ORMAN YETİŞME ORTAMI ETÜDÜNÜN ÖNEMİ ve GENEL …ekoloji.ogm.gov.tr/Lists/Haberler/Attachments/13/Dr... · toprak derİnlİĞİ 2. topraĞin rengİ 3. topraĞin tÜrÜ 4. topraĞin

ORMAN TOPRAK ve EKOLOJİ ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ

www.ekoloji.ogm.gov.tr

Gençleştirme, Orman Bakımı, Ormanların Rehabilitasyonu Nisan,2013

Dr. Nejat ÇELİK [email protected]

ORMAN YETİŞME ORTAMI ETÜDÜNÜN ÖNEMİ ve GENEL PRENSİPLERİ

Sunum Akışı

• Orman Toprak ve Ekoloji Araştırma Enstitüsünün

Tanıtılması

• Ekosistem ve Toprak

• Toprağın Tanımı

• Yetişme Ortamı

• Toprak analizinin önemi

• Mersin ve çevresinde yaygın bulunan Anakayalar

• Mersin ve çevresinde yaygın bulunan Toprak Tipleri


Önceki Seminerler


21-23.Haziran.1999, Kastamonu

23. Şubat.2010, Mersin

Mersin, 2010 Semineri

Gençleştirme, Orman Bakımı, Ormanların Rehabilitasyonu

Nisan,2013

Coğrafi konumu belli bir yerde, bir yaşama birliği oluşturan canlılar ile, bir

yetişme ortamı oluşturan çevre koşulları arasında karşılıklı ve dinamik ilişkilerin

bulunduğu ekolojik bir birimdir. Dünya birbirinden farklı ama birbiri ile denge

halinde olan ekolojik sistemler birliğidir.

5


Nisan,2013

Ekosistem

iKLİM

Mikro organizmalar

VEJETASYON

HAYVANLAR

TOPRAK ARAZİ ŞEKLİ

EKO

SİST

EM

EKO

SİST

EM

CANSIZ ÇEVRE

CANLI ÇEVRE

EKOSİSTEMİ OLUŞTURAN ANA ÖGELER VE ARALARINDAKİ İLİŞKİLER

6 Gençleştirme, Orman Bakımı, Ormanların Rehabilitasyonu- Nisan,2013

Toprağı Oluşturan Faktörler

Organizma (Bitkiler, Hayvanlar ve Diğer Canlılar)

İklim (Yağış, Sıcaklık, Rüzgar)

Topoğrafya (Yükseklik, Eğim, Bakı)

Zaman

Ana Materyal (Kayalar, Mineraller, Org.Mat.)

Toprağın Özellikleri

Fiziksel

Kimyasal

Biyolojik

Mineralojik

İklim Canlılar Kayalar Topografya Zaman

A

C

R

B

C

A

R

Ekolojik İlişkiler

İKLİM

BİTKİ ÖRTÜSÜ

HAYVAN

İNSAN

TOHUM TOPRAK

Gençleştirme, Orman Bakımı, Ormanların Rehabilitasyonu-Nisan,2013

Yetişme Ortamı, coğrafyaca bilinen bir yerdeki

bitkilerin yaşamasını sağlayan ve onları daima etkisi

altında bulunduran klimatik, edafik, fizyografik ve biyotik

faktörlerin bütünlüğüdür.

Yetişme ortamı, bir ekosistemin içinde yer aldığı

sınırları belirli ve üç boyutlu bir hacimdir. Yetişme ortamı

sınıflandırması aynı zamanda ekosistem birimlerinin

sınıflandırılmasıdır (KANTARCI, 1991). Yetişme ortamı

özellikleri bölgeseldir.

Yetişme Ortamı

Yetişme Ortamı Faktörleri:

(1) Yeryüzü şekli (Konum, bakı, eğim, topoğrafya)

(2) İklim, (Yağış, sıcaklık, nem, rüzgar, iklim tipi vb)

(3) Toprak,

(4) Canlılar

(5) Anakaya


MERSİN ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ


Türkiye’nin Yetişme Ortamı bölgeleri ve bu

bölgelerdeki Orman İşletmeleri (Mersin Örneği)

4. Akdeniz Bölgesi:

4.1. Deniz Etkisine Açık Yetişme Ortamı Bölgeleri Grubu

4.1.1.Batı Akdeniz Yetişme Ortamı Bölgesi

ORMAN İŞLETMESİ: Anamur

4.1.2.Doğu Akdeniz Yetişme Ortamı Bölgesi

ORMAN İŞLETMELERİ: Gülnar, Silifke, Mersin, Tarsus,

4.4. Akdeniz Ardı Yetişme Ortamı Bölgeleri Grubu

4.4.1.Batı Toros Ardı Yetişme Ortamı Bölgesi

ORMAN İŞLETMESİ: Mut


4.1.2.Doğu Akdeniz Yetişme Ortamı

Bölgesi Yükselti-İklim Kuşakları:

• Doğu Akdeniz Kıyı Kuşağı (< 100m)

• Silifke-Erdemli Yöresi

• Anamur-Taşucu Yöresi

• Mersin-Adana Yöresi

• Alt Kızılçam Kuşağı (100-500 m)

• Anamur-Taşucu Yöresi

• Silifke-Erdemli Yöresi

• Mut-Göksu Vadisi Yöresi

• Orta Kızılçam Kuşağı (500-1000 m)

• Gülnar Yöresi

• Akarca-Çamlıyayla Yöresi

• Kızılçam-Sedir Kuşağı (1000-1500 m)

• Orta Sedir Kuşağı (1500-1750 m)

• Üst Sedir Kuşağı (1750-2000 m)

• Orman Üstü Otlaklar (Kır/Alp)Kuşağı (> 2000m) Gençleştirme, Orman Bakımı, Ormanların Rehabilitasyonu

Nisan,2013

Toprak:

Yer küresinin yüzeyini

ince bir tabaka halinde

kaplayan, kayaların ve

organik maddelerin değişik

ayrışma ürünlerinin

karışımından meydana gelen,

içerisinde ve üzerinde geniş

bir canlılar alemi barındıran, bitkilere

durak yeri ve besin kaynağı olan, belli

oranlarda su ve hava içeren üç boyutlu

canlı bir varlıktır.


Toprak Tanımı:

• Toprak bir ülkenin ekonomisinde önemli rolü olan yeraltı servetlerinin ambarıdır.

• Toprak besinlerimizin % 78’ini oluşturan bitkisel ürünlerin, bin bir derde çare şifalı bitkilerin kaynağıdır.

“VATAN TOPRAĞI KUTSALDIR.

KADERİNE TERK EDİLEMEZ !”


Topraklarda Bilinmesi Gerekli Özellikler

1. TOPRAK DERİNLİĞİ

2. TOPRAĞIN RENGİ

3. TOPRAĞIN TÜRÜ

4. TOPRAĞIN TAŞLILIĞI

5. TOPRAK STRÜKTÜRÜ

6. TOPRAK BAĞLILIĞI

7. TOPRAĞIN GEÇİRGENLİĞİ (SÜZEKLİĞİ)

8. TOPRAK NEMİ VE TOPRAK SUYU

9. TOPRAKTA KİREÇ

10. ANAKAYA

11. DURGUNSU VE TABAN SUYU OLUŞUMU


Toprak Analizi Neden Önemlidir ?

• Toprak analizi ile, belli bir

yöreyi temsil eden toprak

örneği, laboratuvarda analiz

edilerek içerisindeki bitki besin

maddelerinin miktarları

bulunur. Bitkilerin neye ihtiyacı

olduğunu saptamaya yarar.

• Toprak analizi ile

ağaçlandırılacak alan veya

silvikültürel müdahale

edilecek alan hakkında daha

detaylı bilgi edinilmiş olur.


• “Anlamadığını

yönetemezsin”

Christensen (1997)

Arazi Yetenek Sınıfları


Toprak Profili:

Dikdörtgen prizması şeklinde kazılan bir toprak çukurunun

(genişlik:75-100 cm, uzunluk:100-150 cm, derinlik:120-130

cm) herhangi bir düşey yüzüne verilen isimdir ki, bu, ekseriya

büyük yüzeylerden biridir

Toprak Örneklerinin

Alınması ve Gönderilmesi

Her bir toprak örneğinin ~ 1-1,5 kg kadar olması analizler

için yeterlidir.

“BİR ANALİZ SONUCU,

ANCAK ÖRNEĞİN KENDİSİ

KADAR DOĞRU OLABİLİR”

Temsil yeteneği zayıf olan

örnekler yanlış ya da yanıltıcı

önerilerin yapılmasına neden olur.


Arazide Toprak ve Yetişme Ortamı Tanıtım

Tablosu

Gençleştirme, Orman Bakımı, Ormanların Rehabilitasyonu-Şubat,2010

Toprak horizonlarının tekstürü, içerdiği kum, toz ve kil

oranlarına göre değişir. Genellikle en verimli topraklar kabaca

eşit miktarlarda kum, toz ve kilden oluşan balçık toprakları’dır.

• Kum

• Kumlu balçık

• Balçık

• Killi balçık

• Balçıklı kil

• Kil

Toprak türü nedir?

Ölü Örtü (Organik toprak tabakaları):

• Toprağın üzerinde biriken ölü organik atıklardır (yaprak,

dal, kabuk vb. bitkisel atıklar ile hayvansal atıklar).

• Parçalanmış organik madde olan humus, toprak üst

tabakasının önemli bir elemanıdır. Humus, kilin

sıkışmasını önler ve suyu tutan gevrek bir toprak yapısı

oluşturur.

• Ormanda ölü örtü, yaprak, çürüntü ve humus

tabakalarının tümünü kapsar. Bu tabakalar orman

toprağının üstünde yer alırlar. Humus tabakasının

mineral toprağa karıştığı kesim (Ah- horizonu) ölü

örtüden sayılmaz. Ölü örtü sadece organik madde

tabakasına verilmiş genel isimdir.


Nisan,2013

Humus Tipleri: Humus tipleri esas itibariyle üçe ayrılır.

Bunlar; Mul tipi humus, çürüntülü mul tipi

humus, ham humus olarak isimlendirilirler.


Türkiye Jeoloji Haritası


Püskürük, tortul ve metamorf kayalar,

bunların alt bölümleri ve yapıları.

Püskürük kayalar: Ergimiş magmanın soğuması ile oluşmuşlardır.Granit: Genellikle açık renklidir. İri

ve orta büyüklükteki mineral kristallerinden oluşmuştur.İç püskürüktür.Fazla miktarda kuvars ve feldispatlarla, az miktarda mika, amfibol ve demir oksitleri kapsamaktadır.Diorit: Gri ve koyu gri renklidir. İri ve orta büyüklükteki minerallerden ibarettir.Dış püskürüktür.Kuvars azdır veya hiç yoktur. Fazla miktarda feldispatlar ve anfiboller ile az miktarda mika ve demir oksitleri içermektedir.Bazalt: Koyu gri ve siyah renklidir. Yoğun ve ince tanelidir.Dış püskürüktür.Hiç kuvars yoktur. Önemli miktarda feldispat ve piroksen, az miktarda demir oksit ve biotit içerir.

Tortul Kayalar: Ayrışma ürünlerinin pekişmesi sonucu oluşmuşlardır.Kum Taşları: Griden kırmızıya kadar değişen renge ve genellikle granüler poröz strüktüre sahiptirler.Esas itibariyle kuvars, bir miktarda kalsiyum karbonat, demir oksit ve kil gibi çimento maddelerinden oluşmuşlardır.Şey’ler: açıktan koyuya kadar değişen çeşitli renklerde, ince levhalı strüktüre sahip tortul kütlelerdir.Kil mineralleri ve bir miktarda organik madde içermektedirler.Kireç Taşları: Renkler genellikle açık gri ve sarı olup, ince taneli ve sıkı yapılıdırlar.Esas itibariyle kalsit ve kalsit ve dolomit ile, daha az miktarlarda demir oksitler, kil, fosfatlar ve organik maddelerden oluşmuşlardır.

Metamorf Kayalar: Kayalardan sıcaklık ve basınç altında değişime uğrayarak oluşmuşlardır.Gnays: Birbirini izleyen açık ve koyu renkler gösteren çizgili ve yapraklı tekstüre sahip metamorf kayadır.Granitlerden oluşur. Mineral bileşimi granitinki gibidir.Şist: Renk, orijinal kayanınkine benzemekte olup, yapraklı strüktür hakimdir.Bazlt ve şeyl’lerden oluşur, mineral bileşimi orijinal mineralinki gibidir.Kuvarsit: Renk açıktan koyuya değişir. Sıkı ve yeknesak tekstüre sahiptir.Kum taşlardan oluşur. Mineral bileşimi kum taşlarınki gibidir.Sleyt: Renk griden siyaha değişir. Sıkı ve yumuşak tekstürlüdür.Şeyl’lerden oluşur. Mineral bileşimi şeyl’linki gibidir.Mermer: Renk beyazdan kırmızıya, yeşile ve siyaha kadar değişir. Sıkıdır ve inceden kabaya değişen bir tekstür gösterir.Kireç taşlarından oluşmuştur. Esas itibariyle kalsit ve dolomitten ibaret olup, az miktarda demir oksit gibi renk maddeleri içerir.


Anakaya (Mersin Örneği)

• Toros dağları kireç taşlarından oluşmuştur. Asıl

ana kaya kireç taşı dır (kalker +dolomit + marn).

Ancak yer yer serpantin, konglomera, fliş,

andezit, bazalta rastlanmaktadır.

• Ovalar alüvyonlarla oluşmuştur. Örneğin Mut ve

çevresinde anakaya marndır. Mersin ve

civarında kalker, konglomera, yukarı rakımlarda;

kalker, dolomit, serpantin, fliş’ler görülür.

Arazi Kullanım Planlaması

Toprağın durumuna göre Arazi

parçasının nasıl

kullanılacağına

karar verme


Leptosol (Ranker-Rendzina)

• Sığ veya ekstrem taşlı

topraklar

• Toprak yüzeyinden 10

cm’den başlayan sert

anakaya

• Türkiye’de geniş

alanlarda var


Rendsina Toprak Profileri


RENDZİNA (LEPTOSOL)

Gençleştirme, Orman Bakımı, Ormanların Rehabilitasyonu Şubat,2013

Mersin Toprak Profilleri

Gençleştirme, Orman Bakımı, Ormanların Rehabilitasyonu Şubat,2013

Tabakalı Kalker üzerinde Rendzina (Mersin)

Kireçtaşı

Balçıklı kil

Kırmızı Akdeniz Toprakları

Terra rosa: Akdeniz iklimi etkisi

altında gelişmiş Ah/B (T) /C horizon

sıralamasına sahiptir. B horizonu kil

türünde ve parlak kırmızı renktedir.

Karstik alanlarda kayaların aralarında ya

da çatlaklarında bulunur.

Terra fuska: Akdeniz ikliminin nemli

fakat daha serin kesimlerinde terra fuska

tipi gelişmektedir. Ah/B/ (T) /C horizon

sıralamasına sahiptir. Ah horizonu

belirgindir. B horizonu genellikle kil türünde

ve sarımsı kahverengiden kırmızımsı

kahverengine kadar değişik renktedir.

Akdeniz Bölgesi’nde sedir kuşağının

yüksek kesimlerinde ve deniz etkisini

alabilen iç kesimlerde gelişmiştir.

(Foto: Kılcı ve ark. 2003)

Terra fusca Litosolik Rendzina

Fizyolojik: pek derin Fizyolojik: pek derin

Kireçli Esmer Orman Toprağı (Mersin)


Kireç Birikim Zonu

Kireç Çatlakları

arasında

Kireçli Esmer

Orman Toprağı

Kireçli Esmer Orman

Toprağı / B Horizonundan

itibaren görülen kireç

Konkresyonları

Kireçsiz Orman Toprağı

(Mersin, Alata Şefliği, Bölme No: 97)

pH: 6,70, Toprak Türü: Kil (% 60),

Kireç: yok, Tuz: yok

Organik madde: % 2,90 (Üst horizon)


Kireçli Esmer Orman Toprağı

(Mersin, Tömük Şefliği, Bölme No: 145)

pH: 7,40,

Toprak Türü: Kil (% 65),

Kireç: % 77,

Organik madde: % 9,25(Üst horizon)

Tuz: yok


Ağaç Köklerinin Toprak Oluşumunu ve

Tutulmasını Sağlaması /

Fizyolojik-Mutlak Derinlik Faktörü


Yol Şevleri

Toprak üst tabakası

ve diğer horizonları

(tabakalar), açılacak olan toprak

çukurlarından ya da yol kesitlerinden

dikey bir profil olarak görmek mümkündür.


Kökler-Toprak Derinliği İlişkisi

Kızılağaç

Meşe

Geniş Alana Yayılmış

Kökler

Derine

Salınmış

Kökler


Su, Topraktaki elementlerin besin elementlerine ayrışmasını sağlar. Bitkilerin kan dolaşımını sağlar. Bitki elementleri suda çözünmüş olarak alır (Şişli,N.,1999).

O H H

O H H

Su Molekülleri

Na, K, Ca, Mg, P, Fe, …

+ + + + +

+ + ---

Na

K

Ca

Suyun Önemi:



Documents

ORMAN YETİŞME ORTAMI ETÜDÜNÜN ÖNEMİ ve GENEL …ekoloji.ogm.gov.tr/Lists/Haberler/Attachments/13/Dr... · toprak derİnlİĞİ 2. topraĞin rengİ 3. topraĞin tÜrÜ 4. topraĞin