Ontwikkelingsgericht werken

Marc Van Gils april 2008

Pedagogische studiedag ‘De Berkjes’


Verwachtingen en vragen werkblad 1


Bedoeling

Nadenken over de sociaal emotionele ontwikkeling in de schoolKennis maken met de katern: ‘begrensd – onbegensd’Prioritaire doelstellingen op schoolniveau kiezenEen groepswerkplan maken voor de klasgroepen


VerloopVerwelkoming – bedoeling 9 uurVisie en profileringSociaal emotionele ontwikkeling op schoolniveauPauze: 10.30 uurGroepswerkplan sociaal emotionele ontwikkeling


Visie en profilering

Algemeen: buitengewoon onderwijs

Specifiek: type 3 school


Opdracht van het buitengewoon onderwijs

HandelingsplanningPlanning voor een bepaalde periodeKeuze van ontwikkelingsdoelen – klassenraadMultidisciplinair teamwerk

SchoolwerkplanningPedagogisch projectPedagogische en didactische afsprakenSchoolorganisatie Nascholingsplan


Vertrekpunt: beeldvorming

Onderwijsbehoeften van het kind

Samenwerking met ouders: informatie

overlegHandelingsplan Individueel Groepswerkplan

klassenraden

Soepele organisatie

Pedagogisch project

schoolwerkplan

Speciaal opgeleid personeel

Teamwerk

Orthodidactisch handelen

Orthopedagogisch klimaat

BUITENGEWOON ONDERWIJS


Beeldvorming VAN HET KIND

Persoonskenmerken- medisch- psychologisch- IQ- competentie en

vaardigheden- …

Omgevingskenmerken- thuissituatie- thuisbegeleiding?- woonsituatie- …

SPECIFIEKE

- OPVOEDINGSBEHOEFEN

- ONDERWIJ SBEHOEFTEN

LEERKRACHTEN- (EN BEGELEIDERS-) GEDRAG &

STIJ L=> orthopedagogisch

basisklimaat

SELECTIE VANONTWIKKELINGSDOELEN

AANPAK

IHP

SWP

GWP


Van handelingsplanning tot handelingsplan

Handelingsplanning is het cyclisch proces van het orthopedagogisch handelen met als doel onderwijs op maat van elk leerling te biedenEen proces met verschillende fasen en facetten

Bepalen van de beginsituatie (beeldvorming)Kiezen van doelstellingenVoorbereidingsfaseUitvoeringEvaluatie

Een beperkte en efficiënte neerslag van dat proces is het handelingsplan


Profilering werkblad 1

Waar zijn jullie sterk in?

Waar moet aan gewerkt worden?


Uitgangspunten voor scholen die werken met kinderen met socio-emotionele problemen en -stoornissen

Een complexe beginsituatieBelang van de context van het kind

GezinscontextImpact van de schoolAndere ondersteunende diensten

School past zich aan


Schoolkenmerken Heterogene leerlingpopulatieSpecifieke hulpvragenBelang van de beeldvormingWerken aan basisvoorwaarden

Durven leren: dynamisch – affectieve dimensieWillen leren: motivationele dimensieKunnen leren: cognitieve dimensie

Sociale en emotionele problematiek krijgt voorrang


Een veilige leeromgeving

werkblad 1

Noteer aandachtspunten


Specifieke schoolkenmerkenEen veilige leeromgeving – een stimulerend orthopedagogisch basisklimaat

Aanvaarding, waardering en positieve benaderingHouvast en rustHelende functieEen specifieke schoolorganisatieOndersteunend materiaal, aangepaste infrastructuurVerbondenheidExtra aandacht voor de relatie kind – leerkrachtTeamwerk

• Intensieve samenwerking• Professionalisering


‘Begrensd – onbegrensd’

Ontwikkelingsgericht werken met kinderen met socio-emotionele problemen of - stoornissen


CYCLISCH PROCES VAN HANDELINGSPLANNING

evaluatie

aanpak

visie

beeldvorming

doelen

ONDERSTEUNINGS-

BEHOEFTEN VAN HET KIND


Vertrekpunten bij het planmatig werken

VisiePedagogisch projectHulpvraag van de kinderenUitgangspunten van de schoolDagelijkse werking van de school


Een cyclisch procesdat nooit af is

Beeldvorming: beginsituatieDoelenfase Aanpak – afsprakenEvalueren


Drie niveaus van handelingsplanning

Op schoolniveau: schoolwerkplan

Op groepsniveau: groepswerkplan

Op kindniveau: individueel handelingsplan


OntwikkelingsdoelenZijn doelen op het vlak van kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes die de overheid wenselijk acht voor zoveel mogelijk leerlingen van een leerlingenpopulatie. Het samenspraak met het C.L.B. en zo mogelijk in overleg met de ouders en eventueel andere betrokkenen, kiest de school de ontwikkelingsdoelen die aan individuele leerlingen of groepen leerlingen worden aangeboden en uitdrukkelijk worden nagestreefd.


OntwikkelingsdoelenDe overheid legt per type de ontwikkelingsdoelen vast, geordend in leergebieden.Deze doelstellingen zijn belangrijk en nastrevenswaardig voor de leerlingen die binnen een bepaald type worden opgevangen.BuO scholen krijgen de verantwoordelijkheid om zelf uit deze lijsten ontwikkelingsdoelen te kiezen voor een bepaalde leerling of leerlingengroep.De school verbindt er zich toe om de geselecteerde doelen na te streven.Sommige vormen van BuO zijn gericht op aansluiting bij het onderwijsaanbod van het gewoon onderwijs en streven ernaar een gelijkwaardig studieniveau te bereiken.Bedoeling is om een veelzijdige en evenwichtige persoonlijkheidsontwikkeling en een optimale integratie te realiseren.


Ieder zijn verantwoordelijkheid

Kwaliteitszorg van de overheidMinimale verwachtingen duidelijk makenReferentiekader aanbieden

InspanningsverplichtingGrote autonomie voor BuOPassende ontwikkelingsdoelen selecteren, na te streven en zoveel mogelijk te bereiken bij een leerling of leerlingengroep


Ieder zijn verantwoordelijkheidHet schoolteam

Met een multidiciplinair team ontwikkelt de school zoveel mogelijk onderwijs op maat via

• Flexibele werkvormen• Orthopedagogische procedures• Technische middelen• Ontwikkelingstrajecten.

Aandacht voor• Onderlinge afstemming• Gezamenlijke doelgerichtheid• Gedeelde verantwoordelijkheid• Integratie van de paramedische aanpak in het

onderwijsaanbod


Inspectie

SchooldoorlichtingEvaluatie van de handelingsplanningSelectie van de ontwikkelingsdoelenNakomen van de inspanningsverplichtingIntern leiderschap

Beeld van een school, kwaliteit van de school rekening houdend met

Contextinput


Selectie van de doelenEen onderdeel van het cyclisch proces van handelingsplanning

BeeldvormingDoelenselectiePlanning en aanpakUitvoering en bijsturingEvaluatie

Vastgelegd in een SchoolwerkplanGroepswerkplanIndividueel handelingsplan


DoelenselectieHet team maakt in overleg een herkenbare en verantwoorde selectie uit de bij decreet vastgelegde ontwikkelingsdoelen eventueel aangevuld vanuit het pedagogisch project van de school.Aandacht voor:

De ondersteuningsvraag van het kindHaalbaarheidZinvolheid afgestemd op de mogelijkheden van de kinderen.


Selectie van doelen op schoolniveau

Samen keuzes maken rekening houdend metPedagogisch projectEigen ervaringDe specifieke doelgroep

Met evenwichtige aandacht voor alle leergebiedenDat is de basis voor het groepswerkplan en het individueel handelingsplanTerug te vinden in het schoolwerkplanVaak langetermijndoelen


Selectie van doelen op groepsniveau

Alle kindbetrokkenen maken keuzes rekening houdend met

Vanuit de doelenselectie in het schoolwerkplanDe gegevens van de vorige groepNieuwe gegevens – beeldvormingRekening houdend met alle ontwikkelingscomponenten en alle leergebieden

Middellangetermijndoelen Liefst zo concreet mogelijk


Selectie van ontwikkelingsdoelen op het niveau van het individuele kind.


De specifieke ondersteuningsvraag van elk kindMet het oog op een harmonische ontwikkelingMet het oog op een optimale integratie

Vaak kortetermijndoelen


Wat zijn de voordelen / knelpunten / aandachtspunten bij het werken met ontwikkelingsdoelen?


Een andere ordening van de ontwikkelingsdoelen

Doelen op schoolniveau: BASISKLIMAATBasisstructurering en organisatieOpbouw van basisvertrouwen

Doelen op groepsniveau en kindniveauZelfbeeld – zelfbeleving – autonomieOmgaan met gevoelens – emotiesOmgaan met anderenMotivatie – positieve ingesteldheidConflicthanteringSeksuele ontwikkeling

Werken met ‘opstapjes’ ter inspiratie


Doelstellingen: SMART PRINCIPE

SPECIFIEKMEETBAARAANVAARDBAARREALISTISCHTIMING


Schoolwerkplanning sociaal emotioneel

werkblad 2


Schoolwerkplanning

BeeldvormingDoelenselectieAanpak Evaluatie


Beeldvorming

Vanuit een schoolzelfevaluatieVanuit de bespreking op het einde van het schooljaar


Doelenselectie

Vanuit het pedagogisch projectVanuit het kader van ontwikkelingsdoelen


Selectie van doelen op schoolniveau

Samen keuzes maken rekening houdend metPedagogisch projectEigen ervaringDe specifieke doelgroep

Met evenwichtige aandacht voor alle leergebiedenDat is de basis voor het groepswerkplan en het individueel handelingsplanTerug te vinden in het schoolwerkplanVaak langetermijndoelen


Aanpak

Maandpuntjes - maandopeningenProjectenVieringen en feestenKrantjes – nieuwsbrief


Evaluatie

KlassenradenPersoneelsvergaderingen…


Groepswerkplansociaal emotionele ontwikkeling

Leidraad voor het opstellen van het groepswerkplan

Beeld: identiteit - beginsituatie van de groepGroepsdoelstellingen: prioritaire doelstellingen op de verschillende leerdomeinenOrganisatie van de groep(ortho)pedagogische aandachtspunten(Ortho)didactische aandachtspuntenRapportageEvaluatie


Groepswerkplan werkblad 3

BeeldvormingDoelstellingenAanpakEvaluatieBetrokkenheid

GroepswerkplanBeeld: identiteit - beginsituatie van de groep

Algemeen beeld: • Aantal kinderen• Beschrijving van de problematiek• Beschrijving van de positieve punten

Gegevens vanuit het dossier• CLB• Ouders• Andere school• Andere schooljaren in de eigen school

Observatiegegevens : • Groepsoverzichten • Leerlingvolgsysteem• screeningslijst


Observatielijst sociaal emotionele ontwikkeling

Vrij CLB Waas en DenderRegina Spiessens / Maté De VosObservatielijst ‘begrensd – onbegrensd’

Groepswerkplan

Groepsdoelstellingen: prioritaire doelstellingen op de verschillende leerdomeinen

Leren lerenSociaal emotionele ontwikkelingTaalWiskundeWereldoriëntatieBewegingsopvoedingMuzische vorming


Selectie van doelen op groepsniveau


Vanuit de doelenselectie in het schoolwerkplanDe gegevens van de vorige groepNieuwe gegevens – beeldvormingRekening houdend met alle ontwikkelingscomponenten en alle leergebieden

Middellangetermijndoelen Liefst zo concreet mogelijk


Aanpak

Wie doet wat?


Groepswerkplan

Evaluatie

•Opvolging van de afspraken

•Observatiegegevens en toetsgegevens


Betrokkenheid

OudersKinderenExterne hulpverleners


Individueel handelingsplan


Selectie van ontwikkelingsdoelen op het niveau van het individuele kind.

Alle kindbetrokkenen maken keuzes Rekening houdend met

De specifieke ondersteuningsvraag van elk kindMet het oog op een harmonische ontwikkelingMet het oog op een optimale integratie

Vaak kortetermijndoelen


Individueel handelingsplan werkblad 4

BeeldvormingSpeciale nodenPositieve elementen

DoelstellingenAanpakWanneer komt het aan bod?Betrokkenheid Evaluatie


Integratie in de klasboek

Map metGroepswerkplan voor de verschillende leerdomeinenLeerlijnen: opeenvolging van leerstappenWeekplanningDagplanning: met verwijzingen naar groepswerkplan en leerlijnen


Integratie in de werking van de school

Alles op elkaar afstemmenOverzichtelijk – bruikbaar - zinvolheidVoelbaar tot op de klasvloer


Aanbevelingen

Niet te uitgebreidBruikbaar – hanteerbaarIn samenwerkingEenvormigheid Gelegenheid tot aanpassing - creativiteit

Documents

Ontwikkelingsgericht werken