεί έναν από τους σημαντικότερες άξονες πρόσβασης στην περιοχή καθώς και έναν άξονα με καλά χαρακτηριστικά και κατάσταση που όμως λόγο του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής παρουσιάζει έντονες κλίσεις και ένα συνεχές δίκτυο στροφών κυρίως στον οικισμό του Πανοράματος. Η ΕΠ.Ο. 3 οδηγεί στο εσωτερικό του οικισμού και στην δημοτική οδό (Μαρτύρων 20 Σεπτέμβρη) του οικισμού. Συνέχεια επίσης της ΕΠ.Ο. 3 αποτελεί και δημοτική οδός Χορτιάτη - Ανδραμερίου (οδός Ειρήνης – Αρδαμερίου)η οποία διέρχεται από το βόρειο τμήμα του οικισμού. Η οδός Μαρτύρων 20 Σεπτέμβρη αποτελεί την κύρια αρτηρία του οικισμού με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται κατά μήκος της, βασικές χρήσεις όπως εμπόριο, αναψυχή και κοινωνικές εξυπηρετήσεις. Η είσοδος στην ΕΠ.Ο. 3 βρίσκεται στον ισόπεδο κόμβο της περιφερειακής οδού και συνδέει τον οικισμό με την Πυλαία και το Πανόραμα.

Το οδικό δίκτυο του οικισμού αποτελείται από δρόμους με ικανοποιητική οργάνωση και πλάτος αλλά με έντονες κλίσεις και στροφές. Στην περιοχή μελέτης το οδικό δίκτυο χαρακτηρίζεται από ανομοιογένεια. Σημεία της περιοχής μελέτης παρουσιάζουν μικρό πλάτος δρόμων με αποτέλεσμα την δυσκολία μετακίνησης αυτοκινήτων, ενώ άλλα σημεία παρουσιάζουν ικανοποιητικό πλάτος και ποιότητα δρόμων. Τα αδιέξοδα και οι χωματόδρομοι που βρίσκονται στην περιοχή παρουσιάζουν την δημιουργία ενός δικτύου εξυπηρέτησης κάθε νεόκτιστου κτιρίου με πλήρη έλλειψη οργανωτικής δομής. Στην περιοχή μελέτης δεν υπάρχει ικανοποιητική σήμανση ούτε προειδοποίηση η οποία να σημειώνει τον χαρακτήρα και την


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

59

κατάσταση του οδικού δικτύου με αποτέλεσμα τον εγκλωβισμό σε αδιέξοδα και την ανάγκη οπισθοχώρησης, ενέργειας με μικρή ορατότητα και επικίνδυνο χαρακτήρα.

7. 2 Δημόσιες συγκοινωνίες

Ο οικισμός του Χορτιάτη εξυπηρετείται από τις γραμμές 57, 58, 61 και 61 Α των αστικών λεωφορείων του ΟΑΣΘ. Η γραμμή 57 ξεκινάει από το κέντρο της Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα από την οδό Ερμού και κατευθύνεται στο σταθμό μετεπιβίβασης λεωφορειακών γραμμών που βρίσκεται στην διασταύρωση του οικισμού του Χορτιάτη μέσω του Φιλύρου, του Ασβεστοχωρίου και της Εξοχής και ακολουθεί την ίδια διαδρομή και στην επιστροφή προς το κέντρο της Θεσσαλονίκης. Η γραμμή 58 ξεκινάει επίσης από το κέντρο της Θεσσαλονίκης και κατευθύνεται στην διασταύρωση του Χορτιάτη όμως ακολουθεί διαφορετική πορεία καθώς περνάει από τους οικισμούς της Πυλαίας και του Πανοράματος στην διαδρομή και επιστρέφει στο κέντρο της Θεσσαλονίκης ακολουθώντας την ίδια διαδρομή. Οι γραμμές 61 και 61 Α εξυπηρετούν εσωτερικά τον οικισμό. Η γραμμή 61 ακολουθεί μια διαδρομή η οποία ενώνει το σταθμό μετεπιβίβασης στην διασταύρωση του Χορτιάτη με το κέντρο του οικισμού. Διέρχεται από τον κεντρικό δρόμο του οικισμού και συγκεκριμένα από την οδό Μαρτύρων 20 Σεπτεμβρη και επιστρέφει στον σταθμό μετεπιβίβασης της διασταύρωσης του Χορτιάτη ακολουθώντας την ίδια διαδρομή. Η γραμμή 61 Α ακολουθεί την ίδια πορεία με την 61 για την μεταφορά από τον σταθμό μετεπιβίβασης στην διασταύρωση του Χορτιάτη στο κέντρο του οικισμού αλλά ακολουθεί διαφορετική πορεία στην επιστροφή στον σταθμό. Η συγκεκριμένη γραμμή ακολουθεί μια διαδρομή η οποία ενώνει το κέντρο του οικισμού με το Γυμνάσιο και το Λύκειο της περιοχής.

Εικόνα 18: Χάρτες δρομολογίων λεωφορειακών γραμμών 61 και 61Α


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

60

8 Ανάλυση πολεοδομικού ιστού

Η περιοχή μελέτης χαρακτηρίζεται από ασαφή πολεοδομικό ιστό. Η δομή του οικιστικού ιστού επηρεάζεται κυρίως από την φύση του οικισμού και σχεδόν καθόλου από το γεωμορφολογικό υπόβαθρο. Η γεωμορφολογία της περιοχής μελέτης επηρεάζει τον οικιστικό ιστό μόνο στο βόρειο τμήμα της , το οποίο παρουσιάζει και έντονες κλίσεις. Ο οικιστικός ιστός παρουσιάζει και σε αυτό το σημείο έλλειψη μορφής πολεοδομικής οργάνωσης αλλά πολύ μικρό συντελεστή δόμησης. Αυτό σημαίνει ότι η περιοχή δεν προτιμάται για ανοικοδόμηση λόγω της μορφολογίας του εδάφους. Τα μεγέθη των οικοπέδων στην περιοχή μελέτης είναι αρκετά μεγάλα.

Στον υφιστάμενο οικισμό (Π.Ε. 6 Α) υπάρχει δίκτυο δρόμων με ιεράρχηση ξεκινώντας από τον βασικό άξονα και συνεχίζοντας με διάφορες συλλεκτήριες. Αντίθετα στην περιοχή μελέτης (Π.Ε. 6Β) δεν υπάρχει οργάνωση πλέγματος δρόμων. Ο μεγαλύτερος δρόμος (Μαρτύρων 20 Σεπτέμβρη και συνεχίζει στις οδούς Παναγίας Χορταϊτισσας και Αγίας Κυριακής) αποτελεί περιφερειακή οδό του υφιστάμενου οικιστικού ιστού και καταλήγει σε κάποιες συλλεκτήριες οι οποίες οδηγούν γραμμικά στα κτισμένα κτήρια της περιοχής μελέτης και εξυπηρετούν αποκλειστικά τις ανάγκες των κατοίκων. Ακόμα υπάρχουν ελάχιστοι δρόμοι τοπικού χαρακτήρα οι οποίοι επίσης εξυπηρετούν τις ανάγκες των κατοίκων και κυρίως έχουν δημιουργηθεί για την πρόσβαση σε κάποιες κατοικίες. Πολλές από αυτές τις τοπικές οδούς καταλήγουν σε αδιέξοδα.

Η συνεχής ανοικοδόμηση στην περιοχή, οι ανάγκες των κατοίκων και η μορφολογία των οικοπέδων της περιοχής μελέτης έχουν οδηγήσει στην έλλειψη δικτύου δρόμων καθώς παρατηρείται άναρχη τοποθέτηση τους σε σημεία που εξυπηρετούν μόνο τους κατοίκους δημιουργώντας πολλά αδιέξοδα.

Η συνεχής κατατμήσεις, το σχήμα και το μέγεθος των ιδιοκτησιών, η ανυπαρξία πολεοδομικής οργάνωσης αλλά κυρίως οι συνεπαγόμενες ανάγκες πρόσβασης των κατοίκων στις μη – προσβάσιμες ιδιοκτησίες τους, δημιούργησαν ένα δαιδαλώδη ιστό με στενά και αδιέξοδα περάσματα.

Στον υφιστάμενο και ρυμοτομημένο οικισμό εμφανίζεται όπως έχει προαναφερθεί οργάνωση ενός παραδοσιακού οδικού ιστού. Στις οδούς του παλιού οικισμού παρατηρείται η εξής ιεραρχία:

Μαρτύρων 20 Σεπτέμβρη, Ειρήνης Αρδαμερίου, Βενιζέλου, Βουλγαροκτόνου, Μητροπολίτου Γεναδίου (συλλεκτήριες)

Υπόλοιποι τοπικοί δρόμοι Πεζόδρομοι εκτός της περιοχής μελέτης Μονοπάτια – αδιέξοδα που εξυπηρετούν την πρόσβαση σε ιδιοκτησίες και βρίσκονται

σε ιδιωτικούς χώρους

Επίσης στην περιοχή μελέτης δεν υπάρχουν οικοδομικά τετράγωνα αν και λόγω μορφολογίας κυρίως υπάρχει ένας υποτυπώδης διαχωρισμός περιοχών. Ακόμη κοινόχρηστοι χώροι δεν υπάρχουν στην περιοχή μελέτης αλλά υπάρχουν στον υφιστάμενο οικιστικό ιστό ο οποίος βρίσκεται σε επαφή με την περιοχή μελέτης. Οι ιδιωτικοί ελεύθεροι χώροι όπως αυλές και κήποι ποικίλουν σε μέγεθος. Είναι σχετικά μικροί κοντά στον υφιστάμενο οικιστικό ιστό και με βάση τα μεγέθη των οικοπέδων και μεγαλώνουν όταν το μέγεθος των οικοπέδων αυξάνεται και τα οικόπεδα απομακρύνονται από τον υφιστάμενο ρυμοτομημένο οικιστικό ιστό.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

61

9 Φυσικό – Πολιτιστικό- Ιστορικό – Αρχιτεκτονικό περιβάλλον

Ο οικισμός του Χορτιάτη είναι ένας ιστορικός οικισμός. Αναπτύσσεται εκατέρωθεν της επαρχιακής οδού 2 και έτσι χωρίζεται σε δύο μέρη με διαφορετική φυσιογνωμία το καθένα. Το βόρειο τμήμα χαρακτηρίζεται από ξεκάθαρη ρυμοτομία με πολεοδομικό σχέδιο σε εκτεταμένη περιοχή, φαρδείς δρόμους και οικιστικό κορεσμό. Ανατολικά σχηματίζεται ο πυρήνας των κοινωφελών λειτουργιών ενώ νοτιότερα του πυρήνα αυτού σχηματίζεται το κέντρο του οικισμού που συγκεντρώνει τις βασικές λειτουργίες του. Μέσα σε αυτήν την περιοχή έκτος από όλες τις υπόλοιπες χρήσεις βρίσκονται και δύο εκκλησίες οι οποίες έχουν κηρυχθεί βυζαντινά μνημεία. Ακόμα ένα σημαντικό στοιχείο της κεντρικής περιοχής του οικισμού είναι και το μνημείο – ηρώο για το ολοκαύτωμα του Χορτιάτη , η οποία συνοψίζει την νεώτερη ιστορία του τόπου. Σε αυτό το τμήμα του οικισμού που αποτελεί το κεντρικό τμήμα του τα οικοδομικά τετράγωνα έχουν μικρό μέγεθος και ακανόνιστη μορφή. Οι δρόμοι είναι επίσης στενοί και ο αστικός ιστός είναι πιο πυκνός. Αυτό το τμήμα αποτελεί και το συνεκτικότερο τμήμα του οικισμού. Το βόρειο τμήμα του οικισμού και συγκεκριμένα οι περιοχές που εντάχθηκαν στο σχέδιο σύμφωνα με την απόφαση του Νομάρχη αντίθετα χαρακτηρίζονται από αραιή δόμηση, έλλειψη ρυμοτομίας και μεγαλύτερη οικιστική ανάπτυξη. Ιδιαίτερα έντονη οικιστική ανάπτυξη εμφανίζεται στην περιοχή που αναπτύσσεται εκατέρωθεν της δημοτικής οδού Χορτιάτη – Αρδαμερίου και του κεντρικού δρόμου. Η ανοικοδόμηση στην περιοχή είναι έντονη και αρχίζουν να αναπτύσσονται εργολαβικές κατοικίες.

Οι κατοικίες του οικισμού παρουσιάζουν διακυμάνσεις σχετικά με την κορυφογραμμή τους εξαιτίας των έντονων κλίσεων που εμφανίζονται στον οικισμό. Η κεκλιμένη στέγη ορισμένων κτιρίων λόγω των καιρικών συνθηκών καθώς και η μορφολογία τους , η οποία είναι διαφορετική από τα γνωστά ελληνικά «πρότυπα» δίνει έναν ιδιαίτερο τόνο στον οικισμό. Ακόμη ένα σημαντικό στοιχείο της φυσιογνωμίας του οικισμού αποτελούν και τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά σύνολα από πέτρινα κτίρια. Το νότιο τμήμα του οικισμού σε αντίθεση με το βόρειο παρουσιάζει πολύ έντονες κλίσεις και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μικρή οικιστική ανάπτυξη που παρατηρείται εκεί. Αυτό γίνεται αντιληπτό και στο τμήμα της περιοχής μελέτης που βρίσκεται νότια του οικισμού και όπως προαναφέρθηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο κατέχει τον μικρότερο υλοποιημένο συντελεστή δόμησης που εμφανίζεται εντός των ορίων της περιοχής μελέτης.

Τα πιο έντονα χαρακτηριστικά του οικισμού είναι οι κλίσεις και η πυκνή δάσωση που τον περιβάλλει όπως επίσης και η παρουσία πολλών δένδρων εντός των ορίων του, συνθέτοντας το δασικό χαρακτήρα του και δημιουργώντας ιδιαίτερα όμορφα σημεία θέας.

Το βυζαντινό υδραγωγείο στην είσοδο του οικισμού αποτελεί το τοπόσημο του Χορτιάτη και καταδεικνύει την ιστορική συνέχεια του. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και ο νερόμυλος που βρίσκεται νοτιοδυτικά του οικισμού και έχει κηρυχθεί νεώτερο μνημείο. Ένα ακόμα πολύ σημαντικό μνημείο είναι και το μνημείο ολοκαυτώματος που βρίσκεται στο μέρος κεντρικών λειτουργιών του οικισμού και σε μικρή απόσταση από τους κοινόχρηστους και κοινωφελείς του χώρους.

Ο οικισμός χαρακτηρίζεται από ορεινό ανάγλυφο και μεγάλο υψόμετρο. Διαρρέεται από ρέματα όπως και η περιοχή μελέτης. Υπάρχουν ακόμη αρκετές πηγές στην περιοχή μελέτης. Χαρακτηριστικό και αξιόλογο σημείο πηγών είναι ο «Λάκος του Ζαχαρά» , σημείο στο οποίο ενώνονται τα δύο μεγάλα ρέματα του Χορτιάτη και σχηματίζουν λιμνούλες και καταρράκτες. Σχετικά με τη βλάστηση στην περιοχή παρατηρείται ότι ο οικισμός χαρακτηρίζεται από έντονη βλάστηση στο σύνολο του. Τα δάση φυλλοβόλων θάμνων, καστανιών, πεύκων και δρυός (κοντά στις περιοχές των ρεμάτων) είναι οι μεγαλύτερες κατηγορίες βλάστησης στον οικισμό με περισσότερο συχνή την εμφάνιση φυλλοβόλων θάμνων.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

62

10 Διάγνωση- αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης

Ο οικισμός του Χορτιάτη είναι ένας από τους τέσσερις οικισμούς του Δήμου Χορτιάτη του Νομού Θεσσαλονίκης , με ενδιαφέρον πολιτιστικό, ιστορικό, αρχαιολογικό και φυσικό περιβάλλον καθώς αποτελεί ιστορικό οικισμό και παρουσιάζει αξιόλογα φυσικά στοιχεία όπως το ρέμα που διαρρέει μεγάλο μέρος του οικισμού. Ο Δήμος Χορτιάτη βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης και εξαρτάται σε μεγάλο μέρος από αυτό. Βρίσκεται επίσης σε αρκετά πλεονεκτική θέση καθώς απέχει ιδιαίτερα μικρή απόσταση (17 χιλιόμετρα) από το κέντρο της Θεσσαλονίκης με αποτέλεσμα να παρουσιάζει έντονους ρυθμούς αύξησης πληθυσμού τα τελευταία 20 χρόνια όπως και έντονη ανοικοδόμηση γεγονός που οφείλεται στην διάχυση του πληθυσμού του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Η συνεχής αύξηση του πληθυσμού οδήγησε στην επίσης συνεχή επέκταση του οικισμού που κατέστησε απαραίτητη την εκπόνηση ενός Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου, το οποίο βρίσκεται υπό έγκριση, με στόχο τον καθορισμό επαρκών υποδοχέων οικιστικής επέκτασης περιμετρικά του οικισμού, με κριτήριο την εξασφάλιση γης για την ανάπτυξη των αναγκαίων κοινωνικών υποδομών έτσι ώστε να αντιμετωπιστούν οι έντονες οικιστικές πιέσεις που δέχεται η περιοχή από το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης, αλλά και το φαινόμενο της εκτός σχεδίου δόμησης που παρατηρείται έντονα περιμετρικά του οικισμού.

10. 1 Συνοπτική περιγραφή περιοχής μελέτης

Για αρχή είναι άξιο να αναφερθούνε συνοπτικά συγκεκριμένα στοιχεία που συνοψίζουν τις δυνατότητες και τις προοπτικές του οικισμού καθώς και τους στόχους σχετικά με τον σχεδιασμό του συνόλου του οικισμού:

Ο οικισμός του Χορτιάτη βρίσκεται στον Δήμο Χορτιάτη που ανήκει στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και το Νομό Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται βορειοανατολικά της Θεσσαλονίκης και αποτελεί τον Δήμο Χορτιάτη μαζί με τρία ακόμα δημοτικά διαμερίσματα και τρεις οικισμούς, αυτούς, του Ασβεστοχωρίου, της Εξοχής και του Φιλύρου.

Σύμφωνα με το Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης προτείνεται η ανάδειξη του οικισμού σε πόλο αναψυχής και πολιτιστικών λειτουργιών που θα εξυπηρετεί μαζί με το δάσος του Σέιχ – Σου το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης και την ευρύτερη περιοχή του. Επίσης προτείνεται με βάση τις Μητροπολιτικές περιοχές κατευθύνσεις του Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α. για τον τουρισμό: η ανάδειξη, η προστασία και η συνδυασμένη προβολή των πόρων του και συγκεκριμένα του ορεινού του όγκου και η δημιουργία ζωνών εναλλακτικών δραστηριοτήτων και υπαίθριων πάρκων αναψυχής και αθλητισμού. Επίσης σημαντική είναι και η κάλυψη των τοπικών αναγκών και των τοπικών ζητημάτων στα οποία ενδοσκοπεί η μελέτη και τα προσαρμόζει στο γενικό πλαίσιο.

Ο οικισμός αποτελεί μια από τις δυναμικότερες περιοχές οικιστικής ανάπτυξης ενώ έχει ισχυρές εξαρτήσεις από το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης. Ο οικισμός συμμετέχει ισοδύναμα με τους υπόλοιπους οικισμούς στην οικιστική ανάπτυξη καθώς εμφανίζει παρόμοια δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά και έντονα στοιχεία φυσικού περιβάλλοντος. Είναι μια περιοχή μεγάλης περιβαλλοντικής και αισθητικής αξίας. Οι πόροι που διαθέτει χαρακτηρίζονται από την ποιότητα και την εμβέλεια τους. Το τοπίο είναι σχετικά συμπαγές. Η ευρύτερη αναδασωτέα έκταση περιμετρικά του οικισμού και τα κηρυγμένα μνημεία που διαθέτει αποτελούν συγκριτικά πλεονεκτήματα του.

Ο οικισμός παρουσιάζει επίσης αυξητική πορεία πληθυσμού και αποτελεί τον τρίτο σε σειρά πολυπληθέστερο οικισμό στον δήμο. Σχετικά με τα οικονομικά στοιχεία το μεγαλύτερο ποσοστό απασχόλησης στον οικισμό παρουσιάζει ο τριτογενής τομέας.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

63

Η κοιλάδα του Χορτιάτη σε συνδυασμό με τον ορεινό του όγκο χαρακτηρίζει τον οικισμό από ιδιαίτερο φυσικό ανάγλυφο. Ένα μεγάλο τμήμα του οικισμού έχει κηρυχθεί ως αναδασωτέα έκταση. Η ανεξέλεγκτη οικιστική δραστηριότητα και λατόμηση των ορεινών όγκων ,για την οποία δεν έχουν γίνει ουσιαστικές ενέργειες αποκατάστασης του τοπίου, αλλοιώνουν και υποβαθμίζουν το φυσικό περιβάλλον.

Ο οικισμός διαθέτει επίσης και ένα αξιόλογο ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Τα θρησκευτικά μνημεία, οι αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία που υπάρχουν στον οικισμό και σχετίζονται με τον τεχνικό πολιτισμό , των οποίων έχει θεσπιστεί η προστασία είναι υπό εξέλιξη αποτελούν ιδιαίτερα σημαντικά στοιχεία του πολιτιστικού του περιβάλλοντος. Πολύ σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι ο οικισμός του Χορτιάτη έχει κηρυχθεί μαρτυρικός οικισμός μετά το ολοκαύτωμα και την ολοσχερή καταστροφή που υπέστη κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής.

Εκτός από την δόμηση εκτός σχεδίου που παρατηρείται στον έξω – αστικό χώρο του οικισμού οι λοιπές χρήσεις που εμφανίζονται εκεί αποτελούνται από γεωργικές εκτάσεις και από εκτάσεις με κύρια χρήση την δασική οι οποίες είναι ενιαίες και χαρακτηρίζονται από ομοιομορφία. Οι χρήσεις είναι οργανωμένες ακολουθώντας την γεωμορφολογία του εδάφους και ενώ κυριαρχούν οι δασικές εκτάσεις στον οικισμό αφήνεται μια περιοχή ανάπτυξης των οικιστικών περιοχών οι οποίες ακολουθούν γραμμική διάταξη εκατέρωθεν του βασικού οδικού δικτύου. Νοτιοανατολικά του οικισμού λειτουργεί θεσμοθετημένος χώρος εγκατάστασης κεραιών και πομπών που καλύπτει τις αντίστοιχες ανάγκες όλου του Νομού. Ισχυρές αντιδράσεις από την τοπική κοινωνία έχουν προκαλέσει τόσο η θεσμοθέτηση του χώρου όσο και η λειτουργία των εγκαταστάσεων του, ορισμένες από τις οποίες λειτουργούν χωρίς άδεια και υπερβαίνουν τα επιτρεπόμενα όρια. Το θέμα χρήση επανεξέτασης σε σχέση με τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα και είναι απαραίτητο να δοθεί προτεραιότητα στην υγεία των εργαζομένων και των κατοίκων του οικισμού. Νότια του οικισμού βρίσκεται επίσης και η οριοθετημένη ΖΕΠ, η «Κισσός Α.Ε.», με εγκεκριμένη πολεοδομική μελέτη.

10. 2 Διάγνωση – αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης (Ανάλυση SWOT)

Την προς πολεοδόμηση περιοχή αποτελεί όλο το τμήμα που βρίσκεται βόρεια του οικισμού καθώς και τμήματα περιμετρικά του οικισμού βορειοδυτικά και βορειοανατολικά. Όλος ο οικισμός χωρίζεται σε τρεις πολεοδομικές ενότητες. Η μεσαία πολεοδομική ενότητα, δηλαδή η Π.Ε. 6 χωρίζεται σε τρεις υποενότητες. Την πολεοδομική υποενότητα Α που αποτελείται από τον παλιό οικισμό και τις υποενότητες Β και Γ που αποτελούν τις περιοχές επεκτάσεων. Η υποενότητα Β αποτελεί την περιοχή μελέτης της παρούσας διπλωματικής εργασίας.

Η περιοχή του παλιού οικισμού χαρακτηρίζεται από το ρυμοτομικό της σχέδιο και τους φαρδείς δρόμους ενώ η περιοχή μελέτης χαρακτηρίζεται από έλλειψη ρυμοτομίας, ακανόνιστο και δαιδαλώδη οδικό δίκτυο καθώς και από ανομοιότητα μεγέθους και είδους οικοπέδων. Στο βόρειο τμήμα της περιοχής μελέτης παρατηρείται έντονη ανοικοδόμηση που όμως λαμβάνει χώρα σε περιοχές με μεγάλες κατατμήσεις οικοπέδων και δρόμους ικανοποιητικού πλάτους. Νοτιότερα και εντός των ορίων της περιοχής μελέτης παρατηρούνται μικρότερα οικόπεδα και πολύ στενοί και σε κακή κατάσταση δρόμοι. Εμφανίζονται αρκετές αδόμητες εκτάσεις, κάποιες αγροτικές αποθήκες ενώ γεωργικές χρήσεις παρατηρούνται μόνο στο εξωτερικό μέρος του οικισμού. Οι κοινόχρηστοι χώροι είναι ελάχιστοι ενώ ο μόνος κοινωφελής χώρος στην περιοχή μελέτης είναι μια εκκλησία. Παρόλα αυτά η περιοχή μελέτης εξυπηρετείται από τον παλιό οικισμό ενώ οι ελλείψεις σε κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους αναμένεται να καλυφθούν. Η τρίτη υποενότητα χαρακτηρίζεται από αγροτικές εκτάσεις.

Η κύρια χρήση της υπό – πολεοδόμηση περιοχής είναι η χρήση της αμιγούς κατοικίας καθώς παρατηρούνται και αρκετές αδόμητες εκτάσεις. Χρήση γενικής κατοικίας εμφανίζεται κυρίως επί της κεντρικής οδού του οικισμού (οδός Μαρτύρων 20 Σεπτέμβρη) όπως επίσης και οι


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

64

χρήσεις της αναψυχής και του εμπορίου. Το μεγαλύτερο μέρος των κτισμάτων της περιοχής μελέτης είναι νεόκτιστα με αποτέλεσμα την καλή ποιότητα του κτιριακού αποθέματος.

Ο οικισμός παρουσιάζει σημαντικές αδυναμίες. Παρατηρείται μονομερής ανάπτυξη προσανατολισμένη προς την οικιστική του εκμετάλλευση καθώς και πιέσεις στους φυσικούς και πολιτιστικούς του πόρους. Οι νέες οικιστικές ενότητες έχουν δημιουργηθεί με άναρχο τρόπο γεγονός που υποβαθμίζει το φυσικό περιβάλλον αλλά και την λειτουργία του οικισμού. Η δυναμική ανάπτυξη που παρατηρείται στον οικισμό αποτελεί από μόνη της απειλή στους φυσικούς του πόρους καθώς μπορεί να προκαλέσει υποβάθμιση τους αν δεν ληφθούν μέτρα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και ανασυγκρότησης του.

Το κεντρικό τμήμα του οικισμού παρουσιάζει συνεκτικό αστικό ιστό και είναι οικιστικά κορεσμένο. Εξαιτίας των έντονων κλίσεων το νότιο τμήμα του εγκεκριμένου σχεδίου του Χορτιάτη παραμένει αδόμητο. Η δόμηση πραγματοποιείται κυρίως στην περιοχή του ορίου Νομάρχη με οργανικό και ελεύθερο τρόπο λόγω απουσίας ρυμοτομικού σχεδίου. Η ταχεία πληθυσμιακή αύξηση έχει οδηγήσει σε σημαντικές ελλείψεις στην κοινωνική υποδομή οι οποίες παρατηρούνται στον οικισμό. Λόγω του ανάγλυφου και των δασικών εκτάσεων που περιβάλλουν τον οικισμό κυρίαρχη είναι η αίσθηση του πρασίνου. Η γειτνίαση του οικισμού με την βυζαντινή υδατογέφυρα , εμπλουτίζει τη φυσιογνωμία του.

Το οδικό του δίκτυο οικισμού χαρακτηρίζεται από ανομοιογένεια αφού εμφανίζεται οργανωμένο και ικανοποιητικό στο εσωτερικό του οικισμού και άναρχο και δαιδαλώδες στις περιοχές των επεκτάσεων. Διαθέτει δίκτυο αποχέτευσης και τα λύματα του καταλήγουν σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων (ΕΕΛ) που όμως παρουσιάζουν προβληματική λειτουργία. Οι πηγές που βρίσκονται στον οικισμό τροφοδοτούν το δίκτυο της ΕΥΑΘ ΑΕ και βασίζουν την υδροδότηση και του αλλά και ολόκληρης της περιοχής.

Συνολικά και συνοψίζοντας η περιοχή μελέτης δεν χαρακτηρίζεται από κάποια μορφή πολεοδομικής οργάνωσης και το οδικό δίκτυο εμφανίζεται ελλιπές σε όλη το εύρος της. Ανύπαρκτοι είναι οι χώροι πρασίνου στην περιοχή μελέτης οι οποίοι εμφανίζονται τμηματικά σε μη διαμορφωμένους χώρους. Η περιοχή μελέτης συνορεύει με το κέντρο του οικισμού καθώς και με χώρους αθλητισμού και εκπαίδευσης που υπάρχουν εντός του παλιού οικισμού. Αξιόλογο είναι επίσης και το φυσικό περιβάλλον που περιβάλλει την περιοχή. Σε όλη την έκταση της διαρρέεται από ένα μεγάλο ρέμα το οποίο όμως δεν αξιοποιείται. Δεν υπάρχουν «πράσινες» διαδρομές παρά το γεγονός ότι το φυσικό περιβάλλον ευνοεί την δημιουργία τους όπως επίσης σημαντική είναι και η έλλειψη οργανωμένου δικτύου κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων.

Παρακάτω ακολουθεί η ανάλυση των δυνατών σημείων, των αδυναμιών, των ευκαιριών και των απειλών που διαγνώστηκαν για την περιοχή μελέτης με την βοήθεια ενός πίνακα SWOT.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

65

Πίνακας 16:Πίνακας SWOT

Ανάλυση SWOT

Θετικά Αρνητικά

Εσωτερικό περιβάλλον

Δυνατά σημεία Αδυναμίες

Μικρή απόσταση από το ΠΣΘ Δεν υπάρχει θεσμοθετημένο ΓΠΣ

Περιαστικό δάσος- δάσος Χορτιάτη Έλλειψη κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων*

Ορεινός παραδοσιακός οικισμός Μεγάλο μέρος του οδικού δικτύου σε κακή κατάσταση*

Ιστορικά παραδοσιακά κτίσματα Έλλειψη οργανωμένων χώρων πρασίνου*

Αξιόλογο φυσικό περιβάλλον * Η περιοχή μελέτης αποτελείται από δύο διακριτά τμήματα*

Ανήκει στους 69 προϊστορικούς οικισμούς σύμφωνα με το ΡΣ

Το ένα διακριτό τμήμα παρουσιάζει έντονεσ κλίσεις*

Οικονομικά ενεργός πληθυσμός >50% Ανάγκες σε εκαταστάσεις εκπαίδευσης, υγείας - πρόνοιας και πολιτισμού*

Μικρά ποσοστά ανεργίας Έλλειψη τοπικών κέντρων*

Αύξηση ποσοστών κλάδων αναψυχής και εστίασης

Ο δρόμος προς τον οικισμόπαρουσιάζει έντονες κλίσεις και στροφές

Έντονη ανοικοδόμηση* Μικρό πλάτος οδών*

Βαθμός προστασίας: Β2 ενδιαφέρον Έντονη η παρουσία αδιεξόδων και χωματοδρόμων*

Δυναμικός οικισμός Γ1 Έλλειψη μορφής πολεοδομικής οργάνωσης*

Συνεκτικός οικισμός Δ1 Έλλειψη δικτύου δρόμων*

Μεγάλος οικισμός Ε3 Έλλειψη ρυμοτομίας, ακανόνιστο και δαιδαλώδες οδικό δίκτυο και ανομοιότητα είδους οικοπέδων

Διώροφα και τριώροφα κυρίως κτίσματα* -> ομοιογένεια οικισμού

Αξιόλογα ρέματα*

Κυρίαρχη η αίσθηση του πρασίνου*

Κήποι σε πολλές κατοικίες*

Καλή ποιότητα οικιστικού αποθέματος*

Εξωτερικό περιβάλλον

Ευκαιρίες Απειλές

Μικρή απόσταση από το ΠΣΘ Μικρή απόσταση από το ΠΣΘ-Έντονη πληθυσμιακή αύξηση

Πόλος αναψυχής και πολιτιστικών λειτουργιών σύμφωνα με το ΡΣ

Εισροή πληθυσμού σε συνδυασμό με την ανυπαρξία σχεδίου*

Ανήκει στο τόξο περιαστικού πρασίνου σύμφωνα με το ΡΣ

Έλλειψη μορφης πολεοδομικής οργάνωσης*

Περιοχή 1ης και 2ης κατοικίας* Έντονη η παρουσία δόμησης εκτός σχεδίου

Αύξηση πληθυσμού ηλικιών από 30-44 Ακανόνιστο και δαιδαλώδες οδικό δίκτυο σε κακή *

Αύξηση πληθυσμού ηλικιών από 15-29 Πολλά αδιέξοδα*

Μελλοντική αύξηση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού λόγω νέων

Αυξανόμενο επίπεδο εκπαίδευσης

Βαθμός προστασίας: Β2 ενδιαφέρον

Κυρίως διώροφα και τριώροφα κτίρια* ->χαρακτηρας οικισμού

Πολλές πράσινες εκτάσεις*

Έντονη ανοικοδόμηση και αρκετά νεόκτιστα κτίσματα*

Ικανοποιητικός Μέσος Συντελεστής Δόμησης

Πολυπληθή νοικοκυριά

Προοπτική δημιουργίας δικτύου πεζοδρόμων σε σύνδεση με τους υπάρχοντες του οικισμού

Πολλές αδόμητες εκτάσεις


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

66

ΜΕΡΟΣ Γ

ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

67

Μέρος Γ: Οριστική Πρόταση

11 Όραμα πρότασης πολεοδομικού σχεδιασμού της περιοχής μελέτης

Τα χαρακτηριστικά του οικισμού αλλά και της περιοχής μελέτης τα οποία αναφέρθηκαν στον προηγούμενο μέρος της εργασίας αποτελούν το βασικό κριτήριο και δεδομένο που οδηγεί στην οργάνωση και την παρουσίαση του οράματος που αφορά τον πολεοδομικό σχεδιασμό της περιοχής μελέτης. Η σύλληψη του οράματος και των επιδιώξεων της παρούσας εργασίας αποτελούν αντικείμενο συσχετισμού, σύγκρισης, ανάλυσης και αξιολόγησης διαφορετικών δεδομένων όπως, η υφιστάμενη κατάσταση του οικισμού και της περιοχής μελέτης ( στοιχεία τα οποία έχουν προέλθει από επιτόπια έρευνα και καταγραφή των χαρακτηριστικών της περιοχής) , τις κατευθύνσεις του υπό έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Χορτιάτη, τα υπερκείμενα σχέδια που αφορούν την περιοχή μελέτης και τις αρχές βιώσιμου πολεοδομικού σχεδιασμού.

Σημαντικό ρόλο κατείχε και το Σχέδιο Νόμου για το Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης το οποίο βρίσκεται σε στάδιο διαβούλευσης. Σύμφωνα με αυτό το Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο που εκπονήθηκε από το 2007 μέχρι το 2009 όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο στάδιο ο Δήμος του Χορτιάτη εντάσσεται στην χωρική ενότητα του Μητροπολιτικού κέντρου και συγκεκριμένα στην υπό- ενότητα Πολεοδομικού Συγκροτήματος και Περιαστικής Ζώνης Θεσσαλονίκης. Προτείνεται «επέκταση και θεσμοθέτηση του περιαστικού δάσους στον άξονα των περιαστικών δασικών εκτάσεων Χορτιάτη – Θέρμης – Πανοράματος – Φιλύρου – Πολίχνης ώστε να εξασφαλιστεί η αναγκαία συνέχεια του ευρύτερου δασικού οικοσυστήματος και την δημιουργία τόξου περιαστικού πρασίνου» (Υ.Π.Ε.Κ.Α., 2011). Επίσης ο οικισμός του Χορτιάτη αναφέρεται ως σύνολο με ιδιαίτερα πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και μελετάται ως ορεινός παραδοσιακός οικισμός. Προτείνεται σε τέτοιου είδους οικισμούς η προστασία των παραδοσιακών ιστών, των ιστορικών κτισμάτων και εγκαταστάσεων και του φυσικού τοπίου καθώς και αναπλάσεις κεντρικών πλατειών και οδών. Ο δήμος Χορτιάτης εντάσσεται σύμφωνα με το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο σε ένα πρόγραμμα σύνδεσης 69 προϊστορικών και ιστορικών τόπων οίκησης στην περιαστική ζώνη της Θεσσαλονίκης από τους οποίους οι 52 χρονολογούνται στην 3η χιλιετία π. Χ.. για αυτούς τους οικισμούς θα προωθηθούν ειδικές μελέτες που θα προσδιορίζουν μικρότερες γεωγραφικά προσδιορισμένες ενότητες δικτύων διαδρομών στην δυτική , βόρεια και νοτιοανατολική περιοχή (Υ.Π.Ε.Κ.Α., 2011).

Όπως αναφέρθηκε και σε αρχικό κεφάλαιο της παρούσας εργασίας βασικός στόχος του σχεδιασμού είναι η δημιουργία ενός οργανωμένου οικιστικού δικτύου που ακολουθεί τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και του βιώσιμου πολεοδομικού σχεδιασμού. Η συγκεκριμένη εργασία έχει ως όραμα την δημιουργία ενός βιώσιμου οικισμού αλλά επίσης και ενός οικισμού με μεγάλη προσπελασιμότητα και ιδιαίτερα ευχάριστο και ασφαλές περιβάλλον για τους κατοίκους. Η δημιουργία ενός οικισμού προσιτού και διαθέσιμου σε όλους με την ανάπτυξη ενός δικτύου «πράσινων» διαδρομών αποτελεί την κεντρική ιδέα σχετικά με την πολεοδομική οργάνωση του οικισμού και συγκεκριμένα της περιοχής μελέτης. Επιτακτική είναι επίσης η ανάγκη δημιουργίας ενός ενιαίου δικτύου κοινωνική υποδομής που να συνδέει κοινόχρηστους χώρους και κοινωφελείς εγκαταστάσεις. Η μετακίνηση των κατοίκων με το ποδήλατο ή ακόμα και πεζή είναι ένας από τους βασικούς στόχους της μελέτης. Υιοθετείται ένα είδος σχεδιασμού που προάγει τις ήπιες μετακίνησης μορφές ο οποίος αποτελεί και έναν από τους κύριους στόχους της βιωσιμότητας του οικισμού. Μέσω αυτού του είδους του σχεδιασμού προάγεται η προστασία του περιβάλλοντος και ευνοείται η ποιότητα ζωής των κατοίκων. Ακόμη μεγάλη σημασία δίνεται και στους πολιτιστικούς , αρχαιολογικούς και ιστορικούς πόλους του οικισμού καθώς ο οικισμός του Χορτιάτη αποτελεί ένας οικισμό με ιδιαίτερο αρχαιολογικό, πολιτιστικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Η περιοχή μελέτης αναμένεται να αποτελέσει ελκυστικό και δυναμικό τμήμα του οικισμού το οποίο χρήζει κατάλληλου και ολοκληρωμένου σχεδιασμού. Ο


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

68

σχεδιασμός που προτείνεται λαμβάνει υπόψη τα πλεονεκτήματα, τις αδυναμίες, τις ευκαιρίες και τις απειλές που διαγνώστηκαν για την περιοχή μελέτης.

12 Προκαταρκτική πρόταση - Δομικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης

Ο σχεδιασμός του Δομικού Σχεδίου Χωρικής Οργάνωσης (χάρτης Π.1) στηρίζεται στην συσχέτιση και στον συνδυασμό όλων των χαρακτηριστικών και των θεσμικών δεδομένων σχετικά με τον οικισμό με στόχο να επιτευχθεί ένα ολοκληρωμένο και ικανοποιητικό σχέδιο. Η αξιοποίηση των ευκαιριών της περιοχής μελέτης και των δυνατοτήτων της καθώς και η αντιμετώπιση των αδυναμιών της και των κινδύνων της κατέχουν σημαντική θέση στο σχέδιο και έχουν προκύψει από την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης η οποία παρουσιάστηκε παραπάνω. Για την παραγωγή του χάρτη του Δομικού Σχεδίου Χωρικής Οργάνωσης χρησιμοποιήθηκαν για το υπόβαθρο του χάρτη το υπό έγκριση Γ.Π.Σ. του Δήμου Χορτιάτη και το κτηματολογικό υπόβαθρο, και για την παραγωγή του χάρτη τα δεδομένα που συλλέχτηκαν από την επιτόπια έρευνα και καταγραφή που έλαβε χώρα στην περιοχή μελέτης και ακολούθησε ιδία επεξεργασία του χάρτη και παραγωγή του τελικού προϊόντος.

Κεντρικό στόχο του Δομικού Σχεδίου Χωρικής Οργάνωσης αποτελεί η προστασία και η αναβάθμιση των στοιχείων του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Αυτός ο στόχος ενισχύει τον ρόλο του οικισμού αλλά και της περιοχής μελέτης, σε σχέση με τον οικισμό, καθώς και την πολωτική λειτουργία στον οικισμό ως προς τον πολιτισμό και την αναψυχή.

Η περιοχή μελέτης αποτελεί συνέχεια του ρυμοτομημένου τμήματος του οικισμού του Χορτιάτη και αποτελεί ως περιοχή έντονης ανοικοδόμησης, ελκυστικό οικιστικό υποδοχέα λόγω της γειτνίασης του οικισμού με το κορεσμένο οικιστικά Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης. Οι ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες και το υψηλής ποιότητας φυσικό περιβάλλον αυξάνουν την ελκυστικότητα του οικισμού και συνεπώς της περιοχής μελέτης. Η διασφάλιση ισόρροπης σχέσης μεταξύ αστικού και φυσικού περιβάλλοντος είναι ένας από τους βασικούς στόχους της διατήρησης του περιαστικού χαρακτήρα του οικισμού. Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και του δασικού πλούτου πραγματοποιείται με την «ήπιας» μορφής αναψυχή, τον πολιτισμό, την εκπαίδευση , την περίθαλψη και την πρόνοια.

Βασικοί στόχοι του σχεδιασμού χωρικής οργάνωσης της περιοχής μελέτης είναι:

1. Η διαφύλαξη της φυσικής , ιστορικής , αρχαιολογικής και πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω μιας πολεοδομικής οργάνωσης οργανώνει ένα δίκτυο αξιόλογων χώρων εντός της περιοχής μελέτης.

2. Η δημιουργία δευτερευόντων κέντρων σε διαφορετικά σημεία εντός της περιοχής μελέτης τα οποία συγκεντρώνουν διάφορες ψυχαγωγικές και κοινωνικές δραστηριότητες κατά την διάρκεια της μέρας.

3. Εξασφάλιση των απαραίτητων και κατάλληλων χώρων για την εγκατάσταση κοινωφελών υποδομών με στόχο την κάλυψη των αναγκών τόσο της περιοχής μελέτης όσο και ολόκληρου του οικισμού , όπως επίσης και η μακροπρόθεσμη κάλυψη των αναγκών δεδομένης της αναμενόμενης πληθυσμιακής αύξησης.

4. Η αναβάθμιση και η ολοκλήρωση του μεταφορικού δικτύου. 5. Η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου και λειτουργικού δικτύου πεζοδρόμων και

ποδηλατοδρόμων. 6. Η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου και λειτουργικού δικτύου κοινόχρηστων και

κοινωφελών χώρων. 7. Η εξασφάλιση ελεύθερων χώρων και η αποφυγή της συμφόρησης της περιοχής. 8. Η δημιουργία «πράσινων» διαδρομών. 9. Η βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

69

10. Η ανάδειξη των στοιχείων της τοπικής φυσιογνωμίας του οικισμού όπως τον ορεινό του χώρου, το δασικό τοπίο που περιβάλλει την περιοχή καθώς και τον μαρτυρικό χαρακτήρα του.

Για την δημιουργία ενός προσπελάσιμου και ευχάριστου οικισμού που προωθεί την περιβαλλοντική συνείδηση, η περιοχή μελέτης χαρακτηρίζεται από ένα εκτεταμένο δίκτυο πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων το οποίο καθώς περνάει από όλους τους χώρους πρασίνου της περιοχής μελέτης αλλά και του περιαστικού τμήματος του οικισμού δημιουργεί «πράσινες» διαδρομές. Ακόμη το δίκτυο πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων συνδέει το δίκτυο κοινόχρηστων και κοινωφελών περιοχών το οποίο οργανώνεται και αναμένεται να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της περιοχής μελέτης αλλά και του συνόλου του οικισμού. Το δίκτυο κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων ξεκινάει από το βορειοδυτικό τμήμα της περιοχής μελέτης και καταλήγει στο νοτιοανατολικό τμήμα της που βρίσκεται πολύ κοντά στο κέντρο του οικισμού στο οποίο βρίσκονται και οι περισσότερες υφιστάμενες κοινωφελείς υποδομές. Έτσι επιτυγχάνεται και η σύνδεση της περιοχής μελέτης με τον υφιστάμενο οικισμό. Οι χώροι πρασίνου που παρουσιάζονται στην περιοχή μελέτης έχουν χωροθετηθεί κοντά σε κοινωφελείς υποδομές και ακολουθούν το δίκτυο κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων ενώ βρίσκονται πολλές φορές δίπλα στο ρέμα που διαρρέει την περιοχή μελέτης. Χωροθετούνται ακόμη και χώροι στάθμευσης κυρίως πλησίον κοινωφελών υποδομών ώστε να μην δημιουργείται συμφόρηση στην περιοχή αλλά και προβλήματα στην κυκλοφοριακή ροή οι οποίοι χωροθετούνται και σε μικρή απόσταση από τα υπό κέντρα που δημιουργούνται στην περιοχή μελέτης που συγκεντρώνουν κυρίως κοινωφελείς χρήσεις και χώρους συνεστίασης και αναψυχής. Μια εκτεταμένη ζώνη γενικής κατοικίας καλύπτει όλο το μήκος της κεντρικής συλλεκτήριας του οικισμού που περνάει μέσα από την περιοχή μελέτης. Το τμήμα αυτό επιλέχθηκε ως ζώνη γενικής κατοικίας λόγω των εμπορικών χρήσεων και των χρήσεων αναψυχής που καταγράφηκαν στην περιοχή. Τέλος δημιουργείται μια διαδρομή σύνδεσης φυσικών, πολιτιστικών , ιστορικών και αρχαιολογικών στοιχείων της περιοχής μελέτης η οποία συνδέει επίσης και την περιοχή μελέτης με το κέντρο του οικισμού αλλά αντιπροσωπεύει και ένα ευχάριστο και καλαίσθητο περιβάλλον για τους κατοίκους αλλά και για τους επισκέπτες του οικισμού. Η διαδρομή αυτή επιτυγχάνεται με την βοήθεια του δικτύου πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων που προτάθηκαν για την περιοχή.

Σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος στο κεφάλαιο 18 αναλύονται οι βασικές κατευθύνσεις του σχεδιασμού σχετικά με την διαχείριση των φυσικών πόρων της περιοχής μελέτης μερικές από τις οποίες παρουσιάζονται και στον χάρτη Π.1 (Δομικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης).

13 Γενικές Κατευθύνσεις του υπό έγκριση Γ.Π.Σ. του Δήμου Χορτιάτη

Τα δεδομένα και οι προτάσεις που ακολουθούν αποτελούν παράθεση των κατευθύνσεων του υπό έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου για το σύνολο του οικισμού. Μέσω των κατευθύνσεων για τον οικισμό προκύπτουν και οι κατευθύνσεις για την περιοχή μελέτης.

13. 1 Προγραμματικά μεγέθη

Για τον προσδιορισμό των προγραμματικών μεγεθών της οικιστικής ανάπτυξης του Δήμου λήφθηκαν υπόψη: οι αντοχές του φυσικού περιβάλλοντος , οι ανάγκες για ικανοποίηση και εκτόνωση των πιέσεων σχετικά με τις χρήσεις γης και την ένταξη στο σχέδιο διαφόρων ακατάλληλων περιοχών, οι δεσμευτικοί φυσικοί και τεχνικοί περιορισμοί , οι προτεινόμενοι από το υπό έγκριση Γ.Π.Σ. του Δήμου Χορτιάτη συντελεστές δόμησης και η χωρική κατανομή τους και η έκταση και ποιότητα των κοινόχρηστων – κοινωφελών χώρων.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

70

Εκτιμάται ότι την δεκαετία 2001-2011 ο δήμος Χορτιάτη θα αποκτήσει το σημερινό ΜΕΡΜ των δήμων της Περιαστικής Ζώνης, ο οποίος ισούται με 6,69, ενώ την δεκαετία 2011-2021 εκτιμάται να σημειωθεί κάμψη αυτού του ρυθμού. Το σενάριο αυτό αποτελεί συντηρητικό σενάριο αλλά ρεαλιστικό καθώς λαμβάνει υπόψη τα δεδομένα του χώρου, το θεσμικό πλαίσιο και τις κατευθυντήριες αρχές των υπερκείμενων χωροταξικών σχεδίων , το ρυθμό υλοποίησης των πολεοδομικών ρυθμίσεων αλλά και των ευρύτερων έργων υποδομής και τις δυνατότητες χρηματοδότησης.

Ο προγραμματικός πληθυσμός για τον οικισμό του Χορτιάτη για το 2021 σύμφωνα με το υπό έγκριση Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Δήμου Χορτιάτη ανέρχεται σε 8.150 κατοίκους. Συγκεκριμένα για την πολεοδομική ενότητα στην οποία ανήκει η περιοχή μελέτης (Π.Ε.6) ο προγραμματικός πληθυσμός ανέρχεται στους 5.080 κατοίκους.

Για τον υπολογισμό του πληθυσμού κορεσμού των οικιστικών υποδοχέων επιλέγονται τα πολεοδομικά σταθερότυπα σύμφωνα με τις προδιαγραφές που θέτει η υπ. Αριθμό. 10788/2004 Απόφαση Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. (ΦΕΚ 285Δ’/5.3.2004) όπως παρουσιάζεται και στον πίνακα που ακολουθεί.

Ο υπολογισμός αυτός έγινε με βάση τα παρακάτω δεδομένα:

Ποσοστό κοινόχρηστων – κοινωφελών χώρων που κυμαίνεται από 29 % μέχρι 48 % . Μέσος συντελεστής δόμησης που κυμαίνεται από 0,25 μέχρι και 0,60 (συγκεκριμένα

στην περιοχή μελέτης μέχρι 0,55). Σε τμήμα της επέκτασης που βρίσκεται εντός της ζώνης προστασίας της υδατογέφυρας δεν ξεπερνάει το 0,20.

Βαθμός κορεσμού που κυμαίνεται από 40% μέχρι 60%. Ωφέλιμη επιφάνεια κατοικίας που κυμαίνεται από 35 τ.μ./κάτοικο μέχρι 40

τ.μ./κάτοικο

Με βάση τα παραπάνω και όπως φαίνεται και στον πίνακα η μικτή πυκνότητα του οικισμού κυμαίνεται από 9 μέχρι 41 άτομα/εκτάριο.

Πίνακας 17: Πίνακας εξαγωγής βαθμού κορεσμού και συνολικής χωριτικότητας οικισμού

Πολεοδομική Ενότητα

Έκταση Π.Ε. (Ha)

Έκταση Π.Ε. (Ha)(αφαιρούμενων

των εκτιμώμενων κοινόχρηστων

χώρων)

Μέσος Σ.Δ. Π.Ε.

Σταθερότυπο ωφέλιμης

επιφάνειας κατοικίας

(τ.μ. / κάτοικο)

Σταθερότυπο γης

κοινωνικής - τεχνικής

υποδομής (τ.μ. /

κάτοικο)

Πυκνότητα (επιτρεπόμενη)

(άτ./Ha)

Βαθμός κορεσμού

Π.Ε.

Συνολική χωρητικότητα

Π.Ε. (κάτοικοι)

ε' ε σ κ u d={σ/(κ+uσ)104 λ c=εdλ Π.Ε. 6 81,4 46 0,55 38 14 120,35 0,5 2768

Π.Ε. 6Β 27,5 16 0,55 38 14 120,35 0,5 962 Π.Ε. 7 36,6 22 0,25 40 14 57,47 0,4 506 Π.Ε. 8 117,4 77,9 0,38 35 14 94,25 0,35 2570

Πηγή: Υπό έγκριση Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο και ιδία εξαγωγή και επεξεργασία αποτελεσμάτων σχετικά με την περιοχή μελέτης

13. 2 Σχέδιο πολεοδομικής οργάνωσης

Σχετικά με τον οικισμό του Χορτιάτη η ήδη θεσμοθετημένη οικιστική περιοχή διατηρείται και συμπληρώνεται με νέες περιοχές επέκτασης Α’ κατοικίας. Η μελέτη που έγινε από τη ομάδα μελέτης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου επιδιώκει την εύρυθμη πολεοδομική οργάνωση και λειτουργία των νέων οικιστικών περιοχών και την αναβάθμιση των ήδη θεσμοθετημένων. Τελικός στόχος είναι η δημιουργία ενός αξιοβίωτου οικιστικού περιβάλλοντος που θα


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

71

εξασφαλίσει υψηλή ποιότητα ζωής στους κατοίκους και τους επισκέπτες. Ο καθορισμός των χρήσεων γης , η χωροθέτηση των απαραίτητων κοινωνικών υποδομών33 στον οικισμό, ο εξοπλισμός του οικισμού με τις κατάλληλες τεχνικές υποδομές και υποδομές ασφαλείας, η ρύθμιση του θεσμικού πλαισίου δόμησης και η εφαρμογή των κατάλληλων πολεοδομικών μηχανισμών και επεμβάσεων αποτελούν τα μέσα επίτευξης αυτού του στόχου.

Ο οικισμός του Χορτιάτη οργανώνεται σε τρεις πολεοδομικές ενότητες με βάση την ιστορική ταυτότητα και την γεωμορφολογία της περιοχής. Ακολουθεί η ανάλυση της διάσπασης του οικισμού σε πολεοδομικές ενότητες με σκοπό την κατανόηση του χαρακτήρα των γειτονικών με την περιοχή μελέτης ενοτήτων.

Η ρύθμιση των οικιστικών υποδοχέων βασίζεται στην υπ’ αριθμ. 10788/2004 απόφαση Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. (ΦΕΚ 285 Δ’ /05.03.2004). Η συγκεκριμένη απόφαση έχει θέμα: «Έγκριση πολεοδομικών σταθεροτύπων (standards) και ανώτατα όρια πυκνοτήτων που εφαρμόζονται κατά τη εκπόνηση των γενικών πολεοδομικών σχεδίων (ΓΠΣ) , των σχεδίων χωρικής και οικιστικής οργάνωσης ‘ανοιχτής πόλης’ (ΣΧΟΟΑΠ) και των πολεοδομικών μελετών».

Οι χρήσεις γης εντός των ΠΕ καθορίζονται σύμφωνα με το Π.Δ. 23.2.1987 (ΦΕΚ 166 Δ’ / 6.3.1987)34 ως εξής:

Αμιγής κατοικία σύμφωνα με το άρθρο 2 «Περιεχόμενα αμιγούς κατοικίας» Γενική κατοικία σύμφωνα με το άρθρο 3 «Περιεχόμενα γενικής κατοικίας». Εξαιρούνται

τα πρατήρια βενζίνης (περίπτωση 11). Επιτρέπονται ξενοδοχεία μέχρι 50 κλίνες. Προτείνεται η διερεύνηση για την υιοθέτηση περιορισμών στις δραστηριότητες των επαγγελματικών εργαστηρίων να γίνει σε επίπεδο πολεοδομικής μελέτης.

Πολεοδομικό κέντρο σύμφωνα με το άρθρο 4 «Περιεχόμενο πολεοδομικού κέντρου , κεντρικής λειτουργίας πόλης, τοπικού κέντρου συνοικίας, γειτονιάς». Εξαιρούνται τα κέντρα διασκέδασης – αναψυχής (περίπτωση 8 ) , τα πρατήρια βενζίνης (περίπτωση 16), οι εγκαταστάσεις εμπορικών εκθέσεων και τα εκθεσιακά κέντρα (περίπτωση 18) και οι εγκαταστάσεις μέσων μαζικών μεταφορών (περίπτωση 19).

Τουρισμός – αναψυχή , σύμφωνα με το άρθρο 8 «Περιεχόμενο τουρισμού – αναψυχής». Εξαιρούνται τα κέντρα διασκέδασης – αναψυχής (περίπτωση 6), τα πρατήρια βενζίνης (περίπτωση 12), οι εγκαταστάσεις εμπορικών εκθέσεων και τα εκθεσιακά κέντρα (περίπτωση 20), τα συνεδριακά κέντρα (περίπτωση 15) και τα καζίνο (περίπτωση 17).

Ελεύθεροι χώροι – χώροι πρασίνου, σύμφωνα με το άρθρο 9 «Περιεχόμενο ελεύθερων χώρων – αστικού πρασίνου». Εξαιρούνται τα αναψυκτήρια (περίπτωση 1), τα πολιτιστικά κέντρα (περίπτωση 3) και οι χώροι συνάθροισης κοινού (περίπτωση 4), διότι εξασφαλίζονται ξεχωριστοί χώροι γι’ αυτούς. Ειδικότερα από εγκαταστάσεις επιτρέπονται μόνο υπαίθριες αθλητικές και πολιτιστικές εγκαταστάσεις τοπικού επιπέδου.

Κοινωνικές εξυπηρετήσεις , σύμφωνα με το άρθρο 10 «Περιεχόμενο κοινωνικών εξυπηρετήσεων»

Μη οχλούσα βιοτεχνία, σύμφωνα με το άρθρο 5 «Περιεχόμενο μη οχλούσας βιομηχανίας – βιοτεχνίας - βιομηχανικού και βιοτεχνικού πάρκου – ΒΙΠΑ – ΒΙΟΠΑ προς εξυγίανση». Εξαιρούνται οι βιομηχανικές και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και τα επαγγελματικά εργαστήρια μέσης όχλησης.

33

Η χωροθέτηση των προτεινόμενων μονάδων ή συνόλων κοινωνικής υποδομής είναι ενδεικτική , όταν απεικονίζεται με κύκλο. Η ακριβής θέση θα προσδιοριστεί από τις πολεοδομικές μελέτες. Όταν επιδιώκεται η χωροθέτηση σε συγκεκριμένο γήπεδο , η χρήση απεικονίζεται σε συγκεκριμένη θέση με επιφανειακό ράστερ. 34

Θέμα: «Κατηγορίες και περιεχόμενο χρήσεων γης»


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

72

Τα στοιχεία που ακολουθούν αποτυπώνουν τις κατευθύνσεις του υπό έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου για την Π.Ε. 6 στην οποία ανήκει και η περιοχή μελέτης (υποενότητα β). Η οργάνωση του οικισμού του Χορτιάτη οργανώνεται σε τρεις πολεοδομικές ενότητες με βάση τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά , την ιστορική ταυτότητα , την λειτουργική του οργάνωση και σαφή ανθρωπογενή όρια (επαρχιακή οδός ). Άξιο είναι να σημειωθεί ότι οι προτάσεις που αφορούν την εντός θεσμοθετημένου ορίου οικιστική περιοχή γίνονται σε συντονισμό με την υπό εκπόνηση πολεοδομική μελέτη του οικισμού.

13. 2. 1 Οργάνωση χρήσεων γης

Στο σύνολο σχεδόν του οριοθετημένου με Απόφαση Νομάρχη οικισμού, εφαρμόζεται η χρήση της γενικής κατοικίας με εξαίρεση περιορισμένες ζώνες στην περιφέρεια του, όπου προτείνεται η αμιγής κατοικία. Στις περιοχές επεκτάσεων προτείνεται αμιγής κατοικία εκτός από ένα τμήμα που γειτνιάζει με τον υφιστάμενο οικισμό και οριοθετείται από το δίκτυο πεζοδρόμων.

Ο πυρήνας του οικισμού βρίσκεται στα νότια της Π.Ε. και οι κεντρικές λειτουργίες του οικισμού εντοπίζονται εκεί. Ο παραδοσιακός πυρήνας, τα βυζαντινά μνημεία, οι κοινόχρηστοι χώροι πρασίνου και ο μεγάλος αύλειος χώρος του δημοτικού ενισχύουν το τοπικό κέντρο του οικισμού. Οι διοικητικές λειτουργίες του οικισμού μεταφέρονται στην Π.Ε. 8 και έτσι το διαμερισματικό κατάστημα προτείνεται να στεγάσει το ΚΑΠΗ και το περιφερειακό ιατρείο. Ακόμη χωροθετούνται δυο νέοι παιδικοί σταθμοί για την κάλυψη των αναγκών σε πρόνοια. Σχετικά με τις υποδομές εκπαίδευσης , προτείνεται η κατασκευή ενός επιπλέον νηπιαγωγείου και ενός δημοτικού σχολείου στο βόρειο τμήμα. Η Π.Ε. θα καλύπτει τις ανάγκες των κατοίκων για δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Προτείνεται σχετικά με τις υποδομές πολιτισμού η δημιουργία δύο χώρων πολιτισμού στο ανατολικό τμήμα , κοντά στο ρέμα και ενός θρησκευτικού χώρου στην ανατολική επέκταση. Σε γήπεδα σε κεντρικό σημείο του οικισμού καθορίζονται ο χώρος «μνημείου θυσίας Νταμπούδη» και ο χώρος «Μουσείου Ολοκαυτώματος». Απαιτείται η δημιουργία νέων ανοιχτών γηπέδων αθλοπαιδιών μικτής χρήσης, τα οποία χωροθετούνται διάσπαρτα στις περιοχές επέκτασης. Αναγκαία είναι επίσης και χωροθέτηση υπαίθριων οργανωμένων χώρων στάθμευσης σε σχέση με το δίκτυο των συλλεκτήριων. Χώροι πρασίνου προτείνονται κυρίως σε συνδυασμό με τα ρέματα και το δίκτυο πεζοδρόμων σε όλες τις περιοχές που δεν έχουν πολεοδομηθεί ακόμα. Οι χώροι πρασίνου που προτείνονται αφορούν πλατείες , παιδικές χαρές, πάρκα κλπ.

Προτείνεται επίσης η ανάπλαση τμήματος του αρχικού πυρήνα του οικισμού. Αυτή η ανάπλαση προτείνεται να γίνει σε συνδυασμό με τους κοινόχρηστους χώρους και το ρέμα που διέρχεται από τον οικισμό και καταλήγει στο υδραγωγείο καθώς και με τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία.

Τέλος το κοιμητήριο του οικισμού θα διατηρηθεί προσωρινά στον χώρο που βρίσκεται. Παρόλα αυτά δεν υπάρχει δυνατότητα επέκτασης του προς καμία κατεύθυνση καθώς είναι εγκλωβισμένο από τον οικισμό. Προβλέπεται η εξυπηρέτηση των κατοίκων να γίνεται από το κοιμητήριο της Εξοχής ή από νέο ενιαίο κοιμητήριο σε κατάλληλη θέση πιθανόν στα όρια του Δημοτικού Διαμερίσματος του Χορτιάτη.

13. 2. 2 Κάλυψη αναγκών για κοινωνική υποδομή

Σχετικά με την κάλυψη των αναγκών για κοινωνική υποδομή παρουσιάζεται σε αυτό το κεφάλαιο πίνακας ο οποίος παρουσιάζει το προγραμματικό μέγεθος , τα σταθερότυπα γης που


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

73

έχουν επιλεγεί, το σύνολο γης , την αποδεκτή γη και τέλος την αναγκαία νέα γη για την Π.Ε. 6 στην οποία ανήκει και η περιοχή μελέτης.

Διοίκηση: Το διαμερισματικό κατάστημα προτείνεται να απομακρυνθεί από αυτήν την πολεοδομική ενότητα καθώς θα εξυπηρετείται από την Π.Ε. 8.

Εκπαίδευση: Σχετικά με την εκπαίδευση απαιτούνται δύο νέες μονάδες νηπιαγωγείων λόγω ακτίνας και δυναμικότητας. Η κατασκευή της μιας αυτής μονάδας είναι σε εξέλιξη και χωροθετείται σε γήπεδο δημοτικής ιδιοκτησίας στο Ο.Τ. 14 ενώ η άλλη μονάδα χωροθετείται εντός της περιοχής μελέτης δηλαδή εντός των ορίων της υποενότητας Β. Απαιτείται επίσης ένα νέο δημοτικό σχολείο το οποίο χωροθετείται επίσης εντός τον ορίων της περιοχής μελέτης, ενώ οι ανάγκες σχετικά με τις μονάδες γυμνασίου και λυκείου θα εξυπηρετούνται από την Π.Ε. 8.

Περίθαλψη – Πρόνοια: Απαιτείται η δημιουργία δυο νέων παιδικών σταθμών οι οποίοι χωροθετούνται αμφότεροι εντός της περιοχής μελέτης. Ακόμη προτείνεται η στέγαση του ΚΑΠΗ και το περιφερειακού ιατρείου στον χώρο του διαμερισματικού καταστήματος.

Πολιτισμός: Σχετικά με τις πολιτιστικές χρήσεις προτείνεται δημιουργία ενός πνευματικού κέντρου και ενός ιερού ναού. Το πολιτιστικό κέντρο χωροθετείται νοτιοανατολικά της περιοχής μελέτης ενώ ο νέος ιερός ναός χωροθετείται εκτός περιοχής μελέτης και συγκεκριμένα εντός της υποενότητας Γ. το κοιμητήριο της περιοχής θα διατηρηθεί αλλά δεν θα υπάρχει δυνατότητα επέκτασης και οι νέες ανάγκες του οικισμού θα καλύπτονται από το κοιμητήριο της Εξοχής.

Αθλητισμός: Σχετικά με την χρήση του αθλητισμού απαιτούνται νέα ανοιχτά γήπεδα αθλοπαιδιών μικτής χρήσης. Εντός της περιοχής μελέτης χωροθετούνται δύο τέτοια γήπεδα μικτής χρήσης. Ένα στο βόρειο τμήμα της και ένα στο νοτιοανατολικό.

Ελεύθεροι χώροι: Χωροθετούνται οχτώ νέοι ελεύθεροι χώροι στην περιοχή μελέτης οι οποίοι θα αποτελέσουν πλατείες, πάρκα, παιδικές χαρές και νησίδες πρασίνου. Όλες αυτές οι περιοχές θα δημιουργήσουν ένα δίκτυο πράσινων περιοχών και διαδρομές πρασίνου εντός της περιοχής μελέτης. Ακόμη ένας οργανωμένος χώρος πρασίνου χωροθετείται και στο αποκομμένο κομμάτι της περιοχής μελέτης που βρίσκεται νότια του οικισμού. Οι έκταση που θα καταλαμβάνουν οι χώροι πρασίνου ορίζεται στα 25.401 τετραγωνικά μέτρα.

Κυκλοφορία: Για την ομαλή κυκλοφορία εντός της περιοχής μελέτης απαιτούνται οργανωμένοι υπαίθριοι χώροι στάθμευσης σε σχέση με τα δίκτυα κυκλοφορίας και τους κοινωφελής χώρους. Για τον λόγο αυτό εντός της περιοχής μελέτης χωροθετείται ένας υπαίθριος οργανωμένος χώρος στάθμευσης στο κέντρο του βορείου τμήματος της περιοχής μελέτης.

13. 2. 3 Οργάνωση οδικού δικτύου

Η αλλαγή της αντίληψης για την κυκλοφορία, στην οποία πρέπει να ενσωματωθεί η διάσταση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς , των πεζών και των ποδηλατιστών, όπου το επιτρέπει η μορφολογία του εδάφους είναι κρίσιμο ζήτημα για τη βιώσιμη ανάπτυξη του οικισμού. Η δημιουργία δικτύων και ευνοϊκές συνθήκες για την κίνηση τους και παράλληλα η ιεράρχηση και η αποθάρρυνση , κατά περιπτώσεις , της κυκλοφορίας των οχημάτων ιδιωτικής χρήσης στο εσωτερικό του οικισμού είναι απαραίτητα στοιχεία για την ομαλή κυκλοφορία εντός του οικισμού. Όλα τα παραπάνω θα επιτευχθούν μέσω :


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

74

i. Της ιεράρχησης του οδικού δικτύου ii. Του περιορισμού της διαμπερούς κυκλοφορίας και

iii. Του καθορισμού θυλάκων ήπιας κυκλοφορίας ή ακόμα και αποκλεισμού κυκλοφορίας οχημάτων ΙΧ.

Στο εσωτερικό του οικισμού το οδικό δίκτυο ιεραρχείται και προσαρμόζεται στην προτεινόμενη πολεοδομική οργάνωση του οικισμού εξυπηρετώντας όλες τις οικιστικές περιοχές και τις χωροθετούμενες χρήσεις γης. Σημαντικός στοιχείο για την ευκολότερη υλοποίηση της κατασκευής των δρόμων είναι οι νέες οδοί να ακολουθούν υπάρχουσες χαράξεις. Απαραίτητο ακόμη στοιχείο αποτελεί και η χωροθέτηση οργανωμένων χώρων στάθμευσης σε κατάλληλες θέσεις ώστε να συσχετίζονται με την πολεοδομική οργάνωση. Είναι βασικό να εξεταστεί και η βελτίωση της ενδοδημοτικής σύνδεσης των οικισμών. Αυτή η σύνδεση θα επιτευχθεί μέσω ενός καλύτερα οργανωμένου και αποτελεσματικότερου συστήματος Μέσων Μαζικής Μεταφοράς.

Η πρόσβαση στον οικισμό γίνεται μέσω της Επαρχιακής Οδού 2. Η οδός αυτή υποβαθμίζεται εντός του εσωτερικού του οικισμού σε οδό τοπικής εξυπηρέτησης. Βασική πρόταση είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου συλλεκτήριων οδών , που θα αποτελείται τόσο από υφιστάμενες οδούς όσο και από καινούριους άξονες. Το δίκτυο αυτό συνδέει άμεσα τις γειτονικές Πολεοδομικές Ενότητες μεταξύ τους αλλά και με τις κεντρικές περιοχές του οικισμού. Δημιουργείται επίσης δίκτυο πεζοδρόμων. Το δίκτυο αυτό αποτελείται από δύο βασικούς άξονες κίνησης :

Ο ένας κατά μήκος του ρέματος, ο οποίος συνεχίζει μέχρι την περιοχή επέκτασης Και ο άλλος που εκκινεί από το μεγάλο χώρο πρασίνου στον προϋφιστάμενο οικισμό

και διασχίζει προς τον βορρά τις νέες οικιστικές περιοχές.

Επιχειρείται έτσι η σύνδεση κοινόχρηστων χώρων και κοινωφελών λειτουργιών όπως επίσης και η δημιουργία ευχάριστων και ασφαλών διαδρομών πεζής μετακίνησης και περιπάτου.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

75

Εικόνα 19: Χάρτης πρότασης υπό έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Δήμου Χορτιάτη

Πηγή: Υπό έγκριση Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Χορτιάτη


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

76

14 Οριστική Πρόταση – Σχέδιο πολεοδομικής οργάνωσης

Στο προηγούμενο κεφάλαιο αναλύθηκαν με λεπτομέρειες οι βασικές κατευθύνσεις του υπό έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Χορτιάτη. Οι βασικές κατευθύνσεις του προηγούμενου κεφαλαίου αφορούν την οργάνωση των χρήσεων γης , τις ανάγκες σε γη για κοινωνική υποδομή και τη γενική χωροθέτηση τους, καθώς και την οργάνωση του οδικού δικτύου της Π.Ε. 6, στην οποία ανήκει η περιοχή μελέτης, του οικισμού του Χορτιάτη. Σε αυτό το κεφάλαιο με βάση τις κατευθύνσεις του υπό έγκριση Γ.Π.Σ. του Δήμου Χορτιάτη, της αξιολόγησης των δεδομένων της επιτόπιας έρευνας και καταγραφής της περιοχής μελέτης , των αναγκών της περιοχής μελέτης και του οικισμού και τις αρχές βιώσιμου πολεοδομικού σχεδιασμού οργανώνονται οι χρήσεις γης, το δίκτυο κάλυψης κοινωνικής υποδομής και το οδικό δίκτυο της περιοχής μελέτης. Αυτό γίνεται όμως στον βαθμό που μπορούν να εφαρμοστούν καθώς η ήδη διαμορφωμένη κατάσταση στον οικισμό αποτελεί κατασταλτικό παράγοντα με κύρια προβλήματα την υφιστάμενη και άναρχη δόμηση και χάραξη δρόμων στην περιοχή μελέτης καθώς και το ρέμα που διαρρέει σχεδόν όλη την περιοχή.

14. 1 Αρχές πολεοδομικής οργάνωσης

Ένας βασικός στόχος του σχεδιασμού στο πλαίσιο της συγκεκριμένης εργασίας είναι η βέλτιστη χωρική οργάνωση των δραστηριοτήτων. Η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου δικτύου κοινωνικής υποδομής και η κατασκευή «πράσινων διαδρομών» είναι βασικά και αναγκαία στοιχεία του σχεδιασμού της περιοχής μελέτης καθώς και η σύνδεση της με τις λοιπές υποενότητες της Πολεοδομικής Ενότητας 6. Με αυτόν τον τρόπο και εφαρμόζοντας τα παραπάνω συνδέονται μεταξύ τους οι διάφορες δραστηριότητες με έναν αποδοτικό και βιώσιμο τρόπο. Κεντρική και κύρια ιδέα του σχεδιασμού της πολεοδομικής οργάνωσης της Πολεοδομικής Ενότητας 6Β που αποτελεί και την περιοχή μελέτης, είναι η δημιουργία μιας περιοχής προσπελάσιμης για όλους, καθώς και μιας περιοχής με αισθητικό και περιβαλλοντικό ενδιαφέρον που θα είναι ευχάριστη και για τους κατοίκους οι οποίοι μένουν εκεί, αλλά και για τους επισκέπτες οι οποίοι είναι περαστικοί.

Οι χώροι πρασίνου, οι οποίοι είναι απαραίτητο να είναι κατανεμημένοι σε όλο το σύνολο του οικισμού, καθώς και οργανωμένοι σε ένα ενιαίο σύστημα, εξασφαλίζουν την τοπική ποιότητα ζωής των κατοίκων της περιοχής μελέτης και της αρμονικής σχέσης του οικισμού με το ευρύτερο φυσικό περιβάλλον. Οι χώροι πρασίνου πρέπει να συνδέονται μεταξύ τους με ζώνες πρασίνου, σχηματίζοντας έτσι ένα εκτεταμένο δίκτυο. Η βασική συνεισφορά στην δημιουργία «πράσινων» διαδρομών , ενοποιώντας τις βασικές κοινωνικές υποδομές και τους χώρους πρασίνου της περιοχής, είναι τα δίκτυα πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων τα οποία προσφέρουν ασφαλή, άνετη και ευχάριστη μετακίνηση των κατοίκων κατά μήκος τους.

Η περιοχή μελέτης συνδέεται με ένα δίκτυο πεζοδρόμων για την αύξηση της προσπελασιμότητας της.

Η μορφή ανάπτυξης του οικισμού, αλλά και της περιοχής μελέτης, δεν χαρακτηρίζεται ούτε ως «συνεκτική» ούτε ως «διάχυτη», παρόλα αυτά διαθέτει χαρακτηριστικά περιαστικού οικισμού της Ευρύτερης Περιοχής Θεσσαλονίκης όπως χαμηλές πυκνότητες, χαμηλό συντελεστή δόμησης, διώροφες κυρίως μονοκατοικίες κλπ..

Οι αδόμητες εκτάσεις καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της περιοχής μελέτης και σε συνδυασμό με τις προβλεπόμενες πυκνότητες, οι οποίες είναι πολύ χαμηλές, βοηθούν στην δημιουργία ενός δικτύου δρόμων «ήπιας» κυκλοφορίας , ποδηλατοδρόμων και πεζοδρόμων χωρίς την


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

77

δημιουργία κυκλοφοριακών προβλημάτων και προβλημάτων εξεύρεσης χώρων στάθμευσης. Ακόμα η μίξη των χρήσεων γης και οι κοντινές αποστάσεις μεταξύ των διάφορων δραστηριοτήτων προωθούν τις ήπιες μορφές μετακίνησης.

Ευνοϊκή εμφανίζεται και η δημιουργία ενός βιώσιμου περιβάλλοντος με υψηλή ποιότητα ζωής, καθώς υπάρχει η δυνατότητα των κατοίκων να μετακινούνται όσο το δυνατόν περισσότερο πεζή ή με ποδήλατο, ο οποίος είναι και ένας από τους βασικούς στόχους της πολεοδομικής οργάνωσης.

Κατά τον σχεδιασμό λοιπόν λαμβάνονται υπόψη τα εξής:

Οι κατευθύνσεις του υπό έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Χορτιάτη ως προς την χωροθέτηση και το μέγεθος των κοινωφελών εκτάσεων στην υποενότητα Β της Πολεοδομικής Ενότητας 6, δηλαδή της περιοχής μελέτης, αλλά και την επιλογή σχεδιασμού περισσότερων χώρων πρασίνου.

Οι κλίσεις του εδάφους που παρουσιάζονται ομαλές στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής μελέτης και δεν αναμένεται να επηρεάσουν τον τρόπο πολεοδόμησης στην περιοχή μελέτης, εκτός από το νότιο και αποκομμένο τμήμα της στο οποίο συναντώνται μεγάλες κλίσεις και οι χαράξεις αναμένεται να ακολουθήσουν το ανάγλυφο της περιοχής.

Το μέγεθος και η μορφή των ιδιοκτησιών. Η υφιστάμενη δόμηση και η κατάσταση των κτισμάτων , καθώς σε ελάχιστες

περιπτώσεις , για την διάνοιξη οδών , απαιτείται κατεδάφιση κάποιων κτισμάτων τα οποία αποτελούν ερείπια ή αποθήκες σε κακή κατάσταση.

Οι υφιστάμενες οδικές χαράξεις καθώς και κάποιοι υφιστάμενοι χωματόδρομοι και αδιέξοδα.

Το φυσικό περιβάλλον της περιοχής μελέτης και κυρίως το ρέμα που διαρρέει το μεγαλύτερο μέρος της.

Τέλος υπάρχει είναι άξιο να σημειωθεί η ανάγκη τροποποιήσεων των ορίων της περιοχής μελέτης. Οι τροποποιήσεις αυτές έγιναν εξαιτίας των παραπάνω στοιχείων , τα οποία λήφθηκαν υπόψη, και αποτελούν σημειακές τροποποιήσεις των ορίων της περιοχής μελέτης στο χάρτη της πολεοδομικής οργάνωσης του και κατ’ επέκταση στο ρυμοτομικό σχέδιο και στο σχέδιο διαχείρισης των κοινόχρηστων χώρων , χωρίς να μεταβάλλεται η συνολική έκταση της.

14. 2 Οργάνωση χρήσεων γης

Το κεφάλαιο αυτό αφορά την οργάνωση των χρήσεων γης στην περιοχή μελέτης. Αναλύεται η ακριβής χωροθέτηση των χρήσεων γενικής κατοικίας , των κοινωφελών εγκαταστάσεων και των κοινόχρηστων χώρων στην πολεοδομική ενότητα 6Β που αποτελεί και την περιοχή μελέτης, όπως προσδιορίζεται από τον συνδυασμό της πρότασης πολεοδομικής μελέτης , ακολουθώντας τις γενικές κατευθύνσεις του υπό έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου για την οργάνωση των χρήσεων γης και της πρότασης της συγκεκριμένης μελέτης λαμβάνοντας υπόψη όλα τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες της όπως επίσης και τα αποτελέσματα της επιτόπιας έρευνας και κατανομής καθώς και της ιδίας κατανόησης της κατάστασης της περιοχής μελέτης. Στην υπόλοιπη περιοχή μελέτης εφαρμόζεται η χρήση της αμιγούς κατοικίας. (Χάρτης Π. 2 Σχέδιο Πολεοδομικής Οργάνωσης)

Η χρήση της αμιγούς κατοικίας κατέχει το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής μελέτης καθώς η περιοχή μελέτης αποτελεί περιοχή επέκτασης του υφιστάμενου οικισμού και προβλέπεται να καλύψει τις ανάγκες της αυξανόμενης εγκατάστασης πληθυσμού στον οικισμό. Η λογική χωροθέτησης της ζώνης γενικής κατοικίας στηρίζεται στην ανάπτυξη ενός γραμμικού δικτύου


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

78

εμπορικών και ψυχαγωγικών λειτουργιών στην είσοδο του οικισμού που θα προσελκύει επισκέπτες στην περιοχή μελέτης και θα οδηγήσει στην συνεκτικότητα και την σύνδεση της περιοχής μελέτης με το υφιστάμενο δίκτυο γενικής κατοικίας του οικισμού. Σημαντικό παράγοντα χωροθέτησης των διάφορων χρήσεων γης αποτελούν και υφιστάμενες χρήσεις γης που δίνουν μια κατεύθυνση στον σχεδιασμό με κύριο σκοπό την οργάνωση της περιοχής μελέτης και την σύνδεση της με το συνεκτικό τμήμα του υφιστάμενου οικισμού και όχι η δημιουργία σύγχυσης και διαταράξεων της υπάρχουσας κατάστασης. Η χωροθέτηση των κοινωνικών υποδομών και των κοινωφελών κτιρίων γίνεται αρχικά με γνώμονα τις ακτίνες εξυπηρέτησης σχετικά με τα σχολεία (δημοτικό και νηπιαγωγείο) που χωροθετούνται στην περιοχή και στην συνέχεια λαμβάνεται υπόψη η δόμηση στους συγκεκριμένους χώρους, οι ελεύθεροι χώροι και οι χώροι πρασίνου που υπάρχουν κοντά στην περιοχή χωροθέτησης καθώς επίσης και η επάρκεια έκτασης για την κάλυψη των κοινωνικών και κοινωφελών αναγκών. Οι κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι ακολουθούν επιπρόσθετα και την λογική της αρμονικής και συνεκτικής χωροθέτησης τους εντός των ορίων της περιοχής μελέτης με στόχο την δημιουργία ενός συνεκτικού, βιώσιμου και λειτουργικού δικτύου κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων που βρίσκονται σε πλήρη αρμονία και με το δίκτυο πρασίνων και ελεύθερων χώρων καθώς συνδέονται με την βοήθεια πράσινων διαδρομών και με ένα εκτεταμένο δίκτυο πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων. Τέλος οι χώροι πρασίνου χωροθετούνται πλησίον των κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων με στόχο να συνδέσουν το δίκτυο τους όπως αναφέρθηκε και παραπάνω καθώς επίσης και να δημιουργήσουν και ένα δίκτυο πράσινων χώρων και πράσινων διαδρομών οι οποίες απλώνονται γραμμικά του ρέματος έτσι ώστε να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους διαθέσιμους φυσικούς πόρους της περιοχής και προσφέρουν αναψυχή και ψυχαγωγία στους κατοίκους αλλά και στους επισκέπτες. Παρόδιοι και οργανωμένοι χώροι στάθμευσης χωροθετούνται σε σημεία που είναι απαραίτητη η εξυπηρέτηση δηλαδή κοντά σε γήπεδα και κοινόχρηστους χώρους.

Στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής μελέτης (πολεοδομική ενότητα 6Β) ορίζεται η χρήση της αμιγούς κατοικίας. Η χρήση της γενικής κατοικίας προτείνεται για την κύρια συλλεκτήρια οδό και συγκεκριμένα γραμμικά της οδού Μαρτύρων 20 Σεπτέμβρη μέχρι και ένα τετράγωνο στην συνέχεια της κατά μήκος της οδού Παναγίας Χορταϊτισσας. Σχετικά με τις κοινωνικές υποδομές προτείνεται η χωροθέτηση κοινωφελών κτιρίων τα οποία αναμένεται να καλύψουν τις μελλοντικές ανάγκες της περιοχής μελέτης καθώς και του συνόλου του οικισμού. Ξεκινώντας από το βόρειο τμήμα της περιοχής μελέτης χωροθετείται ένας παιδικός σταθμός και ένας υπαίθριος οργανωμένος χώρος στάθμευσης στο βορειοδυτικό τμήμα της περιοχής. Στο κεντρικό τμήμα στο βόρειο μέρος της περιοχής μελέτης χωροθετείται ένα νηπιαγωγείο και ένας υπαίθριος οργανωμένος χώρος στάθμευσης δίπλα στο νηπιαγωγείο, ο οποίος θα εξυπηρετεί τις ανάγκες για στάθμευση όλου του βορείου τμήματος της. Ανατολικά στα όρια της περιοχής μελέτης με την πολεοδομική ενότητα 6Γ χωροθετείται ένα γήπεδο αθλοπαιδιών μικτής χρήσης καθώς και ένας υπαίθριος οργανωμένος χώρος στάθμευσης παραπλεύρως. Νότια του νηπιαγωγείου που αναφέρθηκε προηγουμένως χωροθετείται το νέο Δημοτικό σχολείο που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες του οικισμού. Νοτιοανατολικά στην περιοχή μελέτης χωροθετούνται και άλλες κοινωφελείς υποδομές. Ένα πνευματικό κέντρο και ένας νέος Ιερός Ναός υποστηρίζουν τις πολιτιστικές χρήσεις της περιοχής μελέτης. Εκτός όμως από αυτά τα δύο νέα κτίρια στην περιοχή μελέτης χωροθετούνται επίσης και ένα ακόμη γήπεδο αθλοπαιδιών μικτής χρήσης και ένας ακόμη παιδικός σταθμός με χώρο στάθμευσης παραπλεύρως και των δύο κτιρίων. Σχετικά με την στάθμευση προτείνεται επίσης και η δημιουργία παρόδιων χώρων στάθμευσης σε σημεία οδών στα οποία υπάρχει περιθώριο διαπλάτυνσης της οδού και ενδέχεται να δημιουργηθούν ανάγκες στάθμευσης οχημάτων.

Στο νοτιοδυτικό και αποσπασμένο τμήμα της περιοχής μελέτης δεν χωροθετούνται καθόλου κοινωφελείς υποδομές εξαιτίας της πολύ κοντινής απόστασης της περιοχής με το κέντρο του οικισμού στο οποίο βρίσκονται βασικές κοινωφελείς υποδομές καθώς και τις έντονες κλίσεις που παρατηρούνται εκεί και δυσχεραίνουν την πεζή μετακίνηση των ενδιαφερομένων


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

79

κατοίκων του οικισμού, παρόλα αυτά χωροθετείται ένας μεγάλος χώρος πρασίνου ο οποίος συνδέεται μέσω του δικτύου πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων με τους λοιπούς χώρους πρασίνου της περιοχής μελέτης. Η χρήση του δικτύου πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων που οδηγεί σε αυτό το τμήμα της περιοχής μελέτης λόγω των έντονων κλίσεων δεν συστήνεται σε όλους τους κατοίκους του οικισμού αλλά ενθαρρύνει κυρίως την άσκηση σε εξωτερικό και ευχάριστο περιβάλλον.

Σε όλη την περιοχή μελέτης προτείνονται οργανωμένοι χώροι πρασίνου κυρίως σε μικρή απόσταση από τις κοινωφελείς υποδομές και σχεδιασμένοι δημιουργώντας ένα δίκτυο «πράσινων» διαδρομών που απλώνεται σε όλη την περιοχή μελέτης και συνθέτουν ένα όμορφο και ευχάριστο περιβάλλον στους κατοίκους. Σημαντικό στοιχείο επίσης του σχεδιασμού της πρότασης πολεοδομικής οργάνωσης του οικισμού αποτελούν και τα δίκτυα πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων. Προτείνεται η δημιουργία ενός δικτύου στο οποίο συνυπάρχουν ένας πεζόδρομος και ένας ποδηλατοδρόμος. Το δίκτυο αυτό σχηματίζεται γραμμικά με το ρέμα που βρίσκεται στην περιοχή μελέτης και ενώνει το δίκτυο των πράσινων και των κοινωφελών χώρων δημιουργώντας παράλληλα και ένα ευχάριστο περιβάλλον για αναψυχή ή άθληση των κατοίκων της περιοχής, αξιοποιώντας του φυσικούς της πόρους. Το δίκτυο των πεζοδρόμων συνδέει επίσης της περιοχή μελέτης με την πολεοδομική ενότητα 6Γ και αξιοποιεί τα φυσικά χαρακτηριστικά της καθώς δημιουργεί περισσότερες «πράσινες» διαδρομές σε μεγάλο μέρος γραμμικά με το ρέμα που βρίσκεται εκτός της περιοχής μελέτης. Οι χαράξεις και το οδικό δίκτυο στην περιοχή μελέτης οργανώνονται με βάση την υφιστάμενη δόμηση και τις υφιστάμενες χαράξεις. Όλα τα παραπάνω στοιχεία παρουσιάζονται γραφικά στον Σχέδιο Πολεοδομικής Οργάνωσης(χάρτη Π.2).

Όπως λοιπόν αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο βασικός στόχος της πολεοδομικής οργάνωσης της περιοχής μελέτης είναι η δημιουργία ενός λειτουργικού δικτύου κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων σε συνδυασμό με ένα επίσης λειτουργικό και ευχάριστο δίκτυο πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων ώστε να προάγεται και να ενθαρρύνεται η πεζή και ασφαλής μετακίνηση. Με βάση τον παραπάνω στόχο οργανώνεται και η πρόταση πολεοδομικής οργάνωσης της περιοχής.

14. 3 Κάλυψη αναγκών για κοινωνική υποδομή

Η κάλυψη των αναγκών για κοινωνική υποδομή υπολογίζεται στις κατευθύνσεις του υπό έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Χορτιάτη για κάθε πολεοδομική ενότητα ξεχωριστά. Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία για την πολεοδομική ενότητα 6 και τον χάρτη πρότασης του υπό έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Χορτιάτη και έπειτα από ιδία επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων και των αναγκών της περιοχής μελέτης προκύπτουν οι παρακάτω πίνακες που αφορούν την περιοχή μελέτης και παρουσιάζουν αναλυτικά τις εκτάσεις που προορίζονται για κοινόχρηστες και κοινωφελείς χρήσεις.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

80

Πίνακας 18:Πίνακας σταθεροτύπων κοινωφελών χώρων

Πηγή: Υπό έγκριση Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο και ιδία εξαγωγή αποτελεσμάτων και επεξεργασία


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

81

Πίνακας 19:Πίνακας σταθεροτύπων κοινόχρηστων χώρων

Πηγή: Υπό έγκριση Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο και ιδία εξαγωγή αποτελεσμάτων και επεξεργασία

Όπως παρατηρείται και στους πίνακες τα στοιχεία καλύπτονται σε μεγάλο μέρος από την πρόταση οργάνωσης κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων του υπό έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχέδιο του Δήμου Χορτιάτη ενώ τα δεδομένα που αφορούν την περιοχή μελέτης αποτελούν αποτέλεσμα ιδίας επεξεργασίας και ανάλυσης των αναγκών της περιοχής μελέτης. Στους παραπάνω πίνακες λοιπόν εμφανίζονται αναλυτικά τα στοιχεία που σχετίζονται με το προγραμματικό μέγεθος και τις ανάγκες της πολεοδομικής ενότητας 6, αλλά προσανατολίζονται ιδιαίτερα στον σχεδιασμό του δικτύου κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων, συγκεκριμένα της περιοχής μελέτης και στις ανάγκες που αυτό εξυπηρετεί. Όπως παρατηρείται και στο αντίστοιχο Ειδικό Σχέδιο Διαχείρισης Κοινόχρηστων Χώρων (Χάρτης Π. 3) όλοι οι κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι συνδέονται μεταξύ τους μέσω ενός δικτύου πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων και δημιουργούν ένα συνεκτικό και λειτουργικό δίκτυο κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων στην περιοχή μελέτης. Παράλληλα η γραμμική χωροθέτηση τους σε σχέση με το ρέμα που βρίσκεται στην περιοχή μελέτης δημιουργεί πέρα, αυτού του συνεκτικού δικτύου και ένα ευχάριστο περιβάλλον για τους χρήστες αυτών των χώρων. Η περιοχή μελέτης λοιπόν όπως παρατηρείται και από τα αποτελέσματα των πινάκων παίζει πολύ σημαντικό και δυναμικό ρόλο στην κάλυψη των αναγκών για κοινωφελείς υποδομές τόσο στο σύνολο της πολεοδομικής ενότητας 6 όσο και στο σύνολο του οικισμού. Το δίκτυο των ήδη υπαρχόντων κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων βρίσκεται σε επαφή με το δίκτυο κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων της περιοχής μελέτης και έτσι σχηματίζεται ένα ευρύτερο δίκτυο που αναμένεται να καλύψει και να ικανοποιήσει τόσο τις άμεσες όσο και τις μακροπρόθεσμες ανάγκες του οικισμού για κοινωνική υποδομή.

Αναλυτικά όπως παρουσιάζονται και στον χάρτη Π.2 (Σχέδιο Πολεοδομικής Οργάνωσης) χωροθετούνται οι παρακάτω κοινωφελείς και κοινόχρηστοι χώροι:

Διοίκηση: Στην περιοχή μελέτης δεν χωροθετείται κανένας χώρος διοίκησης καθώς οι ανάγκες διοίκησης του οικισμού προτείνεται να χωροθετούνται από την Π.Ε. 8 όπως προτείνει και το υπό έγκριση Γ.Π.Σ. του Δήμου Χορτιάτη.

Εκπαίδευση: Στην περιοχή μελέτης χωροθετείται ένα Νηπιαγωγείο σχεδόν στο κέντρο του βόρειο τμήματος του οικισμού και ένα δημοτικό σχολείο νοτιότερα επί της παρόδου


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

82

Β΄ Αγίου Βασιλείου. Το μέγεθος και το σχήμα αυτών των μονάδων αποτελούν προϊόν ιδίας επεξεργασίας, ενώ η θέση τους αποτελεί προϊόν συνδυασμού των κατευθύνσεων του υπό έγκριση Γ.Π.Σ. σε επίπεδο γενικής θέσης και ιδίου σχεδιασμούς στην επιλογή συγκεκριμένης και κατάλληλης θέσης.

Περίθαλψη – Πρόνοια: Χωροθετούνται στην περιοχή μελέτης δύο νέοι παιδικοί σταθμοί ενώ το περιφερειακό ιατρείο και το ΚΑΠΗ του οικισμού εξυπηρετούνται από την πολεοδομική ενότητα 6 Α. Από τις δύο νέες μονάδες παιδικών σταθμών η μία χωροθετείται βορειοδυτικά της περιοχής μελέτης και η άλλη δυτικά στο κεντρικό τμήμα της περιοχής μελέτης κοντά στην Α’ πάροδο Αγίου Βασιλείου. Το μέγεθος και το σχήμα αυτών των μονάδων αποτελούν προϊόν ιδίας επεξεργασίας, ενώ η θέση τους αποτελεί προϊόν συνδυασμού των κατευθύνσεων του υπό έγκριση Γ.Π.Σ. σε επίπεδο γενικής θέσης και ιδίου σχεδιασμούς στην επιλογή συγκεκριμένης και κατάλληλης θέσης.

Πολιτισμός: Στην περιοχή μελέτης χωροθετείται ένα πνευματικό κέντρο στο νοτιοανατολικό τμήμα του οικισμού επί της οδού Αγίας Αικατερίνης και νοτιότερα του ένας νέος Ιερός Ναός η πρόσοψη του οποίου θα βρίσκεται επί της οδού Αγίας Κυριακής. Ο νέος Ιερός Ναός μαζί με το πνευματικό κέντρο συμπληρώνουν τις πολιτιστικές λειτουργιές της περιοχής μελέτης σε συνδυασμό με τον υφιστάμενο Ιερό Ναό ο οποίος βρίσκεται στο νοτιότερο σημείο του μεγαλύτερου τμήματος της περιοχής μελέτης. Το μέγεθος και το σχήμα αυτών των μονάδων αποτελούν προϊόν ιδίας επεξεργασίας, ενώ η θέση τους αποτελεί προϊόν συνδυασμού των κατευθύνσεων του υπό έγκριση Γ.Π.Σ. σε επίπεδο γενικής θέσης και ιδίου σχεδιασμούς στην επιλογή συγκεκριμένης και κατάλληλης θέσης.

Αθλητισμός: Δύο γήπεδα αθλοπαιδιών μικτής χρήσης είναι οι απαραίτητες μονάδες αθλητισμού για την περιοχή μελέτης. Χωροθετούνται και οι δύο στο ανατολικό όριο της πολεοδομικής ενότητας 6Β με την πολεοδομική ενότητα 6Γ. Ο ένας βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της περιοχής μελέτης ενώ ο άλλος στο νοτιοανατολικό. Και τα δύο γήπεδα διαθέτουν χώρους στάθμευσης ενώ ενώνονται από με το δίκτυο πεζοδρόμων της περιοχής μελέτης. Το μέγεθος και το σχήμα αυτών των μονάδων αποτελούν προϊόν ιδίας επεξεργασίας, ενώ η θέση τους αποτελεί προϊόν συνδυασμού των κατευθύνσεων του υπό έγκριση Γ.Π.Σ. σε επίπεδο γενικής θέσης και ιδίου σχεδιασμούς στην επιλογή συγκεκριμένης και κατάλληλης θέσης.

Ελεύθεροι χώροι (πλατείες – πάρκα – παιδικές χαρές – χώροι πρασίνου): Χωροθετούνται 18 χώροι πρασίνου στο σύνολο της περιοχής μελέτης. Οι 6 από αυτούς βρίσκονται σε μικρή απόσταση από κοινωφελείς υποδομές. Όλοι οι χώροι πρασίνου συνδέονται μεταξύ τους με την βοήθεια του δικτύου πεζοδρόμων και σχηματίζουν «πράσινες» διαδρομές σε πολλά τμήματα κατά μήκος του ρέματος. Οι χαράξεις τους, το μέγεθος τους και η θέση τους αποτελεί προϊόν ιδίας επεξεργασίας και ακολουθούν σε μεγάλο βαθμό την υφιστάμενη δόμηση, τις υφιστάμενες χαράξεις των δρόμων όπως επίσης και το ρέμα της περιοχής που αποτελεί κατασταλτικό παράγοντα σχεδιασμού αλλά αξιοποιήσιμο και σημαντικό φυσικό πόρο.

Κυκλοφορία: Οργανωμένοι υπαίθριοι χώροι στάθμευσης σε πέντε σημεία της περιοχής μελέτης. Και οι πέντε χώροι στάθμευσης βρίσκονται παραπλεύρως κοινωφελών υποδομών. Συγκεκριμένα οργανωμένους υπαίθριους χώρους στάθμευσης κατέχουν το Νηπιαγωγείο, οι δύο παιδικοί σταθμοί και τα δύο γήπεδα αθλοπαιδιών μικτής χρήσης. Προτείνονται ακόμη παρόδιοι χώροι στάθμευσης οι οποίοι θα διευκολύνουν την κυκλοφορία στους κεντρικούς δρόμους και θα καλύψουν τις λοιπές ανάγκες στάθμευσης της περιοχής μελέτης.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

83

14. 4 Οργάνωση οδικού δικτύου και κυκλοφοριακών ροών

Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο η περιοχή μελέτης χαρακτηρίζεται από ελλιπές και σε κακή κατάσταση οδικό δίκτυο το οποίο πολλές φορές οδηγεί σε αδιέξοδα και στενά δρομάκια. Η οργάνωση και η σχεδίαση του νέου οδικού δίκτυο χωρίζεται σε τρία επίπεδα οδών: την κύρια συλλεκτήρια, την δευτερεύουσα συλλεκτήρια και την τοπική οδό.

Κύριες συλλεκτήριες:Η κύρια συλλεκτήρια (Μαρτύρων 20 Σεπτέμβρη), η οποία περνάει από το βορειοδυτικό τμήμα της περιοχής μελέτης και καταλήγει περνώντας μέσα από το κέντρο του οικισμού στο νοτιοδυτικό και αποκομμένο τμήμα της περιοχής μελέτης διατηρείται όπως επίσης και η συλλεκτήρια (Οδός Ειρήνης Αρδαμερίου). Η οδός αυτή αποτελεί την οδό εισόδου στον οικισμό, δρόμο διαφορετικών χρήσεων και κύρια συλλεκτήρια οδό η οποία συλλέγει την είσοδο μετακίνησης στον οικισμό αλλά και στην περιοχή μελέτης.

Δευτερεύουσες συλλεκτήριες: Η κύρια συλλεκτήρια ενώνεται με δύο νέες συλλεκτήριες οδούς που δημιουργούνται στην περιοχή μελέτης και θα αποτελέσουν τις δευτερεύουσες συλλεκτήριες. Αυτές οι οδοί συλλέγουν τις μετακινήσεις και δημιουργούν διοχετεύουν την κίνηση στην περιοχή μελέτης ώστε να οδηγηθούν σε σημαντικά σημεία εστίασης εντός της περιοχής μελέτης. Μια συλλεκτήρια ξεκινάει από την διασταύρωση των οδών Παναγίας Χορταϊτισσας και Αγίου Βασιλείου και στην συνέχεια χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το ένα τμήμα αποτελείται από την οδό Αγίου Βασιλείου και καταλήγει στην υπάρχουσα συλλεκτήρια οδό Ειρήνης Αρδαμερίου και το άλλο τμήμα ακολουθεί την Β’ πάροδο της οδού Αγίου Βασιλείου και καταλήγει και αυτή στην υπάρχουσα συλλεκτήρια οδό Ειρήνης Αρδαμερίου στο βορειοανατολικό άκρο της περιοχής μελέτης. Σχηματίζονται ακόμη τέσσερις δευτερεύουσες συλλεκτήριες οι οποίες δημιουργούν μια ορθογώνια χάραξη κάθετα στις οδούς Μαρτύρων 20 Σεπτέμβρη και Αγίου Βασιλείου αλλά και παράλληλα στην οδό Αγίουα Βασιλείου όπως παρουσιάζεται και στον χάρτη Π.2. Άλλη μια συλλεκτήρια ξεκινά από την διασταύρωση της οδού Μαρτύρων 20 Σεπτέμβρη και Παναγίας Χορταϊτισσας και αφού διασχίζει όλη την οδό Παναγίας της Χορταϊτισσας συνεχίζει στην οδό Αγίας Κυριακής και μετά από λίγο χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το πρώτο τμήμα την οδό Αγίας Κυριακής και από το τέλος της διασχίζει το νότιο τμήμα του οικισμού και ενώνεται με την κύρια συλλεκτήρια οδό του οικισμού (Μαρτύρων 20 Σεπτέμβρη). Το άλλο τμήμα ακολουθεί την οδό Αγίας Αικατερίνης και κατευθύνεται προς το βόρειο τμήμα του οικισμού διασχίζοντας ένα μεγάλο μέρος της πολεοδομικής ενότητας 6Γ της ως ότου ενωθεί με την συλλεκτήρια που δημιουργήθηκε στην Β’ πάροδο Αγίου Βασιλείου, η οποία αναφέρθηκε παραπάνω. Σε αυτό τμήμα του οικισμού δημιουργούνται ακόμη πέντε δευτερεύουσες συλλεκτήριες οδοί , οι οποίες αναμένεται να οργανώσουν την ροή των οχημάτων και να αποτρέψουν τα κυκλοφοριακά προβλήματα. Οι υπάρχουσες συλλεκτήριες οδοί σε συνδυασμό με τις νέες συλλεκτήριες οδούς δημιουργούν ένα ικανοποιητικό δίκτυο συλλεκτήριων για την περιοχή μελέτης.

Τοπικές οδοί: Η λοιπή περιοχή μελέτης εξυπηρετείται από τοπικές οδούς , οι οποίες πολλές φορές συνυπάρχουν με πεζοδρόμους ή ποδηλατοδρόμους όπως παρουσιάζεται και στο Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης (χάρτης Π.2).

Το οδικό δίκτυο της περιοχής ακολουθεί σε πολλά σημεία την υπάρχουσα χάραξη η οποία δημιουργήθηκε ώστε να ικανοποιήσει τις ανάγκες των κατοίκων και ακολουθεί την διάταξη της δόμησης στην περιοχή. Η δημιουργία «ήπιας» κυκλοφορίας είναι ένας από τους βασικούς στόχους του σχεδιασμού του οδικού δικτύου. Η «ήπια» κυκλοφορία επιδιώκεται σε όλους τους εσωτερικούς δρόμους και πραγματοποιείται με την διαφύλαξη της περιοχής από διαμπερείς μετακινήσεις. Η διαφύλαξη αυτή επιτυγχάνεται μέσω ενός σωστού σχεδιασμού και ιεράρχησης του οδικού όπως επίσης και από δημιουργία στροφών και παρακάμψεων σε αρκετά τμήματα κεντρικών οδών. Αυτός είναι και ο λόγος που το οδικό δίκτυο δεν χαρακτηρίζεται από ορθογώνιες χαράξεις.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

84

Βασικό στοιχείο της ιεράρχησης του οδικού δικτύου είναι ο κανόνας που αυτή υπαγορεύει και έχει ως εξής: κάθε κατηγορίας δρόμος μπορεί να συνδέεται μόνο με ίδιας ή της αμέσως επόμενης ή της αμέσως κατώτερης κατηγορίας δρόμους (Αραβαντινός Α. , 1997).

Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως οι βρόγχοι αντιστροφής αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο για την διασφάλιση της «ήπιας» κυκλοφορίας στο εσωτερικό του αστικού ιστού. Αυτό συμβαίνει γιατί για την εφαρμογή της «ήπιας» κυκλοφορίας και την απαγόρευση της διαμπερούς κυκλοφορίας βασική επιδίωξη είναι να αποφεύγονται οι ευθείες κινήσεις των οχημάτων και να προτιμώνται οι βρόγχοι αντιστροφής, έτσι ώστε να αποκλείονται η διέλευση και οι μεγάλες ταχύτητες (Αραβαντινός Α. , 1997).

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά και στο ΦΕΚ 285 Δ΄ /5-3-2004, περί πολεοδομικών σταθεροτύπων , το χαρακτηριστικό γνώρισμα του δευτερεύοντος οδικού δικτύου , το οποίο αποτελείται από συλλεκτήριες, τοπικές οδούς και πεζοδρόμους , είναι η ασυνέχεια κατά την μετακίνηση.

Στην περιοχή μελέτης δημιουργείται επίσης και ένα εκτεταμένο δίκτυο πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων , το οποίο κυρίως εκτείνεται κατά μήκος του ρέματος που βρίσκεται στην περιοχή μελέτης. Οι πεζόδρομοι και οι ποδηλατόδρομοι καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος του οδικού δικτύου της περιοχής μελέτης και πολλές φορές συνυπάρχουν με συλλεκτήριες ή τοπικές οδούς. Το δίκτυο των πεζοδρόμων συνεχίζει και εκτός των ορίων της περιοχής μελέτης όπως προαναφέρθηκε ενώ εξακολουθεί σε πολλά σημεία να κατευθύνεται γραμμικά του ρέματος της γειτονικής ενότητας προς τον τόπο ιδιαίτερης σημασίας όπως παρουσιάστηκε και στο Δομικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης (χάρτης Π.1)

14. 5 Ρυμοτομικό σχέδιο , πολεοδομικός κανονισμός και όροι δόμησης

Σε αυτό το κεφάλαιο παρουσιάζεται η πρόταση ρυμοτομικού σχεδίου στην περιοχή μελέτης. Η κύρια επιδίωξη του ρυμοτομικού σχεδιασμού είναι η δημιουργία οικοπέδων , τα οποία είναι στο μεγαλύτερο μέρος τους άρτια και οικοδομήσιμα από αυτό το κομμάτι της μελέτης. Στον σχεδιασμό της ρυμοτομίας της περιοχής μελέτης λαμβάνονται υπόψη επίσης και τα μεγέθη των ιδιοκτησιών , την υφιστάμενη δόμηση και την μορφή τους , τις υφιστάμενες χαράξεις των οδών όπως επίσης και το ρέμα της περιοχής μελέτης έτσι ώστε να θίγονται το λιγότερο δυνατό οι ιδιοκτησίες και να προκύπτουν όσο το δυνατόν περισσότερα κανονικού σχήματος οικόπεδα. Ο σχεδιασμός αυτός αποσκοπεί στην εύκολη και αποτελεσματική υλοποίηση της Πράξης Εφαρμογής. Αυτό το γεγονός θα οδηγήσει στην αποφυγή προβλημάτων κοινωνικής και οικονομικής φύσης. Το Ρυμοτομικό Σχέδιο παρουσιάζεται στον χάρτη Π.3.

Από την πολεοδόμηση της περιοχής μελέτης προκύπτουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά. Η περιοχή μελέτης αποτελείται από 101 Οικοδομικά Τετράγωνα εκ των οποίων:

Τα 9 αποτελούν κοινωφελείς υποδομές Τα 18 αποτελούν χώρους πρασίνου και Τα 5 αποτελούν χώρους στάθμευσης

Εικόνα 20: Προδιαγραφές σχεδιασμού Ρυμοτομικού Σχεδίου


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

85

Τα Οικοδομικά Τετράγωνα σχεδιάζονται με προκήπιο το πλάτος του οποίου φτάνει από 0 ως 3 μέτρα. Τα προκήπια σε οικόπεδα που υπάρχει υφιστάμενη δόμηση σχηματίζονται με πλάτος ίσο με 1,5 μέτρο ενώ αν δεν είναι εφικτό δεν σχεδιάζονται καθόλου. Στα πρόσωπα των οικοδομικών τετραγώνων που έχουν χρήση γενικής κατοικίας προτείνεται η δημιουργία προκηπίων πλάτους 1,5 μέτρου. Τα προκήπια προτείνεται να είναι στα 3 μέτρα σε όλα τα οικοδομικά τετράγωνα κάτι που δεν είναι πάντα εφικτό λόγω των χαράξεων όπως αναφέρθηκε και παραπάνω ενώ επιδιώκεται στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής μελέτης. Μεγαλύτερα προκήπια παρουσιάζονται στο βόρειο τμήμα της περιοχής μελέτης όπου η υπάρχουσα δόμηση παρουσιάζεται πιο αραιή και ευνοείται ο σχεδιασμός αλλά και η οργάνωση του χώρου.

Τα προκήπια δίνουν ένα ωραίο αισθητικό αποτέλεσμα καθώς και προάγουν την αίσθηση της γειτονιάς στους κατοίκους.

ΌΌρροοιι δδόόμμηησσηηςς

i. Συντελεστής δόμησης: Ο μέσος συντελεστής δόμησης σε περιοχές πολεοδομικών επεκτάσεων , σύμφωνα με το άρθρο 18 του Ν. 2508, δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερος του 0,8. Ο μέσος συντελεστής δόμησης για την περιοχή μελέτης ορίζεται λοιπόν στο 0,5, όπως ορίζεται και από το υπό έγκριση Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο.

ii. Ποσοστό κάλυψης: Το επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης του οικοπέδου δεν μπορεί να υπερβαίνει το 70% της επιφάνειας του, σύμφωνα με το άρθρο 8 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (Γ.Ο.Κ.). Το ποσοστό κάλυψης για την περιοχή μελέτης ορίζεται στο 40% δεδομένων του χαμηλού συντελεστή δόμησης και του επιτρεπόμενου ύψους ορόφων, το οποίο φτάνει μέχρι τους δύο ορόφους.

iii. Αρτιότητα: Τα οικόπεδα που εμπίπτουν εντός του ρυμοτομικού σχεδίου ή στο συνεκτικό τμήμα του οικισμού ορίζεται εμβαδόν 500 μέτρα, σύμφωνα με την Απόφαση Νομάρχη με αριθμό 346/9.10.1986 ενώ άρτια κατά παρέκκλιση θα θεωρούνται τα οικόπεδα με το εμβαδόν που είχαν κατά την ημέρα δημοσίευσης του 24.4.198535.

iv. Μέγιστο ύψος: Το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος του κτιρίου ορίζεται σε συνάρτηση με τον επιτρεπόμενο συντελεστή δόμησης της περιοχής , σύμφωνα με την παράγραφο 8 του άρθρου 9 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (Γ.Ο.Κ.). Σύμφωνα με το υπό έγκριση Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Χορτιάτη το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος είναι 8,5 μέτρα χωρίς την στέγη.

15 Ισοζύγιο γης για κάθε πολεοδομική ενότητα

Οι ιδιοκτησίες που πολεοδομούνται για πρώτη φορά και βρίσκονται σε ζώνες αραιοδομημένες ή αδόμητες , όπως και στην περίπτωση του οικισμού του Χορτιάτη , υποχρεούνται να

35

ΦΕΚ 181Δ’/3.5.1985


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

86

συμμετέχουν με εισφορά σε γη για την δημιουργία των απαραίτητων κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων , σύμφωνα με το άρθρο 8 του Ν. 1337/1983.

Το ποσοστό της επιφάνειας κάθε ιδιοκτησίας με βάση το μέγεθος τους πριν την πολεοδόμηση της αποτελεί την εισφορά σε γη. Κάθε ιδιοκτησία υποχρεούται να συνεισφέρει αντίστοιχο ποσοστό γης ανάλογα με το μέγεθος της, σύμφωνα με το άρθρο 8 του Ν. 1337/1983. Το ποσοστό αυτό υπολογίζεται ως εξής:

Για τμήμα ιδιοκτησίας μέχρι 250 τ.μ. ποσοστό 10%. Για τμήμα ιδιοκτησίας πάνω από 250 τ.μ. μέχρι 500 τ.μ. ποσοστό 20%. Για τμήμα ιδιοκτησίας πάνω από 500 τ.μ. μέχρι 1.000 τ.μ. ποσοστό 30%. Για τμήμα ιδιοκτησίας πάνω από 1.000 τ.μ. μέχρι 2.000 τ.μ. ποσοστό 40%. Για τμήμα ιδιοκτησίας πάνω από 2.000 τ.μ. ποσοστό 50%. Για τμήμα ιδιοκτησίας πάνω από 10.000 τ.μ. ποσοστό 60%.

Η εισφορά σε γη στην περιοχή μελέτης υπολογίστηκε κατ’ εκτίμηση με βάση το μέσο μέγεθος των ιδιοκτησιών κάθε κατηγορίας. Σημαντικό ρόλο σε αυτόν τον υπολογισμό έπαιξε ο χάρτης της ανάλυσης της περιοχής μελέτης Α. 1. 2 Χάρτης Κατατμήσεων και Ιδιοκτησιακού Καθεστώτος από τον οποίο προέκυψε η εκτίμηση εισφοράς σε γη, και η οποία αποτυπώνεται αναλυτικά στον παρακάτω πίνακα, για την περιοχή μελέτης.

Πίνακας 20: Εκτίμηση εισφοράς σε γη για την περιοχή μελέτης

Αριθμός

ιδιοκτησιών που συμμετέχουν σε γη

Εισφορά σε γη

Συνολική έκταση

εισφοράς

από 0-250τμ 45 562,5 5625

από 251-500τμ 95 7125 35625

από 501-1000τμ 101 22725 75750

από 1001-2000τμ 60 36000 90000

από 2001-10000τμ 19 57000 114000

Σύνολο 320 122850 321000

Πηγή: Ν. 1337/1983, ιδία επεξεργασία

Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζεται η συνολική εισφορά σε γη για την περιοχή μελέτης , οι υφιστάμενοι κοινόχρηστοι χώροι, καθώς και η έκταση των κοινόχρηστων και των κοινωφελών χώρων σύμφωνα με την πρόταση της πολεοδομικής μελέτης. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία υπολογίζεται και το ενδεχόμενο έλλειμμα ή πλεόνασμα γης.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

87

Πίνακας 21: Εκτίμηση συνολικής εισφοράς σε γη - πλεόνασμα

Πηγή: Ιδία επεξεργασία

16 Διαχείριση κοινόχρηστων χώρων

Το ζητούμενο από την συγκεκριμένη εργασία όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο στάδιο είναι η πολεοδομική οργάνωση της περιοχής μελέτης. Κεντρικό ρόλο στην πολεοδομική οργάνωση κατέχει η ανάπτυξη της «ήπιας» κυκλοφορίας και η δημιουργία ενός δικτύου κοινωνικής υποδομής και κοινόχρηστων χώρων. Αυτά τα αποτελέσματα επιτυγχάνονται με την κατασκευή «πράσινων» διαδρομών με την βοήθεια των οποίων δημιουργείται ένα βιώσιμο περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν οι κάτοικοι και τους δίνει την δυνατότητα να μετακινούνται πεζοί ή με ποδήλατα και χωρίς την χρήση μηχανοκίνητων μέσων. Αμέσως μετά την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών μέσω της ρυμοτομικής οργάνωσης και την χωροθέτηση τους στα κατάλληλα σημεία εξυπηρέτησης ώστε να καλύπτονται οι ζώνες επιρροής , δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην διαχείριση των κοινόχρηστων χώρων.

Δίκτυο πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων Βασικό χαρακτηριστικό της πρότασης πολεοδομικής οργάνωσης της περιοχής μελέτης κατέχει το δίκτυο πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων. Το δίκτυο αυτό συνδέει τις κοινωφελείς υποδομές μεταξύ τους όπως επίσης και τους χώρους πρασίνου της περιοχής μελέτης ενώ ταυτόχρονα συνδέει την περιοχή μελέτης με την πολεοδομική ενότητα 6Β. Εξασφαλίζει μια μεγάλου μήκους διαδρομή για ευχάριστους περιπάτους και βόλτες με ποδήλατο στους κατοίκους. Ο γραμμικός σχεδιασμός αυτού του δικτύου με το ρέμα της περιοχής μελέτης δημιουργεί ένα πολύ όμορφο αλλά παράλληλα ασφαλές περιβάλλον. Στην δημιουργία αυτού του δικτύου μεγάλο ρόλο κατείχαν οι υφιστάμενοι πεζόδρομοι και οι κοινωνικές υποδομές του παλιού οικισμού έτσι ώστε η περιοχή μελέτης να ενισχύεται από την επαφή και την γειτνίαση. Το δίκτυο ποδηλατοδρόμων δημιουργείται στο μεγαλύτερο μέρος του παράλληλα με το δίκτυο των πεζοδρόμων και ακολουθεί την πορεία χωροθέτησης των χώρων πρασίνου έτσι ώστε να επιτυγχάνεται μια όσο το δυνατόν ευχάριστη διαδρομή. Τόσο στο δίκτυο πεζοδρόμων όσο και στο δίκτυο ποδηλατοδρόμων προτείνεται γραμμική δενδροφύτευση κατά μήκος είτε από την μία , είτε και από τις δύο πλευρές είτε εναλλασσόμενη διαδοχικά από την μία πλευρά του δρόμου στην άλλη.

Ιδιοκτησίες (τμ) Εισφορά σε γη

(τμ)

Υφιστάμενοι κοινόχρηστοι

και κοινωφελείς χώροι (τμ)

Συνολική έκταση

περιοχής μελέτης

321000 122850 21989 272496

Κοινόχρηστοι και κοινωφελείς

χώροι σύμφωνα με την πρόταση

της πολεοδομικής μελέτης

Εισφορά σε γη και

υφιστάμενοι κοινόχρηστοι

και κοινωφελείς

χώροι

Πλεόνασμα

122277 144839 22562


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

88

Στα σημεία που δίκτυο πεζοδρόμων συνυπάρχει με το δίκτυο των ποδηλατοδρόμων κατά μήκος των συλλεκτήριων οδών προτείνεται γραμμική δενδροφύτευση διαχωρισμού της χάραξης του πεζοδρόμου από τον ποδηλατόδρομο ή ακόμα δενδροφύτευσης σε ορισμένα σημεία και από τις δύο πλευρές του δικτύου πεζοδρόμων.

Εικόνα 21: Χάρτης προτεινόμενου δικτύου πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων περιοχής μελέτης

Χώροι στάθμευσης Πολύ σημαντικό ρόλο στην δημιουργία ενός δικτύου «ήπιας» κυκλοφορίας εκτός από την άμεση ρύθμιση κυκλοφορίας παίζει και η ρύθμιση της στάθμευσης, καθώς η πολιτική του κυκλοφοριακού συστήματος πρέπει να δίνει την ίδια σημασία στο αυτοκίνητο είτε αυτό κινείται είτε είναι σταθμευμένο (Αραβαντινός Α. , 1997). Βασικό στοιχείο του κυκλοφοριακού σχεδιασμού παίζει η αποφυγή προβλημάτων από την παράνομη και ενοχλητική στάθμευση των οχημάτων πάνω σε κεντρικές ή και μικρότερες οδούς. Το σταθμευμένο αυτοκίνητο σε ένα δημόσιο χώρο στάθμευσης ή σε έναν ειδικό χώρο παράπλευρα της οδού, δε δημιουργεί πρόβλημα στο χώρο καθώς δεν καταναλώνει τον πολύτιμο χώρο του δρόμου. Οι θέσεις στο εσωτερικό μιας περιοχής , στο δρόμο ή έξω από αυτόν θεωρούνται θέσεις στάθμευσης και μπορούν να είναι δημόσιες ή ιδιωτικές (Αραβαντινός Α. , 1997). Στην περιοχή μελέτης προτείνονται παρόδιοι χώροι στάθμευσης , οι οποίοι θα πραγματοποιούνται σε ειδικές εσοχές ή και παράλληλα με την οδό. Οι χαράξεις των παρόδιων χώρων στάθμευσης εξυπηρετούν κυρίως την στάθμευση κατά μήκος συλλεκτήριων οδών και συγκεκριμένα στο τμήμα της περιοχής μελέτης στην οποία προτείνεται η γενική χρήση , όπως επίσης και σε τμήματα που παρουσιάζουν κενά σχετικά με την εξυπηρέτηση των υπαίθριων οργανωμένων χώρων στάθμευσης. Σύμφωνα με το ΦΕΚ 285 Δ’ /5-3-2004 στις περιοχές μεικτών χρήσεων όπου οι ανάγκες για στάθμευση είναι αυξημένες, η παρόδια στάθμευση υπολογίζεται κυρίως για την εξυπηρέτηση στάθμευσης μικρής διάρκειας και το προτεινόμενο πλάτος είναι 2 μέτρα. Η παρεμπόδιση της ορατότητας των πεζών από τα σταθμευμένα αυτοκίνητα είναι ένα σημαντικό πρόβλημα που συναντάται στην αστική κυκλοφορία. Για την αποφυγή αυτής της παρεμπόδισης προτείνεται η διαπλάτυνση των οδών σε ορισμένα σημεία στα


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

89

οποία προτείνεται η παρόδια στάθμευση, και παράλληλα μειώνεται η απόσταση μεταξύ των απέναντι πεζοδρομίων. Προτείνονται επίσης και τρεις υπαίθριοι οργανωμένοι χώροι στάθμευσης, οι οποίοι βρίσκονται παραπλεύρως κοινωνικών υποδομών και έχουν σχεδιαστεί με σκοπό να ικανοποιούν τις ανάγκες στάθμευσης των κατοίκων έτσι ώστε να αποφεύγεται η χρήση αυτοκινήτων και να ενθαρρύνεται η πεζή ή με ποδήλατο μετακίνηση. Τα οικόπεδα αυτά είναι απαραίτητο να συνδέονται κατάλληλα με την οδό , όπως επίσης και να οριοθετούνται και να σημαίνονται με σαφήνεια. Όλες οι παραπάνω κινήσεις θα διευκολύνουν την στάθμευση σε αυτούς τους χώρους όπως επίσης και την κυκλοφορία σε αυτά. Η κατάλληλη διάσταση και τα σχήματα αυτών των χώρων πρέπει να γίνουν μετά από κατάλληλη μελέτη καθώς παρουσιάζεται ποικιλία στον σχεδιασμό και την διάταξη τους. Η εξασφάλιση του μέγιστου αριθμού θέσεων στάθμευσης και η ευχέρεια στην στάθμευση και κυκλοφορία πρέπει να επιδιώκονται στην επιλογή της πιο ενδεδειγμένης διάταξης ώστε να μειώνονται οι πιθανότητες ατυχημάτων κυρίως στα σημεία εισόδου και εξόδου (ΦΕΚ 285 Δ’/5-3-2004).

Πλάτη οδών Η σχεδίαση των δρόμων χαρακτηρίζεται από ορισμένα πλάτη. Οι τοπικοί δρόμοι σχεδιάζονται με πλάτος 8 μέτρων ενώ οι συλλεκτήριοι με πλάτος 12 μέτρων. Στις περιπτώσεις που οι συλλεκτήριες οδοί συνυπάρχουν με ποδηλατοδρόμους φτάνουν σε πλάτος 14 μέτρων. Οι περιφερειακοί δρόμοι κατέχουν επίσης αρκετά μεγάλο πλάτος. Το πλάτος του δικτύου των πεζοδρόμων κυμαίνεται από πλάτος 6 ως 8 μέτρων. Στα σημεία που το δίκτυο πεζοδρόμων συνυπάρχει με το δίκτυο των ποδηλατοδρόμων κυμαίνεται από τα 8 ως τα 10 μέτρα. Οι πεζόδρομοι εκτός του δικτύου πεζοδρόμων που σχεδιάζονται σε διάφορα σημεία της περιοχής μελέτης και δίνουν ένα ιδιαίτερο τόνο στην περιοχή σχεδιάζονται με πλάτος ίσο με 4 μέτρα.

Χώροι πρασίνου Κατά μήκος του δικτύου πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων σχεδιάζονται και οργανώνονται οι χώροι πρασίνου , με σκοπό να δημιουργούν «πράσινες» διαδρομές, καθώς επίσης βρίσκονται και σε άμεση γειτνίαση με τις κοινωφελείς υποδομές. Εκτός από αυτούς υπάρχουν και άλλοι διάσπαρτοι χώροι πρασίνου κατανεμημένοι στην περιοχή με σκοπό την τοπική εξυπηρέτηση των κατοίκων. Το δίκτυο πρασίνου οργανώνεται στο μεγαλύτερο μέρος του γραμμικά με το ρέμα που βρίσκεται στην περιοχή μελέτης. Στις περιοχές που βρίσκονται κοντά σε παιδικούς σταθμούς οι χώροι πρασίνου στοχεύουν να μετατραπούν σε παιδικές χαρές. Οι χώροι πρασίνου είναι σχεδιασμένοι με στόχο την χρησιμοποίηση τους από τους κατοίκους και την κάλυψη των αναγκών τους. Η απαξίωση αυτών των χώρων και η εγκατάλειψη τους είναι στοιχεία που γίνεται προσπάθεια να αποφευχθούν μέσω του σχεδιασμού.

17 Μέτρα προστασίας φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και αποτελέσματα πολεοδομικής μελέτης

Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο στόχος του σχεδιασμού της παρούσας εργασίας είναι η διαφύλαξη των φυσικών πόρων και η δημιουργία ενός οικισμού με υψηλό επίπεδο περιβαλλοντικών συνθηκών. Η συγκεκριμένη μελέτη δεν προβλέπεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον καθώς ακολουθεί της αρχές του βιώσιμου σχεδιασμού. Οι παρεμβάσεις που προτείνονται ακολουθούν τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και επίσης


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

90

έχουν ως στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της περιοχής μελέτης. Δευτερεύουσες επιπτώσεις , όπως οχλήσεις κατά την διάρκεια της κατασκευής των έργων κλπ, είναι αναμενόμενο να υπάρχουν , παρόλα αυτά θα είναι παροδικές και θα παύσουν μετά το πέρας ολοκλήρωσης της μελέτης.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις του σχεδιασμού, ο πληθυσμός του οικισμού ενδέχεται να αυξηθεί καθώς και οι οικονομικές δραστηριότητες. Άμεσο επακόλουθο είναι και ένταση των πιέσεων στην περιοχή. Σχετικά λοιπόν με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις βασικός στόχος του σχεδιασμού είναι η ελαχιστοποίηση των δυσμενών επιπτώσεων όπως επίσης και επίλυση των υπαρχόντων προβλημάτων. Η συμβολή στην αλλαγή της αντίληψης και της θεώρησης των κατοίκων σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και την περιβαλλοντική επιβάρυνση αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο του σχεδιασμού αλλά και της επιτυχίας της εφαρμογής βιώσιμης ανάπτυξης.

Σχετικά με τις δευτερεύουσες επιπτώσεις αναλύονται και τα θετικά αλλά και αρνητικά αποτελέσματα του σχεδιασμό στο περιβάλλον της περιοχής μελέτης. Η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου οδικού δικτύου μέσα στον οικισμό θα οδηγήσει στην αποσυμφόρηση των οδών και έτσι στην μείωση της ατμοσφαιρικής επιβάρυνσης αλλά και της επιβάρυνσης στην ποιότητα ζωής των κατοίκων. Βελτίωση στην ποιότητα της ατμόσφαιρας αναμένεται να επιτευχθεί και από την μείωση της χρήσης οχημάτων μέσω του δίκτυο πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων που προτείνεται στην περιοχή μελέτης. Ακόμη η πολεοδομική οργάνωση που προτείνεται στην περιοχή μελέτης η οποία εξασφαλίζει ελεύθερους χώρους και οργανώνει την κυκλοφορία, αναμένεται να μειώσει τις αρνητικές επιπτώσεις της προβλεπόμενης αύξησης πληθυσμού στον οικισμό η οποία συνεπάγεται αύξηση των αστικών οχλήσεων. Η δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την κίνηση των πεζών , ποδηλατών και Μέσων Μαζικής Μεταφοράς όπως επίσης και η ιεραρχημένη κίνηση των οχημάτων μειώνουν την ατμοσφαιρική επιβάρυνση. Ο καθορισμός ζωνών κυρίαρχων χρήσεων θα αποτρέψει και θα περιορίσει την σύγκρουση ασύμβατων χρήσεων οι οποία προκαλεί ηχητική όχληση κυρίως σε βάρος των οικιστικών χρήσεων. Οι εδαφικοί και υδάτινοι πόροι προστατεύονται μέσω του πολεοδομικού σχεδιασμού και της προτεινόμενης πολεοδομικής οργάνωσης η οποία προάγει την δημιουργία ολοκληρωμένου αποχετευτικού δικτύου σ όλες τις προς πολεοδόμηση περιοχές και επίσης περιορίζει την αλόγιστη κατάληψη εδαφών και αποφεύγεται η κατάληψη γαιών που προορίζονται για άλλες χρήσεις. Η διαφύλαξη του πολιτιστικού , αρχαιολογικού και ιστορικού περιβάλλοντος του οικισμού αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία οργάνωσης του οράματος και του δομικού σχεδίου της παρούσας εργασίας , η οποία σέβεται τους πολιτιστικούς, αρχαιολογικούς και ιστορικούς πόρους της περιοχής και προάγει την ανάδειξη και την οργάνωση τους.

Για την προστασία και την ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος προτείνονται και κάποιες περιοχές προστασίας όπως περιοχές ειδικής προστασίας που περιλαμβάνουν τα υδατορέματα και τους χείμαρρους της περιοχής μελέτης καθώς και περιοχές προστασίας των αρχαιολογικών και ιστορικών σημείων του οικισμού όπως αυτές παρουσιάζονται και στο Δομικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης (χάρτης Π.1)


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

91

ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

92

Επιλεγόμενα

Ο σχεδιασμός της συγκεκριμένης διπλωματικής εργασίας ακολουθεί τις κανονιστικές διατάξεις με βάσει τις οποίες εκπονούνται οι πολεοδομικές μελέτες. Για αυτόν τον λόγο και σε συνδυασμό με τον χαρακτήρα του οικισμού του Χορτιάτη και κατ’ επέκταση της περιοχής μελέτης (πολεοδομική ενότητα 6β) ως περιαστικού οικισμού, καθώς ανήκει στην περιαστική ζώνη του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης, ο σχεδιασμός της περιοχής μελέτης ακολουθεί τις κανονιστικές κατευθύνσεις της πολεοδομικής μελέτης σχετικά με τα χαρακτηριστικά των περιαστικών περιοχών(χαμηλή πυκνότητα, διώροφες κυρίως κατοικίες, ανάπτυξη «ήπιας» μορφής κυκλοφορίας). Ο σχεδιασμός των χρήσεων γης έχει τη σημαντικότερη επίδραση στο αστικό περιβάλλον και στην επίτευξη του μακροπρόθεσμου στόχου για μια βιώσιμη πόλη (Ανδρικοπούλου, Γιαννακού, Καυκαλάς, & Πιτσιάβα-Λατινοπούλου, 2007) και έτσι η βαρύτητα του σχεδιασμού προσανατολίζεται στις χρήσεις γης καθώς ο κύριος στόχος της μελέτης είναι η δημιουργία ενός βιώσιμου οικισμού.

Η πολεοδομική οργάνωση γίνεται κατά τον βέλτιστο δυνατό τρόπο και στηρίζεται στην ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης της περιοχής μελέτης η οποία παρουσιάζει και καταδεικνύει τα χαρακτηριστικά της και τις δυνατότητες και τις αδυναμίες της. Η υπάρχουσα δόμηση, η μορφή της περιοχής μελέτης(δύο διαιρετά τμήματα), οι έντονες κλίσεις στο νότιο τμήμα της περιοχής όπως επίσης και τα φυσικά χαρακτηριστικά της κατέστησαν την οργάνωση του πολεοδομικού δικτύου ιδιαίτερα δύσκολη ώστε να κατέχει μια στοιχειώδη και απαραίτητη ομοιομορφία χαρακτηριστικών και ικανοποιητικά μεγέθη οικοδομικών τετραγώνων και οικοπέδων. Τα φυσικά χαρακτηριστικά και οι αδόμητες εκτάσεις σε συγκεκριμένα τμήματα της περιοχής μελέτης υπήρξαν ιδιαίτερα βοηθητικά χαρακτηριστικά σχετικά με την χωροθέτηση των κοινωφελών υποδομών καθώς επίσης και των χώρων πρασίνου και των δικτύων πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων. Ευκολία υπήρξε σχετικά με τη σύνδεση του υφιστάμενου οικισμού με την επέκταση του (περιοχή μελέτης), καθώς ο διμερής χαρακτήρας της περιοχής μελέτης σε συσχετισμό με το οργανωμένο οικιστικό δίκτυο και τα αξιόλογα αρχαιολογικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά του όπως επίσης και το υπάρχον δίκτυο πεζοδρόμων του, οδήγησαν στην ομαλή σύνδεση και τη επικοινωνία αυτών των τμημάτων γης.

Ο σχεδιασμός ακολούθησε ορισμένες κατευθύνσεις του υπό έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Χορτιάτη που κυρίως αφορούσαν τις γενικές κατευθύνσεις σχετικά με τον σχεδιασμό των χρήσεων γης, καθώς και των αναγκών σε κοινωφελείς και κοινόχρηστους χώρους. Τελικά ο σχεδιασμός όμως προσανατολίστηκε στον συνδυασμό κάποιων εξ’ αυτών των κατευθύνσεων, με προσωπική επεξεργασία και εξαγωγή αποτελεσμάτων και συμπερασμάτων που οδήγησαν στην τελική μορφή της πολεοδομικής οργάνωσης που προτείνεται για την περιοχή μελέτης. Κύριος στόχος του σχεδιασμού όμως και γνώμονας της σχεδίασης του ρυμοτομικού σχεδίου και της πολεοδομικής οργάνωσης υπήρξε η ακολουθία των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης που αναφέρθηκαν και σε αρχικό τμήμα της παρούσας εργασίας. Σύμφωνα με τα παραπάνω σχεδιάστηκαν χώροι πρασίνου στην περιοχή μελέτης, και δημιουργήθηκε ένα δίκτυο πρασίνου κατά μήκος του ρέματος καθώς οι παραπάνω χωροθετήθηκαν σε συνδυασμό με κοινωφελείς υποδομές και συνδεδεμένοι με την βοήθεια «πράσινων» διαδρομών, δημιουργώντας έτσι ένα οργανωμένο, εκτεταμένο και ομοιόμορφα κατανεμημένο σύστημα κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων εντός της περιοχής μελέτης. Τα δίκτυα πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων που προτείνονται ακολουθούν την πορεία των «πράσινων» διαδρομών και έτσι εκτός από την προώθηση και την ανάδειξη αυτών προωθούν και την λογική των εναλλακτικών μορφών μετακίνησης, όπως και την «ήπια» μορφή μετακίνησης η οποία προωθήθηκε στο σύνολο της περιοχής μελέτης με την απαγόρευση της διαμπερούς κυκλοφορίας, με την χάραξη ομαλών στροφών κοντά σε χρήσεις γενικής κατοικίας με σκοπό την μείωση των ταχυτήτων και με την δημιουργία βρόγχων αντιστροφής σε ορισμένα σημεία πλησίον κοινωφελών χώρων.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

93

Η δημιουργία ενός βιώσιμου περιβάλλοντος, το οποίο παρέχει υψηλή ποιότητα ζωής, καθώς και προσφέρει ένα ευχάριστο περιβάλλον για περπάτημα στους δρόμους της γειτονιάς ώστε να είναι ο οικισμός πιο φιλικός απέναντι στους επισκέπτες αλλά κυρίως στους κατοίκους αποτέλεσε την κεντρική φιλοσοφία του σχεδιασμού.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

94

ΠΕΡΙΛΗΨΗ - ABSTRACT


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

95

Περίληψη

Η παραπάνω μελέτη αποτελεί διπλωματική εργασία με τίτλο «Πολεοδομική μελέτη της πολεοδομικής ενότητας 6Β του οικισμού του Χορτιάτη του Δήμου Χορτιάτη» και εκπονήθηκε στα πλαίσια υποχρεώσεων της προπτυχιακής φοιτήτριας του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης, της Πολυτεχνικής Σχολής, του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Φάκα Μαρίας υπό την αρχική επίβλεψη της διδάσκουσας του τμήματος (Π.Δ. 407/80) κας Γεμενετζή Γεωργίας και υπό την τελική επίβλεψη και ολοκλήρωση της εργασίας της διδάσκουσας του τμήματος και μέλος ΔΕΠ κας Χατζηκοκόλη Σοφίας.

Η περιοχή μελέτης (Π.Ε. 6Β) αποτελεί επέκταση του οικισμού του Χορτιάτη, του Δήμο Χορτιάτη ο οποίος υπάγεται στο Νομό Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα στην Περιαστική Ζώνη του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης με αποτέλεσμα να επηρεάζεται άμεσα από αυτό. Οι σημαντικές αυξητικές τάσεις του οικισμού από το 1981 και μετά οφείλονται στην πλεονεκτική του θέση σε σχέση με το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης αλλά και στην μετεγκατάσταση των κατοίκων του δεύτερου στην Περιαστική Ζώνη. Το γεγονός της αύξησης αυτής του πληθυσμού οδήγησε στην συνεχή επέκταση του δομημένου περιβάλλοντος του οικισμού. Αυτή η επέκταση δημιούργησε την αναγκαιότητα ύπαρξης σχεδιασμού με σκοπό τον καθορισμό επαρκών υποδοχέων οικιστικής επέκτασης περιμετρικά του οικισμού, με κριτήριο την εξασφάλιση γης για την ανάπτυξη των αναγκαίων κοινωνικών υποδομών, έτσι ώστε να αντιμετωπιστούν οι έντονες οικιστικές πιέσεις που δέχεται η περιοχή από το Π.Σ.Θ., αλλά και το φαινόμενο της εκτός σχεδίου δόμησης που παρατηρείται έντονα στην περιοχή μελέτης η οποία δεν κατέχει ρυμοτομικό σχέδιο και αποτελεί περιοχή επέκτασης οικισμού με βάση απόφαση Νομάρχη με έλλειψη στοιχειώδους σχεδιασμού. Τις παραπάνω ανάγκες καλείται να καλύψει το υπό έγκριση Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου και συγκεκριμένα για την περιοχή μελέτης η παρούσα διπλωματική εργασία. Η προς πολεοδόμησης περιοχή (Π.Ε.6Β) αποτελείται από δύο διακριτά τμήματα και περιλαμβάνει τόσο τμήματα του υφιστάμενου οικισμού αλλά κυρίως αποτελεί τμήμα επέκτασης του.

Η εξειδίκευση των γενικών κατευθύνσεων του υπό έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Χορτιάτη και η οργάνωση πολεοδομικά της περιοχής με βάση της αρχές του βιώσιμου πολεοδομικού σχεδιασμού, αποτελούν τον σκοπό της παρούσας διπλωματικής εργασίας η οποία εκπονείται με βάση τις τεχνικές προδιαγραφές εκπόνησης πολεοδομικών μελετών (ΦΕΚ 329 Β/15-3-2000). Για το λόγο αυτό η οργάνωση ,η οποία επιδιώκεται να γίνει με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο, βασίζεται σε μεγάλο μέρος στην ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης της περιοχής μελέτης η οποία είχε ως στόχο την ανάδειξη των βασικών χαρακτηριστικών της όπως επίσης και των δυνατών και αδύνατων σημείων της. Η βέλτιστη πολεοδομική οργάνωση επιδιώκεται επίσης και με την συσχέτιση του θεωρητικού πλαισίου σχετικά με τις αρχές του βιώσιμου πολεοδομικού σχεδιασμού, οι οποίες αναφέρονται για αυτόν το λόγο στο πρώτο μέρος της εργασίας, με την πρακτική του σχεδιασμού.

Η περιοχή μελέτης δεν χαρακτηρίζεται από κάποια μορφή πολεοδομικής οργάνωσης καθώς το οδικό δίκτυο είναι ελλιπές και ανύπαρκτο σε πολλές περιοχές, όπως επίσης και σε κακή κατάσταση στο μεγαλύτερο μέρος του, με αποτέλεσμα την μη ικανοποιητική εξυπηρέτηση της περιοχής. Κυρίαρχη χρήση γης στην περιοχή μελέτης είναι η χρήση της αμιγούς κατοικίας, ακολουθούν οι χρήσεις της γενικής κατοικίας ενώ στην περιοχή παρουσιάζονται και αρκετά αδόμητα οικόπεδα. Δεν υπάρχουν καθόλου χώροι πρασίνων όπως επίσης και κοινωφελείς χώροι στην περιοχή μελέτης, ο υφιστάμενος πολεοδομικός ιστός δεν παρουσιάζει καμία σύνδεση με το περιβάλλον (π.χ. «πράσινες» διαδρομές), ενώ, τέλος δεν δημιουργείται όχι μονο ένα επαρκές και ολοκληρωμένο δίκτυο κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων αλλά ούτε ένα στοιχειώδες.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

96

Με γνώμονα τα παραπάνω χαρακτηριστικά, ο σχεδιασμός αποσκοπεί στην ομαλή ενσωμάτωση της περιοχής μελέτης στον υπάρχοντα οικιστικό ιστό, στην ιεράρχηση και οργάνωση των κυκλοφοριακών ροών, στην εξασφάλιση των αναγκαίων κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων, στην βέλτιστη οργάνωση των χρήσεων γης με την δημιουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου κοινωνικής υποδομής και στον καθορισμό όρων και περιορισμών δόμησης, υποστηρίζοντας τόσο τις γενικές κατευθύνσεις του υπό έγκριση Γ.Π.Σ. όσο και τις αρχές του βιώσιμου πολεοδομικού σχεδιασμού.

Η δημιουργία μιας περιοχής προσπελάσιμης από όλους με πρωταρχικό στόχο την αναβάθμισης της ποιότητας ζωής των κατοίκων, μέσα από την ανάπτυξη «ήπιων» μορφών κυκλοφορίας και ενός ολοκληρωμένου δικτύου κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων με την δημιουργία «πράσινων» διαδρομών, ώστε να συνδέονται μεταξύ τους οι διάφορες δραστηριότητες με ένα βιώσιμο τρόπο αποτελεί την κεντρική ιδέα της πολεοδομικής οργάνωσης.

Λέξεις κλειδιά: Πολεοδομική οργάνωση, αρχές βιώσιμου πολεοδομικού σχεδιασμού, ολοκληρωμένο δίκτυο κοινόχρηστων και κοινωφελών υποδομών, «πράσινες» διαδρομές, αναβάθμιση ποιότητας ζωής.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

97

Abstract

The above study consists the diploma thesis on the subject “Urban Study of the Neighborhood Unit 6B(N.U.6B) of Chortiatis Settlement of Municipality of Chortiatis” and was conducted, within the framework of the obligations as a university student of the Department of Spatial Planning and Development of the polytechnic school of Aristotle University of Thessaloniki, by Faka Maria, under the initial supervision of Mrs Gemenetzi Georgia and then under the final supervision of Mrs Chatzikokoli Sofia.

The study area (N.U.6B) consists an expansion area of Chortiatis, one Settlement of the municipality of Chortiatis, which belongs administratively to the Prefecture of Thessaloniki and specifically to the suburban zone of the Urban Agglomeration of Thessaloniki (U.A.T.) and as a result depending on and being affected by this area. The important positive impacts on the population trends since 1981 are related to the beneficial position of the settlement in connection to the U.A.T. and in addition at the relocation of the citizens from U.A.T. to the suburban zone. The result of this population increase led to the continuous expansion of the built environment of the settlement. This fact birth the necessity of the existence of planning in order to define adequate slots of residential expansion around the settlement, judging from the reassurance of land for the development of the essential social infrastructures, in order the settlement to face the intense pressure by the U.A.T., but also the phenomenon of building out of town plan limits that is observed in the study area, an area that does not have a street plan and consists an expansion area of the settlement according to a Prefect Decision. These needs are the goals of the under approval General Urban Plan (G.U.P.) of Municipality of Chortiatis and specifically for the study area the goals of this diploma thesis. The urban plan for the study area (N.U.6B) is consisted by two separated parts and includes parts of the present settlement but especially parts of expansion area.

Specializing the general directions of the under approval G.U.P. and organizing the area based on the principles of sustainable urban planning consists the purpose of the current project, which is being conducted based on the technical specifications of urban planning studies (Gazette 329 B/15-3-2000). For this reason, to proceed to the urban planning of the area in an efficient way, depends on the case study that has been conducted for this project and attempted to highlight the basic characteristics of the urban study area and point out its strengths and weaknesses. The optimal urban study seeks to succeed through the correlation between the theoretical frame work regarding the basic principles of urban planning, which are indicated at the beginning of the study, and the urban planning itself.

Focusing on the urban study itself, the study area isn’t characterized today by any form of urban organization, as the road network is nonexistent and in bad condition in many parts of it, having as a result an unsatisfactory service of the area. The dominant land use is this of the purely residential land, followed by the general residential land while in the area appear many unemployed land parts too. It’s also recorded lack of green spaces, complete lack of social infrastructures, lack of connection between the present settlement with the environment and finally lack of an adequate, organized and complete network connecting utility and communal uses.

Considered all the above mentioned characteristics, urban planning aims to the inclusion of the suggested town expansion into the existing urban tissue, to the organization and functional classification of traffic flows, to the reassurance of the necessary communal spaces, to the efficient organization of land use with the creations of a complete utility network and to the definition of norms and restrictions for building development, supporting both general directions of the under approval G.U.P. and the sustainable urban planning principles.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

98

The creation of an accessible area, having in mind as a principal target the upgrade of life quality, through the development of “mild” forms of traffic and an integrated network of open spaces and communal uses, with the creation of “green routes”, so as the various activities to be interconnected in a sustainable way is the central idea of this project.

Keywords: Urban organization, principles of sustainable urban planning, complete network of open spaces and communal uses, “green routes”, upgrade of life quality.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

99

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

100

Βιβλιογραφία

Appleyard B., 2005. The Smart Grow Catalyst, Planning, APA, pp 36-41.

Barnett J., ed. 2007. Smart Growth in a Changing World. APA Planners Press.

Bohl C., 2002. Place Making. Urban Land Institute.

Chatzicocoli S., Syrakoy A.C., Syrakos S., 2005. The City as a Healthcare Campus. 25th Seminar UIA-

PHW Programme, Istanbul, Turkey, July 2-5.

Chatzicocoli S., Syrakoy A.C., 2009. Historical conceptions of a healthy city. The Greek paradigm.

ArchNet-IJAR, International Journal, Volume 3 (1), March 2009, pp 14-29.

Chatzicocoli S, Syrakoy A.C, Syrakos S, 2010. Quality space = healthy space. The ‘luxury’ of healthy

urban space ideas in Classical Greece. 24th AESOP Annual Conference: ‘space is luxury’, Dipoli

Congress Centre, Aalto University, Otaniemi, Finland, 7–10 July, Centre for Urban and Regional

Studies (YTK), Aalto University, Finland, pp 46-47.

Farr D., 2005. Sustainable Urbanism, Urban Design with Nature, J. Willey & Sons, Inc.

Haas T., ed., 2008. New Urbanism and Beyond: Designing Cities for the Future. Rizzoli.

Hinshaw M., 2007.True Urbanism. Living in and Near the Center. APA Planners Press.

Irazabal C., 2007. City Making and Urban Governance in the Americas, Curitiba and Portland,

Ashgate, Cornwall.

Katz P., 2006. The New Urbanism, Toward an Architecture of Community, Mc Graw Hill.

Leccese M., McCormick K., eds, 1999. Charter of the New Urbanism. Congress for the New Urbanism,

USA.

Moore St., 2008. Alternative Routes to the Sustainable City, NY.

Reysset P., 2008, Amenager la ville. L'art d'habiter, Sang de la Terre.

Steuteville R., Langdon P and contributors, 2010. New Urbanism. Comprehensive Report & Best

Practices Guide. New Urban News, NY.

WHO, 2003. Healthy Urban Planning in Practice: Experience of the European Cities. World Health

Organization Europe, Geneva. Switzerland.

City of New York : Parks and Recreation. (2011, Νοέμβριος 15). Bicycling & Greenways. New York,

U.S.A.

Accessmaps. (2011, Νοέμβριος 15). Central Park: Road Map of Manhattan, New York. New York,

U.S.A.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

101

Burton, E., Jenks, M., & Williams, K. (2002). The Compact City: A Sustainable Urban Form. London:

Spon Press.

Chadwick, G., & Lee, C. (1969, 1973). Rational model of planning.

Coach. (2011, Απρίλιος 14). Central Park in Spring. Ανάκτηση Νοέμβριος 15, 2011, από

www.centralpark.com: http://www.centralpark.com/photos/show/15404/central-park-in-spring

David, B., Dominic, S., Peter, S., Jonas, A., Karl, D., Peter, N., και συν. (2000). European Transport

Policy And Sustainable Mobility. London: Spon Press.

Eco Compact City Network/ ECCN. (2010). Eco Compact City Network/ ECCN. Ανάκτηση Δεκέμβριος

15, 2011, από www.ecocompactcity.org: http://www.ecocompactcity.org/City/City.html

Gleeson, B., Green, R., Low, N., & Radovic, D. (2005). The Green City, Sustainable Homes, Sustainable

Suburbs. Sydney: University of New South Wales Press.

Haughton, G., & Hunter, C. (1994). Sustainable Cities. London: Jessica Kingsley.

Healey, P., & Shaw, T. (1993). The Treatment of Environment By Planners : Evolving Concept and

Policies in Development Plans .

Healey, P., & Williams, R. (1994). ''European urban planning systems: diversity and convergence'', στο

Πόλη και Πολεοδομικές Πρακτικές για την Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη . Αθήνα .

Healey, P., McNamara, P., Elson, M., & Doak, A. (1988). Land Use Planning and The Mediation of

Urban Change: The British Planning System In Practice. στο Ανδρικοπούλου Ε., Γιαννακού Α.,

Καυκαλάς Γ., Πιτσιάβα - Λατινοπούλου Μ.(2007), Πόλη και Πολεοδομικές Πρακτικές για την

Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη, Αθήνα : Κριτική.

http://www.ci.berkeley.ca.us/contentdisplay.aspx?id=498. (2012, Ιανουάριος 18). Bicycle

CirculationNetwork. Θεσσαλονίκη , Θεσσαλονίκης, Ελλάδα.

http://www.regjeringen.no/upload/kilde/md/red/2000/0166/ddd/pdfv/296103-brosjhovedplakeng-

01-05vers.pdf. (2012, Ιανουάριος 18). Θεσσαλονίκη, Θεσσαλονίκης, Ελλάδα.

http://www.thelcon.gr/projects/abdulah.html. (2012, Ιανουάριος 18). Θεσσαλονίκη, Θεσσαλονίκης,

Ελλάδα.

Sebastian, Jim D.C. Department of Transportation. (2011, May 17). How to design a dicycle city.

Washington.

Αγγελίδης, Μ. (1998). Το οικιστικό δίκτυο στην Ελλάδα. Αθήνα: Εκδόσεις Συμμετρία.

Αγγελίδης, Μ. (2000). Χωροταξικός Σχεδιασμός και βιώσιμη ανάπτυξη. Αθήνα: Εκδόσεις Συμμετρία.

Αναστασιάδης Α., Ασήμος Π., Σταθακόπουλος Π., (2011). Πολεοδομικός Σχεδιασμός και Αστικές

Αναπλάσεις: Εργαλεία Αναβάθμισης της Κατοικίας στα Κέντρα των Πόλεων, Ανακοίνωση στο

Συμπόσιο Κατοικίας, 25/26/27 Φεβρ. 2011, Θεσσαλονίκη


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

102

Αθανασίου, Λ., Κανελλόπουλος, κ., & Πούπος, Η. (1995). Σύγκλιση, απόκλιση και περιφερειακή

πολιτική, ΚΕΠΕ. Αθήνα: Εκδόσεις Συμμετρία.

Αναστασιάδης Α., Χατζηκοκόλη Σ., (2012), «Το Ελληνικό Αστικό Κέντρο κάτω από το πρίσμα της

Αειφόρου Νέας Πολεοδομίας», 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Πολεοδομίας, Χωροταξίας και

Περιφερειακής Ανάπτυξης, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής

Ανάπτυξης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Πολυτεχνική Σχολή, Βόλος, 27-30 Σεπτεμβρίου 2012, (Α193)

(Υπό δημοσίευση

Ανδρεαδάκη, Ε. (2006). Βιοκλιματικός Σχεδιασμός - Περιβάλλον και Βιωσιμότητα. Θεσσαλονίκη:

University studio.

Ανδρικοπούλου, & Καυκαλά, Ε. (1984). Κρατική παρέμβαση και περιφέρειες - Η ρύθμιση του

περιφερειακού χώρου στην Ελλάδα, Διδακτορική διατριβή στο Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη.

Ανδρικοπούλου, Ε., Γιαννακού, Α., Καυκαλάς, Γ., & Πιτσιάβα-Λατινοπούλου, Μ. (2007). Πόλη και

Πολεοδομικές Πρακτικές - Για την Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη. Αθήνα: Κριτική.

Αραβαντινός, Α. (1997). "Πολεοδομικός Σχεδιασμός για μια Βιώσιμη Ανάπτυξη του Αστικού Χώρου".

Αθήνα: Συμμετρία.

Αραβαντινός, Α. (2007). Πολεοδομικός σχεδιασμός - Για μια βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού χώρου.

Αθήνα: Συμμετρία.

Αυγερινού, Σ. (1996). Ειδικά θέματα αναπτυξιακού σχεδιασμού, ΕΜΠ - Τομέας Πολεοδομίας -

Χωροταξίας.

Αυγερινού, Σ. (1997). Θέματα ανάπτυξης του χώρου και χωροταξικός σχεδιασμός ΕΜΠ - Τομέας

Πολεοδομίας - Χωροταξίας.

Βικιπαίδεια , Η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια . (2011, Ιανουάριος 1). Ανάκτηση Μάϊος 5, 2011, από

http://el.wikipedia.org

Βλαστός, Θ., & Μπιρμπίλη, Τ. (2001). Φτιάχνοντας Πόλεις για Ποδήλατο: Στοιχεία Αισθητικής και

Κατασκευής, Τα πρώτα Παραδείγματα σε Ελλάδα και Κύπρο, ΤΕΕ. Ανάκτηση από:

http://www.minenv.gr/5/53/g5303_bikes.htm.

Γεμενετζή, Γ. (2009). Τύποι και παραδείγματα πολεοδομικού σχεδιασμού. Πανεπιστημιακές

σημειώσεις: ΤΜΧΑ ΑΠΘ.

Γεωργούλης, Δ. (1993). Ζητήματα θεωρίας στον αστικό σχεδιασμό. Παπαζήσης.

Γιαννακού, Α. (2006). "Πολεοδομικά Σχέδια για την Θεσσαλονίκη: Ιδεολογία και Πρακτική στην

διάρκεια του 20ου αιώνα", στο" Η Θεσσαλονίκη στο Μεταίχμιο: Η πόλη ωσ διαδιακασία αλλαγών".

Αθήνα.

Γιαννακού, Α. (2009). Τα Πολεοδομικά Σχέδια Στα Ευρωπαικά Συστήματα Σχεδιασμού : Επεξήγηση

Και Αποσαφήνιση Εννοιών. ΤΜΧΑ ΑΠΘ: Πανεπιστημιακές σημειώσεις.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

103

Καλλικράτης, Π. (07-06-2010). ΦΕΚ 87/τ. Α'/2010 .

Κασσιός, Κ., & Περπερίδου, Γ. (2005). "Η απορρυπαντική συμβολή του αστικού πρασίνου στην

ατμόσφαιρα της πόλης". Ημερίδα με θέμα: Ποιότητα τησ ατμόσφαιρας στις αστικές περιοχές - Νέα

δεδομένα και προοπτικές, ΤΕΕ: Ανάκτηση απο:

http://library.tee.gr/digital/m2050/m2050_kassios.pdf.

Κύρκου, Δ. (2008). Πόλεις και φυσικό περιβάλλον. Ανάκτηση απο:

http://www.omikron.tv/magazine/index.php/peribalon/239-2008-09-08-18-56-55.

Μητούλα, Ρ. (2006). Βιώσιμη Περιφερειακή Ανάπτυξη Στην Ευρωπαική Γνώση και Ανασυγκρότηση

του Ελληνικού Αστικού Περιάλλοντος. Αθήνα: Σταμούλης.

Μοδινός, Μ., & Ευθυμιόπουλος, Θ. (2000). Η Βιώσιμη Πόλη. Αθήνα: Στοχαστής.

Μουτσόπουλος, Κ. (1973). Εισαγωγή στην πολεοδομία - χωροταξία. Θεσσαλονίκη: ΑΡΘ.

Μπαρμπόπουλος, Ν., Μηλάκης, Δ., & Βλάστος, Κ. (2005). Αναζητώντας τη μορφή της Βιώσιμης

Πόλης: Κριτική προσέγγιση του Συμπαγούς Πολεοδομικού Μοντέλου. Πανεπιστημιακές εκδόσεις

Θεσσαλίας.

Ντουνιαδάκη, Κ. (2006). "Πολεοδομικός Σχεδιασμός και Αστικό Πράσινο", Ημερίδα με θέμα: Το

πράσινο αφορά όλους μας. Χανιά:

http://www.ecocrete.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=2961&ltemid=82.

Υ.Π.Ε.Κ.Α. (2011). Σχέδιο Νόμου για το Νέο Ρυθμιστικό ΣΧέδιο Θεσσαλονίκης υπό διαβούλευση.

Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής .

Χαραλαμπόπουλος, Ι., & Διαμαντάκη, Α. (2009). Αστικό πράσινο, Ο σχεδιασμός ανοιχτών χώρων

πρασίνου, Μια βιοκληματική προσεγγιση. Ανάκτηση απο:

http://www.anthokalliergeia.gr/assets/images/pdf/f.pdf.

Χατζηκοκόλη Σ., 2009. ‘Υγιείς’ πόλεις. Μια διαχρονικά επίκαιρη πρόκληση. Στο Κοτζαμάνης Β.,

Κούγκολος Α., Μπεριάτος Η., Οικονόμου Δ, Πετράκος Γ. (επιμ), «Πρακτικά, 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο

Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις

Θεσσαλίας, Τόμος ΙΙ, Βόλος, 24-27 Σεπτεμβρίου, σσ. 603-610.

Χατζηκοκόλη Σ., «Η έννοια της Αειφόρου Ανάπτυξης, το γενικό και τα ειδικά χωροταξικά πλαίσια»,

στο Τσιούρης Σ, Ανανιάδου-Τζημοπούλου Μ. (επιμ), «Κλιματική Αλλαγή, Βιώσιμη Ανάπτυξη και

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Αναζητώντας λύσεις για το Ελληνικό περιβάλλον», Πρακτικά, 3o

Πανελλήνιο Συνέδριο Συμβουλίου Περιβάλλοντος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 15-

17 Οκτωβρίου 2009, Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 2009, σσ. 253-262.


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

104

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 6Β ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΧΟΡΤΙΑΤΗ ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

105


106


107


108


109


110


111


112


113


114


115


116


117


118


ΦΑΚΑ ΜΑΡΙΑ

119

Documents

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ...ikee.lib.auth.gr/record/130676/files/FAKAMARIAAEM178.pdf · 2012-11-13 · ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ