Upload
trunggauss
View
222
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
1/18
TR NG THPT TN HNGChuyn :
PHNG PHP GEN TRONG GI I PHNG TRNHNGHI M NGUYN
Th c hi n : Phan nh TrungH c sinh l p 12A1, nin kha: 2014-2015
Trong Sinh h c, ta nh ngha gen l m t o n DNA mang c u trc xc nh thng tin di truy n. Tng t nh v y, phng php gen th c ch t l quy t c xy d ng c u trc nghi m t m t phng trnh khi bi t cc nghi m c s c a n. N u t m t nghi m c a phng trnh cho ta c qui t c xy d ng ra m t nghi m m i th qui t c g i l gen. Phng trnh Pell v phng trnh Markov chnh l hai v d i n hnh cho phng php ny.
I. Phng trnh Pell1. Phng trnh Pell lo i I:Phng trnh Pell lo i I l phng trnh nghi m nguyn c d ng:
x 2 dy2 = 1 , d Z (1)
Tnh ch t:
1. N u d l s chnh phng th (1) v nghi m.2. N u d l s nguyn m th (1) khng c nghi m nguyn dng.3. (i u ki n c nghi m c a phng trnh Pell lo i I) Phng trnh (1) cnghi m nguyn dng khi v ch khi d nguyn dng v khng chnh phng.
Cng th c nghi m c a phng trnh Pell lo i I:Ta xt trong tr ng h p nghim nguyn dng c a phng trnh Pell lo iI(t c l x, y Z + ). G i (a, b ) l hai nghi m nh nh t c a (1). Lc ny t tc nghi m c a n c vt s ch b i dy (xn ), (yn ):
xn = (a + b d)n + ( a b d)n
2yn =
(a + b d)n (a b d)n2 d
Ho c theo cng th c truy h i:x 0 = 1 , y0 = 0x 1 = a, y 1 = bx n +2 = 2ax n +1 x n , n = 0 , 1, 2,...yn +2 = 2ay n +1 yn , n = 0 , 1, 2, ...
1
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
2/18
2. Phng trnh Pell lo i II:Phng trnh Pell lo i II l phng trnh nghi m nguyn c d ng:
x 2 dy2 = 1, d (2)
Tnh ch t:
1. N u d l s chnh phng th (2) v nghi m.2. N u d c c nguyn t d ng 4k + 3 th (2) v nghi m.3. G i (a, b ) l nghi m nh nh t c a (2). Khi , (2) c nghi m n u v chn u h
a = x 2 + dy2
b = 2xyc nghi m nguyn dng.
Cng th c nghi m c a phng trnh Pell lo i II:Xt phng trnh Pell lo i I:
x 2 dy2 = 1
. G i (a, b ) l hai nghi m nh nh t c a phng trnh ny. Xt h
a = x2
+ dy2
b = 2xy
Gi s h ny c nghi m duy nh t l (u, v ). Khi , t t c nghi m c a (2) c xc nh b i dy:
x 0 = u, y 0 = vx 1 = u 3 + 3 duv 2 , y1 = dv 3 + 3 u 2 vxn +2 = 2ax n +1 yn , n = 0 , 1, 2, ...yn +2 = 2ay n +1
yn , n = 0 , 1, 2, ...
3. Bi t p v d :
Bi ton 1 Tm t t c cc s nguyn dng x > 2 sao cho x 1, x ,x + 1l p thnh di ba c nh m t tam gic c di n tch l m t s nguyn.L i gi i:Gi s x l s nguyn dng th a mn bi ton. Khi , n a chu vi tam gic c tnh b i: p = x 1 + x + 1
2 =
32
x . G i y l di n tch tam gic . p
2
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
3/18
d ng cng th c Heron, ta c:
y = 32x 32x x 32x x + 1 32x x 1 = 14x 3(x 2 4)Suy ra:
4y = x 3(x 2 4) 16y2 = 3 x 2 (x 2 4)Do 16y2 ... 2 3x 2 (x 2 4)
... 2 x ... 2. Nh v y, t n t i k N
sao chox = 2k. Theo :
16y2
= 3 .4k2
(4k2
4) y2 = 3 k 2 (k2 1)
y = k 3(k2 1)Ch r ng: : k, y Z + 3(k2 1) Z
+ . Do t n t i l Z + sao cho:3(k2 1) = l2
R rng l2 ... 3 l = 3m, m Z + . Khi phng trnh tr thnhk2
3m 2 = 1
y chnh l phng trnh Pell lo i I v cng th c nghi m c a n c xc nh b i:
k0 = 1 , m 0 = 0k1 = 2 , m 1 = 1kn +2 = 6kn +1 kn ,n = 0 , 1, 2, ...m n +2 = 6m n +1 m n ,n = 0 , 1, 2, ..
Suy ra:x 0 = 2 , y0 = 1
x 1 = 4 , y1 = 2x n +2 = 4x n +1 xn , n = 0 , 1, 2, ...yn +2 = 4yn +1 yn , n = 0 , 1, 2, ...
V y t t c gi tr c a x th a mn bi ton c xc nh b i dy:
x 0 = 2 , x 1 = 4xn +2 = 4xn +1 xn .n = 0 , 1, 2...
.
3
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
4/18
Bi ton 2 Tm t t c cc s nguyn dng n sao cho trung bnh c ng c a n s chnh phng u tin l m t s chnh phng.L i gi i:B ng qui n p ta ch ng minh c r ng: V i m i S nguyn dng n , ta lunc:
12 + 2 2 + 3 2 + ... + n 2 = n(n + 1)(2 n + 1)
6Suy ra:
12 + 2 2 + 3 2 + ... + n 2
n =
(n + 1)(2 n + 1)6
Theo , ta c n tm n, y
Z + sao cho:(n + 1)(2 n + 1)
6 = y2
n 2 + 3 n + 1 = 6 y2
16n2 + 24 n + 4 = 48 y2
(4n + 3)2
48y2 = 1
t x = 4n + 3 , th th ta thu c:
x 2 48y2 = 1
y chnh l phng trnh Pell lo i I. B ng php th tu n t , ta tm c(7, 1) l nghi m nh nh t c a n. Theo , cng th c nghi m c a phngtrnh Pell ny l:
x 0 = 1 , y0 = 0x 1 = 7 , y1 = 1xk +2 = 14x k +1 xk , k = 0 , 1, 2, ...yk +2 = 14yk +1 yk , k = 0 , 1, 2, ...
B ng qui n p, ta ch ng minh c r ng:
x 2 k 1 (mod 4)x 2 k +1 3 (mod 4)
Ngoi ra:x 2 k +3 = 14x 2 k +2 x 2 k +1 = 14(14x 2 k +1 x 2 k ) x 2 k +1
= 196x 2 k +1 14x 2 k x 2 k +1= 195x 2 k +1 + x2 k +1 14x 2 k x 2 k +1= 194x 2 k +1 x 2 k 1
4
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
5/18
ng th i, v x = 4n + 3 nn n = x 34
Z + , theo : nk = x2 k +1 3
4 n 0 = 1 , n 1 = 337, n k +1 = 194n k n k 1 + 144. V y, t t c gi tr n th a mnbi ton l:n 0 = 1 , n 1 = 337n k +1 = 194n k n k 1 + 144, k = 0 , 1, 2, ...
Bi ton 3 Tm c p s nguyn t p, q th a mn: p2 2q 2 = 1L i gi i:Xt phng trnh Pell lo i I:
x 2 2y2 = 1B ng php th tu n t , ta nh n th y (3, 2) l nghi m nh nh t c a phngtrnh ny ng th i y cng l c p s nh nh t th a mn bi ton. Theo, cng th c nghi m c a phng trnh Pell ny c xc nh b i:
x n = (3 + 2 2)n + (3 2 2)n
2yn =
(3 + 2 2)n (3 2 2)n2 2
Suy ra:
xn + yn = (3 + 2 2)n + (3 2 2)n
2 +
(3 + 2 2)n (3 2 2)n2 2
= ( 2 + 1) 2 n +1 + ( 2 1)2 n +1
2 2p d ng cng th c khai tri n Newton, ta c:
x n + yn = ( 2 + 1) 2 n +1 + ( 2
1)2 n +1
2 2=
2 n +1i =0 C
i2 n +1 ( 2)i + 2 n +1i =0 C i2 n +1 ( 2)i (1)2 n +1
i
2 2=
2 2 n j =0 C 2 j +12 n +1 2 j2 2 =
n
j =0
C 2 j +12 n +1 2 j
= C 12 n +1 +n
j =1
C 2 j +12 n +1 2 j = 1 +
n
j =1
C 2 j +12 n +1 2 j 1 (mod 2)
5
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
6/18
i u ny ch x y ra khi p, q khc tnh ch n l hay ni cch khc phng trnh cho v nghi m n u min{ p, q } > 2. V y, (3, 2) l nghi m duy nh t c a biton.Bi ton 4 Tm t t c cc s t nhin n sao cho 2n + 1 v 3n + 1 u
l cc s chnh phng.L i gi i: t d = gcd(2 n + 1 , 3n + 1) , khi :
d | 2n + 1d | 3n + 1
d | 6n + 3d | 6n + 2
d | 1 d = 1
i u ny cho th y 2n + 1 , 3n + 1 ng th i l cc s chnh phng khi v chkhi t n t i y Z + sao cho:
(2n + 1)(3 n + 1) = y2
6n2 + 5 n + 1 = y2
144n2 + 120n + 24 = 24 y2
(12n + 5)2
24y2 = 1
t x = 12n + 5 , phng trnh tr thnh:
x2
24y2
= 1y chnh l phng trnh Pell lo i I, v 24 khng ph i l s chnh phngnn phng trnh ny ch c ch n c nghi m v cng th c nghi m c a n ccho b i:
x 0 = 1 , y0 = 0x 1 = 5 , y1 = 1xk +2 = 10x k +1 xk , k = 0 , 1, 2, ...yk +2 = 10yk +1 yk , k = 0 , 1, 2, ...
B ng qui n p ta ch ng minh c x2 k +1 5 (mod 12), do :n k =
x2 k +1 512Ngoi ra:
x 2 k +3 = 10x 2 k +2 x 2 k +1= 10(10x 2 k +1 x 2 k ) x 2 k +1= 99x 2 k +1 10x 2 k= 98x 2 k +1 + (10x 2 k x 2 k 1 ) 10x 2 k= 98x 2 k +1 x 2 k 1
6
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
7/18
Suy ra: nk +1 = 98n k
n k 1 + 40. V theo t t c gi tr n th a mn bi
ton l:
n 0 = 0 , n 1 = 40n k + = 98n k n k 1 + 40, k = 0 , 1, 2, ...Nh n xt: V i cch lm tng t nh bi ton 4, ta c th gi i quy t cbi ton sau:Bi ton (Vi t Nam TST 2013):1. Ch ng minh r ng t n t i v h n s nguyn dng t sao cho 2012t + 1 v2013t + 1 u l cc s chnh phng.2. Xt m, n l cc s nguyn dng sao cho mn + 1 v (m + 1) n + 1 u l
cc s chnh phng. Ch ng minh r ng n chia h t cho 8(2m + 1)Bi ton 5 Ch ng minh r ng t n t i v h n s nguyn dng x, y, z sao
cho:x 2 + y3 = z 4
L i gi i:B : T n t i v h n s nguyn dng n, k sao cho:
n (n + 1)
2 = k2
Ch ng minh b :Bi n i phng trnh (1) v d ng tng ng:
(2n + 1) 2 8k2 = 1
t m = 2n + 1, phng trnh (1) tr thnh m 2 8k2 = 1 . y chnh lphng trnh Pell lo i I v cng th c nghi m c a n c cho b i:m 0 = 1 , k 0 = 0
m 1 = 3 , k 1 = 2m l+2 = 6m l+1 m lkl+2 = 6kl+1 kl
Ngoi ra, ta th y m l 1 (mod 2) nn gi tr n th a mn b c chob i: n 0 = 0 , n 1 = 1n l+2 = 6n l+1 n l + 2 , l = 0 , 1, 2, ...
7
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
8/18
Dy s ny ch ng t kh ng nh c a b l ng. B c ch ng minh.Tr l i bi ton, B ng qui n p ta d dng ki m tra c r ng v i m i nnguyn dng, ta lun c:
13 + 2 3 + 3 3 + ... + n 3 =n (n + 1)
2
2
[13 + 2 3 + 3 3 + ... + ( n 1)
3 ] + n 3 =n (n + 1)
2
2
(n 1)n
2
2
+ n 3 =n (n + 1)
2
2
T y, p d ng b trn, ta ch n
x = n(n + 1)
2y = n
z 2 = n(n + 1)
2
R rng y chnh l ba b s th a mn bi ton. T suy ra pcm.
Bi ton 6 Ch ng minh r ng t n t i v h n s nguyn dng x, y sao cho:x + 1
y +
y + 3x
= 6
L i gi i:Phng trnh cho tng ng v i:
x 2 + (1 6y)x + y(y + 3) = 0Xem y nh m t phng trnh b c hai n x tham s y, ta c:
= (1 6y)2
4y(y + 3) = 32 y2
24y + 1By gi ta nh n th y r ng phng trnh cho c v h n nghi m nguyndng khi v ch khi t n t i v h n s nguyn dng y, k th a mn:
32y2 24y + 1 = k2
64y2
48y + 2 = 2 k2
(8y 3)2
2k2 = 7
8
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
9/18
t m = 8y
3, phng trnh tr thnh:
m 2 2k2 = 7 ()
Xt phng trnh Pell lo i I: m 2 2k 2 = 1 , d th y phng trnh Pell nynh n nghi m nh nh t l (3, 2), b ng php th tu n t ta tm c (3, 1) lnghi m c s c a (). Theo , ta xt dy (x n ), (yn ):
x 0 = 3 , y0 = 2xn +1 = 3x n + 4yn , n = 1 , 2, 3, ...yn +1 = 2xn + 3 yn , n = 1 , 2, 3, ...
ng th i:
x 2n +1 2y2n +1 = (3 xn + 4 yn )
2
2(2x n + 3 yn )2 = x 2n 2y
2n = ... = x
21 2y
21 = 7
i u ny ch ng t phng trnh m 2 2k2 = 7 c v h n nghi m nguyndng. Ngoi ra ta cn nh n th y x2 k 3 (mod 8), th t v y ch r ng:xn +1 = 3x n + 4 yn
= 9 x n 1 + 12yn 1 + 4 yn= 9 x n 1 + 8 yn 1 + 4(yn + yn 1 )
= 9 x n 1 + 8 yn 1 + 8(xn 1 + 2 xn 1 ) xn 1 (mod 8)Nh v y,
x 2 k x 2 k 2 ... x 2 x 0 3 (mod 8)i u ny cho th y t n t i v h n y, k Z + sao cho:
(8y 3)2
2k2 = 7
T d dng suy ra pcm.
Bi ton 7 (Anh 2007) Ch ng minh r ng t n t i v s nguyn dng m, nth a mn :m + 1
n +
n + 1m
l m t s nguyn L i gi i: t m + 1
n +
n + 1m
= k (k Z + . Bi n i phng trnh v d ng:m 2 + m (1 kn ) + n
2 + n = 0
9
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
10/18
Phng trnh ny c
= (1 kn )2 4(n 2 + n) = ( k2 4)n 2 2n (k + 2) + 1. Ch n k = 4. Ta c n ch ng minh t n t i v s s nguyn dng n sao cho = 12 n 2 12n + 1 l s chnh phng. Hay phng trnh:
12n 2 12n + 1 = t2
3(4n2
4n + 1) 2 = t2
t 2 3(2n 1)
2 = 2c v s nghi m nguyn dng.Ta xt hai dy (xn ), (yn ) c cho b i:
x 0 = 1 , y0 = 1xn +1 = 2xn + 3 ynyn +1 = xn + 2 yn
Khi y ta c :
x 2n +1 3y2n +1 = (2 x n + 3 yn )
2
3(xn + 2 yn )2 = x 2n 3y
2n = ... = x
20 3y
20 = 2
i u ny ch ng t phng trnh d ng:
X 2 3Y 2 = 2 (X = t, Y = 2n 1)
c v h n nghi m nguyn dng (xk , yk ) v i x k , yk l s h ng b t k c a haidy (xn )(yn )Ch r ng, ta c :
m = 4n 1 t
2Nn m nguyn th t ph i l . ng th i, b ng qui n p ta d dng ch ngminh c r ng c v s s h ng c a dy (xn ), (yn ) l s l . Nh v y phngtrnh:
m + 1n
+ n + 1
m = 4
c v h n nghi m nguyn dng. Bi ton c gi i quy t.Nh n xt: Khi tham kh o l i gi i trn, b n c s khng kh i th c m cr ng: "T i sao l c th l a ch n hai dy (xn ), (yn ) nh trn. Ph i chng ldo tnh c ?" Xin tr l i lun r ng l khng ph i tnh c , t t c u c s px p theo m t tr t t ring c a n c . Ta c phng php ch n ra cc dy(x n ), (yn ) nh sau :Xt phng trnh nghi m nguyn c d ng :
X 2 kY 2 = m (1)
10
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
11/18
trong m l s nguyn v k l s nguyn dng khng chnh phng.N u (1) c nghi m nguyn dng l (A, B ). Xt phng trnh Pell d ngX 2 kY 2 = 1 c nghi m nguyn dng l (C, D ).Ta xt cc dy :
x 0 = A, y 0 = Bxn +1 = C x n + kDy nyn +1 = Dx n + Cyn
ng th i:
x 2n +1 ky 2n +1 = x 2n ky 2n = ... = x 20 ky 20 = m
cho nn phng trnh (1) ch c ch n c nghi m.II. Phng trnh Markov:
Phng trnh Markov c i n l phng trnh nghi m nguyn c d ng:
x 21 + x22 + x
23 + ... + x
2n = kx 1 x 2 x 3 ...x n (II)
Trong n, k l cc tham s nguyn dng.
Tnh ch t:1. N u phng trnh (II) c nghi m th n s c r t nhi u nghi m. Xem (II)
nh m t phng trnh b c hai n xn , cc s x1 , x 2 ,...,x n 1 l tham s . Khi:x 2 kx 1 x 2 ...x n 1 .x + x
21 + x
22 + ... + x
2n 1 = 0
G i x0 = y l nghi m th hai c a phng trnh ny. Theo nh l Vite tac:
x+ y = kx 1 x 2 ...x n 1 y = kx 1 x 2 ...x n 1xn = x21 + x22 + ... + x2n 1
x n(II.1)
Ch r ng u < x n khi v ch khi:
x21 + + x
2n 1 kx 1 x n
1 (II.2)Qu trnh ny c th th c hi n v i m i bi n s x j trong vai tr c a xn .Nhng ch i v i m t bi n - bi n l n nh t l c th x y ra (II.2) v ta thu c nghi m m i (x 1 , x 2 , . . . , x n ) nh hn nghi m c (th t theo t ng ccbi n). Nh v y, theo a s l cc nghi m tng ln v ta c cy nghi m.Ti p theo, tr nh ng tr ng h p c bi t, ta s gi s r ng x 1 x 2 xn . Ta s ni nghi m (x 1 , x 1 , , xn ) l nghi m g c (nghi m c s ), n u
x 21 + + x2n 1 x
2n 2xn kx 1 x n 1 (II.3)
11
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
12/18
(t nghi m ny, t t c cc nhnh cy i n cc nghi m bn c nh, u tng)2.N u phng trnh (II) c nghi m nguyn dng th n c nghi m g c.3. N u n > 2, (x 1 , x 2 , , x n )) l nghi m g c, ngoi ra, x1 x 2 x n .Khi
x 1 xn 2 2(n 1)
k .
4. N u x1 x2 xn l cc s nguyn dng b t k tho mn i uki n 1 < x 2n x 21 + + x2n 1 , th t s R =
x21 + + x2nx 1 x 2 xn
khng v t qun + 3
2 ..
NH L: N u phng trnh (II) c nghi m v n = k, th n 2k 3 khin 5 v n > 4k 6 khi n = 3 , n = 4 .* Phng php Vite Jumping: nh l Vite: Xt phng trnh b c hai ax 2 + bx + c = 0 , a = 0 c hainghi m x1 , x 2 . Khi :
x 1 + x2 = ba
x 1 x 2 = ca
nh l o Vite: Xt tam th c b c haif (x) = ax 2 + bx + c, a
= 0 . G i
x 1 , x 2 l hai nghi m c a f (x). Khi , m t s th c th a mn x1 < < x 2khi v ch khi a.f ( ) < 0.
Chng ta b t u v i bi ton sau:
Bi ton 8 (IMO 1988) Cho a, b l cc s nguyn dng th a mn k =a 2 + b2
ab + 1 l m t s nguyn. Ch ng minh r ng k l m t s chnh phng.
L i gi i:Gi s k t lu n bi ton khng ng. Trong t p h p t t c cc s nguyndng (a, b ) th a mn bi ton, ta ch n ra hai ph n t a, b sao cho t ng a + bl nh nh t. Khng gi m tnh t ng qut, gi s a b > 0. Xt phng trnhb c hai n x:
x 2 + ( bkb)x + b2
k = 0R rng, phng trnh ny nh n m t nghi m l a. G i nghi m cn l i l x0 .Theo nh l Vite, ta c:
x 0 + a = kbbx 0 .a = b2 k
12
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
13/18
T y, ta d dng suy ra c r ng x0
Z + .
N u x0 < 0 th x0 1, suy ra:x 2 (bk b)x + bk x
2 + ( bk b) + b2
k > 0, mu thu n N u x0 = 0 th k = b2 , mu thu n. N u x0 > 0 th (x 0 , b) l m t c p s th a mn bi ton. V lc ny:
x 0 + b = b2 k
a + b 0 k(1 b2 ) + 2 b2 > 0
13
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
14/18
V b > 1
b2
1 > 0
b
2, lc ny ta c:
k < 2b2
b2 1 =
2
1 1b2
2
1 14
= 83
(1)
M t khc, ta l i c:1k
= ab 1a 2 + b2
ab 12ab
= 12
1ab
= 12 k > 2 (2)
T (1) v(2) suy ra i u mu thu n. Tm l i, ta c k = 5 l gi tr duy nh tth a mn bi ton (pcm).
Bi ton 10 (VMO 2012) Xt cc s t nhin l a, b th a mn a | b2 + 2 v b | a 2 + 2 . Ch ng minh r ng a, b l cc s h ng c a dy (x n ) c cho b i:
x 1 = x 2 = 1xn +2 = 4x n +1 x n
L i gi i:Ta c:
a
| b2 + 2
b | a 2 + 2 ab | (a 2 + 2)( b2 + 2) ab | (a 2 b2 + 2 a 2 + 2 b2 + 4)
Do a, b l nn ta c ngay ab | a 2 + b2 +2 . Tng t , ta cng c n u ab | a 2 + b2 +2th: a | b2 + 2b | a 2 + 2
. T c l:
a | b2 + 2b |
a 2 + 2 ab | a
2 + b2 + 2 ()
Trong cc ph n t (a, b) th a mn (), ta ch n ra m t c p (a, b ) sao cho a + bl nh nh t. Khng m t tnh t ng qut, gi s a b Xt phng trnh b chai n x sau:x 2 kbx + b
2 + 2 = 0R rng phng trnh ny nh n m t nghi m l a , g i nghi m kia l x 0 . Theo nh l Vite, ta c:
x 0 + a = bkx 0 .a = b2 + 2
14
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
15/18
Ch r ng a l nh nh t, cho nn x0
a , suy ra:
x 0 + a 2a kb 2a ab
k2
N u trong hai s a, b c m t s b ng 1, gi s b = 1 th ka = a 2 +3 k = 4. N u min{a, b} > 1, th a b 2 nn:
k = ab
+ ba
+ 2ab
k2
+ 1 + 12 k 3
M t khc, theo AM-GM, ta c:
kab = a2
+ b2
+ 2 2(ab + 1) k 3Suy ra k = 3, v a2 + b2 + 2 = 3 ab. i u ny ch ng t r ng trong hai s a, bph i c m t s chia h t cho 3. Gi s 3 | b th th b 3. N u a = 1 th dth y ngay i u mu thu n, suy ra:
a 2 ab 6N u nh v y, th:
3 = ab +
ba
+ 2ab
32
+ 1 + 26
V l
V y ch c th l k = 4, t c l
a 2 + b2 + 2 = 4 ab ()
Gi s (y0 , y1 ) l m t c p s b t k th a (). Gi s y0 > y 1 , n u y0 = 1 thy1 = 1 t c l t n t in y0 = x1 , y1 = x 2 . Do , ta ch c n xt v i tr ngh p y0 , y1 > 1.Ch n c p (y1 , y2 ) = ( y1 , 4y1 y0 ), r rng y cng l m t c p s th a mn(). Lc ny ta ch t i 4y1 y0 < y 0 nn
y1 +
y2 =
y1 + (4
y1
y0 )
< y1 +
y0
Tng t , ta cng ch n c c p (y2 , y3 ) = ( y2 , 4y2 y1 ) cng th a () vy2 + y3 < y 1 + y2 < y 0 + y1 .Ti p t c qu trnh ny, ta c:
... < y i + yi +1 < ... < y 1 + y2 < y 1 + y0
M t khc, y1 + y0 > 2 nn t n t i k N sao choyk + yk +1 = 2 yk = yk +1 = 1
15
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
16/18
T c l: yk = x 2 , yk +1 = x 1 . V nh v y, (yn ) c xc nh b i:
yo = y1 = 1yn +2 = 4yn +1 yn
Theo , ta c: xn +1 = yn . Bi ton c ch ng minh.
Bi ton 11 Xt phng trnh x2 + y2 + 1 = kxy .a) Tm t t c cc s k nguyn dng sao cho phng trnh trn c nghi m nguyn dng (x, y ).b) V i cc gi tr k tm c, hy tm t t c cc nghi m nguyn dng c a phng trnh.
L i gi i:Trong t p h p cc gi tr (x, y ) th a mn x
2 + y2 + 1xy Z ta ch n ra hai gi
tr (X, Y ) sao cho X + Y l nh nh t. Gi s lun X Y . Xt phng trnh:t 2 ktY + Y
2 + 1 = 0
D th y phng trnh ny c nghi m t1 = X , g i nghi m cn l i l t0 . Theo nh l Vite :
t 0 + X = kY t 0 X = Y 2 + 1T y d th y t0 cng nguyn dng, v tnh nh nh t c a X + Y nnt 0 X .Suy ra :
kY = t 0 + X 2X X Y
k2
V X, Y nguyn dng nn X, Y 1. Nh v y:
k = X Y +
Y X +
1XY
k2 + 1 + 1 k 4
D u b ng x y ra khi v ch khi: X = Y, 2X = kY, X = Y = 1, mu thu n.Nh v y k 3. Hn n a theo AM-GM ta d th y k 3.
V y k = 3. Th l i v i k = 3 th (x, y ) = (1 , 1) l m t nghi m c a phngtrnh.
b) Ta tm t t c cc nghi m c a phng trnh:
16
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
17/18
x 2 + y2 + 1 = 3 xy (1)Xt dy s (un ) xc nh b i:
u0 = 1 , u 1 = 1un +1 = 3un u n 1 , n 1
Ta ch ng minh r ng (x, y ) l c p s nguyn dng b t k th a (1) khi v chkhi t n t i n th a x = xn , y = xn +1 .Th t v y, b ng qui n p ta d ki m tra c (xn , x n +1 ) th a (1) v i m i n.G i (w0 , w 1 ) l m t c p s nguyn dng b t k th a (1). N u w0 = 1 thw1 = 1, t c t n t i n = 0 w0 = u0 , w1 = w1 . Xt w0 , w1 > 1, gi s w0 > w 1 .Khi ta ch n w2 = 3w1 w0 . D th y w2 nguyn dng v c p (w1 , w2 ) =(w1 , 3w1 w0 ) lc ny cng th a (1). r ng ta c:
w2 = 3w1 w0 = w21 + 1
w0< w 0
Suy ra:w2 + w1 < w 1 + w0
Hon ton tng t ta ch n c c p (w2 , w3 ) = ( w2 , 3w2
w1 ) cng
th a w3 nguyn dng v w3 + w2 < w 2 + w1 .
C ti p t c qu trnh ny, ta c:
... < w i+1 + wi < ... < w 2 + w1 < w 1 + w0
Nhng w1 + w0 > 2 nn ph i t n t i k sao cho:
wk + wk +1 = 1 wk = u 1 = 1 , wk +1 = u 0 = 1T :
wk 1 = 3wk wk +1 = 3u 1 u 0 = u 2wk 2 = 3wk 1 wk = 3u 2 u 1 = u 3. . .w1 = 3w2 w3 = 3uk 1 uk 2 = u kw0 = 3w1 w2 = 3uk 3uk 1 = uk +1
Nh v y v i c p (w0 , w 1 ) b t k th t n t i n = k (w1 , w0 ) = ( u k , u k +1 ).Nh v y, t t c cc nghi m c a phng trnh l (x, y ) = ( u n , u n +1 ) v i dy(u n ) xc nh nh trn.
17
8/10/2019 Phng Php Gen trong gii phng trnh nghim nguyn - Phan nh Trung
18/18
Bi t p ngh :
1. Tm t t c cc gi tr nguyn dng p phng trnh x 2 + y2 + z 2 = pxyz c nghi m nguyn dng
2. (VMO 2002) Tm t t c cc gi tr nguyn dng n sao cho phngtrnh x + y + u + v = n xyuv c nghi m nguyn dng.3. (MOCP 03) Tm t t c cc gi tr nguyn dng n sao ch phngtrnh (x + y + z )2 = nxyz c nghi m nguyn dng.
4. (i Loan 1998) H i phng trnh x2
+ y2
+ z 2
+ u2
+ v2
= xyzuv 65c nghi m nguyn l n hn 1998 hay khng?5. (M 2002) Tm cc c p s (m, n ) nguyn dng sao cho m
2 + n 2
mn 1 l
m t s nguyn.
6. Tm s nguyn dng n nh nh t th a mn 19n + 1 v 95n + 1 ul cc s chnh phng.
Ti li u tham kh o:[1]: Phng trnh nghi m nguyn - Phan Huy Kh i.[2]: Phng trnh Diophant - Tr n Nam Dng[3]: nh l Vite v ng d ng - Tr n m nh Sang[4]: M t s ti li u t internet: diendantoanhoc.net, mathvn.com, mathscope.org,artofproblemsolving.com,...
18