University of the Philippines Manila

College of Arts and Sciences

Department of Social Sciences

Pagsasakapangyarihan sa Ilaw ng Tahanan Isang Pananaliksik sa Paraan ng Paggawa ng Desisyon ng mga

Kababaihang Maagang Nag-asawa tungkol sa Pagpaplano ng Pamilya

Seminar Paper

In Partial Fulfillment of the Requirements in

Political Science 198

By

Christine Mae Borcena Factor

2009-14724

Factor | 2

Abstract

Ang pagsasakapangyarihan ng mga kababaihan kabilang na ang pagprotekta sa

kanyang reproductive health at kapangyarihan sa tahanan sa pamamagitan ng

pagpaplano ng pamilya ay isang mahalagang isyu na dapat bigyang pansin. Sa pag-

aaral na ito, sisiyasatin ang paraan ng pagdedesisyon ng mga babaeng maagang nag-

asawa sa bilang ng anak at paggamit ng kontrasepsyon upang makita kung paanong sa

kabila ng kanilang mga bulnerableng katangian ay maaari silang maging

makapangyarihan sa paggawa ng desisyon sa tahanan partikular na sa pagpaplano ng

pamilya. Layunin ng pag-aaral na ito na alamin ang mga pangunahing isinasaalang-

alang ng mga kababaihang maagang nag-asawa sa paggawa ng desisyo sa

pagpaplano ng pamilya at siyasating kung paano nakaapekto ang kanilang sosyo-

ekonomikong kalagayan sa paggawa ng kanilang desisyon. Nais ding tingnan ng pag-

aaral na ito ang lawak ng impluwensya ng ibang taong nakapaligid sa kanya tulad ng

asawa, mga magulang o biyenan at healthwrokers sa kanyang desisyon. Ang

mananaliksik ay nagsagawa ng walong in-deph interview sa mga babaeng maagang

nag-asawa na may mga partikular na katangian sa Brgy. Concepcion, General Tinio,

Nueva Ecija. Pinag-aralan ang karanasan ng babae na naging dahilan ng kanyang

maagang pag-aasawa gayundin ang kanyang mga karanasan sa pagpaplano ng

pamilya matapos mag-asawa habang binibigyang-pansin ang kanyang sosyo-

ekonomikong katangian. Sa pananaliksik, natagpuan na magkakaiba ang dahilan ng

pag-aasawa sa murang edad ng mga kababaihan at ito ay dulot ng kani-kanilang

natatanging karanasan. Napag-alaman din sa pag-aaral na ang proseso ng paggawa

ng desisyon ng mga kababaihan ay iba-iba at nababatay sa iba’t-ibang salik tulad ng

uri, antas ng edukasyong natamo, pagkakaroon o kawalan ng kita at relasyon sa ibang

tao. Napatunayan sa pananaliksik na ang katangian ng mga babaeng maagang nag-

asawa ay maaaring magdulot ng iba-ibang epekto sa kanilang paggawa ng desisyon sa

pagpaplano ng pamilya tulad ng pagiging sagabal o pagsulong. Ang pananaliksik ay

tinatanaw na isang ambag para sa karagdagang kaalaman sa pagsasakapangyarihan

ng mga kababaihan sa pamamagitan ng pagpaplano ng pamilya.

Factor | 3

Panimula

Ang pangingibabaw ng mga kalalakihan sa kababaihan sa halos lahat ng aspeto

ng buhay ang isa sa mga pangunahing katangian ng isang patriyarkal na lipunan. Dahil

dito, patuloy ang pagtataguyod para sa pagsasakapangyarihan ng mga kababaihan sa

pamamagitan ng mga legal at panlipunang mekanismo. Bukod sa pagtutol at pag-

aksyon sa karahasan laban sa mga kababaihan at pagtataguyod ng kanilang pantay na

karapatan sa edukasyon, lupa, kalusugan, trabaho at pagsasanay, ang pagsulong ng

kanilang reproductive healthcare ay sinasabi na isa sa mga pinakaepektibong paraan

ng pagsasakapangyarihan.

Ang kakayahang magdesisyon para mag-anak at panahon para gawin ito ay

isang mahalagang karapatang-pantao. Ang mga kababaihang may kalayaan at

kakayahang magpasiya tungkol sa pag-aanak ay mas malamang na magkakaroon

pagkakataong magtrabaho at bigyang-halaga ang pag-aaral ng mga anak sa gayon ay

mas mataas ang posibilidad na umasenso sila sa buhay. Ang kalayaan at kakayahang

magplano ng pamilya ay may kaugnayan hindi lamang sa pagiging pantay ng lalaki at

babae kundi pati na rin sa sosyo-ekonomikong kondisyon tulad ng pang-ekonomikong

katayuan sa buhay, edukasyon at pagkakaroon kita. Ayon sa mga pag-aaral, may

positibong relasyon ang mataas na antas ng edukasyon, pagkakaroon ng sariling kita at

maayos na pangekonomikong kalagayan sa pagpaplano ng pamilya. Bukod dito,

nakaiimpluwensya rin sa desisyon ng babae ang positibong pananaw ng mga taong

nakapaligid sa kanya tulad ng asawa, mga kamag-anak at mga kaibigan tungkol sa

pagpaplano ng pamilya.

Factor | 4

Sa ganitong kalagayan, ang pangunahing katanungan sa pananaliksik na ito ay

paano gumagawa ng desisyon tungkol sa dami ng anak at paggamit ng kontrasepsyon

ang mga babaeng maagang nag-asawa na karaniwang ang katangian ay mahirap,

mababa ang antas ng pinag-aralan at walang magandang trabaho at sariling kita? Nais

siyasatin ng pag-aaral na ito kung paano isinasaalang-alang ng mga babaeng maagang

nag-asawa ang mga nasabing salik sa kanilang paggawa ng desisyon sa pagpaplano

ng pamilya at kung malaya ba nila itong naisasagawa. Nais ding alamin sa pag-aaral na

ito ang impluwensya ng kanyang asawa, mga magulang at biyenan at maging mga

healthworkers sa kanyang desisyon at pagsasagawa nito.

Sa konteksto ng Pilipinas, ang maagang pag-aasawa noon ay ayon na rin sa

udyok ng mga magulang upang lubusin ang kakayahang magkaanak ng mga babae. Sa

panahon naman ngayon, karaniwang dahilan ng pag-aasawa ng mga menor de edad

ay ang pagbubuntis. Bilang isang Kristiyano at konserbatibong bansa, mayroong

nararanasang social stigma ang mga babaeng may anak ngunit walang asawa kaya

laganap ang pag-aasawa ng mga kabataang nabubuntis kahit hindi pa sila lubusang

handa.

Sa pagpaplano ng pamilya, karaniwang gusto ng mga babaeng maagang nag-

asawa mula sa pinakamahirap na parte ng populasyon ang kaunting anak ngunit hindi

nila ito naisasagawa at dumarami ang kanilang mga anak. Ngunit may mga pag-aaral

din na nagsasabing pinipili ng mga babaeng maagang nag-asawa na magkaroon ng

maraming anak upang makatuwang sila sa mga gawain. Pagdating naman sa paggamit

ng kontrasepsyon, may mataas na antas ng kaalaman at paggamit ng iba’t-ibang

pamamaraan ng kontrasepsyon ang mga Pilipina sa kabuuan. Sa mga ito, ang

Factor | 5

nangungunang pamamaraan na ginagamit ng mga kababaihang nasa mga unang taon

ng kanilang buhay may-asawa ay hormonal tulad ng ng pildoras at ineksyon bilang pag-

aagwat hanggang lumipat sila sa permanenteng pamamaraan gaya ng tubal ligation

upang maglimita ng anak.

Ang mananaliksik ay nakakuha ng sapat at komprehensibong datos mula sa mga

katugon na kinapanayam na siyang naging suporta at batayan ng konklusyon ng pag-

aaral na ito. Ang pananaliksik na ito ay makatutulong upang malaman kung paano

gumagawa ng desisyon ang mga babaeng maagang nag-asawa at ano ang mga salik

na nakaaapekto para maisakatuparan o mahadlangan ito. Sa pamamagitan din ng

maibibigay na larawan ng kalagayan ng mga kakabaihang nag-asawa nang maaga

kaugnay ng kanilang kalayaan o kakayahang magdesisyon sa pagpaplano ng pamilya,

ang pananaliksik na ito ay maaaring makatulong upang magkaroon ng mas malalim na

pag-aaral at makabuo ng karampatang aksyon para sa pagsasakapangyarihan ng mga

kababaihan.

Pamamaraan ng Pagkuha ng Datos at Balangkas ng Pag-aanalisa

Nagsagawa ang mananaliksik ng case study sa Brgy. Concepcion, General

Tinio, Nueva Ecija upang makakalap ng komprehensibong datos. In-depth interview ang

pangunahing ginamit upang makakalap ng kakailanganing datos. Gamit ang purposive

sampling ay pumili ang mananaliksik ng walong babaeng maagang nag-asawang ang

mga katangian ay tumutugma sa inuring sosyo-ekonomikong kalagayan. Sa bawat

sosyo-ekonomikong kalagayan ay may dalawang katugon na kinapanayam, isang

babaeng maagang nag-asawa mula sa henerasyon ngayon (18-43 taong gulang) at

Factor | 6

isang babaeng maagang nag-asawa mula sa mas matandang henerasyon (44-69 taong

gulang). Ang pagkakakilanlan ng mga nakapanayam ay itatago sa mga alyas ayon na

rin sa kahilingan ng mga katugon.

Upang maanalisa ang datos na nakuha mula sa mga kinapanayam, ginamit ang

structuration theory ni Anthony Giddens upang makita ang epekto ng mga istruktura

partikular na ang uri, edukasyon, trabaho at relasyon sa ibang tao sa paraan ng

pagdedesisyon sa pagpaplano ng pamilya ng mga kababaihang maagang nag-asawa.

Nilalayong ipaliwanag ng structuration theory kung ano ang nakakaimpluwensiya sa

mga aksyon o ginagawa ng isang tao habang binibigyang-halaga din ang pagkakaiba

ng kanilang lugar, kasarian at sosyo-ekonomikong katangian (Afriyie, 2006). Ayon kay

Giddens, ang bawat indibidwal ay nabubuhay sa lipunan kung saan hinuhubog siya ng

mga social structures na maaaring maglimita o magsakapangyarihan sa kanya (Asante-

Sarpong, 2007). Magiging gabay ang apat na pangunahing konspeto na nakapaloob sa

teoryang ito: agents at actions, structures, social rules at duality of structures.

Bukod sa structuration theory, ginamit din sa pananaliksik na ito ang Women,

Culture and Development (WCD) approach na isinusulong ng mga iskolar ng feminism

na nagpapakita ng gender relations sa pagitan ng lalaki at babae partikular na sa papel

na ginagampanan nila a produksyon at reproduksyon. Ang mga teoryang ito ay

magiging angkop sa pagtanaw kung paano gumagawa ng desisyon ang mga babaeng

maagang nag-asawa sa pagpaplano ng pamilya.

Factor | 7

Resulta at Diskusyon

Dahilan at Kalikasan ng Maagang Pag-aasawa

Upang malaman ang proseso ng pagdedesiyon ng mga kababaihan tungkol sa

pagpaplano ng pamilya, mahalaga ring malaman kung ano ba ang dahilan ng kanilang

maagang pag-aasawa at kung sarili ba nila itong desisyon o may ibang tao o bagay na

nakaimpluwensiya sa kanila. Sa pag-aaral na isinagawa ng mananaliksik, may iba’t-

ibang dahilan ang mga kababaihang nakapanayam sa pag-aasawa nila sa murang

edad ngunit ayon sa kanilang lahat ay sariling desisyon ang ginawang pag-aasawa

nang maaga.

Materyal na Kalagayan, Edukasyon at Kita

Dalawang katugon ang nagsabing ang nararanasang kahirapan sa buhay ang

pangunahing nagtulak sa kanila upang mag-asawa nang maaga. Parehong nagmula sa

mahirap na pamilya, sa murang edad pa lamang ay naranasan na nilang magbanat ng

buto bilang pagtulong sa gawain ng mga magulang sa bundok at bukid. Dahil rin sa

nararanasang kahirapan, hindi sila nakapagtapos ng pag-aaral: si Ura ay nakatapos

lamang hanggang elementarya habang si Josi naman ay umabot hanggang second

year highschool bago mag-asawa. Kaugnay ng kahirapan at kawalan ng edukasyon ay

sinabi ng mga katugon na wala rin silang mapagkaabalahan na magandang trabaho at

ang mga salik na ito ang nagtulak sa kanila para mag-asawa na lang.

“Siguro sa hirap ng buhay kaya siguro ako agad nakapag-asawa e. Akala ko naman pag ako’y nag-asawa nang maaga ako’y malalayo sa kahirapan ng buhay namin, nun pala lalo pang mahirap ang pinuntahan ko.” -Josi, 44, mahirap, 14 taong gulang nang mag-asawa

Factor | 8

Makikita na ang kagustuhang makaalis sa dinaranas ng kahirapan ng buhay ang

nagtulak sa mga katugon upang mag-asawa nang maaga sa pag-asang ang ginawang

pag-aasawa ay magbabago ng kanilang buhay.

Impluwensya ng Ibang Tao

Dalawa namang katugon ang nagsabing ang kanilang maagang pag-aasawa ay

dahil na rin sa impluwensya ng kanilang mga magulang at hindi ng anumang sosyo-

eknomikong katangian. Si Annie ay nag-asawa nang menor de edad bilang porma ng

pagrerebelde sa sobrang kahigpitan ng ama habang si Linda naman ay nag-asawa

nang maaga dahil gusto na ng kaniyang ama na magkaapo.

Maagang Pagbubuntis

Ang maagang pagbubuntis ang lumabas na nangungunang dahilan ng maagang

pag-aasawa sa mga kinapanayam na katugon. Apat sa mga katugon regardless ng

kanilang sosyo-ekonomikong kalagayan ang nagsabing ang dahilan ng kanilang

maagang pag-aasawa ay ang pagbubuntis. Mahalagang ipunto na lahat ng katugon na

ito ay mula sa kasalukuyang henerasyon.

Base sa mga sinabing dahilan ng maagang pag-aasawa ng mga katugon,

makikita na may pagkakaiba sa pagitan ng mga nag-asawa noon at ngayon. Laganap

sa panahon ngayon ang pag-aasawa dahil sa pagbubuntis habang noon naman ay

materyal na kalagayan at impluwensya ng ibang tao ang dahilan kaya nag-aasawa

kaagad ang mga kababaihan. Ang mga nasabing dahilan ay sumasalamin sa tunay na

kalikasan ng maagang pag-aasawa. Bagamat sinabi ng mga katugon na sarili nilang

desisyon ang ginawang pag-aasawa, kung aanalisahin ay makikitang sila ay napilitan

lamang dala na rin ng kanilang kinahaharap na sitwasyon. Sa kaso ng mga maagang

Factor | 9

nag-asawa dahil sa kahirapan at kawalan ng edukasyon at kita, sila ay nabiktima ng

sistema at istruktura ng lipunan kung saan nagpapatong-patong ang kanilang mga

pasanin dahil sa pagiging mahirap. Dahil mahirap ay hindi makapag-aral at hindi

magkaroon ng magandang trabaho kung kaya’t napilitan silang mag-asawa na lamang.

Para naman sa mga babaeng naimluwensyahan ng ibang tao, bagamat ayon sa

kanila ay sila mismo ang nagdesisyon na mag-asawa, hindi maikakaila na ang nagtulak

sa kanila para gawin ito ay ang kanilang relasyon sa mga magulang.

Sa kaso ng mga maagang nag-asawa dahil nabuntis, para rin sa kanila ay sarili

nilang desisyon ang pag-aasawa nang maaga dahil “maaga silang na-inlove”. Ngunit

kung sisiyasatin, makikitang napilitan lamang silang mag-asawa dahil sa kanilang

sitwasyon.

“Kaya lang din ako nag-asawa, nabuntis. Pero kung hindi, hindi pa ako mag-aasawa.” –Reybie, 28, middle class, 15 taong gulang nang mag-asawa

Lahat ng apat na katugon ay nagpahayag ng parehong sentimyento bagamat

sinabi nila na sarili nilang desisyon ang pag-aasawa nang maaga. Ang ganitong

kalagayan ay sumasalamin sa social stigma na nararanasan ng mga dalagang-ina o

mga kababaihang may anak ngunit walang asawa sa lipunang Pilipino. Maaring dito

nanggagaling ang presyur na mag-asawa na kahit sa totoo lang ay hindi pa sila

lubusang handa.

Pagpaplano ng Pamilya

Layunin ng pag-aaral na ito na sagutin kung paano nagdedesisyon ang mga

kababaihang maagang nag-asawa tungkol sa pagpaplano ng pamilya. Upang malaman

ang proseso ng kanilang paggawa ng desisyon, inalam ng mananaliksik ang mga bagay

Factor | 10

na isinasaalang-alang nila sa paggawa ng desisyon, kung may epekto ba ang mga

sosyo-ekonomikong salik partikular na ang pang-ekonomikong kondisyon ng

pinagmulang pamilya, antas ng edukasyong natamo at pagkakaroon o kawalan ng kita,

sa gusto nilang bilang ng anak at paggamit ng kontrasepsyon. Inalam din kung ano ang

epekto ng living arrangement (may sariling bahay o kasama ang mga

magulang/biyenan) at ano ang papel ng ibang tao tulad ng asawa, mga kamag-anak,

kaibigan at health workers sa kanilang pagpaplano ng pamilya. Matapos alamin ang

proseso ng kanilang pagdedesisyon sa pagpaplano ng pamilya, inalam din sa

pananaliksik na ito kung naisasagawa ba ng mga babaeng maagang nag-asawa ang

kanilang desisyon at kung hindi ay ano ang mga naging hadlang upang maisagawa nila

ito. Sa puntong ito ay tutukuyin ang mga natagpuan sa pag-aaral sa dalawang parte ng

pagpaplano ng pamilya: bilang ng anak at paggamit ng kontrasepsyon.

Epekto ng Materyal na Kalagayan

Sa paggawa ng desisyon sa gustong dami ng anak, natagpuan na may tatlong

epekto ang materyal o pang-ekonomikong kalagayan ng babae sa gusto niyang dami

ng anak. Una, ang kahirapan ng buhay ang pangunahing isinaalang-alang ng dalawang

katugon upang gustuhin ng kaunting anak. Bagamat magkaiba ang kalagayan ng

pinagmulang pamilya (ang isa ay mahirap habang ang isa ay middle class), para sa

kanila ay mahirap ang buhay kaya gusto nila ng tatlong anak lamang upang hindi

maging mahirap para sa kanila ang pagtataguyod sa pangangailangan ng mga ito lalo

na sa kanilang edukasyon.

“Mas mainam yung kakaunti. Pano makapag-aaral yan kung madami?” – Sheila, 30, middle class, 17 taong gulang nang mag-asawa

Factor | 11

Ito rin ang siyang naging dahilan upang gumamit ng kontrasepsyon partikular na

ang pildoras at ineksyon ang dalawang katugon. Gumamit sila ng mga naturang

pamamaraan ng pagpaplano ng pamilya upang mag-agwat at maglimita. Matagumpay

na naisagawa ni Sheila ang napagdesisyunang dami ng anak at ngayon nga ay ligate

na samantalang si Lotlot ay tumigil ngayon sa paggamit ng pills upang magkaroon na

ng ikatlo at huling anak. Isa pang katugon na kahirapan ang dahilan upang magplano

ng pamilya ay si Reybie na bagamat mula sa middle class na pamilya, nakatapos ng

highschool at kumikita sa pamamagitan ng pagtitinda sa kanyang sari-sari store ay

ramdam pa rin ang hirap ng buhay. Gusto sana ni Reybie ng maraming anak ngunit

cesarian section ang kanyang panganganak kaya’t nalimita nito nang hanggang tatlo

lamang ang maaari niyang ianak. Tinanggap na rin niya ito at naisip na sa hirap ng

buhay ngayon ay mas mainam nga kung kaunti lang ang kaniyang magiging anak.

Bagamat sigurado na na hanggang 3 lang ang kanyang magiging anak,

napagdesisyunan pa rin niyang gumamit ng pills at injection upang hindi magsunod-

sunod ang mga anak.

“Pag kasi maraming anak, sa panahon ngayon e mahirap. Magastos. Pero kung kakaunting anak lang at di sunod-sunod, medyo makakasurvive ka.” – Reybie, 28, middle class, 15 taong gulang nang mag-asawa

Samantala, kabaligtaran naman ang naging epekto ng kahirapan sa gustong

dami ng anak ni Liezel. Gusto niya ng pitong anak dahil sa hirap ng buhay, may

pagtingin siya na ang mga anak niya ang mag-aalis sa kanya sa ganitong sitwasyon.

“Gusto ko nga e madaming anak e, mga pito. Baka dun ako swertihin sa anak, diba?” – Liezel, 29, mahirap, 15 taong gulang nang mag-asawa

Factor | 12

Sa kasalukuyan ay mag-aapat na ang anak niya at wala naman siyang

nakikitang dahilan upang hindi niya maisagawa ang napagdesisyunang bilang ng anak.

Ngunit kahit madami ang gustong maging anak ng katugon, gumagamit pa rin siya ng

pills at injection upang magkaroon ng pagitan ang edad ng mga anak. Ayon sa kaniya

ay mahirap din kasi pag sunod-sunod ang anak.

Ang ikatlong epekto ng materyal na kondisyon sa paraan ng paggawa ng

desisyon tungkol sa pagpaplano ng pamilya ay ang kawalang kakayahang gumawa ng

desisyon. Dalawa sa mga katugon ang hindi gumawa ng desisyon sa gustong dami ng

anak at hindi gumamit ng kontrasepsyon dahil sa kahirapan. Bagamat si Josi lamang

ang direktang nagsabi nito, maaanalisa sa mga sinabi ng isa pang katugon sa panayam

na ang kahirapan at mga salik na kaugnay nito ang dahilan sa ganitong pangyayari.

Dahil mahirap ay di nakapag-aral at hanggang elementarya lamang ang tinapos ni Ura.

Wala siyang naging anumang kaalaman sa pagpaplano ng pamilya hanggang maging

anim nga ang anak niya tsaka siya nagpapugong. Katunayan ay hindi siya bumibisita sa

healthcenter kahit buntis at lahat ng panganganak niya ay sa bahay lamang iniraos.

Bukod sa kahirapan, isa pang salik na nagdulot nito ay ang pagpaparoo’t-parito nilang

mag-anak sa bundok dahil sa trabaho ng asawa. Tuwing aahon sa bundok ang asawa

upang magtrabaho ay kasama rin ang buong pamilya upang tumulong at dahil dito ay

bihira lamang silang manatili sa kapatagan at magpatingin sa healthcenter.

Si Josi naman ay direktang tinukoy ang kahirapan bilang dahilan ng hindi niya

pagpaplano ng dami ng anak at paggamit ng kontrasepsyon noong una. Mula sa

mahirap na pamilya, hindi rin nakapag-aral ang mga magulang kaya wala ding naituro

ang mga ito sa kanya sa pagpaplano ng pamilya. Siya rin mismo ay hanggang 2nd year

Factor | 13

highschool lamang ang tinapos at katambal ng pagiging bata at hindi lubusang

kahandaan para mag-asawa, wala siyang naging kaalaman sa pagpaplano ng pamilya.

““Komo ako’y bata, kaya naging ganyang karami anak ko, bata ako, hindi ko nalalaman yung kung papaano’y mga paraan para hindi magbuo, hindi mag-anak.” – Josi, 44, mahirap

Epekto ng Antas ng Edukasyong Natamo at Pagkakaroon ng Kita

Ang mga katugong nagsabi na ang kahirapan ang siyang pangunahing dahilan

kung bakit gusto nila ng kaunting anak at kung bakit sila gumamit ng kontrasepsyon ay

siya ring nagsaalang-alang sa antas ng kanilang edukasyong natamo upang magplano

ng pamilya. Si Lotlot ay nakapag-aral lamang hanggang 2nd year highschool habang si

Sheila naman ay nakatapos ng highschool bago nag-asawa. Kaugnay ng hindi

pagtatapos o pagtuntong man lang sa kolehiyo, wala silang naging trabaho. Tanging

ang kanya-kanyang asawa lamang nila ang nagtatrabaho at kumikita. Dahil sa ganitong

kalagayan at hirap ng buhay, plinano nga nilang 3 lang ang ianak at lagyan ng malaking

pagitan ang edad ng mga ito.

Ang mababang antas din ng edukasyon kaugnay ng kahirapan ang itinuturong

dahilan ng mga katugon na hindi nagplano ng pamilya. Ayon nga kay Josi, sa tingin

niya ay hindi sana dadami ng ganoon ang anak niya at natuto siya kaagad na gumamit

ng kontrasepsyon kung nakapag-aral lamang siya.

“Kasi pag nakapag-aral ka marami kang matututunan, marami kang makakasalamuhang tao pag tapos ka e. Matututunan mong lahat. Palagay ko naman kung ganun ang nangyari sa buhay ko, maaaring hindi ganoong karami’y anak ko. Malalaman na’y lahat ng iba’t-ibang klaseng pamamaraan [ng pagpaplano ng pamilya] o magiging abala ka sa trabaho hindi ka mag-aanak.” – Josi, 44, mahirap

Factor | 14

Bukod sa pormal na edukasyon, mahalaga ring ipunto ang mga impormal na

edukasyon na siyang nakatulong sa ilang katugon upang magplano ng pamilya.

Kabilang sa impormal na edukasyon ayon sa mga katugon ay ang mga impormasyong

naririnig mula sa ibang tao at ang pagtuturo ng mga healthworkers sa mga

healthcenters at family planning units tungkol sa pagpaplano ng pamilya. Si Josi na

walang anumang kaalaman sa pagpaplano ng pamilya ay natuto lamang gumamit ng

kontrasepsyon sa ikaapat na anak dahil sa mga nabanggit na impormal na edukasyon.

Pagtitinda at paglalako sa kalsada ang pinagkakakitaan niya noon at dahil dito, naririnig

niya ang usapan tungkol sa kontrasepsyon at natuto siyang gumamit nito.

“Siguro komo ako’y nagtitinda, naglalako ako may mga bida-bidahan. Ayon, nadidinig ko don. Hindi yung ika mo’y tinuturaan ako ng magulang ko sa paggamit ng pills, ganon?” – Josi, 44, mahirap

Bukod dito, natuto rin siyang bumisita sa healthcenter ng baranggay upang

magkaroon ng kaalaman sa pagpaplano ng pamilya. Maliban sa pagkakatuto sa iba’t-

ibang pamamaraan ng kontrasepsyon, nabigyan din siya ng mga libreng pills. Isa pang

katugon na natutong gumamit ng kontrasepsyon sa pamamagitan ng impormal na

edukasyon na ibinibigay ng mga healthworkers sa center ay si Linda.

“Kasi nung panahon na yon ang mga doktor, ano, may mga family clinic na iniaano sa family planning. Kaya nong panahon na yun, kami e laging nagpupunta sa family planning, family clinic kaya ganon. Naturuan nila kami non ng pagpa-family planning, sa pag-aanak.” – Linda, 64, middle class, 17 taong gulang nang mag-asawa

Nagsimulang gumamit ng testing pills si Linda, ayon na rin sa payo ng

healthcenter mataapos ipanganak ang kanyang pangatlo ngunit dahil sa

nararamdamang pagkahilo ay pinalitan niya ito ng condom para sa asawa. Condom ang

kanilang ginamit hanggang makaanim na anak bago magpaligate.

Factor | 15

Impluwensya ng Ibang Tao Asawa

Sa pananaliksik, natuklasan na ang pagpaplano ng pamilya partikular na ang

bilang ng anak ng mga maagang nag-asawa ay ayon sa desisyon ng babae. Walang

asawang lalaki ang nagkaroon ng aktibong partisipasyon sa pagpaplano ng bilang ng

anak kundi tanging pagsang-ayon lamang. Sa paggamit naman ng kontrasepsyon, ang

asawa lamang ng Linda ang aktibong nagkaroon ng partisipasyon sa pamamagitan ng

pagsama sa healthcenter upang magkaroon ng kaalaman sa pagpaplano ng pamilya at

paggamit nang condom nang hindi mahiyang ang asawa sa paggamit ng pills.

Mga Magulang/Biyenan

Lumalabas sa pag-aaral na ito na ang ibang taong may pinakamalaking

impluwensya sa mga babaeng maagang nag-asawa sa pagplano ng pamilya ay ang

mga magulang o biyenan na kasama o di kaya’y malapit sa kanilang bahay.

Ang kagustuhang bilang ng anak ni Linda na anim ay dahil na rin sa

impluwensya ng ama na gusto ng maraming apo. Nang mag-asawa ay nanatili sa

bahay ng mga magulang kasama ang asawa dahil ayaw silang pabukurin ng mga ito.

Dahil dito ay naging parte ng pagdedesisyon nilang mag-asawa ang mga magulang

partikular na sa pagpaplano ng pamilya hanggang sa mamatay na ang mga ito. Ganito

rin ang naging karanasan ni Reybie na matapos mag-asawa hanggang magkaroon ng

mga anak ay nanatili sa bahay ng mga magulang ang buong pamilya. Bagamat siya

ang pumili ng pamamaraan, ang mga magulang niya ang pangunahing nag-udyok sa

kanya na gumamit ng kontrasepsyon at nagsabi sa kanilang mag-asawa na wag

munang mag-anak. Kung di lamang cesarian at limitado ang pag-aanak ay gusto sana

nilang mag-asawa ng madaming anak ngunit ayon kay Reybie ay hindi rin nila ito

Factor | 16

maisasagawa dahil gusto ng kanyang mga magulang ay kaunti lang ang kanilang

maging anak. Sa pagtingin naman ni Reybie ay ayos lang ito dahil nasa poder sila ng

kanyang mga magulang. Kahit pa may trabaho ang asawa at maging siya ay may

kaunting kita sa pagtitinda sa sari-sari store, ang mga magulang pa rin niya ang

pangunahin nilang pinansyal na tagasuporta. Ayon nga sa kaniya:

“Okay [lang] naman. Dahil sila sagot sa amin e. Nakadepende pa rin kami.”

Samantala, tatlo pang katugon ang naimpluwensyahan naman ng kanilang

biyenan upang magplano ng pamilya dahil magkalapit lamang ang kanilang mga

tirahan. Sina Lotlot, Liezel at Sheila na sa iisang lupa lang nakatirik ang sariling bahay

at bahay ng mga biyenan ay naimpluwensyahan ng mga ito na gumamit ng

kontrasepsyon upang hindi magsunod-sunod o dumami ang anak. Bagamat sila mismo

ang kusang nagdesisyon na magplano ng pamilya, ayon sa mga katugon ay

nakadagdag din ang positibong pananaw at partisipasyon ng kanilang mga biyenan.

“Aba’y lagi ngang sinasabi ng biyenan ko sakin, aba’y wag muna kayong mag-aanak at napakahirap ng buhay, puro ganon. Pero gusto ko rin naman. Ako talaga may gusto, dumagdag lang rin biyenan ko.” -Sheila, 30, middle class

Healthworkers

Bukod sa mga taong malapit sa mga babaeng maagang nag-asawa, nagkaroon

din ng papel ang mga healthworkers sa kanilang pagpaplano ng pamilya. Sa seksyon

ng impormal na edukasyon ay natalakay na ang naging impluwensya na ito ng mga

doktor at iba pang healthworkers sa pagpaplano ng pamilya ng mga kababaihan. Sila

ang nagsilbing tagapagturo sa mga babaeng bumibisita sa healthcenter ng mga

pamamaraan sa pagpaplano ng pamilya at kahalagahan nito sa kalusugan at

Factor | 17

pangkabuuang buhay ng ina at anak. Bukod sa pagtuturo ay nagbibigay din sila ng

libreng pills upang magamit ng mga nagpapplano ng pamilya.

Iba pang Salik

Sa mga kinapanayam, tanging isang katugon lamang ang mayroong karanasan

na labas sa lahat ng mga nabanggit na salik na nakaaapekto sa pagpaplano ng

pamilya. Si Annie ay mula sa isang middle class na pamilya, hanggang highschool ang

tinapos at walang sariling kita ngunit ang mga katangiang ito ay walang naging epekto

sa kanyang ginawang pagdedesisyon sa pagpaplano ng pamilya. Nagdesisyon si Annie

na magkaroon ng maraming anak (apat o higit pa) ayon lamang sa sariling kagustuhan

at walang isinaalang-alang na anumang salik.

“Mas maganda sana e marami e. Gusto ko lang ng marami para masaya.” – Annie, 49, middle class, 17 taong gulang nang mag-asawa

Subalit ang desisyon niyang ito ay hindi rin niya naisagawa dahil naging cesarian

section ang kanyang panganganak na naglilimita sa hanggang tatlo lamang na anak.

Dahil sa pagiging cesarian, napagdesisyunan niyang huwag nang gumamit ng

anumang kontrasepsyon.

“Nung maano kong sa umpisa pa lang e CS sabi ko’y bat magkokontrol pa? E di mas mainam na yung hanggang tatlo lang.” Makikita na tanging paglilimita lamang sa bilang ng anak ang pagtingin ng

katugon sa gamit ng kontrasepsyon at hindi niya isinaalang-alang ang pagpapagitan ng

edad ng mga anak. Hindi siya gumamit ng anumang kontrasepsyon upang magpagitan

at nagsunod-sunod ang tatlo niyang anak at tsaka pa lamang siya gumamit ng

permanenteng pamamaraan ng kontrasepsyon na tubal ligation.

Factor | 18

Ang kahirapan at kawalan ng edukasyon ay maaaring magresulta sa maagang

pag-aasawa o kadalasan, ang pag-aasawa nang maaga ng mga kababaihan ay

nagdudulot ng kahirapan, kawalan ng edukasyon at kawalan ng magandang trabaho.

Dahil dito, nakikita na isa ang mga kababaihang maagang nag-asawa sa mga

pinakabulnerableng grupo ng tao sa lipunan dahil sa pinagsama-samang tambalan ng

kanilang kasarian, edad at uri na maaaring magpalawak ng kanilang kawalang-

kapangyarihan. Ang pagpaplano ng pamilya ay itinuturing na isang mabisang

instrumento para sa pagsasakapangyarihan ng mga kababaihan. Sa pag-aaral na ito,

tiningnan ang paraan ng paggawa nila ng desisyon tungkol sa bilang ng anak at

paggamit ng kontrasepsyon at kung paano naapektuhan ang kanilang mga desisyon at

ginagawa sa usapin ng pagpaplano ng pamilya ng mga partikular nilang sosyo-

ekonomikong katangian.

Ayon sa mga natagpuang resulta ng pananaliksik, mailalapat ang structuration

theory sa mga panlipunan at pisikal na istruktura bilang pagpapaliwanag sa paggawa

ng desisyon sa pagpaplano ng pamilya ng mga kababaihang maagang nag-asawa. Ang

mga agents sa pag-aaral na ito ay ang mga babaeng maagang nag-asawa na gumawa

at patuloy na gumagawa ng desisyon (actions) sa pagpaplano ng pamilya. Makikita sa

naging resulta ng pananaliksik kung paanong ang mga istruktura (pisikal man o

abstract) tulad ng uri (pagiging mahirap o middle class) edukasyon, trabaho o kita at

pagkakaroon ng healthcenter o family planning unit ay nagdulot sa mga kababaihan ng

pagsasakapangyarihan o limitasyon ayon sa kanilang mga ginawa dulot ng mga

nasabing istruktura at kung paano napagtibay ng kanilang mga aksyon ang mga

istrukturang ito o tinatawag ding duality of structure. Para sa ilang kababaihan na

Factor | 19

nakararanas ng kahirapan at kawalan ng magandang edukasyon at trabaho, naging

sandigan nila ang mga kalagayan at katangiang ito upang magplano ng pamilya at

magkaroon ng pagsasakapangyarihan sa tahanan. Subalit mayroon ding naging

malaking sagabal ang parehong mga istruktura upang magkaroon ng kaalaman sa

pagpaplano ng pamilya at gumamit ng kontrasepsyon.

Kabilang naman sa pisikal na istruktura na nagimpluwensya sa desisyon ng

babaeng magplano ng pamilya ang pagkakaroon o availability ng health centers o

family planning units. Dalawa sa mga katugon na noong una ay hindi gumagamit ng

kontrasepsyon ang natutong gumamit nito dahil sa kaalamang nakuha mula sa mga

health workers tungkol sa pagpaplano ng pamilya. Para sa ilang kababaihan ay malaki

din ang epekto ng social structure na siyang relasyon nila sa mga taong nakapaligid sa

kanila pati na rin sa kaayusan ng buhay o living arrangement sa paggawa ng desisyon

sa pagpaplano ng pamilya. Dahil sa pagtira kasama ng magulang, naimpluwensyahan

ang kanilang desisyon sa dami ng anak gayundin sa paggamit ng contraceptives. Ang

mga nakatira rin malapit sa biyenan ay naimpluwensyahan ng mga kagustuhan nila

ngunit mapapansin na minimal lamang ang impluwensyang ito dahil ang pinal na

desisyon pa rin ng mga katugon ang nasunod.

Gamit naman ang Women, Culture and Development approach ng feminism,

makikita ang hindi pantay na papel na ginagampanan ng lalaki at babae sa produksyon

at reproduksyon. Tanging mga babae lamang ang naging abala o responsible sa

pagpaplano ng pamilya ayon na rin sa kanilang pagtingin na ito ay dahil wala silang

partisipasyon sa produksyon o pagtatrabaho.

Factor | 20

Makikita rin sa pag-aaral ang mga pagkakatulad sa literatura ng kinalabasan ng

pananaliksik. Kagaya ng isinaad sa mga pag-aaral ng mga kaugnay na literatura,

makikita sa pananaliksik na mas gusto ng mga mas bata ang kaunting anak habang

nagnanais naman ng mas malaking pamilya ang mga mula sa matandang henerasyon.

Sa paggamit ng kontrasepsyon, natagpuan na mas pinapaboran ng mga katugon ang

hormonal na pamamaraan tulad ng pills at injection at sa pagtanda ay nagnanais

gumamit ng permanenteng kontrasepsyon tulad ng tubal ligation.

Ito ang mga natagpuan sa pananaliksik ngunit mahalagang tandaan na ito ay

angkop lamang sa lugar na pinagdausan ng pag-aaral.

Konklusyon

Minabuting gumawa ng mananaliksik ng isang malinaw at komprehensibong

konklusyon batay sa mga nakuhang datos ng pag-aaral.

Naging epektibong batayan sa pag-aanalisa ang feminist approach na Women,

culture and developmet (WCD) at structuralist theory ni Anthony Giddens sa naging

resulta ng pag-aaral. Muli, ang naging pangunahing katanungan sa pag-aaral na ito ay

Paano gumagawa ng desisyon ang mga kababaihang maagang nag-asawa

tungkol sa pagpaplano ng pamilya? Mula sa mga datos na nakalap, ang mga

sumusunod ang naging kasagutan:

1. Ang paggawa ng desisyon ng mga babaeng maagang nag-asawa tungkol sa gusto

nilang bilang ng anak ay nakabatay sa kani-kanilang sosyo-ekonomikong katangian na

bunga na rin ng karanasan sa maagang pag-aasawa: dahil sa kahirapan, hindi pag-

aaral at kawalan ng kita ay may mga ginusto ng kaunting anak upang hind maging

Factor | 21

mahirap ang pagsuporta sa mga ito ngunit mayroong ding ginusto ng maraming anak

sa pagtingin na ang mga anak ang mag-aahon sa kahirapan.

2. Ang hindi paggawa ng desisyon sa pagpaplano ng pamilya ay maiiugat din sa

materyal na kalagayan at naging karanasan sa maagang pag-aasawa: dahil sa

kahirapan at hindi pag-aaral ay hindi sila nagkaroon ng sapat at tamang kaalaman sa

pagpaplano ng pamilya.

3. Bukod sa mga sosyo-ekonomikong kalagayan ay isinasaalang-alang din ang mga

eksternal na structure gaya ng pagiging cesarian section ng panganganak at

pagkakaroon/availability ng health center at family planning units.

4. Naaapektuhan ang desisyon ng babae sa pagpaplano ng pamilya ayon sa living

arrangement (relasyon sa mga kamag-anak tulad ng biyenan at magulang) at

impluwensya ng mga healthworkers.

Base sa naging resulta ng pag-aaral, nais din magbigay ng mananaliksik ng mga

rekomendasyon sa polisiya bilang ambag sa laban ng pagsasakapangyarihan ng mga

kababaihan partikular na sa pagpaplano ng pamilya. Una, nararapat lamang na

magkaroon o paigtingin pa ang pagpapakalat ng impormasyon tungkol sa safe sex sa

mga paaralan at komunidad dahil sa panahon ngayon ay ang pagbubuntis ang

kalimitang dahilan ng maagang pag-aasawa ng mga kabataan. Ikalawa, marapat na

magkaroon ng mga healthcenters o family planning units sa bawat baranggay sa

Pilipinas upang maturuan ang mga babaeng maagang nag-asawa na karaniwang

walang alam sa pagpaplano ng pamilya at makapagbigay ng libre o murang

kontrasepsyon at iba pang serbisyong may kaugnayan sa pagpaplano ng pamilya.

Panghuli, dapat bigyang prayoridad ng gobyerno ang badyet sa mga batayang

Factor | 22

serbisyong panlipunan tulad ng edukasyon at kalusugan dahil ang mga batayang

serbisyo kagaya ng mga ito ang magtitiyak ng pagsasakapangyarihan hindi lamang ng

kababaihan kundi ng buong lipunan.

Bibliograpiya

Afriyie, P. (2006, May). Women, poverty, HIV/AIDS in the Abura-Asebu Kwamankese

district. Department of Geography, Norwegian University of Science and

Technology.

Asante-Sarpong, H. (2007, June). From their own perspective: Perceptions of women

about modern and natural/traditional methods of contraception in Koforidua and

Asokere in the eastern region of Ghana. Department of Geography, Norwegian

University of Science and Technology.

Gultiano, S. (n.d.). Marrying Young: Transitions in the Filipino Adolescents’ Life Course.

Retrieved June 29, 2012 from http://paa2004.princeton.edu/download.asp?

submissionId=40356

Hesperian Health Guides. (2013). Pagpaplano ng pamilya. Retrieved January 20, 2013

from http://hesperian.org/wp-content/uploads/pdf/fil_wwhnd_2010/fil_wwhnd_

2010_13.pdf

Laguna, E., Po, A., & Perez, A. (2000, October). Contraceptive use dynamics in the

Philippines: Determinants of contraceptive method choice and discontinuation.

Population Institute University of the Philippines.

Mcdevitt, T. (1996). Trends in adolescent fertility and contraceptive use in the

developing world. Retrieved February 20, 2013 from http://www.google.com.ph/

books?hl=tl&lr=&id=nr_6GR7fBtUC&oi=