Podizanje vinograda

8/11/2019 Podizanje vinograda

1/36

SADNJA VINOGRADA

novembar/studeni 2009.


2/36

Autori:

Alberto Moia, agronom, CEFA Mostar

Nedim Maric, strucno osoblje Projekta, CEFA MostarIvica Sivric, agronom, Centar za ruralni razvoj i poljoprivredu, MostarHimzo Tule, agronom, Centar za ruralni razvoj i poljoprivredu, Mostar

Izdavac:

CEFA Mostar

Tira :

500 primjeraka

Design i tampa:

IC tamparija, Mostar


3/36

SADNJA VINOGRADA

Projekat za zatitu i valorizaciju poljoprivrednihtradicionalnih proizvoda od vrijednosti za Hercegovinu

Finansiran od strane Ministarstva vanjskih poslova Italije

novembar/studeni 2009.


4/36

2

Sadnja vinograda

SADRAJ

UVOD .............................................................................................................31 - UVODNI STRATEKI I TEHNIKI IZBORI ......................................................3

- Odabir podloge ...............................................................................................5- Razmak sadnje i pravac redova ........................................................................6- GUSTOA SADNICA (sadnica/Ha) .....................................................................7- Odabir naslona ................................................................................................8

2 - OBRADA ZEMLJITA ...................................................................................83 - SADNJA .....................................................................................................11

- Odabir sadnica ...............................................................................................114 - PODIZANJE MLADARA NA NASLONE .......................................................... 14

- Betonski stubovi ...........................................................................................14- elini stubovi .............................................................................................. 15- Drveni stubovi ............................................................................................... 16

5 - RADOVI U PRVOJ VEGETACIJI .....................................................................18- Natapanje ..................................................................................................... 18- ubrenje ....................................................................................................... 18- Upravljanje trsom ......................................................................................... 19- Zatita ..........................................................................................................20

REZIDBA I POSTAVLJANJE NASLONA ................................................................21- Cilj rezidbe: ................................................................................................... 21- Osnovni kriteriji: ........................................................................................... 21

FORMIRANJE UZGOJNOG OBLIKA REZIDBOM (od prve do etvrte godine) ......... 22- ematski prikaz rezidbe: ............................................................................... 23- REZIDBA NA ROD (odrasle biljke) .................................................................... 23

PRIMJER DOBRE I LOE REZIDBE ....................................................................24NA JEDNOKRAKOJ KORDUNICI ......................................................................24PRIMJERI PISTON REZIDBE .........................................................................27REZIDBA KORDUNICA (sa vorovima) ......................................................... 28PRIMJER OBNAVLJANJA STARE KORDUNICE ..................................................... 28PRAVILNA GUYOT (GIJO) REZIDBA .................................................................. 30PRIMJERI GUYOT (GIJO) REZIDBE ....................................................................31OPTI SAVJETI ZA REZIDBU ........................................................................... 32


5/36

3

Sadnja vinograda

UVOD

Odluka o sadnji vinograda je dosta sloena i trebalo bi se odluiti sa

dosta panje.Uobiajeno je ponaanje da se odlui zasaditi vinograd samo sa nadomda se zaradi to vie novca, bez opreznog planiranja.

Poljoprivrednici u Hercegovini esto ulaze u podizanje zasada bezprethodnih analiza, planiranja, kalkulacija, ispitivanja trita te nemajuodgovarajuu edukaciju. Posljedica moe biti da u vinogradima nemamoodgovarajuci kvalitet i prinos.

esto se proizvoai oslanjaju na tradicionalne tehnike, u smislu moj

djed je radio ovako, moj otac takoer, uspjelo je, tako da u i ja raditi isto.Ovakav stav moe biti adekvatan ako je cilj proizvodnja vina ili rakije zaline potrebe; konano vi ste jedina muterija, i ako ste zadovoljni svojomvlastitom proizvodnjom, onda je to u redu.

Situacija je drugaija ako se planira prodati groe i/ili vino. U ovomsluaju morate ispuniti odreene tehnike i organizacijske obaveze: standardkvalitete ili bar minimalni nivo, zakonske obaveze, konstatnu dobit, finansijskibilans itd.

Veina ovih faktora se odnosi na ispravne tehnike odluke za vrijemesadnje i upravljanja vinogradom.

Detaljno emo vidjeti i kako izgleda nepravilno postupanje.

1 - UVODNI STRATEKI I TEHNIKI IZBORI

Proizvodnja groa je dugorona aktivnost koja zahtijeva visoko ulaganjeu radu i novcu.

To je izbor koji se treba izvriti jako paljivo, imajui u vidu nekolikostvari.

Kao prvo, trebala bi se imati ideja o tritu groa i vina i znati od poetkagdje na tritu vidite svoje mjesto.

Primjeri izbora su:- Da li elite prodavati groe ili proizvoditi vino?- Koliko elite prozvoditi?- Ako ete proizvoditi vino, elite li ga u bocama ili u refuzi?

- Kakvu vrstu vina elite proizvoditi i prodavati: niskog, srednjeg ilivisokog kvaliteta?- Lokalno, dravno trite, ili za izvoz?


6/36

4

Sadnja vinograda

Odgovori na ova pitanja e biti smjernice za planiranje i donoenjeodluka koje ete poduzeti za sadnju novog vinograda.

im definiete cilj i karakteristike buduih vinograda, vrijeme je zaprocjenu trokova i isplativosti. Zapamtite, ovo je vrsta ulaganja koja zahtijevanekoliko godina za povrat novca i s obzirom da je rije o trinom riziku,oprezno treba da razmotrite dostupne izvore finansiranja i svog raspoloivogvremena. Paljivo izraen poslovni planje najbolji instrument da se poduzmekrajnji odabir da li da se pristupi sadnji novog vinograda ili ne.

Ako se ipak na kraju odluite za sadnju, potrebno je dobro isplaniratiredoslijed operacija - zahvata na zemljitu.

U idealnim uslovima tj. ako na parceli na kojoj planirate zasaditi novivinograd nema postojeeg vinograda koji treba kriti, redoslijed radnji bi biosljedei:

Tabela 1

Prva godina Druga godina Trea godina

Jan -

mart

Analiza zemljita

(Preporuka sa dvije dubineod 0-30cm i od 30-60cm) Naruivanje sadnica

Poloaj vinograda;

Organizacija logistike(maine, radnici)

Apr -juni

Izrada projekta Planiranjeosnovnih operacijaplaniranje osnovne obradetla i drenae

Osnovna obrada tla;ienje od kamenja iostataka

Sadnja loze (i stubovi);postavljanje ice (prva) itapovi

Juli -sept

Operacije: osnovna obradatla i drenaa

Duboko oranje, ubrenje,oranje i dopunska obrada,ienje

Tekue operacije:prskanje, skidanjezaperaka, obrada tla,tretiranje korova

Okt -dec

Odabir sadnica (podlogai sorta)

U tabeli imamo prikaz idealnog izvoenja radova. U praksi, ako netrebate izvriti niveliranje i drenau, vrijeme se moe smanjiti na radove izdruge i tree godine, tako da bi analizu zemljita, odabir i naruivanje sadnicaizvodili u istom periodujanuar-mart.

Sezonsko planiranje operacija je neophodno: duboko oranje se mora

izvriti tokom ljetnih mjeseci, posebno na tekim tlima.Ako imate stari vinograd za krenje, preporuuje se ostaviti zemljitejednu ili dvije godine prije sadnje novog vinograda, i to vrijeme iskoristiti za


7/36

5

Sadnja vinograda

analizu tla, ienje tla, za sadnju itarica kao predkulture, obaviti gnojidbu.Ubiti, tlo bi moglo biti iscrpljeno zbog eksploatacije prethodnog vinograda imoglo bi doi doi do problema u novom zasadu zbog nematoda, ostatakakorijenja, te manjka hranjiva.

U mnogim sluajevima, proizvoai ne potuju odgovarajue vrijeme.Nedostatak vremena automatski uzrokuje nepravilno upravljanje zemljitem,pa najee farmeri zemljite obrauju samo tokom ljeta (ili u jesen, to jejo gore) prije sadnje. Obino, sav rad se sastoji od oranja na 30cm dubine,odnosno frezanja. Skoro niko ne daje odmora tlu iz kojeg je prethodnoizvaen stari vinograd.

Odabir sorteOdabir zavisi od vaeg krajnjeg cilja proizvodnje, a to je kakvu vrstu vinavi ili korisnik vaeg groa elite. Ukoliko doe do pogrenog odabira sadnicajedini nain da promijenite sortu jeste prekalemljivanjem, ali je to sloeno iskupo.

Odabir podlogeOvo jeste definitivni odabir. im zasadite biljku, nema izmjena. Hemijska

i fizika analiza je apsolutno potrebna da biste znali osobine zemljita i da

biste bili u mogunosti izabrati pravu podlogu.Podloge su razliite, sa drugaijom tolerancijom i osjetljivou na manjak

ili viak hranjiva te kisika. Ponekad, one nemaju dobar afinitet/podudarnostsa odreenom sortom.

Tabela3: NAJVANIJE PODLOGE I NJIHOVE KARAKTERISTIKE

PODLOGA BUJNOST ZEMLJITE AKTIVNIKRE

OTPORNOSTNA SUU

OPTEKARAKTERISTIKE

1103 PAULSEN(Berl. x Rup.)

Jakobujan

Glinovito-karbonatno,

Ne ba plodnoZbijeno i

zaslanjeno

Utie na kasno

dozrijevanje groa.Osjetljiva na manjak

kalija.

19% VisokaOtpornost

KOBER 5 BB(Berl. x Rip.)

Bujan

Pogodna zarazliite vrstetla, vlana i

zbijena

20%Otpornost

Srednja

Prinosi neujednaenivremenski.

Moe izazvati kasno

dozrijevanje groa.


8/36

6

Sadnja vinograda

SO4

(Berl. x Rip.)

Srednja

bujnost

Novija tlaprosjeneili lake

strukturePogodna zavlana tla

17%

Otpornost

Niska

Vrlo osjetljiva namanjak Mg.

Prinosi vremenski

ujednaeni.Uzrokuje malo ranijedozrijevanje.

420 A

(Berl. x Rip.)

SrednjaPogodna za

razliite vrste tla

20%Otpornost

Dobra

Prinosi vremenskiujednaeni.

Uzrokuje srednjerano dozrijevanje.

Osjetljiva na sadnjuna prethodnokoritena tla.

110 Richter(Berl. x Rup.)

Bujan

Glinovita tlasa niskomplodnou

17%

Otpornost

Visoka

Prinosi vremenskiujednaeni.

U Hercegovini proizvoai obino ne koriste nikakvu analizu tla: zbogtoga skoro niko ne zna sa kakvom vrstom tla i s kakvim osobinama tla sesusree. to se tie izbora podloga kod nas u Hercegovini poljoprivredni

proizvoai nemaju prevelik izbor i uslovljeni su da kupuju sadnice na podloziKober 5 BB jer je ova podloga na tritu zastupljena preko 95%. Iako K 5 BB imaprosjene osobine u nekim sluajevima razliite podloge mogu sprijeiti ilirijeiti probleme vinograda zbog posebne vrsta zemljita i klimatskih uslova.

Razmak sadnje i pravac redovaRazmak i gustoa mogu varirati. Generalno govorei, niska gustoa

(manja od 3.000 sadnica na hektar) izaziva da sadnice daju vie vegetativnemase, riskirajui da se ugrozi ravnotea izmeu vegetativne mase i kvalitete.

Ovo znai da bi sadnica vrlo lako mogla proizvesti manje kvalitetno groe,osim ako neto ne poduzmete tokom vegetacije (zahvati zelene rezidbe).

Prosjena gustoa jeste imeu 3.500 i 5.000 sadnica na hektar; ovo moedati jako dobre rezultate to se tie kvalitete na vie nego prosjenom urodu,ili ako elite moete dopustiti da imate vei urod sa niom kvalitetom.

Razmak izmeu redova se esto odreuje zavisno od dostupnemehanizacije: traktora, atomizera, maina za obradu tla. Uvijek planirajteolakan pristup i prolaz za maine u vinogradu.


9/36

7

Sadnja vinograda

Tabela 4:

GUSTOA SADNICA (sadnica/Ha)

Razmak imeu redova

1,5 1,6 1,7 1,8 1,9 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5

Razmakuredu

0,6 11.111 10.417 9.804 9.259 8.772 8.333 7.937 7.576 7.246 6.944 6.667

0,7 9.524 8.929 8.403 7.937 7.519 7.143 6.803 6.494 6.211 5.952 5.714

0,8 8.333 7.813 7.353 6.944 6.579 6.250 5.952 5.682 5.435 5.208 5.000

0,9 7.407 6.944 6.536 6.173 5.848 5.556 5.291 5.051 4.831 4.630 4.444

1,0 6.667 6.250 5.882 5.556 5.263 5.000 4.762 4.545 4.348 4.167 4.000

1,1 6.061 5.682 5.348 5.051 4.785 4.545 4.329 4.132 3.953 3.788 3.636

1,2 5.556 5.208 4.902 4.630 4.386 4.167 3.968 3.788 3.623 3.472 3.333

1,3 5.128 4.808 4.525 4.274 4.049 3.846 3.663 3.497 3.344 3.205 3.077

1,4 4.762 4.464 4.202 3.968 3.759 3.571 3.401 3.247 3.106 2.976 2.857

1,5 4.444 4.167 3.922 3.704 3.509 3.333 3.175 3.030 2.899 2.778 2.667

Posebno u podruju Trebinja, proizvoai esto sade na velikoj gustoi(7.000 i vie sadnica na hektar), smanjujui razmak izmeu redova na 1,5metar, veinom zato to nemaju traktore ve samo motokultivator. Kako bivinograd trebao da traje vie od 10 godina osnovno je razmiljati o buduoj

mehanizaciji, to znai ostavljati dovoljno prostora imeu redova (minimum1,8 metara, moda malo vie). Zadruge, projekti, uslune kompanijeomoguuju koritenje odreene mehanizacije (za hemijsku zatitu vinograda,obradu, frezanje, izravnjavanje, utovar te prevoz groa) to omoguujebolje upravljanje vinogradom, a takoer omoguuje poveanje povrinevinograda.

Prilikom podizanja vinograda potrebno je odabrati i odgovarajui pravac

redova u zasadu koji zavisi od reljefa terena, klimatskih uslova i nainaizvoenja agrotehnikih mjera. U sluaju kada vinograd podiemo na ravnimterenima ili na terenima sa blagim nagibom pravac redova postavljmo sjever-jug ili sjeveroistok-jugozapad. Ovaj pravac redova omoguava najboljeosunanje listova sa obadvije strane reda. Od ovih pravaca moramo odstupitina nagnutim terenima i na terenima sa estim i jakim udarima vjetra u tokuvegetacije. Naime na nagnutim terenima redovi se postavljaju suprotnopadu terena, kako bi se umanjilo tetno djelovanje erozije. U podrujima sajakim vjetrovima u toku vegetacije, redovi se postavljaju u pravcu njihovog

djelovanja tj. propustiti vjetar kroz redove. U sluaju da redove okrenemosuprotno od preporuenog u toku vegetacije pri udaru vjetrova moemo


10/36

8

Sadnja vinograda

oekivati tete kao to su iskrivljivanje-lomljenje stubova i oteenje zelenemase.

Odabir naslonaVeinom se radi u skladu sa tradicijom, sa znanjem o rezidbi izabranog

uzgojnog oblika, i prema raspoloivoj mehanizaciji.

2 - OBRADA ZEMLJITA

Optimalni redoslijed je sljedei:- ravnanje,

-drenaa,

- duboko oranje,- ienje i uklanjanje kamena,- gnojidba,- oranje,- izelanje/frezanje (sa oprezom).

U sluajevima kada imamo vee neravnine na parceli, obavezno je uraditiravnanje terena prije osnovne obrade.

Drenaa je kontrola i regulacija nivoa vode U i/ili NA tlu. Moe se obavitina povrini, kopanjem kanala i stvaranjem poprenih nagiba ili ispod povrinesa razliitim sistemima, obino kopanjem rovova ispunjenih ljunkom ilidrugim materijalom i pokrivanjem tih rovova.

Cilj je da se eliminie stalno leanje vode, to moe uzrokovati trulekorijena i guenje korijena (asfiksija), posebno na ilovastim i glinovitimzemljitima.

Zbog svoje sloenosti, ova operacija se mora provesti prije osnovneobrade zemljita.

Duboko oranje ili rigolanje je apsolutno potrebno (vie od 40cm, obino80cm). Razbija zbijeno zemljite, doputa prozraivanje zemljita i prodorvode te priprema dobro okruenje za razvoj korijena u dubljim slojevima tla.Mora se obratiti panja pri rigolovanju da se neplodno tlo iz dubljih slojevane iznese na povrinu (posebno kada su u pitanju glinovita zemljita) jer bi toimalo negativnu posljedicu po rast i razvoj vinove loze.


11/36

9

Sadnja vinograda

Nakon dubokog oranja, po potrebi, odstranjuje se kamenje i drugi ostacisa parcele.

Nerijetko je da poslije dopunskih obrada (oranje, izelanje, frezanje)ponovo na povrini imamo kamenje ili zaostalo korijenje, u tom sluajuintervenciju ienja moramo ponoviti.

Slika 3 Slika 4

Vrlo esto, skoro nikad, proizvoai u Hercegovini ne obave nikakvuprethodnu obradu zemljta: samo urade oranje do dubine od 25-30 cm ifrezanja. Ovo je riskantno, posebno na srednje tekom i tekom tlu i moeizazvati dosta problema za rast i razvoj sadnica vinove loze.

Slika 1: Duboko oranje Slika 2: Riper


12/36

10

Sadnja vinograda

Slika 5 (fotografisano na podruju Stoca) pokazuje mogue posljedice slabe pripremezemljita za sadnice. Ovo zemljite je ilovaa, podlono povremenim poplavama za vrijemezime, ali proizvoai nisu uradili drenau niti duboku obradu tla, jedino je koritena frezau rano proljee prije sadnje, na mokrom zemljitu dolo je do stvaranja zbijenog sloja tla

15cm iznad povrine. Rezultat jeste da mlada biljka ne moe razviti novo korijenje i takose mladice osue i ugibaju. Problem moe takoer nastati kada sadnju izvrimo pomousvrdla: napravljena rupa ima jako vrste i zbijene zidove, pa se korijen ne moe razviti.

Prije duboke obrade potrebno je izviti rasturanje organske materije npr.stajnjaka i PK (fosfor-kalij) gnojiva da bi pri obradi isti bili uneeni u dubljeslojeve. Vrsta i koliina gnojiva moraju biti tano odreene ovisno od rezultataanalize tla. Openito govorei, zrelo gnojivo je uvijek korisno zbog poboljanjazemljine strukture. Mineralna gnojiva se moraju dodati da bi se postigao

odgovarajui odnos izmeu pojedinih elemenata tj. napraviti balans.Kao to je ve reeno, u Hercegovini analiza zemljita nije uobiajena

praksa i veina proizvoaa esto obavlja gnjojidbu naslijepo prije sadnje iline stavlja nikakvo gnojivo, bez promatranja stvarne potrebe, ne osiguravajuidovoljno elemenata u zemljitu i troei mnogo novca na neka pretjeranekoliine nekih hranjiva.

Dopunska obrada tla moe se izvoditi sa vie razliitih mainskih

prikljuaka kao to su: plugovi, podrivai (izela), freza (ne preporuuje se,pogotovo ne na tekom tlu). Ove operacije moraju ostaviti tlo rahlo i spremnoza sadnju vinove loze, sa uneenim gnojivom u tlo.


13/36

11

Sadnja vinograda

Slika 6: Podrivanje (izelanje)

Na mokrom zemljitu freza moe uzrokovati mnogo tete, a ako se vemora koristiti potrebno je da nakon nje slijedi podrivanje (izelanje), da bi se

razbilo stvoreno zbijeno tlo. Naalost, teoriju svako zna ali u praksi niko to neobavlja, vizuelni uinak freze je dobar, zemljite je isto i ravno, tako da frezupoljoprivrednici preferiraju.

U ovoj fazi, trebalo bi da ste ve spremni za sadnju.

3 - SADNJA

Odabir sadnicaPrilikom kupovine, potrebno je odabrati lozne sadnice prve klase (slika7) koje imaju sljedee karakteristike: spojno mjesto u potpunosti sraslo(detalj na slici 8) bez veih zadebljanja, jednogodinji prirast dobro razvijen.Korijenov sistem mora posjedovati najmanje tri dobro rasporeene ile koje uosnovi moraju imati prenik vei od 2 mm (slika 9). Sadnica takoe treba bitipotpuno zdrava bez ikakvih mehanikih oteenja i bez prisustva simptomabiljnih bolesti.


14/36

12

Sadnja vinograda

Sadnja se moe obaviti runo ili mainski.Mainska sadnja moe biti jeftinija i tehniki bolja, ali zahtijeva velike

povrine. Osim toga, u odreenim uslovima, kao to je mokro zemljite, moeizazvati velike probleme za sadnice.

Slika 8

Slika 7 Slika 9

Jednogodinjiprirast

Spojno mjestodobro sraslobez ikakvihzadebljanja

Slika 10 Slika 11


15/36

13

Sadnja vinograda

Runa sadnja moe se obaviti na nekoliko naina: Sadnja u rovove: sloeno i neprecizno, uspjeno samo ako je zemljite

u savrenom stanju (slike 12 i 13). Buenje malih rupa svrdlom (8 15 cm): opasno. U glinovitim

zemljitima stvara efekat cijevi, u vrlo lakim zemljitima dolazi dozarivanja rupa i okretanja korijenovog sistema nagore.

Buenje velikih rupa (30 40 cm): bolje nego prethodna tehnika,dobro ukoliko se pijesak ili fina zemlja zbije oko korijena i prekrijega.

Viljuka: veoma dobra za teka i mokra zemljita. Koristi se odvremena Rimljana; u kamenitim zemljitima koristi se model sa triiljka. Korijen treba biti orezan. Vrh u obliku slova U mora biti malo

nagnut, u suprotnom moe doi do oteenja vrha korijena ili kidanja(slike 14 i 15). Voda pod pritiskom:dobra za laka zemljita i kontejnirane sadnice

Slika 12 Slika 13

Slika 14 Slika 15


16/36

14

Sadnja vinograda

Bez obzira na nain, veoma je vano da se zemljite ne zbije, jer bi tootealo rast korijena.

Zbog toga bi na glinovitim i ilovastim zemljitima builice trebale imati

vei prenik (ili ih je bolje ne koristiti). Ponekad bi bilo dobro da se korijensadnica prekrije dobrim pijeskom ili zemljom.Obino se vinogradi sade u februaru, martu, aprilu; preporuuje se

izvriti jesenju sadnju u novembru i decembru (ako dozvoljavaju klimatskiuslovi) da bi korijenov sistem ostvario bolji kontakt s tlom.

4 - PODIZANJE MLADARA NA NASLONE

to se tie naslona (Guyot ili jednokraka-dvokraka kordunica) kao formeza uzgojni oblik vinograda, naslon moe biti postavljen prije ili poslije sadnje.U sluaju kada sadnju izvodimo runo naslon moemo postaviti i prije samesadnje, dok pri mainskoj sadnji postavljanje naslona je mogue izvesti samonakon sadnje.

Izbor materijala ovisi od dostupnosti na tristu ili od karakteristika.

Za stubove materijal moe biti od betona, drveta i elika. Njihove

karakteristike su sljedee:

- Betonski stubovi

Slika 16 Slika 17


17/36

15

Sadnja vinograda

Postoje razliite vrste, zavisno od njihove grae:- Izliven u kalupe: stara tehnika. Nisu otporni na udare zbog mjehuria

zraka zaostalih u betonu. Teki su i teko ih je utovarati i transportovatizbog velikog prenika. esto ih izrauju mali proizvoai saogranienim i neodgovarajuim sredstvima i tehnikama.

- Izliven u kalupe i vibriran: primjenjuju se kontrolirane vibracije nateni beton da bi se eliminisali mjehurii zraka, homogenizirao betoni tako poveala vrstoa. Da bi se proizveli stubovi dobrog kvalitetapotrebna je dobro organizirana kompanija i jasne procedure. Kvalitetje zadovoljavajui, cijena pristupana.

Najee su u upotrebi u Hercegovini.- Prednapregnuti: moderna tehnika, dobar kvalitet, veoma otporni

na okove, dugotrajni, ne oteuju ih klimatski ili hemijski agensi.Veliina i teina je smanjena u poreenju sa drugim tipovimabetonskih stubova.

Trenutno nema proizvoaa u Hercegovini.

Prednosti: razuman troak, dugotrajnost, te snaga.Nedostaci: teki su te zbog toga sloeni za prijenos i distribuciju, lako su

lomljivi (stari modeli).

Betonske stubove, veinom koriste svi proizvoai u Hercegovini. Zbognjihove teine, da bi se dobili stabilni nasloni trebali bi se vrsto postavljati:za 2,5 m visoki stub, najmanje 60 cm ukopavanja, najbolje 70 cm. Mnogiproizvoai zbog nedostatka builica, a mnogi zbog nemara, imaju obiaj dapostavljaju stubove do dubine od 50 cm i manje, samim tim naslon je slab toostavlja prostor za iskrivljenje usljed tereta vegetacije i/ili jakog vjetra.

- elini stubovi

Slika 18 Slika 19


18/36

16

Sadnja vinograda

Obino su legura eljeza, ugljika i drugih elemenata, galvanizirani cinkomza zatitu od korozije. Galvanizacija na visokoj temperaturi prua bolju zatitu;treba se obaviti na izraenim stubovima (ne smiju se naknadno rezati jer moedoi do korozije na mjestu reza).Oni ve imaju kuke za postavljanje ice.

Prednosti: lagani, lagani za prijenos i distribuciju, veinom se radi opristupanoj cjeni, veinom nisu potrebni nikakvi dodaci, moe se zadratijedan par ice jednostavno podiui prvi par sa kuke na kuku, slijedeivegetativni rast.

Nedostaci: na kamenitom zemljitu - komplikovano ih je postavljati(lako se prelome i saviju nakon postavljanja), njihovo trajanje je manje nego

kod betonskih, ako nisu toplinski obraeni onda nisu dovoljno elastini imogu se slomiti usljed jakog vjetra.elini stubovi su dostupni u Hercegovini, iako nisu dovoljno koriteni.

Dobro bi ih bilo koristiti na zemljitima bez kamena i sa manje vjetra. Takoerzato to imaju manji otpor nego betonski stubovi, ne smije biti previerazmaka (maksimalno 5 m, moda malo manje ako su redovi dugi).

- Drveni stubovi

Moderni industrijski drveni stubovi se veinom prave od borovine.Stubovi se odreu, i onda se potapaju u smjesu bakra, kroma i bora da bi sedrvo zatitilo od gljivica.

Slika 20 Slika 21

Prednosti: oni su lagani te lako prenosivi, imaju dobar otpor na teinu idaju dobru potporu sadnicama, te izgledaju dobro.


19/36

17

Sadnja vinograda

Nedostaci: potrebni su dodaci za ice,na tekom i mokrom tlu esto dolazi dotruljenja (kratak vijek trajanja) i veinom suskuplji.

Slika 22: Truljenje Slika 23: Dodaci (ekseri)

U Hercegovini se ne koriste ovi stubovi.Bez obzira koju vrstu stubova koristite, moraju se ukopavati najmanje

60 cm za stubove duine od 2,50 m (bolje dublje, posebno na laganompjeskovitom zemljitu) da bi se omoguila stabilnost stubova.

ice se takoer razlikuju po sastavu i osobinama:

- ica od elika i cinka; ova vrsta se najvie koristi u Hercegovini, lakozahra, teka je i debela. Obino prva ica za kordunicu ima promjerod 3,1 mm (16,8 m/kg), one za naslon imaju promjer od 2,2 (33,51 m/kg). Imaju istezanje od 15% i vie, ali su jeftine.

- ice od aluminija-cinka-elika su puno lake i tanje, sa manje istezanja(5%). Kordonska (nosiva) ica moe biti 2,2 2,5 mm promjera (33 26 m/kg), gornje ice za mladare su obino 1,8 mm (50 m/kg).

- Inox elik je najskuplji ali je najtanji, najvri i najmanje se istee.Kordonska ica moe imati prenik od 2 do 2,2 mm, ice za naslonsu od 1,6 do 1,8 mm (63 50 m/kg). Ponekad se usljed vjetra moguotetiti zelene mladice zbog malog prenika ica.

Vano je napraviti naslone iste godine kad zapone sadnja, bar stavitiprvu icu i koi za svaku sadnicu, pa potom koi povezati za postavljenuicu, tako da se mladice mogu povezati i rasti vertikalno.


20/36

18

Sadnja vinograda

Ovo nije uobiajena praksa u Hercegovini; obino uzgajivai grade naslongodinu poslije sadnje. Ponekad postavljaju drvene koie pored sadnica ipoveu izdanke. Ali, bez postavljanja prve ice za koju privrste drvene koie,esto vegetativna masa prevrne koi te samim tim onemoguava prolaz ljudii maina u vinogradu, to na kraju dovodi do oteivanja izdanaka (slika 24).

Slika 24: Nepravovremeno povezivanje za koi i nedostatak prve ice

Sada imate zasaen vinograd sa postavljenim naslonom! Ali to ne znaida ga moete zaboraviti do sljedee godine.

5 - RADOVI U PRVOJ VEGETACIJINatapanjeSadnice su esto osjetljive na dehidraciju (gubljenje vode iz biljke) za

vrijeme prvih mjeseci zato to imaju malo ili nimalo korijena. Tokom sunogperioda trebate ih zalijevati. Ako nemate sistem za natapanje preporuka je daih runo natapate. Ovo navodnjavanje ima za cilj da biljka preivi u toku prvevegetacije, a ne da se podstie njen prevelik rast. Ne obimno zalijevanje.

ubrenjeubrenje u manjim koliinama sa azotom (npr. urea) je korisno zarast vegtacije. Azot mora biti stavljen pored sadnica, po mogunosti prije


21/36

19

Sadnja vinograda

natapanja ili kie. Dovoljna je samo manja aica uree po biljci na poetkuvegetativog rasta (mart-april) i druga poslije 40 dana.

Upravljanje trsomKada su mladari dugi 15.-20 cm, trebalo bi odabrati dva, ponekad i trikvalitetna i dobro pozicionirana, isjei ostale i onda povezati za koi (neprevie vrsto). Ovo e omoguiti vertikalni i bolji rast mladara, te e ihzatititi od slamanja (vjetra ili sluajnog udara). Potrebno je imati najmanjedva rezervna lastara, u sluaju da se jedan slomi za vrijeme zime.

Takoer, provjerite i otklonite korijenje koje raste iznad mjesta kalema/cijepa tj. iz plemke.

Pobrinite se da spojno mjesto bude nekoliko centimetara iznad zemlje.

Uobiajena praksa u Hercegovini jeste da se ne obavlja nikakvoodstranjivanje izdanaka, ili da se ostavi samo jedan izdanak. U prvom sluaju,biljke razvijaju grmovitu vegetativnu masu sa nekoliko kratkih mladica ineitime duim proces formiranja izdanaka do prve ice. U drugom sluaju, kadaostavimo samo jedan mladar on je najee bujan i ima duge internodije(razmak izmeu okaca)samim tim je oteano savijanje istih tj. poslije rezidbe naprvu icu. Na ovakvim lastarima najee se razvijaju sterilna (nerodna) okca.

Slika 25: Prilikom zelene rezidbe ostavljen je samo jedan mladar, dolo je do

lomljenja usljed jakog vjetra, naknadno je dolo do suenja ove biljke


22/36

20

Sadnja vinograda

ZatitaVano je zatititi biljke od tetoina i bolesti; napadi na lie mogu

uzrokovati prestanak rasta mladica i eventualno suenje biljke. Prskanje

mora biti tano i kontinuirano (redovno), za vrijeme cijele vegetativne sezoneto znai do septembra-oktobra. Za vrijeme prskanja, pobrinite se da jesva vegetativna masa zahvaena pesticidom. Neophodna je esta kontrolazdrastvenog stanja sadnica u vinogradu radi pravovremene intervencije uznadzor strunjaka.

Kontrola korova mora biti redovna; ne smije se dopustiti niti najmanjirazvoj korova. esto obilazite vinograd i istite redove od korova. Zapamtiteda korovi kao to su troskot-pir ili pirevina (Cynodon dactylon) slika 27, i

divlji sirak-sretva (Sorghum halepense) slika 28, mogu ponekad umanjiti ilizaustaviti rast mladica zbog konkurentnog odnosa prema vodi i hranjivima(troe vodu i hranjiva potrebne biljci).

Slika 26: Fotografisano u septembru 2009. godine u mladom vinogradu na Buni, pokazujeuticaj korova na vegetativni rast. Desni red je pod utjecajem troskota (Cynodon dactylon-a)i rast mlade loze je upola manji nego onaj na lijevoj strani, zbog konkurentnosti za vodom ihranjivima ak i u kiovitoj godini kao to je bila 2009. Moe se primijetiti da su oslabljene

biljke puno osjetljivije na suu i bolesti.


23/36

21

Sadnja vinograda

Slika 27 Slika 28

REZIDBA I POSTAVLJANJE NASLONA

Cilj rezidbe:

dati eljeni oblik trsu, da bi se najbolje iskoristio prostor za biljke i zaobavljanje operacija,

odrati redovno plodonoenje, osigurati ravnoteu izmeu vegetativnog porasta i prinosa, kako bi

se zadrao dobar kvalitet.

Osnovni kriteriji:- Vegetativna snaga je direktno povezana sa brojem i duinom

mladara, dakle zelena masa je mjesto stvaranja hrane za rast i razvoj

kvalitetnih mladara, grozdova...- Malen broj pupoljaka koji ostane poslije rezidbe poveava vegetativnu

snagu mladara, vei broj pupoljaka smanjuje snagu. Ovo znai da seza vrijeme rezidbe mora paziti na bujnost SVAKE pojedine biljke iprilagoditi rezidbu potrebama te biljke (rezidba prema snazi).

- Razliite sorte groa mogu imati razliitu plodnost pupoljaka.- Plodnost pupoljaka je razliita du lastara; pupoljci pri osnovi mladice

kasnije se poinju oblikovati te mogu biti sterilni (nerodni). Takoer,ekstremna rezidba moe zaustaviti diferencijaciju (nastajanje)pupoljaka.


24/36

22

Sadnja vinograda

Posmatrati emo vertikalne naslone, s obzirom da je to najei tipnaslona sa kojima se susreemo.

Slika 29: Gujot (Gijo) Slika 30: Jednokraka kordunica

Vertikalni naslon, kao to je jednokraka kordunica koja se sastoji odluka/lucnja i kondira/prigojnika (Guyot), ako je dobro orezan, za rezultat imadobro rasporeene mladare i grozdove na istom nivou, to olakava berbu ihemijsku zatitu.

Dobrim upravljanjem trsom koristei naslon, vie je lia izloeno suncu itako vinova loza postaje mnogo produktivnija. Otvoreniji naslon e omoguitibolju mikroklimu za lozu i smanjit e pojavu trulei grozdova i drugih bolesti.

Postavljanje naslona takoer dri nadzemni dio podignut iznad tla te takosmanjuje opasnost oteenja od mraza.

FORMIRANJE UZGOJNOG OBLIKA REZIDBOM(od prve do etvrte godine)

Cilj je da se biljke oblikuju po elji u razumljivom kratkom vremenu, ali

zadravajui uravnoteen razvoj biljaka.Obino su za to potrebne 3 do 4 godine, zato to je rast korijena sporijinego rast vegetacije, a rast korijena mora ostati uravnoteen sa vegetativnimrastom. Takoer ako ne postoji sistem za natapanje, brzi vegetativni rast vrloesto izlae mlade biljke riziku oka zbog nedostatka vode.

Rezidba se mora obavljati u skladu sa snagom biljaka (razvijenostbiljaka): oreziva mora jasno shvatiti koja je potreba biljke i to treba uraditida bi se to ispotovalo.

Zapamtite: u prvoj godini se ne smije podii cijela duina lastara na ice,zato to ete imati rupe u vegetaciji. Uvijek popunjavajte prostor na ici


25/36

23

Sadnja vinograda

malo pomalo: 4-5 pupoljaka prve godine, 2-3 pupoljka sljedee, i tako daljesve dok ne ispunite prostor.

ematski prikaz rezidbe:

Prva godina: odaberite 2-3 mladaraPrva rezidba: oreite najbolji lastar na 2-3 (ponekad 4) pupoljka

2godina: odaberite 3 do 4 dobra mladara2 godina rezidbe: oreite najbolji lastar 15 cm ispod ice

3 godina: odaberite 4 do 6 dobrih mladara3 godina rezidbe: odaberite najbolje pozicioniran lastar, te ga poloite

na icu sa samo 4 do 5 pupoljaka, te ostavite dobro smjeteni kondir/prigojnireznik za obnovu.

REZIDBA NA ROD (odrasle biljke)Broj pupoljaka koji se ostave odluuje o prinosu po biljci i ukupnom

prinosu, te tako utie na kvalitetu i koliinu groa. Potrebno je znati kojuvrstu vina planiramo praviti, da bismo izabrali kvalitet groa i u skladu stim rezali. Nii prinos po biljci i po hektaru daje groe boljeg kvaliteta.

Rezidba moe biti duga (lukovi/lucnjevi sa 4-5 pupova i vie), kratka(kondiri/reznik sa 2-3 pupa) ili mjeovita, ovisno o sistemu naslona irodnosti sorte. Klima moe promijeniti rodnost, npr. Chardonnay (ardone)u toplim klimatskim uslovima ima rodnost pupova u osnovi.

Takoe, rezidba na kondire daje ravnomjerniji vegetativni porast trsu.

Kao osnovni pristup orezivanju, snagu i zdravlje svake loze odreujeonaj koji vri orezivanje. Nain orezivanja zavisi od prethodno navedenog.

Ovo se naziva rezidba na bujnost, gdje oreziva sam prosuuje je liloza slaba ili jaka. Ukoliko imamo slabu bujnost trsa rezidbu je potrebnoizvoditi kratko, a ukoliko imamo bujan trs rezidbu emo izvoditi due (nalukove) kako bismo poveali prinos i smanjili bujnost naredne godine.

Rezidba je pitanje maksimalnog iskoritavanja rodnog potencijala uzistovremeno ouvanje zdravlja vinove loze.

Rezidba bi trebala utjecati na dobru kvalitetu groa zato to slabijavinova loza nije pod stresom, a jaa vinova loza ne raste gusto, nemazasjenjenosti. Oba ova faktora mogu proizvesti groe slabije kvalitete.


26/36

24

Sadnja vinograda

S obzirom na znaaj rezidbe vinogradari bi trebali proi intezivnuedukaciju kako bi ovom agrotehnikom mjerom poveali prinose i kvalitet.

Vodopija je izboj koji raste iz spavajuih pupoljaka na starom -viegodinjem drvetu. To su nerodni lastari i mogu posluiti kao zamjenskodrvo kada elimo zamijeniti krak ili vor.

PRIMJER DOBRE I LOE REZIDBENA JEDNOKRAKOJ KORDUNICI

Slika 31

U primjeru A, oreziva ree sve donje mladare ostavljajui kondir navrhu prologodinjeg kondira. Ovo prouzrokuje izduenje rodnih vorovasvake godine; trs postaje neujednaen, koliina lia nad grozdovima postajemanja, pljevljenje i skidanje lia stvara nepoeljan ambijent tj. uzrokujepreveliko izlaganje suncu (oegotine) i/ili ak preveliku gustou trsa (veavlanost, a time i vea opasnost od bolesti).

U primjeru B, prikazano je kako dobra rezidba uvijek dovodi do toga darodni vor ostaje krai. U ovom sluaju oreziva je koristio lastar koji se nalazina dnu rodnog vora. Trs je ujednaen, grozdovi su na jednakom nivou i dobra


27/36

25

Sadnja vinograda

je duina lastara od grozda do vrha. Sve operacije zelene rezidbe i prskanje sumnogo efikasniji i laki.

U Hercegovini rezidba se vri na tradicionalan nain, kao u primjeru A.To dovodi do tzv. svijenjak vinograda (izduenje rodnih vorova) kao to jeprikazano na sljedeoj slici:

Slika 32

Ispod su neki primjeri kako rezati da bi se zamijenili rodni vorovi toje mogue blie stalnom kraku i da se odstrani staro drvo:

PRIMJER 1 A B

Slika 33 Slika 34


28/36

26

Sadnja vinograda

PRIMJER 2 A B

Slika 35 Slika 36

C D

Slika 37 Slika 38

Tradicionalna svijenjak rezidba ne omoguava jednaku rasporeenostgrozdova na naslonu. Zapamtite koliko je vano odranje grozdova na istomnivou:

prskanje, posebno zatita odbotrytisa (trule), moe biti koncentrirana

samo na grozdove, lake je vidjeti grozdove tokom berbe (nijedan ne ostaje), uklanjanje listova i zaperaka moe se obaviti pravilno, omoguavajui

dobar protok zraka u zoni grozdova bez prevelikog izlaganja suncu, tokom rezidbe, moe se ostaviti odgovarajui broj listova po

mladaru iznad grozdova; zapamtite, da biste bili u stanju proizvestigrozdove sa dovoljno eera, morate ostaviti najmanje 12 listovaiza posljednjeg (najvieg) grozda na lastaru,

omoguava izvoenje mainske rezidbe.

Napomena: Kod jednostranih kordunica ovo znai da svi kondiri morajuimati istu duinu.


29/36

27

Sadnja vinograda

Ako, kao to bi trebalo biti, kordunica ima nekoliko vorova, trebaorezati u piston stilu (naizmjenina rezidba) to znai rezidba na prvomvoru na dva okca, drugi vor na jedno okce, trei ponovno na dva okca,etvrti na jedno okce i tako naizmjenino zavisno od broja rodnih vorova.Sljedee godine inite suprotno, prvi vor oreite na jedno okce, drugi na dvaokca, trei na jedno okce, etvrti na dva okca itd. Na ovaj nain usporavateizduivanje vorova tj. starog drveta na kordunici.

PRIMJERI PISTON REZIDBE

PRIMJER 1

Slika 39 Slika 40

PRIMJER 2

Slika 41 Slika 42


30/36

28

Sadnja vinograda

REZIDBA KORDUNICA (sa vorovima)

Slika 43 Slika 44

S vremenom svakako dolazi do razvitka vorova na starom drvetukordunice. Nekad bi bilo dobro obnoviti cijeli krak, ako dobar lastar(vodopija) raste na deblu vinove loze.

PRIMJER OBNAVLJANJA STARE KORDUNICE

Slika 45 Slika 46

Vano je takoe koristiti tanke mladare kako na stalnom kraku tako i nadeblu loze, ostavljajui samo jedan pup u osnovi. Oni mogu biti dobra takaobnavljanja kondira i krakova.


31/36

29

Sadnja vinograda

Slika 47: Taka obnavljanja na kraku orezana na jedan pup

Slika 48: Taka obnavljanja na deblu


32/36

30

Sadnja vinograda

PravilnaGUYOT (GIJO)rezidba

Slika 49

Guyot (Gijo) sistem obnavlja rodne lastare svake godine. Sastoji se od 3reza:

- rez br. 1 (odstranjivanje prologodinjeg drveta) ovim rezomuklanjamo sve rodne lastare od prole godine i jedan manji dio starogdrveta,

- rez br. 2 (rezidba jednogodinjeg prirasta) daje eljenu duinuluku/lucnju, do poetka vegetacije poviti luk na nosivu icu i vezatiza istu,

- rez br. 3(rezidba pripreme za narednu godinu) skratiti lastar na dvapupoljka tj. napraviti kondir.

Ponekad ako nema slobodnog kondira, novonastali lastar moe sedirektno uzeti sa osnove proslogodinjeg.

Idealna pozicija za novonastali kondir (slika 49 drvo ispod reza br. 3)jest na drugoj treini stabla, ali u svakom sluaju nikad iznad prve ice. Svremenom ova pozicija se izduava, zbog toga je vano koristiti dobro

pozicionirane vodopije koje izbijaju iz stabla te ih rezati kao novi kondir.


33/36

31

Sadnja vinograda

PRIMJERI GUYOT (GIJO) REZIDBE

Slika 50 Slika 51

Slika 52: Rezidba dvostranog Guyota Slika 53

Slika 54: Detalj dva obnovljena reznika


34/36

32

Sadnja vinograda

OPTI SAVJETI ZA REZIDBU

- Uvijek je bolje podijeliti posao, tako da iskusni radnici reu, a obini

radnici uklanjaju orezane lastare.

- Kao to smo rekli ranije, svaka pojedina biljka mora biti orezanaod strane iskusnog orezivaa: slabije biljke, slabije bujnosti morajubiti rezane kratko sa nekoliko pupova, dok se kod onih sa veombujnou mora ostaviti vie pupova da bi bolje rasporedili bujnost.

- Vano je rezati kada je biljka u punom mirovanju. Prerana rezidba(prije opadanja listova) moe umanjiti rodnost pupoljaka; prekasna

rezidba, kada biljka poinje translocirati (prebacivati) minerale izkorijena u nadzemne dijelove, moe dovesti do gubitka hranjiva ikasnog razvoja mladara

- Vano je oznaiti bolesne biljke tokom ljeta i rezati ih odvojeno, da bise izbjeglo eventualno prenoenje patogena (nametnika) i virusa

- Uvijek ostavite malo drveta iza zadnjeg pupoljka posebno kodkondira, zato to usljed niskih temperatura moe doi do izmrzavanjaprvog dijela mladara gdje strada pup. Iz istog razloga, u sluajuda odstranjujete staro drvo, nikada ne reite preblizu pupovima ilikondirima koje elite ostaviti.

- Dobro i esto otrite sjeiva makaza za rezidbu da biste dobili isterezove bez lomljenja, pucanja ili guljenja lastara tokom rezidbe.


35/36

CEFA - Mostar

Gojka Vukovica br. 2

tel/fax: 036 / 580 902

e-mail: [email protected]


36/36

Documents

Podizanje vinograda