Oltadaki Balık Türkiye - Mehmet Emin Değer

7/28/2019 Oltadaki Balk Trkiye - Mehmet Emin Deer

1/195


2/195

BZDEN B R *

Rfat Ilgaz

Hak adam olduu kadar halkn da adam, hakszlklar karsnda belgeli, becerilisavunucumuz olan Emin Deer'in emek rn yaptyla babaaym.

Tandm, biraz da kendisinden rendiim kadaryla, yremizin bu sevilen adamnsizlere de tantaym: M. Emin Deer 1927'de Kastamonu'da dodu. Orta renimini buradayaptktan sonra Ankara niversitesi Hukuk Fakltesi'nde yksek renimini bitirerek, 1951ylnda Hakim Temen olarak Silahl Kuvvetler'de greve balad. 1960'da Milli SavunmaBakanl Hukuk Mavir Yardmclna atanan Deer, 1968'de Hukuk Maviri oldu. Bugrevinde Trkiye-ABD ilikilerinin bamszlmza drd glgeyi saptam, ABD'ligrevlilerin kendilerinden yksek rtbede olan subay ya da generallerimize kar sttenbaklarn iine sindirememitir. Yardm mallarnn hukuksal statsn saptamak iin YardmKurulu'ndan bir heyetle yaplan bir grmede, aka "Bu mallar zaten bizim, siz sadecekullanc durumundasnz, bu koullarda aramzdaki 1947 szlemesi Dnda, bu mallarnhukuksal stats aranmaz." dediklerini, tutum ve davranlaryla, veren insanlarn sttenkmser baklarn bugn bile anmsarken, o gnk acy duyumsadn sylemektedir. VeTrkiye-Birleik Amerika ilikilerini belgeleyerek almaya balamasnn bu olaya balolduunu zellikle vurgulamaktadr.

Silahl Kuvvetler'deki almalar sonucu, Gelibolu'daki kinci Kolordu KdemliHakimliine atanan Deer 1971 ylnda bu grevden emekliye ayrlmtr.

M. Emin Deer, tank olduu ilikileri, belgesel bir almayla ClA KONTRGERLLAVE TRKYE ad altnda yaynlad yaptla byk ilgi grmtr.

Deer, bu kez de yeni almalaryla emperyalizmin yardm ad altnda szlemelerlebir lkeye nasl girdiini, ilgili lkeleri yerli ibirlikilerle her ynden gizli bir igale urattn,

iliki kurduu lkeleri blgesel karlar iin kullandn, emperyalizmin kendi belgelerinedayanarak aklamaktadr. Bu balamda Trk dostu (!) olarak tannan Richard Perle'nin birsyleideki szleriyle, Trkiye'nin Ortadou'da emperyalizmin bekiliine uygun grldnekinmeden syledii, yine bir baka Trk dostu (!) eski ABD Trkiye Bykelisi McGhee'nin Trkiye'nin srekli yardm isteini biraz alayc bir biimle syledikten sonra "bereketne Trkler kle, ne de Amerikallar aptald." szleriyle bize ders verdii anlalmaktadr.

Amerika i ve d siyasasn okuluslu irketlerin karlarna gre dzenlendii,emperyalizmin smr ilkelerinin de bu irketlerce saptand, Rockefeller'in BakanEisenhowera yazd 1956 tarihli bir mektup ve daha baka belgelerle deerlendirilmekte veRockefeller'in bu mektubunda Trkiye'nin OLTAYA YAKALANMI BALIK olduu, bu nedenlede yeme gereksinimi bulunmad aklanmaktadr.

Trkiye'nin, 1947'lerden bu yana emperyalizmin tuzaklarnda geen yar bamlyaam belgelerle anlatlmaktadr. Emperyalizmin tuzaklarndan kurtulmann yolu, Deer'egre bu tuzaklara neden ve nasl drldmz renmeden bulunamaz.

Demek Orhan Veli'nin dedii gibi, rak iesinde deil de, bir de oltada balk olmakvar, bu usuz bucaksz smr dzeninde. Oltaya yakalanm baln yeme gereksinimiyoktur! yle ya... Zokay yutan balk yemi neylesin!..

Gel gelelim danmanlar, zerlerine den ii yapacak Bakan Eisenhoweruyaracaklardr mektuplarla:

"birliine hazr yerli iadamlarna yardm arttrmal, buna dayanarak politiketkilerinin artmas salanmaldr."

* (*) Rfat Ilgaz'in lmnden nce yazd son yazdr.


3/195

Kimdir bu oltay yutturan? Ev sahibi olmak isteyen bir bezirgan m, klkuyruk bir kiracm, sradan bir konuk mu, srtmzdan geinmeye kalkan bir snt m? Yardm, D yardmdiye bize bostan bekilii yaptrmaya kalkan akgz bir toprak aas da olabilir, hembostanmzdan, hem bekiliimizden yararlanmaya kalkan bir aalarn aas da olabilir.

Trk dostu bir ABD'li yle aklyor bu ilikiyi kitapta:

"En iyi yapacamz i, Trkiye'nin kendisini korumasn salamaktr. ok daha azmasrafl yaklamdr bu. Yeni emperyalizmin amac da budur. Yeni emperyalizm, ticaretinbayra altnda genileyecek, yaylacak, sermayenin uluslararaslamas ile balayacak veazgelimi lkeleri igal altna alacaktr. Gvensizliini ve bamszln koruma, ekonomikgelimesini yardm anlamasyla salayacak! Dost gl altnda, dostluk, zgrlk, eitlikaldatmacalaryla...

Emperyalizm saldrlarla deil, dostluk trkleriyle girecek, yardm anlamalarylayerleecektir. Oyun byle aktan aa oynanp dururken azgelimi lkelerin siyasaliktidarlar da kendi baarlaryla durmadan vneceklerdir.

Azgelimi memleketleri zendirmeli, destekli, denekler, bir verip yirmi almalsnzekimeleri, balar, az faizli D yardmlar derken giydirilmi canl sava aralar ekiglerin konulandrlma eylemleri, slerden yararlanma biimlemeleri...

Eer smr dzeninin Ortadou'da srp gitmesi gerekliyse yeni yeni blmeynetme kurallar da uygulanmal ki emperyalizm tm kurallarnca uygulanm olsun."

Bu konuda biraz da Sakncal Piyademize kulak verelim. Smrmek mi gerekiyor,bunun bir yolu daha var, ovenizm! yle diyor SAKINCALI PYADE'miz Uur Mumcu:"ovenizm, emperyalist devletler iin birer ara olarak kullanlr."

"ovenizm kendi soyunu teki soylardan stn gren banaz ulusuluk anlamnagelir. Bu banaz ulusuluk saldrgan siyasetlerin, ideolojilerin de temel kaynadr."

"Her ulusun devrimcileri ve sosyalistleri olduu gibi ovenleri de vardr. Almann da

vardr, kalyann da vardr... spanyol'un da vardr... Trkn de... Krdn de vardr!ovenizmin bar getirdii ve adna servenlere klan uluslara yarar salad hi

grlmemitir. ovenizmin sonu hep kan ve gzya doludur."

"kurtulu Sava ncesi ve sonrasnda Arap-Krt liderleri ngiliz stihbaratServislerince kullanldlar."

"1919 ylnda 10 Temmuz gn Lord Curzon'a gnderilen gizli telgrafta da Krtlerinmanda istedikleri bildirilmekteydi. ngilizler blgede bir Krt Devleti kurdurmak istiyorlard."

"Blge bir petrol blgesiydi, ngilizler Krtlerle bu nedenle ilgileniyorlard. Bu amaSevres Antlamas ile gerekleiyordu. 1925 ylnda Musul Sorunu da bu yzden patlakvermitir."

"70'li yllarda da Irak'taki Krtler, ABD tarafndan destekleniyorlard."

"Her oven akm, baka bir oven akm dourur. Etki ve tepki kural en ok bualanlarda geerlidir."

"Krt sorununun ABD destei ile zmlenecei, ABD destekli Krt ovenizmininblgede yeni sorunlar douraca da pek yaknda anlalacaktr!"

ABD'nin ovenizmden yararlanarak azgelimi lkeleri oluturan halklar, aznlklarhatta dinleri, mezhepleri, tarikatlar birbirine kaptrp banbalar oluturmaya kalkrken,bast dal kesmekte yine kendisinin getirdii okuluslu irketler oluturup smrme kuralngeersiz duruma drmektedir. Ki bu okuluslu irketlerin de en banda petrol irketlerigelmektedir.

lhan Seluk 26 ubat 1974 gnl yazsnda okuluslu irketlerin dnyay ynetirkendevletleri aan politik etkinliklerine dikkat ekmekte ve zellikle petrol irketlerinden baka


4/195

gelen yedisine 7 Kz karde adn takmaktadr.

lhan Seluk, Arap petrollerinin ardnda bu irketlerin bulunduunu, szgeliiARAMCO'yu yedi kz kardein nn oluturduunu vurgulamaktadr.

9 Mart 1993... lhan Seluk "Pencere"sinden bakyor

"Btn Bat, Saddam'a kar birleti!"Neden?

"Kuveyt'in petrol kaynaklarna el att iin!" "Biz durur muyuz! Bir koyup yirmi almakiin tfek bana!" "Ortadou petrolnn gerek efendisi Bat zenginler kulbdr. Amerikanaskeri de bu nedenle krfezde nbet tutuyor."

Sakncallar adna Emin Deer kardeimiz de grev banda. Bir gz zokay yutanbalkta, bir gz Kltr Evi'nden kap Dar edilmi memleketlisinde. Bir savunucu olarak buhakszl da yle gslyor:

"ada Trkiye'nin aydnlamasna sekseni akn yaptyla katlan ada bir sanaterine verilen bir onur belgesine saldr vardr. Bir hakkn, bir beldenin seilmi Belediye

Bakannca seilmi, o belde halknn onay ile verilmi bir hakkn geri alnmas olay ile karkarya bulunuyoruz. Bu olay nedenleri ve sonularyla tartmalyz. Bahelievler BelediyeBakan'nn bu karar her eyden nce, Trk aydnlanmasna kar bir sava almasdemektir. Burada cezalandrlan Rfat Ilgaz'n dnya grdr. te yandan bu olay RefahPartisi'nin lke ynetimine geldiinde sanat bile ideolojinin emrine vererek, ada dncedahil her eyi kendi dnya grlerine gre dzenleyeceklerini gstermektedir. zetleaydnlanmaya alan her kap kapanacak demektir. Rfat Ilgaz toplumsal elikileri ac birglmseyile dudaklardan insan yreine ve dncesine aktaran bir sava. O ad silinmez.Silinmesi o yrenin kaznmaz ayb olur. Ona kulak verelim, hem de ge kalmadan:

"Kaldr ban kan uykulardan

Byle yrek, byle atardamarAtmaz olsun!Ses ol, k ol, yumruk ol!Karayeller bana indirmeden atnSel sular bastn topra dnm dnmAlp gtrmeden byk denizlereabuk ol!"

Sakn ge kalm olmayalm. Hayr!

Tam a balamann doan gnler Szm geri alyorum, henz senden gemedi,

arkada!

"Tam a ie balamann doan gnlerYrt otuzunda aldn diplomayAlfabetik ocuk ol!"

Szm bitmedi daha. u dizelerimi de dinle. Sonra babaa kal Deer'li yazarkardeimle:

"Bir bulut, ne zamandr stmzdeYurt geniliinde bir bulut, kurun arlndaNilferler sularmzda aar mevsimsizDolanr ayaklarmza boum boum


5/195

Yapraklarnda iri le sinekleri uua hazr.Gz gz oyulmu gzlerimiz biz krzGz ukurlarmzda radarlar frl frl dnerKrz, el yordamyla yayoruz bu yzdenYeni krler peydahlarz uyur uyanrAyak altnda ezile dursun karnca srleriEzenlerle bir olmu yayoruz ne gzelizme onlardan, iindeki ayak bizden ne iyi.Krz biz, kr uulara amz topramzHa dt, ha decek elik gagalardanMantar mantar alan tohumlar scaktaGzlerimizi bir pula satp gemiiz bir yanalmesini bilenlere yz evirmemiz bundanKrz gzbebeklerimize mil ekilmi milAcmasz bir namlu akamzda soukTetikte kendi parmamz yabancnn deil."


6/195

OLTADAK BALIK TRK YE

"Biz askeri paktlarmz kurmay ve salamlatrmay hedef alan tedbirlere devametmeliyiz... Byk lde politik ve askeri nfuz garantileyecek genilikte bir ekonomikyaylma plann Asya, Afrika ve dier az gelimi blgelerde uygulamak zorundayz... -

Yardmda- birinci gruba, bizimle dost olan ve bize uzun sreli askeri paktlarla balanm olanlkeler girer. Bu lkelere yaplacak yardmlar ve alacak krediler ncelikle askeri nitelikteolmaldr. OLTAYA YAKALANMI BALIIN YEME HTYACI YOKTUR. Bu noktada DileriBakanl ile ayn fikirdeyim, geniletilmi iktisadi yardm, -rnein TRKYE'YE- bazhallerde dnlenin tersi sonular verebilir. Yani BAIMSIZLIK eilimini artrp, mevcutaskeri paktlar zayflatabilir. Bu tip lkelere -TRKYE gibi - dorudan doruya iktisadi yardmda yaplabilir, ama bu bize uygun ve bal hkmetleri iktidarda tutacak ve bize dmanmuhalifleri zararsz brakacak biim ve miktarda olmaldr.

Bunlarla balantl olarak zel sermaye yatrmlarm da ayarlamak gereklidir.Hkmet, zel sermaye yatrmlarn cesaretlendirmeli ve onlardan akllca yararlanmasnbilmelidir. Bu yatrmlar yardmyla birok politik amaca ulalabilir.

Bu tip zel sermaye yatrmlar zamanla btn gayr meru muhalefeti ve politikamzakar mukavemeti ortadan kaldrabilmen veya ntralize edebilmelidir.

Ayrca bizi desteklemekte kararsz ve sallantl olan btn ahsi teebbs ve menfaatevrelerini etkilemelidir.

Ayn zamanda ABD ile ibirliine hazr yerli iadamlarna yardm artrmal ve bylecebu iadamlarnn, LGL LKENN EKONOMSNDE kilit noktalarn ele geirmeleri, bunadayanarak politik etkilerinin artmas salanmaldr."

Nelson A. ROCKEFELLERN

Bakan Eisenhowera yazd mektup'tan


7/195

DAVET*[*]

Drt nala gelip uzak asya'dan

Akdeniz'e bir ksrak ba gibi uzanan

bu memleket bizim!

Bilekler kan iinde

Diler kenetli, ayaklar plak

ve ipek bir halya benzeyen toprak,

bu cehennem, bu cennet bizim

Kapansn el kaplan

bir daha almasn

Yok edin insann insana kulluunu

Bu davet bizim

Yaamak bir aa gibi tek ve hr

Ve bir orman gibi kardeesine

bu hasret bizim.

Nzm Hikmet

EHTLER***

ehitler, Kuvvay Milliye ehitleri,

mezardan kmann vaktidir!

ehitler, Kuvvay Milliye ehitleri

Sakarya'da, nnnde, Afyon'dakiler

Dumlupnar'dakiler de elbet

ve de Aydn'da, Antep'te vurulup denler,

siz toprak altnda ulu kklerimizsiniz

yatarsnz al kanlar iinde.


siz toprak altnda derin uykudayken

dman ardlar,

satldk, uyann!

Biz toprak stnde derin uykulardayz,

kalkp uyandrn bizi,

uyandrn bizi!


mezardan kmann vaktidir!

Nzm Hikmet 1959

* (*) Kuvvay Milliye Destan'ndan* (**) Nzm Hikmet, Btn Eserleri-iirleri, cilt 2, s.242, -Sofya Basks- 1967.


8/195

GR

"eki g kkl bir ban gibi!.. bann ban keskin bir bakla kesebilirsiniz, amakkn karamazsnz. karmaya kalktnzda nelerle karlaacanz bilinmez!" [1]

22 Ocak 1993 gn TV-1'de haberleri izlerken iittiim bu szleri, TrkiyeCumhuriyeti'nin Babakan sylyordu. nce bir aknlk geirdim. Acaba, gerek miydi?Evet gerekti ve DYP Meclis Grubu'nda Demirel, dnceli ama kararl bir yzlekonuuyordu. Hemen Demirel'in birka gn nce, 18 Ocak gn ABD, ngiliz ve FranszBykelilerinin olaan D ziyaretlerinde, eki G'n faaliyetleri ile ilgili toplantkndaki yz ifadesini anmsadm. Deyim yerindeyse, zpkn yemi gibiydi. Ve hrslyd...Sorular yantlarken syledikleri, gemite yaplan bir yanla iaret ediyordu.

O toplantda neler konuuldu bilinmiyor, ama apar topar gelen bykelilerin,Trkiye'nin egemenlik haklarn incitici szler syledikleri dnlebilir. Konu, ncirlikss'nn, bizim iznimiz dnda kullanlmasnn yaratt tepki olmalyd.

Son birka ay iinde ve zellikle son gnlerde, eki G szlemelere aykr olarak,Trkiye'nin bilgisi Dndaki uularla kamuoyunun ilgi oda oluyordu. [2] Demirel, o gnGenelkurmay Bakanyla da konutu. ncirlik ss'nn Trkiye'nin iradesi ve bilgisi Dndakullanlmas da ilk kez olmuyordu. 1958'de Lbnan olaylar srasnda, ABD DenizPiyadeleri'nin ncirlik zerinden Lbnan'a aktarlmas, zamann muhalefeti CHP'nin liderismet Paa tarafndan eletirilmiti. Trkiye kamuoyu, Birinci Dnya Sava'na istemimizdnda girmemize ve Sevr'e kadar uzanan olaylara, Gben ve Breslaw adl iki Almankruvazrnn, bayramz asp Karadeniz'e alarak Sivastopol' bombalamasnn nedenolduunu bilmektedir. Trk kamuoyu ite bu bilin iinde ve kendi topraklarndan bakalkelere yaplan saldry ulusal istence kar saygszlk sayd, ho grmedii iin, bu gibikonularda ok duyarldr. Daha sonra U-2 casus uaklar olay, Krfez Sava srasnda daABD uaklarnn ncirlik ss'n kullanmalar gibi olaylara kar, kamuoyundaki ar duyarlk,

doal olarak siyasal iktidarlar g durumda brakmtr.

Hemen Demirel'in, bykelilerle yaplan toplantdan ktaki szlerini anmsadm.

"eki G korkuluk deil ya! Oraya getirildiine gre, geli amacna uygunalacaktr, ne yapacan biliyorsunuz demektir. Buna batan izin vermisiniz! Biz izinvermezdik." [*] Bu szler, elbet bir yandan da ANAP Genel Bakan Mesut Ylmaz'a yantt.

1 smet nn, 1964'de ABD-Trkiye ilikilerinin bamszlmza drd glgeden yaknrve der ki: "Bamsz i politika d politika gdemez havanda su dversiniz. Zannetmeyin kolay itir.(Kurtulmak iin) teebbs ettiinizde banza neler gelir bilemezsiniz."

2 eki G'n ncirlik ss'n denetim dnda kulland olaylar basna yansd kadar ile

unlardr1- "Amerika'ya ait bir DC-130 ua gvenlik kuvvetlerinin bilgisi dnda Yksekova karayolupistine ini yapmtr. Eer, bundan sonra ad geen piste baka iniler olacaksa, bunun bildirilmesi..."

2- Yine Asayi Blge Komutanl'ndan Diyarbakr'daki Blge Valilii'ne bir baka yaknma:"25.5.1991 gn saat 12.20'de ABD'ye ait bir chinok tipi helikopterin Boyunkaya ve Keneli

kylerine ve bu kylerin civarna zellikle ukur blgelerine inip kalkt, mteakiben ayn helikopterinNuh Peygamber blgesine indii ve Silopi istikametine gittii tespit edilmitir."

"...len saatlerinde Cudi Da Nuh Peygamber blgesinde zaman zaman inip kalkt grlenABD'ye ait ift pervaneli helikoptere Cevizdz'ndeki birliklerce blgemizde uarken, msaadeli ikazatei yaplm, helikopterin pilotlar yakalanarak ABD komutanna gtrlmtr. Gayrimuntazamuuun sebebi sorulduunda, test uuu yapld cevab alnmtr.

3- Bunlar sadece birer rnek. Ancak Asayi Blge Komutanlndan Olaanst Hal BlgeValilii'ne giden saysz yazlarn zeti yle:

"Mttefik kuvvetlere ait hava aralarnn yrrlkteki kurallar ihlali devam etmektedir."(Yaln Doan-Milliyet Gazetesi, 3 ubat 1993.)* Gerekten Demirel 1967de U-2 casus uaklarnn uuuna izin vermemi. Haha ekiminin


9/195

Ve anlam u olmalyd. eki G'n ABD'li komutan, ne kural, ne de Trk hkmetinidinliyor... te Demirel'in bardan taran bu olmal. Krsdeki Demirel, bu szleri bilinle vekararllk iinde sylediini anlatmak iin olsa gerek, szlerinin altn izercesine konumasnyle srdrd:

"...Demirel, eki G'e ban dedi, diyeceksiniz..." TV'de gerisi gelmedi bu szlerin.

nce dndm ki, Demirel, her zamanki konuma biemi ile, "Demirel, eki G'e bandedi diyeceksiniz, bakn bunu yanl anlamayn..." diye srdrr ve enfes bir Aristo mantile szlerinin etkisini bir baka yne evirebilirdi. Bekledim, gerisi gelmedi...

Daha dorusu TV'deki blm burada kesildi!.. Basndan izlediimde rendim ki,Demirel, "Evet eki G, ban badr" diye yinelemi! [3][**]

DNM NOKTASI MI?

Acaba Demirel, bu olay rnekleyerek, Trk-ABD ilikilerinde bir dnm noktasolacak mesaj m vermiti? nk, eki G', yalnz u kadar personel ve uak, helikopterolarak grmek ve onun devinimlerini nlemek sorunu zmez. nk, gerekte eki G,

Trkiye'deki ABD varlnn ban badr. Aslolan o ban kurutmaktr. Trkiye eer, deiendnya koullarn da deerlendirerek Trk-ABD ilikilerini batan ele alabilirse, dze knyollan bulunabilir!..

Demirel'in, Karadeniz birlii Toplants'nda syledikleri daha da ilgintir:

"lkeler" diyor Demirel, "tek balarna kavgasn veremedikleri bir dnyaya karglerini birletirerek mcadeleye ynelmelidirler." [4]

Bu szler, yeni bir dneme alr m bilemiyorum? 1964 ylnn benzer bir olaynanmsadm. 22-23 Aralk 1963'te Rumlarn, EOKA destekli giriimleriyle balayan, KbrsTrklerine ynelik soykrm saldrlar, zaman zaman sryor ve ABD'nin oyalaycarabuluculuklar da sonu vermiyordu. smet nn babakand ve soruna zm arayanLondra Konferans sonusuz kalmt. Trkiye, 1964'n Haziran ay balarnda Kbrs'a

kmaya karar verdi. Metin Toker, "Demokrasimizin smet Paal Yllar"nda der ki: "Benimbildiim kadar, biz Kbrs'a kmaya ciddi olarak ilk defa 1964 yaznda azmettik. Oteebbsmz de, Johnsonun nl mektubuyla durdurulmutu... Trkiye'de yllarcahissedilecek Amerikan aleyhtarlnn duygusal temeli budur." [5]

Toker'in, Trkiye'deki Amerikan kartlna koyduu tan, ABD'ye bir tr arka kmakm bilemiyorum?

Toker'in, son deerlendirmesine katlmak iin, ABD'nin emperyalist emellerinibilmemek, dnyann teki lkelerindeki ve bizdeki oyunlarn gzard etmek gerekir. OysaToker, bu kansn yazdktan 15 sayfa sonra yle diyecektir:

"...Ksa zamanda anlald ki, Johnson da, smet Paa'ya tehis koymutu. Bu tehisin

gerei, Amerika'nn Trkiye'de smet Paa'nn yerini alacak bir babakan aramaya balamasoldu. "...General Porter diye bir Amerikal general geldi. General Ankara'ya bizzat BakanJohnson tarafndan gnderilmiti. Grevi, smet Paa'nn 'hayr' dedii birtakm teklifleri,Trkiye adna kabul edebilecek bir babakan aramakt... General Porter'in gelii gnlerinde

yasaklanmas istemini reddetmitir. imdi neden "eki G'" kovamyor? Bu sorunun yant bualmadadr.

3 19 Ocak 1993 gnl Cumhuriyet Gazetesi.** Demirel Cumhurbakan olarak bu kez 29 Haziran gnl Milliyet'teki aklamasnda,

ABD'nin Irak' 27 Haziran gecesi Hawk Fzeleriyle bombalamasna tepki gstermemesine; "Clinton'kramadk, ngiltere, Almanya, Fransa ABD'den yana" sylemiyle zr arayacaktr. "Dn dndr,

bugn de bugn, ne diyelim!.." dememeli, bu yanlla dur demeliyiz!...4 6 Mart 1993 gnl Cumhuriyet ve Hrriyet Gazeteleri.5 Metin Toker, Demokrasimizin smet Paal Yllar, s. 195.


10/195

ClA ajanlar da Trkiye'de bir anket yapyorlard..." [6]

Toker'e gre aranan, ABD'ye "evet" diyecek bir adayd! Babakan aday!

Toker, aile ilikileriyle birlikte, 1950'lerden sonra deneyimli ve baarl bir gazeteciolarak olaylarn i yzn ok iyi bilmesi gereken biridir. Bilir de...

Trkiye'de ABD kart grlerin duygusal temele dayanmadn da bilir elbet!Kald ki, nn gibi bir ulusal kahramann drlmesi ve yerine ABD'ye 'evet' diyecek

bir babakan adaynn, ClA ajanlarnca aranmas olayna kar olmak, duygusallk diye minitelenmeliydi? Yine nn, o tarihlerde aklanmayan ama, aklandnda toplumun geneltepkisini eken Johnsonun, o ulusal benliimizi yaralayan mektubunu hemen (mektupkamuoyuna aklanmadan) Time Dergisi'ndeki bir demeci ile yantlamt.

"ABD'nin sorumluluuna inanyordum, bunun cezasn ekiyorum demektir... Batittifak yklr, yeni bir dnya kurulur, Trkiye bu dnyada yerini bulur." [7]

Bu szler de mi duygusallk tayordu? smet Paa ve duygusallk, yle mi?..

Trkiye, ABD'nin gerek yzn o zaman grmt. Grmt ve Trkiye'deki

Amerika artk kamuoyunda tartlmaya balanmt... ABD ite buna izin vermezdi. GeneralPorter ve CIA'nin teki ajanlar aradklarn buldular. Bu, Sleyman Demirel'di. 1965'lerden buyana, Trkiye'nin kaderi teslim edilmi olan Demirel'i bulmutu General Porter...

Ve ite 22 Ocak 1993 akam, eki G'e, "ban Ba" diyen de bu Demirel'di.Demirel'in ABD'nin buna benzer baka davranlarna gemite de tepki gsterdiinisonradan rendik. Ve her tepkisinde de cezalandrldn... 12 Mart'lar ve 12 Eyll'ler de...Demirel, ite bu deneylerden getii iin bykelilerle konumasndan sonra sylyordu buszleri. Ge de olsa, gerekleri ancak halka anlatarak, halkla birlikte umar aranacannbilinciyle... Biz en azndan byle yorumlamak istiyoruz. Bu yorumu hakl karacak olaylarvardr. Trkiye'nin Ortadou politikasnda, Arap'larla ilikilerin scaklatrlmas, O'nunzamannda atlan admlarla balatlmtr. U-2 casus uaklarna kar kmas, haha ekimi

konusundaki tutumu, koullar gerektirdiinde ABD'nin karlarna kar gelebilecei izlenimiyaratmtr. 12 Mart ve 12 Eyll'lerdeki drlmesinde bu tutumlarnn pay olduukukusuzdur. Demirel, yle anlalyor ki, Trkiye iin byk sakncalar douracak konularda,ABD'nin etkilerini geitirmeyi yeleyen bir tutum izlemitir. Prof. Dr. dris Kkmer, 15ubat 1970 tarihli Milliyet Gazetesindeki bir yazsnda der ki: Demirel, kendine zgdeneyleriyle yeni bir denge kurmaya altnda, emperyalizmin baz sahalardaki oyunlarylauyumaz bir pratie girmitir. imdi Demirel'in ayann altndaki toprak kaymaktadr.

ABD oyunun, ancak kendi koyduu kurallara gre oynanmasn ister. Kural Dnakan oyundan atlr. Demirel iki kez atlmtr oyundan.

Baka olaylar da var, Trkiye-ABD ilikileri tarihinde.

1974 Kbrs Bar Harekat sonunda ambargo ile cezalandrldk. Ama halkmz otarihlerde, ABD varln her noktada tartyordu. 12 Mart Muhtras'nn imzaclarndan Org.Tama'n deyimi ile; "Sosyal gelime, ekonomik gelimeyi gemiti." Ve halk ABD yanllarnsatlm, kendine yabanc kiiler olarak gryordu.

Ama nedendir bilinmez, toplumsal tartmalar, toplumsal tepkiye dnt ve toplumteden beri iinde rpnd sa-sol ayrmclna eklenen alevi-snni ayrmlamasnntepkileri ile altst oldu. Ve olaylar, Trkiye'yi 12 Eyll kskacna frlatt.

yle bir geriye dnp baktmzda, ABD'ye ne zaman kar ksak ya da etkisialtndaki bir lkede kar klsa, ABD, bu kar ka izin vermiyor ve o lkeyi cezalandryor.nk ABD, dnyay ynetirken statko'nun bozulmasn istemiyor.

6 Metin Toker, agy. s. 211.7 Milliyet Gazetesi, 14 Haziran 1964


11/195

ABD'nin kar neyi gerektiriyorsa, bizim gibi lkeler, o kar gzetmek zorundadr.Bamszlk m gnmzde dnlemez! zellikle bizim kimi yneticilerimizce bile"dnyann bugnk ortamnda modas gemi bir kavramdr. Karlkl bamllk vardr." Vebu bamllk ABD'nin karna alr.

Karlkl bamllk kavram da, ABD emperyalizmi'nin rndr. 1957 Aralk aynda,

Eisenhower ve Mc Millan, bir NATO Konseyi toplants ncesi bir tebli yaynlarlar. Buteblide denilir ki, "Hr dnya devletleri birbirlerine karlkl olarak baldrlar. Bir devletinkendi kendine yetinmesi, artk gerilerde kalmtr. Ortak egemenlik, karlkl bamllklasalanr." [8]

Clinton'n bakan seilmesinden sonra zal'n, "ABD, dnyann sorumluluunuzerinde tayor, tayacak" szleri de, bu karlkl bamll anlatr. Bu tr iliki, teslimiyetibeyinler yetitirir. Onlar iin de ABD'ye kar kmak yanltr. nk bamllmz tehlikeyegirer. te bu nedenle, ABD, Trkiye'yi 'oltadaki balk' gibi gryor. Ona gre, "Oltadakibaln yeme ihtiyac yoktur." [9]

ABD'nin ulusal karlarn gzetmesi elbet doaldr. Hibir lke karlarn gzetensiyasa izledii iin eletirilmez. Ancak, ABD ile iliki kuran lkelerin, kendi karlarn ABD'nin

karlarna balamalar ve politikalarn bu eksene oturtmalar yanltr. Rockefeller'in buszleri, bizim Trkiye-ABD ilikilerindeki yerimizi "Oltadaki baln yeme gereksinmesi olmaz"szleriyle deerlendirmesi, siyasamzdaki yanll anlatyor.

Eer biz, ABD'nin Ortadou'daki karlarnn bekisi olma yerine, ABD'nin okarlarna kar, ulusal karlarmz gz nne alarak bir siyasa saptam olsaydk, ABD'yebylesine baml kalmazdk... Oltadaki balk gibi grlmezdik.

ORTADOU VE ABD'N N IKARLARI

kinci Dnya Sava sonras ABD, Sosyalist Bloku epeevre kuatma savyla, "ulusalkarlarnn uluslararas karlara stn" olduunu da saklamadan, kendisinin "hr dnya"

dedii dnyann byk bir blmn etkisi altna ald. Zamann Dileri Bakan Dean Ruskbakn ne diyor:

"Dnya ok klmtr. Toprak ile, su ile, atmosfer ile, bunlar kapsayan uzay ile,yani dnyann tm ile ilgilenmeliyiz. [10]Ve ABD gerekten sadece yeryz ile deil, uzaylada ilgilenmeliyiz. Bylece teki uluslara ve zellikle az gelimi lkelere, kar gelinemez birgcn egemeni olduunu anlatmaya alt. Johnsonun nl mektubundan sonra, ABD'yearlan nn'ye, Trkiye'nin uzaydan ekilmi fotorafn veren Bakan, "Gryorsunuz ya,bahenizde gezerken bile fotorafnz ekebiliyoruz," szleriyle, politik espriyle karktehditte bulunmam myd? Yalnz dnya ile deil evrenle ilgilenmeye kalkan ABD'nin,Ortadou ve Trkiye ile ilgilenmesi kadar doal ne olabilir? Bu nedenle Trkiye, Hr Dnyaliderlerinin hep gzetimi altnda olmutur. Trkiye, hereyden nce eski Sovyetler'le uzun birsnr olan bir Ortadou lkesidir. Ayrca, laik bir toplum yapsnda slam lkesi olan Trkiye,teki slam lkeleri iin ilgiyle izlenecek bir rnektir.

1947'de ABD ile balayan ilikiler zerine, Trkiye'ye gelerek, ABD iin hakkmzdarapor dzenleyen Thornburg diyor ki: "Trkiye Arap dnyas tarafndan yakndan izlenensosyal ve ekonomik bir alandr. Bana bir Arap, 'ngiltere ve Amerika'nn gelime koullarntakip bizim kapasitemiz dndadr. Fakat Trkiye'nin bugn yaptklarn biz yarn yapabiliriz,'dedi." [11] Bu szlerin gerek anlam udur: 'Trkiye deneyi, Ulusal Kurtulu Sava temelinedayaldr. Bizim etki alanmzdaki lkeler bunu rnek alacak olursa, dnyaya egemen olmaistencimiz boa kar. O lkelerde bamszlk rzgrlar esmesini nlemeliyiz. Baka trl bu

8 M. Fahri, Amerikan Harp Doktrinleri, s. 2829

leride III. Blm'e baknz.10 Harry Magdoff, Emperyalizm a, s.55.11 Amerikan Yardm Hakknda Rapor, M.W. Thornburg.


12/195

gidiin n alnamaz.' ABD'nin Ortadou stats, ite bu temel zerine oturtulmutur.

Thornburg'a gre, Trkiye, Amerikan karlar ynnden byk nem tayan stratejikbir yerde bulunmaktadr. Thornburg diyor ki: "Trkiye, Avrupa'nn stratejik Dou kalesi veOrtadou'nun Kuzey kalesi olmaktan daha nemli olarak Amerikan karlarnn byk birnem kazand yerde bulunmaktadr."[12]

ABD, Trkiye'ye ite bizim kendisi iin nemimizin bilinciyle gelmitir. Kendi ulusalkarlarnn kesitii bir noktada bulunduumuz iin gelmitir. Ve bizi ideallerinin, rf veadetlerinin etkisi altnda tutmay amalayarak, bizi kendi varolu mitimizden ayrmak, kendidmen suyunda bir eksene oturtmak iin gelmitir.

ABD, iki kutuplu dnyada, kendi dzen ve sistem anlayn, etkisi altndaki tmlkelere benimsetme siyasas izlemektedir. Sovyetler'de sosyalist uygulamann yklmaszerine, ABD dnyada tek g olarak kalmtr.

Ve tek g olmann gereklerini yerine getirmektedir. Nasl m? Dnyaya yenidendzen vereceini ekinmeden syleyerek.

YEN DNYA DZEN M?Krfez Sava nedeniyle dnyann iine itildii krizin amac, Bush'un, savan ertesi

gn yaynlad mesajdadr. Bush, "ABD'nin dnyann dzeninden sorumlu olduunu"vurguladktan sonra bu sava sonrasnda "dnyaya yeni bir dzen vermek" istediklerinisyledi. Bu sz, l frtnasnn esintileri arasnda kayboldu ve zerinde nedense yeterincedurulmad. Bush'un bu sznn arkasndan, "Bu yeni dzenden ne anlalacaktr?" sorusugndeme gelmitir. Bu szn anlamn deien dnya dengelerine gre deerlendirmekgerekecektir. Ancak, "emperyalizmin srekli amac olan smrye bu dzende yer verilir mi?"sorusu sorulamaz elbet. nk, kapitalizm iin smr, sistemin zorunlu bir sonucudur. "YeniDnya Dzeni'nin", smrye kar konulacak engelleri nlemek bata olmak zere, gizlisoygunu srdrecek, Komnizm korkusu yerine, bir baka korku esi bularak, etki

alanndaki lkeleri, disiplin altnda, denetim altnda tutacak yntemler getirmek olduubilinmelidir.

Kennedy 1962'de;

"Yardm, dnyay denetleme yntemlerinden biridir." derken, "ABD'ye yandahkmetleri iktidarda tutmay, uluslararas irketlerin karlarna engel olacak giriimlerinlemeyi, etki alanndaki lkelerin kalknma programlarn AID'nin nerileri ve MF, DnyaBankas yoluyla denetlemeyi, bu lkelerin ABD'ye olan bamllklarn artrmay srekliklacak bir denetim"den sz etmitir.

ABD, Yeni Dnya Dzeni'nde bunlar kaybetmemek iin yeni yntemler gelitirecektir."Yeni Dnya Dzeni" derken amalar, bu yeni yntemlerdir. Yani eldekileri kaybetmemekiin, deien dnya dengeleri karsnda yeni yntemler aramak!..

NN YEN YNTEM?

Souk Savan sona ermesi, Sovyetler'in dnya liderlii konumundan vazgemeleriile, ABD'nin liderlikte tek sz sahibi olmas gndeme geldi bir anda!.. Ancak, Sovyetler'in yeniyaplanmalar daha dorusu dalmalar sonucu, ortaya yeni devletler kt. Dnya yenidenyaplanmaya sahne oldu. Asl nemlisi, kinci Dnya Sava'nda tm kaynaklarn tketen ikidevlet, Almanya ve Japonya'nn atlmlar ve hele Dou Almanya ile Bat Almanya'nnbirlemesi, dnyada yeni g dengelerine hazrlk saylabilirdi. Son yllarda teknolojik veekonomik konularda, Japonya'nn ABD'yi zorlad grlyordu. Birleen Almanya'nn daekonomik ve askeri alanda glenecei yadsnamazd. Avrupa Topluluu'nun, Dou Bloku

lkelerinin katlm isteklerini deerlendirecei ve Birleik bir Avrupa'nn da dnya dengesine12 Thornburg Raporu, Ekler blmnde Ek. 8


13/195

etkili olaca gzard edilemezdi. Gerekten de yle oldu. Yeni devletler, yeni dengeler veyeni bir dzen ya da dzensizlik ortaya kt... te bu gelimeler daha balangaamasndayken, teden beri dnya liderliinde tek sz sahibi olmak isteyen ABD iin,deerlendirilmesi gereken nemde olaylar idi. Ve ABD, her koulda Sovyetler'in ortadanekilmeleriyle - ki, bu sonucun kapitalizmin sosyalist sistem zerindeki etkileriyle elde edildiide dnlrse- eline geirdii dnya liderliini karmak istemezdi.

Sovyetler'in potansiyel bir tehlike sayld gnlerde, ABD, Bat'y yannda tutmaybaarmt. Bunun bir nedeni de, Almanya'nn yenilmi ve uzun yllar mttefiklerindenetiminde Dou ve Bat olarak ikiye ayrlm bulunmas ve ayn konumda bulunanJaponya'nn da, ABD etkisine ak bir siyasal yap iine ekilmesiydi. kinci Dnya Sava'nnyengisi zerine kurulmu olan dengenin, Souk Sava dneminde srdrlmesi, potansiyelSovyet tehdidine balyd. Bu oluumun yaratt denge, teden beri Ortadou'daki yapaydengeyi de belirlemekte ve ABD'nin bu blge zerindeki etkinliini glgelemekteydi. SoukSava yllarnda dnya liderlii, iki sper g arasnda, kendi egemenlik alanlar iinde veDnda srekli bir yar getiriyordu. Sovyetler, sosyalist sistemi, dnya sistemi olarakzellikle az gelimi ve gelimekte olan lkelerde yaymak ve yerletirmek abas iindeydi.Bu balamda, dnyann teki blgelerinde olduu gibi, Ortadou'da scak iliki iinde

olduklar lkelere yardm ediyorlard. Bu yardmn bir amac da bu blgede ABD etkinliininglgelenmesi olduu kukusuzdu. Ortadou'da bir ara Msr, daha sonra Suriye ve Irak,giderek Yemen'in ikiye blnmesiyle Gney Yemen, dorudan Sovyet etkinlii altna girdiler.Suriye ve Irak'n bugnk askeri gcnn temelinde Sovyet desteinin yatt bilinen birgerektir. Libya'nn kendine zg politikasnn da, Sovyet desteine dayand ya da bir ilgindengeye oturtulmak istendii bilinir.

ORTADOU DENGES VE KRFEZ

Souk Savan sona ermesi ve Sovyetler'in bu lkelerden desteini ekmesiyle, onabal siyasa izleyenler bolukta kaldlar. Bu boluun uzun sre kalmas, politikannkurallarna uymazd. Saddam, bu boluktan yararlanarak, teden beri stn g olma dngerekletirmeye kalkt. Amac, Ortadou petroln denetim altna, daha da ileri giderekkullanm altna almak ve blgede lider olmak idi. Hrs, aklnn nnde olduu ve dnyasiyasasnn dinamiklerini bilmedii iin, daha adm att gn yenilmiti. Hem Ortadouluolmak ve hem de bu blgedeki kimlerin ve hangi nedenle gz olduunu grememek,kendine ok gvenmenin de tesinde bireydir ve bu nedenle de Saddam, byle bir davannizleyicisi olmak ansna sahip deildir. Sava ve politika birbirinden ayrlamaz, belki ikisibirbirinin devam olarak ayrlmaz btndr. Saddam'n ikisini de bilmedii anlalmtr.

Bu almada inceleyeceimiz, belgelerden ve uygulamalardan anlalaca gibi,ABD, Ortadou'yu tam bir denetim altnda tutmak istemitir. Hele, Sovyetler'in ortadanekilmesiyle, gemiteki en byk engel ortadan kalkt iin, bu blgedeki etkinliinin engelide yok olmu iken, Saddam'n ortaya knn anlamszl srtmyor mu? Acaba bu,

Saddam'n Ortadou'nun dinamiklerini bilmediini mi gsterir yoksa oyuna geldiini mi? HemOrtadou'nun dinamiklerini bilmemek, hem de gcne ok gvenmek, Saddam'n yenilgisinibatan hazrlad. Bu, bir grtr. Ancak olayn ardnda Saddam'n oyuna gelmesi de szkonusudur. Krizin bandan bu yana, Saddam'n ABD'nin oyununa geldii sylenmektedir.yle ya da byle, oyunun sahnelenmesi ve gelimesi izlendiinde, deien Dnya dengelerikarsnda ABD'nin, Dnya'ya yeni bir dzen verme ve bu dzenin koruyuculuugrnmnde Dnya'ya hkmetme amacnn bulunduu grlr. Bush'un, hava savannbalad gn, amacn "Dnya'ya yeni bir dzen vermek" olduunu belirten demecinin bakatrl yorumu dnlemez.

Savaa atekesle son verilmesiyle, ABD yetkililerinin ve Bakan'nn demeleri bukonuyu daha da somutlatrd. Ama, daha sava srerken, ABD Savunma Bakan'nn 'Dnya

jandarmal' konusunda syledikleri de, ABD'nin gelecekteki hedeflerini ve nasl bir yenidzen dndklerini gstermeye yetiyordu.


14/195

ABD, teden beri elinde tuttuu 'Dnya jandarmal'n yeni yntemlerle srdrecekti.

ABD, ite oyunla ya da Saddam'n politika ve g ilikisini bilmeden, Ortadou'yueline geirme frsatn yakaladn sanarak, ortaya kard krizden yararland. Dnya'da teklider olduunu, eer jandarmalk gerekiyorsa, bunun kendilerinin liderliinde yaplabileceinigstermek istedi. Gsteri baarlyd, ama 'Yeni Dnya Dzeni'ni tek bana kurabilecek

miydi?Bu olaydaki tutumu ile, politikasna kar kan herkesin sonunun byle olacam da

gstermek istedi. Bunda da baarl oldu. Bu baary srmenin, ABD ekonomisinindzelmesine bal olduu unutulmamak!

Aradan geen iki yllk srede, dnyann baka lkelerinde kan anlamazlklarda,ABD karna aykr olan yerler iin, Birlemi Milletler'den karar kararak ie kart.rnein, Somali olay. Ama Bosna-Hersek iin ayn duyarl gstermedi!

Ortadou'da yeni dengeler aranrken, "eki G" adyla konulandrd, bizdekiABD slerinden yararlanan bir askeri gcn korumasnda, Krt Devleti'nin ekirdeinioluturdu. Trkiye'nin, Irak'n, Suriye ve ran'n istememelerine karn!..

ABD, tm bu olaylarla, dnyaya u mesaj veriyor: Yeni Dnya Dzeni de bendensorulur! Clinton'un yemin trenindeki u szleri unutulmamal; "akarmz olan her yere, hereye karrz," diyordu Clinton.

Yeni dzen, eskisinin devam m olacak? Bugn iin gerek kendi askeriyle, gerekseszlemelerle bamllatrd lkelerin askerleriyle, dnyada tek askerel gtr ABD.Baml lkeler yneticileri ve askerleri de tarihsel bir dnm noktasndadrlar. Bamllktanbamszla gemenin zamandr. ABD emperyalizminin bu en zayf an karlmamaldr.

YANLITAN KURTULU TARH BLNC GEREKTRR

te byle bir ortamda Demirel'in szleri, yanltan dn iin yeni bir uyann

balangc olabilir mi diye dndm!Umudum, 12 Eyll'le susturulan toplumun silkinmesi, kendine gelmesidir. Bunun iin

gemii bilmek, iki kutuplu, iki sper gl dnyada, ABD'nin emperyalist siyasasnn nasl vehangi lkelerde uygulandn renmek gerekir elbet.

Bu alma, tek kutuplu bir Dnya'ya, yeni bir dzen vermek isteyen Dnyajandarmasnn, gemiten gnmze, Dnya'ya ve Trkiye'ye nasl baktn belgelerlesergilemeyi amalamtr. nk gemii ve o gemiteki olaylar bilmeden gelecee ynveremeyiz... Dn yaplan yanllar bugn dzeltemesek bile, yinelememek ve geleceikurarken, o yanllardan kurtuluun yollarn aramak iin bilgili; dorular yaratmak veyaatmak iin de bilinli olmak gerekir.

Buna, Tarih Bilinci de deniliyor.

Eer Mustafa Kemal'in u szlerini yreimize ve bilincimize ileyebilirsek, ekiG'n kkn karabiliriz! Demirel'in dedii gibi, kkn karmadan da, kurtulamayz.

"Temel ilke, Trk ulusunun onurlu ve erefli bir ulus olarak yaamasdr. Bu, ancaktam bamsz olmakla salanabilir. Ne denli zengin ve gnenli olursa olsun, bamszlktanyoksun bir ulus, uygar insanlk karsnda uak durumunda kalmaktan kendinikurtaramaz."*[13]

"Yabanc bir devletin koruyuculuunu istemek insanlk niteliklerinden yoksunluu,gszl ve beceriksizlii aa vurmaktan baka birey deildir. Gerekten bu aalkduruma dmemi olanlarn, isteyerek balarna yabanc bir ynetici getirmeleri hi

13 (*) Petrol zengini Arap lkeleri'ni dnelim. Bunca zenginlie karn Bat'nn emrindenkabilirler mi?


15/195

dnlemez."

"Oysa, Trk'n onuru ve yetenekleri ok yksek ve byktr. Byle bir ulus, tutsakyaamaktansa yok olsun daha iyidir." "yleyse, ya bamszlk, ya lm."**[14]

14 (**) Sylev (Nutuk), Atatrk, nc basm, s.10.


16/195

BLM I

YEN EMPERYAL ZM

Bu garip deimeleri birbirlerine dlarndan o derece zt olaylar zincirleyen eylerin,bu hayret verici nizamn sadece tesadfi sebeplerle anlatmak kabil deildir.Birbirlerinden uzak olaylar rasgele yaklatrlrsa, aralarnda hibir ballk mnasebetiyok gibi grnr; fakat eer bunlar, birbirlerini takip edilerindeki ekle gre tetkikedilirlerse, grlr ki, her biri kendinden ncekine balanmakta ve vadeler birbirinitakip ederek seri tamamlanmaktadr.Albert Sorel, Avrupa ve Fransz htilli, ev. Nahit Srr rik'ten aktaran Prof. Dr. EmreKongar, Toplumsal Deiim Kuramlar ve Trkiye Gerei, s. 18.BR"Daha soylu ve daha erkek insanlardan doan, daha yksek insanlklar nnde, alakuygarlklarn ve rmekte olan rklarn ortadan kalkmas, Tanrnn snrsz tasarsnnbir parasdr.. Amerikan fabrikalar, Amerikan halknn kullanabileceinden dahafazlasn yapmaktadrlar. Amerikan topra tketebileceinden fazlasn karyor.Tutacamz yol bizim iin izilmi bir yazgdr, Dnya ticareti bizim olmaldr, olacaktr.Ve bunu anamzn (ngiltere) rnek olduu biimde yapacaz. Btn yeryzndeAmerikan rnlerinin datm noktalan olarak ticaret karakollar kuracak, okyanusuticaret filomuzla kuatacak ve byklmzle orantl bir donanma meydanagetireceiz. Ticaret karakollarmzn evresinde bizim bayramz dalgalandran vebizimle ticaret yapan, kendi hkmetlerine sahip byk smrgeler kurulacak,kurumlarmz ticaretin kanatlar altnda bayramz izleyeceklerdir."Prof.Dr. Trkkaya Atav, Amerikan Emperyalizminin Douu, s.79.K"Biz, egemen bir hkmetin egemen olduu topraklar zerindeki mlkleri ve insanlarkendi tasarrufu altnda bulundurma hakkna tam manasyla el atmaya kalkmyoruz...Sadece, uluslararas, zel yatrmc iin cazip artlar yaratlmasnn, onlar hesabna,akll ve basiretli bir politika olacan dnyoruz. Dolaysyla, yardmgrmelerimizde ve dorudan yardm mzakerelerimizde, zel yatrmn nemininbelirtilmesi iin, her zaman ve mmkn olan her yerde Eliliklerimiz aracl ileyetkilileri etkilemeye alyorum"ABD Dileri

YEN EMPERYALZM

"Savan (kinci Cihan Sava'nn) sonucu ne olursa olsun, (Amerika) hem Dnyasorunlar, hem hayatnn her vehesinde btn frsat, sorumluluk ve tehlikeleriyle birlikte, biremperyalizm siyaseti srdrecektir... ngiltere bu atmadan (kinci Cihan Sava'ndan)yardmmz sayesinde yenilmeden ksa bile, ekonomik bakmdan o kadar skntya

urayacak ve prestiji o kadar sarslacak ki, dnya politikasnda uzun sredir kurduustnl koruyamayacaktr. ngiltere, olsa olsa, Amerika'nn ekonomik kaynaklaryla askerive deniz gcnn arlk merkezini tekil ettii yeni bir Anglo-Saxon emperyalizminin kkbir orta olabilir. Aslnda, Kba ve Filipinleri igalimiz ve geen (Birinci) Cihan Sava'nakatlmamzla son eyrek yz yldr izdiimiz ynden aynlmamz mmkn deil."[1]

Bu szler, 10 Aralk 1940'ta sylenmi. Emperyalist siyasasn, yeni boyutlara tamakararnn bu aklamas, ABD Ulusal Endstri Konferans'nda, Konferans Bakan Dr. VingelJordan taralndan yaplyor. Bu tarihte ABD daha savaa girmemitir ama emperyalizm,sava sonras ynn imdiden izmek gerektiini, bir politika konferansnda deil, endstrikonferansnda vurguluyor. Nedeni, bu aratrmamzn da konusudur. Yani emperyalizminzdr bu neden. Mantdr, o mantn dayand nesnel ortamdr. nk yeni

1 Prof.Dr. Trkkaya Atav, Amerikan Emperyalizminin Douu, s. 143.


17/195

emperyalizm, ticaretin bayra altnda genileyecek, yaylacak, sermayeninuluslararaslamasyla balayacak ve az gelimi lkeleri igal altna alacaktr. Gvenliini vebamszln koruma, ekonomik gelimesini yardm anlamasyla salama savlaryla; dostgl altnda, dostluk, zgrlk, eitlik aldatmacalaryla gelecektir.

Nedir smrgeciliin bu biem ve yntem deiiklii ile geldii yeni smrgecilik, yeni

emperyalizm? Nedir?...imdi, bugn Dnya'y penesinde tutan gerein, nasl doduunu ve gelitiini

grelim.

nce, nedir Yeni Emperyalizm, bakalm, nedir gizli igalle Dnya'y smren veyneten olgu? Nedir?

Emperyalizm, askersel igalli smry, Ulusal Kurtulu Savalar'nn yaygnlamasnedeni ile srdremeyeceini anlam ve kinci Dnya Sava sonras yeni bir yntemgelitirmitir. Emperyalizm, bu kez dostluk ve yardm anlamalaryla gelmitir. Hem de,geldii lkenin tm alanlarn denetlemenin yol ve yntemlerini anlamalarla salayarak!Bunun bir baka ad, "Dolayl gal"dir. galci yntemin, ulusal bir direni bilinci yaratmasnakarn, bu dolayl igal, deil halkn, politika ile uraan ou kiinin bile ayrdnvaramayaca bir gizli igaldir.

te ABD, dnyann az gelimi ya da gelimekte olan lkelerine ve Trkiye'ye, buyntemle yerlemitir. Biliyorum, bu "yerlemitir" szcne kimileri dudak bkecektir.Ancak, Trkiye'nin ve benzeri lkelerin, 1950'lerden bu yana geirdii evreler dikkatealndnda, bu "yerleme" szcnn yerinde olduu grlr.

ABD, kinci Dnya Sava ncesi, Byk Britanya bata olmak zere, Fransa,Hollanda, Belika gibi lkelerin igalci smrgeciliinden ok, Byk Britanya'nn,uluslararas finans rgtleri -Bankalar- eliyle D ticarette elde ettii egemenlii gelitirmeyiuygun grmtr. Harry Magdoffun George S. Moore'dan aktard u deerlendirmegrmz dorular. Birleik Devletler Bankalarnn, 19'uncu yy.'da ngiltere'nin byk mali

kurumlarnn uluslararas finans alannda oynadklar role hazrlanmalar ok doaldr. FirstNational City Bank'n Genel Mdr Moore, bunun "ulusal devletin doumundan bu yanagrlmedik uluslararas bir bamlla gidi" yarattn da syler.

Avrupa Finans Kapitalinin (Alman ve ngiliz bankalar ve bunlarn ubeleri kanalyla)Gney Amerika ekonomik ilikilerindeki etkinliini National City Bank'n bir yetkilisi, 1915'teyle aklar; Bankalarn ube atklar lkelerde, kaynak gelitirmesi iin kredi saladklar,kamu hizmetlerini ve yatrmlar finanse ettikleri, hammaddeler iin, kendi endstrileri iinpazar yarattklarn belirttikten sonra der ki:

"ngiliz ve Alman paralar, bu lkelere rahata yatrlmtr. ngiltere ve Almanya, sonyirmi be yl iinde, Arjantin'e, Brezilya'ya ve Uruguay'a yaklak olarak drt milyon

dolar yatrmlar ve bunun sonucu olarak da, ikisi birlikte bu lkenin toplamticaretinin yzde 46'sn ellerine geirmilerdir." ABD zel giriiminin ticaret yoluylasmr stratejisi bu grlerden domutur.

Yeni emperyalizmin (yeni smrgecilik) altyaps, dnya kapitalizminin genileme,yaylma ve ticaretin uluslararas nitelie dnmesi sreci ile balamtr. Sanayi Devrimi ilehammadde gereksiniminin ulusal snrlar Dndan karlanmas zorunluluu, endstrilerinbirlemesi ve hammadde kaynaklarnn arattrlmas ve yeni alanlar kefedilmesine yneltti.

Harry Magdoffun The Business History Review Spring 1959'dan aktard gibi:

"Doal maddeler ileyen endstriler bata olmak zere, biroklar hammaddelerinikendi kontrollerine almlard. Baka bir deyile, i ekonomisi endstrilemiti. Belli


18/195

bal endstriler, byk dikey btnlemeye gitmiler, merkezi giriimler haline gelmibirka firmann hkimiyeti altna girmilerdir. [2]

Bu birleme ulusal planda olduu gibi, uluslararas planda da olmutur. nk, oksylendii gibi, kapitalin milliyeti yoktur. Byk sermayenin douu ya da sermayenin

enternasyonallemesi smrgecilik siyasasnda nemli bir aamadr. Ticaretin uluslararasaamasnda, yabanc kapitalle ibirlii yapan yerli irket ve iadamlar kanalyla, az gelimilke ekonomilerinin denetimi ve ynlendirilmesi ulusallktan kmtr. Bu olgu, uluslararasticaretin yeni pazarlara alma srecine denk gelir. Bu sreci, kredi ve bor verme ya dayardm anlamalar izler, ite bu mekanizma, yeni emperyalizmin gizli igal yntemidir.

zetle, sanayi devrimi hammadde kaynaklarnn denetimi, endstrilerin birlemesi,ticaretin enternasyonallemesi, yeni pazarlara alma... Ve yeni emperyalizm! Trkiye'yegelen, ekonomik ve sosyal sorunlarmzla ilgili raporlar dzenleyen ve bize kalknmastratejileri neren her uzmann, "ar sanayiyi brakn, siz Avrupa'nn yiyecek ve tahl tarlasolun" nerileri ite bu sistemin nerileridir. Bylece hammadde kaynaklar emperyalizminhizmetine ve denetimine sunulacaktr.

Hammadde kaynaklarn denetleme, yeni pazarlar, az gelimi lkelerin zelgiriimleriyle (komprador burjuvazi) ibirlii yaplarak salanr.

"Byk emperyalist tekeller, geri kalm lkeleri hafif sanayiye yneltmek yoluyla da(Thornburg, 1948 tarihli raporunda Karabk Demir elik Fabrikalar'nn, Krkkale SilahFabrikalar'nn tasfiyesini neriyor ve Trkiye'nin tarm ve hafif sanayi ile kalknacanbelirtiyordu/notumuz) yeni bir smrye girimiler ve yerli kompradorlarla smrortaklklarn kurmulardr. [3]

Bu yolla, o lkelerdeki sosyal ve ekonomik gelimeler de denetim altna alnr. Bu

lkelerin art deeri uluslararas irketlere akar. Hanerliolu'na gre:

"Kendi lkelerini smrten yerli kompradorlarn emperyalist burjuvaziden aldklar krpay, greceli olarak bir dilenciye verilen sadaka lsndedir. Ak bir deyile, yerlikomprador burjuvazi, bir sadaka karlnda, emperyalistlerle ortaklklar kurarak kendiyoksul halkn smrmektedir." [4]

Bu gerei, sosyalist sistemin dalndan sonra tarttmz kimileri, "iyi amabugnk geldiimiz noktay bu ilikilere borluyuz, biraz gelimi isek ve gelimeyisrdrecek dzeyde isek, bunun yararlar da gzard edilmemelidir." yantn verdiler.

Bu yant, Orhan Hanerliolu'nun u deerlendirmesi ile karlayalm:"Ama" diyor Hanerliolu,"... bu sadaka, komprador burjuvaziye kendi yoksul halk nnyaama dzeyi ile llemeyecek stnlkte ok yksek bir yaama dzeyisalamaktadr!" [5]

Gemi yllara bakarak lkemizde, greceli de olsa bir gelime gzlenebilir. Ancak, bugelimenin karl i ve d borlardr.[*] Ve bu borlar, bizim ocuklarmz deyeceklerdir.Onlara, borsuz ve ada uygarlk dzeyini yakalam bir lke yerine borlu, sorunlu ve

2 Harry Magdoff, agy. s.39.3 Orhan Hanerliolu, Felsefe Szl, Cilt 7, s.298, Yeni Smrgecilik maddesi.4 Orhan Hanerliolu, agy., s. 299.5

Orhan Hanerliolu, agy. s.298.* borlar: (1992 sonunda) 175 trilyon 155 milyar TL.,Di borlar: (1992 sonunda) 54,7 milyar dolar, her iki borta da faizler haritir


19/195

baml bir lke ve sistem brakmann aybn unutmayalm!

Grlyor ki, her gelimilik kendinden daha geri olan kesimin srtndaki yktr. Azgelimi lkenin ibirliki burjuvas, kendi hakln; onun bal olduu emperyalist sistem ise,ikisini birden smrr. Bu gerek hibir zaman deimez. Sosyalist sistem ayakta iken debyleydi, bugn de byledir, yarn da byle olacaktr.

Prof. Benham, "Az Gelimi lkelere Ekonomik Yardm" adl yaptnda der ki:"Yoksul lkelere yardm ederken, kendi krlarmz artrdmz bilmek houmuzagider." [6]

Yeni emperyalizm bu smr arkn, kendi denetimindeki uluslararas finanskapitalin, AID, MF, Dnya Bankas, Konsorsiyumlar gibi rgtleriyle dndrr.Emperyalizmin kan iin her yol merudur. Dean Rusk, "Birleik Devletlerin, ulusal karlar,uluslararas karlara feda edildii iin deil, uluslararas karlar dier uluslara zorla kabulettirdiine" ilikin eletirilere yant verirken; bunun ABD'nin Dnya liderliinin sonucuolduunu savunarak, 'kanmzca' diyor, "bu eletiri bizim ve uluslararas hukukun glolduunun kantdr." [7]

Bu yantn altnda yatan, ABD'nin kendi gcne ve idealizmine olan gvenidir. "Bizhaklyz, nk glyz" demek istiyor Dean Rusk.

Uluslararas irket karlar, ulusal kardr ABD'nin. Rockefeller de, "Standart Oil iiniyi olan, ABD iin de iyidir," der. Claude Julien, "zel karlar ve ulusal kar birbirine balolduuna gre, bu karlarn birbirine karmalar/mdahaleleri de birbirine bal olmaldr,"der ve Dnya Bankas Bakan Eugene R. Blok'un u aklamasn aktarr:

"Bizim d lkelere yardm programmz, Amerikan zel teebbslerinin yararnadr. Buprogramlar balca u yararlar salar:- D lkelere yardm,Amerikan mallar ve hizmetleri iin doyurucu ve dorudan pazarsalar.

- D lkelere yardm, Amerikan irketleri iin yeni pazarlarn denizar geliiminihzlandrr.- D lkelere yardm, yardmdan yararlanan lkelerin ekonomisini, serbest teebbssistemine yneltir; bu sayede de Amerikan firmalar geliebilir."

Claude Julien yle srdrr: "Doyurucu ve dorudan pazar, yardmdan yararlananlkeleri, aldklar kredinin ortalama yzde 80'ini Amerika'dan satn alnacak mallara ayrmayamecbur eden -anlama- hkmne bal olarak alr." [8]

EMPERYAL ZMN KRESEL RGTLEN

Dnya Bankas Bakan'nn yukarda zetlenen szleri, Banka'nn, uluslararassermaye hareketlerini dzenlerken hangi amaca hizmet ettiinin sylemidir. zetle ama, azgelimi lkeleri belli bir dnya gr altnda toplamak ve Dnya'ya, emperyalist sisteminrahata ileyecei bir dzen vermektir. Bunun en salam yolu, o yaamn "olmazsa olmaz"paradan geer.

te yeni emperyalizmin en byk silah budur. Para, para, para...

kinci Dnya Sava sonunda, ABD, uluslararas sermaye hareketlerine yn vererekdnyaya egemen olunacann bilinciyle, uluslararas bir rgt kurma gereini duydu. nce,uluslararas ekonomik dzenin parasal sorunlar iin, Bretton-Woods Antlamasn salad.

6

Orhan Hanerliolu, agy. s.299.7 H. Magdoff, agy. s.55.8 Claude Julien, Amerikan mparatorluu, s. 275.


20/195

44 lkenin katld bu antlama ile nce elindeki alln stoklarn deerlendirerek, parannuluslararas deerini altn kambiyo standardna balatt. Daha sonra Dolar, altnn yerinegeti. Dikkat edilirse bugn, ABD Dolar nezle olsa, teki para birimleri komaya gireceknerdeyse. Mark', Yen'i, Sterlin'iyle Dnyay hkmeden sermaye, Dolar'a baml klnmtr.ABD Dnya ekonomisini ilk kez bu antlamayla denetime ald.

Daha sonra Dnya Bankas, MF ve AID gibi kurulularla -evrensel finans sistemiyoluyla- az gelimi lkelerin kaynaklarn; hangi ekonomik alanda alacaklarndan, yatrmplan ve programlarna dein her noktay kontrol etmeye balad. Bu denetim ylesinekapsamldr ki, yardm alan lkenin i ve d politikasn da ynlendirmektedir.

Bylece Dnya Bankas, MF, AID gibi dolara dayal ve tm ABD tarafndan kontroledilen, evrensel finans kapitalin bu kurulularyla, yeni emperyalizm, etki alanndaki lkeleriher noktada denetlemenin yolunu bulmu oldu.

Yeryznn, dahas uzayn bile kaynaklar, ancak emperyalist sistemin retim arklariin ayrlmtr.

Yeni emperyalizm bunu ibirlii szlemeleriyle salamtr. Bylece az gelimilkelerin yeralt ve yerst kaynaklar, insan emei bu politika yoluyla yeni emperyalizminemrindedir.

Ve bu sistemin savunmas da, NATO'su, CENTO'su, SEATO'su ile salanmakistenmitir. Bylece savunma -az gelimi lkelere- yaptrlmaktadr. Bu kresel gcnkomutas ABD'dedir. Yeni emperyalizm bylece, kresel karlarnn bekiliini kendidenetimine ald az gelimi lke ordularna yaptrmaktadr.

IKARI MERULATIRAN TOPLUM

ABD'nin, bu kresel g ve smr politikasna yn veren dnce ve eylem sistemineye dayanr? Bir lke nasl olur da dnyay bylesine denetleyebilir? Bu gcn itici motorunedir?

Bu sorularn yant, ABD'nin kurulu ve var olma felsefesinden karlabilir. nkkurulu evresinde toplumlar, belli bir felsefe ve ilkeler erevesindeki birlemelerle oluur. Veo ilkeler, o toplumun tarih iinde var oluunun temeli olup, geleceine yn verir. Bunatoplumlarn tarih iinde merulatrlmas denir. 'ABD'nin bu kurulu, var olu ve geleceeuzanan merulama ilkeleri nelerdir?' sorusunun yant, O'nun politikasnn kaynadr elbet.Ve o ilkelerin birincisi ve sonuncusu "kar"dr.

kar, her varlk iin ona yn veren bir gerektir ama Amerikan toplumu iin, ncelikliyaamsal nemdedir. Nedeni, o toplumun varolu ve kuruluunun sosyal kaynann, builikiye dayanmasdr. Bundan yz yl nce bir Amerikan Ulusu yoktu. Amerika'nn kefi ilebu yeni ktaya balayan gler, bugnk kuaklarn ana ve babalarn oraya; Avrupa'dabulamadklarn arayp bulmak iin tad. Yeni bir lkeye, yeni umutlarla geldiler. Hibireyleri yoktu, ama o lkede her ey vard. Yaamak iin almak, doay yenmekgerekiyordu. Asillerin smrsnden, kendileri gibi olmak iin katlar. Zenginlik en bykzlemleriydi. Zengin olmak istediler ve daha ok zengin olmak iin de yollar aramayabaladlar'.

Tek itici gleri karlaryd. O karlar iin birletiler ya da kavga ettiler. Yenidnyann geni ve bakir topraklarn paylatlar balangta ama zamanla gller, gszlerikovdu topraklarndan.

Ve ite Amerikan Ulusu, bylece kar temeline oturtulan birlemeyle gerekleti.Bugne uzanan gelimesinde, Dnya'ya egemen olma istencinde ve hrsnda, hep o tekszck itici g oldu; 'kar'... Tarih iinde, o toplumu merulatran, o insanlar balayan

karlar oldu.Ve yenisiyle, eskisiyle emperyalizm de kar zerine kurulu deil mi?.. 'Daha ok kar


21/195

salamak iin de, genileme ve yaylma gerekmez mi? te, yeni emperyalizmin itici gc!..

imdi, Amerikan Ulusu denilen karclar toplumunun, kurulu ve smrgecilie admatnn evrelerini izleyelim.

SMRGEC LKTEN YEN EMPERYAL ZME

Smrgecilik, genel olarak bir ulusun, baka uluslar ya da topluluklar, siyasal veekonomik egemenlii altna alarak yaylmas ya da yaylmay istemesi olarak tanmlanr.

Smrgecilik, yeni emperyalizm ncesi, gl lkelerin gszlerin toprakalt vetoprakst servetlerine el konulmasndan da te, smrgeletirilen lke insanlarnn, emekglerinin de smrlmesi, o insanlarn klelik dzeninde yaatlmasyd. rnein in'ismren lkeler, in'in anghay lokantalarnn kaplarna, "Buraya kpekler ve inlilergiremez" levhalarn asarak, inli'yi kleden de aa grdklerini belgelemilerdir. Asgaricret Kenya'da yerliler iin 6 dolar iken, Avrupallar iin 209 dolardr. Kuzey Rodezya'dayerlilere 5 dolar, Avrupallara 229 dolar olarak denmesi bunun somut rnekleridir. Uygarolduunu, ele geirdii lkelere zgrlk ve uygarlk getirdiini syleyen Bat, ile budur. Ve

Bat uygarl, zenginlii, ite o insanlarn gzyalar, smrlen emekleri ve canlar vekanlar pahasna elde edilen art deerden de te, varlklarnn talanna dayanr.

rnein,. Byk Britanya'nn az gelimi smrgelerine 1862'de yatrd 3,6 milyonfrank, 1870'te 20 milyon, 1885'te 30 milyon franka ykseliyor.

Fransa ikinci plandadr. Daha sonra, Belika, Hollanda, Amerika, Japonya Dnya'nngeri kalm blgelerini, daha da geri kalmalar pahasna smr yarna gemilerdir. [9]

Az gelimi lkeler yoksullarken, kleleirken, Avrupa stn insanlar (!) toplumuolarak Dnya'ya stten bakmaya balar. te bu stten bak, bir yerde faizme dnm,dnyann bana bela olmutur.

Bat uygarl, bir yerde, Mehmet Akif Ersoy'un diliyle, bu nedenle "tek Dii kalm

canavar"n eseridir. Birinci ve kinci Dnya Savalar, Dnya'nn yeniden paylalmas iinkarlmtr. Ancak, kinci Dnya Sava sonras Dnya, askersel igalli smrye vedaetmi ve yeni bir smr dzeni, az gelimi lkeleri gizli igalle ele geirme dnemibalamtr. Bu yeni dnemde, Byk Britanya'nn yerini ABD alm, sava sonras sfrdanbalayan Almanya ve Japonya toparlanarak Dnya pazarlarndaki paylarn aramayabalamlar, ksa srede yeni bir pazar elikisi domutur. Belikal ekonomici ErnestMandel;

"Btn insanlarn potansiyel olarak yararlanabilecei muazzam servetlerle sefalet,israf ya da insansal ve teknik kaynaklarn noksan istihdam arasndaki ztlk, Dnyalsnde hibir zaman bugnk kadar aka smrlmemitir."

diyor. Mandel'e gre,

"eer insanlar doa zerindeki baarlarn teki hemcinsleri ile paylamay ve aynbilimsel yntemlerle adaletle dnyay yeniden kurmay beceremezlerse, retkengler, nkleer sava gc haline gelebilir." [10]

te yeni emperyalizm, bu olasl grmekle kalmam, dolayl saldr sayd karnakar klar nlemenin yollarn da bulmutur. Az gelimi lkelerdeki karlarn, o lkelerin

9 Orhan Hanerliolu, Felsefe Szl, cilt 6, s. 149-151.10 O. Hanerliolu, agy. cilt 6, s.150.


22/195

insanlar ve askerleriyle salamaktadr. "Az gelimi lkeler, kendi ordularnn igalialtndadr" sylemi bu gerei anlatr. Bu yle bir uygulama ki, bir yandan igalci ynteminhalkta yaratt toplumsal tepki nlenmekte, te yandan bu gerei gren halkn, kendiordusuna olan gveni sarsld iin, toplumun birlik duygusu paralanmaktadr. Ordu ve halkbirbirinden koparlmaktadr. Toplumun gvenlik gleriyle, toplum birbirine drlmektedir.Yeni emperyalizm, gizli igal altna ald lkeleri, yalnz ekonomileriyle deil, kendiideolojisini alayarak eittii o lkenin insanlar ve kendi ajanlaryla, her ynden denetimialtna almtr. Gerekte ekonomik bamllk, i ve d siyasada da bamlla yol amtr.Ve zellikle az gelimi lke ordular da emperyalizmin denetimindedir. nk, ordular ulusalordu deildir, ordular "hr dnya"y savunma grnts altnda, emperyalizmin karlarnsavunmaktadr. Ve ulusal lekteki bir sorunun zmnde, ordularnn eli kolu bal kalmasgibi bir tehlike ile kar karyadrlar.

Bizim Kbrs bunalmnda olduu gibi... Bir szlemenin gereini yerine getirseniz bilecezalandrlrsnz. 1975'teki ambargo ite bunun somut rneidir. Ordunuzun silah ara vegereleri belli bir kaynaa bal olduundan, lojistik ikmal yapamazsnz. Sizi kendine muhtaetmitir. Szlanp durursunuz. Bakaldrmaya giritiinizde, smet Paa'nn deyimiyle,"banza neler geleceini" bilemezsiniz. 12 Mart'lar yetmez, 12 Eyll'lerle terbiye etmeye

kalkar yeni emperyalizm.Ama medyalar eliyle, btn dnyaya, gnn her saatinde ABD'nin zgrlk,

demokrasi ve insan haklar savunucusu ve 'zgr Dnya'nn gvenlik dayana olduu imajyaylr. Dnya'nn sorumlusu odur ama "sorumlulua inanmann cezasn ekersiniz"sonunda. Yeni emperyalizm dzeninde, emperyalizmin ezdii lkeler insanlarnn uyanmasnlenmekte, Ulusal Kurtulu Savalar, nkleer patlamalardan daha korkun olaraknitelenmektedir.

Yeni emperyalizm, halklarn gerei grp savama bilincine ulancaya deksrecektir anlalan... ABD'nin kresel ihtiras o gne dein artarak Dnya'y smrecektir!

KAPTALZM VE AMER KAN ULUSU'NUN DOUU

Emperyalizmin mant nedir?" sorusunun yant, "zenginlemenin zenginlemesidir"olur. Yani, kapitalin srekli bymesidir. nk kapital, olduu gibi kald srece klr.Kapitalizm, art deerden yoksun kaldnda erir, yok olur. Kapitalist bir ekonomide, iverendaha ok kazanmak iin, en az cretle en ok i saati, dolaysyla en ok kr etmek ister. Vebu balamda, giderek tekelleme sreci balar. Kapital, yeni smr alanlarna alr.Bulamadnda da kendi kurumlarn smrr ki, bu dnem giderek gszlemesine yolaar. Bu nedenle, emperyalizm, kapitalizm iin bir tercih sorunu deil, kapitalist bir toplumunyaama biimidir. nk, reten fabrikalarn rnlerine pazarlar, artan rnler iin Dpazarlar gerekli olduu kadar, retim iin de hammaddeye gereksinim vardr. Bu zincirlemegereksinimler, kapitalizmin i dinamiidir ve bu olgu kapitalist toplumu emperyalist olmayaiter.

zetle kapitalizm, emperyalizme alan dnlmez bir yolun badr. te kapitalistsistemle gelien sanayi devrimi, sanayilemi lkeleri Smrge mparatorluu kurmayazorlam olup bu olgu sistemin nlenemez sonucudur.

Avrupa'nn smrge imparatorluu kurduu dnemin banda Amerika, BykBritanya'nn smrgesidir. 1776'da utkuyla sonulanan Kurtulu Sava sonundabamszlna kavuan Amerika, ksa srede yeni toprak kazanmlar ve i savala birliisalad. 1870'lere doru ekonomide grlen hzl gelime Amerika'nn gelecektekihedeflerine yol gsteriyordu. sava srasnda Kuzey ve Dou'da sanayi geliti. Armetalrji, sanayideki gelime, demiryolu ve karayollarnn lkeyi a gibi sarmas, KayalkDalar'ndan karlan deerli madenler, yeni eyaletlere kaynaklk etti. Bunlar yaratanlar,

Avrupa'dan yeni lkeye abuk zengin olmak umudu ve ihtirasyla gelenlerdi. lkenin elsrlmemi zengin kaynaklarn, liberalizmin ilkeleriyle ilediler ve bylece ortak bir iliki ve


23/195

kara dayal Amerikan Ulusu olutu... Bu insanlar arasndaki bileke kar ilikisiydi. O kar,daha ok kazanmak, zenginlie zenginlik katmakt. nsanlar ve toplumlar hereyden dahaok, daha gl bir bala birletiren kar ilikisi... Bu iliki, te yandan elikiyi deberaberinde tar. Gl insanlarla gszler arasnda, o bileke eliki olur. te kapitalistsistem, bu elikiyi artrabildii lde smrr ve zenginleir.

ada emperyalizm, Amerika'nn kuruluuna ve birleik devlete dnmesine etkenolan bu iliki-eliki zerine oturdu...

Amerika'y var eden iliki, Amerika'y dnyann egemeni olmaya iten g oldu...

Prof. Dr. Trkkaya Atav'n, Amerikan Emperyalizminin Douu adl eseri, bugndnyay avucunun iine alna dleri gren tek sper gcn, emperyalist sisteme naslgirdiini ve nasl gelitiini belgeleriyle sergilemektedir.

Amerikan politikasnn itici gc, zenginleme, genileme yoluyla bunalmlar nleme,bylece demokrasiyi zenginlikle yalatmadr. Amerikan idealinin temeli, ite bunu salayankavramlardr. Zenginleme iin genileme, genilemenin salanmas iin dnyaydenetleme... Ve elbet nce, kendi yakn evresini denetim altna alma...

MONROE DOKTR N

ABD, Fransz Devrimi sonras Avrupa'daki karmaadan uzak kalmay yelemi vengiltere'nin yardm arsna srt evirmitir. Gelimeler, Gney Amerika zerinde Avrupa'nnemperyalist istemlerine dur denilmesini gerektiriyordu. te Monroe Doktrini bu koullardaolutu. Bu, Amerikan emperyalizminin kara dayal ilk dzenlemesidir. ABD, bu doktrinlearka bahesini gvenlie alm -ya da doru deyimiyle, kendine ayrm- Avrupa'nnblgedeki smrgecilik giriimlerini nlemitir.

O yllarn nder ABD'li politikaclarndan Gustave Koerner, Monre Doktrini'ni"Amerika'nn kar" olarak niteliyor ve bunun, gelecee ynelik yeni politikalara ktutacan yle vurguluyor:

"Gerek Monroe Doktrini, lkemizin kardr; bu karn ne olduu, nasl korunacave ileri srlp srlmeyecei, hibir gelenek, program doktrin ya da rnek tanmadan,o zamanki koullar deerlendirilerek kararlatrlacaktr. Zaten (bugne kadar da) bizhep byle hareket ettik." [11]

GZL GALN DNAM

Bu deerlendirmenin yerindelii, o gnden bugne gelien olaylarla dorulanmtr.Koerner'in dedii gibi, "Amerika'nn uygulamalar hibir gelenek, program, doktrin ya da

rnek tanmaz." Koullar ABD'nin kar iin neyi gerektiriyorsa o yaplr. Nasl m? Busorunun yantlarndan birini Dean Rusk'n bir kongre konumasnda bulabiliriz. Dean Rusk,"yardm grlerimizde ve dorudan yaplan mzakerelerde zel yatrmn nemini belirtmesiiin her zaman ve mmkn olan her yerde eliliklerimiz araclyla yetkilileri etkilemeyealyoruz,"der. [12]

Gerektiinde lkelerin bandaki adamlar, rvetle elde eder ve karlarn onlarnyardmyla savunurlar. Eski bir ClA ajan Philip Agee, "ClA GNL" ADLI itiraflarnda,Uruguay'daki "anti-komnist siyasal almalarn Krsal Eylem Birlii lideri ve 1960-61'dedevlet bakan olan Benito Nordome kanalyla srdrlen harekt" olduunu yazar.Grlyor ki Devlet Bakan'n elde etmilerdir Uruguay'da. Filipinler'de Marcos, ran'da ahRza Pehlevi, Vietnam'da Kao-Ki, ABD'nin karlarn lkelerinde temsil eden, koruyan

11 Prof.Dr. Trkkaya Atav, Amerikan Emperyalizminin Douu, s. 7-8.12 Harry Magdoff, agy. s. 165.


24/195

liderlere rnektir. Philip Agee, "Polisteki balant ajanlarmzla solculara sorgular srasndaikence yaptrdk" der. [13] Rvetle elde edilen polislerden de, "Benim polisler herzamankinden iyi alyorlar," diye sz eder!

Uruguay'n kokumu bir lke haline getiriliini anlatt anlarna gre, Philip Agee, birhayli paral ajann emniyet rgtnde kullanldn yazar.

Bata Emniyet Mdr Albay Rodrigez gelir. Agee der ki:

"Merkezin emniyet rgt iindeki eitli grevlilerle iliki kurmas Emniyet Mdriin sr deildir; bunlar 'resmi' balant almalar olarak tanmlanr. te yandan merkez, terfiettirilerek imdi Soruturma Dairesinde drdnc ya da beinci derecede bir greve atananeski Haberalma ve Balant Dairesi Mdryle gizli iliki kurmutur. Mfetti Antonio Piri/Costagnct, emniyet rgt iinde merkezin paral ajandr ve stlerinin bilmemesi gerekenileri ekinmeden yerine getirir. Emniyet Mdr'yle teki polis yetkililerinin bilmemesigereken duyarl ileri, merkez bu ajana vermektedir. Piriz ayrca, grevler ve halk arasndakihuzursuzluklarla ilgili hkmet planlan, siyasetin deimesi ihtimali ve emniyet rgt iindekipersonel atamalar konusunda deerli bilgiler salamaktadr." [14 ]

Bu gizli ilikilerin nasl kurulduunu Bissel Raporu'ndan renelim. Amerika'nn etkisialtna ald lkelerdeki ajanlarn, "hep bir Amerikal, dahas resmi grevli bir Amerikal ileiliki kurduklarn" aklayan rapora gre, bu ajanlarn seiminde, "Birleik AmerikaDoktrini'ne inandrlan ve eitilen o lkelerin yurttalarndan daha fazla yararlanlmaldr.Bylece, o lkelerin yurttalarnn kurduu rgtler eliyle Gerekletirilen olaylaraAmerika'nn kart anlalamaz."[14/1]

Bissel Raporu'nda, "Balca grevimiz" diyor, "mttefik bulmak -hem kii hem rgt-onlarla iliki kurmak, onlarn ayn ilkeler iin almalarn salamaktr... Ancak byle masumprogramlar bile, ABD hkmeti tarafndan deil de resmi olmayan kurulularca (rnein AID,Amerikan Vakflar, Eisenhower Vakf, Ford Vakf gibi ya da o lkenin zel giriimcileri vergtleriyle/notumuz) yrtld vakit daha baarl olur."[14/2]

Bu yntem gizli igal'in baarsdr. Bu igalde, Rockefeller'in yntemi uygulanr.Ekonominin musluklarn ele geiren yerli ve yabanclarla ortaklk kurmu zel giriimcilereliyle, siyasal sisteme egemen olunur.

Gizli igal'in i dinamii ite bu yerli ibirlikilerdir.

Bayran ticareti izlemesi, ticaret gemilerinin sava gemileriyle egdm, ticaretyoluyla az gelimi lkelerin ekonomik yaplarn ele geirmek, yeni emperyalizmin gizli igalyntemi uygulamasdr. Ve bu yntem, szlemeler, antlamalarla geliir! Parlamentolarnonayndan geer, yasalar... O andan sonra artk ABD ile kar ortaklnz(!) kurulmutur.Karlkl ibirlii iine girmisinizdir. ABD, blgenizde, "kendi ulusal karlarnn (ABD'liuluslararas irketlerin) korunmasn" Dnya bar iin nemli saydndan, "Karlklbirlii"ne inandrr sizi. Szlemeler dikkatle, diplomatik dilin gizini zerek okunursa,

korunan karn emperyalizmin kar olduu anlalr. rnein, Trkiye-ABD arasndaimzalanan 1959 tarihli Karlkl birlii Antlamas'nda, "ABD Hkmetinin Trkiye'nin istiklalve tamamiyetini kendi milli menfaati ve Dnya sulhu iin hayati telakki ettii" yazldr.Grlyor ki, ABD, bizimle kar iin ibirliine girmi. O'nun ulusal kar smrye dayanr.ABD, ite o kar iin, bizi, Perle'nin dedii gibi, Ortadou'da "Beki" yapmak istiyor (aada63 ve izleyen sayfalara baknz.) Sanrsnz ki, bu ibirlii iin ABD yardm size akacaktr.ABD emsiyesi sizi gvenlie alacaktr. smail Cem, "Trkiye'de Geri Kalmln Tarihi" adlincelemesinde (s. 337-339) "DP (Demokrat Parti) Hkmetinin ve zellikle Celal Bayar'nNATO'ya girdiimizde yalnz gvenliimizin garantiye alnacana deil, ekonomik skntlarnda giderileceine" inandn yazar. Dahas Bayar'a gre, "smet Paa da, bu grtedir."

13 Agy. s. 458.14

P.Agee, ClA Gnl, s.482.14/1Aktaran Attil lhan, Bat'nn Deli Gmlei, s.81.14/2 Attil lhan, agy. s.82.


25/195

Trkiye politikasna yn verenlerin dnyay yorumlamay, zmsemeyi brakn,dnyaya bakmay bile bilmedikleri grlyor.

TANRISAL BUYRUK: GEN LEME VE YAYILMA

Amerika'da devleti kuran felsefe, kara dayal ticaret ve sanayi burjuvazisinin dnyagrdr. Devletin olumasna kaynaklk eden bu gr elbet, onun i ve d siyasasn daynlendirecektir. Ynetimin en belirgin zellii, bu nedenle i evreleriyle resmi evrelerinuyumunu arayan bir sistem oluudur. Dolaysyla, politikalarn oluturulmasnda da ynetim,her zaman i evrelerinin etkileri ne aktr. evreleri, gerekirse ynetime bask yaparak,stediklerim yaptrrlar.

rnein, Standart Oil irketinin kurucusu William Rockefeller, 1893'deki Brezilyahtilali'ni nlemesi iin, Cleveland Hkmetine bask yapar ve ihtilalin nlenmesini salayangiriimi hazrlar. Torun Rockefeller de, Bakan Eisenhower'a yeni emperyalizmin smrpolitikasnn ilkelerini dikte edecektir.

ili'de Allende'ye kar gerekleen darbeyi ITT'nin ynlendirdii belgelenmitir. ClA

ve ITT'nin elbirlii ile Pinochet darbesi gerekletirilmitir.nk, sistem gerei, "irketlerin karlar, Amerika'nn ulusal karlar" demektir. Ve

bu karlarn korunmas iin Amerika, genilemek zorundadr. Bu O'na tanrsal istencinizdii kaderdir.(!) Papaz ve yazar Josiah Strong der ki:

"Nfus stnl ve ardndaki zenginlikten gelen gle birlikte, ei grlmemi birenerjiye sahip olan bu rk, -diyelim en geni zgrlk, en saf Hristiyanlk, en yceuygarln temsilcisi- kendi kurumlarm btn insanla kabul ettirebilmek iin zelliklesaldrgan nitelikler gelitirecek, btn dnyaya yaylacaktr... Bu gl ulus,Meksika'y, Orta ve Gney Amerika'y, denizdeki adalar, Afrika'y ve gerisini elegeirecektir."1 [15]

Bu amaca ulamak iin en byk rk olan Anglo-Sakson-Amerika rknn dili olanngilizce bir 'Dnya Dili' olmaldr. Bylece, Dnya Anglo-Saksonlara alacaktr.

Genileme kuramclarndan biri de, Kaptan Alfred Thayer Manan'dr. Mahan,genileme teorisini, ahlaksal bir eksene oturtma abasyla der ki:

"Amerika, Bat Uygarlnn koruyucusu olarak, insanln iyilii iin almal."

Grlyor ki, bugn "Hr Dnya'y koruma" gdsnn kayna, emperyalistdnceyi douran o gemie dayanyor.

Mahan, uzak denizlerde sler kurulmasn ve ticaret ve sava filolarnn egdml

olarak dolamalarn nerir. Uzak lkelerde karakollar ve sler kurulmas, gemilere "kmralabilecekleri, onarm yapabilecekleri, dinlenebilecekleri yerleri bulmak, ulusun denizlerdekigcn gelitirmek isteyen hkmetin grevidir," Mahan'a gre. [16]

Mahan der ki:

"lkenin refah iin, gzler yalnz ie deil, Da da evrilmeli... Artan retime pazarbeklerken, retim gcn kabul ettirmek ve rnlerle pazarlar birletiren halkay, yaniticareti geniletmek sonsuz amatr..." [17]

15

Prof. Dr. Trkkaya Atav, Amerikan Emperyalizminin Douu, s. 34.16 Prof. Dr. T. Atav, agy. s. 45-47.17 Prof. Dr. T. Atav, agy. s. 48.


26/195

1870-1896 aras gelitirilen bu dnceler eyleme hemen geirilemez. Ve eylemednmekte gecikince 1896'da Turner, teden beri savunduu genileme, demokrasi vezenginlik ilikisini Atlantik Monthly'de yaynlad yazda bir kez daha aklar. O'na gre:

" yz yldan beri Amerikan hayatnn temel gerei yaylma olmutur. Canl bir d

politika, iki okyanusu birbirine balayan bir kanal, deniz gcmzn kabul edilmesi veuzaktaki adalarla komu lkelerde Amerikan etkisinin yaylmas istei bu hareketindevam edeceini gstermektedir. [18]

Da alma birden gereklemez, geciktike de, bunalm ekonomiyi etkiler. Toplumayn veren evreler, basn yoluyla kamuoyu yaratma abasndadrlar. Washington Posttakan bir yazda 1890'lann Amerikas yle anlatlr:

"Yeni bir bilincin -gllk bilincinin- ve onunla birlikte gcmz gsterme isteininbize egemen olduu anlalyor... Ar tutku, kar dknl, toprak al, gurur,

yalnzca arpma istei, adna ne derseniz deyin, yeni bir duygu bize canl lk veriyor...Ormanda kan tadn duymak gibi halkn aznda bir imparatorluk tad var. Bu gelimeyeniden domu olan Cumhuriyetin uluslararasnda yerini silahla alarak birimparatorluk siyaseti gtmesi demektir." [19]

Ve Senatr William Frye "Pazar bulmalyz, yoksa ihtilal olur."szleriyle sarsmak istertoplumu. 1893'de Hawaii igal edilir. ABD Emperyalizmi, ilk adm kta dna atmtr artk.Yol almtr!..

Kaptan Mahan, bu olay deerlendirirken gelecee yle iaret eder:

"Bu tek bana bir olay deil, ilerde baka olaylara yol aacak olan bir ilke, birsiyasettir... Hawaiinin ilhak, yeterli bir igdyle balantsz, geliigzel bir aba deil,fakat bir ulusun gelimesinde kendi gerekliliine inandran bir ilk meyve ve biriarettir." [20]

Newyork niversitesi eski tarih profesr Braun bu olay, "Amerika ve dnyapolitikasnda bir dnm noktas"olarak alklar.

Daha sonra Kba'ya mdahale edilir. Neden mi? Senatr, Beveridge'ye gre, "Tanryeryznn en stn rk" olan "Amerikan halkn, dnyann yeni batan douuna nderlikedecek halk olarak semitir." Kennedy "Amerikallar istediklerinden deil, kader byleistedii iin Dnya zgrlk kalelerinin nbetisidirler." derken, Beveridge'nin ruhunucanlandryordu. Burada, Senatr Beveridge'nin 22 Nisan 1898'deki szlerini vedncelerini, gelin bugnlere iaret eden konumasnn bir blmnden izleyelim!

"...Daha soylu ve daha erkek insanlardan doan daha yksek insanlklar nnde,alak uygarlklarn ve rmekte olan rklarn ortadan kalkmas Tanrnn snrsztasarsnn bir parasdr... Amerikan fabrikalar, Amerikan halknnkullanabileceinden daha fazlasn yapmaktadrlar; Amerikan topra tketebildiindendaha fazlasn karyor. Tutacamz yol bizim iin izilmi bir yazgdr, dnya ticaretibizim olmaldr, olacaktr. Ve bunu anamzn (ngiltere) rnek olduu biimdeyapacaz. Btn yeryznde Amerikan rnlerinin datm noktalan olarak ticaretkarakollar kuracak, Okyanus'u ticaret filomuzla kuatacak ve byklmzle orantl

18

Prof. Dr. T. Atav, agy. s. 53.19 Prof. Dr. T. Atav, agy. s. 51-52.20 Prof. Dr. T. Atav, agy. s. 65.


27/195

bir donanma meydana getireceiz. Ticaret karakollarmzn evresinde bizimbayramz dalgalandran ve bizimle ticaret yapan, kendi hkmetlerine sahip byksmrgeler kurulacak, kurumlannz ticaretin kanatlar altnda bayramzizleyecektir." [21]

Amerika'nn "kendi hkmetlerine sahip smrgeler" politikas ite bu szlerlebalamtr. Askerlerin deil, ideolojilerin igaline dayal smrge politikasdr bu.

Senatr O. H. Platt da, "topraklarmzn her genilemesi nnde durulmaz bymeyasasna uygundur," der.

1890'larda sylenen bu szlerden yola kan ABD, 1950'lerde Dean Rusk'n diliyle,"Dnya ok klmtr, toprak ile, su ile, atmosferle ilgilenmeliyiz,"diyecektir. [22]

Bakan Truman'n 1946'da Kongre'ye yollad mesajda syledikleri de,Amerikallar'n yarm yzyl sonra babalarnn izinden gittiini gsterir. Truman,

"Dnya'nn en kuvvetli devleti olarak zerimize den sorumluluktan kanamayz.Btn gcmz, btn imknlarmz, btn enerjimizi halkn ve hkmetin mantn

ve inisiyatifini bir tek dev iin seferber etmeliyiz. Milletleraras olaylarn gelimesineABD'nin en byk lde etki yapmasn salamalyz. Amerika dnyaya almaldr."derken ite o gemiten gelen ihtiras temsil ediyordu! [23]

Bunlarn tm, ABD emperyalizmini douran kar+g=genileme ve yaylmakuramnn; zenginlik ve etkinlik iin dnyay ele geirme amacnn, Amerikan politikasnda,temel e olduunu gsteriyor.

Son bakan Clinton'n, "karlarmz, ulusal karlarmz koruyacaz, karmzneredeyse biz oradayz," szleri, Kaptan Mahan'n "uzak lkelerde sler kurmalyz,"szleriyle ayn anlama gelmiyor mu? kinci Dnya Sava sonras ABD'nin Atlantik'te,Pasifik'te, Ortadou'da ve Hint Okyanusu'nda kazandklar sler, Kaptan Mahan'n,"gelimemi lkelerde sava karakollar kurulmas ve gemiler iin lojistik ikmal slerisalanmas" nerisinin gereklemesi deil midir?

Ya Amerika'nn gvenlii iin Mdahale Hakk Teorisi'nin babas kimdir? Prof. Atav'egre:

"...Amerika, Theodore Roosevelt'in nderliinde hem Latin Amerika'da, hem de UzakDou'da mdahalelere hazrlanyordu. nce Bat kresine bakalm. Bakan RooseveltMonroe Doktrini'nden bir 'netice-i lazime' (corollary) kard. Bu, Monroe Doktrini'nin birparas olmamakla birlikte, Orta ve Gney Amerika'da herhangi bir devlet toplumsal vesiyasal yap bakmndan Amerika'nn gvenini kazanmayacak olursa, Amerika gibi'uygar bir ulusun' mdahale edecei inancn yaymaya alt ve siyasetini bu yndeuygulad." [24]

"Ak Kap Politikas"nn ekonomik bamlla yol atn bir Amerikal tanktandinleyelim. Tarihi Williams, Amerikan D Politikas adl kitabnda yle vurguluyor:

"Endstri bakmndan gelimi bir ulus, daha zayf bir ekonominin gelimesindedenetleyici ve tek yanl bir rol oynar ya da oynamaya alrsa, o zaman daha gl

21 Prof. Dr. T. Atav, agy. s.79.22

Harry Magdoff, agy, s.55.23 M. Fahri, Amerikan Harp Doktrinleri, s.179.24 Prof. Dr. Trkkaya Atav, agy. s. 139.


28/195

lkenin siyaseti; tam ve ak olarak belirtilince, yalnzca bir imparatorluk siyaseti olaraktanmlanabilir. Ortaya kan imparatorluk daha zayf olan lkenin gnbegn genelvaliler tarafndan ynetilmesini ya da gelimi lkeden, gittike artan sayda gmengelmemesi anlamnda gayri resmi bir imparatorluk olabilirse de, gene de birimparatorluktur. Daha zayf ve yoksul olan ulus, tercihlerini, gl toplumun dorudandoruya ya da dolayl olarak saptad snrlar iinde yapar." [25]

EMPERYAL ZM KADER OLMAMALI

Grlyor ki, Amerika iin genileme ve yaylma, kimine gre tarihsel kader, -Darwincigr- kimine gre Tanrsal bir isten-irade-buyruk... Kimi kez de "insanla, zgrlk, eitlik"gtrme grevi... Ve emperyalizm, Amerika'nn varolu-kurulu felsefesinin, dnyay alglamave yorumlama ynteminin, ksaca kapitalist sisteminin doal, zorunlu, yaamsal sonucu...

Yeni emperyalizm, gizli gleriyle, ak ve zora dayal smr sistemiyle, dnyannson yarm yzyldr katlanmaya zorland bir sistem.

Bu sistemden kurtulmann mant ve yolu onu tanmakta aranmaldr...

Emperyalizmle kar ilikisi kurulabilir mi? Tarihi Williams'a gre hayr. Peki, O'ndankurt ulunabilir mi? Evet... retici glerin nayak olacaklar bir devrimle...

O gne dein, toplumlarn smr dzenine kar kacak bilin ve gc salamalariin allmaldr.

Emperyalizm kader deil, kapitalist sistemin sonucudur. Ve bugnlerde kapitalistsistem dnyay yeniden ele geirmektedir.

Yine de, gelecee umutla bakmamz iin ok neden var gibi geliyor. nsanl toptankleletirmek olana bulunamamtr. Yoksa Dnya'nn sonu gelmi demektir. Klelik vezillet elbet insanln kaderi deildir, ayb da olmayacaktr.

Oysa, genelde emperyalizmin, zelde ABD'nin yaps, felsefesi ve politikas eer

inceleme zahmetine katlanlsa, renilir ve ona gre politika saptanr, tuzaklara dlmezdi.Gecikilmi midir? Elbette! Ama bu, her eyin bittii anlamna gelmez. Mustafa

Kemal'in Ulusal Kurtulu Sava'na balarken Dnya'ya haykrd ilkelerden yola karak,bugnden, evet bugnden balayarak, bu tuzaklardan kurtulmann yollarn aramalyz.

Emperyalizmin yenilmezliini dnmeyelim. Gemite bir tek biz yenmitik. Bugnneden yenmeyelim?

25 Prof. Dr. T. Atav, agy. s. 143.


29/195

BOLUM I I

ABD ORTADOU VE TRK YE

BR*

"Basra Krfezi'nin ulama ak tutulmas asndan da Trkiye kritik bir noktadadr. Kibu konuda Trkiye'nin yaratabilecei alternatifler zaten inceleme altndadr. Msr, Sudan,Somali, Kenya ve Umman'daki sleri birbirine balayan su yollarnn kesitii nokta olanDou Akdeniz eer Trkiye ntr bir yol seerse tehdit altnda kalr."

WohlstetterDoktrini'nden

K*"zellikle Dou Trkiyenin nemi artt. nk ittifak iinde insan fazlas olan tek lke

Trkiye. Cepheye birbiri ardndan dizi dizi insan srlebilir, Avrupallar bunu yapmakta KoreSava'ndan bu yana isteksiz. Dou Trkiye'de yaplmasna balanan yeni sler de, bubalamda ok nem tayacak. Bu sler her ne kadar kt zerinde Basra Krfezi ileirtibatlandrlmyorsa da mstakbel bir kriz annda byk hizmetleri geecek."

Prof. Eliot Cohen

ABD Donanma Akademisi Stratejisi retmeni-1986

*

Bunun bir avantaj da su. Trkiye Dndaki NATO yelerinin Krfez'e tahsislibirliklerini Krfez'e yakn bir ste konulandrmalar eitli siyasal sorunlara yol aar. OysaTrkiye'nin Trk birliklerini konulandrmak iin Krfez'e yakn bir s aramasna gerek yoktur,nk zaten en yakn s Trkiye'nin kendisidir."

Wohlstetter Doktrini'nden

ABD emperyalizmi teorisyenlerinin deiik yer ve zamanlarda rettikleri bu kuramlaragre, ABD iin nemimiz, "insan fazlasnn dizi dizi cepheye srlebilecei" ve bizdeki sleringerekte emperyalizmin Basra Krfezi ve Gney Bat Asya'daki karlarnn korunmasndakullanlaca dncesidir.

Burada Ek:6'da yer alan Perle ve Burt'la yaplan bir syleideki u szleri debelleimizde tutarak deerlendirme yaplmas gereini okuyucunun dikkatine sunmalym.

"Bir tek Amerikan askerini Trkiye'de tutmak, bize 90 bin dolara mal oluyor. Oysa birtek Trk askerinin Trk Hkmetine maliyeti 6 bin dolardr, " diyor Perle, Byle ucuz bir insandeposudur ABD'nin gzndeki Trkiye.

Perle ve Burt'a gre Ortadou'daki rolmz ABD'nin karlarnn bekiliidir.

Bu alma, ite bu gerein belgelerini sunuyor.

(*) Bir, ki, numaral aktarmalar Ufuk Gldemir'in "evik Kuvvetin Glgesinde" adlyaptndan alnmtr.
http://../Vohlstetterhttp://../Vohlstetter


30/195

BU VATANA NASIL KIYDILAR*

nsan olan vatann satar m?Suyun iip ekmeini yediniz.Dnyada vatandan azizey var m?Beyler bu vatana nasl kydnz?

Onu didik didik didiklediler,Salarndan tutup srklediler,Gtrp kfire: "Buyur..." dediler.Beyler bu vatana nasl kydnz?

Eli kolu zincirlere vurulmu,Vatan rlplak yere serilmi,Oturmu gsne Teksasl avu.Beyler bu vatana nasl kydnz?

Gn gelir ark dzne evrilir,Gn gelir hesabnz grlr.Gn gelir sualiniz sorulur:Beyler bu vatana nasl kydnz?

Nzm Hikmet1959(*) Nzm Hikmet, iirler 1951-1963, Btn Eserleri, cilt 2, Sofya Basks-1967.


31/195

ORTADOU'DA EMPERYAL ZMN BEKS OLMAK

nce u haberi okuyalm: "Demirel'e iletilen ABD karar." Hrriyet Gazetesinde, 13Mart 1993'de yaynlanan Erturul zkk'n haber/yorumu, byle balyor ve yle sryor:

"ABD'nin Ankara Bykelisi Barkley, geen pazartesi gn Babakan Demirel'innne ABD Hkmetinin Ermenistan'a yardm kararn koyuyor. ABD'nin yardmabalamas, Trkiye'nin endie ile bekledii bir karard. nk ABD byle biroperasyonu balatnca, dnyann btn medyalar bir anda bu olaya yneliyor. Onedenle Demirel, 'Yardm edecekseniz eit davrann, Azerbaycan'a da yardm edin'diyor. ABD, bu tavsiyeyi dinleyecek mi? imdi Ankara'da bunun cevab bekleniyor!"Ne denli irkin bir durum deil mi? Bu, bamsz bir lkeye emperyalizmindayatmasdr. Bamszl ile vnen bir lkenin babakanna, kendi halknn veyetkili organlarnn, her eyden nce insan haklarna ballklar nedeniyleonaylamayacaklar bir karar dayatmak ve onun uygulanmasn beklemek... Buna,ancak karndan baka birey gzetmeyen emperyalizmin mant izin verir.[*]

Bu mantk, bizi kendi kararlarnn uygulaycs grerek aalamaktan haz duyar.nk bu mantk, kendi aalnn rtlmesi iin abalar...

ABD, eer bizi Ortadou'da beki gibi grmeseydi, bizi kapkulluuna laykgrmeseydi, bu irkinlii sahneleyebilir miydi?

Bu haber/yorum, yllar nce okuduum bir syleiyi anmsatt. Ve hemen o yaynaradm.1[1]

nce bir blm, bir soruya verilen yanttan balayarak yeniden okudum. O yantaada:

"Bizim Trkiye'ye Ortadou'da herhangi bir rol almas iin bask yapmamz sz konusudeildir... Ama Trk Hkmeti isterse karar verir ve rol alr."

Bu szler Richard Perle'n, M. Ali Birand'n bir sorusuna verdii yanttan alnmtr.Bu szleri okuduktan sonra, "Amerika'nn bize neden, hangi hakla rol vermeye kalkaca yada vermeyecei zerine" dnce yrtlmesi doaldr. yle de dnlebilir: "Neden, ABDbize rol versin?" Dahas isyan da edilebilir. [*]

* 19 Mart 1993 gnl Cumhuriyet'teki bir haber, yeni ABD ynetiminin bize bak asn

netletiriyor. ABD ynetimi "Trkiye'den, Erivan'la diplomatik iliki kurulmasn" istemi! Ayrca, imdiyedek sadece demiryolu kullanlrken, Bill Clinton ynetiminin istemi zerine, yeni bir kamyon yoluyaplacakm! Anlalan bizi bize brakmaya niyetleri yok...

1 Mehmet Ali Birand, Richard Perle ve Richard Burt'la Sylei, Milliyet Gazetesi, 24 Nisan1983.

* Eski Milli Savunma Bakan Hasan Ik 1981 ubat'nda bir deme vererek udeerlendirmeyi yapmtr:

-"Galiba Darda Trkiye'nin Ortadou'da zellikle de Krfez Blgesi'nde yeni ilevlerstlenmesini isteyenler var. Ve bununla yetinilmiyor, Trkiye'nin bunu hi talep beklemeksizinkendiliinden yapmas yeleniyor." Baka yorumlar da yaplyordu.

-"Belki de" deniliyordu, "ABD ve Bat, Trkiye'nin bu kadar tepki gstereceinihesaplamamt. imdi ortal sakinletirmek, giriimlerini kabul edilebilir bir grnme sokmak ve enucuz biimde gerekletirmek iin zaman kazanyorlar." ABD Genelkurmay Bakan Orgeneral David

Jones, askeri harcamalarla ilgili raporunu biz byle bir merak iindeyken Kongre'ye sundu. General,Krfez konusuna yle girdi:-"ABD'nin Bat Avrupa, Kuzeydou Asya ve Gneybat Asya'da karlar vardr. ABD'nin


32/195

ABD, bize Ortadou'da bitii rol Perle'n diliyle aklyor. Bekilik... Bunu dolayl birdille anlatyor, politikac diliyle!.. Amacn szcklerin ardna saklayarak. Diyor ki:

"ran'la Trkiye arasnda ok nemli farklar var. Sizi Ortadou'da beki gibi bir durumasokma abasnda deiliz." Bu sylemle de, baklay azndan karyor. Daha nce, bir bakasoruyu yantlarken, "ama" demiti, "Trkiye isterse rol alabilir." Daha sonra da, bu yan tyla,

bu roln bekilik olduunu sylyor. Ve ABD, zkkn haberinde akland gibi, aldkarar uygulatmaya kalkarak, bu roln bize verildiini vurguluyor!

Richard Perle ve Burt'le syleinin TSK'ya degin deerlendirmeleri, bugn bile, ABD-Trkiye ilikileri ynnden olduu kadar, emperyalizmin kresel amalarna da k tutacakdeerdedir.

ABD asndan ilerini iyi bilen ve usta bir tartmac ve diplomat olan bu ikilininszleri, sylei arasnda kimi szcklere ykledikleri anlamla daha da nem kazanm!.. Busyleide, o sralar Dou Anadolu'da yaplan hava slerine, Amerikan askerlerininyerletirilmesine Trkiye'nin izin verip vermeyecei tartlm. Mehmet Ali Birand'n DouAnadolu'da gnn koullarna gre, "son derecede ileri teknolojiye gre" yapldna iaretettii bu slere, Trkiye'den ok ABD'li askerlerin yerletirilecei kansn ieren sorusuna,

Burt'n yant udur:

"Btn bu yaplarn, Amerikan askerlerinin oraya gelmesini salamaya ynelik olduukavram bir noktay gzden karyor. O da, bizim amzdan en iyi yapacamz iTrkiye'nin kendisini korumasn salamaktr. ok daha az masrafl bir yaklamd!bu.." [*]

Bu szler, ilk bakta ABD'nin bizim savunmamz iin besledii iyi duygularnaklamas gibi alglanabilir. Ancak, ABD'nin emperyalist felsefesi ve Trkiye'de bulunuununnedeni dnldnde, bu szlerin gerei yanstmaktan uzak olduu; ikilinin, konular belli

bir amala birbirine kartrdklar ve her zaman yaptklar gibi kendilerince nemli olanlargizlemeyi baardklar grlyor. Bu sorudan nce, bir baka soruya verilen yanttasylenenleri burada yineliyorlar. Syledikleri udur:

"Askeri ynden Trkiye'nin oynayabilecei rol, kendi snrlar iinde askeri gcnartrmak, kendi neminin boyutlarn gelitirir. Trk gcnn snrlar dnatarlmasn deil, eer Trkiye kendi snrlar iinde gl olursa NATO yararlanr veAtlantik Tekilat glenir."

Bu szle, ABD bize, "sen iine bak, kardeim. nce kendini glendir. Bu sleri

kullanmak senin harcn deil," demek mi istiyor? Bir anda byle bir anlam karabilirsiniz,ama tarihin yapln yaayarak grdkten sonra, bu szlerin bireyleri gizlemek amac ilesylendii anlalyor. Gazeteci hakl olarak soruyor. "Bu sler neye yarayacak?" Konuu

gvenlii Bat Avrupa ve Kuzeydou Asya'daki mttefiklerine sk skya bal olduu iin ve onlarGneybat Asya'daki petrol kaynaklarna bal olduklarndan, bir blgedeki ABD stratejisi br blgelertarafndan desteklenmelidir..."

Teoman Erel, Milliyet Gazetesi, 23.2.1981* ABD Donanma Akademisi Stratejisi Blm Prof.larndan Eliot Cohen, bir Paris

konumasnda, Dou Anadolu'daki sler iin der ki: "zellikle Dou Trkiye'nin nemi artt. nkittifak iinde insan fazlas olan tek lke Trkiye, cepheye birbiri ardna dizi dizi insan srlebilir.Avrupallar bunu yapmakta Kore savandan bu yana isteksiz. Dou Trkiye'de yaplmasna

balanlan yeni sler de bu balamda ok nem tayacak. Bu sler her ne kadar kt zerinde BasraKrfezi ile irtibatlandnlmyorsa da mstakbel bir kriz annda byk hizmetleri geecek." (Aktaran UfukGldemir evik Kuvvetin Glgesinde, s.38)


33/195

kuku iinde. "Bamza bir bela almayalm," dncesi egemen. Soru ok ak ama... Yantak deil, dahas biraz da sulayc... Sulayarak konunun zerine gidilmesi nlenmekistenmi!..

Bu slerin neye yaradn, lkemde NATO D alanlar kapsayan bir strateji iinhazrlanldn, 1990'larda ve gnmzdeki Krfez Krizleri srasnda grdk. Anlalyor ki,

ABD 1980'lerden balayarak, Ortadou'ya ilikin gelecee ynelik stratejik planlarna uygundzenlemelere balam. "Acil Mdahale Gc", "evik G" derken, "eki G"ler iinmibu slerin kurulu amac.

Bu planlarn iinde, Trkiye'nin btnlne ynelik olanlarn bulunup bulunmadna,olaylarn ak izlenerek yant aranmaldr. Syleideki, "Trkiye'nin kendini korumas veaskerinin glenmesi" vurgusuyla saklanan, ABD'nin askeri varlnn, Ortadou ile ilgiliplanlar iin bu slerden yararlandrlmas gerei olmasdr. Bu hazrln o gnler iinolmas, yani zaman, sz konusu deildir. ABD'nin Ortadou'daki karlar iin, 1980'lerden buyana nce bir "acil mdahale gc", sonra "evik g" ad ile anlan ve herhangi bir sorundablgeye akp ABD'nin blgesel ve giderek kresel karlarm koruyacak sistemi gelitirmeyebalamtr. eki G, ite bu sistemin parasdr. Ama Perle ve Burt ikilisi bunu gizlemek

isterler.GNEYDOUDA YEN SLER

Perle daha sonra, "Dou Anadolu'da bir savunma boluu olduunu, bu boluunhava destei ile doldurulmas gerektii"ni syler. Derki:

"Sovyetler'in Kafkasya'da yirmi tmenleri var. Bu sler, onlar bir saldr kararndancaydrc olacaklardr. Dolaysyla bu slerdeki uaklar savunma grevi yapan uaklarolacaklardr. Trkiye'nin dousunda Amerikan mevcudiyeti kolay i deildir. Bununlabirlikte, eer Sovyetler NATO'ya kar bir tehdit tekil ediyorlarsa, o zaman ittifakn bublgesinde mevcut olan hava boluunu doldurmu oluyoruz."

Bu szlerin ABD'nin Ortadou'ya ynelik planlarnn gizlenmesi iin sylendiinigrmek iin, olaylara dikkatle bakmak yetecektir. Ayn syleide, Perle, Trkiye'nin savunmagc zerine ABD Senatosundaki konumasn da anlatr. zetle, "Trk ordusunun savunmagc ok zayftr." der. Sorulmaz ki, ya d

Documents

Oltadaki Balık Türkiye - Mehmet Emin Değer