OKUL PROGRAMI - ORTAK PİYASA DÜZENİopdproje.org/Contents/Upload/docs/40.pdf · 2019-12-06 · değerlendirilmesi ve uyguladıkları programların başarısı ışığında izin

This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey.

Bu proje Avrupa Birliği ile Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortak finanse edilmektedir.

Technical Assistance for Development of a Strategy for Alignment with Common Market Organization (CMO) Requirements

Ortak Piyasa Düzeni (OPD) Gerekliliklerine Uyum için Strateji Geliştirilmesi Teknik Yardım Projesi

TR2014/AG/10-A1-01/001 EuropeAid/138004/IH/SER/TR

OKUL PROGRAMI Giriş

AB Okul Programı, Ortak Tarım Politikasının bir parçası olarak 2017-2018 öğretim yılı öncesinde 1 Ağustos 2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Tasarlanan programın amacı çocuklara sağlıklı beslenmenin faydalarını anlatmak ve çocukları meyve, sebze ve süt tüketimlerini artırma konusunda teşvik etmektir. Tarımla olan bağlantıyı yeniden kurmak ve çocukları bu konuda eğitmek ise programın bir diğer önemli amacıdır.

Yeni Okul Programı, Ağustos 2017 öncesinde uygulanan iki ayrı okul programının (Okul Sütü Programı ile Okul Meyve ve Sebze Programı) yerini almaktadır. Yapılan faaliyetlerin etkinliğini artırmak, idari ve kurumsal yükü hafifletmek ve gerek katılımcılar gerekse Üye Devletler açısından gereklilikleri basit hale getirmek amacıyla iki program birleştirilmiştir. Okul programları reformu sonrasında AB ve Üye Devletler seviyesinde yoğun bir istişare ve değerlendirme süreci yaşanmıştır. Farklı politika seçeneklerinin analiz edilmesi sonucunda, Ortak Tarım Politikasının Okul Programları aracılığıyla amaçladığı özel hedeflere ulaşmasının en uygun ve etkin yolunun, ortak bir yasal ve finansal çerçeve kapsamında benimsenen bütüncül bir yaklaşım olduğu sonucuna varılmıştır.

Programa katılım Üye Devletler için zorunlu değildir. Ayrıca, ulusal seviyede uygulama konusunda Üye Devletlere büyük esneklik sunulmaktadır. Üye Devletler her yıl programı uygulamayı isteyip istemedikleri konusunda bir karar verirler ve AB bütçesinden yıllık tahsisat almak için başvuruda bulunurlar. Bir Üye Devlet, programın sadece bir bileşenini uygulamaya karar verebilir; örneğin öğrencilere sadece süt ve süt ürünleri tedarik edilmesini seçebilir. Üye Devletler arasındaki farklı tüketim biçimleri de dikkate alınarak, programa katılan Üye Devletler ve bölgelerin, kendi stratejileri bağlamında eğitim kurumlarında çocuklara verilmeye uygun olan ürünlerden hangilerini dağıtacaklarını seçmelerine imkân tanınmıştır. Bununla birlikte, Üye Devletler hedef grupta azalan süt veya sebze ve meyve tüketimi konusunda amaca yönelik tedbirleri uygulamaya koymayı da değerlendirebilirler.

Programın etkin olarak uygulanması için hazırlık ve uygulama aşamasında eğitim sektörü (hedef çocuk grubunun, dağıtımın en uygun yönteminin, destekleyici tedbirlerin vb.nin seçilmesi konusunda), sağlık sektörü (ürünler, hedef grup vb.nin seçilmesi konusunda), üreticiler/distribütörler ve ebeveynler dâhil olmak üzere diğer paydaşlarla birden çok sektörü kapsayan bir işbirliği ve istişare gereklidir.

Hedef grup

Programla birlikte, tarımsal ürünlerin dağıtımının daha iyi hale getirilmesi amaçlanmıştır. Özellikle Üye Devletlerin yetkili makamları tarafından idare edilen veya yetki verilen kreşlere, anaokullarına ya da ilk-orta öğretim kurumlarına devam eden çocukların yeme alışkanlıklarının daha iyi hale getirilmesi amaçlanmaktadır. Her Üye Devlet, hedef grubu ulusal düzeyde tanımlamaktadır.

2




Ortak Piyasa Düzeni (OPD) Gerekliliklerine Uyum İçinStratejisinin Geliştirilmesi Teknik Yardım Projesi


Ulusal Strateji

Ulusal veya bölgesel stratejinin hazırlanması, herhangi Üye Devletin Okul Programına katılımı konusunda bir ön koşuldur. Altı yıllık dönemi kapsayan bir Strateji bağlamında, programın etkinliğinin ölçülmesine yönelik hedefleri ve göstergeleri, hedef gruplar, dağıtılan ürünler, teslimat sistemi, vs. gibi programın uygulanmasına ilişkin hükümler veya düzenlemeler tanımlanmaktadır. Üye Devletlerin kendi stratejilerini düzenli olarak güncellemelerine, kendi önceliklerinin veya hedeflerinin ölçülmesi ve yeniden değerlendirilmesi ve uyguladıkları programların başarısı ışığında izin verilir.

Bütçe

Avrupa Birliği tarafından sağlanan Birlik yardımı, dağıtım konusundaki gönüllü yaklaşıma uygun olarak okul meyve ve sebze programı ve okul sütü programı için ayrı olarak tahsis edilmektedir. AB’nin program için eğitim öğretim yılı başına tahsis ettiği bütçe 250 milyon Avro’dur. Bu bütçenin 150 milyon Avro’su meyve ve sebze için, 100 milyon Avro’su ise süt için tahsis edilmiştir. Bu yardım, aşağıdaki hususlar da dikkate alınarak Üye Devletlere tahsis edilir:

• İlgili Üye Devlette altı-on yaş aralığındaki çocukların sayısı,• İlgili Üye Devlette bölgelerin gelişmişlik düzeyi.

Her Üye Devlet, başlangıçta garanti edilmiş bir “ulusal zarfa” sahiptir. Ancak bundan daha az ya da daha çok tahsisat için başvuruda bulunabilir. Ulusal eş-finansman zorunlu olmamakla birlikte Üye Devletler ulusal bağlamda bir ilave yapabilirler.

Grafik 1: Programın meyve ve sebze bileşenine ilişkin, Üye Devletler arasında bir öğretim yılında AB bütçesinden yapılan ilk tahsisatlar (150 milyon avro)

Fransa

Almanya

İtalya

Romanya

Hollanda

Belçika

Portekiz

Yunanistan

Çek Cumhuriyeti

Macaristan diğerleri

3






Grafik 2: Programın süt bileşenine ilişkin, Üye Devletler arasında bir öğretim yılında AB bütçesinden yapılan ilk tahsisatlar (100 milyon avro)

AB tarafından sağlanan finansman kapsamında şunlar bulunmaktadır: • Çocuklara verilecek meyve, sebze ve sütün tedarik edilmesi;• Eğitim tedbirleri (program bütçesinin azami %15’i);• Program bütçesinin azami %10’u olacak şekilde aşağıdaki hususlar da dahil ilgili

maliyetler:o Tanıtım,o Programın izlenmesi ve değerlendirilmesi.

Programın kapsamı

Program kapsamında şunlar bulunmaktadır: • Eğitim kurumlarında çocuklara meyve, sebze ve süt ürünlerinin dağıtılması;• Sağlıklı beslenme, tarım, vb. konularda ilave eğitim tedbirlerinin güçlendirilmesi. Bu

tedbirler, seçilen tarımsal ürünlerin tüketiminin artırılması ve sağlıklı beslenmealışkanlıklarının oluşturulması konusundaki kısa ve uzun vadeli amaçlara ulaşılmasıiçin gereklidir;

• Tüketimde orta vadedeki değişikliklere özellikle dikkat edilerek Üye Devlette okulprogramının etkinliğinin doğrulanmasına yönelik olarak gerçekleştirilen programetkinlik ve izleme değerlendirmesi,

• Tanıtım faaliyetleri – Okul Programı hakkında farkındalığın ve Birlik yardımınıngörünürlüğünün artırılmasına ilişkin faaliyetler.

diğerleri

Romanya

Fransa

Almanya

İtalya

Hollanda

Portekiz

Macaristan

Belçika

Çek Cumhuriyeti

Yunanistan

4






Dağıtılan ürünler

Taze meyve ve sebzelerin ve içme sütünün tüketiminde tespit edilen azalma eğilimi, bu ürünlerin Okul Programı kapsamında öncelik olarak tanımlanmasına neden olmuştur. Bunun, sınırlı bir bütçe içinde dağıtımın etkisinin artırılmasına yardımcı olması gerekmektedir. Kalsiyum emilimine ilişkin beslenme tavsiyelerine göre hareket edilmesi ve belirli ürünlerin tüketiminin teşvik edilmesi veya çocukların belirli beslenme ihtiyaçlarının karşılanması için Üye Devletlerin, o esnada içme sütü dağıtıyor olmaları koşulu ile çocukların sağlığı üzerinde faydalı etkileri olan yoğurt ve peynir gibi tatlandırıcı, sebze, kuru yemiş veya kakao ilave edilmemiş başka süt ürünlerini dağıtmalarına izin verilmektedir. Üye Devletlerin o esnada taze meyve ve sebze dağıtıyor olmaları koşulu ile işlenmiş meyve ve sebzeürünlerini dağıtmalarına da izin verilmektedir.

Ayrıca Programın sağlık boyutu nedeniyle öğrencilere dağıtılan ürünlere tatlandırıcı veya yapay lezzet artırıcı ilave edilmemeli ve bu ürünlerin ilave şeker, tuz veya yağ içermemesi hedeflenmelidir. Üye Devletler, sağlıklı yeme alışkanlıklarının teşvik edilmesi amacıyla, sağlık ve beslenmeden sorumlu ulusal makamların, tedarik edilecek ürünlerin bir listesinin hazırlanması sürecine uygun şekilde katılmalarını sağlarlar.

Ayrıca Üye Devletler, yerel ve bölgesel ürünlerin çocuklara dağıtımının sağlanması için de çaba göstermelidir.

Okul programlarının değerlendirilmesi

Değerlendirme, Okul Programının zorunlu bir bölümüdür. Katılımcılardan alınan yorumlar esas alınarak, Programın etkinliğinin değerlendirilmesi için yararlı bir araçtır. Bu değerlendirme sonucunda, programın hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığı ve hangi ölçüde ulaşıldığı konusunda bilgi elde edilir ve ayrıca tavsiyelerin oluşturulmasına yönelik bir zemin hazırlanır.

Programın sonuçları, gelecek yıllarda okullarda ücretsiz sebze ve meyve porsiyonlarının tedarik edilmesinin, sağlık için meyve ve sebze tüketiminin önemi hakkındaki farkındalığın artırılması ve özellikle meyve tüketimi alışkanlığı ile ilgili olarak çocukların yeme alışkanlıklarının aşamalı olarak etkilenmesi yoluyla çocukların daha fazla sebze ve meyve tüketmelerine yönelik etkin bir strateji olabileceğini göstermektedir.

Müdahale kapsamındaki grup dikkate alındığında, Okul Meyve ve Sebze Programının başka olumlu etkileri olduğu da belirlenmiştir. Bu olumlu etkiler, en çok çocukların ve öğrencilerin beslenme davranışlarına ilişkindir. Örneğin, meyve ve sebzelerin sağlıkla ilgili yönleri konusunda bilgilenmeleri, tüketim seviyeleri, meyve ve sebze tüketimi konusunda daha az engelle karşılaşılması, sebze ve meyve yeme konusunda daha istekli davranılması (anne ve babaların görüşlerine göre), genel olarak meyvelerin ve bir sebze olarak biberlerin daha çok tercih edilmesi, tatlı içecekler/tatlıların daha az tercih edilmesi gibi.

Meyve tüketiminde gözlemlenen artışa karşın endişeye neden olan iki önemli konu bulunmaktadır:

5






- Program, sebze tüketimini sadece az bir miktarda artırmıştır.- Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan tavsiyeler ile karşılaştırıldığında toplam

meyve ve sebze tüketimi hala çok düşük düzeydedir.

Aynı zamanda, programın değerlendirilmesi sonucunda, çocuklar büyüdükçe örneğin evden çıkmadan önce kahvaltı etmeme veya okulda ikinci bir kahvaltı yapmama da dahil olmak üzere yeme alışkanlıklarında başka bozulmalar da olduğu da ortaya konulmuştur.

Ulaşılan olumlu etkilerin daha da güçlendirilmesi, sürdürülmesi veya takviye edilmesi ve ayrıca performansını zayıflatan belirli bölümlerin düzeltilmesi için gelecekte uygulanacak okul programının, okulun bütün çevreyi kapsayan faaliyetleri ile desteklenmesi ve çocukların, bir arada yeterli uzunluktaki ikinci kahvaltılarını yapmalarını, doğru şeklide dengelenmiş okul öğle yemeklerini yemelerini, okul kantinlerinden sağlıklı ürünleri satın almalarını ve fiziksel faaliyette bulunmalarını mümkün kılması tavsiye edilmektedir. Program ayrıca ebeveynlerin katılmalarını da içeren yoğunlaştırılmış eğitim faaliyetleri ile de desteklenmelidir. Çocukları sebze yemeye teşvik eden faaliyetlere özel önem verilmelidir. Bu faaliyetler, programın çocukların başka yeme alışkanlıkları üzerindeki muhtemel olumlu etkisi kapsamında, sadece meyve ve sebzelerle ilgili olarak yapılan çalışmaları değil aynı zamanda kendi sağlıklı seçimlerini yapmaya onları teşvik edecek şekilde çocukların eğitilmesini de kapsamalıdır.

6






Arıcılık Sektöründe YardımGiriş

Avrupalı arıcılar yüksek üretim maliyetleri, üçüncü ülkelerden ithal edilen ürünlerin getirdiği güçlü rekabet ortamı, arı kolonilerinde yaşanan kayıplar, hastalıklar, iklim riskleri, artan kirlilik gibi bir dizi sorunla karşı karşıya bulunurken; AB, dünyanın en büyük bal üreticisi olmasına rağmen, net bal ithalatçısı olmaya devam etmektedir.

Dolayısıyla AB’de bal ve diğer arıcılık ürünlerinin üretilmesi ve pazarlanmasına yönelik genel şartların iyileştirilmesi amacıyla AB tarafında bu konuda bir adım atılmasına ciddi ölçüde ihtiyaç duyulmuştur. AB’nin mali desteği sayesinde, arıcılık sektörü arıcılık yapılan çiftliklerini kurmak veya modernize etmek suretiyle önemli bir gelişme kaydetmiş ve bu durum da sektörün rekabet gücünün iyileşmesine ve artmasına yol açmıştır.

Arıcılara yönelik Avrupa programları yarı-geçimlik çiftliklerin geliştirilmesi, genç çiftçilerin faaliyete başlaması veya arıcılık ürünlerinin üretimi ve pazarlamasına yönelik şartların iyileştirilmesi hususlarını içermektedir. Bu programlara erişim sağlamak suretiyle arıcılar gerek iç piyasada gerekse ihracat piyasalarında rekabetçi ürünler elde etmek için faaliyetlerini geliştirmek üzere onaylanmış biyolojik malzeme, arı kovanları ve modern arıcılık ekipmanları satın alabilmektedir.

Arıcılıkta yardım programı gönüllülük esasına dayanmasına karşın, bütün Üye Devletler bu programı son yıllarda uygulamaktadır.

Tedbirler

Programların amacı, üretime ilişkin genel şartların ve Avrupa Birliği içinde arıcılık ürünlerinin pazarlanmasına yönelik iyileştirilmeler yapılmasıdır. Üye Devletler, arıcı birliklerine danışarak sekiz uygun tedbire başvurabilir. Bu tedbirler şöyledir:

1. Arıcılara ve arıcı örgütlerine teknik destek;2. Arı kovanı istilacıları ve hastalıklarla, özellikle de varroasis ile mücadele;3. Yaylacılığın rasyonalizasyonu;4. Arıcılık ürünlerinin analizi için laboratuvarları desteklemeye yönelik tedbirler;5. Kovanların yeniden doldurulması;6. Uygulamalı araştırma programları;7. Piyasa izleme;8. Piyasadaki ürün potansiyelinden faydalanmak amacıyla ürün kalitesini iyileştirme.

Birlik katkısı, Üye Devletlerin karşıladığı giderlerin %50’sine denk gelmektedir. Programdan yararlanmaya hak kazanabilmek için sektöre ilişkin bir çalışmanın, yani, güvenilir bir belirleme yöntemi ile doğrulanan ve kovanların toplam sayısını kapsayan üç yıl süreli bir ulusal programın hazırlanması gerekmektedir. Bununla birlikte Üye Devletlerin Avrupa Komisyonu’na programın her tedbirine ilişkin performans göstergelerinin değerlendirilmesi ile ulaşılan sonuçları ve harcama özetini içeren yıllık bir uygulama raporunu sunmaları da şarttır.

7






Bütçe 2017-2019 programı kapsamında, 28 AB Üye Devletindeki ulusal arıcılık programları için 216 milyon Avroluk bir harcama yapılacaktır. 2014-2016 dönemi için tahsis edilen fon ile karşılaştırıldığında %9’luk bir artış söz konusudur. Bütçenin yarısı AB bütçesinden gelecek olup diğer yarısı Üye Devletler tarafından karşılanacaktır.

Sonuç Son üç program boyunca, bütün Üye Devletler, ulusal arıcılık programlarını uygulamış olup, Birlik fonlarının %92’sinden fazlası kullanılmıştır.

Tablo 1: Arıcılıkta Avrupa Birliği fonlarının tahsisi ve kullanımı 2013 arıcılık yılı 2011-2013 programları

2014 arıcılık yılı 2014-2016 programları

2015 arıcılık yılı 2014-2016 programları

Her arıcılık yılı için kullanılabilecek Birlik fonları (avro)

32.000.000 33.100.000 33.100.000

Üye Devletler tarafından kullanılan Birlik fonlarının tutarı, (avro)

29.160.781 30.430.265 30.874.274

Kullanım oranı %91 %92 %93 Kaynak: Avrupa Komisyonu

Documents

OKUL PROGRAMI - ORTAK PİYASA DÜZENİopdproje.org/Contents/Upload/docs/40.pdf · 2019-12-06 · değerlendirilmesi ve uyguladıkları programların başarısı ışığında izin