PB สงคมผสงอาย...กบความทาทายของการจดการดานสขภาพ

Policy Brief ปท 2 ฉบบท 17 เดอนธนวาคม 2557

HITAP| สงคมผสงอาย...กบความทาทายการจดการดานสขภาพ

จากปญหาดานสขภาพของผสงอายทเพมมากขนไปพรอม ๆ กบการเพมขนของประชากรผสงอาย

กรมอนามย ไดดำาเนนแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายตงแตป พ.ศ. 2555 จดมงหมายทสำาคญคอ

การสงเสรมและปรบพฤตกรรมสขภาพผสงอาย มการเขาถงบรการสขภาพอยางถวนหนา มระบบ

บรการทมคณภาพ และสงเสรมครอบครว ชมชน และทองถนใหมสวนรวมในการดแลผสงอาย แต

ขอมลจากการสำารวจสขภาวะผสงอายไทย ป พ.ศ. 2556 พบวา ผลการดำาเนนงานของแผนฯ มบาง

ตวชวดทยงไมถงเปาหมาย รวมถงปญหาการเขาถงบรการสขภาพดานการคดกรองโรคซงการแจงผล

ไมมประสทธภาพ ปญหาเหลานมผลกระทบตอผสงอายคอ การเพมขนของโรคเรอรง และโรคอวน

ดงนนการปรบแผนหรอกลยทธของการดำาเนนงานจงมความสำาคญเพอใหบรรลตามวตถประสงค

ของแผนงานดงกลาว

โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ

ประเทศไทยกำ�ลงกาวเขาสสงคมผสงอาย��������อยางเตมตว�การจดการดานสขภาวะของผสงอายจงเปนเรองทประมาทไมได

„ „

ความทาทายของการจดการดานสขภาวะของผสงอายImage by Eric Montfort

การสำารวจสขภาวะผสงอายไทย ป พ.ศ. 2556 พบวา

ผสงอายไทยยงมปญหาเรองสขภาพเหลาน

ภาวะนำาหนกเกนจนถงระดบอวนอนตรายและ

เปนโรคเรอรง ไดแก โรคความดนโลหตสง

โรคเบาหวาน

การคดกรองทยงไมครอบคลม ทำาใหจำานวนผสงอายท

มปญหาสขภาพหรอผปวยดวยภาวะแทรกซอนจากโรค

เบาหวานและความดนโลหตสงยงไมลดลง

เขาถงบรการสขภาพแตยงสญเสยโอกาส 2�ใน�5 ของผสงอายทมผลการคดกรองโรคเบาหวานหรอ

ความดนโลหตสงผดปกต ไมทราบวาตนเองเสยงเปนโรค

ผสงอายสวนนอยมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค คอ

เพยง รอยละ�26�จงยงมสวนมากทอาจมแนวโนมเปน

โรคเรอรงมากขน

ปญหาดานสขภาพเปนปญหาสำาคญลำาดบตนของ

ผสงอาย เนองจากเปนวยทรางกายเรมเสอมถอยและเกด

โรคตาง ๆ ไดงายโดยเฉพาะกลมโรคไมตดตอเรอรง (Non-

communicable diseases; NCDs) รวมถงโรคจตเวช

เชน โรคซมเศรา โรคเหลานยอมสงผลใหผสงอาย

มภาวะทพพลภาพ (disability) ไมสามารถ

ปฏบตกจวตรประจำาวนไดดวยตนเอง ทงน

ภาวะทพพลภาพจะพบมากยงขนและม

ความรนแรงมากขน เมออายเพมสงขน

ผสงอายจงตองการความชวยเหลอจาก

ผอนในการใชชวตประจำาวนทแตกตางกน

ออกไปตามระดบความรนแรงของภาวะ

ทพพลภาพ ปญหาเหลานไมเพยงแตสง

ผลตอการดำาเนนชวตของผสงอาย หรอผ

สงวย สงโรค สงงบประมาณ

ดแลเทานน แตยงสงผลตอภาระงบประมาณ คาใชจายดาน

สขภาพภาครฐ โดยป พ.ศ. 2553 ประมาณการสดสวน

คาใชจายดานสขภาพของผสงอายคดเปน รอยละ 30

ของประชากรทกกลม และยงคาดการณวาป พ.ศ. 2565

จะเพมขนเปน 3.5 เทา เนองจากผสงอายมความจำาเปน

ในการใชบรการสขภาพเพมมากขน หากภาครฐ

ไมมมาตรการหรอการปองกนปญหาสขภาพทด

อาจทำาใหประเทศสญเสยเงนไปกบคารกษา

พยาบาลจำานวนมากในอนาคต อยางไร

กตามถงแมจะมแผนงานหรอมาตรการท

เกยวของ แตการจะใหเกดผลบรรลตาม

เปาหมายเปนสงททาทายกวา

หนา 2 สงคมผสงอาย...กบความทาทายการจดการดานสขภาพ

ป พ.ศ. 2556 HITAP รวมกบกรมอนามยทำาการเกบขอมลผสงอายไทยทมอาย 60 ปบรบรณขนไป จำานวน 13,642 คน ใน 28 จงหวด

ไดแก เชยงใหม พะเยา ลำาพน สโขทย เพชรบรณ อทยธาน กำาแพงเพชร อางทอง ปทมธาน สระบร สงหบร สมทรสงคราม กาญจนบร ชลบร สระแกว

มหาสารคาม รอยเอด หนองบวลำาภ เลย นครราชสมา ชยภม สรนทร อบลราชธาน ยโสธร ชมพร กระบ นราธวาส และสงขลา พบขอมลทสำาคญตอไปน

ผสงอายไทยกำาลงอวนและเปนโรคเรอรง

การคดกรองทยงไมครอบคลม

จำานวนผสงอายทมปญหาสขภาพ หรอแมแตผปวยดวยภาวะแทรกซอนจากโรคเบาหวานและความดนโลหตสงอาจมจำานวนนอยกวาน

หากผสงอายเขาถงการคดกรองโรคเหลานนไดอยางถวนหนา (การคดกรองครอบคลมผสงอาย100%) แตผลการสำารวจในรอบ 12 เดอนพบวา ผสงอาย

สามารถเขาถงการคดกรองโรคตางๆ คดเปนรอยละดงตอไปน

โรคความดนโลหตสง ภาวะซมเศรา

80% 33%

การประเมนความสามารถ ในการทำ กจวตรประจำ วน

32%

โรคเบาหวาน

73%9%

ขอเขาเสอม

ผลการสำารวจสขภาพผสงอายไทย

ป�พ.ศ.�2565�สดสวนคาใชจายดานสขภาพของ����ผสงอายจะเพมขนเปน�3.5�เทา�เนองจากผสงอายม

ความจำ�เปนในการใชบรการสขภาพเพมมากขน�

Image by VectorStock

สงคมผสงอาย...กบความทาทายการจดการดานสขภาพ หนา 3

เขาถงบรการสขภาพแตยงสญเสยโอกาส

แมผสงอายทไดรบการคดกรองโรคเบาหวานและความดนโลหตสงจะมปรมาณมาก แตการแจงผลการคดกรองโรคกลบไมมประสทธภาพ

ทำาใหผสงอายทไดรบการคดกรองไมทราบวาตนเองอาจมความเสยงเปนโรคดงกลาว หากไมดำาเนนการแกปญหาเหลาน จะสงผลใหผสงอายเปนโรคเรอรง

มากขน กอใหเกดปญหาตอคณภาพชวตทงตนเองและญาตผดแล รวมถงคาใชจายของภาครฐในการจดสรรงบประมาณดานสขภาพ

ผสงอายสวนนอยมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค

พฤตกรรมสขภาพพงประสงค คอ การปฏบตตวครบ 5 ประการ เพอดแลสขภาพและปองกนโรค ไดแก ไมดมเครองดมทมแอลกอฮอล

ไมสบบหร ออกกำาลงกายเปนประจำา ดมนำาสะอาดวนละ 8 แกวหรอมากกวา รบประทานผกผลไมสดเปนประจำา การสำารวจฯ พบวา

2%สดสวนของผสงอายทมพฤตกรรม

สขภาพพงประสงคครบ 5 ขอ

สดสวนของผสงอายทมพฤตกรรมดแลสขภาพในแตละขอ

สรเดช ดวงทพยสรกล

ผชวยวจย

โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ

ตดตอ:

โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ

อาคาร 6 ชน 6 กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

อำาเภอเมอง นนทบร 11000

โทรศพท: 02-591-8161, 02-590-4375 และ 02-590-4549

โทรสาร: 02-590-4374 และ 02-590-4369

อเมล: hitap@hitap.net

เวบไซต: www.hitap.net

ผเขยน

แหลงขอมลเพมเตม

1. แผนงานยทธศาสตรสขภาพกระทรวงสาธารณสขดานสงเสรมสขภาพและปองกนโรค (8

Flagship project).กระทรวงสาธารณสข, 2556

2. Website สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล http://www.ipsr.mahi-

dol.ac.th

3. ถาวร สกลพาณชย สมชย จตสชน อรวรรณ ประสทธศรผลถาวร. การคลงสขภาพสำาหรบ

ระบบบรการสขภาพพงประสงค.นนทบร: สำานกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพ

ไทย. 2556

4. สำานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย. คมอการดแลสงเสรมสขภาพผสงอาย. นนทบร: กลม

อนามยผสงอาย สำานกสงเสรมสขภาพ; 2556.

5. สำานกงานสถตแหงชาต. การสำารวจประชากรผสงอายไทย พ.ศ. 2554. กรงเทพฯ: สำานก

สถตสงคม สำานกงานสถตแหงชาต; 2555

6. จงจตต ฤทธรงค ศทธดา ชวนวน ปราโมทย ประสาทกล. การสงวยของประชากรใน

ประชาคมอาเซยน.นครปฐม: สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล.

ตดตามรายงานฉบบสมบรณไดท www.hitap.net/research/eldery-survey-2556/

เอกสารฉบบนเปนสวนหนงของงานวจยเรอง“การสำารวจสข-

ภาวะผสงอายไทย ป 2556 ภายใตแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอายและ

ผพการ” โดย สรเดช ดวงทพยสรกล ธระ ศรสมด แกวกล ตนตพสฐกล

ผศ.ดร.ลล องศรสวาง ดร.นพ.ยศ ตระวฒนานนท และสำานกสงเสรม สขภาพ

กรมอนามย

1. กรมอนามยปรบปรงแผนงานสงเสรมสขภาพผสงอาย ฯ ใหดำาเนน

การเชงรกนอกสถานพยาบาลมากขน โดยครอบครวและชมชนควรม

บทบาททสำาคญในการสงเสรมใหผสงอายมพฤตกรรมทพงประสงค

เพอลดปจจยเสยงและโอกาสในการเปนโรคเรอรงในผสงอาย

2. กรมอนามยคนหามาตรการและนโยบายทมประสทธภาพในการ

ทำาใหผสงอายไทยมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคเพมสงขน ทงน

อาจพฒนาเปนงานวจยทมระบบการประเมนผลทถกตองแมนยำา

3. เจาหนาทสาธารณสขเพมคณภาพการคดกรองโรคสำาหรบ

ผสงอาย โดยเฉพาะการแจงผลการตรวจ และการปฏบตตวทงผท

เปนโรคและไมเปนโรค

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย