1

O P Š T I N A D A N I L O V G R A D

PLAN UPRAVLJANJA OTPADOM

za period 2010 - 2014. godine

mart 2010. godine

2

S A D R Ž A J

1 . UVOD

1.1.Cilj lokalnog plana........................................................................................................4

1.2.Ukratko o zakonu, Strateškom master planu i Planu upravljanja otpadom

u Crnoj Gori za period 2008-2012................................................................................5

2. PRAVNI OKVIR

2.1.Nacionalni propisi.........................................................................................................7

2.2. Zakonodavstvo u EU....................................................................................................8

2.3.Osnovni principi upravljanja otpadom.........................................................................13

3. OPŠTI PODACI O OPŠTINI DANILOVGRAD

3.1.Geografski poloţaj.......................................................................................................15

3.2.Geologija......................................................................................................................15

3.3.Hidrologija...................................................................................................................16

3.4.Klima............................................................................................................................16

3.5.Biodiverzitet.................................................................................................................17

3.6.Stanovništvo i naselja...................................................................................................17

3.7.Privreda i industrija......................................................................................................17

3.8.Infrastruktura................................................................................................................18

4. OCJENA STANJA UPRAVLJANJA OTPADOM

Vrste, količine i mjesto nastanka otpada.............................................................................19

4.1.Komunalni otpad...........................................................................................................19

4.2.Industrijski otpad...........................................................................................................25

4.3.Gradjevinski otpad.........................................................................................................25

4.4.Metalni otpad................................................................................................................26

4.5. Medicinski otpad.........................................................................................................26

4.6.Ţivotinjski, veterinarski otpad.......................................................................................26

4.7.Posebne vrste otpada......................................................................................................27

4.7.1.Otpadna ulja.............................................................................................................27

4.7.2.Otpadna vozila.........................................................................................................27

4.7.3.Baterije i akumulatori..............................................................................................28

4.7.4.Otpadne gume..........................................................................................................28

4.7.5.Otpadna elektronska i električna oprema.................................................................28

4.7.6.Ambalaţa i ambalaţni otpad....................................................................................28

5. PLAN UPRAVLJANJA OTPADOM ZA PERIOD 2010. – 2014. GODINE

5.1.Procjena budućih količina otpada za opštinu Danilovgrad............................................29

5.2.Program sakupljanja otpada iz domaćinstava i proizvoĎača otpada

koji ne podlijeţu obavezi donošenja plana ....................................................................30

5.3. Program sakupljanja opasnog otpada iz domaćinstava i proizvoĎača otpada

koji ne podlijeţu obavezi donošenja plana .....................................................................31

5.4. Institucionalne promjene ...............................................................................................31

5.4.1.Podjela odgovornosti ................................................................................................32

5.4.2.Pregled organizacione strukture sistema upravljanja otpadom ................................32

5.5. Načini upravljanja otpadom...........................................................................................33

3

5.5.1.Plan upravljanja komunalnim otpadom....................................................................33

5.5.2.Plan upravljanja gradjevinskim otpadom.................................................................34

5.5.3.Plan upravljanja poljoprivrednim otpadom..............................................................34

5.5.4.Plan upravljanja posebnim vrstama (tokovima ) otpada..........................................35

5.6.Objekti i postrojenja.......................................................................................................35

5.6.1.Zeleno ostrvo............................................................................................................35

5.6.2. Reciklaţna dvorišta.................................................................................................35

5.6.3. Pretovarne i transfer stanice ...................................................................................37

5.7. Mjere za sprečavanje nastajanja otpada ili smanjenje količina

otpada i negativnog uticaja za ţivotnu sredinu .............................................................38

5.8. Sanacija smetlišta na lokacijama koje nisu za to predvidjene.......................................39

6. FINANSIJSKA ANALIZA – SREDSTVA POTREBNA ZA

REALIZACIJU PLANA .................................................................................................40

7. RAZVIJANJE JAVNE SVIJESTI.................................................................................41

ZNAČENJE IZRAZA.........................................................................................................42

4

1. UVOD

1.1. Cilj lokalnog plana

Lokalni Plan upravljanja otpadom u opštini Danilovgrad za period 2010-2014. godine (u daljem

tekstu Plan) donosi se na osnovu člana 17 Zakona o upravljanju otpadom („Sluţbeni list RCG“,

broj 80/05 i „Sluţbeni list CG“, broj 73/08). Osnovni cilj plana je da doprinese odrţivom

upravljanju otpadom u opštini i to putem selektovanja, sakupljanja, privremenog skladištenja,

prevoza, obrade i odlaganja otpada.

Savremeni način upravljanja otpadom podrazumijeva:

- poštovanje principa upravljanja otpadom

- poštovanje zakona i regulativa iz ove ove oblasti

- savremene tehnike, metode i opremu

- odvajanje otpada na mjestu nastanka

- smanjenje opasnosti od zagaĎenja

- smanjenje produkcije otpada

- povećanje količine sakupljenog otpada

- povećanje količine otpada za ponovnu upotrebu

- smanjenje količine deponovanog otpada

- uklanjanje nelegalnih smetlišta

- sanacija postojećih odlagališta

- edukacija i razvijanje javne svijesti.

Na osnovu gore navedenih stavki ovaj plan će sadrţati:

- rezime domaćeg zakonodavstva i Direktiva EU

- obradu prikupljenih podataka i analizu postojećeg stanja

- planove za buduće aktivnosti upravljanja otpadom

- finansijske analize i ekonomske mogućnosti za realizaciju plana.

5

Plan predvidja povećanje nivoa sakupljanja otpada i povećanje nivoa korišćenja i reciklaţe

otpada. Mjere navedene u ovom planu će omogućiti pravilno odlaganje otpada na regionalnoj

deponiji „Livade“ u Podgorici definisanoj Planom upravljanja otpadom u Crnoj Gori za period

od 2008-2012. godine („Sl. list CG“, br. 16/08).

TakoĎe će doprinijeti redukciji količine komunalnog i komercijalnog otpada koji se odlaţe na

deponije i povećanju količine koja se sakuplja u cilju reciklaţe. Plan se većim dijelom odnosi na

komunalni čvrsti otpad, ali nisu izostavljene ni ostale vrste otpada.

1.2. Ukratko o zakonu, Strateškom master planu i Planu upravljanja otpadom u Crnoj Gori

za period 2008-2012. godine

Zakon o upravljanju otpadom, koji je usvojila Skupština Crne Gore (“Sluţbeni list RCG“, broj

80/05 i „Sluţbeni list CG“, broj 73/08), primjenjuje se od 1. januara 2010. godine. Ovaj zakonski

akt je osnovna smjernica u izradi i implementaciji lokalnih planova upravljanja otpadom, pa tako

i plana za opštinu Danilovgrad. Ovim zakonom ureĎuju se vrste i klasifikacija otpada, planiranje

upravljanja otpadom, obezbjeĎenje uslova za postupanje sa otpadom, prava, obaveze i

odgovornosti pravnih i fizičkih lica u upravljanju otpadom, uslovi i postupak izdavanja dozvola,

nadzor i druga pitanja od značaja za upravljanje otpadom.

Iz zakona izdvajamo sledeće bitne članove:

- čl. 17 - propisuje donošenje lokalnih planova kao i osnovni koncept sadrţaja ovih planova

- čl. 20 - definiše sprovoĎenje plana upravljanja otpadom

- čl. 21 - odreĎuje zajedničko upravljanje otpadom izmeĎu više opština

- čl.22 -glasi: „ProizvoĎač otpada duţan je da izradi plan upravljanja otpadom, ako na

godišnjem nivou proizvodi više od 200 kg opasnog otpada ili više od 40 t neopasnog otpada.

Jedinica lokalne samouprave moţe obavezati proizvoĎača otpada da dostavi podatke o

proizvedenom otpadu i načinu upravljanja otpadom, ukoliko na godišnjem nivou proizvede više

od 10 t neopasnog otpada“.

U okviru ovog zakona definisano je tretiranje posebnih vrsta opasnog otpada, dok će u okviru

ovog plana glavni akcenat biti stavljen na komunalni čvrsti otpad. Medicinski opasni otpad, biće

tretiran u skladu s podzakonskim aktom koji će urediti ova pitanja.

Strateški master plan za upravljanje otpadom na drţavnom nivou (u daljem tekstu SM plan),

jedna je od bitnih smjernica za izradu kako nacionalnog, tako i ovog plana. SM planom su

odreĎeni strateški ciljevi, strateška načela, nacionalna politika upravljanja otpadom, sadašnji

status upravljanja otpadom, predviĎanja stvaranja otpada, strategija upravljanja otpadom,

upravljački planovi, institucionalni i zakonodavni okvir, javne konsultacije i učešća,

implementacija SM plana.

Imajući u vidu politiku Vlade Crne Gore o odrţivom razvoju i integralnom, odrţivom

upravljanju otpadom, bitno je navesti neke od dokumenata donesenih od strane Vlade, po kojima

se upravlja i ovaj plan.

6

Prije svega treba navesti Plan upravljanja otpadom u Crnoj Gori za period od 2008-2012. godine

koji sadrţi:

- ocjenu stanja upravljanja otpadom

- ciljeve upravljanja otpadom

- dugoročne i kratkoročne mjere u upravljanju otpadom u planskom periodu sa dinamikom

realizacije

- okvirna finansijska sredstva za izvršenje plana

- način realizacije i subjekte odgovorne za realizaciju

- razvijanje javne svijesti o upravljanju otpadom.

Osnovni zadatak Plana upravljanja otpadom u Crnoj Gori za period 2008-2012. godine je

sprovoĎenje glavnih strateških odrednica upravljanja otpadom na teritoriji Crne Gore i to:

- uspostavljanje integralnog sistema upravljanja otpadom koji se zasniva na povećanju

količine otpada koji se sakuplja, smanjenju količine otpada koji se odlaţe, uvoĎenju

reciklaţe

- sanacija i zatvaranje postojećih odlagališta

- sanacija „crnih tačaka“, odnosno lokacija visoko opterećenih otpadom

- razvoj i uspostavljanje meĎuopštinskih (regionalnih) sanitarnih deponija s obradom otpada

prije konačnog zbrinjavanja ili odlaganja.

Ovim planom je propisana odgovornost lokalne samouprave za razvoj i primjenu politike

upravljanja otpadom na lokalnom nivou kroz:

- usvajanje programa i planova upravljanja otpadom na svojoj teritoriji

- zajedničke programe izmeĎu dvije ili više opština

- procjena proizvodnje otpada

- plan sakupljanja i transporta

- plan tretmana

- plan odlaganja

- smanjenje proizvodnje otpada

- poboljšanje, odnosno osposobljavanje javnih komunalnih preduzeća

- unapreĎivanje sistema dozvola.

Pored navedenih planova i drugih dokumenata, za izradu ovog plana koristimo i Nacionalnu

strategiju odrţivog razvoja Crne Gore, kao i ostalu literaturu koja se bavi ovom tematikom, a

koristi u izradi plana.

7

2 . PRAVNI OKVIR

2.1. Nacionalni propisi u oblasti upravljanja otpadom

Shodno čl.17 Zakona o upravljanju otpadom ( "Sl.list RCG", br. 80/05 i „Sl.list CG“, br. 73/08),

Lokalni plan upravljanja otpadom mora biti usklaĎen sa Nacionalnim planom upravljanja

otpadom koji predstavlja planski dokument višeg reda. Iz tog razloga Lokalni plan upravljanja

otpadom u pogledu pravne regulative mora se oslanjati na postojeće zakonodavstvo koje se bavi

ovom problematikom i koje predstavlja pravni okvir i Nacionalnog plana upravljanja otpadom.

Oblast upravljanja otpadom je regulisana u okviru sledećih propisa:

● Zakoni:

- Zakon o upravljanju otpadom ("Sl.list RCG", br. 80/05 i „Sl.list CG“, br. 73/08)

- Zakon o komunalnim djelatnostima („Sl. list RCG“, br. 12/95)

- Zakon o ţivotnoj sredini ( „Sl. list CG“, br. 48/08) )

- Zakon o integrisanom sprečavanju i kontroli zagaĎivanja ţivotne sredine ("Sl.list

RCG", br. 80/05)

- Zakon o procjeni uticaja na ţivotnu sredinu ("Sl.list RCG", br. 80/05)

- Zakon o strateškoj procjeni uticaja na ţivotnu sredinu ("Sl.list RCG", br. 80/05)

- Zakon o vodama ("Sl.list RCG", br. 27/07)

- Zakon o zaštiti prirode ("Sl.list RCG", br. 36/77, 39/77 i 02/89)

- Zakon o kvalitetu vazduha ("Sl.list RCG", br. 48/07)

● Uredbe i drugi propisi:

- Uredba o kriterijumima, visini i načinu plaćanja posebne naknade za upravljanje otpadom

(„Sluţbeni list CG“, br. 11/09),

- Uredba o načinu i postupku davanja električnih i elektronskih proizvoda na trţište, osnivanja

sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade otpada od električnih i elektronskih proizvoda i

rada tog sistema;

- Uredba o načinu i postupku prijave stavljanja vozila na trţište, osnivanja sistema

preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadnih vozila i rada tog sistema,

- Uredba o načinu i postupku prijave stavljanja ambalaţe i upakovanih proizvoda na trţište,

osnivanja sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadne ambalaţe i rada tog sistema;

- Uredba o načinu i postupku prijave stavljanja guma na trţište, osnivanja sistema

preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadnih guma i rada tog sistema,

- Uredba o načinu i postupku prijave stavljanja proizvoda na trţište, osnivanja sistema

preuzimanja, sakupljanja i obrade istrošenih baterija i akumulatora i rada tog sistema.

- Uredba o projektima za koje se vrši procjena uticaja na ţivotnu sredinu ("Sl. list RCG", br.

20/07)

- Uredba o visini naknada, načinu obračuna i plaćanja naknada zbog zagaĎivanja ţivotne

sredine ("Sl.list RCG", br. 26/97, 9/00 i 52/00)

- Pravilnik o klasifikaciji otpada i o postupcima njegove obrade, prerade i odstranjivanja

(»Sluţbeni list CG«, broj 68/09).

8

- Pravilnik o bliţim karakteristikama lokacije, uslovima izgradnje, sanitarno - tehničkim

uslovima, načinu rada i zatvaranja deponija za otpad, stručnoj spremi, kvalifikacijama

rukovodioca deponije i vrstama otpada i uslovima za prihvatanje otpada na deponiju

(»Sluţbeni list CG«, broj 84/09).

- Pravilnik o bliţim uslovima koje treba da ispunjava komunalni kanalizacioni mulj,

količine, obim, učestalost i metode analize komunalnog kanalizacionog mulja za

dozvoljene namjene i uslovima koje treba da ispunjava zemljište planirano za njegovu

primjenu primjenu (»Sluţbeni list CG«, broj 89/09).

- Pravilnik o kriterijumima za izbor lokacija, načina i postupku odlaganja otpadnih materija

("Sl.list RCG", br. 56/00)

- Pravilnik o sadrţini elaborata o procjeni uticaja na ţivotnu sredinu ("Sl. list RCG", br. 4/07).

● Ostalo:

- Nacionalna politika upravljanja otpadom (februar 2004. godine)

- Strateški master plan upravljanja otpadom na republičkom nivou (decembar 2004. godine)

- Plan upravljanja otpadom u Crnoj Gori u periodu 2008-2012. godine (2008)

- Prostorni plan i dokument Sektorska studija upravljanja otpadom (jul 2005. godine)

kojom je ova oblast obraĎena za potrebe izrade Prostornog plana Crne Gore za

period do 2020. godine.

2.2. Zakonodavstvo u EU u oblasti upravljanja otpadom

Imajući u obzir pridruţivanje Crne Gore Evropskoj Uniji, neophodno je usaglašavanje

nacionalnog zakonodavstva sa zakonodavnim okvirom EU u svim sektorima. Odredbe Zakona o

upravljanju otpadom su preduslov da se oblast upravljanja otpadom reguliše u skladu sa

direktivama i standardima koji vaţe u zemljama članicama EU.

Najvaţnije evropske direktive u sektoru upravljanja otpadom su:

- Okvirna direktiva o otpadu 2006/12/EC

- Direktiva o otpadu 2008/98/EC

- Direktiva o deponijama 1999/31/EC

- Direktiva o opasnom otpadu 91/689/EEC, sa dodacima 94/31/EC,166/2006

- Direktiva o mulju s ureĎajima za prečišćavanje otpadnih voda 86/278/EEC

- Direktiva o spaljivanju otpada 2000/76/EC

- Direktiva o ambalaţi i ambalaţnom otpadu 94/62/EC, sa dodacima

- 2005/20/EC, 2004/12/EC, 1882/2003

Osnovne direktive zakonodavstva EU u oblasti upravljanja otpadom koje su uključene u Zakon o

upravljanju otpadom su:

- Direktiva Savjeta 75/442/EEC o otpadu (Okvirna direktiva)

- Okvirna direktiva o otpadu 2006/12/EC

- Direktiva Savjeta 91/156/EEC koja dopunjava Direktivu Savjeta 75/442/EEC,

- Direktiva Savjeta 91/689/EEC o opasnom otpadu

- Direktiva Savjeta 99/31/EC o deponijama otpada

- Direktiva Savjeta 2000/76/EC o spaljivanju otpada

- Direktiva Savjeta 94/62/EC o ambalaţi i ambalaţnom otpadu

9

- Direktiva 2006/66/EC o baterijama i akumulatorima i otpadnim baterijama i akumulatorima i

prestanku vaţenja Direktive 91/157/EEC

- Direktiva Savjeta 75/439/EEC o odlaganju otpadnih ulja

- Direktiva Savjeta 2000/53/EC o otpadnim vozilima

- Direktiva Savjeta 2002/96/EC o otpadu od električne i elektronske opreme.

• Direktiva Savjeta 75/442/EEC o otpadu (Okvirna direktiva)

Cilj Direktive 75/442/EEC je obezbijediti okvir pomoću kojeg bi zemlje članice mogle

kontrolisati sakupljanje i uklanjanje otpada na drţavnom nivou, umjesto lokalno kako je to bilo

ranije. Drţave članice moraju podrţavati redukciju otpada i teţiti smanjenju njegovog

negativnog uticaja kao i podrţavati razvoj čistih tehnologija neophodnih za sprovodjenje

rješavanja problema otpada. One takodje moraju podrţavati iskorišćavanje otpada, a pogotovu

njegovo korišćenje u energetske svrhe.

Drţave članice moraju zabraniti odlaganje i nekontrolisano ispuštanje otpada. One moraju

uspostaviti adekvatnu zajedničku mreţu postrojenja za uklanjanje otpada, uzimajući u obzir

najbolje dostupne tehnologije koje ne iziskuju prekomjerna ulaganja.

Odgovorne drţavne organizacije, u skladu sa direktivom moraju donijeti planove upravljanja

otpadom. Planom treba predvidjeti način uklanjanja i iskorišćavanja otpada kao i posebne vrste

tretmana za odredjene vrste otpada.

Planovi takodje trebaju obuhvatiti postrojenja za uklanjanje otpada, mjere sakupljanja, sortiranja,

tretiranja otpada, kao i uključiti potrebno osoblje i neophodne troškove za realizaciju plana.

Saglasno principu „zagadjivač plaća“ zagadjivač mora da snosi pune troškove posljedica svojih

aktivnosti. Zagadjivač snosi troškove vršenja mjerenja, koje zahtijeva drţavna uprava, da bi

stanje ţivotne sredine bilo na zadovoljavajućem nivou. Troškovi nastajanja, tretmana i odlaganja

otpada moraju se uključiti u cijenu proizvoda.

Nova Direktiva o otpadu 2008/08EC

Ovu direktivu usvijio je Evropski parlament u decembru mjesecu 2008. godine. Direktiva

definiše hijerarhiju postupanja s otpadom sledećim redosledom: prevencija - ponovno korišćenje

– reciklaţa - energetsko iskorišćavanje - odstranjivanje otpada na sanitarnoj deponiji. Ovako

uspostavljenoj hijerarhiji odstranjivanje otpada na deponiji je zadnja opcija, pošto su sve

prethodne u potpunosti iskorišćene.

Direktivom su postavljeni ciljevi vezani za reciklaţu otpada do 2020. godine gdje je predviĎeno

da se 50% od ukupno prikupljenog komunalnog otpada mora reciklirati i 70% od ukupno

prikupljenog graĎevinskog otpada takoĎe mora reciklirati.

• Direktiva o odlagalištima 1999/31/EC

Svrha ove direktive jeste sprečavanje štetnog uticaja na ţivotnu sredinu prilikom deponovanja

otpada, a posebno na površinske vode, podzemne vode, zemljište, vazduh i ljudsko zdravlje. Ovo

se ostvaruje preko uvodjenja stroţijih tehničkih zahtjeva za tretman otpada i njegovo

deponovanje.

10

Direktiva svrstava otpad u posebne kategorije na osnovu kojih izdvajamo tri vrste deponija:

- deponija opasnog otpada

- deponija neopasnog otpada

- deponija inertnog otpada.

Dalje se propisuje procedura koja obavezuje:

- prethodni tretman otpada prije konačnog odlaganja

- odlaganje opasnog otpada mora biti isključivo na deponijama za tu vrstu otpada

- odlagališta za inertni otpad se mogu koristiti samo za tu vrstu otpada

- odlagališta za neopasni otpad moraju se koristiti za gradski i neopasni otpad.

Direktiva propisuje da se tečni, zapaljivi, eksplozivni, oksidirajući i medicinski otpad, koji ne

odgovaraju propisanim kriterijumima, ne smije odlagati na deponije.

Direktiva o spaljivanju otpada 2000/76/EC

Ovom direktivom zemlje članice moraju postaviti i sprovoditi operativne uslove i granične

vrijednosti emisije postrojenja za uništavanje opasnog otpada. Na osnovu Okvirne direktive o

otpadu, odobrenja o spaljivanju otpada mogu biti dodijeljena jedino ukoliko je postrojenje za

spaljivanje projektovano, opremljeno i ukoliko se njime rukovodi tako da obezbjedjuje

zadovoljavanje zahtjeva o poštovanju ţivotne sredine. Postrojenje mora biti projektovano tako

da ispunjava uslove neophodne za dobijanje odobrenja za rad. Da bi se postrojenje stavilo u

funkciju neophodno je da odobrenje za rad istog sadrţi vrste i količine opasnog otpada koji se

spaljuje.

Prije nego što spalionica prihvati dopremljeni otpad, operatori koji rade u navedenim

postrojenjima moraju dobiti detaljan opis prisutnih vrsta otpada.

Direktiva Savjeta 91/689/EEC o opasnom otpadu

Osnovni cilj direktive je definisanje opasnog otpada i uvodjenje veće harmonizacije prilikom

upravljanja ovom vrstom otpada. Direktiva obavezuje donošenje planova o upravljanju otpadom

koji moraju biti publikovani od strane stručnih organizacija.

Crna Gora kao buduća članica moraće zahtjevati registraciju i identifikaciju lokaliteta gdje se

opasni otpad isporučuje, kao i njegovo pakovanje i označavanje u skladu sa standardima

Evropske Unije.

Nadleţni organi i institucije sprovode inspekcijski nadzor, a za implementaciju ove direktive

potrebno je:

- propisati stroţije licence i kontrolne procedure

- nacionalni propisi za identifikaciju i klasifikaciju otpada moraju biti precizniji

- poboljšati tehničku opremljenost

- formirati centralizovanu bazu podataka.

11

Direktiva o ambalaţi i ambalaţnom otpadu 94/62/EC, s dodacima 2005/20/EC,

2004/12/EC, 1882/2003

Direktivom se implementira strategija o ambalaţnom otpadu. Osnovni cilj je smanjenje štetnog

uticaja ove vrste otpada na ţivotnu sredinu, harmonizacija nacionalnog upravljanja ambalaţnim

otpadom, kao i uklanjanje barijera u trgovini u okviru EU. Ovom direktivom bilo je predvidjeno

da se do 2001. godine 50-65 % ambalaţnog otpada razgradi, a 25-45 % ambalaţnog otpada

reciklira.

Za implemantaciju direktive neophodno je:

- procjena od strane nadleţnih drţavnih institucija o mogućnostima obnavljanja ambalaţe i

recikliranja

- uspostavljanje sistema upravljanja ambalaţnim otpadom

- sprovoditi monitoring reciklirajućih mjera i kontrole produkcije ambalaţnog otpada

- formirati bazu podataka o količinama otpada

- podizanje javne svijesti.

Direktiva Savjeta 91/157/EEC o baterijama i akumulatorima koji sadrţe opasne supstance

Direktiva 91/157/EEC o baterijama i akumulatorima usvojena je kao mjera u okviru Direktive

75/442/EEC o otpadu, a odnosi se na obnavljanje i kontrolisano odlaganje istrošenih baterija i

akumulatora koji sadrţe odredjenje količine ţive, kadmijuma i olova.

Zemlje članice EU, a samim tim i Crna Gora kao buduća članica, biće u obavezi izraditi

programe za smanjenje sadrţaja teških metala u baterijama i akumulatorima, kao i planove za što

efikasnije prikupljanje i odlaganje ove vrste otpada.

Prilikom implementacije ove direktive treba posebno voditi računa o razvijanju mreţe za

sakupljanje istrošenih baterija i akumulatora, kao i o podizanju javne svijesti.

Direktiva Savjeta 75/439/EEC o odlaganju otpadnih ulja

Direktiva 75/439/EEC o odlaganju otpadnih ulja jasno propisuje ciljeve i prioritete prilikom

tretmana ove vrste otpada. Osnovni ciljevi direktive su harmonizovano prikupljanje, obrada i

skladištenje otpadnih ulja prilikom čega se prioritet daje regeneraciji, zatim spaljivanju i na kraju

skladištenju. Regenerisana ulja ne smiju sadrţati pedeset milionitih djelova (ppm) polihlorisanih

bifenila i terfenila (PCB/PCT). Upravljanje uljima koja sadrţe PCB i PCT popisano je

Direktivom 96/59/EC o odstranjivanju PCB i PCT. Prilikom spaljivanja otpadnih ulja direktiva

propisuje mogućnost iskorišćavanja te energije koja bi se dobila spaljivanjem.

Za implementaciju ove direktive potrebno je formirati sistem za efikasno sakupljanje otpadnih

ulja, odrediti posebne lokacije za odlaganje, formirati bazu podataka o količini, izgraditi

postrojenja za regeneraciju i spaljivanje ove vrste otpada.

12

Direktiva Savjeta 2000/53/EC o istrošenim vozilima

Direktivom se predvidja preciziranje starosnog vijeka trajanja vozila i način na koji se sa njima

postupa.

Cilj direktive je:

- nakon uspostavljanja trţišta sekundarnih sirovina obezbijediti sluţbu koja bi vršila

njihovu prodaju

- obezbjediti rukovanje dijelovima vozila koji spadaju u grupu opasnog otpada u

skladu sa domaćim i inostranim propisima vezanim za upravljanje opasnim otpadom

- podatke o reciklabilnim materijalima, sakupljenim vozilima i opasnom otpadu iz tih vozila

redovno dostavljati nadleţnim institucijama

- razvijati program edukacije korisnika vozila, uspostaviti sistem voĎenja podataka

o nabavkama novih vozila i broju, vrsti postojećih vozila, uspostavljanje sistema

sakupljanja vozila koja su predviĎena za otpis, kao i dijelova vozila koja se zamjenjuju, a

prema vrsti materijala od kojih su ti dijelovi izraĎeni

- sprovesti sistem za razgradnju vozila u cilju sakupljanja reciklabilnih materijala ili ako to

nije u mogućnosti, obezbijediti sistem za odnošenje i pravilno uklanjanje ove vrste otpada.

Direktiva Savjeta 2002/96/EC o otpadu od električne i elektronske opreme

Cilj direktive je promovisati ponovno korišćenje, reciklaţu i druge forme povraćaja električnog i

elektronskog otpada u cilju redukovanja količine istog.

Direktivom je predvidjeno da se:

- utvrdi način sakupljanja i alternativnog tretmana otpada od električne i elektronske opreme

- edukuje radno osoblje za postupanje sa ovom vrstom otpada

- sprovodi načelo „zagaĎivač plaća“.

Direktiva obuhvata sljedeće električne i elektronske ureĎaje:

- kućni ureĎaji

- elektronska i telekomunikaciona oprema

- oprema za osvetljenje, fluoroscentne lampe

- električni i elektronski alat

- medicinska oprema (instrumenti za monitoring i kontrolu)

- automatski raspršivači.

Direktivom je predvidjeno da sakupljači i distributeri električne i elektronske opreme treba da

preuzmu ovu opremu od domaćinstava bez traţenja naknade. Članice EU moraju da obezbjede

da distributeri, koji dostavljaju nove proizvode, nude opremu koja je bez kontaminanata.

Takodje moraju da obezbijede i da otpadna električna i elektronska oprema bude transportovana

u registrovano postrojenje za tretman.

13

2.3. Osnovni principi upravljanja otpadom

- Princip odrţivog razvoja

Odrţivi razvoj predstavlja integralni ekonomski, tehnološki, socijalni i kulturni razvoj uskladjen

sa potrebama zaštite i unapredjenja ţivotne sredine, koji omogućava sadašnjim i budućim

generacijama zadovoljavanje njihovih potreba i poboljšanje kvaliteta ţivota. Odrţivo upravljanje

otpadom znači efikasnije korišćenje resursa, smanjenje količine otpada i postupanje sa njim na

takav način da to doprinosi ciljevima odrţivog razvoja.

- Princip blizine

Princip blizine podrazumijeva da se otpad odlaţe i tretira što je moguće bliţe mjestu njegovog

nastajanja da bi se u toku transporta otpada izbjegle neţeljene posljedice na ţivotnu sredinu.

Prilikom izbora lokacija postrojenja za tretman ili odlaganje poštuje se princip blizine. Primjena

ovog principa zavisi od lokalnih uslova i okolnosti, vrsta otpada, njegove zapremine, načina

transporta i odlaganja, kao i mogućeg uticaja na ţivotnu sredinu. Uspostavljanje ovog principa

zavisi i od ekonomske opravdanosti izbora lokacije. Postrojenje za tretman ili deponija locira se

dalje od mjesta nastajanja otpada, ako je to ekonomičnije. Većina otpada tretira se ili odlaţe u

oblasti, odnosno u regionu u kojem je nastala. Regionalno upravljanje otpadom obezbeĎuje se

razvojem i primjenom regionalnih strateških planova zasnovanih na evropskom zakonodavstvu i

nacionalnoj politici.

- Princip predostroţnosti

U slučaju mogućih negativnih uticaja na ţivotnu sredinu odsustvo naučne pouzdanosti ne moţe

biti razlog za nepreduzimanje mjera za sprečavanje degradacije ţivotne sredine.

- Princip „zagaĎivač plaća“

Princip „zagaĎivač plaća“ znači da zagaĎivač mora da snosi pune troškove posljedica svojih

aktivnosti. ProizvoĎač otpada snosi troškove upralvljanja otpadom i monitoringa ţivotne sredine,

da bi stanje ţivotne sredine bilo na zadovoljavajućem nivou. Troškovi nastajanja, tretmana i

odlaganja otpada moraju se uključiti u cijenu usluga.

- Princip primjene najpraktičnijih opcija za ţivotnu sredinu

Princip najpraktičnijih opcija za ţivotnu sredinu je sistematski i konsultativni proces donošenja

odluka koji obuhvata zaštitu i očuvanje ţivotne sredine.

Primjena najpraktičnijih opcija za ţivotnu sredinu ustanovljava za date ciljeve i okolnosti opciju

ili kombinaciju opcija koja daje najveću dobit ili najmanju štetu za ţivotnu sredinu u cjelini, uz

prihvatljive troškove i profitabilnost, kako dugoročno tako i kratkoročno.

- Princip hijerarhije

Hijerarhija upravljanja otpadom predstavlja redosled prioriteta u praksi upravljanja otpadom:

- prevencija stvaranja otpada i redukcija, odnosno smanjenje korišćenja resursa i smanjenje

količina i/ili opasnih karakteristika nastalog otpada

14

- ponovna upotreba, odnosno ponovno korišćenje proizvoda za istu ili drugu namjenu

- reciklaţa, odnosno tretman otpada radi dobijanja sirovine za proizvodnju istog ili drugog

proizvoda

- iskorišćenje, odnosno korišćenje vrijednosti otpada (kompostiranje, povrat energije i dr.)

- odlaganje otpada deponovanjem ili spaljivanje bez iskorišćavanja energije, ako ne postoji

drugo odgovarajuće riješenje.

- Princip odgovornosti proizvoĎača

Princip odgovornosti proizvodjača ukazuje na odgovornost proizvodjača da uspostavi sisteme

sakupljanja istrošene opreme i da proizvode kreira tako da ih je lako reciklirati. ProizvoĎač snosi

najveću odgovornost jer utiče na sastav i osobine proizvoda i njegove ambalaţe. ProizvoĎač je

obavezan da brine o smanjenju nastajanja otpada, razvoju proizvoda koji su reciklabilni, razvoju

trţišta za ponovno korišćenje i reciklaţu svojih proizvoda.

15

3. OPŠTI PODACI O OPŠTINI DANILOVGRAD

3.1. Geografski poloţaj

Opština Danilovgrad nalazi se u središnjem dijelu Crne Gore čiji je geografski poloţaj odredjen

koordinatama 18˚ 56' i 19˚ 18' istočne geografske duţine i 42˚ 28' i 42˚ 45' sjeverne geografske

širine. Geografski poloţaj opštine Danilovgrad se moţe ocijeniti kao vrlo povoljan. Opština se

nalazi u susjedstvu Podgorice kao glavnog grada Crne Gore, prijestonice Cetinje i Nikšića kao

značajnog privrednog centra i drugog grada po veličini. Kroz opštinu Danilovgrad prolazi

magistralni put i ţeljeznička pruga kojima je povezana sa dva najveća grada u Crnoj Gori,

Podgoricom i Nikšićem. Površina opštine Danilovgrad iznosi 501 km² i po veličini teritorije

spada medju opštine srednje veličine.

3.2. Geologija

Snaţne tektonske aktivnosti koje odlikuju prostor opštine prouzrokovale su sloţenu geološku

gradju terena. Na teritoriji opštine stijene moţemo svrstati u tri grupe.

Vezane stijene su predstavljene mezozojskim karbonatima i oni izgradjuju najveći dio opštine.

Zastupljeni su u brdsko-planinskim predjelima i to na području Prekornice, Lisca, jugozapadnog

dijela Veljeg i Malog Garča, na području Taraša, a takodje su zastupljene po dolinskim stranama

i manjim glavicama gdje dolaze u kontakt sa paleogenim flišom. Mezozojski karbonati su

predstavljeni sivo-bjeličastim, sivim i sivo-ţućkastim krečnjacima, dolomitičnim krečnjacima i

dolomitima trijaske, jurske i kredne starosti.

16

U ovu grupu stijena svrstavamo i paleogene stijene predstavljene sivim, plavkastim i crvenim

laporcima, glinicama i pješčarima koji na pojedinim područjima prelaze u breču i konglomerat.

Paleogenih sedimenata imamo zastupljenih i po obodu rijeke Zete kao i na dolinskim stranama

na području Zagorka, Frutka, Tvorila, Pješivaca, Bara Šumanovića, Vinića, Brijestova, Slatine,

Donjih Martinića itd.

Poluvezane stijene predstavljene su glinama i glinovito-pjeskovitim sedimentima. Najveću

zastupljenost imaju u dolini rijeke Zete i njenih pritoka. Zajedno sa kvartarnim sedimentima

grade slojeve debljine preko 10m.

Nevezane stijene su stijene kvartarne starosti i kao takve predstavljene su pjeskovima različitih

frakcija koji se na pojednim područjima miješaju sa glinama. Najveću zastupljenost imaju u

ravničarskom području.

3.3. Hidrologija

Rijeka Zeta je glavni vodotok šireg područja. Njemu gravitiraju vode većeg dijela površinskih

tokova i hidroloških pojava koje se srijeću na teritoriji opštine, kao i dio voda sa područja sliva

izvan opštinskih granica. Površina sliva rijeke Zete na profilu Danilovgrada je 1.215,8 km²,

specifični modul oticaja iznosi 62,1 l/sek/km², a prosječne padavine na slivu su 2,387 mm/god.

3.4. Klima

U Bjelopavlićkoj ravnici je dominantan uticaj mediteranske klime, blago modifikovane, što

znači da to područje karakterišu duga, vrela i suva ljeta, a zime su relativno blage i kišovite. U

naseljima koja su smještena u dolinama riječnih tokova, temperatura je tokom januara niţa od

primorskih mjesta na pribliţno istoj geografskoj širini, dok u toku ljeta imaju nešto višu

temperaturu. Srednja godišnja temperatura vazduha kreće se od 4°C na padinama Maganika, do

15°C u dolini rijeke Zete. Najvaţniji faktor koji uslovljava ovakve razlike je nadmorska visina,

kao i činjenica da dolinom rijeke Zete prodire uticaj Jadranskog mora. Jul je najtopliji mjesec sa

prosječnom temperaturom od 24,2°C, a najhladniji je januar sa 4,3°C.

U brdsko-planinskom području opštine dominantan je uticaj kontinentalne klime. Padavine su

tipične za izmijenjeno mediteranski reţim kojeg karakterišu padavine sa sumom od 2.300 –

2.500 mm prosječno godišnje. Najviše se godišnje izluče padavine u planinskom predjelu (oko

2.500 mm), dok se ove vrijednosti za širi prostor Bjelopavlićke ravnice kreću oko 2.000 mm.

Najučestaliji su vjetrovi iz pravca jugoistoka i sjeverozapada. Sa po 12% čestine pojave, sa

srednjom maksimalnom brzinom oko 20 m/s, nešto manju učestalost ima sjeverni vjetar sa 6%,

ali zato mu je srednja maksimalna brzina od 30 m/s. Najmanje se javlja zapadni vjetar sa tek 3%

čestine. Jak vjetar, jačine više od 8 Bofora, javlja se u februaru prosječno najviše 5 dana, a

prosječna godišnja učestalost mu je 2,8 dana. Godišnje je prosječno 46 dana sa tišinama.

17

3.5. Biodiverzitet

Opština Danilovgrad orijentaciono ima preko 2.000 biljnih vrsta medju kojima srijećemo sve

endemične vrste iz submediteranskog i juţnog planinskog dijela Crne Gore. Značajnije

endemične biljne vrste su: zanovijet (Petteria ramentaceae), planinski javor (Acer heldraichii),

munika kao subendemična vrsta (Pinus heldraichii), skadarski dub (Quercus robur scutariensis),

Moltkia petreae, Sesili globiferum, vrijes (Saturea subspicatum), Sccisella petteri, Centaruea

nicolai, Fritillaria gracilis i druge.

Što se tiče ţivotinjskih vrsta – grupa sisari, na području naše opštine se mogu sresti: zec

(Sylvilagus audubonii), srna (Capreolus capreolus), divlja svinja (Sus scrofa), kuna (Martes

martes), lisica (Vulpes vulpes), vuk (Canis lupus) i medvjed (Ursus ursus).

Sa stanovišta riblje faune najugroţenija je zetska mekousna pastrmka (Salmothymus

obstusirostris zetensis).

Za ornito faunu na području opštine ne postoje sistematizovani podaci, izuzev za lovne vrste

medju kojima dominiraju migratorne vrste (šljuka-Scolopax rusticola, poljska jarebica-Perdix

perdix i jarebica kamenjarka-Alectoris greaca).

3.6. Stanovništvo i naselja

Prema podacima popisa iz 2003. godine opština Danilovgrad broji 16.523 stanovnika. Na

teritoriji opštine nalazi se 80 naselja. Status gradskog naselja na teritoriji opštine imaju naselja

Danilovgrad sa 5.208 stanovnika i Spuţ sa 1.529 stanovnika. Prosječna gustina naseljenosti na

teritoriji opštine iznosi 33 stanovnika/km². Broj domaćinstava na području opštine je 4.970.

3.7. Privreda i industrija

Privredna struktura opštine Danilovgrad je vrlo razuĎena i raznovrsna. Područje je bogato

prirodnim resursima: zemljom, vodom, šumom, kamenom i značajnim potencijalima kada su

turizam i poljoprivreda u pitanju.

Bjelopavlićka ravnica je odavno poznati poljoprivredni kraj, s obzirom na blagu klimu i

mogućnost navodnjavanja iz rijeka Zete i Sušice. Lijepa priroda, povoljan geografski poloţaj,

kao i znatan broj kulturno-istorijskih spomenika i arheoloških lokaliteta, pruţaju realne

mogućnosti za razvoj turizma, posebno vjerskog, lovnog i izletničkog-planinskog. Područje je

takodje bogato prirodnom nalazištem AG kamena. Pojedina preduzeća su samim tim svoju

proizvodnju zasnovala na raspoloţivim resursima, a najznačajnije djelatnosti kojima se

preduzeća bave su prehrambena industrija, poljoprivreda, prerada kamena, proizvodnja stočne

hrane, šumarstvo, prerada drveta, trgovina, ugostiteljstvo, zanatstvo i druge usluge.

S obzirom na povoljne klimatske karatkeristike Bjelopavlićke ravnice, koja čini veći dio

poljoprivrednog zemljišta opštine Danilovgrad, sa dosta dobrim pedološkim karakteristikama i

kroz koju čitavom duţinom protiče rijeka Zeta, ona predstavlja dobar poljoprivredni resurs.

18

Obodna brdska područja i dosta atraktivna katuništa u planinskim područjima značajna su

dopuna poljoprivrednim resursima opštine. Relativno zadovoljavajuće poljoprivredne površine,

struktura i sortni sastav gajenih biljnih vrsta u voćarstvu i povrtarstvu, veličina fonda i rasni

sastav stoke i ţivine, duga tradicija bavljenja poljoprivredom, uz prihvatanje savremenih metoda

rada i stalno obučavanje i usavršavanje poljoprivrednih proizvodjača i stručnog kadra u

odabranoj proizvodnji su isto tako značajne pretpostavke za dalji razvoj poljoprivredne

proizvodnje.

3.8. Infrastruktura

Primarna putna mreţa kojom je opsluţena teritorija opštine Danilovgrad daje mogućnost za

dobru saobraćajnu povezanost sa opštinskim centrima koji je okruţuju.

Područje opštine Danilovgrad presijecaju sledeći djelovi primarne putne mreţe Crne Gore:

- Magistralni put M-18 (Podgorica-Danilovgrad-Nikšić)

- Regionalni put R-23 (Danilovgrad-Čevo)

Magistralni put M-18 na teritoriji opštine je u duţini od 22,8 km i svojim kvalitetom uglavnom

odgovara potrebama.

Regionalni put R-23 u duţini od oko 12 km povezuje naselja u juţnom dijelu opštine i odlikuje

se zadovoljavajućim tehničko-eksploatacionim karakteristikama.

Na teritoriji opštine Danilovgrad prema raspoloţivim podacima identifikovano je oko 100 km

lokalnih puteva, dok duţina nekategorisanih puteva iznosi oko 260 km, s tim što postoji znatan

broj šumskih i ostalih puteva.

Na području opštine prolazi jednokolosiječna ţeljeznička pruga Podgorica - Nikšić u duţini od

31,3 km. To je najstarija postojeća ţeljeznička pruga u Crnoj Gori izgradjena 1948. godine, koja

je u medjuvremenu rekonstruisana u čitavoj duţini.

19

4. OCJENA STANJA UPRAVLJANJA OTPADOM

U opštini Danilovgrad se trenutno otpad redovno sakuplja sa područja urbanog dijela grada i

naselja Spuţ i pojedinih prigradskih naselja.

Imajući u obzir još uvijek nedovoljnu opremljenost Javnog Komunalnog Zanatskog Preduzeća

Danilovgrad moţe se ocijeniti da je pruţanje usluga od strane istog, kada je u pitanju sakupljanje

i odvoţenje otpada, na zadovoljavajućem nivou.

Takodje treba naglasiti da postoje i problemi od strane nesavjesnih pojedinaca koji deponuju

svoj otpad pored pojedinih putnih pravaca stvarajući tako nelegalna smetlišta, gdje će na

sprečavanju istih u narednom periodu biti potrebno veće angaţovanje svih subjekata, a posebno

nadleţnih inspekcijskih organa.

Vrste, količine i mjesto nastanka otpada

4.1. Komunalni otpad

Komunalni otpad je otpad iz domaćinstva, otpad iz proizvodne ili usluţne djelatnosti, a koji je

po svojstvima sličan otpadu iz domaćinstva. U komunalni otpad spada i otpad dobijen u

privrednim organizacijama, koji nije nastao u procesu proizvodnje. Veći dio ovog otpada lako

truli i brzo se razgraĎuje, naročito ljeti, pri visokim temperaturama vazduha. Nastajanje i širenje

neprijatnih mirisa je prateći proces truljenja otpada. Upravljanje komunalnim otpadom u opštini

vrši Javno Komunalno Zanatsko Preduzeće Danilovgrad.

Djelatnosti JKZP u procesu upravljanja komunalnim otpadom svode se na tri faze:

- sakupljanje na mjestu nastajanja otpada

- transport sakupljenog otpada

- odlaganje na sanitarnoj deponiji „Livade“ u Podgorici.

Količina otpada koji se proizvede

Na bazi podataka iz Plana upravljanja otpadom u Crnoj Gori za period 2008-2012. godine,

proizvodnja komunalnog otpada u opštini Danilovgrad, koja geografski pripada centralnom

regionu Crne Gore, iznosi 0,8 kg/stanovniku/dan. S obzirom na navedeno, količina otpada koja

nastaje u opštini Danilovgrad na godišnjem nivou iznosi oko 4.800 t.

Količina otpada koja se sakupi

Otpad se svakodnevno stvara na teritoriji cijele opštine, ali uslugom sakupljanja i odvoţenja

nijesu obuhvaćeni svi proizvoĎači otpada. Količina otpada koji se odvozio sa područja opštine u

2009. godini iznosi 250 t mjesečno, odnosno 3.000 t godišnje. Količina krupnog-kabastog

materijala (šut, otpaci gradjevinskog materijala, aparati, stari namještaj, granje i šiblje) iznosi 24

t godišnje.

20

Sastav komunalnog otpada

Komunalni otpad obuhvata otpad koji nastaje u okviru komunalne infrastrukture, u

domaćinstvima, administrativnim i obrazovnim institucijama, turističkim objektima, trgovini,

kao i otpad sa javnih površina.

Plan upravljanja otpadom u Crnoj Gori je pretpostavio sastav čvrstog komunalnog otpada koji se

mijenja u zavisnosti od regiona. Na osnovu procjena dobijenih od JKZP Danilovgrad, sastav je

sledeći: organski 25 %, tekstil 2%, plastika 12%, metal 3%, staklo 5%, papir i karton 20%,

ostalo 33%. ( Grafikon br. 1).

Grafikon broj 1 Sastav čvrstog komunalnog otpada

Opasni komunalni otpad

Opasni komunalni otpad je otpad nastao kao rezultat aktivnosti u domaćinstvima i institucijama.

ProizvoĎači opasnog komunalnog otpada su: hoteli, škole, poslovne zgrade, drţavne institucije i

domaćinstva. Ova vrsta otpada zahtijeva pravilno upravljanje.

U tipičan opasni otpad iz domaćinstva ubrajaju se:

- sredstva za čišćenje (alkalna i kisjelinska)

- ostaci boja i lakova, razni organski rastvarači, razreĎivači boja, sprejevi

- razvijači i fiksatori rastvora, filmovi

- aerosolne limene posude, kontaminirani ambalaţni materijal

- fungicidi, herbicidi, insekticidi, otrovi za miševe

- fluorescentne tube za pakovanje, niskonaponske sijalice, termometri

- tretirano drvo i sredstva za zaštitu drveta

- farmaceutski proizvodi

- prirodna i sintetička ulja i predmeti vezani za njih (filteri i sl.)

- akumulatori iz automobila, ţivine baterije, litijumske baterije, ZnC alkalne baterije,

- odbačena električna i elektronska oprema

- ketridţi, toneri

- kontaminirani šut i sl.

21

Inertni komunalni otpad

Inertni komunalni otpad se uglavnom stvara pri rekonstrukciji graĎevinskih objekata i čine ga:

prašina, cigle, kamen, beton, plastika, malter, drvena graĎa, šljunak, dijelovi električnih,

vodovodnih i grijnih instalacija. Po sastavu ovaj otpad je isti kao i graĎevinski pa ga treba

tretirati kao i tu vrstu otpada. Ne raspolaţe se tačnim podacima o količinama ove vrste otpada

koje nastaju u opštini Danilovgrad.

Biorazgradivi otpad

Biorazgradivi otpad je razgradiv aerobnim ili anaerobnim postupkom aktivnostima

mikroorganizama. Organski otpad je biorazgradiv i njegovim bacanjem na smetlišta nastaju

gasovi, metan i procjedne vode koje ugroţavaju ţivotnu sredinu. Tu spada otpad od hrane,

baštenski otpad, papir i karton. Najadekvatniiji tretman ove vrste otpada je kompostiranje i

fermentacija.

Sakupljanje komunalnog otpada

Sakupljanje komunalnog otpada u opštini Danilovgrad je u nadleţnosti lokalne samouprave, a

posao u praksi obavlja JKZP Danilovgrad, saglasno Odluci o osnivanju, u kojoj je definisan nivo

usluga i način formiranja cijene usluga. Sakupljeni otpad se direktno transportuje na regionalnu

deponiju „Livade“ u Podgorici. Sakupljanje se u gradskim naseljima obavlja uglavnom dobro i

ako još ne postoji dovoljan broj savremenih vozila za sakupljanje otpada, i još uvijek nedovoljan

broj kontejnera, a što podrazumijeva znatna finansijska ulaganja. Sakupljanje u gradskim

naseljima vrši se svakodnevno, dok se u prigradskim to obavlja 2-3 puta sedmično.

Nedostaci vezano za sakupljanje otpada u opštini Danilovgrad odnosi se na:

- još uvijek nedovoljan broj, kapacitet i raspored kontejnera

- miješanje kućnog otpada i otpada komercijalnog sektora

- miješanje opasnog i neopasnog komunalnog otpada

- još uvijek nedovoljna tehnička opremljenost Javnog komunalnog zanatskog preduzeća

- nedostatak učešća privatnog sektora

- loše navike graĎana.

Tabela broj 1 Mehanizacija sa kojom raspolaţe JKZP

OPREMA ZA TRANSPORT BROJ VOZILA

Autosmećar rotopres 3

Autopodizač 1

Kamion 0

Traktor sa prikolicom 0

Traktor gusjeničar 0

Kompaktor 0

Buldoţer 0

Cistijerne za pijaću vodu 0

Cistijerne za pranje ulica 0

Vozila za pranje kontejnera 0

Vozila za crpljenje septičkih jama 0

22

Slika broj 1 Vozilo JKZP – Autosmećar rotopres

Slika broj 2 Vozilo JKZP – Autosmećar rotopres

23

Slika broj 3 Vozilo JKZP – Autosmećar rotopres

Tretman otpada i reciklaţa

Od opreme koja se koristi za sakupljanje otpada u opštini Danilovgrad, JKZP posjeduje 200

kontejnera zapremine 1,1m³ i 10 kontejnera zapremine 5m³, koji se koriste za sakupljanje otpada

sa javnih površina. Mnogi kontejneri su u lošem stanju, ne odrţavaju se i ne koriste na

odgovarajući način. Stanje voznog parka za transport komunalnog otpada nije zadovoljavajuće.

JKZP Danilovgrad, pored pomenutih, posjeduje i 14 kontejnera za selektivno odvajanje: 7

kontejnera za papir (plavi) i 7 kontejnera za PET ambalaţu (ţuti) (slika br. 4).

U opštini Danilovgrad u dosadašnjem periodu nije vršen nikakav tretman otpada. Prisutno je

sakupljanje i prodaja odredjene vrste otpada (limenke, bakarne ţice, staro gvoţdje, staklena

ambalaţa, akumulatori...) od strane privrednih subjekata i fizičkih lica.

24

Slika broj 4 Kontejneri za selektivno sakupljanje otpada

Vrste otpada i način njihovog selektivnog skupljanja

Zakon o upravljanju otpadom obavezuje da se otpad sakuplja na selektivan način na samom

izvoru nastajanja. Savremeni način upravljanja otpadom predviĎa formiranje reciklaţnih dvorišta

i zelenih ostrva.

Predselekcija otpada na mjestu nastanka predstavlja prvu i veoma vaţnu kariku u procesu

upravljanja otpadom. Brzina uvoĎenja predselekcije i reciklaţe zavisi od više faktora u prvom

redu organizacionih i finansijskih, a potom kadrovskih resursa.

Savremene tehnologije upravljanja otpadom prije deponije obuhvataju:

1. formiranje reciklaţnih dvorišta;

2. formiranje zelenih ostrva;

3. nabavku savremenih kontejnera za selektivno sakupljanje:

- papira i kartona,

- stakla,

- PET ambalaţe,

- crnih i obojenih metala,

- guma i gumeno-tehničke robe,

- kabastog materijala,

- baterija i akumulatora,

4. nabavku savremenih kontejnera za neselektirani komunalni otpad;

5. nabavku savremenih vozila i druge pomoćne opreme za kvalitetno praţnjenje kontejnera,

transport i odstranjivanje komunalnog otpada u sanitarne kade;

6. definisanje lokacija za postavljanje kontejnera za selektirani i neselektirani otpad;

7. definisanje vremena praţnjenja kontejnera za neselektirani komunalni otpad, kao i

vremena praţnjenja kontejnera sa selektiranim materijalima;

- usklaĎenost transporta sakupljenog komunalnog otpada sa vremenom rada deponije.

- pravilan izbor lokacije za reciklaţna dvorišta i zelena ostrva je bitan parametar u

modernoj tehnologiji upravljanja otpadom prije deponije.

25

U okviru pilot projekta, koje je realizovalo Ministarstvo ureĎenja prostora i zaštite ţivotne

sredine, za opštinu Danilovgrad je nabavljeno 14 kontejnera za selektivno sakupljanje papira i

PET ambalaţe. To je za sada jedina oprema kojom raspolaţe JKZP za selektivno sakupljanje

otpada.

4.2. Industrijski otpad

Pod industrijskim otpadom se podrazumijevaju sve vrste otpadnog materijala i nus proizvoda

koji nastaju tokom odreĎenih tehnološko - industrijskih procesa. Industrijski otpad po svojim

karakteristikama moţe biti opasni i neopasni.

Industrijski neopasni otpad

Neopasni industrijski otpad je otpad koji nema ni jedno od svojstava utvrĎenih Pravilnikom o

vrstama i metodama ispitivanja otpada, koja su karakteristična za opasni otpad. Ova vrsta otpada

nastaje u prehrambenoj industriji i industriji koja obuhvata obradu i eksploataciju kamena.

Na prostoru opštine Danilovgrad značajniji proizvodni pogoni u okviru kojih nastaje neopasni

komunalni otpad su:

AD „Mermer“

PP „Šišković“

,, Flemer Stone “DOO

i nekoliko manjih preduzeća za preradu kamena.

Za sada se ovaj otpad odlaţe u krugu proizvoĎača otpada ili se daje na korišćenje kao

graĎevinski materijal. Po svojim karakteristikama sličan je graĎevinskom otpadu. Viškovi ovog

otpada bi se mogli odlagati i na lokacjama sa kojih se vrši eksploatacija kamena.

Ne raspolaţe podacima o količinama otpada koji nastaje u tehnološkim procesima ovih

proizvoĎača, ali će se one, kao i način postupanja sa istim, definisati kroz planove upravljanja

otpadom koje su u obavezi da donesu.

Opasni inustrijski otpad - OIO

Opasni otpad se moţe pojaviti u procesu metaloprerade, industrije koţe i tekstila, elektro

industrije, hemijske industrije, kao i prilikom proizvodnje hrane. Opasni otpad takodje moţe

nastati i u privrednim subjektima kao što su benzinske pumpe, fotografske radnje, kozmetički i

frizerski saloni i sl. Opasni otpad se mora odlagati na poseban način, u skladu sa njegovim

karakteristikama. Ne smije se odlagati na deponiju neopasnog - komunalnog otpada.

Na teritoriji opštine Danilovgrad nema industrijskih kapaciteta koji proizvode opasni otpad.

4.3. GraĎevinski otpad

Ova vrsta otpada nastaje prilikom izrade graĎevinskih proizvoda ili poluproizvoda, gradnje,

rušenja ili rekonstrukcije objekata. U opštini Danilovgrad je u većem obimu prisutna izgradnja

objekata različite namjene, pa se samim tim i količina navedenog otpada znatno povećala. Jedan

dio se moţe koristiti za nasipanje puteva.

26

4.4. Metalni otpad

Na području opštine Danilovgrad metalni otpad se sakuplja od strane privrednih subjekata i

fizičkih lica. Količina navedenog otpada koja se sakupi na godišnjem nivou iznosi oko 300 t.

4.5. Medicinski otpad

Medicinski otpad nastaje pruţanjem zdravstvene zaštite. Grupisan je u dvije kategorije:

- inertni medicinski otpad ( po sastavu i izgledu sličan komunalnom otpadu)

- opasni medicinski otpad

Opasni medicinski otpad predstavlja otpad sa visokim rizikom po zdravlje ljudi i ţivotnu

sredinu.

U opštini Danilovgrad postoje dva Doma zdravlja koja pruţaju primarnu zdravstvenu zaštitu, od

kojih je jedan Javna Zdravstvena Ustanova – Dom zdravlja „Dimitrije - Dika Marenić“ u samom

gradu, a drugi u naselju Spuţ.

Količina otpada, koji nastane na godišnjem nivou, u ovoj ustanovi iznosi oko 50 kg (igle,

sklapeli, noţevi, slomljeno staklo...), a ovoj količini treba dodati pribliţno 50 kg ambalaţnog

otpada.

U dosadašnjem periodu nije vršeno odvajanje medicinskog otpada, već se on odlagao zajedno sa

komunalnim otpadom.

Podzakonskim aktom, čija izrada je u toku, definisaće se način i obaveze medicinskih ustanova

za upravljanje ovom vrstom otpada.

4.6. Ţivotinjski, veterinarski otpad

Na području opštine Danilovgrad proizvodjači ţivotinjskog, veterinarskog i klaničkog otpada su:

- klanica sitne i krupne stoke (3)

- objekti za preradu i oblikovanje proizvoda od mesa (2)

- farme (65)

- ribnjaci (4)

- sirila (1)

Količina otpada koja nastaje na farmama na godišnjem nivou iznosi oko 70.000 kg.

Prema podacima dobijenim od dvije privatne veterinarske ambulante količina otpada nastala

tokom 2009. godine u okviru njihovih aktivnosti je:

- otpad od pruţanja veterinarskih usluga čine: špricevi 4.500 kom, igle 6.000 kom,

staklene bočice zapremine 100ml 900-1.000 kom, staklene boce zapremine 0,5l 100 kom.

Dio navedenog otpada ostaje na terenu po obavljenoj aktivnosti, a preostali dio se odlaţe u

kontejnere sa ostalim otpadom.

27

Organske materije koje čine uzorci mlijeka, tkiva i organa se šalju u specijalističku veterinarsku

laboratoriju u Podgorici.

Organ drţavne uprave nadleţan za poslove poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, shodno

Zakonu o upravljanju otpadom, u saradnji sa nadleţnim organom drţavne uprave propisuje

uslove, način i postupak obrade veterinarskog otpada. Donošenjem ovog podzakonskog akta,

bliţe će se urediti pitanja vezana za obaveze proizvoĎača ove vrste otpada i način upravljanja

istim.

4.7. Posebne vrste otpada

Saglasno Zakonu o upravljanju otpadom, upravljanje posebnim tokovima otpada je u nadleţnosti

drţave.

4.7.1. Otpadna ulja

Otpadna ulja su maziva ili industrijska ulja koja se ne mogu koristiti za prvobitnu namjenu,

naročito ulja iz motora sa unutrašnjim sagorijevanjem, ulja za mjenjač, ulja za turbine, ulja za

hidraulike i druga industrijska ulja i maziva.

Procjenjuje se da količina otpadnih ulja koja se stavljaju u promet na području opštine iznosi oko

85.000 l godišnje. Na području opštine radi nekoliko auto-servisa koji sakupljaju ova ulja iz

motora, mjenjača, hidraulike. Ova ulja se preuzimaju od strane pojedinaca koji ih čuvaju u

posebnim posudama.

Upravljanje otpadnim uljima definisano je Direktivom 75/439/EEC koja predvidja:

- izradu plana za upravljanje otpadnim uljima

- sakupljanje i odlaganje otpadnih ulja u okviru auto servisa na tačno predvidjenoj lokaciji

- vodjenje evidencije o nastaloj i prikupljenoj količini otpadnih ulja

- paţljivo rukovanje i skladištenje

- program edukacije zaposlenih u ovoj oblasti.

Podzakonskim aktom nadleţnog drţavnog organa, koji je u pripremi, definisaće se uslovi i način

upravljanja ovom vrstom otpada.

4.7.2. Otpadna vozila

Otpadna vozila su vozila koja zbog oštećenja, dotrajalosti ili drugih razloga vlasnik ne

upotrebljava. Otpadna vozila imaju mogućnost opasnog zagaĎivanja ţivotne sredine zbog

prisustva mineralnih i drugih ulja, kisjelina i elektroda iz akumulatora, kao i od eventualnog

spaljivanja vozila. S toga je potrebno pridrţavati se Direktive EU 2000/53/EC koja je dopunjena

sa Direktivom 2002/525/EC, a koja reguliše pitanje prihvatanja, recikliranja i lagerovanja

istrošenih vozila i Uredbe o načinu i postupku prijave stavljanja vozila na trţište, osnivanja

sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadnih vozila i rada tog sistema.

Procjenjuje se da na teritoriji opštine godišnje broj otpadnih vozila iznosi oko 70. Jedan dio njih

biva razmontiran od strane privrednih subjekata i fizičkih lica, a potom se iskorišćava kao

metalni otpad.

28

4.7.3. Baterije i akumulatori

Otpadne baterije i akumulatori čine opasni otpad koji se formira u domaćinstvima, javnim

servisima i slično.

Ova vrsta otpada je opasna iz razloga što su kod njega prisutni elementi kao što su ţiva,

kadmijum, olovo, bakar, selen, litijum, berilijum, bor i dr. Zbog njihove specifičnosti treba ih

odlagati na posebno odredjenim mjestima, a poţeljno je prethodno vršiti njihov tretman. Na

području danilovgradske opštine sakupi se oko 600 komada akumulatora na godišnjem nivou.

Način upravljanja ovom vrstom otpada, definisan je Uredbom o načinu i postupku prijave

stavljanja proizvoda na trţište, osnivanja sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade istrošenih

baterija i akumulatora i rada tog sistema.

4.7.4. Otpadne gume

Otpadne gume se tretiraju kao opasni otpad i iz tog razloga potrebno je odrediti lokaciju za

njihovo odlaganje. Ova vrsta otpada se odvozi na deponiju „Livade“ u Podgorici. U narednom

periodu otpadne gume sa područja danilovgradske opštine će se odlagati u okviru reciklaţnog

centra u Podgorici. Količina prikupljenih otpadnih guma u opštini iznosi 12 tona godišnje.

Organ drţavne uprave nadleţan za zaštitu ţivotne sredine, donio je Uredbu o načinu i postupku

prijave stavljanja guma na trţište, osnivanja sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadnih

guma i rada tog sistema, koja je usklaĎena sa zahtjevima Direktive 91/689/EEC i kojom se

definiše način upravljanja otpadnim gumama. Odlaganje otpadnih guma na deponijama je

zabranjeno.

4.7.5. Otpadna elektronska i električna oprema

Električni i elektronski (EE) otpad čine:

- otpadna električna i elektronska oprema koja uključuje sklopove i sastavne dijelove koji

nastaju u privredi (industrija, preduzetništvo i slično)

- otpadna električna i elektronska oprema nastala u domaćinstvima ili proizvodnim i usluţnim

djelatnostima, kad je po vrsti i količini slična EE otpadu iz domaćinstava.

Zbog opasnih materija, koje moţe sadrţati elektronska i električna oprema, EE otpad se u nekim

slučajevima svrstava u red opasnog otpada. Način upravljanja ovom vrstom otpada ureĎen je

Uredbom o načinu i postupku davanja električnih i elektronskih proizvoda na trţište, osnivanja

sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade otpada od električnih i elektronskih proizvoda i rada

tog sistema.

4.7.6. Ambalaţa i ambalaţni otpad

Ambalaţni otpad se definiše kao ambalaţa ili ambalaţni materijal koji ostaje nakon što se

proizvod raspakuje i odvoji od ambalaţe. Značajna količina ovog otpada predstavlja sekundarnu

sirovinu i moţe se reciklirati. Glavni proizvoĎači su: privredna društva koja se bave trgovinom,

pojedinačna domaćinstva, hoteli, restorani. Zbog nedovoljnog broja kontejnera ova vrsta otpada

se najčešće miješa sa ostalim vrstama otpada i postaje neupotrebljiva u procesu reciklaţe

(naročito karton i papir). Ne postoje pouzdani podaci o količinama ovog otpada. Značajne

količine ambalaţnog otpada (oko 40%) mogu se reciklirati u reciklaţnom centru na sanitarnoj

deponiji. Način upravljanja ovom vrstom otpada ureĎen je Uredbom o načinu i postupku prijave

stavljanja ambalaţe i upakovanih proizvoda na trţište, osnivanja sistema preuzimanja,

sakupljanja i obrade otpadne ambalaţe i rada tog sistema.

29

5. PLAN UPRAVLJANJA OTPADOM ZA PERIOD 2010 – 2014. godine

U narednom dijelu plana paţnja je usmjerena na rješavanje postojećih problema koji se tiču

upravljanja otpadom. S tim u vezi neophodno je u narednom petogodišnjem periodu sprovesti

edukativne aktivnosti, obezbijediti neophodna sredstva i opremu kao i povećati nivo usluga kako

u gradskom tako i u ruralnom području.

5.1. Procjena budućih količina otpada za opštinu Danilovgrad

Na osnovu raspoloţivih podataka moţe se konstatovati da se količina sakupljenog otpada kreće

oko 3000 t/godišnje. Kada se uzme u obzir da se broj stanovnika u opštini povećava iz godine u

godinu, kao i da će se nivo pruţanja komunalnih usluga povećati na taj način što će se otpad

sakupljati sa šireg područja i procentualno povećati sakupljanje otpada iz urbanog dijela grada i

naselja Spuţ, dolazi se do procijenjene količine otpada prikazane u tabeli br. 2.

Tabela broj 2 Planirana količina otpada koji će biti prikupljan tokom narednih pet godina

GODINA KOLIČINA OTPADA (t/god)

2010 3.200

2011 3.400

2012 4.000

2013 4.700

2014 5.500

Grafikon broj 2 Planirani procenat sakupljanja komunalnog otpada u seoskim naseljima za

period 2010-2014. godine

Očekivanja u procesu sakupljanja komunalnog otpada na području urbanog dijela grada i naselja

Spuţ predvidjaju povećanje stope obuhvaćenosti uslugama sa 75% u 2010. godini na 95% u

2014. godini.

30

Grafikon broj 3 Planirani procenat sakupljanja komunalnog otpada u gradskim naseljima za

period 2010 - 2014. godine

Da bi se gore navedena očekivanja ostvarila u planskom periodu će se na teritoriji opštine

postaviti zelena ostrva za selektivno sakupljanje otpada i izgraditi reciklaţno dvorište.

5.2. Program sakupljanja otpada iz domaćinstava i proizvoĎača otpada koji ne podlijeţu

obavezi donošenja plana

Komunalni otpad je otpad koji se stvara u domaćinstvu ili otpad koji je po svojim svojstvima

sličan otpadu iz domaćinstva.

U cilju pravilnog i sveobuhvatnog sakupljanja otpada iz domaćinstava treba preduzeti sledeće

mjere i aktivnosti: organizovanje selektivnog sakupljanja otpada, organizovanje reciklaţnih

dvorišta i zelenih ostrva, upoznavanje graĎana o formiranju reciklaţnih dvorišta i zelenih ostrva.

Sakupljanje komunalnog otpada u narednom periodu obavljaće se prema Programu rada JKZP,

na sljedeći način:

1. uţe područje grada i naselje Spuţ, svakodnevno

2. u prigradskim naseljima dva puta nedjeljno

Za ove potrebe koristiće se kontejneri zapremine 1,1 m3, u gradskim naseljima, odnosno 5 m

3 u

prigradskim.

UvoĎenjem procesa reciklaţe tj. izgradnjom reciklaţnog centra na deponiji u Podgorici,

postaviće se veći broj kontejnera za selektivno sakupljanje papira, stakla, PET ambalaţe. Na

ovaj način bi se povećao procenat selektiranog otpada koji se prikuplja iz domaćinstva.

31

ProizvoĎači otpada koji ne podlijeţu donošenju plana, odnosno koji proizvode manje od 40 t

neopasnog otpada na godišnjem nivou (trgovine, supermarketi, minimarketi i dr), a proizvode

značajnu količinu kartonske i papirne ambalaţe, moraju u okviru svojih dvorišta imati posude za

selektivno sakupljanje otpada, odnosno isti ne mogu odlagati u posude za odlaganje otpada iz

domaćinstava. Odvoz otpada za pravna lica i preduzetnike planiran je da se vrši po pozivu i

regulisan je ugovorom sa Javnim komunalnim zanatskim preduzećem.

5.3. Program sakupljanja opasnog otpada iz domaćinstava i proizvoĎača otpada koji ne

podlijeţu obavezi donošenja plana

U opasni otpad iz domaćinstva prije svega spadaju: otpadne baterije, otpadna ulja, boje, lakovi,

stari ljekovi, pesticidi, razne hemikalije i dr.

Odvojeno sakupljanje opasnog otpada iz domaćinstava moguće je organizovati na iste načine

kao i primarnu reciklaţu, s tim da opasni otpad zahtijeva posebni nadzor od mjesta nastanka do

mjesta konačnog odlaganja ili prerade.

Za sakupljanje opasnog otpada iz domaćinstava i proizvoĎača koji ne podlijeţu obavezi

donošenja plana treba preduzeti sledeće mjere i aktivnosti:

organizovanje selektivnog sakupljanja otpada u posebne posude i njihovo praţnjenje,

eliminacija stvaranja spontanih smetlišta u opštini,

organizovanje reciklaţnih dvorišta za prihvatanje opasnog otpada.

Preduzeće za sakupljanje otpada bi odreĎenim danima u odreĎenom vremenu (najmanje jednom

nedeljno) preuzimalo proizvedeni opasni otpad. U ovim danima proizvoĎači opasnog otpada su

duţni da na odgovarajući način i na odgovarajućem mjestu iznesu otpad kako bi preduzeće za

sakupljanje opasnog otpada preuzelo i odvezlo na dalju preradu i odstranjivanje.

Javno komunalno zanatsko preduzeće će u okviru svog Programa rada za svaku godinu obraditi

dio koji se odnosi na organizovanje poslova sakupljanja opasnog otpada iz domaćinstava i

subjekata koji ne podlijeţu obavezi donošenja plana upravljanja otpadom.

5.4. Institucionalne promjene

S obzirom da institucionalni okvir, struktura, organizacija i kapacitet odgovornih struktura čine

uslov za razvoj sistema upravljanja otpadom i efikasno sprovoĎenje zakona, iste se odnose na:

- podjelu funkcija i odgovornosti izmeĎu lokalnih (opštinskih), regionalnih (meĎuopštinskih) i

drţavnih organa i organizacija

- usklaĎenu organizaciju i povezanost institucija odgovornih za upravljanje otpadom, njihovu

koordinaciju i povezanost sa drugim sektorima, kao i jačanje njihovih kadrovskih i tehničkih

kapaciteta

- planiranje upravljanja otpadom i finansijsko upravljanje

- uključivanje privatnog sektora u organizacionu strukturu upravljanja otpadom i mogući oblici

partnerstva.

32

5.4.1. Podjela odgovornosti

Podjela nadleţnosti i odgovornosti izmedju lokalnih, regionalnih i drţavnih organa i organizacija

je od vaţnosti za kvalitetnu primjenu zakona i za uspješno organizovanje upravljanja otpadom.

Organ drţavne uprave i lokalne samouprave imaju odredjene odgovornosti i nadleţnosti u

upravljanju komunalnim otpadom. Organ drţavne uprave odgovoran je za donošenje zakona i

podzakonskih akata, a lokalna samouprava za sprovodjenje zakona, kao i za obezbjedjenje

uslova za obavljanje djelatnosti upavljanja komunalnim otpadom.

Ministarstvo ureĎenja prostora i zaštite ţivotne sredine je odgovorno za:

- obezbjedjenje sprovodjenja sistema osnova zaštite i unapredjivanja ţivotne sredine i odrţivo

korišćenje prirodnih bogatstava

- pripremanje strateških dokumenata, planova i programa, upravljanje hemikalijama, opasnim

i štetnim materijama i otpadom, uključujući proizvodnju i promet otrova i prekogranično

kretanje otpada

- uspostavljanje i razvoj informacionog sistema, kao i inspekcijski nadzor i ostalo.

Jedinica lokalne samouprave je odgovorna za:

- usvajanje programa i planova upravljanja otpadom na svojoj teritoriji

- monitoring u oblasti upravljanja otpadom

- zajedničke programe izmedju dvije ili više opština

- procjenu proizvodnje otpada

- plan sakupljanja i transport

- smanjenje proizvodnje otpada

- adekvatnu tehničku opremljenost

- odredjivanje lokacija za transfer, pretovarnu stanicu i reciklaţno dvorište i njihovu izgradnju

- izdavanje odobrenja, dozvola i drugih propisanih akata

- priprema, predlaganje i sprovodjenje finansijskih planova (izvori finansiranja i procjena

troškova)

- informisanje javnosti.

Poslovi komunalne djelatnosti odredjeni su kao izvorni poslovi jedinice lokalne samouprave, jer

se komunalne potrebe zadovoljavaju neposredno na lokalnom nivou, a što je propisano ustavnim

i zakonskim rješenjima. Zakonom o komunalnim djelatnostima (“Sluţbeni list RCG”, broj

12/95), u slučaju javnih komunalnih preduzeća, čiji je osnivač jedinica lokalne samouprave,

utvrdjeno je da ista posluju sredstvima preduzeća kao sredstvima u drţavnoj svojini na način

utvrĎen zakonom, a sve u skladu sa aktom o osnivanju i Statutom preduzeća.

5.4.2. Pregled organizacione strukture sistema upravljanja otpadom

Upravljanje otpadom u opštini Danilovgrad odvija se u okviru dva sistema: sistem sakupljanja

otpada, za koji je zaduţeno Javno komunalno zanatsko preduzeće i sistema deponovanja otpada,

kojim upravlja DOO „Deponija“ – Podgorica.

33

Savremeni način upravljanja otpadom nameće potrebu segmentacije Javno komunalnog

zanatskog preduzeća, u čijoj je nadleţnosti obavljanje svih komunalnih poslova na teritoriji

opštine Danilovgrad (vodosnabdijevanje, upravljanje otpadnim vodama, upravljanje otpadom,

pogrebne usluge, odrţavanje pijace, odrţavanje javnih i zelenih površina itd.) i izdvajanje

poslova vezanih za upravljanje otpadom. Ove aktivnosti su moguće u posmatranom planskom

periodu, ali odluka o tome nije donešena.

5.5. Načini upravljanja otpadom

U cilju uspostavljanja odgovarajućeg sistema upravljanja otpadom, neopasni komunalni otpad se

mora odvojiti od ostalih vrsta otpada. Samu selekciju otpada moraće da vrše graĎani i drugi

proizvodjači otpada.

Proizvodjač otpada koji na godišnjem nivou proizvede količinu veću od 200 kg opasnog otpada

ili 40 t neopasnog otpada, shodno Zakonu o upravljanju otpadom, duţan je uraditi plan

upravljanja otpadom.

Jedinica lokalne samouprave, shodno Zakonu o upravljanju otpadom, moţe obavezati

proizvodjača otpada da dostavi podatke o proizvedenom otpadu i načinu upravljanja istim,

ukoliko na godišnjem nivou proizvede više od 10 t neopasnog otpada.

5.5.1. Plan upravljanja komunalnim otpadom

Komunalni otpad, odnosno otpad iz domaćinstva predstavlja najveću količinu sakupljenog i

deponovanog otpada. S tim u vezi je potrebno obratiti paţnju na ovu vrstu otpada i izvršiti

adekvatan tretman istog.

Da bi se navedeno realizovalo potrebno je sprovodjenje odredjenih mjera:

- izdvajanje opasnog i neopasnog otpada

- odlaganje kabastog komunalnog otpada na lokaciji utvrdjenoj za tu vrstu otpada

- presovanje selektiranog komunalnog otpada prije njegovog odlaganja

- edukacija stanovništva po svim pitanjima vezanim za zbrinjavanje komunalnog otpada

- voditi evidenciju o količinama komunalnog i drugih vrsta otpada

- sprečavanje i eliminisanje divljih smetlišta iz uţeg reona grada i iz seoskih područja.

U svrhu realizacije ciljeva predvidjenih ovim planom, u opštini Danilovgrad je potrebna

izgradnja novih sadrţaja za sakupljanje otpada. Pod navedenim se podrazumijeva nabavka novih

kontejnera za selektivno i neselektivno sakupljanje otpada, uspostavljanje zelenih ostrva,

izgradnja reciklaţnog dvorišta i njegovo opremanje, nabavka vozila za otpad i dr. Detaljniji opis

uspostavljanja sistema zelenih ostrva, rada reciklaţnog dvorišta i sredstva potrebna za njihovo

opremanje dati su u nastavku ovog plana.

Opština Danilovgrad će u planskom periodu (2011. godine) definisati lokaciju i izgraditi

reciklaţno dvorište.

Za potrebe sakupljanja otpada iz seoskih domaćinstava nabaviće se kontejneri zapremine 1,1m³,

koji će se postaviti na mjestima gdje je najveća koncentracija stanovništva u tim naseljima.

34

U predviĎenom planskom periodu, aktivnosti će biti usmjerene i na uklanjanje nelegalnih

smetlišta, čime bi se smanjio negativan uticaj neadekvatnog odlaganja otpada na ţivotnu sredinu.

PredviĎeno je da se kabasti otpad iz domaćinstava odlaţe u reciklaţnom dvorištu.

Komunalni otpad će se odlagati na deponiji „Livade“ u Podgorici.

5.5.2. Plan upravljanja graĎevinskim otpadom

Kako u opštini Danilovgrad postoji nekoliko lokacija za eksploataciju kamena (kamenolom) na

istima je moguće odlaganje gradjevinskog otpada. Gradjevinski otpad nastao prilikom

adaptacije, rekonstrukcije i izgradnje objekata, ne smije biti pomiješan drugim otpadom jer u

tom slučaju sam postupak reciklaţe i daljeg korišćenja ovog otpada iziskuje veća sredstva.

Da bi se vršilo pravilno upravljanje gradjevinskim otpadom potrebno je izvršiti:

- odvajanje pojedninih komponenti iz otpada (kao što su drvo, plastika, metal) i tako tretiran

otpad odloţiti na deponiju inertnog otpada, čija će lokacija će biti definisana do kraja 2010.

godine;

- kontrolu proizvedenih i odloţenih količina otpada.

Za ovaj planski period se ne predviĎa nabavka opreme za preradu (drobljenje) ovog otpada.

5.5.3. Plan upravljanja poljoprivrednim otpadom

Poljoprivredni otpad je otpad nastao vršenjem poljoprivredne djelatnosti u povrtnjacima,

voćnjacima, vinogradima, farmama i sl. Radi se o organskom otpadu koji čine lišće, ostaci voća i

povrća, granje, korovi, trava, itd. Značajnom količinom ovog otpada koji se proizvodi u

poljoprivrednim domaćinstvima, uglavnom se ne postupa na adekvatan način, spaljuje se, što je

suprotno standardima o smanjenju količina CO2 u vazduhu. Zbog velikih količina ovog otpada, a

i zbog njegove relativno jednostavne prerade u humus, u poslednjih desetak godina u mnogim

zemljama Evrope, velika paţnja se poklanja procesu kompostiranja. Na osnovu Direktive o

deponijama EU i zabrani odlaganja biorazgradivog otpada na deponijama sam proces

kompostiranja bi dobio na značaju. Ovim procesom smanjila bi se ukupna količina otpada kako

na nelegalnim tako i na legalnim deponijama, a time i produţio njihov vijek trajanja.

Drţavnim planom upravljanja otpadom predviĎena je izgradnja postrojenja za kompostiranje u

okviru centra za upravljanje otpadom u Podgorici. Ponovnim upotrebom organskog materijala

značajno bi se smanjila njegova količina, a materijal bi se koristio za proizvodnju kvalitetnog

komposta, koji se moţe koristiti kao organsko Ďubrivo u biljnoj proizvodnji, tj. za poboljšanje

fizičkih i hemijskih osobina zemljišta. Time je omogućeno efikasno kruţenje organske materije,

smanjenje količine otpada koji se deponuje, a postigli bi se značajni ekonomski efekti, kao i

zapošljavanje nove radne snage.

Opština Danilovgrad će pitanje upravljanja ovom vrstom otpada uskladiti sa aktivnostima

Glavnog grada Podgorice, a ovo u cilju obezbjeĎenja uslova za kompostiranje otpada.

35

5.5.4. Plan upravljanja posebnim vrstama (tokovima) otpada

Upravljanje posebnim vrstama otpada treba sprovoditi tako da se te vrste otpada (otpadna ulja,

otpadna vozila, baterije i akumulatori, ambalaţa i ambalaţni otpad, otpadne gume i otpad od

električnih i elektronskih proizvoda) razdvajaju medjusobno, kao i od drugih vrsta otpada.

Upravljanje posebnim vrstama (tokovima) otpada u opštini Danilovgrad organizovaće se u

skladu s donešenim podzakonskim aktima, kojima je predviĎeno uspostavljanje posebnih

sistema za upravljanje ovim vrstama otpada. PredviĎeno je da se, sprovoĎenjem tenderskog

postupka, odaberu operateri sistema za svaki od navedenih tipova otpada, čiji će rad, do

pristupanja Evropskoj Uniji, finansirati drţava. Nakon toga, ovi sistemi će se finansirati iz

naknade za upravljanje otpadom koju je u obavezi da plaća svaki uvoznik ili proizvoĎač robe iz

koje će kasnije nastati posebne vrste otpada, prilikom njenog stavljanja na trţište, saglasno

Uredbi o kriterijumima, visini i načinu plaćanja posebne naknade za upravljanje otpadom

(»Sluţbeni list CG«, br. 11/09).

Operateri sistema će organizovati način sakupljanja i daljeg tretmana posebnih vrsta otpada.

GraĎani će moći odlagati dio otpada koji pripada ovoj vrsti otpada, a koji nastaje u

domaćinstvima u okviru reciklaţnih dvorišta, odakle će ga preuzimati operateri sistema.

Da bi se uspostavilo selektovanje ovih vrsta otpada potrebno je obezbijediti:

- sprovodjenje kampanje o selektovanju posebnih vrsta otpada (pri čemu je potrebno

definisati ciljne grupe)

- organizovanje selektivnog sakupljanja otpada u posebnim posudama i kontejnerima

- posebna mjesta u okviru reciklaţnog dvorišta na kojima će se dopremati posebne vrste

otpada.

5.6. Objekti i postrojenja

5.6.1. Zeleno ostrvo

Zeleno ostrvo ili sabirna tačka je mjesto gdje se vrši primarno izdvajanje reciklabilnih

komponenti iz otpada postavljanjem zasebnih kontejnera za papir, staklo, limenke, plastiku i sl.

Planom upravljanja otpadom u Crnoj Gori predvidjeno je da u naseljima koja broje oko 1.000

stanovnika postoji zeleno ostrvo.

U planskom periodu postavaljanjem kontejnera za selektivno sakupljanje otpada (papira, PET

ambalaţe, staklene ambalaţe, metala i dr.), formiraće se zelena ostrva na 7 lokacija u gradskim

naseljima Danilovgrada i 3 na prostoru Spuţa.

5.6.2. Reciklaţna dvorišta

Reciklaţno dvorište (RD) je posebno nadgledani prostor i mjesto specijalno opremljeno za

odvojeno prikupljanje materijala koji se ponovo mogu koristiti, kao i mjesto za problematične

opasne otpadne materijale iz domaćinstva.

36

Reciklaţna dvorišta, kao mjesta namijenjena razvrstavanju i privremenom skladištenju posebnih

vrsta otpada, imaju značajnu ulogu u ukupnom sistemu upavljanja otpadom jer sluţe kao spona

kojom jedinice lokalne samouprave ostvaruju vezu izmeĎu graĎana, ovlašćenih sakupljača i

ovlašćenih obraĎivača otpada. Reciklaţna dvorišta treba da budu mjesta na kojima graĎani mogu

na jednostavan i prihvatljiv način dobiti informacije o upravljanju otpadom, posebno u pogledu

mogućnosti smanjivanja količina i štetnog dejstva vlastitog otpada, kao i u pogledu načina boljeg

iskorišćavanja raznih vrsta otpada. Stanovništvo treba da se obavještava o radu RD-a (radno

vrijeme, vrste otpada i dr.) u sredstvima javnog informisanja.

Prilikom izbora lokacije naročito je vaţno da reciklaţno dvorište bude smješteno tako da graĎani

mogu što jednostavnije doći do njega.

U reciklaţnom dvorištu se moţe odlagati:

- karton i papir

- staklena ambalaţa

- aluminijumske limenke

- PET ambalaţni materijal

- pjenasti polistiren (stiropor, stirodur, okipor i dr.)

- automobilske gume

- kabasti plastični materijal

- kabasti drveni materijal

- bijela tehnika (friţideri, zamrzivači, električni štednjaci i dr.)

- elektro oprema (video i audio tehnika, kompjuteri)

- mobilni telefoni

- otpadni kablovi

- čelični manji otpad

- obojeni metali (bakar, aluminijum, cink i dr.)

- tekstil

- baterije, akumulatori, uljani filteri...

- otpadna ulja

- zeleni otpad.

Sakupljanjem otpada na ovaj način postiţe se značajno poboljšanje kvaliteta usluga i

smanjivanje troškova:

- graĎani mogu tokom cijele godine, svim radnim danima, besplatno i na

za okolinu bezbjedan način odloţiti kabasti otpad

- povećavaju se prikupljene količine otpada po reciklaţnim dvorištima i time smanjuje

prosječna cijena

- izbjegava se razbacivanje kabastog otpada po javnim gradskim površinama

- sprovodi se kvalitetnije odvojeno prikupljanje kabastog otpada i time efikasnije

recikliranje i prerada (autogume, metali, rashladni ureĎaji, elektro otpad i ostalo)

- omogućava se ravnomjernije i efikasnije sortiranje, te priprema za dalju obradu.

Ovako prikupljen otpad moţe se direktno predavati ovlašćenim operaterima sistema ili prevoziti

na lokaciju gdje postoji mogućnost njegove dalje prerade ili skladištenja do predaje ovlašćenim

preduzećima.

37

Reciklaţna dvorišta moraju imati dozvolu nadleţnog organa lokalne samouprave za obavljanje

djelatnosti upravljanja neopasnim otpadom i nadleţnog organa drţavne uprave za upravljanje

opasnim otpadom, uz prethodno pribavljenu zakonom propisanu dokumentaciju.

U opštini Danilovgrad predviĎena je izgradnja jednog reciklaţnog dvorišta u periodu 2010-2011.

godine. Lokacija za njegovo postavljanje biće definisana Prostorno urbanističkim planom

opštine Danilovgrad, čija izrada ubrzo treba da počne.

Reciklaţnim dvorištem će upravljati Javno komunalno zanatsko preduzeće.

U dijelu upravljanja opasnim komunalnim otpadom, s obzirom da je u ovom petogodišnjem

periodu teško uticati na smanjenje upotrebe proizvoda koji generišu opasni komunalni otpad,

mjere koje su predviĎene ovim planom imaju za cilj da se poveća stepen izdvajanja i odvojenog

sakupljanja opasnog komunalnog otpada iz ukupnog komunalnog otpada i da se proizvoĎači

stimulišu da ovaj otpad odlaţu na posebno predviĎena mjesta. Sabirni centar za opasni

komunalni otpad treba da se organizuje u okviru reciklaţnog dvorišta.

Odvojeni i sakupljeni opasni otpad iz reciklaţnih dvorišta i skladišta ovlašćenih sakupljača, kada

se stvore uslovi za takav vid organizovanja ovih poslova, odvoziće se u centre za upravljanje

otpadom na obradu gdje će se:

- obraĎivati i neutralizovati, a zatim odlagati na deponije uz ostali komunalni otpad

- ukoliko se ne moţe neutralizovati, odlagati u privremenim skladištima do iznalaţenja

načina za trajno rješavanje problema i to izgradnjom deponija za odlaganje opasnog

otpada ili izvozom.

5.6.3. Pretovarne i transfer stanice

Pretovarna stanica je mjesto za privremeno skladištenje, pripremu i pretovar otpada

namijenjenog transportu prema reciklaţnim centrima ili regionalnim deponijama.

Pretovarna stanica je postrojenje u kojem se komunalni otpad sakupljen u sakupljačkoj mreţi,

istovara iz vozila za sakupljanje otpada, pregleda uz eventualno izdvajanje kabastog otpada,

kratko zadrţava, utovara u veća vozila i transportuje na dalji tretman (recikliranje ili

deponovanje).

U pretovarnim stanicama koje se nalaze na udaljenim lokacijama, koje duţi period mogu biti

izolovane zbog loših vremenskih uslova, moguće je prethodno sortiranje i presovanje otpada sa

ciljem smanjivanja volumena, radi lakšeg transporta. Transport otpada vozilom većeg kapaciteta

znatno smanjuje troškove transporta. U pojedinim slučajevima, na lokaciji pretovarne stanice

mogu biti smješteni i posebni objekti s pripadajućom opremom za prethodnu obradu otpada, kao

i privremena skladišta za prihvat posebnih vrsta otpada sakupljenih u reciklaţnim dvorištima.

Pretovarne stanice imaju značajnu ulogu u ukupnom sistemu upravljanja otpadom jer sluţe kao

veza izmeĎu sakupljačke mreţe jedinica lokalne samouprave i meĎuopštinskih preduzeća za

upravljanje regionalnim deponijama.

38

Pored komunalnog otpada proizvedenog u domaćinstvima, pretovarne stanice mogu prihvatiti i

otpad nastao u industrijama koji je sličan komunalnom, zeleni otpad, opasni kućni otpad

(sredstva za čišćenje, pesticidi, herbicidi, ulja, antifriz, boje), kao i odvojeno sakupljeni otpad

koji se moţe reciklirati (graĎevinski otpad, ambalaţni otpad i sl.). Na lokaciji pretovarne stanice

moguće je postavljanje postrojenja za obradu graĎevinskog otpada prije ponovne upotrebe ili

odlaganja na konačnu lokaciju.

Pretovarne stanice se meĎusobno mogu dosta razlikovati, to mogu biti jednostavne ravne

površine sa čvrstom podlogom gdje se otpad istovara i smješta u velike kontejnere ili kamione,

ali mogu biti i sloţeni pogoni gdje se otpad u presama sabija i balira (kompaktorski ureĎaji).

Plan upravljanja otpadom u Crnoj Gori daje mogućnost jedinicama lokalne samouprave, za koje

je predviĎena izgradnja transfer stanica, da odluče da li će ih u ovom periodu graditi i kojeg

nivoa opremljenosti će iste biti.

Za opštinu Danilovgrad, meĎutim, zbog blizine regionalne deponije, nije predviĎena izgradnja

transfer stanice.

5.7. Mjere za spriječavanje nastajanja otpada ili smanjenje količina otpada i negativnog

uticaja na ţivotnu sredinu

Prioritet svakog cjelovitog sistema upravljanja otpadom je da spriječi ili smanji nastanak otpada.

Smanjenjem proizvodnje otpada smanjuje se njegov negativan uticaj na zdravlje ljudi i ţivotnu

sredinu, a potrebna su manja sredstva za njegovo odstranjivanje ili preradu. Korišćenjem

pogodnih načina proizvodnje i obrade i ekološkim savjesnim ponašanjem potrošača mogu se

smanjiti količine i štetnost otpada koji bi se trebao odstraniti ili preraditi.

Prevencija nastajanja otpada, kao i druge mjere za smanjivanje nastajanja otpada, svakako je

najpovoljnija metoda za rješavanje problema otpada. Te se mjere preduzimaju u toku

tehnološkog procesa na mjestu nastajanja otpada, a uključuju prevenciju nastajanju promjenom

načina proizvodnje ili načina upotrebe, redukciju na samom izvoru, kao i ponovnu upotrebu

proizvoda. Postupci reciklaţe i kompostiranja, odnosno prerade materijala takoĎe daju dobre

rezultate u pogledu uticaja na okolinu, a odnose se, uglavnom, na odvojeno prikupljeni otpad

koji se moţe iskoristiti kao sekundarna sirovina.

Polazeći od osnovnog cilja Plana da se smanji negativan uticaj otpada na zdravlje ljudi i kvalitet

stanja ţivotne sredine, neophodno je da svi subjekti u sistemu upravljanja otpadom, u okviru

svojih ovlašćenja i odgovornosti, preduzmu propisane mjere koje će doprinijeti sprečavanju,

odnosno smanjenju nastanka otpada.

U tom smislu neophodno je preduzeti sljedeće:

- na pogodan način, putem medija, upoznati graĎane i sve proizvoĎače otpada na obavezu

pravilnog odlaganja otpada, kao i na štetna dejstva otpada na ţivotnu sredinu;

- preduzeti odreĎene edukativne aktivnosti i ukazati graĎanima da ne kupuju proizvode

koji se ne mogu reciklirati, da izbjegavaju robu u jednokratnoj ambalaţi, da izbjegavaju

korišćenje plastičnih kesa i sl.

39

- ukazati proizvoĎačima otpada na potrebu uvoĎenja tehnologije u procesu proizvodnje

koja obezbjeĎuje manju količinu otpada (naročito opasnog), vraćati otpad u sopstvenu

proizvodnju, proizvoditi robu koja se moţe nakon upotrebe reciklirati, smanjiti upotrebu

jednokratne ambalaţe,

- stvoriti preduslove za kvalitetno funkcionisanje ukupnog sistema upravljanja otpadom.

Stvaranjem uslova za selektivno sakupljanje otpada, izgradnjom reciklaţnih dvorišta, nabavkom

odgovarajućih kontejnera i vozila za ovu namjenu, obezbijediće se predselekcija otpada na

samom njegovom izvoru. Iz otpada će se izdvajati vrijedni sastojci (komponente), a takoĎe i

opasne materije iz komunalnog otpada.

U cilju vršenja predselekcije u reciklaţnim dvorištima i u zelenim ostrvima postaviće se

kontejneri koji će biti vidno obiljeţeni sa natpisima za otpade iz kategorije EE otpada, baterija i

akumulatora i drugog otpada iz dijela posebnih tokova otpada.

Ovakvim načinom sakupljanja otpada spriječiće se, ili u znatnoj mjeri smanjiti zagaĎivanje

zemljišta, vode i vazduha.

Reciklaţa je primarna mjera za smanjenje količine otpada. Pod reciklaţom komunalnog otpada

se podrazumijeva iskorišćavanje korisnih komponenti iz komunalnog otpada, pri čemu se vrši

jasna selekcija:

- metala, papira, stakla, plastičnih materijala

- organskog dijela otpada

- otpada iz administrativnog dijela (prodavnice, administrativne zgrade).

Reciklaţa je vaţna iz razloga: smanjenja količine komunalnog otpada, iskorišćavanja

sekundarnih sirovina iz komunalnog otpada, umanjuje se uvoz sekundarnih sirovina, produţava

se vijek postojanja prisutnih resursa, štednje energije, otvaranje novih radnih mjesta,

sprovodjenje odrţivog razvoja i zaštite ţivotne sredine.

5.8. Sanacija smetlišta na lokacijama koje nisu za to predvidjene

Na području opštine Danilovgrad za sada je registrovano pet (5) nelegalnih smetlišta, zapremine

manje od 100 m3, koja je potrebno ukloniti i jedno odlagalište graĎevinskog materijala nastalog

prilikom rekonstrukcije puta Danilovgrad – Spuţ – KPD – Podgorica, zapremine 1300 m3, koje

će biti uklonjeno nakon završetka puta. Uklanjanje ostalih smetlišta otpada će se postići uz

dogovor izmedju Mjesnih zajednica i JKZP Danilovgrad.

Višegodišnjim investicionim planom opštine Danilovgrad, planirana su sredstava u iznosu od

oko 80.000 € za uklanjanje nelegalnih odlagališta otpada. Uklanjanje ovih smetlišta vršiće se u

skladu sa dinamikom predviĎenom u tom planu.

Privredna društva, koja stvaraju odredjene količine otpada, vršiće njegovo odlaganje i

selektovanje na osnovu dogovora postignutim sa JKZP Danilovgrad.

40

6. FINANSIJSKA ANALIZA – SREDSTVA POTREBNA ZA REALIZACIJU PLANA

Sredstva za realizaciju Plana upravljanja otpadom u opštini Danilovgrad za period 2010-2014.

godine biće realizovana iz Budţeta Opštine Danilovgrad, sredstava Javnog komunalnog

zanatskog preduzeća i Budţeta Crne Gore.

Potrebna sredstva mogu takoĎe biti obezbijeĎena kreditima meĎunarodnih finansijskih

institucija, fondova Evropske Unije (instrument predpristupne pomoći IPA) i privatnim

ulaganjima (javno-privatno partnerstvo, koncesije i dr.).

Planom se predviĎa mogućnost učešća privatnog sektora i njegovog ulaganja u primarnu

reciklaţu. U poslednje vrijeme u Evropi je prisutna saradnja izmeĎu privatnog i javnog sektora,

što je doprinijelo efikasnijem odrţivom razvoju i zaštiti ţivotne sredine. Navedeno bi dovelo do

poboljšanja infrastrukture, veće realizacije, smanjenja troškova, stvaranja većih prihoda i

jednostavnije i brţe usluge.

Investicioni troškovi predviĎeni za realizaciju Plana upravljanja otpadom u opštini Danilovgrad

za period 2010-2014. godine dati su u tabeli broj 5.

Tabela broj 5 Pregled opreme i neophodna sredstva za realizaciju plana

O P R E M A KOMADA VRIJEDNOST

ULAGANJA

DINAMIKA

ULAGANJA

Vozilo za pranje ulica 1 100 000 2011

Kamion sa grejferom (8 t) 1 100 000 2012

Kamion za selektivni otpad

(Autosmećar 16 m³) 2 285 000 2010-2013

Autočistač-tipa usisivač 1 130 000 2011

Vozilo za crpljenje septičkih

jama (8 m³)

1 130 000 2014

Kontejneri za sakupljanje

neselektiranog komunalnog

otpada (1,1m³)

100

35 000

2011-2012

Kontejneri za selektivno

sakupljanje komunalnog

otpada (1,1m³)

60

27 000

2010-2011

Kontejneri za komunalni

otpad (5m³)

10 12 000 2010

Izgradnja soški za kontejnere 30 21 000 2011-2013

Pokretni šreder 1 25 000 2011

Kombinirka 1 100 000 2011

Reciklaţno dvorište 1 160 000 2010-2011

Univerzalna presa za papir i

plastiku 1 20 000 2011

UKUPNO: 1 145 000 €

41

7. RAZVIJANJE JAVNE SVIJESTI

Efikasno sprovodjenje Plana upravljanja otpadom u opštini Danilovgrad za period 2010-2014.

godine, moţe se izvršiti samo ako se pored tehničkog i ekonomskog aspekta uzme u obzir i

ekološka edukacija. Ekološkom edukacijom omogućava se sticanje novih saznanja i vrijednosti

kod gradjana, koje će usloviti promjenu ponašanja. Edukacija bi stvorila kod ljudi osjećaj

odgovornosti za stanje ţivotne sredine, od lokalnog do globalnog nivoa, osigurala bi

prepoznavanje problema ţivotne sredine i podstakla preduzimanje pravih mjera. Iz tih razloga

poţeljno bi bilo koristiti: sve vrste media, anketiranje stanovništva, ciljne poruke, organizovanje

radionica po mjesnim zajednicama, vrtićima, školama, uspostavljanje partnerskih odnosa sa

drţavnom upravom, naučnim, stručnim i obrazovnim ustanovama, privredom, pojedincima i dr.

Sama realizacija plana trebala bi se odvijati kroz dvije faze. Prva faza će biti realizovana putem

predavanja u mjesnim zajednicama, vrtićima, školama, javnim ustanovama ili na drugi

prihvatljiv način edukacije. Druga faza, koja se odnosi na konkretno sprovodjenje aktivnosti,

biće uspješna ukoliko je prva faza pozitivno prihvaćena od strane gradjana.

Mehanizam za sprovodjenje plana predvidja da preduzeća koja se bave upravljanjem otpadom u

svoje programe rada uključe i kampanju za razvijanje javne svijesti, pri čemu je osnovni cilj da

se ukaţe javnosti na negativne uticaje pogrešnog upravljanja otpadom na ţivotnu sredinu.

Uporedo sa navedenim treba sprovoditi kaznene odredbe za počinjene prekršaje (nelegalno

bacanje otpada, stvaranje nelegalnih smetlišta, nagomilavanje neselektivnog otpada i ostalo).

Potrebno je izvršiti praćenje stanja, tj. monitoring razvijanja javne svijesti, a samim tim i

uspješno sprovodjenje procesa selektovanja otpada. Shodno tome, vremenom bi se postigli

pozitivni rezultati koji će se prije svega odnositi na: bolje selektovanje otpada, smanjenje

količine otpada koji se odlaţe na regionalnim deponijama, postepeno uklanjanje nelegalnih

smetlišta, uštedu energije i dr.

U svrhu realizacije navedenog, neophodno je uraditi projekat „Podizanje javne svijesti o

upravljanju otpadom“. Projektne aktivnosti bi se sastojale od četiri dijela.

Prvi radni dio „Analiza trenutnog stanja i odnosa ciljnih grupa u zaštiti ţivotne sredine kroz

pravilno upravljanje otpadom“ obuhvatao bi anketiranje ciljnih grupa i analizu rezultata ankete,

kao i saopštavanje rezultata kroz medijske nastupe.

Drugi radni dio bi podrazumijevao formiranje Info centra, pripremu promotivnog materijala

(lifleta, brošura, brendiranje vozila), organizovanje javnih skupova u cilju podizanja svijesti

graĎana o potrebi zaštite ţivotne sredine, učestvovanje u TV emisijama, razvoj i implementaciju

baze podataka i web sajta, organizovanje ''Dana zaštite ţivotne sredine'' i organizovanje likovnog

konkursa na temu „Zaštita ţivotne sredine“.

Treći radni dio bi se sastojao od edukativnih aktivnosti i to pripreme edukativnog materijala za

predškolsku i školsku djecu, realizaciju treninga i evaluaciju treninga.

Četvrti radni dio ticao bi se upravljanja projektom i realizacijom planiranih projektnih aktivnosti.

42

ZNAČENJE IZRAZA

Ambalaţni otpad je ambalaţa preostala nakon raspakivanja proizvoda, a obuhvata sve proizvode

koji sluţe za zaštitu, rukovanje, plasman i prodaju drugog proizvoda.

Biodegradabilni otpad označava otpad koji je pogodan za anaerobnu ili aerobnu razgradnju, kao

što su hrana, baštenski otpad, papir i karton.

Centar za sakupljanje je mjesto odreĎeno odlukom jedinice lokalne samouprave na koje graĎani

donose uglavnom kabaste predmete, kao što su namještaj i električni aparati, baštenski otpad i

reciklabilni materijal.

Deponija je sanitarno-tehnički uredjen prostor na kojem se uz primjenu odgovarajućih

tehnoloških postupaka, vrši odlaganje otpada.

Direktive Evropske Unije su pravne instrukcije EU koje povezuju sve zemlje članice i moraju

biti implementirane kroz zakonodavstvo zemalja članica u propisanim rokovima.

Dozvola za upravljanje otpadom je dokument koji nadleţni organ izdaje pravnom ili fizičkom

licu čija je djelatnost sakupljanje, transport, prerada ili odlaganje otpada i utvrĎuje uslove

postupanja sa otpadom na način koji obezbjeĎuje najmanji rizik po ljudsko zdravlje i ţivotnu

sredinu.

Električni i elektronski otpad je električna ili elektronska oprema koju je korisnik odbacio, a

koja je utvrdjena katalogom otpada.

Farmaceutski otpad su ljekovi i ljekovite materije uključujući i njihovu primarnu ambalaţu i

slične pomoćne materije koji su postali neupotrebljivi.

Industrijski otpad je otpad iz bilo koje industrije ili sa lokacije na kojoj se nalazi industrija

(osim rudnika i kamenoloma).

Inertni otpad je otpad koji nije podloţan značajnim fizičkim, hemijskim ili biološkim

promjenama na mjestu deponovanja, ne rastvara se, ne sagorijeva i ne utiče negativno na druge

materije sa kojima dolazi u kontakt na način koji moţe da dovede do zagaĎivanja ţivotne sredine

ili ugrozi zdravlje ljudi. Ukupno izlučivanje i sadrţaj zagaĎujućih materija u inertnom otpadu

kao i ekotoksičnost izlučenih materija moraju biti neznatni, a posebno ne smiju da ugroţavaju

kvalitet površinskih i podzemnih voda.

Komercijalni otpad je otpad koji nastaje u ustanovama koje se u cjelini ili djelimično bave

trgovinom, uslugama, kancelarijskim poslovima, sportom, rekreacijom ili zabavom, osim otpada

iz domaćinstva i industrijskog otpada.

Kompostiranje (organska reciklaţa) je autotermičko i termofilno biološko razlaganje posebno

sakupljenog biodegradabilnog otpada, djelovanjem mikro i makroorganizama u cilju stvaranja

komposta, u prisustvu kiseonika i pod kontrolisanim uslovima.

Komunalni otpad je otpad iz domaćinstava koji nije opasan i komercijalni otpad, odnosno otpad

koji se sakuplja sa odreĎene teritorijalne cjeline, najčešće opštine, u skladu sa propisima i

planovima opštine.

Kućni otpad je otpad iz domaćinstava koji se svakodnevno sakuplja, kao i posebno sakupljen

opasni otpad iz domaćinstava, kabasti otpad, baštenski otpad i sl.

Medicinski otpad predstavlja veoma specifičan otpad koji je nastao u medicinskim ustanovama

ili pratećim objektima. U ovaj otpad spadaju opšti predmeti, patološki otpad, kese i boce sa

krvlju, špricevi i ostale opasne hemikalije.

Neopasni otpad je otpad koji nema karakteristike opasnog otpada.

Opasni otpad je svaki otpad koji sadrţi elemente ili jedinjenja koja imaju neko od sledećih

svojstava: eksplozivnost, reaktivnost, zapaljivost, nadraţljivost, štetnost, toksičnost, infektivnost,

kancerogenost, mutagenost, teratogenost, ekotoksičnost, svojstvo oksidiranja, svojstvo

nagrizanja i svojstvo otpuštanja otrovnih gasova hemijskom ili biološkom reakcijom.

43

Otpadna ulja su maziva ili industrijska ulja koja se ne mogu koristiti za prvobitnu namjenu,

naročito ulja iz motora sa unutrašnjim sagorijevanjem, ulja za mjenjač, ulja za turbine, ulja za

hidrauliku i druga industrijska ulja i maziva.

Otpad je materija ili predmet koje je vlasnik odbacio ili je duţan da odbaci.

Odstranjivanje otpada je postupak pripreme za preradu i odlaganje otpada koji nije moguće

preraditi.

Odlaganje otpada je jedan od postupaka odstranjivanja pri kojem se vrši punjenje deponija

otpadom.

Postrojenje za upravljanje otpadom, u smislu ovog plana, je objekat za skladištenje, preradu ili

odlaganje otpada, koji se sastoji od graĎevinskog dijela i opreme tako da čine tehnološku cjelinu,

a namijenjen je skladištenju, preradi ili odlaganju pojedinih vrsta otpada uz dozvolu za

upravljanje otpadom.

Prerada otpada obuhvata fizičke, termičke, hemijske ili biološke procese uključujući i

razdvajanje otpada, koji mijenjaju karakteristike otpada sa ciljem smanjenja zapremine ili

opasnih karakteristika, olakšanja rukovanja sa otpadom ili podsticanja reciklaţe, a uključuje i

reciklaţu otpada.

Proizvodjač otpada je pravno ili fizičko lice pri čijoj osnovnoj djelatnosti nastaje otpad ili čijom

se djelatnošću prethodne obrade, miješanja ili drugih postupaka mijenja sastav ili svojstvo

otpada.

Reciklaţa je prerada otpadnih materijala u proizvodnom procesu za prvobitnu ili drugu namjenu,

uključujući i organsku reciklaţu bez iskorišćavanja energije.

Sakupljanje otpada je aktivnost sistematskog sakupljanja, razdvajanja i/ili miješanja otpada radi

daljeg tretmana ili odlaganja.

Sakupljač otpada je pravno ili fizičko lice koje sakuplja, razvrstava ili miješa otpad radi

njegovog prevoza na dalju obradu ili odlaganje.

Skladištenje otpada je privremeno čuvanje otpada na lokaciji proizvoĎača ili vlasnika otpada,

kao i aktivnost operatera u postrojenju opremljenom i registrovanom za privremeno čuvanje

otpada.

Smetlište je zemljište na kojem se potpuno nekontrolisano odlaţu različite vrste otpada,

uključujući i opasni, bez preduzimanja bilo kakvih mjera da se spriječi zagadjivanje i

degradacija okruţenja.

Spaljivanje (insineracija) otpada je oksidacioni proces prerade otpada, uključujući

sagorijevanje, proizvodnju gasa (gasifikaciju) i razlaganje otpada, kao i pirolitičko razlaganje,

izvršeno u specijalnim objektima ili uz pomoć specijalne opreme u skladu sa propisima.

Transfer stanica je mjesto na kojem se otpad doprema radi razdvajanja ili pretovara prije

transporta na drugo mjesto radi prerade ili odstranjivanja.

Transport otpada je prevoz otpada van postrojenja koji obuhvata utovar, prevoz i istovar otpada.

Upravljanje otpadom je sprovoĎenje propisanih mjera postupanja sa otpadom u okviru

sakupljanja, transporta, prerade i odstranjivanja otpada, uključujući nadzor nad tim aktivnostima

i brigu o postrojenjima za upravljanje otpadom poslije zatvaranja.

Veterinarski otpad je otpad nastao ispitivanjem i liječenjem ţivotinja ili pruţanjem veterinarskih

usluga, kao i otpad nastao prilikom naučnih ispitivanja i eksperimenata vršenim na ţivotinjama.