OKUL ÇOCUKLARINDA OKUL ÇOCUKLARINDA SAĞLIKLI SAĞLIKLI BESLENMEBESLENME

Prof. Dr. SEMA AYDOĞDUProf. Dr. SEMA AYDOĞDUEgEÜTF EgEÜTF

Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme BD - 2007ve Beslenme BD - 2007

OKUL ÇOCUĞUOKUL ÇOCUĞU

Artık ev dışındadırArtık ev dışındadırGünün yarısındaGünün yarısında

veyaveyaTam gün dışarda…Tam gün dışarda…

OKUL ÇOCUĞUOKUL ÇOCUĞU

OKUL : İkinci adresiOKUL : İkinci adresiYeni arkadaşları varYeni arkadaşları var

Yeni bir mekanı Yeni bir mekanı Bireysel ve arkadaşları ileBireysel ve arkadaşları ile

Keşfediyor… Keşfediyor…

OKUL ÇOCUĞUOKUL ÇOCUĞU

Artık Artık OKUL Kantini OKUL Kantini

Var ???Var ???

HURDA GIDALAR

HURDA GIDALAR

Okul Çocuğu BeslenmesiOkul Çocuğu Beslenmesi

Fast-food seçimleri çok fazla… Fast-food seçimleri çok fazla…

Okul Çocuğu DönemiOkul Çocuğu Dönemi

Yazılı-görsel basının etkileri…Yazılı-görsel basının etkileri…

Arkadaşlar ve MedyaArkadaşlar ve MedyaEn Önemli Bilgi KaynağıEn Önemli Bilgi Kaynağı

Okul ÇocuğuOkul ÇocuğuBeslenmesi Beslenmesi

Neden Neden Önemlidir?Önemlidir?

ÇÜNKÜ :ÇÜNKÜ :

Büyümenin Devamlılığı Büyümenin Devamlılığı Sağlanmalı…Sağlanmalı…

Sağlıklı Sağlıklı Bir Gelecek İçinBir Gelecek İçin

Sağlıklı Beslenme AlışkanlığıSağlıklı Beslenme AlışkanlığıGeliştirilmelidir…Geliştirilmelidir…

ÇÜNKÜ :ÇÜNKÜ :

ObesiteObesite Şeker Hastalığı Şeker Hastalığı HipertansiyonHipertansiyon Kalp – Damar hastalıklarıKalp – Damar hastalıkları Kanser vb. Kanser vb.

Hastalıkların Önlenmesinde Hastalıkların Önlenmesinde Çok Ama Çok Önemli…Çok Ama Çok Önemli…

Okul Çocuğu Okul Çocuğu Beslenme İlkeleriBeslenme İlkeleri

Çocuklar Çocuklar Ailelerini Taklit Eder…Ailelerini Taklit Eder…

Ailesel RehberlikAilesel RehberlikÖNEMLİÖNEMLİ

Okul Çocuğu Okul Çocuğu Beslenme İlkeleriBeslenme İlkeleri

Gıda, yiyecek, içecek Gıda, yiyecek, içecek ASLAASLA

ödül veya ceza olmamalı…ödül veya ceza olmamalı…

Dersini yaparsanDersini yaparsanMc Donald’sa gideriz ???Mc Donald’sa gideriz ???

Okul Çocuğu Okul Çocuğu Beslenme İlkeleriBeslenme İlkeleri

Yemekler Yemekler

küçük porsiyonlar halinde küçük porsiyonlar halinde sunulmalısunulmalı

Porsiyonlar bitmeyebilir…Porsiyonlar bitmeyebilir…ASLAASLA

Bitirmesi için ısrar edilmemeliBitirmesi için ısrar edilmemeli

Okul Çocuğu Okul Çocuğu Beslenme İlkeleriBeslenme İlkeleri

DİKKAT !!!DİKKAT !!!Arkadaşlardan etkilenirArkadaşlardan etkilenir

Öğün yerini Öğün yerini

atıştırmalar almamalıatıştırmalar almamalı

Kahvaltılar geçiştirilmemeliKahvaltılar geçiştirilmemeli

Okul Çocuğu Okul Çocuğu Beslenme İlkeleriBeslenme İlkeleri

DİKKAT !!!DİKKAT !!!Bağımsızlık ilanıBağımsızlık ilanı

Saygıyla karşılanmalıSaygıyla karşılanmalıİstekleriİstekleri

Uzaktan kontrol altında tutularakUzaktan kontrol altında tutularakBüyük insan gibi davranılmalı…Büyük insan gibi davranılmalı…

İDEAL BİR BESLENMEİDEAL BİR BESLENMENASIL NASIL

OLMALIDIR ?OLMALIDIR ?

BESLENME

PİRAMİTİ

İdeal Beslenme Önerileriİdeal Beslenme Önerileri

Her türlü yağ Her türlü yağ Tüketilmeli…Tüketilmeli…

Sadece zeytinyağıSadece zeytinyağıDoğru değil…Doğru değil…

İdeal Beslenme Önerileriİdeal Beslenme Önerileri

TereyağTereyağZeytinyağıZeytinyağı

Çiçek yağı - soya yağıÇiçek yağı - soya yağıBirlikteBirlikte

Tüketilmeli…Tüketilmeli…

İdeal Beslenme Önerileriİdeal Beslenme Önerileri

KızartmalardaKızartmalardaZeytinyağı kullanılmalıZeytinyağı kullanılmalı

MısırözüMısırözüÇiçek yağı Çiçek yağı

Kullanılmamalı…Kullanılmamalı…

İdeal Beslenme Önerileriİdeal Beslenme Önerileri

MargarinlerMargarinlerKuyruk yağındanKuyruk yağından

(Don yağı)(Don yağı)UZAK UZAK

DURULMALI…DURULMALI…

İdeal Beslenme Önerileriİdeal Beslenme Önerileri

Bitkisel ProteinlerBitkisel ProteinlerBaklagillerBaklagillerSebzelerSebzeler

Hayvansal ProteinlerHayvansal ProteinlerEt (kırmızı-beyaz)Et (kırmızı-beyaz)

Süt-YumurtaSüt-YumurtaBirlikte TÜKETİLMELİ…Birlikte TÜKETİLMELİ…

İdeal Beslenme Önerileriİdeal Beslenme Önerileri

ÖncelikleÖncelikleHayvansal ProteinlerHayvansal Proteinler

TüketilmeliTüketilmeliYararlanım Daha Fazla…Yararlanım Daha Fazla…

EtEtSütSüt

YumurtaYumurta

İdeal Beslenme Önerileriİdeal Beslenme Önerileri

Süt ve Süt ÜrünleriSüt ve Süt ÜrünleriYoğurtYoğurtAyranAyranKefirKefir

DondurmaDondurmaSütlü TatlılarSütlü Tatlılar

İdeal Beslenme Önerileriİdeal Beslenme Önerileri

SUCUKSUCUKSadece doğal olanSadece doğal olan

FERMENTE SUCUK kullanılmalıFERMENTE SUCUK kullanılmalıSOSİSSOSİS %5 et içerir… %5 et içerir…SALAMSALAM %2 et içerir… %2 et içerir…Gerisi dolgu maddesiGerisi dolgu maddesi

Patates, soya vb.Patates, soya vb.Sosis, salam hayvansal proteinSosis, salam hayvansal protein

kaynağı değildir…kaynağı değildir…

İdeal Beslenme Önerileriİdeal Beslenme Önerileri

Akide, Bonbon vbAkide, Bonbon vbŞekerlerŞekerlerÇikolataÇikolata

ŞekerlemelerŞekerlemelerSınırlıSınırlı

Tüketilmeli…Tüketilmeli…

İdeal Beslenme Önerileriİdeal Beslenme Önerileri

Şeker yerineŞeker yerineNişasta Ağırlıklı GıdalarNişasta Ağırlıklı Gıdalar

MakarnaMakarnaPilavPilav

Sütlü Tatlılar Sütlü Tatlılar

İdeal Beslenme Önerileriİdeal Beslenme Önerileri

İki Porsiyon= Bir porsiyon

MAKARNA PİLAV

Akdeniz DiyetiAkdeniz Diyeti

Sebze - meyveden zenginSebze - meyveden zengin Kırmızı ete karşın balıkKırmızı ete karşın balık Zeytinyağından zenginZeytinyağından zengin

Akdeniz DiyetiAkdeniz Diyeti

Sıvı yağdan zenginSıvı yağdan zengin Katı yağdan fakir…Katı yağdan fakir…

İdeal Beslenmeİdeal BeslenmeÖnerileriniÖnerileriniNe KadarNe Kadar

UygulayabiliyoruzUygulayabiliyoruz??????

İdeal İdeal BeslenmemeyeBeslenmemeye

Etkili Etkili Faktörler Faktörler Nelerdir?Nelerdir?

Günümüz Günümüz Kentsel Yaşam TarzıKentsel Yaşam Tarzı

Günümüz Kentsel Günümüz Kentsel

Yaşam TarzıYaşam Tarzı

Çalışan anne modeliÇalışan anne modeli Aile birey sayısı azAile birey sayısı az Okula erken başlama Okula erken başlama

(kreş-anaokulu)(kreş-anaokulu)

Günümüz Kentsel Günümüz Kentsel Yaşam TarzıYaşam Tarzı

Gıda Teknolojisinde Gelişmeler...Gıda Teknolojisinde Gelişmeler...

TV - Reklamlar TV - Reklamlar

Aile-Okuldan Daha Etkili...Aile-Okuldan Daha Etkili...

Günümüz Kentsel Yaşam TarzıGünümüz Kentsel Yaşam Tarzı

Hızlı kahvaltılar…Hızlı kahvaltılar…

Kahvaltıların yokluğu…Kahvaltıların yokluğu…

Günümüz Kentsel Yaşam TarzıGünümüz Kentsel Yaşam Tarzı

KAHVALTIKAHVALTIGünlük enerjinin %40-45’iGünlük enerjinin %40-45’i

Kahvaltısız sabah yitik süreç…Kahvaltısız sabah yitik süreç…YorgunlukYorgunluk

Dikkat EksikliğiDikkat EksikliğiÖğrenme GüçlüğüÖğrenme Güçlüğü

LÜTFEN !!!LÜTFEN !!!

Düzgün birDüzgün bir

KAHVALTI YaptırmadanKAHVALTI YaptırmadanÇocuklarınızı Çocuklarınızı Evden ÇIKARMAYIN……………Evden ÇIKARMAYIN……………

Günümüz Kentsel Yaşam TarzıGünümüz Kentsel Yaşam Tarzı

Dışarda yemek yemeDışarda yemek yeme ““Fast foods” alışkanlığıFast foods” alışkanlığı Kolalı, sodalı içeceklerKolalı, sodalı içecekler Bol tuzlu, yağlı atıştırmalar Bol tuzlu, yağlı atıştırmalar

(Cipsler vb. hurda gıdalar)(Cipsler vb. hurda gıdalar) Öğün atlama, iştah kapanmasıÖğün atlama, iştah kapanması

Günümüz Günümüz Kentsel Yaşam TarzıKentsel Yaşam Tarzı

TTelevizyon İstismarıelevizyon İstismarı HareketsizlikHareketsizlik

Günümüz Günümüz Kentsel Yaşam TarzıKentsel Yaşam Tarzı

TTelevizyon İstismarıelevizyon İstismarı ReklamlarReklamlar

DoymuşDoymuş yağ - tuz - şekeri yüksek yağ - tuz - şekeri yüksekBesleyici değeriBesleyici değeri düşük düşük

Değersiz gıdalara özendirme Değersiz gıdalara özendirme

Günümüz Günümüz Kentsel Yaşam TarzıKentsel Yaşam Tarzı

BilgisayarBilgisayar Başında Geçen Başında GeçenSüre Artıyor...Süre Artıyor...

Günümüz Günümüz Kentsel Yaşam TarzıKentsel Yaşam Tarzı

OBESİTEOBESİTEÇÇocuklocukluk Yaş Grubundauk Yaş Grubunda

ABD’de ABD’de

%25%25Avrupa’da Avrupa’da

% 5-20% 5-20

““Fast Foods”Fast Foods”

HamburgerHamburger Kızarmış patates Kızarmış patates 13001300 KolaKola kcal.kcal. Elmalı tart Elmalı tart Günlük kalorinin %Günlük kalorinin %880’0’ii AyAyda bir kez alında bir kez alınmalı !!!malı !!!

““Fast Foods”Fast Foods”

DİKKATDİKKATObesiteObesiteKabızlıkKabızlık

Reflü hastalığıReflü hastalığı

Reflü HastalığıReflü Hastalığı

Çağımızın HastalığıÇağımızın HastalığıNeden???Neden???

Amerikan Tarzı BeslenmeAmerikan Tarzı BeslenmeFast Food’s Moda…Fast Food’s Moda…

Reflü HastalığıReflü Hastalığı

DİKKAT !!!DİKKAT !!!Karın AğrısıKarın Ağrısıİştahsızlıkİştahsızlık

KusmaKusmaGöğüste YanmaGöğüste Yanma

Sık Bademcik İltihabıSık Bademcik İltihabıSık BronşitSık Bronşit

““Fast Foods”Fast Foods”

Damar Sertliğine Damar Sertliğine Neden Olur…Neden Olur…

DİKKATDİKKAT

DeğersizDeğersiz - Hurda - Hurda GGıdalarıdalar

Yüksek kaloriliYüksek kalorili Katkı maddeleriKatkı maddeleri içerir içerir YağYağ –– şekerşeker KKolesterololesterol -- tuz tuz

miktarı çok fazla !!!miktarı çok fazla !!!

KolaKolalı lı -- S Sodaodalı İçeceklerlı İçeceklerMMeyve eyve SSularıuları

İçime hazırİçime hazırKarbonatlı - karbonatsızKarbonatlı - karbonatsız

Şekerli - tatlandırıcılı (aspartam)Şekerli - tatlandırıcılı (aspartam)

Sodalı-Kolalı İçeceklerSodalı-Kolalı İçecekler

Diş çürüklerinde artışDiş çürüklerinde artış Obesiteye eğilimObesiteye eğilim……

GAZOZLARGAZOZLAR Yüksek Yüksek şeker miktarışeker miktarı KKaraciğeraraciğerdede yağyağlanmalanma

SİROZSİROZ KKolesterololesterol yüksekliği yüksekliği HiperaktiviteHiperaktivite DDikkat ikkat eksikliğieksikliği

Kolalı İçeceklerKolalı İçecekler

ASPARTAMASPARTAM HiperaktiviteHiperaktivite Dikkat eksikliğiDikkat eksikliği HuzursuzlukHuzursuzluk AAlerjik lerjik sorunlarsorunlar

Sodalı İçeceklerSodalı İçecekler

KafeinKafein UUykuykusuzluksuzluk

BenzoatBenzoat – – SorbatSorbat AAlerjik lerjik hastalıklarhastalıklar

Fosforik asitFosforik asit (k(kolaolalı içecekler)lı içecekler) KKemikemikleşmeleşme b bozukluğuozukluğu

ATIŞTIRMALARATIŞTIRMALAR

AAVRUPA’daVRUPA’daMMeyve eyve -- SSebzeebze

YYoğurt - oğurt - SSüt üt -- FFıstıkıstık

Günlük kalorinin Günlük kalorinin 1/5’i1/5’i

ATIŞTIRMALARATIŞTIRMALAR

ABDABD’de’deCCips ips -- SSodaodaKKek ek -- PPastaasta

Günlük kalorinin Günlük kalorinin 1/3’ü1/3’ü

VitamindenVitamindenKasiyumdan fakir !!!Kasiyumdan fakir !!!

LİFLİ GIDALARLİFLİ GIDALAR

brokkolibrokkoli elma - erik elma - erik enginarenginar portakal portakal ıspanakıspanak fındıkfındık--ceviz ceviz pırasapırasa yer fıstığı yer fıstığı ffasulyeasulye çilek - muzçilek - muz

LİFLİ GIDALARLİFLİ GIDALAR

Kabızlığın Kabızlığın Barsak Kanserlerinin Barsak Kanserlerinin

ObesiteObesiteninninKKolesterololesterol yüksekliğinin yüksekliğinin

Kalp HastalıklarınınKalp Hastalıklarının Önlenmesinde Önlenmesinde

ÖNEMLİÖNEMLİ ! !!!!!

KANTİNLERİMİZDEKANTİNLERİMİZDE

Süt, ayran, sütlaçSüt, ayran, sütlaç Sade veya meyveli yoğurtSade veya meyveli yoğurt Taze kabuklu meyveler Taze kabuklu meyveler (elma, muz, armut vb)(elma, muz, armut vb)

bulundurulmalıdırbulundurulmalıdır

KANTİNLERİMİZDEKANTİNLERİMİZDE

Kurutulmuş meyvelerKurutulmuş meyveler(kayısı, üzüm, erik, incir)(kayısı, üzüm, erik, incir)

Pestil, ceviz, patlamış mısırPestil, ceviz, patlamış mısır Haşlanmış patates, yumurtaHaşlanmış patates, yumurta

Benzeri gıdalar bulundurulmalıdırBenzeri gıdalar bulundurulmalıdır

SPORUN FAYDALARISPORUN FAYDALARI

Kemik gelişimini güçlendirirKemik gelişimini güçlendirir Kalbi güçlendirirKalbi güçlendirir Metabolizmayı hızlandırırMetabolizmayı hızlandırır Kalp, damar hastalıklarını önlerKalp, damar hastalıklarını önler Ruh ve beden sağlığını artırırRuh ve beden sağlığını artırır

Kemik GelişimiKemik Gelişiminde:nde:

Ailesel ÖzellikAilesel Özellik

EgsersizEgsersiz(Spor Yapmak)(Spor Yapmak)

PProteinrotein + Kalsiyum + Kalsiyum(SÜT: günlük ½ litre)(SÜT: günlük ½ litre)

Alımı ÖAlımı Önemlinemli……

Çocuklarımızın SağlıklıÇocuklarımızın SağlıklıBüyümesiBüyümesi

SPORSPORYemekYemekİçmekİçmek

UyumakUyumakGibiGibi

YaşamınYaşamınVazgeçilmezlerindenVazgeçilmezlerinden

Okul Çocuğu ve Okul Çocuğu ve SporSpor

Fizik Fizik EEgsersiz gsersiz PProtein rotein Gereksinimi Gereksinimi

Artırır…Artırır…

Fazla sıvı alımı önemli !Fazla sıvı alımı önemli !!!!!

Vitamin Desteği Gerekli…Vitamin Desteği Gerekli…

ÖNERİLERÖNERİLER

Kahvaltıya özenKahvaltıya özen Öğün atlanmamalıÖğün atlanmamalı Teknolojik gıdalara dikkat...Teknolojik gıdalara dikkat... Reklamların etkisine dikkat...Reklamların etkisine dikkat... Sebze, meyve tüketimiSebze, meyve tüketimi

özendirilmeli…özendirilmeli…

SONUÇSONUÇ Bu dünya düzenindeBu dünya düzeninde

enerjik, üretken nesillerenerjik, üretken nesilleryaratmak yaratmak

veveçocuklarımızın çocuklarımızın

Amerikan çocuklarına Amerikan çocuklarına benzememesi için benzememesi için

çok fazla uğraşı vermek çok fazla uğraşı vermek zorundayız... zorundayız...