Partner 47 Web

SADRŽAJ

VIJESTI

KOMENTAR: POPULISTIČKE ETIKETE I AKADEMSKE FLOSKULE Ilija Despotović

INTERVJU:PBB ZORAN SAMARDŽIĆ O UTISCIMA IZ MISIJE EU NAVFOR ATALANTA

VAZDUHOPLOVNA BAZA KAO TEATAR:ATAK PROMOVISAO SARADNJU SA VCG

MIROVNE MISIJE KROZ ISTORIJU:ODBRANA MIRA - POSMATRANJEM, DIPLOMATIJOM, ORUŽJEM...

POČASNA GARDA VCG: DRŽAVA SE I PO NJIMA POZNAJE

VOJNA TEHNIKA:JURIŠNA PUŠKA G36 HEKLER I KOH T.Goranović

DNEVNIK: CRNOGORCI U BAZI PANONIJA NE DOPUŠTAJU PROPUSTEI.Mrkaić

KO SU TALIBANI II: ZABRANJUJU UZIMANJE DROGE, A PROIZVODE JEM.Jokanović

VIJESTI IZ VOJSKE

USKORO NA SNAZI INOVIRANI PROTOKOL O ZABRANI UPOTREBE MINAV.Radmilović

STAV:CIVILIZACIJA VARVARSTVA EVROPE

FELJTON: IVAN PODGORIČANIN -RATNIK PROTIV PRUSA, POLJAKA I TURAKA I. Despotović

4

6

8

10

12

15

17

19

20

22

23

24

26

IMPRESSUMPartner - mjesečnik o evroatlantskim integracijama, odbrani i VojsciBROJ: 47 - April 2012. godine IZDAVAČ: Ministarstvo odbrane Crne GoreZA IZDAVAČA: prof. dr Milica Pejanović-ĐurišićUREĐIVAČKI ODBOR: Ivan Mašulović, puk Zoran Lazarević, Ilija DespotovićREDAKCIJA: Irena Radoman, Gligor R. Bojić, major Velimir ObradovićTEHNIČKI UREDNIK: Miodrag KankarašFOTO: Ivan Petrović i arhiva Ministarstva odbraneKONTAKT: PR služba MO TEL/FAX: +382 20 241 375E-MAIL: [email protected] WEB: www.odbrana.gov.meADRESA: Jovana Tomaševića 29 ŠTAMPA: Pobjeda, Podgorica TIRAŽ: 5.000

april 2012. PARTNER 3

Vijesti

članstvo u ovoj Povelji u velikoj mjeri doprinosi uspjehu Crne Gore na putu ka članstvu u NATO.

Na sastanku je potpisana Zajednička izjava u kojoj se pozdravlja jačanje regi-onalne saradnje i ističe napredak Crne Gore, Makedonije i BiH na putu ka NATO.

Ministar odbrane prof. dr Milica Pejanović-Đurišić učestvovala

je na sastanku ministara odbrane članica Američko-jadranske povelje (A5) na temu „Zajednički izazovi i zajednička rješenja“ koji je održan u Skoplju.

Ministar Pejanović-Đurišić naglasila je da se Crna Gora od samog početka zalaže za jačanje regionalne saradnje i stabilnosti i za rješavanje otvorenih pitanja mirnim putem i ovakvo opredjeljenje rezultiralo je

Ministar Pejanovi -Ðuriši na sastanku ministara odbrane država lanica A5

uspostavljanjem veoma dobre saradnje sa svim državama regiona. Ministar je istakla da je priključenje zemalja Zapadnog Bal-kana Sjevernoatlantskoj alijansi najbolja garancija mira i bezbjednosti u ovom di-jelu Evrope.

Pejanović-Đurišić naglasila je da član-stvo u A5 ima dvostruki značaj, Vojska Crne Gore ima više mogućnosti da sa-rađuje sa drugim državama članicama u zajedničkim vježbama, a sa druge strane

je budućnost regiona u evropskoj i evroa-tlantskoj zajednici, jer jedino tako se može obezbijediti održivi mir i stabilnost, kao i ukupan prosperitet cijelog regiona.

Usvojena je Zajednička izjava u kojoj se pozdravlja jačanje regionalne saradnje i napredak zemalja regiona ka evropskim i evroatlantskim integracijama.

Ministar odbrane prof. dr Milica Pejanović-Đurišić učestvovala je

na sastanku ministara odbrane Procesa saradnje u jugoistočnoj Evropi (SEECP) koji je održan u Beogradu na temu ,,Jača-nje međusobne saradnje u regionu u cilju rješavanja viškova naoružanja i municije’’.

Ministar Pejanović-Đurišić naglasila je da je strateško opredjeljenje Crne Gore članstvo u NATO i EU i da se ulažu veliki napori u reformi sistema odbrane i osta-lih sektora. Polazeći od uvjerenja da su u pitanju procesi od suštinskog značaja za građane Crne Gore posebno se vodi raču-na o unapređenju dobrosusjedskih odno-sa, istakla je ministar Pejanović-Đurišić.

Na sastanku je posebno bilo riječi o pro-blemu viškova naoružanja i municije koji

Ministar Pejanovi -Ðuriši na sastanku SEECPje istaknut kao jedan od najvećih unutraš-njih bezbjednosnih izazova svih zemalja u regionu. Crna Gora će ostati potpuno posvećena tom zadatku u interesu svih

građana Crne Gore, pri čemu će tragati za načinom koji će biti ekološki održiv kako bi se u najvećoj mogućoj mjeri sačuvala životna sredina.

Na sastancima je posebno istaknuto da

Atlantskog savjeta crnogorskom putu ka NATO i ocijenio da je naša zemlja za kra-tak period ostvarila veliki uspjeh.

Zajednički je konstatovano da je od posebnog značaja informisanje javnosti o procesu evroatlantskih integracija, ulozi i značaju NATO danas, kao i povećanju podrške građana za ulazak Crne Gore u NATO.

Ministar odbrane Prof. dr Milica Pejanović-Đurišić sastala se sa

delegacijom Atlantskog savjeta iz Vašin-gtona koja je boravila u studijskoj posjeti Crnoj Gori od 16. do 20. aprila.

Ministar Pejanović-Đurišić upoznala je goste sa dostignutim aktivnostima na planu evroatlantskih integracija uz oče-kivanje da će Crna Gora na predstojećem Samitu u Čikagu dobiti poruke ohrabrenja

Ministar Pejanovi – Ðuriši sastala se delegacijom Atlantskog savjeta iz Vašingtona

za nastavak tih procesa.

Pejanović-Đurišić istakla je značaj ak-tivnosti partnera koje imaju za cilj objek-tivno informisanje svih slojeva društva o procesu evroatlantskih integracija i koje utiču na afi rmaciju Vladinih napora u tom procesu.

Potpredsjednik Atlantskog savjeta Demon Vilson izrazio je punu podršku

4 PARTNER april 2012.

Vijesti

tegracije u pitanju, ali i kad je u pitanju iz-gradnja i funkcionisanje sistema u državi - naglasila je Pejanović-Đurišić. Takođe, navela je da je do sastanka „došlo u tre-nutku kada se priprema set zakona koji se odnose na oblast zaštite tajnih podataka“.

Odbor za bezbjednost i odbranu posjetio je Ministarstvo odbrane i

Direkciju za zaštitu tajnih podataka u cilju vršenja nadzora nad primjenom bezbjed-nosnih standarda.

Ministar odbrane Milica Pejanović-Đu-rišić ocijenila je, nakon sastanka sa člano-vima skupštinskog Odbora za bezbjednost i odbranu, da je u Ministarstvu odbrane i Vojsci Crne Gore, u pogledu procedura

Odbor za bezbjednost i odbranu posjetio Ministarstvo odbrane

zaštite tajnih podataka postignut „visok stepen standarda“.

Ministar Pejanović-Đurišić istakla je da kada je u pitanju zaštita podataka „nije ostalo ništa nerazjašnjeno u Ministarstvu odbrane i VCG“.

Zaštita, razmjena i čuvanje ličnih poda-taka je specifi čna materija koja je visoko na listi prioriteta koje treba prihvatiti i implementirati kada su evroatlantske in-

du nakon 2014. godine.

Defi nitivna odluka i strategijske smjer-nice o angažovanju NATO tokom rea-lizacije procesa tranzicije u post-ISAF periodu biće donijete na NATO Samitu u Čikagu.

Na marginama sjednice Vojnog komite-ta viceadmiral Samardžić sastao se sa na-čelnicima generalštabova zemalja regiona u cilju dogovora i koordinacije predstoje-ćih, zajedničkih vježbovnih aktivnosti.

Načelnik Generalštaba Vojske Crne Gore viceadmiral Dragan Samar-

džić učestvovao je u radu NATO Vojnog komiteta sa ne-NATO kontributorima u

Viceadmiral Samardži na sjednici NATO Vojnog komitetaoperaciji ISAF u Avgani-stanu koje je održana u Glavnom sjedištu NATO u Briselu.

Sjednica NATO Voj-nog komiteta posvećena je pregledu trenutne ope-rativne situacije u Avga-

nistanu i startegijskim diskusijama o uspješnoj realizaciji procesa tranzicije do kraja 2014. godine, kao i angažovanju NATO u Avganistanu u post-ISAF perio-

Pomoćnik generalnog sekretara Alijanse za politička pitanja i

bezbjednosnu politiku Dirk Bregel-man boravio je u zvaničnoj posjeti Crne Gore i naveo da Crna Gora za-služuje poruke ohrabrenja i podsticaja za članstvo u Sjevernoatlantskom voj-nom savezu.

„Uvjerili smo se da postoji anga-

Crna Gora zaslužuje poruke ohrabrenja i podsticaja

žovanje Crne Gore i posvećenost, mnogo dobrih stvari je urađeno. Ima još dosta posla, ali za sada vidimo da postoji istinska posvećenost reforma-ma koje su važne za NATO”, kazao je Bregelman.

On je rekao da su ambasadori u Savjetu NATO pohvalili učešće Crne Gore u ISAF misiji.


Komentar

Kako se primiče novi samit NATO-a, planiran u drugoj polovini maja, u Čikagu, tako se ovdje kod

nas, reklo bi se, nakon izvjesnog zatišja, ponovo pokušava podgrijati kampanja protiv članstva Crne Gore u toj Ali-jansi. Štaviše, ima se utisak kao da se i to članstvo nastoji ugurati u „paket“ aktuelnih prigovora vlasti, zajedno sa socijalno-ekonomskim zahtjevima organizatora uličnih protesta. Nikako da se strateški interesi države ostave „na miru“, kao da je to nešto što tre-ba mijenjati sa svakim novim izbornim ciklu-som, pa i tokom jednog mandata. Iz jedne nevla-dine organizacije je ovih dana, čak, poručeno da bi članstvo Crne Gore u NATO trajalo koliko i sadašnja vlast. Ali, na-žalost, takvih stavova ima i u nekim opozicio-nim političkim partija-ma koje pretenduju da postanu vladajuće. Nji-hova je logika, izgleda, razlikuj se od vlasti u svemu,bez obzira na to da li te državni interesi upućuju na potrebu da se relevatne političke snage usa-glase bar o pitanjima dugoročne bezbjednosne pozicije zemlje. Za okorele domaće antinatovce, jednostavno, ne važe nikakvi argumenti u prilog članstvu, ni oni koje nudi sam život, realnost sa kojom se suočavamo, kod kuće, u regionu, svijetu - nevolje s ćudima prirode, žarišta nesta-bilnosti u samom našem regionu, terorizam.

Crna Gora je tek minule zime iskusila, za svoje prilike i ekonomske mogućnosti, pravu prirodnu stihiju, sniježno

nevrijeme koje je u jednom trenutku zaprijetilo da „poro-bi“ stanovništvo u dobrom dijelu zemlje. A sada znamo da ekonomske posljedice za našu nemoćnu privredu ni-jesu baš ni male.Sniježna blokada, naravnom, ima sasvim konkretnu fi nansijsku cijenu. Pomogle su, svakako, u toj nevolji, ne vlasti, nego stanovništvu, konkretnim gra-

dovima i selima, ljudima, i neke članice NATO-a. Heli-kopteri Grčke, Slovenije, Hrvatske, SAD, uključili su se u dopremanje hrane i lijekova krajevima u više opština na sjeveru Crne Gore. Ostali su koliko je trebalo. Ljudi koji su bili zarobljeni u sniježnim smetovima dočekali su ih kao spasioce. A helikopterske posade se nijesu štedjele. Nama je pomoć bila potrebna i u situaciji kad je snijeg bio poklopio, takoreći cijelu Crnu Goru. Tako je bilo i u vrijeme poplava, na početku 2011. godine. Reljefna kon-

Populisti ke etikete i akademske fl oskule


Komentar

fi guracija Crne Gore i njene klimatske ćudi su, svakako, takvi da mogu vrlo lako da izazovu prirodne katastrofe, sa čijim posljedicama bi se teško nosile i mnogo bogatije i tehnički opremljenije države.

Dakle, nije nikakav naš hendikep tražiti pomoć sa-veznika i prjatelja. Mi smo je dobili oba puta-u vrijeme poplava i u ovogodišnjem nadprosječno sniježnom fe-bruaru. I, naravno, prije svega, uljudnost nalaže da se ta činjenica uvažava, da se gestovi drugih zemalja poštuju. Ne obazirući se na činjenice, kao ni na crnogorsko čoj-stvo, jedna NVO se nedavno u jednim novinama oglasila svojom optužbom-NATO je okupaciona sila. Članstvo u NATO je „veleizdaja“, a ako Crna Gora uđe u Alijansu, to će, navodno, trajati koliko i vlast koja to bude aminovala. Eto, kakav „argument“ i koju „sigurnost“ i „stabilnost“ nudi ta nevladina organizacija, najvjerovatnije, pod pa-tronatom neke političke partije.U istim novinama, ot-prilike u isto vrijeme, objavljena je i jedna „akademska“ percepcija NATO članstva Crne Gore. Jedna Ruskinja, čija mišljenja nerijetko i rado prenose i drugi mediji koji podupiru prevaziđene populističko-politikantske i stere-otipne ideološke poglede na savezništva i bezbjednost u Evropi, a posebno našeg regiona, obraća se građanima Crne Gore svojom „analizom“ posljedica njenog ulaska u NATO. Veli ona – guraju vas da nas zavade, to Crno-gorce i Ruse. Crnogorcima se, po logici 19. Vijeka, opet nudi neko pokroviteljstvo, kao da današnja Crna Gora nije zrela država, sa sviješću o svojim interesima. Kao da Crna Gora ne umije sama odabrati svoje saveznike!Na kraju krajeva, sami zvaničnici Rusije su više puta rekli da poštuju spoljnopolitička opredjeljenja Crne Gore. Mogu Crna Gora i Rusija i nemati identičan pogled na sva pi-tanja, ali to ne može pokvariti njihovo trovjekovno save-zništvo i prijateljstvo. Pa nijesu Crnogorci djeca - da bi ih neko „zavadio“ sa bilo kime, pa ni s Rusima.

U svojoj poruci, ruska akademkinja pokušava da Cr-nogorce odvrati od NATO, a da im preporuči „neutral-nost“, upravo kroz primjer Makedonije. Ona, bar kako je preneseno, tvrdi da Makedonija nije o tome razmišljala i da će se zbog toga ta država raspasti. Nije li upravo su-protno? Da je Makedonija postala članica NATO-a, a na to čeka više od deset godina, možda sada u njoj i ne bi bilo međuetničkih tenzija koje, ruku na srce, prijete dr-žavnom integritetu i suverenitetu te zemlje. Na Balkanu, sa etničkim mozaikom, u kome traume prošlosti još žive, nema sumnje, stabilnost i bezbjednost i regiona, i država

pojedinačno, mogući su samo u njegovim integracionom vezivanju za moćnu evroatlantsku alijansu koja neće biti tutor nikome, već bezbjednosni okvir u kome će sve ze-mlje regiona prihvatiti i poštovati pravila funkcionisanja kooperativne bezbjednosti i kolektivne odbrane, ona koja već postoje u NATO-u.

Samo u NATO-u, zemlje Balkana mogu umanjiti me-đusobne sopstvene animozitete i, naravno, strah jednih od drugih. Kad je riječ o Makedoniji, a posebno u svijetlu najnovijih međuetničkih gibanja u toj zemlji, uvažavaju-ći neke specifi čne okolnosti, vezane za njen spor sa Grč-kom oko zvaničnog imena države, možda bi se i samom NATO-u u ovom slučaju moglo i prigovoriti - zašto nije ubrzao proceduru ulaska te zemlje u Alijansu. Makedo-nija je, uostalom, posebno, učešćem u međunarodnim mirovnim misijama, više nego dokazala čvrstinu opredje-ljenja da slijedi ulogu NATO-a u oćuvanju i stabilizaciji mira u svijetu i u borbi protiv globalnih bezbjednosnih izazova, kakav je terorizam.

Na značaj „uvezivanja“ regiona u jedinstveni bezbjed-nosno-odbrambeni sistem ovih dana ukazali su crno-gorski premijer Igor Lukšić i ministarka odbrane Milica Pejanović Đurišić. Lukšić je rekao da sjeverni Mediteran neće biti bezbjednosno pokriven bez članstva Crne Gore u NATO-u. Pejanović-Đurišić je na jednom skupu u Be-ogradu, takođe, pozvala na koordinisano djelovanje u re-gionu, recimo, u domenu preveniranja posljedica viško-va zastarjelog naoružanja u zemljama Balkana. Na ovim prostorima ima mnogo baruta, i u istorijskom, metafo-ričnom, smislu, ali i stvarno. Bilo gdje da pukne, od Cr-nog do Jadranskog mora, od Panonske nizije do egejskog arhipelaga, bilo istorijski ili stvarni barut, niko ovdje ne može biti bezbjedan. NATO, svakako, može biti institu-cionalni okvir, sistem, u kome će se svi osjećati lagodnije, komotnije, bezbjednije-u svakom pogledu. I države regi-ona, naravno, i njihovo stanovništvo. Tvrdnje o NATO-u kao „okupacionoj sili“ i da bi članstvo u toj Alijansi vodi-lo „zavadama“, nijesu ništa drugo do jeft ine populistič-ke etikete i fl oskule. Zagovaranje navodne neutralnosti, upravo na području Balkana, a pogotovu kad se to čini sa akademskog nivoa, može se tumačiti kao odsustvo ele-mentarne analize istorije tog regiona i njegove savremene realnosti koja je još itekako opterećena recidivima dra-matične prošlosti.

Ilija Despotović


Intervju

Kakve utiske nosite nakon skoro dva mjeseca pro-vedena u misiji na brodu Ratne Mornarice Grčke,

„HYDRA“?Prije svega, ponosan sam na uspješno obavljene zadatke to-

kom misije i što sam savladao izazove. Tokom učešća u operaci-ji ATALANTA susreo sam se sa kulturološkim i civilizacijskim razlikama, različitim klimatskim uslovima, ali upečatljive su siromašne zemlje koje sam posjetio u Africi, kao ljubaznost i gostoljubljivost stanovnika.

Utisci su pozitivni, od prijema na HS “HYDRA”, vremena provedenog na tom brodu, te zajedničkih aktivnosti. Utisak da dan na brodu traje beskonačno možda je “objektivan”, jer je sva posada tog mišljenja. Što god radili, na brodu dan nikako da prođe.

Ipak, najupečatljiviji su somalijski “ribari” (pirati) koji na otvorenom moru ostaju duži period bez normalnih uslova za život, na ribarici sa kozom koja nekad predstavlja jedini izvor hrane, uz žbun droge “kat”, koju žvaću i koza i ribari.

Bili ste angažovani kao savjetnik komandnog tima broda u mirovnoj operaciji “EU NAVFOR- ATALANTA” u vodama Somalije. Koje aktivnosti je podrazumijevao vaš posao?

Tokom priprema broda za predstojeće aktivnosti u centru za CPO (Operacije protiv pirata) u NMIOTC-u, postavljene oba-veze uspješno sam obavio. To je ostavilo traga na BO (boarding ofi cira) iz OYK-a (specijalna jedinica HN), koga sam inače po-znavao sa vježbi ove jedinice u Grčkoj. On je dobro poznavao moje sposobnosti i prezentovao ih komandantu broda. U po-četku u pripremi broda za misiju, a kasnije aktivno, učestvo-vao sam u radu “mosta”, komandnom dijelu broda. Koristeći se stečenim znanjem i iskustvima sugerisao sam na što boljim po-stupcima i radnjama posade u CPO i borbi protiv asimetričnih prijetnji te boarding operacijama.

Moja uloga tokom misije bila je savjetodavna. Pomagao sam zamjeniku komandanta broda u organizovanju i realizaciji FP

(zaštita broda), što je podrazumjevalo unapređenje postupaka i radnji posade, boarding tima posebno, u svim segmentima.

Brod „HYDRA“ je na Rogu Afrike izvodio antipiratske operacije i operacije specijalnih snaga. Da li ste imali kon-takta sa piratima?

Kontakata sa piratima je bilo – direktnih i indirektnih. U So-maliji, pirati kontrolišu osim grada Mogadiša, teritoriju pogra-ničnih dijelova prema Keniji i Džibutiju. Njihovi stalni i privre-meni kampovi jasno se vide iz helikoptera.

Osim što antipiratske operacije pokrivaju prostorno ogro-mnu oblast, one podrazumijevaju složene operacije i proce-dure. U čemu se one sastoje i koliko su važne za ovu oblast?

U potpunosti ste u pravu. To su veoma složene operacije koje podrazumjevaju angažovanje vazdušnih, pomorskih snaga, te logistike na moru (RAS - popuna na moru), uz jake INTELOP (obavještajne operacije).

Na morskom prostranstvu veličine Evrope, potrebno je naj-racionalnije iskoristiti resurse, biti na najoptimalnijoj poziciji za akciju ili reakciju. Organizovanje broda i posade iziskuju odre-đene postupke i radnje gdje je veoma značajan timski rad koji je posebno bio izražen na brodu “HYDRA”.

Najvažniji dio broda je svakako BOC (borbeni operativni centar), “oči, uši i mozak” broda koji upotrebljava “alat” posade, vođen rukom komandanta. Potrebno je adekvatno upotrijebiti znanje, umijeće i sposobnosti posade, kao i borbenih sistema broda usmjerenih putem SOP-a (standardne operativne proce-dure) u čemu sam aktivno učestvovao i dao određeni doprinos.

Koliko su operacije rizične za učesnike misije?Svaka aktivnost, u bilo kom poslu, bilo gdje, nosi određeni

rizik koji se može svesti na minimum dobrom obukom, pripre-mom i poštovanjem procedura. Plovidba brodom i obavljanje dužnosti na njemu nosi određenu dozu rizika, pa je, svakako, potreban oprez. Tokom misije posada broda “HYDRA” se po-stavljala zaštitnički prema meni, vodeći računa da ne dođem

Uvijek nešto novo što ubije dosadu

Iskustvo i utisci Zorana Samardži a iz misije “EU NAVFOR – ATALANTA” u vodama Somalije

Poru nik bojnog broda Mornarice Vojske Crne Gore boravio je od 27. januara do 16. marta na brodu Ratne mornarice Gr ke, kao savjetnik komandanta bro-da. Samardži koji je dobio medalju za u eš e u toj misiji, pri a nam o svom boravku u Indijskom okeanu.


Intervju

u nepotrebni rizik, na čemu sam im posebno zahvalan. Mogu da rezimiram, da i pored plovidbe od 10.500 NM, susreta sa piratima, teškoj klimi, napornoj obuci, ovu misiju ne smatram rizičnom.

Da li je Vaš angažman pored savjetnika komandnog tima broda u vezi sa asimetričnim ratovanjem podrazumijevao i druge aktivnosti?

U redovnim aktivnostima bio sam asistent boarding ofi cira, pri čemu sam razmijenio iskustva u organizaciji boarding tima, uvježbavajući se u CQB (bliska borba), borbenim postupcima na brodu, radu sa vertikalnim nosiocem u prekrcaju koristeći se tehnikama HOIST i “fast rope” (spuštanje iz helikoptera u pokretu na brod), izvodeći gađanja te boarding procedure. Let

helikopterom se najviše koristio za RECON, termin koji ozna-čava opservaciju i izviđanje, pri čemu bi se uvježbavali postupci sa snajperistom i prikupljali podaci. Posao je, takođe, podrazu-mijevao svakodnevno praćenje situacije u regionu i obradu svih informacija što se pokazalo od značaja za operacije. Vremena je bilo i za fi zičku obuku što je veoma važan faktor pri izvođenju ovakvih aktivnosti. Sve navedeno sam iskoristio da upotpunim znanja koja ću prenijeti kolegama.

Šta smatrate najvećim izazovima tokom boravka u misiji?Tokom misije bilo je izazova koji su se smjenjivali. Prije sve-

ga, za najveći izazov smatrao sam moje reprezentovanje Po-morskog odreda i MVCG, odnosno VCG. Da li sam dorastao izazovu, da li ću se pokazati i dokazati? Međutim, koristeći prethodno stečena znanja i iskustva odolio sam ovom izazovu. Poslije se javio izazov “sjeta” za porodicom, kolegama, ali i njega sam prevazišao kroz obaveze i rad. Izazov je predstavljalo i rani-je pomenuto “vrijeme”, odnosno kako ga racionalno utrošiti na brodu od 100 m, 15 dana na otvorenom moru, gdje su 24 časa duga. Uvijek se pojavljivalo nešto novo i interesantno što nam je privlačilo pažnju i “ubijalo” dosadu.

Po završetku misije, na prijemu za komandanta “EU NAVFOR - ATALANTA“ admirala Dankana L. Potsa u Grč-

koj, na brodu „HYDRA“, uručena vam je medalja EU za služ-bu u misiji. Koliko je učešće u mirovnoj operaciji važno za Mornaricu, ali i vas lično?

Komandant EU NAVFOR ATALANTA Admiral Duncan L. Potts je posjetio brod “HYDRA” po povratku iz misije pri čemu su mu prezentovane aktivnosti na Rogu Afrike. Grčki admiral Mazorakis me predstavio pomenutom admiralu uz konstata-ciju da sam predstavnik Crne Gore i da sam je dostojanstveno predstavljao, izvršavajući zadatke i obaveze uz pohvale. Admiral Danakan bio je zadovoljan sa prethodnim angažovanjem mor-nara iz naše zemlje i zaželio je da ih gleda i na ostalim brodo-vima koalicionih partnera. Zamjenik Komandanta broda KF Anagnostopoulos, nakon ceremonije mi je uručio medalju uz zahvalnost za saradnju koja je po njegovim riječima imala veliki značaj za njega, a za mene predstavljalo valorizaciju prethodnih napora i čast za Crnu Goru. Učešće pripadnika MVCG je od velikog značaja, jer se oni obučavaju u realnim uslovima i doka-zuju svoja znanja i sposobnosti, uz to pozitivno predstavljajući svoju zemlju u svijetu. Za mene je imala višestruko značenje, da provjerim i upotpunim znanja i da na dostojanstven način reprezentujem jedinicu, MVCG, VCG i Crnu Goru.

Komandant grčkog broda „HYDRA“ kapetan fregate Pa-nagiotis Papanikolaou istakao je da ste se pokazali kao odli-čan ambasador svoje zemlje i da je bilo zadovoljstvo biti vaš domaćin. Imate li ambicija da se ponovo angažujete u nekoj misiji?

Tokom boravka na brodu trudio sam se da na što bolji način prikažem Crnu Goru, njene vrijednosti i prirodne ljepote, ali je najviše cijenjen moj vojnički odnos i respekt posade u sva-kodnevnim aktivnostima. Svakako da imam. Želim i dalje da reprezentujem Vojsku i državu i neće mi biti problem bilo koja misija ubuduće, posebno jer sam svjestan da sam imao razu-mijevanje i povjerenje porodice i kolega. U sljedeću misiju bih krenuo, svjestan podrške koju sam imao od Komande MVCG i GŠ VCG, koji su se stavili na raspolaganje mojoj porodici.

U kojoj mjeri pripadnici Mornarice Vojske Crne Gore mogu ravnopravno obavljati zadatke u međunarodnim mi-sijama?

Pripadnici MVCG su se istakli u predhodnim aktivnostima, vježbama i misijama ocjenjujući se kao dostojanstven partner za buduće izazove. Zapažene rezultate godinama ostvaruju i posade brodova tokom vježbi “ADRION” inicijative, pripadnici Pomorskog odreda tokom bilo koje aktivnosti međunarodnog karaktera, u zemlji i inostranstvu. To se najviše ogleda u do-stignutom domenu obuke, postupcima i radnjama po NATO standardima, upotrebi engleskog jezika... Stoga smatram da pri-padnici MVCG mogu da odole bilo kom izazovu kroz misije i da budu dostojanstveni reprezenti VCG i Crne Gore.

Na kraju bih zahvalio na razumijevanju porodice za moja htijenja u daljem angažovanju, zahvaljujem i kolegama iz MVCG i Pomorskog odreda na povjerenju i podršci te posadi HS “HYDRA” na odličnoj saradnji.

Gligor R. Bojić

Grčka fregata “HYDRA”


Povod

U ulici Jovana Tomaševića, ispred zgrade Ministarstva odbrane, preko puta spomenika Vladimiru Visockom, bilo je parkirano nekoliko vojnih kamiona i džipova. Vrijeme nam nije išlo na ruku. Kiša je padala već danima i upravo se spremao još jedan pljusak. Mislili smo: neće niko doći. Uzdali smo se samo u jedan krug prijatelja. Ipak, skoro u posljednji minut (kako to kod nas obićno biva) ljudi su po-čeli da pristižu. Novinari iz nekoliko dnevnih listova, ljudi iz kulturnog miljea, nekoliko lica poznatih sa TV ekrana, izmiješali su se sa pripadnicima Vojske Crne Gore. Veli-ka šarolika grupa. Prolaznici su se redom okretali, neki i zastajali, pokušavajući da shvate o čemu se radi. Odavno neki kulturni događaj nije izazvao ovakvu pozornost. Ka-mioni su bili puni i krenuli smo ka Vazduhoplovnoj bazi u Golubovcima.

Kada smo osnovali NVO ATAK (Alternativnu te-atarsku aktivnu kompaniju) tražili smo uzore na Zapadu. Znamo da su tamo mnogo od-makli u ovakvoj vrsti aktivno-sti, ali isto tako znamo i da su oni jednom morali početi od nule. Zahvaljujući FIAT-u (Fe-stivalu internacionalnog alter-nativnog teatra), Podgorica je imala tradiciju ove vrste, ali je ta tradicija ugašena. Sjećajući se tih vremena kada su mnoga svjetska imena iz svijeta tea-tra gostovala u našem gradu, počeli smo da tražimo načine da stvari pokrenemo sa mrtve tačke. Članica ATAK-a, glu-mica Ana Vujošević, prenijela nam je svoje iskustvo sa borav-ka u velikom teatarskom kam-pu u Njemačkoj, u Hamburgu. Ti kampovi organizu-ju se u nekadašnjim

kasarnama i drugim vojnim objektima. Spajanje institucija koje imaju imidž konzervativnih, nepristupačnih struktura sa slobodnim umjetničkim asocijacijama doprinosi opštoj slici otvorenosti i pacifi zmu jednog društva. To ima po-seban značaj u područjima čiji građani još pamte etničke sukobe iz 90-ih. Tako smo došli na ideju da saradnju ponu-dimo Vojsci – i ostali fascinirani njihovom otvorenošću i gostoprimstvom. Kao mjesto za svoju prvu javnu promoci-ju izabrali smo Vazduhoplovnu bazu u Golubovcima. Vojni kamioni i džipovi kojima je organizovan prevoz do Baze trebalo je da, osim simboličkog označavanja naše saradnje, u cijeli događaj unesu i malo avanture. Jer najbolja umjet-nost uvijek i jeste neka vrsta avanture. Na to treba stalno upućivati danas, za umjetnost sve slabije zainteresaovanog, mladog čovjeka. Sudeći po reakcijama ljudi koji su se str-

pljivo truckali u kamionima, ta zamisao je uspjela.

Kad se iskrcasmo ispred Vaz-duhoplovne baze, major Bojan Blagojević, koji je bio od ogro-mne pomoći u organizaciji događaja, pozva ljude da uđu unutra. U mračnom hodniku, koji se brzo ispuni ljudima, već su stajali glumci u slaboj svje-tlosti nekoliko baterijskih lam-pi. Dvoje glumaca, Ana Vujoše-vić i Dejan Ivanić, kao i Tijana Janković i Badema Sirotanović – članice Udruženja slabovidih, zajedno sa članicom ATAK-a Jelenom Janković, izveli su mali dio predstave po tekstu ,,Slijepi’’ Morisa Meterlinka. U mraku hodnika koji je učinio da i pu-blika na neki način ,,oslijepi’’, za-čuli su se glasovi glumaca: ,,Da li iko stiže?’’, ,,Gdje je otišao?’’,

,,Da li je to on?’’... Krećući se

Vazduhoplovna baza kao teatarATAK promovisao saradnju sa Vojskom Crne Gore

i krenuli smo ka Vazduhoplovnoj bazi u

ovali NVO ATAK (Alternativnu te-kompaniju) na Zapadu.

o mnogo od-vrsti aktivno-namo i da su ali početi od FIAT-u (Fe-nalnog alter-Podgorica je

ve vrste, ali je na. Sjećajući da su mnoga

z svijeta tea-našem gradu, ažimo načine mo sa mrtve

ATAK-a, glu-vić, prenijelatvo sa borav-arskom kam-u Hamburgu. nizu-njim

upućivati danas, za umjetnost sve slabije zaintermladog čovjeka. Sudeći po reakcijama ljudi ko

pljivo truckali u kamzamisao je uspjela.

Kad se iskrcasmoduhoplovne baze, mBlagojević, koji je bimne pomoći u odogađaja, pozva ljuunutra. U mračnomkoji se brzo ispuni ljsu stajali glumci u stlosti nekoliko baterpi. Dvoje glumaca, Avić i Dejan Ivanić, kJanković i Badema – članice Udruženja zajedno sa članicomJelenom Janković, izvdio predstave po teksMorisa Meterlinka.hodnika koji je učinblika na neki način ,,očuli su se glasovi gluli iko stiže?’’, ,,Gdje

,,Da li je to on?’’..


Povod

u mraku i dodirujući publiku glumci su učinili da se svako osjeti dijelom predstave. Jedan od ciljeva ovakvih izvedbi je učiniti da se pasivna pozicija gledaoca zamijeni njego-vom integracijom u sam umjetnički čin – što je jedan od problema kojima se bavi savremena teatrologija. Učešće djevojaka sa hendikepom oštećenog vida od ogromnog je značaja za sam projekat. Osobe koje je društvo, bez ika-kvog ozbiljnog razloga, ostavilo na marginama, mogu bez problema učestvovati u jednom kolektivnom teatarskom činu – a pozorište jeste umjetnost kolektiva i bez saradnje i solidarnosti je nemoguće. Svojim životnim iskustvom koje unose u predstavu oni joj daju dublji smisao, čine da se umjetnost i život isprepliću u jedinstvenu cjelinu. Gra-nica između umjetnosti i stvarnosti pokušava se prevazići u savremenom tretmanu pozorišta i ovakav pristup teatru vrlo je aktuelan u svijetu (naša publika imala je priliku da vidi odličnu predstavu ,,Hipermnezija’’ koja je nedavno gostovala u Crnogorskom na-rodnom pozorištu). Dakle, nije uključivanje osoba sa oštećenim vidom samo stvar hu-manosti, nego i stvar potrebe – ovaj put mi od njih tražimo pomoć – jer predstava bi bez njih jednostavno bila slabija. A ovo će biti još jedan dokaz da ti ljudi bez problema mogu obavljati razne poslove, pa i učestvovati u složenom umjetničkom činu i da je njihova marginalizacija velika nepravda.

Poslije te kratke izvedbe publika je prešla u salu gdje su članovi ATAK-a predstavili svo-je ciljeve i planove za naredni period. O tim planovima govorili su dramaturzi Dragana Tripković i Stefan Bošković, glumica Ana Vujošević i dizajnerka vizuelnih umjetnosti Jelena Janković. O iskustvu rada na prevodu Meterlinkovog teksta govorila je Mirjana Lekić-Velimiro-vić. Ispred Vojske publici se obratio komandant Vazdu-hoplovne baze pukovnik Živko Pejović. On je govorio o saradnji Vojske i institucija kulture, rezultatima koji iz te saradnje proizlaze, osvrćući se na bogato iskustvo zapadnih zemalja i prisjetivši se kako je to izgledalo nekad, u vrije-me socijalizma. Za Vojsku, smatra on, značajno je i to što učešće u ovom projektu uzimaju osobe sa hendikepom, jer humani aspekt te saradnje čini da sa posebnim osjećajem zadovoljstva Vojska daje svoju podršku ovakvim događaji-ma. Nakon predstavljanja, članovi ATAK-a objasnili su za-što je baš ovaj tekst belgijskog nobelovca Morisa Meterlin-ka izabran za prvi projekat. Drama ,,Slijepi’’ govori o grupi napuštenih slijepaca koji pokušavaju da shvate okolnosti u kojima su se našli i da pronađu izlaz iz te teške situacije. Čini se da ovaj komad u velikoj mjeri korespondira sa ak-

tuelnim trenutkom u svijetu, sa osjećajem velike depresije izazvanom teškim ekonomskim lomovima, rušenjem siste-ma koji su ulivali sigurnost. Čovjek, kao slijepac, nasumi-ce traži nova uporišta, nove sisteme vrijednosti i, oslonjen na intelektualni potencijal, pokušava da pronađe prolaz ka boljoj budučnosti. Na kraju ovog dijela promocije, publici su se predstavile Tijana Janković i Badema Sirotanović, što je izazvalo posebno emotivnu reakciju i najsnažniji aplauz.

Nakon toga, druženje je nastavljeno na koktelu u restora-nu Baze. Odlični vojni orkestar svirao je poznate džez i pop standarde. Bilo je veliko zadovoljstvo vidjeti na jednom mjestu poznate pozorišne reditelje, pisce, glumce, profe-sore i druge ljude iz javnog života, okupljene zahvaljujući ovom poduhvatu. Pripadnici Udruženja osoba sa hendike-pom svojim prisustvom su dali poseban značaj ovoj večeri. Imali smo priliku da upoznamo i nekoliko mladih ljudi koji

su, zainteresovani ovim projektom, prilazili i tražili dodat-ne informacije o tome kako se mogu uključiti u buduće ak-cije sličnog tipa. Mladi talentovani ljudi uvijek traže načine i prostor kako bi se predstavili društvu i ovo bi mogla biti dobra prilika za njih.

Čini se da je na osnovu ovog iskustva saradnje sa Voj-skom, saradnje koja je tek na početku, već sada moguće za-ključiti kako ona ima svoj puni smisao i da se njen društve-no-kulturni značaj ne može precijeniti. Ovim događajem, prvim ovakve vrste kod nas, neke stvari su pomjerene sa mrtve tačke. A vojni i umjetnički pozivi imaju bar neko-liko zajedničkih tačaka: nijesu li težak rad, red, disciplina, u skladu sa moralnim normama, isti uslovi neophodni u radu na umjetničkom djelu, uslovi bez kojih ono teško može preći granice prosječnosti.

Vasko Raičević, dramaturg


Tema

Mnogi istoričari smatraju da korijeni operacija održavanja mira (peacekeeping operations) da-

tiraju čak iz V vijeka prije nove ere, kada je u drevnoj Grčkoj stvorena „Delska liga“ (nazvana po grčkom ostr-vu Delos, prim.aut.), uspostavljena kao savez grčkih poli-sa protiv Persijanaca. Kroz istoriju čovječanstva postojalo je još nekoliko sličnih primjera.

Međutim, savremeno shvatanje onoga što danas zove-mo operacijama održavanja mira, potiče iz mehanizama implementacije kolektivne diplomatije i nametanja mira koji su bili karakteristični za Ligu naroda (poslije Prvog svjetskog rata), a potom i Ujedinjene nacije (UN). Osni-vači UN nijesu predvidjeli mogućnost angažovanja u operacijama održavanja mira, pa zato ova vrsta operacija nije ni pomenuta u originalnoj Povelji UN. „Hladni rat“ između Sjedinjenih Američkih Država (SAD) i Saveza Sovjetskih Socijalističkih Republika (SSSR) značajno je uticao na suštinu operacija pod vođstvom UN. Konač-no, ono što je danas poznato pod nazivom „održavanje mira“, suštinski je bila improvizacija odgovora na rastuće napetosti između dvije supersile, SAD i SSSR. Do tada korišćeni kolektivni sistem bezbjednosti, koji se zasni-vao na nametanju mira od strane Savjeta bezbjednosti i dogovora velikih sila, postao je nefunkcionalan. Ovakva

situacija dovela je do uvođenja koncepta „operacija odr-žavanja mira.“ Ove operacije načelno se preduzimaju na osnovu Poglavlja VI Povelje UN, ali se u većini slučajeva u stvarnosti mogu svrstati između Poglavlja VI (mirno rješavanje konfl ikata) i Poglavlja VII (mjere u slučaju prijetnje miru, povrede mira ili u slučaju agresije), uz saglasnost strana u sukobu, a radi nadzora i olakšanja

primjene mirovnog sporazuma. Počet-ne operacije održavanja mira u ideali-zovanom smislu bile su zamišljene kao nenasilna upotreba vojnih snaga u cilju očuvanja mira između aktera u sukobu. U početku su u ovakve operacije bili upućivani isključivo nenaoružani vojni posmatrači, da bi se kasnije počelo i sa uvođenjem naoružanih vojnih snaga.

Prva operacija u istoriji koja se može okarakterisati kao operacija održavanja mira uspotavljena je 1948. godine kao vojno-posmatračka misija, poznata pod nazivom UNTSO (United Nations Tru-ce Supervision Organization in Palesti-ne), nastala kao odgovor na rat između Arapa i Izraelaca. Misija UNTSO ubraja

se u takozvane tradicionalne operacije ili misije održava-nja mira, kao i mnoge koje su potom uslijedile i koje u tom obliku i danas postoje, poput misije UNDOF (UN Disengagement Observer Force) na Golanskoj visoravni, UNMOGIP (UN Military Observer Group in India and Pakistan) u oblasti Kašmir, UNIFIL (UN Interim Force in Lebanon) u Libanu ili UNFICYP (UN Peacekeeping Force in Cyprus) na Kipru.

NASTANAK I KARAKTERISTIKE VIŠEDIMENZIONALNIH MISIJA

Završetak „hladnog rata“ uticao je na dramatične pro-mjene u međunarodnim odnosima. Priroda sukoba se mijenja, pa umjesto sukoba između država (inter-state), sve više preovlađuju oni unutar jedne države (intra-sta-te). Ovakvi sukobi do sada su najčešće vodili ka huma-nitarnim krizama, ozbiljnom kršenju ljudskih prava,

Odbrana mira - posmatranjem, diplomatijom, oružjem...

Mirovne misije kroz istoriju

Major Rade Ćurčić


TemaTema

uništenju ili preotimanju postojećih državnih institucija i nasilju koje vodi u sveopštu anarhiju. Zastarjeli koncept tradicionalnih misija sve manje je bilo moguće uspješno primijeniti u novim strateškim okolnostima. Odgovor međunarodne zajednice na novonastalu situaciju bilo je proširenje djelatnosti i ovlašćenja operacija održavanja mira. One su prerasle iz tradicionalnih operacija, koje su obuhvatale vojnu komponentu podržanu od civilne ad-ministracije, u složene (kompleksne) ili višedimenzional-

ne misije, u kojima je zastupljen ogroman broj djelatnosti koje UN i inače sprovodi na međunarodnom planu i koje uključuju učešće mnogih UN organizacija.

PRIMJER ORGANIZACIONE STRUKTURE VIŠEDIMENZIONALNE MISIJE

Pored sastavnih dijelova u navedenom primjeru, vi-šedimenzionalne misije mogu obuhvatati i komponente za razoružanje, demobilizaciju, reintegraciju i pomirenje (DDRR), institucije pomoći prilikom održavanja izbora, za zaštitu djece, disciplinske organe, unutrašnju kontrolu i mnoge druge. Ovakve misije treba da imaju visok stepen legitimnosti, kako bi se postigao širok konsenzus među sukobljenim stranama i u međunarodnoj zajednici. Naj-češće se uspostavljaju kao dio širih međunarodnih na-pora u slučaju sukoba unutar države i obično uključuju vojnu, civilnu i policijsku komponentu, a postoje i sluča-jevi kada vlasti države zahtjevaju pomoć u uspostavljanju vladavine prava ili kada je potrebno privremeno preuzi-manje zakonodavnih i administrativnih funkcija do rje-šenja spora oko teritorije i slično. Proces transformacije postao je konstantna karakteristika višedimenzionalnih

misija koje se moraju prilagođavati političkoj realnosti i izazovima koje se pred njih postavljaju. Sa druge strane, povećanje broja pripadnika misija u svijetu znatno utiče na povećanje sredstava koja se u ovu svrhu izdvajaju.

Odjeljenje UN za mirovne operacije (UN Department of Peacekeeping Operations-UNDPKO), u ime General-nog sekretara UN, odgovorno je za planiranje, uprav-ljanje, podršku i pravilno usmjeravanje svih mirovnih misija pod okriljem UN, dok se specijalni predstavnici Generalnog sekretara (Special Representative of the Se-cretary General-SRSG) nalaze se na čelu višedimenzio-nalnih misija i oni su najodgovornija lica za ispravno i pravovremeno sprovođenje aktivnosti u misiji.

VOJNA KOMPONENTA MIROVNE MISIJE UN U LIBERIJI (UNMIL)

Primjer uspješne višedimenzionalne misije je UNMIL, koji je svojevremeno bio jedna od najvećih misija u svi-jetu, sa više od 15.000 pripadnika, da bi se poslije više faza smanjenja, broj pripadnika u ovom trenutku sveo na oko 8.000. I pored toga što su u mandat savremenih vi-šedimenzionalnih misija uključene brojne komponente, osobe i organizacije koje se bave različitim aktivnostima, vojna komponenta i dalje ostaje primarna karakteristika svake misije, pa i UNMIL-a. Na slici je prikazana struktu-ra vojne komponente UNMIL-a, koja je umnogome slič-na strukturi ostalih višedimenzionalnih misija.

STRUKTURA VOJNE KOMPONENTE MISIJE UNMILVojna komponenta obično obuhvata naoružane vojne

snage i snage za podršku, vojne posmatrače UN, ofi cire za vezu i štabne ofi cire. Kao i u slučaju misije UNMIL, gde god se u sastavu misije nalaze naoružane vojne sna-ge i snage za podršku, Komandant vojnih snaga (Force Commander-FC) nalazi se na čelu vojne komponente. Mandati nekih misija u svijetu ne podrazumjevaju prisu-stvo ovih snaga, već samo vojnih posmatrača UN ili ofi ci-ra za vezu, tako da su u tom slučaju Šef vojnih posmatrača (Chief Military Observer-CMO) ili Glavni ofi cir za vezu (Chief Liaison Offi cer-CLO) na čelu vojne komponente misije.

Veoma bitna karakteristika UNMIL-a kao višedimen-zionalne misije je funkcionisanje dvije organizacione je-dinice, Združenog operativnog centra (Joint Operations Centre-JOC) i Združenog analitičkog odjeljenja misije (Joint Mission Analysis Cell-JMAC), koje predstavljaju pravi primjer na koji način vojna komponenta sarađuje sa ostatkom misije.

Združeni operativni centar omogućava raspodjelu in-formacija i koordinaciju dnevnih operativnih aktivnosti

Major Željko Knežević


Tema

svih komponenti misije, uključujući vojnu, policijsku, političku, humanitarnu, civilnu, kao i informisanje jav-nosti. Svrha centra je da osigura usklađenost operativnih aktivnosti svake od zasebnih komponenti sa funkcijama misije, da bi oni djelovali kao jedna cjelina.

Združeno analitičko odje-ljenje misije je multidisci-plinarna struktura, koja se sastoji od vojnih, policijskih i civilnih stručnjaka, koji imaju ulogu da vrše analizu i interpretaciju informacija iz svih izvora i da obezbjede obavještajne preporuke koje će pomoći rukovodstvu mi-sije pri donošenju odluka. Odjeljenje sarađuje sa svim bitnim funkcionalnim cjeli-nama misije, ali i sa spoljaš-njim saradnicima, kao što su države članice UN i humanitarne organizacije koje mogu imati neke samostalne izvore informacija. To je jedini mehanizam za prikupljanje i analizu informacija koji nadgleda aktivnosti na nivou cjelokupne misije.

DOPRINOS VOJNIH POSMATRA A IZ CRNE GOREKao što je već poznato, Ministarstvo odbrane i Vojska

Crne Gore upućuju do dva vojna posmatrača u misi-ju UNMIL, koja je uspostavljena na osnovu Rezolucije Savjeta bezbjednosti, broj 1509, od 19. septembra 2003. godine. Trenutno su u misiji major Rade Ćurčić, koji obavlja dužnost Ofi cira za personalne poslove za vojne posmatrače (UNMO Personnel Offi cer) u Odeljenju G1 u Glavnom štabu misije UNMIL i major Željko Knežević koji obavlja dužnost vojnog posmatrača u Timu 11 u Vo-indžami, gradu na sjeverozapadu Liberije.

Pored neke od dodijeljenih dužnosti, vođe ili zamjeni-ka vođe tima, ofi cira za operacije, transport, komunikaci-je, personalne poslove, logistiku i civilno-vojnu saradnju, dužnosti vojnog posmatrača u bilo kom timu u Liberiji uglavnom su vezane za izvođenje patrola i dostavljanje izvještaja na osnovu prikupljenih podataka.

Kao nadzorni organi po pitanju dodijeljenih dužnosti nad timom, ali i kao podrška ljudstvu na terenu, pojav-ljuju se vojni posmatrači koji su raspoređeni na dužnosti u štabu misije. Od 133 vojna posmatrača, koliko ih je u ovom trenutku u misiji, ukupno 16 ih je raspoređeno na ove pozicije i čine ih iskusniji posmatrači koji su već bili postavljeni u neke od timova ili su u prethodnom manda-tu bili u misiji UNMIL.

Pomenuta dužnost Ofi cira za personalne poslove za vojne posmatrače obavlja se u okviru Ćelije za vojne po-smatrače (G1 UNMO Cell) koja ima tri člana i koja se nalazi u sastavu Odjeljenja za vojne personalne i admi-nistartivne poslove (G1 Section). Načelnik odjeljenja G1

u ovom trenutku je pukovnik Padam Kumar Angbo iz Ne-pala, a zamjenik potpukovnik Avgustin Asiedu iz Gane.

Pored redovnih dužnosti vojnog posmatrača koje su svakako najvažnije i o kojima je bilo dosta riječi, za pripad-nike Ministarstva odbrane i Vojske Crne Gore koji se upu-ćuju u misiju, interesantno je pomenuti i dužnosti koje obavlja ofi cir za personalne poslove za vojne posmatrače, a koje obuhvataju:

• Prijem novih posmatrača i pomoć prilikom prijavljiva-nja u misiju i odjavljivanja iz misije na kraju mandata, proslijeđivanje bitnih informacija u vezi sa dolaskom, odlaskom, rotacijama, dužnostima, ličnim podacima i broju posmatrača u misiji;

• Učešće na mjesečnim konferencijama Komandanta vojnih snaga misije UNMIL i učešće na kvartalnim konferencijama Zamjenika komandanta, ujedno Šefa vojnih posmatrača;

• Izrada i održavanje prezentacija u sklopu uvodne obuke (Induction Training) za vojne posmatrače, kao i jutar-njih brifi nga komandantu misije, njegovom zamjeni-ku, načelniku štaba i njihovim saradnicima u svojstvu predstavnika Odjeljenja G1;

• Izrada prijedloga naredbe za postavljenje vojnih po-smatrača uzimajući u obzir nacionalnu zastupljenost i broj članova tima i izdavanje naredbe za postavljenje poslije potpisivanja i odobrenja od strane Šefa vojnih posmatrača;

• Uređivanje baze podataka za vojne posmatrače i arhivi-ranje dokumentacije za sve vojne posmatrače u misiji;

• Verifi kacija platnih spiskova, listi posmatrača kvalifi ko-vanih za medalje UN, listi dolaska posmatrača u misiju i putovanja po odjavljivanju iz misije;

• Obavljanje dužnosti ostalih kolega u ćeliji u slučaju nji-hovog odsustva.major Rade Ćurčić

uPpA

vsjnVćjopa

VOJNI POSMATRA I PRVI PUT U INDONEZIJIUN su po prvi put u istoriji upotrijebile vojne po-

smatra e 1947. godine, prilikom sukoba u Indoneziji, izme u Vojske Kraljevine Holandije i vojnih snaga no-voizabrane Vlade Indonezije. Misija je bila poznata pod skra enim nazivom UNGOC (UN Good Offi ces Commi-ssion), a vojni posmatra i su u stvari bili opunomo enivojni atašei Australije, Kine, Francuske, Velike Britanije i SAD. Naravno, vojni atašei navedenih država mogu se posmatrati samo kao prete e savremenih vojnih po-smatra a, jer su oni ipak bili lanovi svojih nacionalnih delegacija u Indoneziji i kao takvi nisu dobijali smjernice samo i isklju ivo od Generalnog sekretara UN.


Tema

Državni protokol je ogledalo države, ističu iskusne di-plomate i teoretičari diplomatije. Sastavni dio pro-

tokola su i počasti koje se ukazuju najvišim domaćim zva-ničnicima i državnim gostima iz inostranstva. Vojska Crne Gore ima posebnu jedinicu - Počasnu gardu koja obavlja zadatke vojnog, ali i šireg, državnog, protokola. Istorija Po-časne garde pri VCG seže još u prvu polovinu 19. vijeka. Crnogorski vladar Petar I Petrović Njegoš je 1831. godine formirao prvu počasnu regularnu jedinicu, sa nazivom per-janici, mada je, prema nekim zapisima, neku vrstu počasne garde imao i vladika Danilo Petrović. Perjanici su imali za-

datak tjelesnog obezbjeđenja vladara i njegove pratnje, ali su dobili i šire zadatke - da učestvuju u održavanju javnog reda i mira, rješavanju različitih sporova, kao i funkciju vršenja povjerljivih misija.

Perjanička služba se kasnije razvijala. Crnogorski perjani-ci su ostavili snažan utisak na austrougarskog cara Franja Jo-sifa, prilikom njegove posjete Kotoru, 1875. godine, kada se sastao sa crnogorskim suverenom, knjazom Nikolom. ’’Nig-da nijesam vidio ljepše garde...’’, rekao je tada car Franjo Josif.

Biti perjanik, smatrano je za izuzetnu čast, a budući da su birani po visokim kriterijumima kod naroda su izazivali strah, poštovanje i zavist. Bili su izuzetno odjeveni, naoruža-ni, izrazite fi zičke ljepote, pa se u narodu do danas zadržala izreka: ,,Lijep kao perjanik’’.

Perjanička služba u Crnoj Gori ukinuta je 1899. godine, ali iako formalno nije postojala, perjanici su nastavili da obav-ljaju dužnost do nestanka crnogorske države 1918. godine.

Nakon obnove državnosti Crne Gore, za izvršavanje zada-taka državnog i vojnog protokola, u Vojsci Crne Gore formi-ran je Bataljon za počasti, kasnije formacijskim izmjenama

reformisan u Počasnu gardu. Sadašnju formaciju Garde čini 89 pripadnika, a raspoređeni su u tri gardijska voda i Vojni orkestar.

Šefovi država, parlamenata i vlada, po dolasku u zvaničnu posjetu našoj zemlji, prvo ugledaju počasni stroj Vojske Crne Gore, koji im počasnim pozdravom i raportom komandira odaju prvu počast. Tom prvom utisku, s pravom, se pridaje ogroman značaj. Zato Počasna garda ne smije sebi dozvoliti grešku, jer je posmatraju svi prisutni, domaćin, gost, mediji, a podsredstvom medija, cjelokupna javnost. Tako su i krite-rijumi pri odabiru gardista, slični onim iz perioda perjanika.

U dijelu zadataka državnog protokola Počasna garda je angažovana na odavanju počasti predsjedniku Crne Gore, predsjedniku Skupštine i predsjedniku Vlade i njihovim gostima iz inostranstva, kao i novoimenovanim ambasado-rima u Crnoj Gori. Nezaobilazan su učesnik obilježavanja državnih praznika, godišnjica značajnih bitaka i otkrivanja spomen obilježja, kao i prilikom održavanja značajnih kul-turnih i sportskih svečanosti.

Što se vojnog protokola tiče, Počasna garda odaje poča-sti ministru odbrane i načelniku Generalštaba Vojske Crne Gore i njihovim gostima iz zemlje i inostranstva, zatim, obiljezava vojne praznike, odaje počast u slučaju smrti pri-padnicima Vojske i penzionisanim podofi cirima, ofi cirima, admiralima i generalima.

Sastavni dio protokola jedinice je i Vojni orkestar, koji izvodi himne, koračnice i posebne koncerte prilikom zna-čajnih datuma.

U zavisnosti od ranga ličnosti kojoj se počast odaje i od lokacije na kojoj se ukazuje, Garda određuje sastave (četu, vod, špalir, stražu, pratnju, zastavni vod). Vojni orkestar

Država se i po njima poznajeDržava se i po njima poznajePo asna garda Vojske Crne Gore

Njegoševi perjanici prete a današnjih gardista


ZANIMLJIVOSTI IZ VOJNE MUZIKE

SUZAFON - MANJE POZNATI INSTRUMENT

Suzafon (sousaphone), je basov limeni duva ki instrument. Do-

bio je ime po Džonu Filipu Sousi (John Fillipe Sousa, 1854-1932), ameri komkapelniku (nekadašnji naziv za dirigenta orkestra) i kompozitoru, prema ijim je sugestijama konstruisan. Pripada fami-liji fl ighorna. To je vrsta TUBE, varijanta HELIKONA. Ta nije, helikon je njegova prete a u duva kim i vojnim orkestrima druge polovine XIX vijeka. Cijev mu je bila savijena u obliku kruga, koji se za vrijeme sviranja vješao koso, o jedno rame. Imao je veoma široku, lijevkastu zvu nicu. Razlikovao se od porodice truba manjom menzurom i prodornijim zvukom. Helikoni su se gradili i u ma-njim dimenzijama kao tenorski, altov-ski, sopranski i pikolo instrumenti, ali

se nijesu zadržali u muzi koj praksi. Suzafon, pored sli nihvizuelnih karakteristika od svog starijeg ro aka, ima ljepšu, tamniju, topliju i puniju boju tona. Zbog toga polako preuzima

mjesto helikonu i to u ameri kim voj-nim i duva kim orkestrima po etkomXX vijeka. Kratko je bio popularan u Evropi u ranim sastavima džeza, dok ga dvadesetih godina nije istisnuo kontrabas. Po etkom 90-ih godina XX vijeka polako zamjenjuje tubu u vojnim orkestrima Evrope, zbog sli ne boje i tehnike sviranja, a prakti nijeg nošenja u stroju.

Kod nas se odoma ilo da na pita-nje zašto se zove suzafon, dajemo odgovor u šali, da svako ko ga svira propla e od muke. Kazano vojnim žar-gonom, suzafon je instrument koji stoji u drugoj liniji, artiljerac velikog kalibra koji svojom bojom i snagom, a u sadej-stvu sa nekim manjim kalibrima, daje podršku pješadiji u napadu, tj. melodiji.

Tema

može uputiti i mali sastav.Nije lako uvijek izvršavati zadatke odavanja počasti, iako

je to naizgled jednostavno. Nekad se dogodi da vremenski uslovi, bilo da je to kiša, snijeg ili vjetar, ne dozvoljavaju da se protokolarni ceremonijal izvede po predviđenom redu, ali Počasna garda ne smije odustati od svog zadatka i njeni pri-padnici uz maksimalne napore i angažovanje uspijevaju da ,,nadjačaju’’ vremenske neprilike. Koliko u tome uspijevaju svjedoče brojne pohvale dobijene od strane visokih zvanič-nika kojima je ukazivana počast.

No, ne završava se dužnost pripadniku Počasne garde, pri-sustvom u počasnom stroju, kaže komandir Garde poručnik Predrag Lučić. On je osim dužnosti gardiste i vojnik kojem je i II misija vojske, dužnost i zadovoljstvo. Tako su, tokom trajanja vanrednog stanja u našoj zemlji, pripadnici Počasne garde raščišćavali površine zametene snijegom i asistirali građanima Prijestonice i Glavnog grada, kad god je to bilo potrebno. I te zadatke izvršavali su jednako kvalitetno kao one iz oblasti protokola.

Da bi stepen osposobljenosti konstantno unaprjeđivali, pripadnici Garde polaznici su brojnih kurseva u zemlji i inostranstvu. Trenutno su dva ofi cira na usavršavanju en-gleskog jezika u inostranstvu. Takođe, konstantan trening fi zičke kondicije, provjeravaju na vojnim takmičenjima, gdje postižu dobre rezultate. Na fudbalskom prvenstvu Vojske prethodne godine osvojili su drugo mjesto, a prema riječima poručnika Lučića, ove godine nadaju se najsjajnijem odličju, kakvo Garda svojim renomeom i zaslužuje.

Nemanja Đukanović

GR KI VIJENAC NA SPOMENIK VASU BRAJOVI U

Ambasador Gr ke u Crnoj Gori Manolis Papadojorga-kis položio je vijenac na spomenik Vasu Brajovi u,

Crnogorcu koji je u estvovao u nacionalnom oslobo enjuGrka od Turaka, u prvoj polovini 19. vijeka. Vijenac je polo-žen 25.marta, na gr ki nacionalni praznik, u znak sje anjai poštovanja prema tom vrsnom ratniku i slobodaru koji je u Gr koj upam en po vojni kim i ljudskim podvizima. Sve a-nost su uveli ali Po asna garda Vojske Crne Gore i Vojni okestar.

U toku ceremonije, Vojni orkestar je svirao fragmente iz Betovenovih kompozicija, a nakon minuta utanja intonirao i himne Gr ke i Crne Gore. Cjelokupno angažovanje je opi-sano rije ima hvale od strane organizatora.

ppor Milo Belevi


Jurišna puška G36 koja je našla upotrebu u većini savremenih armija, od 2008. godine je u upotrebi i

u Vojsci Crne Gore. Riječ je o puški “He-kler i Koh”, kalibra 5,56x45mm, dizajni-ranoj početkom 90-tih godina od strane njemačke kompanije Hekler i Koh. Proi-zvedena je sa ciljem zamjene 7,62mm G3 borbene puške, koja je do tada bila vodeći model ove više nego uspješne kompanije. Već 1997. godine Ministarstvo odbrane Sa-vezne Republike Njemačke-Bundesver je modelom G36 u potpunosti zamijenilo model G3. HiK G36 je puška koja radi na principu pozajmi-ce barutnih gasova (princip koji je doveden do savršenstva kod Kalašnjikova AK 47) i puni se promjenjivim okvirom od 30 metaka ili okvirom od 100 metaka po-pularno nazvanim C-Mag (skraćenica iz engleske fraze „century magazine“ koja upuću-je na 100 metaka koji ulazi u okvir).

RAZVOJRad na modelu koji bi zamijenio u tom periodu

neprikosnovenu G3 pušku započeo je u Njemačkoj još u drugoj polovini 70-tih godina. Kao posljedica ovih napo-ra nastala je 4,73mm G11 jurišna puška koja je koristila municiju bez čaure (ovu municiju je dizajnirala kom-panija Dinamit Nobel). Bilo je predviđeno da ovo novo oružje zamijeni (kada za to dođe vrijeme) model G3 i sa-mim tim dalji razvoj HiK serija naoružanja predviđenih za 5,56x45mm NATO municiju je bio stopiran. Međutim, cijeli posao i rad na modelu G11 je iznenadno zaustav-ljen kada je Bundesver prekinuo nabavke zbog rebalan-sa budžeta do kojeg je došlo zbog ujedinjenja Istočne i Zapadne Njemačke. Sve veće interesovanje njemačkih oružanih snaga za modernom puškom koja bi koristila municiju NATO standard 5,56mm je dovelo do pokre-tanja „Projekta 50“ ili HK50, iz kog će i proisteći model G36. Nakon što se projekat pokazao više nego uspješnim, puška HK50 je ubačena u upotrebu u njemačkim oruža-nim snagama, ali pod posebnom oznakom G36.

DIZAJNG36 je jurišna puška promjenivog sistema paljbe sa ro-

tirajućim zatvaračem koja koristi municiju kalibra 5,56 mm. S obzirom na to da se model G36 proivodi u vise varijanti, zajedničko svim varijantama su sklop kućišta i

usadnika, nosač zatvarača sa zatvaračem i povratni me-hanizam sa vodilicom. Kao što je već rečeno radi na prin-

cipu pozajmice barutnih gasova iz cijevi, koji kroz rupicu blizu usta cijevi ulaze u gasnu komoru odakle se pritisak gasova prenosi na nosač zatvarača. Na taj način dolazi do automatizma cijelog procesa jer se zbog pritiska na nosač zatvarača,

zatvarač vraća u zadnji položaj, a to je upravo

potrebno za po-novno opaljenje.

Na sa-

mom zatva-raču se nala-

zi izvlakač čaure sa o p r u g o m

i izbacivač čaure. Čaure se izbacuju kroz otvor na desnoj strani kućišta i otvor sadrži i metalni defl ektor koji onemogućava da čaura udari u lice ljevorukog korisnika puške. Za opaljenje metka se koristi mehanizam sa uradnom iglom i okidačem sa se-lektorom režima paljbe. Takođe, tu još postoji i integri-sani ručni sigurnosni mehanizam koji sprečava slučajno opaljenje. Što se selektora paljbe tiče on je prilagođen i dešnjacima i ljevacima, tj. nalazi se sa obje strane kućišta i režimi paljbe su označeni slovima gdje „S“ znači ukoče-no, „E“ pojedinačno i „F“ rafalno. Neki modeli umjesto slova sadrže slikoviti prikaz odnosno piktogram režima paljbe.

Standardna verzija G36 njemačke vojske ima dvojni optički nišan ZF 3x40 koji kombinuje teleskopski nišan sa 3x uvećanjem i refl eksni („red dot“) nišan koji je bez uvećanja i podešen je za daljinu od 200m. Teleskopski nišan je podešen za gađanje na udaljenosti od 200m i sa-drži oznake za kompenzaciju pada zrna za 200, 400, 600 i 800m, ali i ljestvicu za određivanje daljine. Refl eksni („red dot“) nišan za pozicioniranje crvene tačke koristi dnevnu svjetlost, dok tokom noći i u uslovima slabijeg osvjetljenja tu ulogu preuzima baterija koja ima ulogu da napaja nišanski sistem.

Vojna tehnika

Jurišna puška G36 Hekler i KohJurišna puška G36 Hekler i KohIz istorije naoružanja i vojne opreme

mpanije. brane Sa-desver je modelom odel G3. HiK G36 zajmi-

a po-enica iz “ koja upuću-r).

o u tom periodu eo je u Njemačkoj još u

zatvarač vraća u zadnji položaj, a to je upravo

potrebno za po-novno opaljenje.

Na sa-

mmmom zatva-raču se nala-

zi izvlakač čaure sa o p r u g o m

i izbacivač čaure. Čaure se izbacuju k t d j t i k ćišt i t d ži


Vojna tehnika

VARIJANTE MODELA G36 SU:

• G36V koja je ranije bila i poznata pod oznakom G36E i ova varijanta je namijenjena za izvoz. G36V ima sve karakteristike standardnog modela osim sto posjeduje samo mehanički nišan i nema mogućnost za postavljanje bajoneta;

• MG36 je laka mašinka sa pojačanom cijevi zbog mnogo većeg grijanja usled neuporedivo veće vatrene moći;

• G36K je karabin varijanta koju karakteriše kraća cijev i kraću ručnu oblogu koja uključuje i jednu ili više šina na koje mogu da se montiraju različiti taktički dodaci. Cijev karabina nema mogućnost ispaljenja tromblonske mine, ali je moguće staviti i koristiti ba-cač granata;

• G36C je proizvod daljeg razvoja varijante G36K i ova varijanta posjeduje kraću cijev i kraći skrivač plamena od G36K. Zbog skraćenja dužine cijevi gasna komora je postavljena bliže ustima cijevi, dok je i klip u gasnoj komori morao biti skraćen. Takođe je skraćena i ruč-na obloga dok je drška za nošenje u potpunosti pro-

mijenjena i ima integrisane šine za taktičke potrebe. Što se tiče nišana, ova varijanta posjeduje jedino me-hanički nišan, ali zahvaljujući drški za nošenje koja ima šinu moguće je ugraditi optički ili refl eksni nišan;

• G36A2 je modernizovana verzija puške G36 koja se koristi u njemačkoj vojsci. Posjeduje lako odvojivi Karl Zajs refl eksni „red dot“ nišan, prilično unapri-jeđen u odnosu na onaj dvojni nišan kod G36 osnov-nog modela.

Osim ovih HiK je napravio (bazirajući se na modelu G36) i poluautomatsku pušku SL8 kao i repertirajuću pušku R8 koje su namjenjene civilnom sportskom trži-štu.

S obzirom na to da se puška G36 pokazala jako za-hvalnom u segmentu upotrebe kod regularnih jedinica njemačkih oružanih snaga, nije ni čudo zašto su na ovaj tip jurišnog oružja vrlo brzo prešle i mnoge druge ar-mije širom svijeta. Međutim, zahvaljujući inventivnosti i inovativnosti inženjera iz HiK kompanije, G36 je naš-la primjenu i kod mnogih specijalnih jedinica, upravo zbog prilično velikog broja podvarijanti koje su razvije-ne na temelju osnovnog modela. HiK G36 je u upotrebi i u Vojsci Crne Gore od 2008. godine, nakon što je bilo potrebno preći na NATO kalibar 5,56mm zbog veoma bitnog koncepta interoperabilnosti sa NATO snagama.

poručnik Todor Goranović


Avganistan

Crnogorci u bazi Panonija ne dopuštaju propustePješadijski vod u sastavu V crnogorskog kontingenta u

ISAF misiji u Avganistanu angažovan je kao dio Force Protecton Company (FPC), sa konkretnim zadatkom obezbje-đenja baze Panonija u gradu Pol-e-Khomri na sjeveru te zemlje. Jedinica je sastavljena od odabranog ljudstva koje je prošlo na-pornu obuku i nekoliko selekcija, a sastoji se od četiri tima koji su konstantno u smjenskom režimu rada. To podrazumjeva po-većana psihofi zička naprezanja, jer se tokom smjenskog rada ritam obavljanja dužnosti i odmora mijenja na svakih nekoliko sati. Trenutna situacija u Avganistanu ne dozvoljava opuštanje. Eventualni propusti pri-likom obavljanja dužnosti mogu da uzrokuju ogromne posljedice po svo ljudstvo koje je smješteno u bazi. Svjesni su toga naši pri-padnici i svojim radom i profesionalnošću, svakim danom dokazuju, da nijesu slučajno ovdje došli.

Pred istek noćne smjene, trenutno zadej-stvovani tim, neprekidno prati situaciju oko baze. Iako je neprospavana noć iza njih, budnost i oprez su prisutni sve do primopredaje dužnosti. Tim koji je u narednoj smjeni ustaje i priprema se za dužnost, pri tom se trudeći da ne remeti san ostalih timova koji u to vrije-me odmaraju. Čuje se zveckanje naoružanja i podešavanje voj-ničke opreme, priprema se i pije jutarnja kafa u crnogorskom klubu, provjerava spremnost svakog člana tima... Nakon toga komandir tima u besprekornom stroju predvodi ljudstvo na li-niju punjenja i pražnjenja naoružanja. Tu se na bezbjedan način realizuje punjenje i pražnjenje pješadijskog naoružanja i to je obaveza svih lica koja ulaze ili izlaze iz baze (borbene jedini-ce iz sastava ISAF-a, obezbjeđenje VIP osoblja, Avganistanska nacionalna policija - ANP, Avganistanska nacionalna armija - ANA…). Kontrola svih radnji i postupaka na ovoj liniji je jedan od zadataka naših pripadnika. Nakon izvršene primopredaje pripadnici zauzimaju svoja mjesta. Tako je počeo još jedan dan!

Jutarnji časovi su obično puni obaveza. Lokalni radnici koji dolaze na posao, konvoji u prolazu, UNAMA, VIP osobe, ra-zne nevladine organizacije, seoske i vjerske vođe, stanovništvo kome je potrebna pomoć... Svi oni žele da obave neki posao u samoj bazi, ali postoje određene procedure koje moraju biti is-poštovane prilikom ulaska ili izlaska iz Panonije. One su veoma striktne i prvenstveno su usmjerene na sigurnost ljudstva koje je smješteno u bazi Panonija. O samom sprovođenju postupaka prijema, pretresa i evidencije lica i vozila koja dolaze, brine se komadir tima iz sastava crnogorskog kontingenta. On je dežur-no lice koje u koordinaciji sa operativnim centrom Provincij-skog rekonstrukcijskog tima (PRT) reguliše dosljednu primjenu

svih propisa i procedura prilikom ulaska u bazu. U tome mu pomažu pretresač i pripadnik koji je u pripravnosti - QRF (Qu-ick Reaction Force ). Pretresač (searcher), kako mu samo ime kaže, vrši fi zički pretres svih lica koja ulaze u bazu, a ne po-sjeduju posebne privilegije (ISAF, VIP i sl). Pripadnik koji je u pripravnosti (QRF) angažuje se po potrebi i njegov prvenstveni zadatak je da prilikom pretresa obezbjeđuje searchera.

Zadejstvovani tim broji sedam pripadnika i preostala četvorica su raspoređeni na tornjevima gdje vrše

neposredno fi zičko obezbjeđenje baze Panonija. Od njihove budnosti zavisi miran san svih ljudi

koji žive i rade u bazi. U toku dana, događaj posebnog rizika je

dolazak lokalnih VIP osoba. Obično se takve posjete posebno najavljuju i VIP osobe ulaze u pratnji svog obezbjeđenja. Obezbjeđenje

VIP ličnosti su uglavnom avganistanski voj-nici ili policija. Međutim, samo prisustvo nao-

ružanih lica u bazi povećava stepen rizika. U tim prilikama posebna jedinica iz sastava FPC vrši nad-

zor avganistanskog obezbjeđenja sve do odlaska VIP osoba. Naši momci na tornjevima nadgledaju ostatak obezbjeđenja koje čeka van baze da se sastanak završi. Po njihovom odlasku nastavlja se sa redovnim procedurama. Ovako, u grubim crta-ma, prolazi jedan radni dan naših pripadnika.

Iako je situacija relativno mirna nikada se ne zna šta se može desiti u ovoj, još uvijek, nestabilnoj i turbulentnoj zemlji. Zato je ovdje, u Avganistanu, jačina kolektiva i psihička snaga ljudi, veoma bitna za funkcionisanje jedinice. Naravno, sve ovo ne bi bilo moguće bez moralne podrške od strane najdražih koji sa razumjevanjem i strijepnjom čekaju povratak V kontingenta u Crnu Goru.

Slobodni časovi prolaze u druženju, sportu, odmaranju... Kako vrijeme odmiče, sve više shvatamo da izvršavati zadatak u jednoj relativno maloj bazi, daleko od najdražih, nije nimalo jednostavno. Ali, u jakom kolektivu sve obaveze lakše se pod-nose. Desetar Radoslav Dubak koji je svoju vojničku karijeru započeo vršeći zahtjevnu dužnost graničara na karauli Vusanje blizu Gusinja, u šali često zna da kaže kako bi, što se ljudi koji čine ovu jedinicu i samog izvršenja zadatka tiče, „ovako mo-gao do penzije“. Naravno, svi znamo da ćemo se po uspješno obavljenom zadatku vratiti kući, uzdignute glave i ponosni što profesionalno izvršavamo svoju dužnost kroz realizaciju jedne od misija Vojske Crne Gore.

Komandir pješadijskog vodaporučnik Isak Mrkaić

Pismo iz Avganistana

a svakih u ne i-

-ko dnost

Zadejstvočetvori

nepO

nruža

prilikam


Surova odlučnost da se cijena nepoštovanja šerijat-skih pravila plaća ljudskim životima, kako u Avga-

nistanu, tako i u čitavom svijetu, gdje god se bezvjernik zatekao, teroristički napad na svjetski trgovinski centar u Njujorku 11. septembra 2001. godine i odbijanje da pre-daju svoje i lidere svojih saveznika, uslovili su 7. oktobra

iste godine pokretanje operacije ,,Enduring Freedom” (SAD, Velika Britanija i Avganistan), a odmah zatim i NATO vođene ISAF. Angažovanje koalicionih snaga u Avganistanu radi obezbjeđenja stabilnosti i iskorijenjava-nja ovdašnjeg terorizma značilo je i svrgavanje talibanske vlade u novembru iste godine. Talibani su tad pregrupisa-ni u pobunjenički pokret koji dalje koristi terorizam kao taktiku radi ostvarenja svojih ideoloških i političkih cilje-va. Od prelaska u ,,ilegalu,, svoje aktivnosti jasno usmje-ravaju u dva pravca: prvi - bezuslovno i neodložno povla-čenje svih stranih trupa iz Avganistana i drugi - obnova Islamskih Emirata Avganistana.

Prema podacima Ujedinjenih nacija, talibani su do-kazano odgovorni su za 76% u 2009, 75% u 2010. i za

Avganistan

preko 80% civilnih žrtava u Avganistanu u 2011. godi-ni. Iako se terorističke aktivnosti u Avganistanu realizuju uglavnom pod vođstvom talibana, postoji i nekoliko sa-vezničkih grupa koje se bore za ponovno uspostavljanje bivšeg režima i služe kao materijalna i moralna podrška u operacijama. Jedna od takvih je Haqqani mreza, predvo-

đena bivšim mudžahedinskim liderom Jalalludinom Haqqanijem. Druga važ-na grupa u savezništvu sa talibanima je Hizb - i - Islami. Članovi i rukovodstvo ove grupe su više naklonjeni mirnom rješenju sukoba i integraciji u postojeću vladu nego talibani. Svakako je veoma značajno pomenuti blisko vojno i fi nan-sijsko savezništvo sa Al – Qaida militan-tima, koje datira još iz 1997. godine. Za razliku od talibana, Al – Qaida je svojom mrežom više transnacionalno orijentisa-na, dok su talibani striktno ograničeni na Avganistan.

Talibani prvenstveno koriste asime-trične taktike, sa težištem na gerilskim napadima, izbjegavajući direktne suko-be sa znatno nadmoćnijim ISAF snaga-ma, zasjede na manji broj ljudi i veoma

rasprostranjenu upotrebu improvizovanih eksplozivnih naprava i bombaša samoubica. Osim na vojnom planu, napadaju i brojne „mete” koje su u konfl iktu sa njihovom ideologijom, prvenstveno na sektor obrazovanja. Podatak da je od 2006. godine izvršen napad na 176 škola u zemlji govori da su regrutna baza talibana uglavnom neobrazo-vani, nepismeni i ljudi iz ruralnih područja. Takođe, na meti su i infrastrukturni projekti, posebno iz oblasti iz-gradnje puteva, mostova i zelježničkih pruga.

Od naoružanja uglavnom koriste malo i lako ruske i kineske proizvodnje - AK serije, teške mitraljeze kali-bra 12,7 i moguće 14,5mm, zatim, ručne lansere grana-ta RPG-69, minobacače 81 mm, bestrzajne topove i u manjem broju protivavionske rakete malog dometa tipa

Zabranjuju uzimanje droge, a proizvode je

Ko su talibani? (drugi dio)

Škole esta meta napada. Odgovorni za preko 80 odsto civilnih žrtava u 2011. godini


Avganistan

,,STINGER”, ,,IGLA” i ,,ŠILO”, kao oružje podrške. Od sredstava komunikacije posjeduju razvijenu mrežu pu-tem faxa, e-maila i satelitsku telefoniju. Razvojem mobil-ne telefonije i povećanjem stepena geografske pokrive-nosti, upotreba mobilnih telefona znatno mijenja ostale vidove komunikacije. Za koordinaciju prilikom napada na terenu koriste se radio stanice kratkog dometa.

Vrhovna rukovodeća struktura talibana je Savjet vođa („Rahbari Shura”), sastavljena od deset do dvanaest čla-nova koji su u funkcijama zamjenika, načelnika, savjet-nika i regionalnih komandanata. Članovi Rahbari Shura su pretežno bivši ministri, pomoćnici ministara i vojni komandanti u talibanskoj vladi. Lider, mula Omar se ve-

oma rijetko sastaje sa Savjetom vođa iz bezbjednosnih razloga. Naređenja se, uglavnom, distribuiraju preko nje-govog zamjenika, a pretpostavlja se da trenutno funkciju zamjenika obavlja mula Abdul Zakir koji je ujedno od-govoran za vojne poslove. Prethodno je bio komandant snaga provincije Helmand. Osim Savjeta vođa, aktivan je i Centralni komitet koji smatraju vladom u sjenci. Ovaj komitet se bavi isključivo političkim pitanjima i u svom sastavu ima podkomitete koju su odgovorni za fi nansije, informativne, kulturne i propagandne poslove.

Talibanski rezim su do sada priznali samo Pakistan, Saudijska Arabija i Ujedinjeni Arapski Emirati. Kritičari posebno oštro zamjeraju talibanima na hipokriziji. Kao vrhunac cinizma navodi se podatak da se talibani pred-

stavljaju kao istinski muslimani i zabranjuju pušenje, kocku, konzumiranje alkohola, dok istovremeno ne samo što uzgajaju opijum čime fi nansiraju svoje svete ratove, već i prikupljaju ogroman harač od seljaka. Uz ,,tvrdnju” da islam zabranjuje konzumiranje opijata, ali ne i njegovu proizvodnju i trgovinu, pod režimom talibana proizvod-nja opijuma dostiže svoj bum. Godišnje se u Avganistanu proizvede oko 400 tona ovog opijata koji služi kao osnov-na sirovina za proizvodnju heroina sa početnom vrijed-nošću od 500 – 600 milijardi dolara. Glavna polja maka nalaze se u provincijama Helmand i Nangahar, koja su pod punom kontrolom talibana. Proces prerade sirovog opijuma u čisti heroin se inače obavlja u tajnim laborato-

rijama u pograničnoj liniji sa Pakistanom. Britanski premijer Toni Bler je u izjavi za Guardijan oktobra 2001. godine rekao da je ,,talibansko oružje plaćeno životima mladih Britanaca koji danas kupuju njihovu drogu na britanskim ulica-ma. To je dovoljan razlog zašto taj pokret treba isko-rijeniti”.

Ne obazirući se na ape-le iz svijeta za civilizova-nim rješenjem konfl ikta, talibani i dalje nastavljaju svoj destruktivni pohod. U poslednje vrijeme SAD i NATO, preko pakistan-skih kanala i predsjednika Hamida Karzaia, inten-ziviraju nastojanja da se pregovara sa talibanima,

radi konačnog postizanja mira na ovom, preko tri dece-nije ratom zahvaćenom području. Teritorija koja pokriva južne i jugoistočne avganistanske provincije: Kandahar, Paktiku, Paktiu i Helmand predstavlja i pored ogromnog uspjeha u razbijanju talibanske mreže, još uvijek „osinje gnijezdo” za ISAF i Avganistanske snage bezbjednosti. Za 2014. godinu je planirano povlačenje koalicionih snaga iz Avganistana. Do tada se planira da Vlada Islamske Repu-blike Avganistan preuzme kontrolu nad zemljom u svim segmentima. Da li će se do tog datuma izvršiti reinstituci-onalizacija talibana u politički, neka vrsta resocijalizacije u društveni zivot, ili će talibani strpljivo gledati u štoperi-cu koju su već aktivirali, ostaje da se vidi.

stariji vodnik I klase Miodrag Jokanović


Vijesti

Vojska Crne Gore je i ove godine realizovala obuku u zimskim uslovima. Ni vremenske neprilike u fe-

bruaru nijesu bile prepreka Planinskom bataljonu da, na-kon pružanja pomoći građanima, realizuje i ovaj zadatak. Ništa neočekivano u toj jedinici. U potpunosti su ostvarili zacrtani cilj-povezivanje svih dosadašnjih znanja i isku-stava u jednu cjelinu i, na kraju, kroz realizaciju pokazne vježbe, demonstracija osposobljenosti jedinice. Sa druge strane, obuka je pokazala šta se mora dograditi u nared-nom periodu.

Na kraju obuke, u skijanju na uređenim stazama, po šumi i u dubokom snijegu, realizovana je pokazna vježba “ZIMA 2012”, na Jezerinama. Vrijeme je bilo, reklo bi se, idealno za ovakve sadržaje – kiša, vjetar, magla.

Vježbi su prisustvovali načelnik Generalštaba Vojske Crne Gore viceadmiral Dragan Samardžić sa saradnicima, komandant Brigade KoV potpukovnik Dragutin Dakić sa saradnicima i predsjednik Opštine Kolašin Darko Brajuš-ković.

Takođe, bili su prisutni i predstavnici sredstava javnog informisanja, koji su iskoristili priliku da nakon vježbe

Prošla zima idealna za vježbu Planinskog bataljonauđu u objekte za boravak u zimskim uslovima i da, nakrat-ko, zajedno sa pripadnicima planinskog bataljona podijele užitak boravka u njima.

Bila je to prilika da se spoje veoma zahtjevni elementi u jednu cjelinu: skijanje, alpinistika, gađanje malokalibar-skim naoružanjem, evakuacija povrijeđenog pomoću UT 2000 i motornih sanki, i naravno sve to uvezano u odre-đenu taktičku pretpostavku sukobljenih strana. Nakon što su markiranti označili početak vježbe, otvaranjem vatre po vlastitim snagama, u pomoć pristižu grupe iz više pravaca. Vožnja na skijama, sa naoružanjem u borbenom položaju, zatvaranje dva pravca, izvlačenja protivnika upotrebom motornih sanki koje na skijama vuku grupe, aktivno spu-štanje niz stijenu i otvaranje vatre tokom veranja bili su samo dio prikazanih sposobnosti pripadnika Planinskog bataljona.

Jedan od pokazatelja dosadašnje obučenosti pripadni-ka bataljona u zemlji i u inostranstvu biće i realizacija za-jedničke vježbe sa pripadnicima oružanih snaga Austrije, koja će se realizovati u drugom dijelu godine.

major Miladin Čogurić

Po završenoj realizaciji osnovne obuke u Centru za obuku u Danilovgradu pola-znici nastavljaju obuku u svojim matičnim jedinicama, gdje će sa istima biti realizo-

vana stručno-specijalistička obuka. Instruktori stariji vodnik I klase Radojica Stojano-

vić, stariji vodnik Drago Mijatović, stariji vodnik Dejan Korać

U prethodna tri mjeseca, u Centru za obuku u Danilovgradu realizovana

je osnovna obuka polaznika Osnovnog podofi cirskoga kursa. Osnovni podofi cir-ski kurs predstavlja prvu stepenicu u ka-rijeri jednog podofi cira. Tokom realizacije osnovne obuke, polaznici kursa su kroz realizaciju predmetnih sadržaja obučava-nja osposobljavani za prve podofi cirske dužnosti, komandir tima – odjeljenja. Po-laznici su, takođe, osposobljavani za sa-mostalnu i metodsku realizaciju pojedinih sadržaja obučavanja.

Obuka polaznika Osnovnog podofi cir-skog kursa završena je terenskom vježbom u trajanju od 20 sati u dnevno - noćnim uslovima, gdje su polaznici imali prili-ku da u rotirajućim ulogama lidera (ko-mandir voda, odjeljenja i grupe) iskažu usvojena znanja i vještine stečene tokom

Završena obuka polaznika Osnovnog podofi cirskog kursarealizacije teorijsko – praktičnih sadržaja predviđenih Nastavnim planom i progra-mom kursa.

Zamisao terenske vježbe je u potpuno-sti ostvarena. Polaznici su planiranu rutu kretanja u dužini od oko 90 km savladali kombinovanim maršem na vozilima (kre-tanje javnim putevima i u naseljenim mje-stima) i pješke (kroz nenaseljene predje-le), kroz prikazivanje sadržaja iz predmeta Taktika i Vojna topografi ja.

I pored velikih psiho-fi zičkih optereće-nja polaznici kursa su pokazali visok ste-pen motivacije da kroz dodijeljene uloge što kvalitetnije prikažu nivo usvojenih znanja i vještina. Polaznici su tokom rea-lizacije kursa iskazivali veliki trud, želju i volju za usvajanje novih znanja i vještina i nadograđivanje stečenih što su i pokazali rezultati postignuti na kursu.

tima u formaciji i iz vozila, u po-kretu, a osnovni cilj kursa, podiza-nje borbene gotovosti na viši nivo, kao i razvoj kolektivnog i timskog duha među polaznicima, uspješno je postignut.

Prema ocjenama komandira Čete specijalnih snaga majora Zo-rana Vukadinovića, polaznici kursa značajno su unaprijedili vještine, znanja i ukupne sposobnosti jedi-

nice za izvršavanje dodijeljenih misija i zadataka.

Nemanja Đukanović

Pripadnici Čete specijalnih snaga Vojske Crne Gore

uspješno su završili kurs iz oblasti protivterorističke taktike. Pokazna vježba ,,Borbeno gađanje i taktika specijalnih dejstava“ izvedena je u kasarni ,,Milovan Šaranović“ u Da-nilovgradu, uz prisustvo predstav-nika Generalštaba i jedinica Vojske Crne Gore, a u sklopu nje su pri-kazana iskustva koja su polaznici kursa stekli tokom tronedjeljne obuke.

Tokom pokazne vježbe prikazano je ga-đanje u paru iz različitih stavova i položa-

Kurs iz oblasti protivteroristi ke taktike

ja, zatim prepad na vozilo, rješavanje više metnih situacija različitim naoružanjem iz zaklona i u pokretu, gađanje hladnim oružjem, upad u objekat, kao i gađanje


Povod

minskih polja i područja kontaminiranih minama, minama iznenađenja i drugim sredstvima (član 10). Nakon oružanih sukoba može se tražiti pomoć drugih država i međunarodnih organizacija.

Protokol sadrži i odredbe koje se odnose na razmjenu infor-macija i tehničku pomoć, ukoliko se ne radi o tehnologiji za izradu oružja (član 11) i odredbe za zaštitu osoblja mirovnih misija, humanitarnih i misija za utvrđivanje činjenica od efekata gore navedenog oružja i obaveze o izvještavanju šefa misije o postojanju ovog oružja u regionu gdje se sprovode aktivnosti. U tehničkom aneksu su propisane tehničke norme za upotre-bu, korištenje i neutralisanje ovog oružja. Naprimjer, upotreba

mina proizvedenih poslije stupanja Protokola na snagu zabra-njena je, ako one nijesu obilježene na engleskom jeziku ili naci-onalnom jeziku-jezicima sljedećim podacima: ime zemlje pori-jekla, mjesec i godina proizvodnje i serijski broj ili više brojeva. Obilježavanje mora biti trajno, vidljivo, čitljivo i otporno na uti-caj okoline koliko je to moguće. Svaka mina koja se upotrebljava mora imati u svom sastavu materijal koji daje signal na opštem detektoru , kao onaj koji odgovara signalu koji daje osam grama ili više čelika u jedinstvenoj kompaktnoj masi.

Izmijenjenom Protokolu II su pristupile i Albanija, Bosna i Hercegovina, Hrvatska i Srbija.

Imajući u obzir širok obim mjera koje treba preduzeti u im-plementaciji ovog Protokola, pored MO i VCG to zahtijeva an-gažovanje i drugih državnih resora.

Ministarstvo odbrane je nosilac za implementaciju Protokola na državnom nivou, Međutim, određene oblasti kao što su tran-sfer naoružanja u nadležnosti su i drugih državnih institucija –policije, Uprave carina, drugih ministarstava.

Ministarstvo odbrane i VCG angažovaće se na propisivanju relevantnih vojnih instrukcija, operativnih procedura i postu-paka, edukaciji, obuci osoblja i jedinica vojske za izvršavanje odredaba Protokola.

Prihvatanjem izmijenjenog Protokola II koji će stupiti na sna-gu 30. juna, Crna Gora će imati obavezu da podnese prvi izvje-štaj do kraja decembra ove godine.

Inspektor I potpukovnik mr Vladimir Radmilović

Nakon obnove nezavisnosti, Crna Gora je samostalno pri-stupila ispunjavanju obaveza iz međunarodnih ugovora

i samim tim i sporazuma, konvencija i ugovora Ujedinjenih na-cija, koji se tiču razoružanja. Nezavisna Crna Gora je u skla-du sa međunarodnim javnim pravom stekla uslove sukcesije u odnosu međunarodne ugovore koje je potpisala bivša Državna zajednica Srbija i Crna Gora.

Crna Gora je sukcesijom prihvatila Konvenciju o zabrani određenih vrsta konvencionalnog naoružanja (Convention Conventional Weapon-CCW), koja ima pet protokola, a među njima i Protokol II- o zabrani upotrebe mina, mina iznenađenja i drugih sredstava iz 1981. godine koji je naslijeđen od SFRJ.

Protokol II je bio stara verzija i izgubio je značaj u kontekstu novih standarda u oblasti razoružanja, nakon čega je adaptiran i usvojen je novi izmjenjeni Protokol II, aktivan od maja 1996. godine.

Nakon ratifi kacije izmijenjenog Protokola II u Skupštini Crne Gore, ukazom Predsjednika Crne Gore donesen je Zakon o potvrđivanju Iz-mjenjenog Protokola II,objavljen u „Službenom Listu Crne Gore“.

Predstavnik Ministarstva vanjskih poslova i evropskih inte-gracija je kasnije predao pristupnicu za navedeni Protokol, koja je prihvaćena od strane Generalnog sekretarijata UN i nakon isteka šest mjeseci stupiće na snagu posljednjeg dana juna ove godine.

Izmijenjeni Protokol II se sastoji iz 14 članova i tehničkog aneksa koji defi nišu: termine koji se obrađuju, opšta ograničenja u pogledu upotrebe mina, mina iznenađenja i drugih sredstava, način upotrebe, zabrane i ograničenja za upotrebu raznih vrsta mina, mina iznenađenja i drugih sredstava, transfere, način re-gistracije i korišćenja informacija o minskim poljima, minira-nim područjima, minama iznenađenja i drugim sredstvima, de-miniranje i međunarodna saradnju, tehnička saradnju i pomoć, zaštitu od posljedica, konsultacije i izvještavanje,usaglašavanje i obaveze implementacije.

U tehničkom aneksu propisuju se registrovanje, određivanje uslova i podobnosti za otkrivanje, specifi kacija samouništenja i samodeaktiviranja i izgled međunarodnih oznaka za minska polja i minirana područja.

Ovim protokolom se u potpunosti ili u tačno defi nisanim okolnostima zabranjuje upotreba gore navedenog naoružanja (npr. pješadijska mina MRUD koju VCG posjeduje može biti postavljena za dejstvo maksimalno 72 časa u blizini vojnih jedi-nica i uz obavezan nadzor vojnog osoblja (član 5 tačka 6), a duže samo ako je prostor propisno ograđen, obilježen i trajno defi -nisan za primjenu, a u koji civili i neovlaštene osobe ne mogu da pristupe, (član 5 tačka 2a), uz obavezu čišćenja i uklanjanja

Uskoro na snazi inovirani Protokol o zabrani upotrebe minaU primjenu se, pored MO i VCG, moraju uklju iti i drugi subjekti

Standardni znakovi upozorenja za opasnost od mina u svijetu


Stav

Edgar Moren u Evropskoj civilizaciji i evropskom varvarstvu smatra da su civilizacija i varvarstvo

dva paralelna procesa. U tom kontekstu poziva se na Valtera Benjamina i Gastona Botula. Benjamin smatra da „ne postoji obilježje civilizacije koje nije istovreme-no i varvarsko djelo“ dok Botul smatra da „da istorija velikih društava je istorija neprekidnih ratova“. Čini se da je makar Botul u pravu. I upravo se čini da niz nepre-kidnih ratova počinje sa civilizacijom. A što civilizacija jeste?

U arhaičnim društvima koja karakteriše mali broj međusobno povezanih i integrisanih jedinki, zavisnost od sakupljačke eko-nomije i neprekidan nomadski život postoji zavisnost od priro-de. Da li zatvorenost tih društava ista onemogućava da upoznaju varvare? Istorijski trenutak pre-laska na poljoprivrednu ekono-miju neće promijeniti samo oblik dominantnog privređivanja već i odnose u društvu uključujući i zavisnost. Koncentrisanje biv-ših nomada oko izvora vode ili drugih strateških lokacija označava i početak zavisnosti čovjeka od ljudi. Označava početak stvaranja istorijskih društava. Upravo je zavisnost od drugih ljudi (Vukotić) prvi element civilizacije. Poljoprivreda će po prvi put kreirati viškove hrane i po prvi put će doći do diferen-cijacije u pogledu imovine. Upravo to vodiće željom za moći i željom za eliminisanjem gladi. Veoma čest metod iste bila su osvajanja. Još češće, varvarska. Navedeno će kreirati drugi element civilizacije.

Ipak, važnim se čini pitanje u kakvom kontekstu dola-zi do stvaranja istorijskih društava. U kakvom kontekstu su se tadašnji ljudi rađali, odrastali i ponašali? Iako nije najstarija, čini se da je evropska civilizacija zasnovana na helenskoj kulturi najviše dala svijetu. Istina, to često nisu bili pozitivni doprinosi. Naprotiv, bilo je i veoma varvarskih doprinosa. Uprkos elementima civilizacija Starog Istoka u helenskoj, ista se prilično autonomno oblikovala. I u jednom dijelu bila veoma različita u odnosu na pređašnje. Čini se da je jedna od osnovnih

Civilizacija varvarstva Evropekarakteristika helenske kulture bila dominacija mitova zavjera, ubistava, prevrata i posebnosti.

Ali što su mitovi? Pored toga što su to istinski posebna vrsta priča, oni su, bez sumnje, začeci kulture. Jung je smatrao da nam mitovi trebaju jer razjašnjavaju konfu-ziju našeg društva i naše psihe odnosno „čudovišta mita su čudovišta uma“. Čak iako nam trebaju, da li zaista raznjašnjavaju ili i pojačavaju konfuziju naših društava? Jung dalje smatra da mitovi kazuju istine o psihi čovje-ka. I to posebno o omnipotentnim impulsima i pona-

šanjima koja je teško kontrolisati (više grupna nego pojedinačna). Ako je ponovo Jung u pravu, da li je mračan mit uvod u mračnu psihu jedne kulture, jedne civi-lizacije? Zaista, da li je evropska kultura, kultura krvi i osvajanja, kultura mračne psihe? Da li je i to dio evropske vrijednosti? Ako jeste, da li se smije zanemarivati?

Helenska mitologija i priča o Olimpu je priča o zavjerama i ubistvima. Haos, Niks, Gea i Uran, Ereb, Kron i drugi. Dodat-no, mit o otmici Evrope koji kao

da počinje sagu o (evropskoj) posebnosti, izabranosti (ipak je Zevs izabrao Evropu) ali i otmici i nasilju. Ri-mljani su asimilovali helensku kulturu (od tada i dilema koje zaista poražen u sukobu tih kultura) i dalje širili gotovo svaki njen oblik. Pored njih, keltska, germanska, nordijska, fi nska i slovenska mitologija bile su takođe obilježene borbom dualiteta. Nakon njih, romanska i arturijanska mitologija će uvesti u igru još jednu dimen-ziju - monoteističke religije. Upravo će na monoteizmu i njemu (ne)svojstvenoj netoleranciji izrasti idejat čiste nacije kao ključnog segmenta prvog koncepta nacije-dr-žave (XV vijek). Možda će baš to uobličiti evropski izum u varvarstu kako ga označava Moren. Imajući u vidu re-čeno, čini se da od Grka nismo dobili samo Olimpijadu, fi lozofi ju i Eureku već i mračnu psihu Evrope.

Međutim, ko su varvari? Analizirajući istoriju i pro-mjene istorijskih društava uočava se da su to „oni drugi“, različiti, „ne-mi“, „ne Heleni“ i slično. Obično je linija razgraničenja bila drugojakost civilizacije u kontekstu,

U emu je razlika izme u civi-lizacije i varvarstva? U kakvom kontekstu nastaju civilizacije?

Da li profil osnova civili-zacije može oblikovati njenu

budu nost? Ko su bili varvari? I za koga su oni bili varvari? Da li civilizacija može biti

varvarska? Da li postoji veza izme u varvarstva i terorizma?


na primjer, svih „ne Rimljana“ bilo da je to jezik ili dru-go nerazumijevanje. Da li svako nerazumijevanje nužno znači da je neko varvar? Da li je Evropa XV vijeka stvo-rila koncept netolerantnosti uvođenjem nacija-države i dominacijom čistoće etnosa i religija? Da li će dvoje etnički i religiozno različitih ljudi ovaj tekst doživjeti ra-zličito? Ako da, ko je varvar - prvi, drugi ili autor teksta?

Da li je upravo netolerancija različitosti helenske a potom evropske kulture (iako je prva jedan od ele-menata druge) a potom netolerancija jedne pa druge monoteističke religije vodila totalitarizmima koji vijek kasnije? Da li su za Hitlera Sloveni, Jevreji, Romi i drugi bili varvari? Da li je to značilo da - čak iako jesu - može biti dozvoljen progon različitosti? Da li postoje slični primjeri u Evropi, na Balkanu? Da li je neobično što je baš Evropa stvorila sve totalitarizme globalnog svijeta? Da li su i evropska osvajanja i kolonizacije bile podsta-knute varvarstvom drugih? Na kraju, ko je zaista činio varvarstva?

Da li je Moren u pravu kada izjednačava civilizaci-ju i varvarstvo? Ako je civilizacija zavisnost od drugih ljudi a varvarstvo drugojakost (u odnosu na nešto, ne-kog) znači li da oni i vremenski nastaju istovremeno? Arhaična (varvarska) društva su mala i integrisana a istorijska (civilizovana) društva velika, neintegrisana, podložna devijacijama i čine ih brojne različite grupe obilježene raznim mitovima. Čini se da se može smatra-ti da dodir sa drugim malim organizovanim varvarskim grupama začinje civilizaciju. Sa druge strane, čini se da dodir većeg broja različitih organizovanih grupa stvara varvarstvo. Kako ih onda ikada odvojiti?

U čemu je veza civilizacije, varvarstva, ekonomije i terorizma? Prva i treća su direktno nastale i zavise od odnosa sa drugim ljudima. Druga i četvrta su u direk-tnoj vezi sa različitošću. Ipak, da li je dovoljno? Čini se da, ipak postoje, makar četiri vida korelacije varvarstva i terorizma.

Prvo, evropska inovacija u varvarstvu, kako tvrdi Moren, bilo je stvaranje nacija-države i vjerska neto-lerantnost (Rimsko carstvo je bilo vjerski tolerantno). Na osnovu toga nastali su brojni totalitarni režimi kao i dva svjetska rata. Istovremeno, u predvorju francuske revolucije počinjali su se kreirati teroristički - sa ciljem promjene stanja nasilnim putem - pokreti. Znači, ko-rijen terorizma jeste u Evropi. Istina, možda je to bio drugačiji terorizam u odnosu na današnji u kontekstu

Stav

ciljeva akcije. Drugo, kao i varvarstvo, terorizam ozna-čava drugačije. Nijansa je da li je riječ o klasi, religiji, naciji, ideologiji, kriminalu ili slično. Povod je uvijek drugojakost i dezintegrisanost odnosno terorizam je usmjeren ka „nama“ različitim. Treće, varvarstvo i te-rorizam ne štede ni neaktivne u borbi. Primjeri su broj-ni od osvajanja Džingis kana, Trećeg Rajha, osvajanja Duklje 1183. godine, osvajanja Crne Gore 1918. godine, do bombaških napada IRA-e, ETA-e i brojnih drugih terorističkih organizacija ali i čina vojnika u Avganista-nu nad nedužnim stanovništvom. Upravo je to razlika u odnosu na revolucionarne korijene terorizma u Evropi.. Četvrto, vjerski i nacionalistički terorizam predstavljaju dominantne oblike terorizma XXI vijeka. Zar upravo na netolerantnosti ideja nacije i čiste vjere nisu nastali go-tovo svi oblici varvarstva? Konačno, odlika terorizma i varvarstva nisu ideje i ideologije već činovi i učinjeno. I najsjajnija ideja se posmatra kroz učinjeno.

Međutim, postoji i još jedna - tipično evropska - di-menzija problema i indirektne veze varvarstva i teroriz-ma. O uzrocima a naročito o činovima terorističkih ne-djela se ne govori. Prećutkuju se i stavljaju u kontekste. Zaboravlja se da se u određenom kontekstu gotovo sva-ki čin može opravdati. Međutim, postoje nepromjenjive granice dobrog i lošeg i shodno tome onoga što treba osuditi bez obzira ko je počinilac. A Evropa kao da sebi najprije oprašta a potom i zaboravlja. Ako se već i taj vid oprosta - makar zbog hrišćanskog nasljeđa Evrope - može i shvatiti, ostaje nejasno zašto Evropa zaboravlja? Zašto ne govori o mitu psihe naslijeđenom od Starog Istoka i naročito helenske civilizacije? Zašto ne govori o tamnom dijelu evropskog para vrijednosti? Zašto ne govori o neplaniranim posljedicama revolucije? Zašto ne govori o evropskom terorizmu XX vijeka? Ako se zaboravlja i ne analizira, repeticija scenarija je moguća.

Shodno tome, ključno je defi nisati i profi lisati stvari i događaje onakvim kakvi jesu bez obzira na počinioce i njihove razloge. A treba i nezaboravljati, promišljati o načinu tadašnjeg razmišljanja i mogućim evolucijama istoga. Ako je istorija zaista učiteljica života, neke lekcije će biti potrebne u razumijevanju i borbi protiv teroriz-ma - ključnog izazova XXI vijeka.

mr Ivan JovetićAutor je analitičar na Institutu za strateške studije i

projekcije (ISSP) i saradnik na UDG-Fakultetu za me-đunarodnu ekonomiju, fi nansije i biznis.


Feljton

u Pruskoj. Sa Prusima (Nijemcima) već je imao iskustva, pa je učestvovao, u lakoj konjici, u sedmogodišnjem ratu protiv njih. Stigao je, čak, do Berlina. Pri zauzeću pruske prestonice, prema ruskim zapisima, pokazao je veliku hra-brost, zbog čega je dobio čin brigadira. Ali ne samo to pri-znanje, već i konkretnu materijalnu nagradu. Dobio je na

raspolaganje, takoreći u vlasništvo, dva sela, sa mlinovima i pravom na ribolov, na području Ukrajine. Ali nije prestajao da ratuje. Sad su mu protivnici bili Polja-ci koji su težili osamostaljenju. Bilo je to krajem 70-tih godina 18. vijeka. Na Iva-na Podgoričanina, u borbi sa poljskim pobunjenicima, računala je, prema zapi-sima, u pismima ruskim generalima, na frontu, i sama ruska carica Katarina. Šta-više, Ivan Podgoričanin je njoj predstavio i neke vojne planove borbe sa Turcima. Uvjerio je caricu u svoju sposobnost, pa je upućen na ruski front sa Turcima. U jednoj bici sa Osmanlijama, početkom 1770. godine, Ivan Podgoričanin ih po-razio i oteo im zastavu. Bio se i sa Tata-rima na Krimu. Nakon tih bitaka, Ivan Podgoričanin je zatražio penziju, što je uvaženo. Poslije penzionisanja živio je nepunih devet godina. Umro je 1779. go-dine u selu Slobodsko, u Ukrajini. Kao i što priliči ovakvim ljudima, čiji su život i karijeru, pored realnih okolnosti, sva-kako, nosili i avanturistički porivi, tako je i Ivan Podgoričanin bio sklon neobič-nim izazovima. On se, na primjer, bavio i proizvodnjom vina, ali je bio i kockar. I služila ga je, kažu, sreća. Mletačka mu je,

recimo, priznala grofovsku titulu. „Sve mu je išlo na ruku i on je iz svega izvlačio korist“, prenosi Dušan Martinović zapis Simeona Piščevića, rodom iz Paštrovića, sa kojim se Ivan Podgoričanin upoznao još dok su zajedno vojevali u austrijskim husarima. Plemićki grb i grofovsku titulu, Ivan Podgoričanin je dobio i od ruskog cara Pavla Prvog. Oženio se ruskom plemkinjom, sa kojom je imao dva sina. Jedan od njih je umro kao mladić, a drugi je pogi-nuo u Otadžbinskom ratu Rusa protiv Napoleonove vojske 1812. godine.

Ilija Despotović

Među ljudima sa prostora Crne Gore koji su vojnič-ku karijeru gradili u stranim vojskama ima i onih

koji su gotovo nepoznati široj javnosti, a o kojima priča nije nezanimljiva. Jedan od njih je i osoba koja se pominje kao Ivan Podgoričanin. U istoriografskim zapisima Duša-na Martinovića predstavljen je kao general-lajtnant ruske vojske. Sin je žitelja stare Podgorice Mihaila, po kome je u Rusiji dobio prezime Mihailovič. Rodio se neg-dje oko 1710. godine i pominje se u više istoriografskih zapisa. Da li se i gdje školovao, nije poznato, kao što se ne zna ni to kako je počela njegova vojnička karijera. Prvo se obreo u vojsci Austrije, i to kao dobrovoljac, najvjerovatnije na-kon što je rodni kraj morao napu-stiti zbog ubistva jednog Turčina. Početkom 1745. godine pristupio je husarima u Slavoniji. Husari su bili laka konjica koje je Austrija angažovala za čuvanje svoje gra-nice prema Osmanskom cartsvu, ali i za oružane okršaje sa drugim susjedima. U početku su to bile ta-koreći dobrovoljne vojne jedinice, a kasnije su prerasle u regularne vojne formacije. U njima su služili sinovi uglavnom bogatijih poro-dica, onih koje su mogle nabaviti i hraniti jahaćeg konja. Husarske jedinice su raspuštene tek pod kraj 18.vijeka. Ivan Podgoričanin je bio husar i stigao je do čina majora u tim formacijama. Ratovao je, kao husar, čak, na prostoru Šlezije, protiv Prusa. Prema sačuvanim zapisima, 1757. godine odlazi u Rusiju, na intervenciju ruskog izaslanika u Beču. Kad je predstavljen vicekancelaru ruske vlade Voroncovu, kažu, Ivan Podgoričanin se pozvao, čak, na navodnu preporuku austrijske carice Marije Terezije koja je i sama bila obavije-štena o njegovom vojevanju u ćesarskoj vojsci. Ivan Podgo-ričanin se veoma blagonaklono predstavio ruskom dvoru, pa ga je, prema zapisima, primila i ruska carica Jelisaveta Petrovna. Ona mu je, već prilikom prijema, dala pukovnič-ki čin i Ivan Podgoričanin se odmah uputio na ruski front

Ivan Podgori anin- ratnik protiv Prusa, Poljaka i Turaka

Austrijska husarska uniforma


Documents

Partner 47 Web