Pad Francuske, Viijevska Francuska

Poto su Francuska i Engleska 3. septembra 1939. Njemakoj objavile rat du francusko-njemake granice dolo je do stanja poznatog pod nazivom lani rat, u kojem obe strane mjesecima nisu uinile nijedan znaajan potez. Belgija i Holandija jo su bile neutralne. Posle pobjedonosnog pohoda na Poljsku, Njemaka je sav svoj vojni potencijal mogla da usmjeri ka zapadu. U Francusku su stigle i Britanske ekspedicione snage (BEF). Sama Francuska mobilisala je sve borbene snage ali su im nedostajale sve vrste borbenih sredstava. Eduard Daladje, premijer Francuske od aprila 1938. do marta 1940., i general Moris Gamlen, vrhovni zapovjednik francuskih snaga bili su odgovorni za voenje rata. Poslije marta 1940. premijer je postao Pol Rejno. Jedino je Maino linija bila gotovo spremna. Njena posada sastojala se od velikog broja elitnih trupa. Ona se prostirala od vajcarske granice do Ardena a sastojala se od niza utvrenja. Francuska je na njenu izgradnju utroila oko 100 milijardi franaka, ogromna sredstva koja nisu mogla biti upotrebljena za proizvodnju modernih borbenih sredstava. Predlagana je da se Maino linija produi du francusko-belgijske granice, ali je taj predlog odbio Anri Peten. Po njemu produetak linije ka Belgiji znaio bi predati Belgiju Njemakoj. Peten i njegovi sljedbenici smatrali su da u Belgiji treba voditi aktivan rat. Ardenski front smatrao je potpuno bezopasnim, to e se ispostaviti kao velika greka, jer su se ba tu Njemci probili maja 1940. godine. Predio zapadno od Monmedija, oko Sedana do Oaze namjerno je ostavljen nezatien. Tamo su se 1940. nalazili generali Ensie (2. francuska armija) i Korap (9. francuska armija).Francusko vojno rukovodstvo ravnomjerno je rasporedilo svoje snage du teko utvrene Maino linije i ranjivih, otvorenih granica na sjeveru i istoku. Od obale Lamana do vajcarske granice bile su rasporeene 103 divizije, ukljuujui 10 britanskih divizija generala Gorta, komandanta BEF. Od toga 62 divizije bile su osuene na neaktivnost du Maino linije dok je na slabo zatienim sjevernim podrujima rjeavana sudbina Francuske. Od 31 aktivne divizije deset ih je sluilo pod komandom generala Bijota, komandanta grupe armija izmeu mora i Monmedija; 9 ih je bilo pod komandom generala Pretala na Maino liniji, a 12 ih je bilo u rezervnoj armiji. Ukupno su Francuzi imali 32 rezervne divizije ali one su bile tako rasporeene da se nisu mogle brzo suprostaviti prodoru neprijateljskih snaga. Samo 8 od ovih divizija bilo je spremno da se ukljui na sjeveroistoni front.Dana 10. oktobra 1939. godine, Britanci su odbili Hitlerovu ponudu za bilo kakav mir, a 12. oktobra su Francuzi uinili isto. Njemaki prvi plan je predviao proboj kroz Belgiju i djelimino kroz junu Holandiju u mjesecu oktobru. Plan je dobio naziv "Gelb. Polazilo se od toga da e teite biti na belgijskoj teritoriji. Nemci su oekivali da e francuske i britanske divizije ui u Belgiju sa juga im njemake trupe preu granicu. tabovi jo nisu razradili ovu naredbu kada je 29. oktobra dola promjena zapovijesti za izvrenja plana "Gelb", u kojoj je sjeverna Francuska uzeta u razmatranje kao potencijalno bojite i glavna meta njemake kopnene invazije. Cilj je bio da se ukljui to vie saveznikih snaga sjeverno od rijeke Some. Hitler je zatim za dan kad e poeti ofanziva na Zapadu odredio 12. novembar, ukoliko to vrijeme dozvoli, jer je avijaciji bilo neophodno vedro nebo a tenkovima suva zemlja. U noi izmeu 5. i 6. novembra 1940. godine njemake divizije su krenule du holandske i belgijske granice da zauzmu svoje poloaje.Napad na Belgiju i Holandiju bio je dio napada na Francusku. Ove zemlje napala je Grupa armija B.Poslije pada Belgije (kapitulirala 28. maja) inilo se da je kod Njemaca nastao krai zastoj. Preostale francuske trupe su se nalazile na sopstvenoj teritoriji i formirale su front od 700 kilometara, koji je na zapadu poinjao na moru kod Abevila, a zavravao se na istoku kod vajcarske granice. Za vrijeme kratke pauze, Saveznici su svim silama pokuali da preduzmu incijativu: 4. juna su francusko-britanske trupe juriale na Abevil, ali su bile odbijene. Odmah zatim poeo je njemaki napad. Francuzi su spremno doekali prvi njemaki napad, propustili su tenkove i napali pjeadiju koja je ila iza tenkova. Saveznici su pruali ilav otpor nadiruoj njemakoj armadi. U sektoru Amijena i Perona Njemci su izgubili 65% tenkova koji su tamo operisali. Njemci su meutim dovukli rezerve, dok Saveznici gotovo da iza svojih linija nisu ni imali trupa. Posle 24 asa borbe, Romel je kod Amijena probio francusku liniju, udario na nezatienu pozadinu, i za tri dana stigao do Sene kod Elbefa. Ruan je bio odsjeen. 8. juna se grmljavina topova ula u Parizu. Stotine hiljada Pariana krenulo je na jug Francuske. Poslije pada Ruana, Britanci su se uplaili da e njihove trupe u Sjeverozapadnoj Francuskoj biti odsjeene, pa su svojim jedinicama naredili da se ukrcaju u Le Avru. Ovo je toliko ogorilo francusku vrhovnu komandu da je ona na silu pokuala da onemogui Britance da dou do ove luke. Poslije Romelovog proboja na zapadu, Guderijan je 9. juna poeo nadiranje sa svojim tenkovima istono od Pariza. 10. juna je bio primoran na teku borbu, u kojoj su Njemci pretrpili osjetne gubitke, fronta gotovo i da nije bilo. 11. juna Guderijan je zauzeo Rems, a dan kasnije su tenkovi bili kod alon-sir- Marna. Francuska vlada i Vrhovna komanda napustile su Pariz 10. juna. Vrhovna komanda se smjestila u Brijaru, a vlada u Turu. U oba ova tijela vladao je sve vei defetizam. Pariz je pao 14. juna.Uzalud je Viston eril ubjeivao Fancuze da brane Pariz. Pariz su Njemci osvojili bez znaajnijih gubitaka. Da bi Hitler ponizio Francuze, naredio je defile njemakih vojnika kod Trijumfalne kapije, a i sam se slikao sa pogledom na Ajfelov toranj. Njemaki uspjeh je bio potpun, dok se francuska vojska raspadala. Zauzeem Pariza odmah je formirana njemaka vojna uprava. Tako je poelo stvaranje Hitlerovog Atlanskog bedema i pripreme invazije na Britaniju. Potpisivanje kapitulacije, 22. juna 1940. godine, obavljeno je na istom mjestu gdje je 1918. godine Njemaka potpisala svoju bezuslovnu kapitulaciju.Pobijeeni su na kraju krajeva pobjedili svoje pobjedioce i otplatili dug iz Prvog svjetskog rata.Poraz Francuske 1940. bio je, dobrim dijelom, posljedica slabe tehnike opremljenosti njene armije. Nedostajala im je protivavionska artiljerija, avioni i protivtenkovska artiljerija.

Viijska Francuska iliViijska Vladaje najei upotrebljavani naziv za opisivanje francuske vlade koja je uDrugom svjetskom ratukao Marionetska dravaVelikog Njemakog Rajhasaraivala sa Nacistikom Njemakom i Silama Osovine od jula 1940. do avgusta 1944. Viijska vlada je naslijedila Treu Francusku Republiku i bila prethodnikde Golove vlade. Slubeno se zvala Francuska Drava (tat Franais).MaralFilip Petenje proglasio Viijsku Francusku nakon poraza protiv Nacistike Njemake i svoje proglaenje je legitimisao glasovima u Nacionalnoj Skuptini, pa je Skuptina prenijela sve moi na Petena, ime je on postao posljednji premijer Tree Republike i predsjednik Skuptine, a taj se dogaaj zbio 10. juna 1940. Kasnije uzima titulu efa Francuske Drave. Maral Peten je bio na elu reakcionarnog programa zvanog Rvolution nationale, iji je cilj bio "regeneracija nacije".Viijski reim imao je legalni autoritet i nad sjevernim dijelom drave, koji je okupirao Vermaht, i nad junim slobodnim dijelom drave, ali Viijska vlada je mogla u sjevernom dijelu postavljati zakone samo ako se nisu krili s njemakim. Logino, u junom dijelu drave reim je bio najdjelotvorniji, a tamo se nalazio i glavni grad, Vii. Koliko je daleko Peten iao u kolaboraciji, svjedoi podatak da je uveo antisemitske zakone te su policijske snage i milicija poele hapsiti Jevreje, politike protivnike reima i lanove pokreta otpora te pomagale Njemakoj policiji. Potom su ih slali u koncetracione logore u Njemakoj. Juna je zona pod viijskom upravom bila sve do novembra 1942. godine. Nakon to su se 8. novembra 1942. Saveznici iskrcali na obale Sjeverne Francuske, Hitler je naredio da Vermaht okupira juni dio, pa se tako cijela Francuska nala pod njemakom okupacijom, osim malog dijela na Alpama koji je drala Musolinijeva Italija do septembra 1943.Nakon poraza Francuske, Peten i njegov reim dobrovoljno su kolaborirali sa Silama Osovine u zamjenu da Francusku ne podjele meusobno.Viijska Francuska je 27. novembra potopila svoju vlastitu mornaricu u Tulonu kako je Njemci ne bi mogli zauzeti prilikom okupiranja junog dijela Francuske i prebaciti pod kontrolu Njemake mornarice, to je bilo u potpunoj suprotnosti sa inom od prije dvije godine u Mers-el Kebiru, kada je Viijska vlada odbila predati mornaricu Saveznicima. ini se da je Peten elio sauvati mornaricu pod francuskom kontrolom, to je u tom razdoblju rata bilo nemogue sprovesti u djelo. Viijska Francuska je, nakon to je uvidjela da e Njemci okupirati juni dio, pruila slab otpor Saveznikim snagama u Sjevernoj Africi, kad je izvena invazija na to podruje, tzv. Operacija Baklja. Velik broj vojnih zapovjednika, kao i samih vojnika, pridruio se snagama de Golove Slobodne Francuske.Viijska Francuska se sporila sa generalom de Golom oko legitimnosti nad francuskim teritorijom. De Gol je smatrao da je njegova Slobodna Francuska jedina prava i zakonita nasljednica Tree Republike. S vremenom, de Gol je tu bitku za legitimnost poeo dobijati, jer se otpor prema reimu i Njemcima sve vie poveavao kako je vrijeme odmicalo. Pokret otpora se potpuno razvio. Kada su saveznici pokrenuli operaciju Overlord, iskrcavanje na plae Normandije, de Gol je proglasio Privremenu Vladu Republike Francuske u junu 1944. Nakon to je u avgustu iste godine osloboen Pariz, Privremena vlada ga je 31. avgusta proglasila svojim sreditem. 23. oktobra Saveznici su Privremenu vladu proglasili jedinom legitimnom francuskom vladom.20. avgusta Viijski se reim zajedno sa svojim simpatizerima preselio u njemaki gradiSigmaringen, te je tamo uspostavljena vlada u azilu, koju je vodio Fernand de Brinon do poetka april 1945.Veina lanova Viijskog reima uhapena je od strane snaga Privremene vlade, a mnogi od njih su osueni na smrt. I sam Maral Filip Peten je bio osuen na streljanje, ali je general de Gol preinaio u doivotnu kaznu. Umro je 23. jula 1951., na ostrvu Il d'Je, gdje je sluio kaznu i gdje je i pokopan.

Literatura:

Piter Kalvokorezi i Gaj Vint- Totalni rat, Izdavaka radna organizacija Rad, Beograd 1987.http://sh.wikipedia.org/wiki/Vi%C5%A1ijevska_Francuska , pristupljeno 10. 10. 2014.