SKA METOD;

D, BERI

RLITZ,ork.

oiassZPiyji

Book- »-£4

Copyright^

and easywithout

?lish theof the

^.rrangedplement-

COPYRIGHT DEPOST.rcises mr graded.itter. It

od. Thesaning is

Methodcortra

Key to

Pr(

Fr<foring—Dei

1

coranccai

ne^um

Litterarure rrnnaise, witn wpiuuo - ^cn-ocicCted ex-

tracts. (This book is also admirably adapted for anadvanced course in conversation and invaluable as areviw of French Literatur.) One volume, bound

ulrammaire Pratine, 4 Vols. (sold separately) each

Vol. 1. Vbrb Drill, a practical course in the FrenchVerb, mostly in form of conversational exercises, fol-

lowed by complete rules for the use of tenses andmoods.

Vol. II. Nom. Pronom, Adjectif et Article, a fuli trea-tise on these parts of speech, with abundant exercises.

Vol. III. Adverbe, Preposition, Conjonction et Observa-TIONS G^NERALES.

VoL IV. Prononciation et Orthographe, a completecourse in all the difficulties of pronouncing andspelling.

rP«bleoux du Verbe, giving all the conjugations, regularand irregular, in two tables .....

'i'al»leaux Mnraui, (the above printed very large, 32 x 42;

an invaluable help in teaching the verb. No recita-

tion room should be without them.) The entire set.

Gfnre des Snbstantifs, all the rules on the gender ofnouns (with exercises) ......

French with or without a Master, the most practicalmethod for self-instruction and schools; all diffi-

culties simplified and pronunciation marked. 2

Volumes (sold separately), each ....Key to exercises of the abote (for each volume)

Le Francals Commerclal ......

$1.25

1.00

1.25

1.75

1.00

.15

2.00

.50

1.25

.25

1.00

KDITION DEHLITZ, French Comcdies .25

GERMAN.Methouc Berlitz, Erstes Buch, $1.25; Zweites Buch $1.25

(These books offer the same advantages as theFrench series.)

German With or Without a Master, the most practicalmethod for self-instruction and schools; all difficul-ties simplified and pronunciation marked. 2 volumeseach (sold separately) ...... 1.50

Key to exercises of the above (each volume) . . .25

Praktisehe Grammatik der deutschen Sprache. "Withnumerous practical exercises ..... 1.00

Das Geschlecht der Substantive, containing all the ruleson the gender of nouns, with exercises ... .25

Deutsche Handelssprache . . . • .1.00

SPAN1SH.Spanish Metodo Berlitz (complete) ..... 1.75

Spanish With or Without a Master, the most practicalmethod for self-instruction and schools; all difficul-ties simplified and pronunciation marked. 2 vols.,each (sold separately) ....... 1.25

Key to the exercises ©f the above (for each volume) . .25

El Espanol Comercial . . . . . . .1.00A Practical Smattering of Spanish ...... -30

Los Verbos Aprendi dos por la Conversacion . .1.00Los Verbos en dos Tables . . . . . . .15

ITALIAN.Italian, Metodo Berlitz (complete) ..... 1.75

I Verbi in due tavole . . . . . . . .15

I Verbi AppSesi Mediante la Conversazione . . .1.00Letteratura Italiana . . . . . . . .1.75

BOOKS IN OTHER LANGUAGESRUSSIAN, BOHEMIAN, SWEDISH, DANISH, PORTTT-

GUESE, POLISH, DUTCH, AND HUNGARIANMETHODS (each complete) 1-75

JAPANESE METHOD 3.00

FOR FOREIGNERS TO LEARN ENGLISHBerlitz Method, First Book, $1.25; Second Book . . 1.25Engllsh Literatur 1.75

Commercial En&lish 100Enarlish Idioms and Grammar ..... ^'2 ^

PICTURES FOR THE OBJECT-LESSONS . . . 1.25

TABLEAUX BERLITZ, artistic, illustrated wali chartsfor object lessons in foreign languages; size 47 x 38inches. A great help for conversation practice onalmost any topie. Sets of 4 charts unmounted . . 6-00

Mounted on mulin with cplit rods ..... 12.00

THE BERLITZ METHOD FOR CHILDRENAll Lessons based on Object-Tc-aehing.Profusely Illustrated; Large Print.

FRENCH PART $1.25GERMAN PART . . .. . . . . . 1.25

ENGLISH PART .»*'«»... 1.2i

M. D. BERLITZ

NAUCZANIE NOWOYTNYCH JZYKÓW

POLSKA KSIKA

M. D. BERLITZ

28-30 West 34TH Street

New York

The Berlitz School The Berlitz School31 Boulevard des Italiens 321 Oxford Street

Paris London

1919

H

v\

i?

Wszelkie prawa zastrzeone.

Abu -2 ISI9

530408

Spis rzeczy.

Pierwsza ksika.Lekcya pierwsza 3

Lekcya druga 4

Lekcya trzecia 6Lekcya czwarta 7

Lekcya pita 8Lekcya szósta . 11

Co to jest? 12

Lekcya siódma 14

Lekcya ósma 16

Alfabet Polski 17

Lekcya dziewita 18

Lekcya dziesita 19

Lekcya jedenasta , 22

Lekcya dwunasta ..." 25Lekcya trzynasta ....... 27Lekcya czternasta * 30W Restauracyi . 31

atwe wiczenia.Zegar 35

Rok 37Dzie i noc 39Pogoda 41

Jak przepdziem dzie wczorajszy 43Na wsi 44Roliny 47Zwierzta 49Czowiek -. 51

Rodzina 53Zaproszenie 55Wyjazd 57Przyjazd 59

; Przechadzka po Warszawie 62Przechadzka po Warszawie (cig dalszy) 65

r

i.

— IV -

Druga ksika.W hotelu .71Poczta 73Telegraf 75Telefon 75Wynajem mieszkania 77W skadzie mebli 80U krawca 83U krawcowej 85Odwiedziny 87Rozmowa o zdrowiu 92Zima 95Wiosna .• 97Lato 98Jesie 101

Wypisy.Powicenie 107Naiwne pytanie 107Niedomylny 107Omyli si . 108Lew i mysz 108Tygrys i bawoy 108Dobra rada 109Gwód . 109

Panowie, nie wszyscy odrazu, prosz L 110

Zasuona odprawa 111

Obraony .111Praktyczny rodek 111

Na zodzieju czapka gore 112

Wyzyskana okoliczno 112

Bardzo uprzejmy . 113

Arabska bajka 113

Dowcipna odpowied 113

Nieznajomo jzyków 114

Przesada 114

Murad 115

May Stach i wielki Stach 122

Pierwsza Ksika

Lekcya pierwsza.

Oówek, pióro, papier, kaamarz, ksika, linia, pudeko.

Stó, krzeso, piec, drzwi *), okno, ciana, sufit, podoga.

Tablica, kreda.

Co to jest? — Oówek, krzeso i. t. d. (== i tak dalej).

~ . . . . * I Tak, to jest krzeso.Czy to jest krzeso? —.{*«-' . . .

,

l Nie, to nie jest krzeso.

Kolory: czarny, biay, czerwony, niebieski, zielony, óty,bronzowy, szary.

Czy to jest czarny oówek ? — Tak, to jest czarny oówek.Czy to jest czerwony oówek ? — Nie, to nie jest czerwony

oówek, to jest czarny oówek.Czarny oówek — czarna ksika — czarne pióro.

Biay papier — biaa kreda — biae pudeko.Czy to jest niebieska ksika? — Tak, to jest niebieska

ksika.Czy to jest zielona ksika ? — Nie, to nie zielona ksika,

to niebieska ksika.Czy to óte pióro? — Tak, to óte pióro. Czy to

czarne pióro? — Nie, to nie czarne pióro, to szare

pióro.

*) Nauczyciel nie bdzie uywa chwilowo sowa drzwi

jako przedmiot zdania.

— 4 —

Jaki to oówek? — To czarny (czerwony) oówek.Jaka to ciana? — To biaa (zielona) ciana.

Jakie to pudeko? — To óte (bronzowe) pudeko.

1 jeden, 2 dwa, 3 trzy, 4 cztery, 5 pi.

Lekcya druga.

Czarny oówek jest dugi, czerwony oówek nie jest

dugi, on jest krótki. Czy czarny oówek jest dugi? —Tak, czarny oówek jest dugi. Czy czerwony oówekjest dugi? — Nie, czerwony oówek nie jest dugi, on

jest krótki.

Który oówek jest dugi? — Czarny oówek jest

dugi. — Który oówek jest krótki? Czerwony oówekjest krótki. Czy stó jest dugi? Tak, on jest dugi.

óta linia jest duga, czarna linia nie jest duga,

ona jest krótka. Czy czarna linia jest krótka? Która

linia jest duga? Która linia jest krótka? Czy óta linia

jest krótka? Nie, ona nie jest krótka, ona jest duga.

Czy podoga jest duga? Czy ciana jest krótka?

Zielone pióro jest dugie, szare nie jest dugie, ono

jest krótkie. Czy szare pióro jest dugie? Które pióro

jest krótkie? Czy czerwone pióro jest dugie? Tak, ono

jest dugie.

Zielona ksika jest szeroka, czarna nie jest szeroka,

ona jest wazka. Która ksika jest szeroka ? Która ksikaw^zka? Jakie to jest okno, szerokie czy wzkie?

Czerwony papier jest dugi i szeroki, on jest duy.

Szary papier jest krótki i wazki, on jest may.

— 5 —

Który papier jest duy, czerwony czy szary? Czy sufit

jest duy? Czy niebieska ksika jest maa? Czy pudeko

jest due? Tak, ono jest due.

Czerwona ksika jest gruba, szara nie jest gruba,

ona jest cienka. Która ksika jest gruba, która cienka?

Czy czarny oówek jest cienki? Czy biay papier jest

gruby? Czy niebieskie pióro jest grube?

Duszy ni krótszy ni.

tak dugi jak ...;.. . tak krótki jak . . .

Czarny oówek jest dugi i bronzowy oówek jest

dugi: czarny oówek jest duszy, ni bronzowy. Który

oówek jest duszy? Czy bronzowy oówek jest duszy?Czy bronzowy oówek jest krótszy? Co jest krótsze:

linia czy pióro?

Czerwona ksika jest wiksza, ni szara; szara jest

mniejsza, ni czerwona. Która ksika jest wiksza? Czy

bronzowa ksika jest mniejsza, ni zielona? Która ksikajest grubsza: szeroka czy wazka? Oówek jest cieszy,

ni kreda. Czy stó jest tak dugi, jak ciana? Czy

okno jest szersze, ni krzeso? Czy biay papier jest

wikszy, ni óty? Czy sufit jest wikszy ni podoga?Czy sufit jest mniejszy ni podoga? Czy podoga jest

tak dua jak sufit?

Czarny oówek jest dugi, bronzowy oówek jest

duszy, óty oówek jest najduszy.

Który oówek jest najduszy: óty, czarny, czy

bronzowy ? Która ksika jest najwiksza : czarna, szara

czy czerwona? Co jest najkrótsze: linia, oówek, czy

kreda?

Co jest najmniejsze: ksika, papier czy pudeko?Czy pudeko jest krótsze, ni ksika? Czy szary papier

jest duszy, ni biay? Który oówek jest najgrubszy?

Która ksika jest najciesza ?

6 sze, 7 siedem, 8 osiem, 9 dziewi, 10 dziesi.

Lekcya Trzecia.

Surdut, kamizelka, spodnie, kapelusz, but, chustka,

krawat, konierzyk, mankiet, rkawiczka, kiesze.

Pan, pani, panna.

Kto jest ten pan? To pan Kowalski. Kto jest ta

pani? To pani Kowalska. To jest panna Kowalska. Kto

ja jestem?

Czyj jest ten oówek? To oówek pana Kowalskiego.

Czyja jest ta ksika? To ksika pana Kowalskiego.

Czyje jest to pióro? To pióro pana Kowalskiego.

Czyja to chustka ? To chustka pani Kowalskiej. Czyja

to rkawiczka? To rkawiczka pani Kowalskiej.

Czy to krawat pana Kowalskiego? — Tak, to jego

krawat

Czy to chustka pani Kowalskiej? — Tak, to jej

chustka.

Czy to kapelusz pana Wróblewskiego? Nie, to nie

jego kapelusz, to kapelusz pana Kowalskiego. Czy to

rkawiczka pani Wróblewskiej? Nie, to nie jej rkawiczka.

'Kamizelka Pana jest zielona, moja kamizelka jest

czarna. Czyja kamizelka jest zielona? Czy moja kamizelka

jest czerwona? Nie, nie Pana kamizelka jest czerwona,

— 7 —

a moja. Czy to jest /w<?y kapelusz? Nie, to nie Pana

kapelusz, to mój. Czyje to pióro? To jest (Pana) Paskie

pióro. Czy to moje pióro? Tak, to Paskie (Pana) pióro.

Ten. krawat jest czarny, a tamten czerwony. Który

krawat jest czarny? Ten krawat jest czarny. Który but

jest óty, ten czy tamten? Który kapelusz jest czarny?

Ten kapelusz jest czarny. Która rkawiczka jest moja,

ta czy tamta ? Ta jest pana, a tamta moja. ' Które pióro

jest moje, to czy tamto.

Gowa, twarz, czoo, nos, oko, ucho, policzek, usta,

pier, plecy, rka, palec, noga.

Co to .jest? To jest gowa. To jest prawa rka, lewa

rka. Które to ucho, prawe czy lewe? Czy to prawe oko?

11 jedenacie, 12 dwanacie, 13 trzynacie, 14 czternacie,

15 pitnacie.

Lekcya Czwarta.

Ja id. Pan nie idzie, Pan siedzi. Ja nie siedz, a

stoj. Kto stoi? — Kto siedzi? — Kto ja jestem? Kto

Pan jest? Kto to? Czy ja id? Czy Pan idzie? Czy ja

siedz? Czy Pani siedzi? Czy ja stoj? Pan Adamowiczidzie. Pani Piotrowieowa nie idzie, a siedzi. Kto idzie?

Pan A. Kto nie idzie? Pan P. Czy Pan A. idzie? Tak, on

idzie. Czy Pani P. siedzi? Czy Pan A. siedzi? Kto Pan

jest? Kto siedzi?

Krzeso jest tu (tutaj); okno jest tam. Moja ksikajest tu, pana Kowalskiego ksika jest tam.

— 8 —

Gdzie jest okno? Gdzie jest krzeso? Gdzie jest

moja ksika? Gdzie Pana ksika?

Ja jestem tu, Pan nie jest tu, Pan jest tam. Gdzie

ja jestem? Gdzie Pan jest? Gdzie jest pióro? Gdzie

jest stó? Gdzie jest pan Berlitz? Czy on jest tu?

Krzeso stoi ; ksika ley. Czarna ksika ley tu,

czerwona tam. Gdzie ley czarna ksika? Gdzie leyczerwona? Czy krzeso stoi, czy ley? Co tam ley?Czy ja stoj? Czy Pan stoi? Nie, ja siedz.

Ja id tam; ja przychodz tu. Niech Pan idzie tam!

Czy Pan idzie tam? Czy ja przychodz tu? Czy Pan

przychodzi tu?

16 szesnacie, 17 siedemnacie, 18 osiemnacie, 19 dziewit-

nacie, 20 dwadziecia.

Lekcya Pita.

Ja bior oówek; ja kad oówek. Ja bior pióro;

ja kad pióro. Ja ruszam krzeso; ja posuwam krzeso.

Ja otwieram pudeko; ja zamykam pudeko.

Niech Pan wemie oówek! Pan bierze oówek.Niech Pan pooy oówek! Pan kadzie oówek.Niech Pan ruszy stó! Pan rusza stó.

Niech Pan posunie krzeso! Pan posuwa krzeso.

Niech Pan otworzy pudeko! Pan otwiera pudeko.

Niech Pan zamknie pudeko! Pan zamyka pudeko.

Gzy Pan bierze oówek? (Tak ) Co Pan

•kadzie? Kto otwiera okno? Co ja zamykam?

— 9 —

Czy ja ruszam stó? (Tak ) Czy Pan

posuwa krzeso? (Tak ) Co Pan bierze? Czy

ja otwieram drzwi? (Tak ) Kto posuwa krzeso?

i. LAJa otwieram drzwi.

Ja zamykam drzwi.

Ja bior pióro.

Ja posuwam krzeso

Ja id tam.

Co ja robi? (Pan otwiera drzwi.)

Co ja robi? (Pan zamyka drzwi.)

Co ja robi? (Pan bierze pióro.)

Co ja robi? (Pan posuwa krzeso.)

Co ja robi? (Pan idzie tu.)

i. t. d.

Niech Pan wemie pudeko! Co Pan robi? (Ja bior

pudeko.)

Niech Pan pooy pudeko Co Pan robi? (Ja kadtam! pudeko tu.)

Niech Pan otworzy drzwi! Co Pan robi? (Ja otwieram

drzwi.)

Niech Pan zamknie drzwi! Co Pan robi? (Ja zamy-

kam drzwi.)

Niech Pan idzie tu! Co Pan robi? (Ja id tam.)

i. t. d.

Ja otwieram (zamykam) ksik.Ja posuwam lini.

Ja bior kred.

Ja bior jego rkawiczk.

Ja bior moj chustk.

To jest ksika.To jest linia.

To jest kreda.

To jest jego rkawiczka.

To jest moja chustka.

Czy to jest ksika? Co ja otwieram? Niech Pan

zamknie swoje ksik. Co Pan robi? Czy to moja

chustka? Czy ja bior moje chustk? (Tak )

Czyja to rkawiczka? Czy Pan bierze swoj rkawiczk?(Tak ) Czy ja bior kred? (Tak ) Czy

to jest duga linia? (Tak )' Któr lini ja bior?Jaka to ksika? Jak ksik ja bior? i. t. d.

— 10

Ja bior

czarny oówek,szare pióro,

biay papier,

mój kapelusz,

moje pudeko,

du ksik,dug lini,

moj rkawiczk.

Ja nie bior

czarnego oówka,szarego pióra,

biaego papieru

mego kapelusza,

mego pudeka,

duej ksiki,

dugiej linii,

mojej rkawiczki

Czy ja bior mój kapelusz? Nie, Pan nie bierze swego(swojego) kapelusza.

Czy ja otwieram due Nie, Pan nie otwiera

pudeko? duego pudeka.

Czy Pan otwiera swoj Nie, ja nie otwieram mojej

ksik? ksiki,

i. i d.

... ., . I Tak, Pan go bierze.Czy ja bior oówek? | ^ pan gQ nie bierze

„ . . . , • , o ITak

>Pan J4 bierze.

Czy ja bior ksik? { VT . n ... , .J J| Nie, Pan jej nie bierze.

_ . , . . , _ | Tak, Pan je bierze.Czy ja bror p.oro?

( Nie> pan gQ nie bierzc

Czy Pan bierze papier{ Tak, ja .

I Nie, ja .

Tak onCzy Pan Berlitz otwiera ksik :

j N<'

_, . ii ^ I

Tak, Pan .

Czy ja zamykam pudeko ?j Nje pan

Czy Pani B. bierze kapelusz?

i. t. d.

Tak, ona

Nie, ona

11

Lekcya Szósta.

Liczby i Cyfry.

1 — jeden, jedna, jedno.

2 — dwa, dwie.

3 — trzy.

4 — cztery.

5 — pi.6 — sze.7 — siedem

8 — osiem .

9 — dziewi.10 — dziesi.

11 — jedenacie.

12 — dwanacie.

13 — trzynacie.

14 — czternacie.

15 — pitnacie.

16 — szesnacie.

17 — siedemnacie.

18 — osiemnacie.

19 — dziewitnacie.

20 — dwadziecia.

21 — dwadziecia jeden.

30 — trzydzieci.

40 — czterdzieci.

50 — pidziesit.

60 — szedziesit.

70 — siedemdziesit.

80 — osiemdziesit.

90 — dziewidziesit.

100 — sto.

200 — dwiecie.

365 — trzysta szedziesit

pi.400 — czterysta.

500 — piset.

600 — szeset.

700 — siedemset.

800 — osiemset.

900 — dziewiset.

1000 — tysic.

1912 — tysic dziewisetdwanacie.

(Ja) licz: 1, 2, 3, i. t. d. Co ja robi? Pan liczy.

Niech Pan liczy, Panie K. — 3 i 4 = 7. Ile jest 3 i 8?

3 i 8 = 11. 3 razy 5 = 15. Ile jest 2 razy 6?

12

Co to jest?

Y.

To jest: stó, ciana, papier, ucho, but, oko.

To s: stoy, ciany, papiery, uszy, buty, oczy.

•

i.

To jest: ksika, noga, chustka.

To s: ksiki, nogi, chustki.

e.

To jest: Nó, klucz, palec, kapelusz, rka, linia.

To s: Noe, klucze, palce, kapelusze, rce, linie.

a.

To jest: Okno, pióro, palto, krzeso.

To s: Okna, pióra, palta, krzesa.

Ja, Pan, Pani, Panna, on ona, ono.

My, Pastwo, Panowie, Panie, oni, one, one.

Czyj to oówek? /Mój, nasz, wasz, Paski (Pana,

Pani), jego, jej.

Czyja ta ksika? Moja, nasza, wasza, Paska (Pana,

Pani), jego, jej.

Czyje to pióro ? Moje, nasze, wasze, Paskie (Pana,

Pani), jego, jej.

Czyje s te oówki (ksiki) i. t. d. ?

Moje, nasze, wasze, Paskie (Pana, Pani), jego, jej, ich.

Jaki oówek? Czerwony, niebieski.

Jakie oówki? Czerwone, niebieskie.

Jaka ksika? Biaa, óta.Jakie ksiki? Biae, óte.Jakie pióro? Czarne, szare.

Jakie pióra? Czarne, szare.

Prosz, idcie na korytarz. Ja take id na korytarz.

- 13 —

My idziemy na korytarz. Co my robimy? Co ja

robi? Co wy robicie? Czy wy siedzicie? Czy ja

siedz? Czy my siedzimy? Czy my stoimy?

Panie K., niech Pan idzie na korytarz. Co robi

Pan K? Panowie A. i B. id na korytarz. Oo robi

Panowie A. i B? — Panowie C. i D. prosz, niech

Panowie wezm moje ksiki. Co robi Panowie C. i

D? Co robi Pani C?

Bra: Ja bior, my bierzemy, wy bierzecie, on (iona)

bierze, oni (one) bior. Niech Pan wemie.Niech Panowie wezm.

Ka: Ja kad, my kadziemy, wy kadziecie, on (ona)

kadzie, oni (one) kad. Niech Pan pooy.Niech Panowie poo.

' I: Ja id, my idziemy, wy idziecie, on (ona) idzie,

oni (one) id. Id! idcie!

Przychodzi: Ja przychodz, my przychodzimy, wy przycho-

dzicie, on (ona) przychodzi, oni (one) przychodz.— Przychod ! przychodcie !

Siedzie: Ja siedz, my siedzimy, wy siedzicie, on (ona)

siedzi, oni (one) siedz.

Sta: Ja stoj, my stoimy, wy stoicie, on (ona, ono)

stoi, oni (one) stoj.

Lee: Ja le, my leymy, wy leycie,' on (ona, ono)

ley, oni (one) le.Otwiera: Ja otwieram, my otwieramy, wy otwieracie, on

(ona) otwiera, oni (one) otwieraj. Otwórz!

otwórzcie!

Zamyka: Ja zamykam, my zamykamy, wy zamykacie, on(ona) zamyka, oni (one) zamykaj. — Zamknij,

zamknijcie.

By: Ja jestem, my jestemy, wy jestecie, on (ona,

ono) jest, oni (one) s.

Robi: Ja robi, my robimy, wy robicie, on (ona) robi,

oni (one) robi.

— 14 —

Prosz, niech Pan wemie oówek Pan bierze oówek.My bierzemy oówek. Co my robimy? Co ja robi?Co wy robicie? Poócie, prosz, ksiki. Pan kadzie

ksik, ja kad ksik: my kadziemy ksiki. Co myrobimy? Otwórzcie ksiki: wy otwieracie wasze ksiki.

Co wy robicie? Otwieramy nasze ksiki. Otwieram

moj ksik. Zamknijcie, prosz, ksiki. Co wy robicie ?

Co ja robi? Co my robimy?

Lekcya siódma.

Jeden stó. dwa, 3, 4, stoy.

Jedna ksika. dwie, 3, 4, ksiki.

Jedno pióro. dwa, 3, 4, pióra.

Pi, sze, siedem, sto i. t. d. ksiek, stoów, piór.

Ile tu oówków? Ile krzese? Ile piór? i. t. d.

(Ja) mam jeden oówek. On (ona) ma jedno pióro.

Pan ma jedn ksik.My mamy dwa (trzy, cztery) oówki, dwie (trzy,

cztery) ksiki.

My mamy dwa (trzy) pióra, dwie (trzy) linie.

Oni (one) maj pi oówków (krzese).

Co ma nauczyciel? On ma ksiki. Ile ja mamoówków? Czy Pan A. ma rkawiczki? Czy pani B.

ma kapelusz? Ile my tu mamy krzese? Ja mam dwaruble. Ile ja mam pienidzy?

Czy Pan ma pi rubli? Czy Pan ma siedetm

rubli? Ile my mamy rk? Czy Panowie A. i B. maj

Mie: mam, ma, mamy, macie, maj.

— 15 —

kapelusze? Czy oni maj rkawiczki? Czy majpienidze? Ile mamy palców?

Czyje ksiki (Wy) macie? My mamy nasze ksiki.

Czy te panie maj Wasze ksiki? Nie, one maj swoje

ksiki. Czy panna H. ma Pani rkawiczk? Nie, ona

ma swoj. Czy pani D. ma swoje pióro?

Pan ma trzy oówki, ja mam jeden: Pan ma wicejoówków, ni ja. Tu ley mniej ksiek, ni tam. Cojest wicej: trzy czy sze? Co mniej: osiem czy

dwanacie? Kto ma wicej pienidzy, Pan czy panRotszyld? Pan Rotszyld ma ich wicej (= ni ja). Czypani A. ma mniej ksiek, ni ja? Ile ona ma ksiek?

Pan ma dwa oówki, ja mam trzy: razem mamy pioówków. Czy Panowie urawski i Nowicki majwicej oówków, ni my? Tak, oni maj wicej.

Ja mam trzy oówki;pan Berlitz ma trzy oówki.

Ja nie mam mniej ni on: ja nie mam wicej ni on.

On ma tyle samo co ja.

Czy Pan ma tyle ksiek co ja? Czy Pan ma tyle

pienidzy co Rotszyld? Czy gruba ksika ma wicejstronic ni cienka? Czy Paska ksika ma tyle stronic

co moja?

Pan L. ma tysic rubli; on ma duo pienidzy. Jamam pi kopiejek; ja nie mam duo pienidzy; ja mammao. Gruba ksika ma duo stronic; cienka ksikama mao stronic. Czy Berlitz schools ma duo uczniów ?

Czy Berlitz school ma duo nauczycieli? Czy tu jest

wiele (= duo) ksiek? Czy tu jest wiele krzese?

— 16 -

Lekcya ósma.

Ja bior kred. Ja pisz. Ja pisz litery. Ja pisz

liter A, liter B, liter C. Niech Pan wemie cówek i

papier. Niech Pan pisze. Co Pan robi? Nauczyciel pisze

na tablicy; uczniowie pisz na papierze. Co nauczyciel

robi? Co uczniowie robi? Jak liter ja pisz? Ja

pisze i Pan pisze ; my piszemy. Ile liter my1

piszemy ?

Ja pisz wyrazy. Ile wyrazów ja pisz? Ile liter ma ten

wyraz? Ja pisz zdania. Ile wyrazów ma to zdanie?

Niech Pan pisze zdanie. Co Pan pisze? Ile wyrazówPan pisze?

Ja otwieram ksik. Ja czytam. Ja czytam pierwsz

lekcy. Niech Pan wemie gazet. Niech Pan czyta. CoPan czyta? Czy Pan czyta ksik? Niech Panowie

otwieraj swoje ksiki;ja take otwieram moj ksik.

My czytamy. Co my robimy? Czy czytamy gazety czy

ksiki? Co uczniowie robi?To jest polska ksika; tamta jest francuska (,,Gentle-

man") ; to jest angielski wyraz; tamten niemiecki

(„Herr"). Czy „Monsieur" jest rosyjski wyraz czy

francuski? Czy to angielska ksika? Czy to niemiecka

lekcya?

Ja czytam po polsku, pisz po polsku i mówi po

polsku. W Warszawie mówi po polsku, w Paryumówi po francusku, w Berlinie po niemiecku i wLondynie po angielsku. Po jakiemu mówi w Paryu?Czy Pan mówi po angielsku ? Gdzie mówi po niemiecku ?

Czy nauczyciel mówi po francusku? Czy moi uczniowie

mówi po angielsku? Po jakiemu my mówimy tutaj?

Pisa: Ja .pisz, on pisze, my piszemy, wy piszecie, o ii

pisz. — Pisz Pan! Piszcie!

Czyta: Ja czytam, on czyta, my czytamy, wy czytacie, oni

czytaj. — Czytaj Pan! Czytajcie!

Mówi: Ja mówi, on mówi, mv mówimy, wy mówicie, oni

mówi. — Mów Pan! Mówcie!

- 17 —

Alfabet Polski.

Aa, , B b, C c, , D^ E e, , F f, Gg,H h, I i, J j, Kk, LI, U, Mm, Nn, n,- O o, P p,

R r, S s, T t, U u, W w, X x, Y y, Z z, .

Ta litera nazywja si A, ta B (i. t. d.). Jak sinazywa ta litera? „A" jest pierwsza litera alfabetu, —„B" druga, — „C" trzecia, — „D" czwarta, — „E"pita, — ,,F" szósta, — „G" siódma, — „H" ósma<, —„I" dziewita, — „J" dziesita, — „K" jedenasta, —„L" dwunasta, — „M" trzynasta, — „U" dwudziesta, —„W" dwudziesta pierwsza, — „Z" ostatnia.

Jaka jest pierwsza litera alfabetu? Jaka druga?

Jaka jest pierwsza litera wyrazu „krzeso"? Jaka ostatnia?

Ile liter ma alfabet polski?

A, e, i, o, u, — samogoski. B, c, d, f, g, h (i. t. d.)

— spógoski. Ile samogosek ma alfabet polski?

Ile spógosek? Czy B. jest samogosk?Zapytania

:

Odpowiedzi

:

Co Pan robi? Ja czytam, pisz.

Kto ja jestem? Pan jest nauczycielem.

Jaki to oówek? To jest czerwony oówek.

Ja Pana pytam: „Kto jest ten Pan?" Niech Panmi odpowie na moje pytanie: „To jest pan Waliszewski."

Co Pan robi? (Ja) odpowiadam na Paskie pytanie.

Niech si Pan zapyta pana Fikalskiego, gdzie on kadzie

Nazywa: ja nazywam, my nazywamy, wy nazywacie;

on nazywa, oni nazywaj ; — nazywajcie ! nazywaj

!

niech Pan nazywa!

Pyta: ja pytam, my pytamy, wy pytacie, on pyta,

oni pytaj; — pytajcie! pytaj! niech Pan pyta!

Odpowiada: ja odpowiadam, my odpowiadamy, wy odpo-wiadacie, on odpowiada, oni odpowiadaj; —odpowiadajcie! odpowiadaj! niech Pan odpowiada !

Polska ksika 2

— 18 —

ksik: „Panie Fikalski, gdzie Pan kadzie ksik?"Ja pytam pana Fikalskiego, gdzie on kadzie ksik.Czy Pan Fikalski odpowiada na Paskie pytanie? Tak,

on odpowiada. Co on odpowiada? On odpowiada, ekadzie ksik na stó.

To jest kropka(.). To przecinek(,). To znak

zapytania(?).

Lekcya dziewita.

Niech Pan otworzy swoj ksik. Co my robimy?

Co my czytamy? My czytamy dziewit lekcy. Niech

Pan odpowiada na nastpujce pytania:

1. Po jakiemu mówi w Warszawie? 2. Czy Pan

ma duo polskich ksiek? 3. Jak si nazywa „pan"

po francusku? 4. Któr liter w alfabecie jest A, B, C,

D? 5. Ile liter w polskim alfabecie? 6. Któr stronic

(my) czytamy? 7. Jak Pan pisze wyraz „Warszawa"?

8. Co Pan robi? 9. Czy ja Pana pytam po polsku czy

po niemiecku? 10. Czy Pan odpowiada po angielsku

czy po hiszpasku? 11. Ile liter w wyrazie „oówek"?12. Ile liter ma wasze imi? 13. Ile wyrazów w zdaniu:

„Idziemy do szkoy?" 14. Jakie tu s przedmioty? 15.

Ile krzese? 16. Ile -stoów? 17. Jakiego koloru s te

krzesa? 18. Czy stoy s wiksze, ni krzesa? 19. Ile

tu okien? 20. Czy okna s wysze, ni drzwi? 21.

Jakiego koloru jest sufit? 22. Czy podoga jest tego

samego koloru, czy innego? 23. Czy papier jest tego

samego koloru, co oówek? 24. Czy paskie mankiety

s innego koloru, ni paski konierzyk? 25. Czy

nauczyciel siedzi? 26. Czy Pan siedzi? 27. Czy wszyscy

uczniowie siedz? 28. Czy wszyscy uczniowie majksiki? 29. Co wy czytacie? 30. Czy Pan mówi po

— 19 —

angielsku? 31. Czy Paski nauczyciel mówi pocisku?32. Czy Pan czyta po niemiecku? 33. Czy Pan Berlitz

ma duo uczniów? 34. Ile my mamy ksiek? 35. Czy

Pan otwiera okno? 36. Niech Pan zamknie ksik. CoPan robi? 37. Czy ja otwieram swoj ksik?

Lekcya dziesita.

To jest . . . (duy) stó, (biaa) ciana, (bronzowe) krzeso.*)

Dokd? ... na (duy) stó, (bia) cian, (bronzowe) krzeso.

Gdzie ? ... na (duym) stole, (biaej) cianie, (bronzowem)

krzele.

Skd? ... z(e) (duego) stou, (biaej) ciany (bronzowego

krzesa.

Ja kad oówek na stó. Dokd ja kad oówek?Gdzie on ley? Skd ja bior oówek?

Ja wieszam obraz na cian. Na co ja go wieszam?Gdzie on wisi? Skd ja go bior?

Niech Pan pooy kapelusz na krzeso. Skd Panbierze kapelusz? Gdzie kapeusz ley? Skd ja go bior?

Czy Pan wiesza swój paszcz na cian? Gdzie onwisi? Dokd ja kad moj ksik? Gdzie ona ley?Co ley na stole? Co wisi na cianie?

To jest kiesze, szuflada, pudeko.

Dokd? ... Ja kad chustk do kieszeni, do szuflady, do pudeka.Gdzie? ... Chustka jest w kieszeni, w szufladzie, w pudeku.Skd ? . . . Wyjmuj chustk z kieszeni, z szuflady, z pudeka.

*) Dajc t Iekcyj, lepiej unika, o ile monoci, przy-

miotników. Gdy ucze bdzie bardziej obeznany z jzykiemmona bdzie da inne podobne wiczenia z przymiotnikami.

2*

— 20 —

Dokd Pan kadzie swoj chustk? Czy Pan mascyzoryk w kieszeni? Co ja wyjmuj z mojej kieszeni?

Niech Pan pooy papier do szuflady. Co Pan robi?

Gdzie jest papier.? Co ley w szufladzie? Czy ja biorpióra z szuflady czy z pudeka? Co jest w pudeku?Czy klucze s w pudeku? Z czego ja ich bior? Coja mam w rku? Czy Pan ma kapelusz na gowie?

To jest pokój, teatr, koció, szkoa.*)

Dokd? ... Ja id do pokoju, do teatru, do kocioa, do szkoy.

Gdzie? . . . Jestem w pokoju, w teatrze, w kociele, w szkole.

Skd? ... Przychodz z pokoju, z teatru, z kocioa, z szkoy.

Czy uczniowie id do pokoju czy zostaj na

korytarzu? Ile krzese jest w tym pokoju? Czy Pan

idzie do francuskiego teatru? Co mówi w teatrze?

Czy wiele osób jest w teatrze ? Czy Pan idzie do kocioa ?

Czy wiele uczniów jest w tej szkole? Czy Pan idzie

do szkoy? Co Pan robi w szkole?

Gdzie? . . . koo stou, koo ciany, koo okna, koopieca, koo teatru, koo kocioa, koo szkoy, koo domu.*)

Czy krzeso jest koo stou? Czy krzesa stoj koociany? Co stoi koo okna? Czy Pan siedzi koo pieca?

Czy szkoa jest koo kocioa? Czy drzewo*) jest kooszkoy? Co jest koo domu? Gdzie ja stoj? Gdzie Pan

siedzi?

Kto . . .? — Ja, on, ona, my, wy, oni, one.

Dokd . . .? do mnie, niego, niej, nas, was, nich, nich.

Gdzie . . .? koo „ „ „ „ „ „ „

Skd . . .? od(e) „

*) Wskaza nasze obrazy

— 21 —

Kto . . .? — Pan, Pani, Panna, Panowie, Panie, Panny.

Dokd . . .? do Pana, Pani, Panny, Panów, Pa, Panien.

Gdzie . . .? kooSkd . . .? od „ „ „ „ „ „

Kto stoi koo Pana? Czy ja stoj koo Pana Berlitza?

Co jest koo nas? Ja id od Pana Adamowicza do Pani

Bagiskiej? Od kogo ja przychodz? Do kogo ja id?Czy ja id do was? Czy stó stoi koo Panny? (Tak,

on stoi koo niej.) Czy Pan siedzi koo mnie? Czy Pan

Adamowicz siedzi koo Pana Bagiskiego? (Tak, on

siedzi koo niego.)

Ksika ley na bronzowem krzele; oówek leyna ótem krzele ; na szarem krzele nic nie ley. Wprawym rku mam papier, w lewym nic nie mam. Nabronzowym stole jest co (ksika) i na ótem take jest

co (oówek); na szarem nic nie ley. Co ley na

bronzowem krzele? Czy co ley na ótem krzele?

Czy co ley na szarem krzele? Tam nic niema. Co ja

mam w prawym rku? Co w lewym? Czy jest co na

pododze? Czy jest co koo okna?

Na tern krzele siedzi Pan Adamowicz, na tamtem

nikt nie siedzi. Kto siedzi na tern krzele? Kto na

tamtem? Czy kto siedzi na tern krzele? Tak, ktona nim siedzi. Kto? Pan A.

Czy kto siedzi na tamtem krzele ? Nie, tam nikt

nie siedzi. Czy kto siedzi koo stou? Czy kto stoi koodrzwi? Nie, tam niema nikogo. Czy kto siedzi .koopieca? Czy kto stoi koo stou? Pan stoi koo stou,

niedaleko tablicy. (Ja) jestem daleko od okna. Czy ja stoj

okoo drzwi? Siadam na krzeso. Co ja robi? Pan siada.

Ja siedz na krzele. Gdzie ja siedz? Prosz, niech

Pan siada. Kto siada? Panie A., prosz, niech Pan

wstanie. Co Pan robi? Czy Pan siedzi? Prosz, niech

Pan siada. Ja take sid: my sidziemy. Co my robimy?

— 22 —

Czy my siedzimy? Panowie A., i B., wstacie, prosz.

Co robi panowie A. i B? Niech Panowie siadaj. Corobi panowie A. i B? Oni siadaj. Czy oni siedz?*)

Lekcya jedenasta.

Ja stoj koo okna, ja mog otworzy okno. Pan

jest daleko od okna, Pan nie moe go otworzy. Ja mamkred, ja mog pisa na tablicy. Pan nie ma kredy,

pan nie moe pisa na tablicy. Pan ma oówek, pan

moe pisa na papierze.

Ja bior scyzoryk i kraj papier. Pan nie mascyzoryka, pan nie moe kraja papieru.

Sufit wysoki, nie mog go dotkn. Gaz jest nizko,

mog go dotkn. Pan jest wysoki, pan moe dotknobrazu, pani jest maa, pani nie moe dotkn obrazu.

Otwieram drzwi. Drzwi s otwarte. Zamykam drzwi.

Drzwi s zamknite. Drzwi zamknite; nie moemywyj. Drzwi otwarte ; moemy wyj. Moemy zamazapak; nie moemy zama klucza. Moemy dotkngaz; nie moemy dotkn sufitu.

Uczniowie maj oówki; oni mog pisa; oni nie

maj ksiek i nie mog czyta.

Czy Pan jest koo okna? Czy pan moe otworzy

okno?

Czy pani jest daleko od okna? Czy pani moe je

otworzy ?

•) Siada: Ja siadam, on siada, my siadamy, wy siadacie,

siadaj. Siadajcie, siadaj Pan.

— 23 —

Czy ja mog dotkn sufitu?

Czy drzwi s otwarte? Czy moemy wyj?Czy pani ma scyzoryk? Czy pani moe kraja papier?

Czy uczniowie maj ksiki? Czy mog czyta?

Czy ja mog zama zapak? Czy ja mog zamakludfe? Ja podnosz krzeso. Ja nie mog podnie stou.

Stó jest ciki, krzeso jest lekkie. Papier jest lekki,

sownik jest ciki. Czy Pan moe podnie stó? Czy

pan moe pooy t ksik do swej kieszeni.

Czy ta ksika jest za dua dla kieszeni? Czy to

krzeso jest za cikie dla pana? Czy pan moe je

nie. Czy gaz jest za wysoko dla pana? Czy jestem za

daleko od drzwi aby je otworzy? Czy jestemy za

mali by dotkn sufitu?

Dlaczego Pan nie moe dotkn sufitu? Dlatego, esufit jest za wysoki. Dlaczego ja nie mog podniestou? Dlatego, e on jest za ciki. Dlaczego nie

moemy wyj? Dlatego, e drzwi s zamknite.

Dlaczego Pan nie moe pisa? Dlatego, e nie mampióra, ani oówka. Dlaczego nie mog dotkn sufitu?

Dlaczego nie mog woy sownika do kieszeni?

Dotkn: Ja dotykam, on dotyka, my dotykamy, wy dotykacie,

oni dotykaj. Dotknijcie, dotknij Pan.

Kraja: Ja kraj, on kraje, my krajemy, wy krajecie, oni

kraj. Ukrajcie, ukraj Pan.

ama: Ja ami, on amie, my amiemy, wy amiecie,

oni ami. amcie, am Pan.

Podnosi.: Ja podnosz, on podnosi, my podnosimy, wy pod-

nosicie, oni podnosz, podnocie, podno Pan.

Módz: Ja mog, on moe, my moemy, wy moecie, oni

mog.Chcie: Ja chc, on chce, my chcemy, wy chcecie, oni chc.Musie: Ja musz, on musi, my musimy, wy musicie, oni

musz.

— 24 —

Dlaczego Pan Michalski nic moe podnie stou?Dlaczego Pan Piotrowski mie moe wyj? i. t. d.

Czy Pan moe rozerwa swoj ksik? Dlaczego

Pan jej nie rwie? Dlatego, e nie chc. Mog zamaswój zegarek, ale nie chc. Drzwi s otwarte, Pan moewyj z pokoju, ale Pan nie chce. My moemy mówipo francusku, ale nie chcemy, chcemy mówi po polsku.

Czy uczniowie mog sta? Czy oni chc sta? Czy wychcecie sta? Czy my chcemy rozerwa nasze ksiki?Czy Pan chce wyj?

Jeeli ja siedz, to nie mog dotkn tablicy. Jeeli

stoj, to mog j dotkn. Jeeli Pan nie ma oówka,

to Pan nie moe pisa. Jeeli drzwi s zamknite, to

Pan nie moe wyj. Jeeli Pan ma klucz, to Pan moeotworzy drzwi i wyj?

Czy Pan moe czyta, jeeli Pan chce?

Czy Pan moe czyta, jeeli ksika jest otwarta?

Czy Pan moe otworzy drzwi, jeli (jeeli) Pan stoi

koo drzwi? Czy Pan moe pisa jeeli nie ma oówka?Czy Pan moe wyj na korytarz, jeeli drzwi szamknite? Czy Pan moe otworzy drzwi, jeeli Pan

nie ma klucza? Czy Pan moe otworzy okno, jeeli

Pan siedzi na krzele?

Jeeli drzwi s zamknite, to Pan nie moe wyjz pokoju ; Pan musi otworzy drzwi, jeeli Pan chce wyj.Ja musz mie pióro, jeeli chc pisa. Pan musi otworzyksik, jeeli Pan chce czyta. Co Pan musi mie,

jeeli Pan chce kraja papier? Co ja musz zrobi jeeli

chc czyta t ksik? Co my musimy zrobi jeeli

chcemy wyj? Co uczniowie musz mie, jeeli chcpisa?

— 25

Lekcya dwunasta.

Ja Panu daj ksik. Pan otrzymuje ode mnie

ksik. Co ja robi? Kto Panu daje ksik? Co ja

Panu daj? Komu ja daj ksik? Kto j otrzymuje?

Od kogo Pan j otrzymuje?

Pan mnie daje ksik. Co Pan robi? Kto otrzymuje

ksik? Kto mnie daje ksik? Co Pan mnie daje?

Komu Pan j daje? Od kogo ja j otrzymuj?

Niech Pan da ten oówek Panu Kowalskiemu. CoPan robi? Komu Pan daje ten oówek? Ja go dajpanu Kowalskiemu. Co Pan daje Panu Kowalskiemu?

Ja mu daj oówek. Co otrzymuje pan Kowalski? Odkogo on otrzymuje oówek?

Co Pan daje pani (pannie) Janowskiej? Ja jej dajpióro, Daj Pan jej papier i oówek.

Czy nauczyciel daje ksiki swoim uczniom? Tak,

on daje im ksiki. Czy Pan L. daje Panu pienidze?

Czy Pan otrzymuje od niego pienidze? Panowie, co

Pan Berlitz wam daje? On nam daje lekcye. A co wymu dajecie? My mu dajemy pienidze. Od kogo omotrzymuje pienidze? Od nas.

Ja siedz zadaleko od Pana, aby módz da Panu

ksik, wstaj i przynosz j Panu. Co ja robi? Pan

przynosi mnie ksik. Dlaczego ja nie mog da Panuksiki? Dlatego, e Pan zadaleko odemnie siedzi.

Komu ja nios ksik? Od kogo otrzymuje Pan

ksik? Niech Pan przyniesie mi oówek i papier.

*) Kto? Ja, on (Pan Jankowski), ona (pani Jankowska).

Komu? Mnie, jemu (panu Jankowskiemu), jej (pani Jan-

kowskiej).

My, oni (panowie Jankowscy), one (panie Jankowskie).

Nam, im (panom, paniom Jankowskim).

— 26 —

Prosz, przynie Pan pióro i kaamarz, chce. pisa. Coja mam Panu przynie? Pan prosi mnie o ksik.Skd ja mam wzi pióro? Co nauczyciel przynosi doszkoy? Czy wy przynosicie do szkoy ksiki? Jakie

ksiki przynosi nauczyciel? Czy duo ksiek przynosi

nauczyciel? Co panowie przynosz panu Berlitzowi?

Drzwi s otwarte. Ja Panu mówi, e drzwi sotwarte. Czy ja mówi? Co ja mówi? Komu ja mówi?Czy ja mówi po polsku? Czy Pan moe to samopowiedzie po niemiecku? Panie Kwiatkowski, powiedz

mi Pan swoje imi? Moje imi — Jan. Do kogo mówipan Kwiatkowski? Niech mi Pan powie, co ja mam wrku? Co Pan mówi? Czy Pan mi moe powiedzie, czyj

to obraz?

Moje nazwisko — Berlitz, Paskie — Kwiatkowski.

Moje imi — Alexander. Niech mi Pan powie swoje

imi. Co Pan mówi? Jak si nazywa ten pan?

Niech Pan poprosi pana Kowalskiego, aby zamkndrzwi. Panie Kowalski, prosz niech Pan zamknie drzwi.

Co Pan mówi Panu Kowalskiemu? Do kogo Pan mówi?Czy Pan Kowalski robi to, co mu Pan mówi?

O co mnie Pan prosi? Pan mnie prosi o ksik?Prosz, niech Pan otworzy swoj ksik. O co ja Pana

Dawa: Ja daj, on daje, mv dajemy, wy dajecie, oni

daj; Niech Pan da; dajcie, daj.

Otrzymywa: Ja otrzymuj, on "otrzymuje, my otrzymujemy,

wy otrzymujecie, oni otrzymuj.

Nie: Ja nios, on niesie, mv niesiemy, wy niesiecie,

oni nios? Nie Pan, niecie.

Przynie: Ja przynosz, on przynosi, my przynosimy, wyprzynosicie, oni przynosz. Niech Pan przyniesie,

Posa: Ja posyam, on posya, my posyamy, wyposyacie, oni posyaj. Niech Pan pole, polij,

polijcie.

27

prosz? Pan mnie prosi, aby otworzy ksik. Ja Pana

prosz o papier. Co ja robi? Pan prosi mnie o papier.

Co Pan robi, gdy ja Pana prosz o papier? Ja goPanu daj. Niech Pan poprosi pana Sukowskiego o

jego ksik. „Panie Sukowski, prosz, niech mi Panda swoj ksik." ,

Dzikuj Panu. Niech mnie Panpoprosi, abym otworzy okno. Prosz, niech Pan otworzy

okno. Dzikuj.

Panie Stankiewicz, niech Pan poprosi pana Piotrow-

skiego, aby przyniós t ksik pani Janowskiej. Prosz,

niech Pan przyniesie t ksik. Niech Pan pole list

do pana Berlitza. Pan Kwiatkowski posya pani Kowal-

skiej ksik i oówek. Co on jej posya? Komu onposya?

Ja pisz list do pana Pawowicza. Posyam do niego

list. Posyam Panu ksik. Czy ja j sam nios, czy

posyam przez kogo innego? Chc do Pana napisa

list; czy mam go sam Panu odnie, czy posa poczt?Pan moe go posa poczt. Oto marka pocztowa.

Lekcya trzynasta.

Oówek. — Piszemy oówkiem na papierze.

Pióro. — Piszemy piórem.

Rka. — Piszemy praw rk.Rce. — Trzymamy rkami.

Noga 1 ^ t , .

.vt • — Chodzimy nogami.

Co robimy oówkiem, kluczem, noem, piórem, rk,nog, rkami, nogami?

Czem my krajemy, piszemy, trzymamy, bierzemy,

chodzimy?

— 28 —

Czem ja posuwam krzeso? Czem ja trzymani

ksik? Któr rk pisz? i. t. d.

Widzimy oczami (oczyma) Syszymy uszami. Co myrobimy oczyma? Co my widzimy w tym pokoju?

Ja widz przedmioty które s przede mn;

ja nie

widz przedmiotów które s za mn. Tablica jest za mn

;

czy ja j widz? Drzwi s za Panem, czy pan je widzi.

Dlaczego nie mog widzie tablicy? Czy moemy widzie

gdy zamykamy oczy? Czy musimy otworzy oczy, aby

widzie?

Co uczniowie widz na tablicy?

Czem my syszymy? Ja stukam. Czem ja stukam?

Czy Pan cokolwiek syszy? Czy Pan widzi co ja robi?Czem my syszymy?

Wchamy nosem.

Oto kwiaty: róa, tulipan, fijoek, niezapominajka,

gwodzik, konwalia, mak.

Róa pachnie adnie;gaz pachnie brzydko

;papier

wcale nie pachnie, ani adnie, ani brzydko.

Czem my wchamy? Czy konwalia adnie pachnie?

Czy fijoek pachnie adnie, czy brzydko? Czy róa pachnie

adniej, ni niezapominajka?

Niech Pan powcha atrament. Jak on pachnie? Czy

wszystkie kwiaty pachn? Niektóre kwiaty pachn, inne

nie. Czy atrament pachnie tak brzydko, jak gaz? Nie,

gaz pachnie brzydziej. Jaki kwiatek najadniej pachnie?

To s usta. Mówimy ustami. Czy my mówimy wszkole po angielsku? Czy Pan mówi po polsku tak

Widzie: (Ja) widz, on widzi, my widzimy; wy widzicie,

oni widz.

Sysze: (Ja) sysz, on syszy, my syszymy, wy syszycie,

oni sysz.Wcha: (Ja) wcham, on wcha, my wchamy, wy

wchacie, oni wchaj.

— 29 —

dobrze, jak ja? Czy Pan mówi po niemiecku lepiej, ni

po polsku? Dlaczego ja mówi po polsku lepiej, ni

Pan? Dlatego, e jestem Polakiem.

Mówi gono: Pan dobrze syszy, co ja mówi.Mówi cicho: Pan niedobrze mnie syszy. Jak mówi

Paski nauczyciel: gono, czy cicho? Jak my mówimy?

Ja czytam ksik. Czytam prdko. Czytam wolno.

Czy nauczyciel mówi prdko, czy wolno? Panie Rogowski,

prosz, niech Pan czyta. Jak Pan czyta? Czy Pan czyta

po niemiecku prdzej, ni po polsku?

Ustami jemy, pijemy.

Jemy: jabko, gruszk, winogrona, chleb, miso,

kartofle i. t. d.

Pijemy: wod, wino, piwo, kaw, herbat, czekolad,

mleko i. t. d.

Czy Pan je jabka? Czy ja jem chleb? Czy mypijemy kaw? Co my nalewamy do kawy? Czy Pan

pije herbat z mlekiem i z cukrem? Jakiego koloru

jest kawa bez mleka? Czy pan pije mleko?

To, co jemy, nazywa si jedzeniem (lub potraw).

To, co pijemy, nazywa si napojem.

Prosz, , niech mi Pan powie nazwy potraw. Niech

mi Pan te nazwie róne napoje. Czy lemoniada jest

napojem? Lemoniada robi si z wody, cukru i cytryny.

Czy Pan moe powiedzie z czego si robi wino?

Jabka i gruszki s owocami, fasola, groch, kartofle

i kapusta — jarzynami. Czy poziomki i winogrona sowocami ?

Czy Pan duo jada jarzyn? Prosz, niech mi Pan

powie nazwy jarzyn.

Je: Ja jem, on je, my jemy, wy jecie, oni jedz,

niech Pan je (jedz Pan).

Pi: Ja pij, on pije, my pijemy, wy pijecie, oni

pij, pijcie, niech Pan pije (pij Pan).

— 30 —

Lekcya czternasta*)

Kiedy chcemy je obiad, siadamy do stou. Przed

obiadem nakrywaj stó biaym obrusem. Przed kadosob stoi talerz. Jedzenie kadziemy na talerz. Talerze

s okrge. Ten stó jest czworoktny. Potrawy podajna stó na pómiskach. Bierzemy je z pómisków i

kadziemy sobie na talerz.

Zup jemy yk; miso — widelcem. Pijemy wodze szklanki, a kaw z filianki.

Gdzie my siadamy, kiedy chcemy je obiad? Naco kadziemy jedzenie? Jaki to talerz, okrgy czy czworo-

ktny? Jaki to stó? Czem my krajemy miso? Czemkadziemy je do ust? Czem jemy zup? W czem

przynosz zup na sió? Z czego jemy zup? W czem

podaj owoce? Na czem ley miso, kiedy je podajna stó? Z czego pijemy wino? Czy Pan je pije z

butelki? Nie, ja nalewam wino z butelki do szklanki.

Z czego pij kaw? Czy Pan yczy sobie filiank

kawy?"*)

Co kadziemy do kawy? — Cukier.

Co kadziemy do zupy? — Sól.

Do kawy kadziemy cukier, dlatego e kawa bez

cukru jest niesmaczna.

Smakujemy jzykiem.

Cukier jest sodki ; kawa bez cukru jest gorzka

;

cytryna jest kwana.

Czem my smakujemy? Czy kawa bez cukru jest

sodka? Jaki ma smak cukier? Jaki ma smak cytryna?

*) Nauczyciel powinien naprzód powtórzy kilkakrotnie

pytania i odpowiedzi na takowe, aby ucze móg zrozumie

zwizek midzy pytaniem i odpowiedzi,**) Czy Pan chce — czy Pan yczy sobie?

— 31 —

Jaki ma smak poziomka i jaki ma zapach? Poziomka

jest bardzo smaczna i bardzo adnie pachnie, i smak i

zapach jej s bardzo przyjemne. Czy gaz ma przyjemny

zapach? Nie, gaz bardzo brzydko pachnie, manieprzyjemny (niemiy) zapach.

Jeeli co ma przyjemny smak i przyjemny zapach,

to my je lubimy. My lubimy zapach róy a nie lubimy

zapachu gazu. Ja lubi kaw z cukrem a nie lubi jej

z sol. Czy Pan lubi miso z cukrem? Czy Pan lubi

limonad z cukrem czy z sol? Czy rosjanie lubiherbat? Czy francuzi lubi wino? Co przyjemne dla

oka, jest pikne.

Apolon belwederski *) jest pikny. Wenera miloskajest pikna. Mapa nie jest pikna, ona jest brzydka.

Ko jest pikniejszy ni wielbd. Róa jest piknykwiat. Sowa jest brzydka, paw jest pikny. Ja pisz zle

;

moje pismo nie jest pikne, ono jest brzydkie. Czystatua Wenery jest pikna? Czy suknia Panny Maryi

jest pikna? Czy ten kapelusz jest pikny czy brzydki?

Czy wielbd jest pikny? Czy moje pismo jest pikne,czy brzydkie? Czy sowa jest brzydka czy pikna? Czypaw jest pikny? Czy mapa jest pikna?

W Restauracyi.

Pan Janowski idzie do restauracyi na obiad. Onsiada przy stole i woa kelnera:

Kelner: Czego Pan sobie yczy?P. J. Co macie dobrego? — Kelner: Mamy zup,

potrawy misne, jarzyny, owoce: oto jadospis. Czy Pannie yczy sobie zupy?

") Wskaza obrazy.

— 32 —

P. J. Tak, prosz mi przynie talerz zupy. — Kelner:

prosz Pana.

P. J. T yk nie mog je zupy, jest za maa,prosz mi przynie wiksz yk. — Kelner: CzegoPan sobie jeszcze yczy?

P. J. Prosz mi da misa. Jakie macie jarzyny?

Kelner: Mamy fasol, groch, kapust, ogórki.

P. J. Prosz mi da groszku zielonego i butelk

czerwonego wina. Wino niedobre* jest kwane, nie moggo pi.

Kelner: Moe Pan yczy sobie biaego wina? Nie

jest kwane i ma przyjemniejszy smak.

P. J. Nie, dzikuj, jakie macie owoce?Kelner: Mamy poziomki, bardzo s smaczne.

P. J. Prosz o porcy poziomek.

Kelner: Czy Pan nie yczy sobie cukru do poziomek?

P. J. Nie, dzikuj. Prosz o filiank kawy.

Kelner: Sucham, czy z mlekiem?

P. J. Nie, ja pij czarn kaw.

-»—-

atwe wiczenia(Kojarzenie poj.)

Zegar.

Na tym kominku stoi zegar. Na zegarze widzimy

dwie wskazówki, du i ma. Dua wskazuje minuty,

maa-godziny. Godzina ma szedziesit minut, a minuta

szedziesit sekund. Dwadziecia cztery godziny stanowidob.

Mamy rozmaite zegary: cienne i* kieszonkowe.

cienne wisz na cianie, zegarki kieszonkowe nosimy wkieszeni.

Zegar na tym kominku nie idzie, on stoi. Zegar nie

jest nakrcony. Trzeba go nakrci. Czy Pan go nie

zechce nakrci. Oto klucz. Niech Pan nakrci zegar.

Teraz jest pó do jedenastej. Niech Pan posunie

wskazówk o godzin póniej. Niech Pan posunie na

dziesit. Dobry zegar si nie spania i nie spieszy,

powinien i dobrze.

Która teraz godzina ? Teraz trzy kwadranse nadwunast.

Lekcya Pana zaczyna si o godzinie jedenastej,

koczy si o dwunastej ; lekcya trwa godzin.

WICZENIE,(ucze odpowiada na nastpujce pytania).

1. O czem mówilimy w poprzednim rozdziale? 2.

Czy w tym pokoju jest zegar cienny? 3. Gdzie on wisi?

3*

36

4. Czy Pan ma (kieszonkowy) zegarek? 5. Czy Pan go

ma .w kieszeni? 6. Co widzimy na zegarze? 7. Ile

wskazówek ma paski zegarek? 8. Czy Pan mi moepokaza polsk ksik? 9. Czy Paski zegarek wskazuje

sekundy? 10. Która teraz godzina? 11. O której godzinie

koczy si lekcya Pana? 12. O której godzinie zaczyna

si lekcya? 13. O której godzinie jada Pan obiad? 14.

O której godzinie przychodzi nauczyciel do szkoy? 15.

Ile minut ma godzina? 16. Ile minut w pó godzinie?

17. Ile minut ma kwadrans? 18. Ile godzin ma doba?

19. Ile sekund ma minuta? 20. Czy zegar cienny stoi?

21. Czy Paski zegarek idzie? 22. Dlaczego ten zegar

stoi? 23. Czem Pan nakrca swój zegarek? 24. Która

teraz godzina wedug mego zegarka? 25. Czy mój

zegarek dobrze idzie? 26. Czy nie spania si? 27. Czy

Paski zegarek dobrze idzie? 28. Czy si nie spieszy?

20. O ile si spieszy? 30. Czy Pan go chce nakrci?

ZotoZoty

srebro

srebrny

Metale

:

miedmiedziany

elazo

elazny

cyna

cynowy

Materyay na ubranie:

Jedwab wena skóra pótno

Jedwabny weniany skórzany pócienny

Róne materyay:

Drzewo kamie szko papier

Drewniany kamienny szklany papierowy

Przykady i wiczenia:

Z czego jest ten stó? Z drzewa

Z czego jest ten zegarek? Ze zota

Z czego jest ten kaamarz? Ze szka

- 37 -

Jaki to stó Tb drewniany stó

Jaki to zegarek? To zoty zegarek

Jaki to kaamarz? To szklany kaamarz

Jakie to buty? To (s) skórzane buty

1. Z czego jest stó, kaamarz, klucz, ciana, drzwi,

okno, Paski surdut, mój krawat, Pana chustka do nosa,

suknia pani Jankowskiej, mój zegarek, Pana piercionek,

rubel, kopiejka, yka, nó?

2. Z czego s buty, mankiety, krzesa, drzwi, okna?

3. Jaki to stó, but, krawat, widelec, kij, kaamarz?

4. Jaka to parasolka, kamizelka, yka, ciana, linia?

5. Jakie to ubranie, pudeko, pióro?

6. Jakie to buty, drzwi, krzesa, klucze, chustki

do nosa?

7. Jakie to mankiety, pudeka?

8. Jaki Pan ma surdut? Jaki ja mam krawat?

9. Jak sukni ma ta pani?

Rok.

Trzysta szedziesit pi dni stanowi rok. Dzielimy

rok na dwanacie miesicy albo na pidziesit dwatygodnie.

Tydzie ma siedem dni, Nazwy dni s nastpujce:

Niedziela, poniedziaek, wtorek, roda, czwartek,

pitek sobota. Sze dni w tygodniu pracujemy, a

siódmego dnia, w niedziel, odpoczywamy. Niedziela

jest dniem odpoczynku.

Nazwy miesicy s nastpujce: Stycze, luty, marzec,

kwiecie, maj, czerwiec, lipiec, sierpie, wrzesie,

- 38 -

padziernik, listopad, grudzie. Niektóre miesice maja.

po trzydzieci dni, niektóre trzydzieci jeden, luty tylko

ma dni dwadziecia osiem. Raz na cztery lata luty madni dwadziecia dziewi, rok ma wówczas trzysta

szedziesit sze dni. Taki rok nazywamy przestpnym.

Wiosna, lato, jesie i zima s porami roku.

Marzec, kwiecie i maj s miesicami wiosennymi;

czerwiec, lipiec i sierpie-letnimi; jesie stanowi:

wrzesie, padziernik i listopad, zim za: grudzie,

stycze i luty. Czy Pan mi moe powiedzie, jak teraz

mamy por roku? — Teraz mamy zim. Ta pora roku

trwa do 21 marca.

Po zimie zaczyna si wiosna.

Dzi mamy pitnastego stycznia, jutro bdzieszesnasty. Jeeli Pan chce wiedzie, jaki dzisiaj dzietygodnia lub miesica, to niech Pan zajrzy do kalendarza.

Oto kalendarz, niech Pan patrzy. W zeszym roku

pierwszy stycze by we czwartek, w tym roku — wpitek, a w przyszym roku bdzie w sobot.

Dzisiaj mamy ostatni lekcy w tym tygodniu, bo

dzisiaj sobota, a w niedziel szkoa jest zamknita. Teraz

lekcya si koczy i Pan moe i do domu. Prosz,

niech Pan przygotuje wiczenie na poniedziaek. SyszyPa, zegar bije dwunast?

WICZENIE.

1. Ile dni w roku? 2. Jak si nazywa rok, w którym

jest 366 dni? 3. Kiedy si rok zaczyna? 4. Kiedy si

koczy? 5. Który miesic w roku jest pierwszy, drugi,

Patrze: Ja patrz, on patrzy, my patrzymy, wy patrzycie, oni

patrz, patrzcie, niech Pan patrzy (patrz Pan).

— 39 —

trzeci, pity, dziesity? 6. Jak si nazywaj dni wtygodniu? 7. Jak si nazywa ostatni miesic w roku?

8. Którym miesicem w roku jest marzec? 9. Jak si

nazywa ostatni dzie w tygodniu? 10. Jaki dzi dzie?11. Czy wczoraj bya niedziela? 12. W jakie dni Pan

przychodzi tutaj? 13. Czy Pan codziennie bierze lekcye?

14. Jak dugo pozostaje Pan tutaj? 15. Jak dugo trwa

lekcya Pana? 16. Którego bdzie w przyszy poniedziaek?

17. Którego byo w zeszy czwartek? 18. Czy jutro sikoczy ten miesic? 19. Jak mamy teraz por roku?

20. Jak dugo trwa wiosna? 21. Jak si nazywa pora

roku, która nastpuje po zimie? 22. Czy teraz wiosna?

23. Czy teraz wiosna? 23. Jak si nazywa dzie przed

niedziel? 24. Która teraz godzina? 25. W jakie dni

(my) pracujemy? 26. Czy Pan pracuje w niedziel?

Dzie i noc.

Dob dzielimy na dwie czci: na dzie i noc. Wdzie jest "widno i moemy widzie; w nocy ciemno i

musimy zapali gaz, jeli chcemy widzie. Tutaj nie

dosy widno, nie mog czyta; oto zapaka, prosz,

niech Pan zapali gaz. Gaz si pali i owietla pokój.

Niech si Pan nie zblia do pomienia; jeli si Pan

dotknie pomienia, to moe Pan sobie rk oparzy.

Czy teraz widno? Czy moe Pan dobrze widzie?wiato gazowe nie jest bardzo silne, dlatego te duesale owietlaj elektrycznoci, która ma wiatosilniejsze i przyjemniejsze od gazu. wiato dzienne

daje nam soce które widzimy na niebie. Niech Panspojrzy przez okno. Widzi Pan niebieskie niebo nad

nami? W nocy niema soca, nie widzimy go, zamiast

— 40 -

soca widzimy ksiyc i gwiazdy. Niebo pokryte jest

gwiazdami, nie, mona ich zliczy.

Pocztek dnia nazywamy rankiem, koniec dnia-

wieczorem.

Rano soce wschodzi na wschodzie, a wieczorem

zachodzi na zachodzie. W poudnie soce jest w stronie

poudnia, strona przeciwlega poudniu nazywa si

pónoc. Pónoc, poudnie, wschód, zachód s stronami

wiata. W lecie soce wschodzi bardzo wczenie, o

godzinie trzeciej lub czwartej, dlatego te dni s bardzo

dugie ; w zimie soce wschodzi bardzo póno, o ósmej

godzinie, czasami póniej, dlatego te w zimie dni sbardzo krótkie.

W dzie pracujemy, wieczorem kadziemy si spado óka; rano wstajemy, myjemy sie, ubieramy si i

jemy niadanie.

WICZENIE.

1. Jak dzielimy dob? 2. Kiedy bywa widno? 3.

Czy teraz widno? 4. Skd otrzymujemy dzienne wiato?5. Gdzie jest soce? 6. Czy soce w nocy wieci? 7.

Czem owietlamy pokoje wieczorem? 8. Co robimy

wieczorem, aby widzie? 9. Co widzimy w nocy na

niebie? 10. jak si nazywaj strony wiata? 11. Gdzie

soce wschodzi? 12. O której godzinie zachodzi socew Marcu? 13. Czy w lecie soce wczenie wschodzi?

14. O której godzinie teraz wschodzi? 15. W której

porze roku dni s najdusze? 16. Czy Pan moewidzie, gdy jest ciemno? 17. Czy noce s teraz duszeni dnie? 18. Dlaczego napalamy gaz? 19. Czem zapalamy

gaz? 20. Kiedy si kadziemy spa? 21. Kiedy pimy?22. Co robimy rano? 23. O której godzinie Pan je

niadanie? 24. Ile godzin dziennie Pan pracuje? 25.

O której godzinie Pan wstaje? 26. Czy wiato ksiyca

41

jest silniejsze, ni wiato soca? 27. Kiedy ksiycwieci? 28. Czy soce wieci teraz? 29. Czy monapoliczy gwiazdy? 30. Odzie soce wschodzi? 31. Odzie

ono zachodzi?

Pogoda.

Niebo jest szare, pokryte chmurami; deszcz zaczyna

pada. Wielkie krople wody padaj z nieba. Niech Pani

otworzy parasol: ot tak, teraz jestemy zabezpieczeni

od deszczu.

Ach, jak nieprzyjemnie spacerowa: ulica jest pokryta

botem i niepodobna stpn, by si nie ochlapa od

stóp do gowy. Wrómy do domu, pogoda jest brzydka

i nieodpowiednia do spaceru (do przechadzki). Tutaj

w pokoju jest bardzo przyjemnie. Zmieniamy nasze

ubranie: zdejmujemy mokre i kadziemy suche.

Jaki brzydki dzie : znów deszcz pada. Krople

deszczu wraz ze niegiem uderzaj w okna. Teraz nie

pora niegu. Mamy maj, a pogoda, jak w grudniu.

Zimno bardzo, niech si Pani zbliy do pieca i ogrzeje

troch. Ogie jest may. Janie, doócie drzewa do

pieca. Czy jeszcze Pani chodno? Niech Pani zdejmie

buciki, bo s mokre. Nieprzyjemnie mie mokre nogi.

Niech si Pani nie dotyka pieca nogami, bo piec bardzo

gorcy.

Jaki dzi silny wiatr. Niech Pani zwróci uwag na

tego Pana, musi trzyma kapelusz rkami. Wiatr co

chwila zamyka jego parasol. Ten wiatr pogarsza jeszcze

pogod, ale za to rozpdza chmury i deszcz zmniejsza si.

Deszcz pada czsto, soce pokazuje si rzadko.

Niepodobna wyj, aby nie zamoczy nóg i zawsze tr/eba

— 42 —

mie ze sob parasol. Jest jeszcze gorzej, jeli przez

kilka miesicy wcale deszcz nie pada. Najlepiej, jeli

dni s soneczne i deszcz pada od czasu do czasu.

WICZENIE.1. Jakie jest niebo podczas niepogody? 2. Czem jest

pokryte niebo? 3. Czy teraz deszcz pada? 4. Co pada

z nieba podczas zimy? 5. Czy przyjemnie chodzi, gdy

ulice s pokryte botem ? 6. Od czego nas zabezpiecza

parasol? 7. Co nas zabezpiecza od deszczu? 8. Jaka

dzi pogoda? 9. Czy Pan wychodzi podczas niepogody?

10. Czy w tym pokoju ciepo? 11. Czy zimno na ulicy?

12. W jakim miesicu nieg pada? 13. Czy w lutym

nieg czsto pada? 14. Czy nieg pada w kwietniu?

15. Czy czasami nieg pada w sierpniu? 16. Czy Panu

zimno? 17. Kiedy si pali w piecu w tym pokoju? 18.

Czy w lecie w piecu si pali? 19. Czem si pali w piecu?

20. Co nas zabezpiecza od zimna? 21. Skd mamy ciepo?

22. Czy soce tak samo grzeje w zimie, jak i w lecie?

23. Czy przyjemnie spacerowa podczas deszczu? 24.

Gdzie Pan siada, eby si ogrza? 25. Czy Pan lubi

spacerowa podczas adnej pogody? 26. Co rozpdza

chmury? 27. W którym miesicu bywaj czsto wiatry?

28. W którym miesicu nosi Pan ciepe ubranie?

Spacerowa: Ja spaceruj, on spaceruje, my spacerujemy, wyspacerujecie, oni spaceruj., spacerujcie, niech Pan

spaceruje (spaceruj Pan).

— 43 —

Jak przepdziem dzie wczorajszy.

(Czas przeszy.)

Nie mogem si widzie z Panem wczoraj, gdybyem bardzo zajty. Wstaem z óka, umyem si,

ubraem, zjadem niadanie i zaczem pracowa(wziem si do pracy). Otrzymaem duo listów,

przeczytaem je, odpisaem na nie i wysaem listy na

poczt. O godzinie dziesitej przysza do mnie nau-

czycielka, przeczytaem z ni kilka stronic. Potem

napisaem wiczenie. Po lekcyi nauczycielka powiedziaa

mi, e zrobiem due postpy.

Popoudnie spdziem z przyjacielem w parku,

spotkalimy tam pann Ann. Potem zacz deszcz

pada i musielimy wróci do domu. Deszcz padaniedugo i pod koniec obiadu wypogodzio si, wiatr

rozpdzi chmury i znów pokazao si soce. Po obiedzie

panna Anna poegnaa si z nami, gdy spieszya si do

teatru. Nie moglimy pój do teatru, gdy mój przyjaciel

mia jecha do Krakowa i nie chciaem go zostawia

samego. Wróciem do domu okoo godziny pierwszej.

Byem bardzo zmczony i zaraz pooyem si spa.

WICZENIE.

1. O której godzinie Pan zwykle jada obiad? 2. Októrej godzinie Pan dzisiaj jad obiad? 3. Czy Pan

dzisiaj jad dobry obiad? 4. Czy Pan pija wino? 5.

Czy Pan wypi szklank wina przy obiedzie? 6. Czy

Pan pi herbat wczoraj wieczorem ? 7. O której godzinie

otrzymuje Pan listy z poczty? 8. Czy Pan wczoraj

Ubiera: Ja ubieram, on ubiera,, my ubieramy, wy ubieracie,

oni ubieraj, ubierajcie, niech Pan ubiera (ubieraj Pan).

- 44 -

otrzymaj list? 9. Czy otrzymywa Pan gazety w lecie?

10. Jaka ksik Pan czyta teraz? 11. Czy Pan czyta

„Pana Tadeusza" Mickiewicza? 12. Czy Pan przeczyta

„Quo Vadis" Sienkiewicza? 13. Czy Pan odpowiada na

wszystkie listy? 14. Czy Pan odpowiedzia mi na

wszystkie pytania? 15. Czy Pan w lecie odpowiada na

wszystkie listy? 16. Gdzie Pan kadzie swoje pienidze?

17. Gdzie Pan postawi swój parasol? 18. Gdzie Pan

zwykle kadzie swoje ksiki? 19. Gdzie Pan jest teraz?

20. Czy Pan by wczoraj w teatrze? 21. Czy Pan bywaw teatrze w przeszym sezonie? 22. Czy Pan teraz jest

w Ameryce? 23. Czy Pan w przeszym roku by wParyu? 24. Czy Pan by w Londynie? 25. Jaka teraz

pogoda? 26. Jaka pogoda bya wczoraj? 27. Czy weWoszech bywaj mrozy? 28. Czy dzisiaj deszcz pada?

29. Czy wczoraj deszcz pada? 30. Czy Pan Jan pisuje

czsto do Pana. 31. Czy nauczycielka pisaa co na tablicy?

32. Czy panna Anna pisaa do Pana? 33. Czy nauczyciel

mówi Panu, jakie jest jego imi? 34. Czy ona mówiaPanu, jakie jest jej imi?

Na wsi.

(Czas przyszy.)

Jutro niedziela, wic dzisiaj wieczorem pojad na

wie. Jutro wstan rano, otworz okno, napij si herbaty,

zjem buk i pójd do swoich ptaków, dam im je;potem zaczn odrabia lekcye; wyjm ksik i kajet 'z

puda, napisz wiczenie, przeczytam kilka stronic; potem

zamkn ksik, poo j na stole i pójd na spacer

(na przechadzk) Bd si przechadza w lesie a do

obiadu

- 45 -

Po obiedzie przyjdzie mój przyjaciel, Adam Kowalski,

znów pójd z nim na przechadzk i znakomicie prze-

pdzimy czas.

Po spacerze wrócimy do domiu, a gdy wybije pónoc,

zamkn okno i poo si spa.

WICZENIE.1. Czy Pan co niedziel chodzi do kocioa? 2. Czy

Pan pójdzie w niedziel do kocioa? 3. Czy Pan bdziechodzi do kocioa co niedziel? 4. Czy Pan w lecie

chodzi codziennie na przechadzk? 5. Czy panna Annachodzia z Panem? 6. Ile lekcyj Pan bierze w cigutygodnia? 7. Czy Pan jutro bdzie mia lekcy? 8. CzyPan na przyszy rok bdzie bra lekcye? 9. Czy Panbra lekcye w zeszym roku? 10. Czy Pan nie wzimojej ksiki? 11. Jak lekcy bdzie Pan mia jutro?

12. Czy Pan w niedziele bywa w domu? 13. Czy Panbdzie w domu dzi wieczorem? 14. Czy Pan w niedziele

bdzie bywa w domu? 15. Czy byem wczoraj u Pana?16. Czy moja siostra jest w domu? 17. Czy ja zeszegolata bywaem u Pastwa? 18. Kiedy mielimy ostatni

lekcy? 19. Czy Pan mnie daje lekcye? 20. Czy ja

Panu daem ksik? 21. Czy Pan mnie da swojksik? 22. Czy nauczyciel bdzie Panu dawa lekcye

w niedziele? 23. Czy Pan mnie widzia wczoraj wteatrze? 24. Czy Pan mnie czsto widuje? 25. Czy Panmnie czsto widywa w zeszym roku? 26. Czy (ja)

dzi wieczorem zabacz Pana? 27. Co robimy podczas

lekcyi? 28. Comy robili na ostatniej lekcyi? 29. CoPan robi dzi rano? 30. Co Pan bdzie robi jutro

rano? 31. Czy Pan napisze swoje polskie wiczenie?32. Czy Pan posya swoje listy na poczt? 33. Czy Panposya pocztówki pannie Annie? 34. O której godzinie

posa Pan swoje listy na poczt? 35. Czy Pan poszle

ten list na poczt? 36. Czy Pan bdzie posya pocz-

- 46 -

tówki pannie Annie? 37. Czy Pan póno koczy swoje

zajcia? 38. Czy uczniowie ukoczyli ju swoje zajcia

39. Czy Pan skoczy ju swoj robot? 40. Czy Pan

wkrótce skoczy swoje wiczenia? 41. Czy Pan bdzie

koczy lekcye o godzinie 9-tej wieczorem? 42. Czy

Pan zaczyna uczy si polskiego jzyka? 43. Czy Pan

zacz pisa swoje wiczenie? 44. Czy Pan wczenie

zaczyna pracowa w lecie? 45. Czy Pan" Meyer zacznie

si uczy polskiego jzyka ? 46. Czy Pan wr zimie wczenie

bdzie zaczyna prac? 47. Czy Pan dzi wieczorem

przyjdzie do mnie? 48. Czy Pan wr zimie bdzie do

mnie przychodzi? 49. Czy Pan Kubicki przyszed do

Pana wczoraj? 50. O której godzinie Pan przychodzi

na lekcy? 51. Czy Jan pójdzie z nami do cyrku? 52.

Czy Jan bdzie z nami chodzi? 53. Czy pójdziemy do

teatru? 54. Czy czsto bdziemy chodzili do teatru!?

55. Czy Panna Anna posza do teatru? 56. Czy Pan

zostanie si w domu dzisiaj po obiedzie? 57. Czy

wieczorami bdzie Pan zostawa w domu? 58. Czy

Paski przyjaciel zosta w Warszawie? 59. Czy dugozostalicie jeszcze wczoraj u pana Kwiatkowskiego? 60.

Czy Pan Kowalski zajdzie do mnie? 61. Czy on zaszed

do was-? 62. Czy on czasem zachodzi do was? 63. Czy

on zajdzie do nas? 64. Czy on wczoraj wieczorem

zaszed do pana Jana? 65. Kiedy paski przyjaciel

powróci z Krakowa? 66. Kiedy on powróci? 67. Czy

panny X. przychodz do Pastwa? 68. Czy one przyjd

do nas jutro? 69. Czy one bd przychodziy do nas

czasami? 70. Dlaczego Pan przyszed do Szkoy Berlitza?

71. Czy panny X. dostaj bilety do teatru? 72. Czy na

jutro dostan bilety? 73. Czy w zimie bd dostaway

Zaczyna: Ja zaczynam,- on zaczyna, my zaczynamy, wyzaczynacie, oni , zaczynaj, zaczynajcie, niech Pan

zaczyna (zaczynaj Pan).

— 47 —

bilety? 74. Czy w zeszym sezonie dostaway bilety?

75. Czy wkrótce ju wyjad do Krakowa? 76. Kiedy

wyjedaj panny X. do Krakowa? 77. Czy Pa z niemi

jedzie? 78. Czy Pan Piotrowski ju wyjecha z

Warszawy? 79. Czy bdzie jedzi do Krakowa? 80.

Czy Pan z nim bdzie jedzi? 81. Czy Pan jedzi konno?

82. Czy Pan jedzi konno? 83. Czy napisze Pan jutro

do swoich znajomych? 84. Czy Pan czsto do nich

pisuje ? 85. Czy Pan czsto bdzie do nich pisywa ?

86. Czy Pan pisa do nich w zeszym miesicu? 88. Czy

Pan czytuje gazety? 89. Czy Pan przeczyta dzisiejsz

gazet? 90. Czy Pan czyta wczorajsz? 91. Czy Panbdzie czyta dzisiejsz gazet? 92. Czy Pan przeczyta

wczorajsz? 93. Czy nauczyciel mówi Panu, jakie jest

jego imi? 94. Czy Pan mi powie swoje imi? 95. CzyPan bdzie mówji z panem Janem? 96. W jakim jzykunauczyciel rozmawia z Panem ?

Roliny.

Roliny rosn na ziemi. Drobne rolinki, które po-

krywaj ziemi nazywamy traw. W lecie przyjemnie

lee na zielonej trawie. Poród trawy rosn kwiaty orozmaitych barwach (kolorach): czerwone, niebieskie,

óte.

Gdy bardzo gorco, lubimy lee w cieniu drzew. Tamstoi jabo Czy nie yczy Pan sobie jabka? Te jagodiy

rosn na krzaku. To maliny;pachn one bardzo adnie,

a w smaku s doskonae.

Tani dalej duo drzew — to las. Chodmy przejsi po lesie. Ach, jak w lesie ciemno. Promienie socanie przenikaj przez gazie drzew.

— 48 -

W lesie rosn róne drzewa; dby, lipy, sosny i. t. d.

Przyjemnie mie ogród przed domem. W ogrodzie ros-

n maliny, porzeczki, poziomki, jabonie, gruszki, liwki

i. t. d., rosn te róne kwiaty: niezapominajki, gwodziki,

tulipany, róe i t. d.

Zboe z którego robi chleb, ronie na polu. Kiedy

zboe dojrzeje, rzn je sierpami i kosami i sprztaj z

pola. Chleb mona je przy kadem jedzeniu. Chleb

bywa biay i czarny.

WICZENIE.1. Co nazywamy traw? 2. Jakiego koloru jest tra-

wa? 3, Co jest pokryte traw? Gdzie my lubimy siedz-

ie? 5. Gdzie leymy, kiedy nam gorco? 6. Co ronie

w lesie? 7. Jakie drzewa rosn w lesie? 8. Czy lubi Panprzechadza si po lesie, gdy Panu gorco? 9. Czy jest

ogród koo paskiego domu? 10. Jakie kwiaty rosn wogrodzie? Czy Paski ogród jest duy? 12. Czy podoba

si Panu nasz ogród? 13. Gdzie rosn jabka, gruszki,

maliny i t. d. ? 14. Na czem rosn maliny i porzeczki?

15. Na czem rosn jabka i gruszki? 16. Jakiego koloru

s winogrona? 17. Czy w Grenlandyi rosn winogrona?

18. Czy róa adnie pachnie? 19. Czy mak adnie pach-

nie? 20. Czy maliny s smaczne? 21. Czy ciemno wlesie? 22. Dlaczego w lesie jest ciemno? 23. Przez co

nie przenikaj promienie soneczne? 24. Czy w polu jest

widno? 25. Dlaczego w polu jest widno? 26. Jakie

kwiaty rosn w polu? 27. Gdzie ronie zboe? 28. Zczego robi chleb? 29. Czem pokryta jest ziemia? 30.

Czem pokryte jest pole? 31. Jakiego koloru jest pole

w lecie? 32. Jakiego — w zimie? 33. Jakiego koloru

s drzewa w waszym ogrodzie? 34. Co robimy wogrodzie? 35. Kiedy bywa przyjemnie w lesie?

49

Zwierzta.

Aeby y, zwierz musi oddycha, je, pi; bez

powietrza i pokarmu nie moe y: umiera.

Czowiek i zwierzta posiadaj zmysy: Posiadamy

pi zmysów, mianowicie: wzrok, such, powonienie,

smak, dotyk. Oczy s narzdem (organem) wzroku, uszy

suchu, nos jest organem powonienia, jzyk-smaku, orga-

nem dotyku jest caa skóra.

Za pomoc wzroku odróniamy kolory, ksztaty, du-go, szeroko i miejsce w którem przedmiot si znaj-

duje.

Suchem rozróniamy dwiki. Dziki dotykowi od-

czuwamy zimno lodu, gorco pieca, ból, rozróniamy

twarde i mikkie przedmioty.

Zwierzta dziel si na nastpujce gromady: czwo-

ronone, ptaki, ryby, ziemnowodne, pezajce i owady.

Zwierzta czworonone yj na ldzie, maj cztery nogi,

za pomoc których chodz, biegaj i skacz ;' ciao ich

pokryte jest sierci. Oto nazwy niektórych zwierzt

czworononych : Ko, byk, krowa, osio, owca, pies, kot

— s zwierzta domowe, lew, tygrys, niedwied, wilk,

hyena, lis — s zwierztami drapienemi.

Ptaki yj w powietrzu i na ziemi; maj dwie nogi

i dwa skrzyda, dziki którym mog fruwa. Zamiast

ust i nosa maj dziób. Ciao ich pokryte jest piórami.

Oto nazwy niektórych ptaków: Wróbel, jaskóka, sowa,

stru, orze, kura, kaczka, g, kogut, paw.

Czowiek i wyej wymienione dwie gromady zwierzt

maj krew czerwon i serce. Maj te puca, któremi

oddychaj. Serca i puca znajduj si w klatce piersiowej.

Pokarm, który spoywamy (jemy) dostaje si do odka,który go przetrawia.

Polska ksika 4

— 50 -

Ody te organa dobrze dziaaj, wówczas ludzie i

zwierzta s zdrowi, jeli niedobrze, wówczas s chorzy.

Ryby yj w wodzie, nie maj one ani nóg, ani

skrzyde; maj tylko petwy i mog pywa; ciao ich

pokryte jest usk.W naley do gatunku (gromady) pezajcych;w nie moe chodzi, nie ma nóg, peza po ziemi.

aba jest zwierzciem ziemnowodnem, yje w wodzie

i na ldzie. Pszczoa, zbierajca miód, i jedwabnik,

snujcy jedwab, s poytecznymi owadami. Muchy i

komary s niemie.

WICZENIE.

1! Co powinny robi zwierzta, aby y? .2. Co siz nami dzieje, gdy nie jemy? 3. Co si dzieje, gdy zwierz

nie ma powietrza? 4. Jakie s nazwy piciu zmysów?5. Nazwij Pan narzdy piciu zmysów. 6. Co odczuwamypiciu zmysami? 7. Jakie s gromady zwierzt? 8. Jakie

moe Pan nazwa zwierzta domowe? 9. Jaki nampoytek przynosz zwierzta domowe? 10. Jakie zwierz

drapiene podobne jest do psa? 11. Jaka jest rónica

midzy czworononemi zwierztami i ptakami? 12. Jak

si nazywa najwikszy ptak? 13. Czy jest poyteczny?14. Jak si nazywaj ptaszki, które Pan widzi na ulicy?

15. Który z ptaków domowych ma najadniejsze pióra?

16. Jakie narzdy su do oddychania i trawienia? 17.

Jak si Pan czuje? 18. Gdzie yj ryby? 19. Do jakich

zwierzt naley w? 20. Czy aba moe pywa? 21.

Jaki poytek przynosz pszczoy i jedwabniki? 22. Dójakiej gromady -naley aba ? 23. Czy ta ksika naley

do Pana? 24. Do kogo naley ten oówek?

— 51 —

Czowiek.

Czowiek róni si od zwierzt pod wieloma

wzgldami. Czowiek mówi, podczas gdy zwierzta nie

mog mówi. Czowiek posiada mózg w gowie, dziki

któremu myli. Dlaczego my mówimy?

Mówimy dlatego, aby módz wyraa swoje myli.

Papuga take umie mówi, ale sowami nie wyraaadnych myli.

Uczniowie robi bdy, gdy nie myl zanim majodpowiedzie. Czy Pan myli w domiu o swoich lekcyach ?

Kto duo i rozsdnie myli, ten jest rozumnym czowie-

kiem. Mickiewicz by rozumnym czowiekiem.

Rozumny ucze szybko uczy si lekcyi. Pan przy-

chodzi tutaj, aby si nauczy mówi po polsku. Nauczy-

ciel uczy, ucze uczy si. Moemy take uczy zwierzta.

Psa atwiej uczy, ni kota, bo pies jest mdrzejszy.

Osa nie mona niczego nauczy, bo jest bardzo gupi.

Umiemy to, czego si dobrze nauczymy. Pan umieduo polskich wyrazów. Ja znam nazwiska wszystkich

moich uczniów, s one zapisane w mojej ksice. Panzna francuski jzyk lepiej, ni polski. Czy Pan zna

nazwisko swego nauczyciela? Czy Pan wie, jaka dzisiaj

pogoda? Znamy osob, któr czsto widujemy. Panmnie zna, gdy Pan mnie widuje codzie. Zapominamyduo tego, czegomy si uczyli, nie wszystko zostaje wpamici. Czy Pan jeszcze pamita, kiedy bya nasza

pierwsza lekcya? Czy Pan ju zapomnia? Czy Panwie, kiedy umar Napoleon I ?

Czowiek ma zmysy bardziej rozwinite, nizwierzta. Pikne rzeczy mu si podobaj, a brzydkie

s mu wstrtne. Oto dlaczego lubi Pan patrze napikne obrazy, a niemio Panu dotyka si brudnychrzeczy.

- 52 -

Czowiek ma wicej pragnie, ni zwierzta. To,

co lubimy, co nam si podoba, to pragniemy mie.

Czy Pan pragnie mie duo pienidzy? Czy prag-

niemy by zdrowymi? Czy pragnie Pan mie adnydom? Czy uczniowie pragn tak dobrze mówi po polsku,

jak nauczyciel?

Gdy otrzymujemy pomylne wiadomoci, cieszymy

si;gdy otrzymujemy niepomylne wiadomoci, mart-

wimy si.

Przyjemnie Panu sucha, gdy nauczyciel mówi, ePan robi due postpy. Cieszymy si, gdy adna pogoda.

Gdy matka Pana chora Pan si martwi. Czy Pan

si cieszy, gdy Pan otrzymuje pienidze? Czy Pan sicieszy, gdy nauczyciel Pana chory? Czytanie dobrej

ksiki sprawia nam zadowolenie. Czy muzyka sprawia

Panu zadowolenie?

WICZENIE.

1. Czy czowiek przewysza w czemkolwiek zwie-

rzta? 2. Pod jakim wzgldem czowiek przewysza

zwierzta? 3. Niech Pan nazwie ptaka, który ma dos-

konay wzrok? 4. Niech Pan nazwie zwierz czworonone,

które ma bardze dobry wch? 5. Czy Pan poza szkomyli o swoich lekcyach? 6. Czy Pan moe dobrze pisa,

jeli Pan nie myli? 7. Czy wszyscy ludzie maj zdol-

noci do muzyki? 8. Czy Pan czsto myli o swoich

lekcyach? 9. Czego si Pan tu uczy? 10. Czy Kolumb

yje? 11. Czy Paski nauczyciel jest polakiem- 12.

Dokd chodz dzieci, aby nauczy si czyta i

pisa? 13. Czy Panu przyszo jest znana? 14. Czy

Pan wie, ile Pan ma picnid/y w kieszeni? 15. Czy

Pan wszystko pamita, czego si Pan nauczy? 10. Czy

Pan atwo zapomina liczby? 17. Czy Pan pragnie mietyle pienidzy, ile ma Rotszykl? 1S. Czy prajcnk.Mii)

— 53 —

y dugo? 19. Czego si Pan pragnie tu nauczy? 20.

Czy Pan ma nadziej nauczy si polskiego jzyka? 21.

Czy Pan pragnie widzie pana Berlitza? 22. Co Pan

odczuwa, gdy Pana chwal? 23. Czy Pan si cieszy,

gdy lekcya si koczy? 24. Czy Pan si martwi, ePan musi latem opuci szko? 25. Czy Pan si martwi,

gdy nauczyciel jest chory? 26. Czy Pan zna pana Ber-

litza? 27. Czy Pan si cieszy, gdy si Pan spónia na

lekcy? 28. Czy Pan si cieszy, gdy si lekcya koczy?

Rodzina.

A. Czy Pan nie wie, gdzie mieszka Pan Pawowski?

B. Owszem, wiem, mieszka na Marszakowskiej, ale

nie pamitam numeru domu; wiedziaem dawniej, ale

teraz zapomniaem.

A. Czy Pan zna pani Pawowsk?B. Tak, znam j ; widziaem j dwa czy trzy razy,

pani Pawowska wychodzi bardzo rzadko, ona jest bardzo

zajta dziemi.

A. Czy ona ma duo dzieci?

B. Picioro: dwóch synów, Jana i Pawa — i trzy

córki : Mary, Jadwig i Ann.

A. Czy Jan jest najstarszem dzieckiem ?

B. Tak, ma pitnacie lat.

A. A ile lat ma Pawe

.

B. Dziesi, jego siostra Marya jest starsza od niego.

A. To Anna jest najmodsz?

B. Tak, jest jeszcze zupenie maa, ma dopiero trzy

lata.

A. To mia rodzina!

— 54 —

B. Pan Pawowski jest dobrym ojcem, pani Paw-owska dobr matk. Myl tylko o swoich dzieciach

które ubóstwiaj rodziców.

A. Czy Pan dawno zna pastwa Pawowskich?B. Pana Pawowskiego znam ju dawno, pani Paw-

owsk poznaem dopiero po powrocie jej do Warszawy.A. Czy nie mieszkali oni czas jaki w Krakowie?B. Tak, mieszkali tam przez pi lat; w Krakowie

urodziy si ich modsze dzieci, Jadwiga i Anna.

A. Czy dawno ju mieszkaj w Warszawie?

B. Mieszkaj tu ju okoo dwóch lat.

A. Ojciec i matka (rodzice) pani Pawowskiej miesz-

kaj take w Warszawie?

B. Tak, mieszkaj na tej samej ulicy, na której ja

mieszkam; z nimi mieszka syn Józef, modszy brat Pani

Pawowskiej.

A. Sdz, e dzieci czsto ich odwiedzaj?B. O tak, bo bardzo kochaj wuja Józefa, dziadka

i babk, ci za ubóstwiaj wnuczta, pieszcz je i niczego

im nie odmawiaj.

WICZENIE.1. Jaki jest tytu poprzedniej lekcyi? 2. O jakiej

rodzinie mówi si w poprzedniej lekcyi ? 3. Kto rozma-

wia? Kto rozpoczyna rozmow? 5. Jakie pytanie za-

daje pan A. panu B. ? 6. O czyj adres dopytuje si pan

A. 7. Gdzie Pan mieszka? 8. Czy Pan wie gdzie ja

mieszkam? 9. Czy Pan B. wie, gdzie mieszka pan Paw-owski? 10. Gdzie on mieszka? 11. Pan B. wie, jaki

jest numer domu? 12. Dlaczego pan B. nie wie, jaki

jest numer domu? 13. Czy on zna pani Pawowsk?14. Czy dobrze j zna? 15. Ile razy widzia pani Paw-

owsk? 16. Dlaczego p. Pawowska rzadko wychodzi?

17. Ile ma dzieci? 18. Ile chopców? 19. Ile dziewczy-

nek? 20. Kto jest najstarszym? 21. Kto jest najmod-

— 55 —

szem dzieckiem? 22. Ile Pawe ma sióstr? 23. Ile

ma braci? 24. Jakie uczucia ywi dzieci wzgldem ro-

dziców? 25. Czy dzieci myl o rodzicach? 26. Czy Pan

B. zna dawno pana Pawowskiego? 27. Gdzie mieszkaa

rodzina Paowskich? 28. Gdzie mieszka teraz? 29. Jak

dugo mieszkali pastwo Pawowscy w Krakowie?

30. Które dzieci si tam urodziy? 31. Gdzie mieszkaj

obecnie? 32. Gdzie mieszkaj rodzice pani Pawowskiej.

33. Czy dzieci kochaj swego wuja? 34. Czy babka i

dziadek kochaj wnuczta? 35. Dlaczego wuj daje sio-

strzecom swoim i siostrzenicom wszystko, czego pragn?36. Czy dobrze jest dawa dzieciom wszystko, czego

chc?

Zaproszenie.

Pan A. i pan B., mieszkacy Lublina, spotykaj siw cukierni. Pan A. proponuje panu B., aby razem, z nim

wybra si do Warszawy. Pan B., który nigdy jeszcze

nie by w Warszawie, z chci przyjmuje propozycy. Pan

B. chciaby take jecha do Czstochowy, ale panu A.

zajoby to za duo czasu.

Przejrzawszy przewodnik kolejowy, wybieraj od-

powiedni pocig, którym maj jecha do Warszawy,

poczem egnaj si, postanowiwszy spotka si nazajutrz

rano.

A. Czy Pan nie pojechaby ze mn do Warszawy?

B. Z wielk chci, nie znam jeszcze Warszawy, a

oddawna ju mam ochot j pozna.

A. Ja jad jutro, moe wic wybierzemy si razem.

- 56 -

B. Z przyjemnoci. Chciabym te teraz, lub wracajc

z Warszawy, wstpi do Czstochowy, gdy dotd nie

byem na Jasnej Górze. Czy zechce mi Pan towarzyszy?

A. Teraz w adnym razie nie mog jecha, moepóniej udaoby mi si na kilka dni wstpi do Czsto-

chowy, — na razie jednak nie mog robi adnychprojektów.

B. O której godzinie wyjedamy jutro? Czy Pan

ma przewodnik kolejowy?

A. Su Panu.

B. Zobaczymy o której odchodz pocigi z Lublina.

Zdaje si, e najwygodniej byoby nam wyjecha o god.

9-tej minut 40 rano, w Warszawie staniemy o 3-ciej

popoudniu.

A. Istotnie, ten pocig bdzie dla nas najodpowied-

niejszy.

B. A wic doskonale. Jutro rano o 8-ej wstpi po

Pana. Rzeczy musimy ju dzisiaj zapakowa, aby jutro

nie trzeba si byo pieszy.

A. Niech Pan bdzie spokojny, wszystko bdzie

gotowe i nie spónimy si na kolej. Teraz jednak muszPana poegna, gdy przed wyjazdem mam jeszcze duobardzo do zaatwienia. Dowidzenia Panu.

B. Do jutra.

WICZENIE.1. Jak zatytuowany jest poprzedni rozdzia? 2.

Dlaczego jest tak zatytuowany? 3. Gdzie mieszkaj

panowie, o których mówimy? 4. Kto komu proponuje

wspón podró? 5. Dokd maj zamiar uda si ci

panowie? 6. Czy Pan B. przyjmuje propozycy pana

A? 7. Dlaczego j przyjmuje? 8. Czy Pan B. zna

Warszaw? 9. Jakie s najbardziej znane pastwa wEuropie? 10. Jakie s stolice tych pastw? 11. Jakie

— 57 —

narody mieszkaj w tych pastwach? 12. Kiedy majzamiar wyjecha nasi panowie? 13. Co robi ci panowie,

aby wiedzie, którym pocigiem maj jecha? 14. Do-

kd chciaby jeszcze jecha pan B? 15. Czy Pan A.

moe mu towarzyszy? 16. O której godzinie majzamiar wyjecha z Lublina? 17. Kiedy stan w War-

szawie? 18. Czy dugo bdzie trwaa ich podró? 19.

Czy Pan duo podróowa? 20. Czy mczy Pana jazda

kolej? 21. Gdzie si maj nazajutrz spotka nasi pa-

nowie? 22. Co radzi pan B? 23. Czy dugo jeszcze

rozmawiaj ze sob? 24. Dlaczego si rozstaj?

Wyjazd.

Nazajutrz rano pan B. przychodzi do pana A. juo godzinie 7-ej. Pan A. jest jeszcze zajty przygoto-

waniami do podróy: walizk ju ma zapakowan, musi

jednak jeszcze uoy rzeczy, które si nie mog po-

mieci w walizce. Pan B. idzie tymczasem zamówidorok. Ju godzina 9-ta, czas jecha na dworzec, Pan

A. szuka kapelusza i nie moe go nigdzie znale.Nareszcie znajduje go w ssiednim pokoju. Po chwili

panowie nasi siedz ju w doroce i jad na dworzec

kolejowy.

Na dworcu kupuj bilety i oddaj walizki na baga,

A. Dzie dobry Panu, Dlaczego Pan tak wczenieprzyszed, dopiero 7-ma godzina?

B. Lepiej wczeniej, ni za póno; nie lubi czekana innych i sam te staram si, aby nikt na mnie nie

czeka.

— 58 —

A. Czy Pan ju jad niadanie?

B. Dzikuj Panu, jadem przed godzin. Nie mogemspa w nocy, wstaem bardzo wczenie. Walizk odes-

aem ju na dworzec. Czy Pan to samo zrobi?

A. Nie, moja walizka jest tutaj.

B. Ja tymczasem pójd zamówi dorok.A. Bardzo dobrze, a ja przez ten czas uo jeszcze

te rzeczy, które nie zmieciy si w walizce.

B. Dorokarz czeka ju na nas.

A. Pan bdzie askaw powiedzie sucemu, aby

wyniós moje walizki. Ale gdzie jest mój kapelusz? Nie

widz go!

B. Moe jest w szafie, niech Pan zobaczy.

A. Niema go.

B. A szuka go Pan obok w pokoju?

A. Nie jeszcze.

B. Niech Pan tam poszuka. Znalaz Pan?A. Tak, nareszcie znalazem.

B. No, teraz moemy ju jecha.

A. Ile si naley dorokarzowi?B. Rubel, poniewa to parokonna doroka.

A. Otomy przyjechali. Moe Pan pójdzie oddanasze rzeczy na baga, a ja tymczasem kupi bilety.

B. Z przyjemnoci.

Gdzie jest kasa? Prosz o dwa bilety pierszej klasy

do Warszawy.

Kasjer. Czternacie rubli trzydzieci kopiejek.

A. Teraz moemy ju wyekspedjowa rzeczy — ile

wa nasze walizki?

B. Szedziesit funtów. Nie potrzebujemy nic

dopaca.A. Chodmy do poczekalni.

B. Która godzina?

A. Pó do dziesitej.

B. To ju lepiej sidmy do wagonu.

— 59 —

WICZENIE.1. Czy Pan B. póno przyszed do pana A? 2. Czy

Pan lubi oczekiwa kogo? 3. Czy nauczyciel czeka

czsto na Pana? 4. O której godzinie pan B. jad

niadanie? 5. O której godzinie wsta? 6. Co robi

Pan A., gdy Pan B. przyszed do niego? 7. Czy walizka

ju bya zapakowana? 8. Co robi pan B., podczas gdy

pan A. pakowa rzeczy? 9. Dokd pan B. poszed?

10. Czy Panowie ju s gotowi do drogi? 11. Dlaczego

nie mog natychmiast wyjecha? 12. Czego nie moeznale pan A. 13. Gdzie znajduje on kapelusz? 14.

O czem ci panowie rozmawiaj, jadc na dworzec? 15.

Czem oni jad? 16. Co robi, przyjechawszy na dworzec?

17. Gdzie kupuj bilety? 18. Ile wayy ich rzeczy? 19.

Gdzie czekaj. na odejcie pocigu? 20. Któr klas

jad? 21. O której godzinie siedli do pocigu?

Przyjazd.

O godzinie 3-ciej popoudniu panowie przybyli doWarszawy. Odebrawszy rzeczy, wzili dwukonn doroki kazali si zawie do Hotelu Europejskiego. W hotelu

zadali numeru o dwóch ókach. Poniewa byli bardzo

godni, wic zaraz po przyjedzie udali si do restau-

racyi, gdzie jedli jajka kotlet i befsztyk. Posiliwszy si,

poszli przej si po miecie.

A. Dojedamy ju do Warszawy, pocig zwalnia,

gdy przejedamy przez most na Wile, za par minut

staniemy.

B. W takim razie, trzeba ju zwin nasze pledy i

zamkn torebki podrczne.

— 60 -

A. Wemiemy tragarza, 011 zaniesie nasze rzeczy do

doroki, Pan moe si zajmie odebraniem walizek, a

ja pójd zamówi dorok.

B. Czy Pan wie, ile naley zapaci dorokarzowi?

A. Wszak istnieje taksa. (Do dorokarza) Hotel

Europejski.

B. Nakoniec jestemy u celu.

A. (do portjera hotelowego) Prosimy o pokój o

dwóch ókach.

Portjer hotelowy. Niech panowie pozwol na

pierwsze pitro.

A. Ten pokój mi si nie podoba : jest bardzo ponury.

B. Dokd wychodz okna?

Portjer. Na podwórze.

B. Czy nie moglibymy mie pokoju od ulicy?

Portjer. Owszem, prosz Pana. Moe Panowie

obejrz ten pokój ?

A. Ten pokój mi si podoba, a Panu?

B. I mnie si równie podoba.

A. Jaka cena tego pokoju?

Portjer. Cztery ruble dziennie.

A. Dobrze, bierzemy ten pokój. Prosz kazaprzynie nasze rzeczy.

B. (do portjera) Gdzie restauracya? Czy monateraz dosta obiad ?

Portjer. Nie, dopiero od godziny 5-ej.

A. Nie bdziemy tak dugo czekali. Wszak moemydosta co a la carte.

Portjer. Naturalnie, prosz Pana. Niech Panowie

pozwol tdy oto restauracya, bufet na prawo.

Kelner. Prosz, niech Panowie tu siadaj. Oto spis

potraw.

A. Dzikuj. Co Pan bdzie jad? Czy Pan lubi

jajka?

— 61 —

B. Owszem, naprzód ka sobie poda jajka na

mikko.A. A potem co Pan bdzie jad? Kotlet czy

befsztyk?

B. Wol befsztyk.

A. Ja sobie zamówi butersznyt. Kelner, prosz

nam da dwa jajka na mikko, butersznyt z kawiorem,

a potem dla mnie kotlet, a dla Pana befsztyk z

kartoflami.

Kelner. Jakie wino Pan kae poda?A. Butelk czerwonego wina.

Kelner. A co Panowie bd jedli na deser?

A. Owoce.

Kelner. Czy mam poda czarn kaw?A. Z przyjemnoci wypij filiank czarnej kawy.

A Pan?

B. I. ja take.

A. Ile si od nas naley?Kelner. Siedem rubli pidziesit kopiejek.

B. Teraz pójdziemy przej si po miecie.-

A. Naturalnie, z przyjemnoci.

B. Pan ju zna Warszaw, bdzie Pan wic moimprzewodnikiem.

A. Z mi chci. A wic chodmy.

WICZENIE.1. O której godzinie przyjechali nasi panowie do

Warszawy? 2. Co robi, gdy pocig zblia si doWarszawy? 3. Kto zanosi ich rzeczy do doroki? 4.

Dokd jad oni dorok? 5. Do kogo zwracaj si whotelu? 6. O jaki pokój prosz? 7. Czy podoba im sipokój, który im portjer pokazuje? 8. Na którem pi-

trze znajduje si ich pokój? 9. Dlaczego ten pokój im

si nie podoba? 10. Dokd wychodz okna tego pokoju?

11. Jaki pokój wynajmuj? 12. Czy ci panowie s

— 62 —

godni? 13. O co si pytaj portjera? 14. Co mówi?15. Dokd id? 16. Co ka sobie poda w restauracyi?

17. Co pij? 18. Kto paci kelnerowi? 19. Dokd udajsi potem? 20. Który z panów zna Warszaw?

Przechadzka po warszawie.Pragnc wieczorem by w teatrze, nasi podrónicy

skierowywuj si ku Teatralnemu Placowi, aby w kasie

Teatru Wielkiego kupi bilety na oper.

Kupiwszy bilety, namylaj si, w któr stron udasi. Pan B. przyglda si gmachowi Teatru, podziwia

Ratusz, wogóle jest zachwycony Warszaw, jej czy-

stoci i porzdkiem. Pan A., który ju par lat nie byw Warszawie, podziela w zupenoci zdanie pana B.,

zaznacza przytem, e licznie urzdzone skwery i drzewa,

któremi s wysadzone niektóre ulice Warszawy, dodajjej duo uroku. Z Placu Teatralnego wchodz nasi pa-

nowie w ulic Wierzbow, po drodze zatrzymuj siprzed wystawami jubilerskich sklepów. Pan a wstpuje

do rkawicznika i kupuje par rkawiczek za 2 ruble.

Przez ulic Czyst wychodz panowie na Krakowskie

Przedmiecie, e za s blizko Europejskiego Hotelu, a

pora obiadowa si zblia, wic postanawiaj zaj do

restauracyi na cbiad.

A. Chodmy na Plac Teatralny, kupimy bilety do

Wielkiego Teatru, graj dzi „Halk" Moniuszki.

B. Z przyjemnoci. Jak to dobrze, e dostalimy

bilety, U\k j:; dawno chciaem usysze „Halk 44. Co

dzi za przeliczna pogoda, z prawdziw przyjemnociprzechadzam si po miecie.

— 63 —

A. A jak si Panu podoba gmach Teatru? Tengmach naprzeciwko ratusza.

B. Jestem wprost zachwycony Warszaw, jej czys-

toci i porzdkiem.

A. Istotnie adne to miasto. Ju trzy lata nie byemw Warszawie, przez ten czas zmienia si ona na korzy.Skrmy teraz w Wierzbow, przyjrzymy si adnym wy-stawom sklepowym.

B. Jakie gustowne broszki i co za wspaniae pier-

cionki! A tu obok magazyn mód. Niech Pan zwróci

uwag na te panie, z jak ciekawoci przygldaj sinowym fasonom kapeluszy.

A. Musz kupi rkawiczki, wstpmy do tego sklepu.

Subjekt sklep. — Czem mog Panom suy?A. Prosz o par skórzanych rkawiczek.

Subjekt. Jakie Pan sobie yczy: czarne czy kolo-

rowe?

A. Prosz o bronzowe.

Subjekt. Te bd dobre dla Pana

A. Ile kosztuj te rkawiczki?

Sebjekt. Trzy ruble.

A. To bardzo drogo.

Subjekt. Mog Panu suy taszemi. Mamy po2 rb., nawet po 1 r. 50 k. ale te nie bd ju w tak do-brym gatunku.

A. Prosz mi pokaza rkawiczki w cenie dwóchrubli. O te mi si podobaj, te wezm.

Subjekt. Pan bdzie askaw zapaci w kasie.

Kasjer. Dzikuj Panu.

A. Jestemy w pobliu Saskiego Ogrodu, mogliby-my posiedzie troch w ogrodzie, cho coprawda jestemju troch godny, a Pan?

— 64 -

B. I ja take zjadbym có z przyjemnoci. A dokdpójdziemy na obiad?

A. W takim razie chodmy Czyst, wyjdziemy na

Krakowskie Przedmiecie, hotel nasz o par kroków.

Restauracya Europejskiego Hotelu uwaan jest za jednz najlepszych, chodmy wic tam na obiad, jutro zamoemy spróbowa gdzieindziej u Stpkowskiego lub u

Wróbla.

B. Doskonale. Chodmy wic do hotelu.

WICZENIE.1. Jak nasi podrónicy maj zamiar przepdzi

wieczór? 2. Dokd udaj si, aby kupi bilety? 3. Corobi Pan B. 4. Czy Warszawa mu si podoba? 5. Czy

pan A. podziela jego zdanie? 6. He lat pan A. nie byw Warszawie? 7. Co dodaje uroku Warszawie? 8. Coogldaj ci panowie na Wierzbowej ulicy? 9. Przed

jakimi sklepami si zatrzymuj? 10. Czemu przypatruj

si panie? 11. Co chce kupi pan A? 12. Do jakiego

sklepu wchodz nasi panowie? 13. Jakie rkawiczki

pragnie kupi pan A? 14. Czy te, które mu subjekt

pokazuje, s dla niego odpowiednie? 15. W jakiej cenie

kupuje rkawiczki pan A. 16. Jakie bywaj rkawiczki?

17. Z jakiej skóry wyrabiaj rkawiczki? 18. Komu pan

A. paci pienidze za rkawiczki? 19. Dokd si potem

udaj panowie? 20. Gdzie mieliby ochot odpocz?21. Co ich zmusza do udania si do hotelu? 22. W jakiej

restauracyi bd dzi jedli obiad? 23. Czy nazajutrz

maj zamiar je obiad w tej samej restauracyi?

— 65 —

Przechadzka po Warszawie.

(cig dalszy)

Nazajutrz podrónicy nasi wypoczywali nieco duejw hotelu, gdy byli zmczeni wraeniami dnia poprzed-

niego. Wypiwszy kaw, któr kazali sobie poda donumeru, wyszli okoo poudnia na miasto. KrakowskiemPrzedmieciem doszli do Placu Zamkowego, po drodze

zatrzymawszy si chwil przed pomnikiem Mickiewicza.

Zwiedziwszy katedr Sw. Jana, poszli na Stare Miasto,

aby si przyjrze zabytkom Starej Warszawy, stamtdznów wrócili na Plac Zamkowy, zwiedzili Zamek Królew-

ski, poczem zeszli w dó na most, skd pikny i rozlegy

roztacza si widok. Pan B. czu si nieco zmczonymkilkogodzinnym spacerem, towarzysz wic jego zawoadorok — i w par minut potem przyjaciele nasi

znaleli si w kawiarni hotelu Bristol. Pokrzepiwszy

swe siy, wsiedli w tramwaj i pojechali do azienek.

Pan A. pokazywa panu B. adniejsze i godniejsze

uwagi gmachy, które napotykali po drodze; pomnikKopernika, koció Sw. Krzya, W azienkach nasi po-

drónicy spdzili kilka godzin i zachwyceni piknociparku, Zamku Królewskiego i pomnika Sobieskiego,

wrócili do hotelu, postanawiajc, o ile tylko czas imna to pozwoli, nazajutrz równie wybra si do azienek.

B. Dokd wybierzemy si dzisiaj?

A. Przec^wszystkiem musz Panu pokaza Stare

Miasto i katedr Sw. Jana, s to przecie pamitki naszej

przeszoci.

B. A wic chodmy.

Polska ksika 5

- 66 —

A. Jak si Panu podoba pomnik Mickiewicza?

Zatrzymajmy si chwil przed nim i oddajmy hodpamici naszego niemiertelnego wieszcza. Tam w dali

na Placu Zamkowym widnieje kolumna Zygmunta, ku

niej si teraz skierujemy.

B. Wic to jest Plac Zamkowy? a ta wazka uliczka

to ulica wito-Jaska? Jaka szkoda, e nasza wspaniaakatedra mieci si w takiej wakiej uliczce.

A. A teraz, kiedy zwiedzilimy Katedr i przyjrzeli

Staremu Miastu, chodmy na Zjazd, popatrzymy na naszszar Wis. Co za wspaniay widok roztacza si std!

Po drugiej stronie Wisy — Praga, tam na lewo Bielany,

a na prawo Saska Kpa. Ale, Pan, widz, jako zmieniony,

czy Pan nie zmczony?

B. O tak, bardzo jestem zmczony. Czy nie mogli-

bymy gdziekolwiek odpocz?

A. W takim razie dojedziemy do kawiarni w Bristolu;

tam napijemy si kawy; odpoczniemy troch. Doroka!Do Bristolu!

B. O tak, teraz czuj si zupenie dobrze. Odpo-

czem i mog miao w dalszym cigu wdrowa.Dokd udamy si teraz?

A. Wsidziemy w tramwaj i pojedziemy do azienek.

Oto i nasz tramwaj, wsiadajmy!

B. Jaki ruch na tej ulicy! To Nowy-wiat, zdaje si,

a to pomnik Kopernika, czy tak?

A. Ten koció koo pomnika Kopernika, to kocióSw. Krzya, a ten na placu — koció Sw. Aleksandr,.

Wjedamy w Aleje Ujazdowskie. Wysidmy,przejdziemy si troch po Alejach. Oto s azienki,

prawda, e warto byo tu przyjecha?

— 67 —

B. Przelicznie tu — jakie malownicze grupy drzew,

jaka wspaniaa perspektywa! A paac królewski jak

licznie pooony! Jestem zachwycony azienkami,

chciabym raz jeszcze tu przyjecha, jeli jutro wystarczy

nam czasu, musimy jeszcze na par godzin tu si wybra.

A. Z przyjemnoci bd Panu towarzyszy, gdyi ja niezmiernie lubi azienki. Tymczasem jednak

musimy ju wraca, gdy zaczyna si ciemnia, odekupomina si o swoje prawa, jedmy wic do hotelu na

obiad.

-»-

Druga ksika.

W hotelu.

Pan Janowski. Dzisiaj rano wysalimy depesz, aby

pozostawiono nam dwa przylege pokoje.

Szwajcar. Tak, prosz Pana. Czy Pan Janowski z

Krakowa ?

P. J. Tak, to ja, a to pan Kowalski.

Szwajcar. Pozostawilimy dla Panów NoNo 35 i 36.

P. J. Doskonale. Prosz wyda rozporzdzenie, aby

nam przynieli nasze rzeczy na gór.Szwajcar (do chopca hotelowego) Poka panom

pokoje 35 i 36 i powiedz sucemu, aby natychmiast

zaniós rzeczy.

Chopiec. Prosz, niech Panowie pozwol na prawo.

Tu jest winda . . . Oto pokoje. Czy mog prosi o

paszporty ?

P. J. Dobrze. Powiedz mi, may, czy prdko mogliby

nam wypra bielizn?

Chopiec. W przecigu 24 godzin. Niech Pan bdzieaskaw zadzwoni na pokojówk, jak Pana kufry jubd rozpakowane.

Pan Kowalski. Ogromnie mi si pi chce. Jakie

napoje macie?

Chopiec. Zaraz tu przyl sucego (wychodzi).

Sucy. Co Pan rozkae?P. Kowalski. Jakie macie wody mineralne?

Sucy. Jak Pan sobie yczy. Mamy Apollinaris.

Vichy.

— 72 —

P. K. Wol Apollinaris. Jutro rano prosz nampoda kaw do numeru i powiedzie, aby nas obudzili

punkt o siódmej.

Sucy. Dobrze, prosz Pana.

P. J. Zdaje si e na pokojówk trzeba dwa razy

dzwoni (dzwoni).

P. J. Prosz.(Pokojówka stuka.)

Pokojówka. Czego Pan sobie yczy ?

P. J. Prosz wyda rozporzdzenie, aby nasza

bielizna bya wyprana do jutra wieczorem.

Pokojówka. Niech Pan bdzie spokojny, wszystko

bdzie gotowe.

P. J. Prosz powiedzie sucemu, aby porzdnie

wyczyci nasze ubranie, bo jest bardzo zakurzone, niech

buty te wyczyci, stoj tam w kcie. Ale, prawda,

prosz przynie jeszcze dwa rczniki.

WICZENIE.1. Gdzie zatrzymuj si osoby, które przyjedaj

do obcego miasta? 2. Co zrobili panowie J. i K., aby

zamówi pokoje? 3. Czy szwajcar pozna p. Janowskiego?

4. Czy pokoje znajduj si obok siebie? 5. Czy s widne

i soneczne? 6. Czy haas uliczny daje si sysze wtych pokojach? 7. Co widz ci panowie ze swoich

okien? 8. Dlaczego bior rzeczy w drog? 9. Kiedy

chc oni mie swoje rzeczy? 10. Kto prowadzi ich dopokojów? 11. Kto wnosi ich rzeczy do pokoju? 12.

Czy ci panowie id po schodach? 13. O której godzinie

chc wsta nazajutrz? 14. Do której godziny Pan sypia

rano? 15. O której godzinie Pan si zwykle budzi?

16. Czy moe Pan spa, gdy w pokoju jest haas? 17.

Co trzeba robi, aby kogo obudzi? 18. Gdzie i kiedy

ci panowie chc pi kaw? 19. Czy musz oni przejprzez korytarz, aby dosta si z jednego pokoju do

73

drugiego? 20. Jakie jest zajcie lub stanowisko pana

Berlitza? 21. Jak si Pan nazywa? 22. Gdzie Pan stale

przebywa? 23. Co si robi z brudn* bielizn ? 24. Czy

Paska suca pierze Pask bielizn, czy te oddaje

j Pan do pralni? 25. Czy panowie J. i K. chc mieprdko swoj bielizn? 26. Jak prdko mog jotrzyma? 27. Jakiego uczucia Pan doznaje po zjedzeniu

czego sonego? 28. Podczas jakiej pogody doznaje Pan

pragnienia? 29. Jak wod Pan woli do picia? 30.

Co robimy w hotelu, aby zawoa sucego? 31. Dla-

czego ci panowie dzwoni ? 32. Co robi pokojówka, zanim

wchodzi do pokoju? 33. Co si mówi, gdy kto stuka

do drzwi? 34. Co si pokojówka pyta panów J. i K?35. Co si robi z ubraniem, gdy jest zakurzone ? 36.

Kto czyci ubranie goci hotelowych? 37. Co si robi

z brudnem obuwiem?

Poczta.

Pan Kwiatkowski. Czy niema listów dla mnie?Nazwisko moje — Kwiatkowski.

Urzdnik pocztowy. S dwa listy dla Pana, jeden

z nich polecony (rekomendowany). Czy ma Pan paszport

przy sobie?

P. K. Oto jest.

Urzdnik. Oto s listy. Niech Pan bdzie askawtu podpisa, e Pan otrzyma list polecony.

P. K. Gdzie mona kupi marki pocztowe?Urzdnik. Obok, okienko No 45.

P. K. (zwracajc si do urzdnika w okienku No 45)

Jak mark naley naklei na list, który chc wysamiejsk poczt?

Urzdnik. Trzykopiejkow mark.P. K. A jak naley opaca listy zamiejscowe?

— 74 —

Urzdnik. W Królestwie i caej Rosyi opata za

Ust wynosi 7 kopiejek, za kart 3 kopiejki. Za list

wysyany zagranic — 10 kop., za kart — 4 kop.

Jest to opata za listy, nie Wace wicej nad 1 ut,

za kady ut nastpny dodaje si marka.

P. Kw. Jeli zaraz teraz wrzuc list do skrzynki,

czy bdzie on w Krakowie jutro rano?

Urzdnik. Nie, bdzie dopiero przed wieczorem.

P. Kw. To bdzie zapóno, wol depeszowa.Gdzie telegraf?

Urzdnik. Telegraf mieci si przy ulicy Kotzebue,

niedaleko Saskiego Ogrodu.

Pan Kw. Dzikuj Panu.

WICZENIE.

1. Dokd przychodzi p. Kwiatkowski? 2. Do Kogosi zwraca? 3. O co si pyta urzdnika na poczcie?

4. Co mu odpowiada urzdnik? 5. Co trzeba pokazana poczcie, eby módz otrzyma korespondency pole-

con? 6. Czy Pan podpisuje si, gdy Pan otrzymuje list

polecony (rekomendowany)? 7. Dokd udaje si Pan

Kw. po otrzymaniu listów? 8. O co si pyta urzdnika

w okienku No 45? 9. Co mu odpowiada urzdnik? 10.

Na jakim licie nakleja si 3-kopiejkow mark? 11. Najakim — 10-kopiejkow? 12. W jakich wypadkach

nakleja si na licie dwie marki? 13. Jak dugo idzie

list do Krakowa? 14. Czy to nie byo zapóno dla p.

Kwiatkowskiego? 15. Co wola zrobi pan Kwiatkowski?

16. Odzie mieci si telegraf?

— 75 —

Telegraf.

Pan Kw. Pan bdzie askaw przyj depesz do

Krakowa. Dziesi wyrazów. Ile si naley?Urzdnik telegrafu. Rubla. 10 wyrazów po 10 kop.,

jak zwykle do Austryi i Galicy i.

P. Kw. A jaka jest opata za telegramy miejskie i

w granicach pastwa Rosyjskiego?

Urzdnik telegrafu. Za telegramy miejskie opacas^ 15 kop. za depesz i 1 kopiejk za wyraz, za telegramy

wysane do Królestwa i Rosyi — 15 kop. za depeszi 5 kop. za wyraz. Co si tyczy depesz, wysyanychzagranic, to opata bywa rón, do Francyi naprz.

15 kop. za wyraz, do Niemiec — 10 k. do Anglii —20 kop. i. t. d.

Pan Kw. Dzikuj Panu bardzo.

Urzdnik. Oto kwit, prosz Pana.

Pan Kw. Dzikuj. Dowidzenia.

WICZENIE.1. Kto przyjmuje depesze w telegrafie? 2. Do

jakiego miasta posya depesz p. Kwiatkowski? 3. Czy

Pan wie, jaka jest opata za depesze wysyane do Rosyi?

4. Ile kosztuje wyraz w depeszy miejskiej? 5. Ile sidopaca za depesz? 6. Czy Pan wie, ile si paci za

depesze wysyane do innych krajów? 7. Co wydaje

urzdnik po przyjciu depeszy?

Telefon.

Pan Janowski (przy telefonie). Pani bdzie askawa5—82.

Telefonistka. Aparat zepsuty, nie mog Pana

poczy.

- 76 —

P. Jan. Pani bdzie askaw — 75—70.

Telef. 75—70 zajty.

P. Jan. (po kwadransie). Prosz Pani — 75—70.

Telef. 75—70 Dzwoniono.

P. Jan. Dzikuj. Czy Pan Sokoowski przy

telefonie?

P. Sokó. Tak, to ja. Przepraszam, kto mówi, bonie poznaj po gosie?

P. Jan. Janowski z Krakowa.

P. Sokó. A, Pan Janowski! Bardzo mi przyjemnie.

Co Pan porabia w Warszawie?

P. Jan. Mam kilka spraw, których listownie nie

mogem zaatwi, musiaem wic sam na kilka dni

przyjecha. Jeli mi czasu starczy, to bd jutro u Pana,

aby pomówi o Panu Piotrowskim. Co? Jak? Nic nie

rozumiem. Rozczyli nas. Pani bdzie askawa nie

rozcza, jeszcze rozmawiamy. Czy Pan Sokoowskiprzy telefonie? Co? Pan bdzie askaw goniej. Cotakiego ? Pan Piotrowski dom sprzeda ? Kto Panu o tern

mówi? Wgliski? E, ten nigdy prawdy nie mówi.

Nie przypuszczam, aby Piotrowski mia dom sprzeda.

Obieca mi depeszowa, jak tylko to nastpi, a dotdnie miaem jeszcze wiadomoci.

Pan Sokó. To prawda, Wgliskiemu nie monawierzy. Ale, czy to prawda, e dosta jaki spadek?

P. Jan. Nie, to nieprawda. Doskonale wiem, eojciec jego, który niedawno umar, nic mu nie zostawi.

Czy Pan nie wie, jaki jest adres Szultza? On moe daPanu informacye, dotyczce Wgliskiego.

P. Sokó. Nie, nie znam jego adresu, ale mogsi dowiedzie w „Biurze Adresowem".

P. J. Doskonale. A wic do jutra. Ukony dla rodziny

Paskiej.

P. S. Dzikuj Panu. Do widzenia.

— 77 —

WICZENIE.1. Co robi p. Janowski, aby mówi z No 582? 2.

Co odpowiadaj panu J. ze stacyi? 3. Czy telefonistka

moe poczy pana J. z No 582? 4. Dlaczego nie

moe ona tego uczyni? 5. Z kim p. J. chce rozmawia?6. Czy odrazu moe rozmawia z No 75—70? 7. Dlaczego

nie moe on odrazu rozmawia z No 75—70? 8. Czytelefonistka czy pana J. z No 75—70? 9. Z kimrozmawia part J ? 10. Po co p. J. przyjecha do Warszawy?11. O kim p. J. mówi z panem S? 12. Co mu p. S.

oznajmia? 13. Czy to prawda, e p. Piotrowski sprzedaswój dom? 14. Kto powiedzia o tern panu S? 15. Czyp. Wgliski powiedzia prawd? 16. Czy p. W. otrzymaspadek po ojcu? 17. Na co potrzebny jest panu S. adres

pana Ochultza? 18. Czy p. Sokoowski wie, jaki jest

adres pana Schultza? 19. Gdzie moe si dowiedzietego adresu? 20. Czy pan Janowski przyjdzie do panaSokoowskiego ?

Wynajem mieszkania.

P. Wsowicz. Niech Pan bdzie askaw powiedziemi, gdzie ulica Marszakowska?

Przechodzie. Marszakowska niedaleko std, ale

jakiego numeru Pan szuka, bo ulica jest bardzo duga.P. W. No 149.

Przechodzie. To" niedaleko Saskiego Ogrodu; niech

Pan idzie Brack, Chmieln, wyjdzie Pan na Marsza-kowsk, potem prosto prawie do samego Ogrodu (Sas-

kiego. Zdaje si, e No 149 jest po lewej stronie ulicy.

P. W. Dzikuj bardzo Czy zastaempana Grabowskiego?

Suca. Pan bdzie askaw wej. Jak mamoznajmi Pana?

78

P. W. P. Grabowski mnie nie zna; prosz powie-

dzie, e przychodz obejrze mieszkanie, podobno jest

do wynajcia.

P. Grabowski. Czem mog suy?P. W. Czytaem w „Kurjerze", e Pan ma mie-

szkanie do wynajcia, chciabym je < obejrze. Z ilu

pokojów skada si to mieszkanie?

P. G. Z piciu: sypialnego, jadalnego, salonu,

gabinetu, kuchni i alkowy.

P. W. Czy mog zobaczy to mieszkanie?

P. C. Naturalnie, prosz bardzo.

P. W. Na którem to pitrze?

P. G. Na drugiem. Pan bdzie askaw po tych

schodach. To przedpokój..

P. W. Jaki ciemny! Dokd wychodzi to okno?Pan Gr. Na podwórze. Te drzwi prowadz z kuchni

do jadalnego. Jadalny, jak Pan widzi, jest bardzo

widny.

P. W. Tak, ale za to bardzo may, niema miejsca

na kredens.

P. C. Midzy oknami jest dosy miejsca. To salon,

nad kominkiem wisi lustro, tak samo, jak w stoowym.P. W. Dokd wychodz okna salonu?

P. G. Na ulic.

P. W. Chciabym wiedzie, kto mieszka w Paskimdomu.

P. G. Ja z rodzin zajmuj cay parter, nad nami

mieszka pan C, dyrektor Towarzystwa Ubezpiecze i

p. J., urzdnik kolei Wiedeskiej z on.P. W. Czy moe mi Pan da piwnic, abym móg

w niej trzyma wino?

P. G. Naturalnie, w moim domu kady lokator mapiwnic dla siebie.

P. W. Zupenie zapomniaem si zapyta, czy

Paski dom jest skanalizowany?

79

P. G. Ale tak, we wszystkich mieszkaniach jest

wodocig i gaz; czy Pan nie zauway kranów w'kuchni?

P. W. Nie zwróciem na to uwagi. Ile wynosi

komorne rocznie?

P. O. Tysic rocznie; przyczem komorne wnosi sikwartalnie zgóry.

P. W. Jak widz, mieszkanie jeszcze nie jest

wykoczone i kiedy monaby si sprowadzi?

P. G. Za dwa tygodnie moe si Pan sprowadzi.

Natychmiast ka mieszkanie wykoczy, jutro jurobotnicy zaczn pracowa.

P. W. Doskonale, bior to mieszkanie, a pierwszego

przyl meble i rzeczy. Do widzenia Panu.

WICZENIE.1 . Do kogo zwraca si na ulicy pan Wsowicz ?

2. O jak ulic pyta? 3. Dlaczego zatrzymuje przechod-

nia? 4. Jakiego numeru szuka? 5. Co mu odpowiada

przechodzie? 6. Gdzie si znajduje dom No 149? 7.

Co mówimy, gdy kto nam daje potrzebne informacye?

8. Dlaczego dzwonimy, gdy chcemy wej do mieszkania?

9. O co si pyta pan Wsowicz sucej? 10. Co muodpowiada suca? 11. Gdzie rozmawia p. Wsowiczze suc? 12. Co robi suca, gdy usyszy dzwonek?13. Poco pan Wsowicz przyszed do domu No 149?

14. Dlaczego pan W. nie powiedzia sucej swegonazwiska? 15. Co robi suca, podczas gdy pan W.czeka? 16. Co oznajmia suca panu Grabowskiemu?17. Skd si dowiedzia p. Wsowicz, e na Marsza-kowskiej jest mieszkanie do wynajcia? 18. O co sipyta p. Grabowski gocia? 19. Jakie pytanie zadaje p.

Wsowicz, aby si dowiedzie, ile pokojów jest wmieszkaniu? 20. Na którem pitrze znajduje si dowynajcia mieszkanie? 21. Co musi zrobi p. Wso-wicz, aby si dosta na drugie pitro? 22. Niech mi

— 80 —

Pan nazwie róne pokoje w mieszkaniu i powie, co

si w kadym z nich robi? 23. Dokd wychodzi okno

w naszej klasie? 24. Co powiedzia p. W. o jadalnym

pokoju? 25. Jakie informacye da pan Gr. o swoich

lokatorach? 26. Czy dom Pana jest ubezpieczony od

ognia? 27. Czy Pan si ubezpieczy na ycie? 28. Jak

nazywamy najnisze pitro domu? 29. Gdzie znajduje

si w domu miejsce, które nazywamy strychem? 30.

Na co pan W. nie zwróci uwagi przy ogldaniu mie-

szkania? 31. Ile wynosi komorne za to mieszkanie? 32.

Kiedy trzeba paci pienidze za mieszkanie? 33. Czy

jest ju wykoczone, czy trzeba je jieszcze wykacza?34. Czy ta ksika jest w dobrym stanie, czy te jest

porwana? 35. Czy p. Wsowicz wynaj mieszkanie?

36. Kiedy ma zamiar si sprowadzi? 37. Co przywiezie

do mieszkania? 38. Co pan Grabowski powinien zrobi

z mieszkaniem?

W skadzie mebli.

Kupujcy: Prosibym o pokazanie mi cakowitegourzdzenia salonu.

Sprzedajcy: Z przyjemnoci, mam róne meble,

chciabym wic wiedzie, w jakiej cenie Pan yczy sobie

meble.

Kupujcy: Tego Panu powiedzie nie mog, musznaprzód zobaczy, co Pan ma na skadzie.

Sprzedajcy: Jak si Panu podoba to umeblowanie

w stylu Ludwika XV?Kupujcy: Zupenie mi si nie podoba.

Sprzedajcy: A to z czarnego drzewa pokryte czer-

wonym aksamitem?

Kupujcy: Aksamit bardzo lichy; ju wol ten gar-

nitur. Z ilu sztuk si skada?

— 81 —

Sprzedajcy:. Z kanapy, dwóch foteli i czterech

krzese.

Kupujcy: Czy ma Pan stó odpowiedni do tego

umeblowania?

Sprzedajcy: Owszem, mam, — ten stó naprz. jest

zupenie w tym samym stylu.

Kupujcy: Czy siedzenia s mikkie i wygodne?Sprzedajcy: Pan bdzie askaw si i przekona

si o dobroci towaru.

Kupujcy: Rzeczywicie, siedzenia s bardzo

wygodne. Ile kosztuje ten garnitur wraz ze stoem?

Sprzedajcy: Poniewa Pan ma zamiar kupi jeszcze

co innego, wic wezm od Pana tylko 735 rubli.

Kupujcy: Tak, mam zamiar kupi meble do caegomieszkania. Prosz mi teraz pokaza urzdzenie jadal-

nego pokoju. Przedewszystkiem chciabym zobaczyporzdny rozsuwany stó. Z jakiego drzewa ten stó?

Sprzedajcy : Orzechowy.

Kupujcy: Zdaje mi si, e ten jest niedo mocny,

prosz mi pokaza inny.

Sprzedajcy: Jak si Panu ten podoba?Kubujcy: Bardzo mi si podoba. Czy Pan nie ma

odpowiedniego kredensu i krzese?

Sprzedajcy: Owszem, mam, czy Pan sobie yczykrzesa wycieane, czy wyplatane?

Kupujcy : Wyplatane s z pewnoci tasze ?

Sprzedajcy: Tak, rónica wynosi pi rubli na

sztuce.

Kupujcy: Czy taka dua rónica? Prosz mijeszcze pokaza kredens, któryby pasowa do krzesei stou.

Sprzedajcy: Polecam Panu ten kredens, jest wtym samym stylu.

Kupujcy: A ile bdzie kosztowao cakowite urz-dzenie jadalnago?

Polska ksika 6

— 82 —

Sprzedajcy: 350 rubli, jeli Pan wybierze krzesa

wyplatane i 380, jeli Pan zechce wycieane.

Kupujcy: To ju ostatnia cena?

Sprzedajcy: Tak, tych mebli nie mog taniej

sprzeda, zreszt w naszym magazynie ceny s stae.

Kupujcy: Nie widz u Pana mebli do sypialni.

Sprzedajcy: Na górnem pitrze mamy ogromnywybór mebli do pokojów sypialnych, moe Pan zechce

wej po schodach?

Kupujcy: Niech Pan idzie naprzód, a ja za Panem.

Te schody s tak wzkie, e zastanawiam si nad tern,

jak Panowie wcigaj i spuszczaj due sztuki?

Sprzedajcy: Susznie Pan zauway; mamy dla

tego celu wind na podwórzu. Czy nie podobaj sipanu te meble mahoniowe do sypialni?

Kupujcy: Nie, nie lubi mahoniu, przytem mahoteraz nie modny.

Sprzedajcy: Moe w takim razie orzechowe?

Kupujcy: Dobrze! Chciabym mie skromne

mebelki orzechowe do sypialnego, a dbowe do innych

pokojów. O, tu w tym pokoju widz meble, które mi

si bardzo podobaj, szczególniej óko. Czy Pan

sprzedaje take i materace?

Sprzedajcy: Wszystko Pan moe u nas dosta:

materace, poduszki, kodry, przecierada i. t. d.

Kupujcy: Przyjd innym razem, eby to obejrze.

Sprzedajcy: Jak Pan sobie yczy.

Kubujcy: Tymczasem wic do widzenia.

Sprzedajcy: Moje uszanowanie Panu.

WICZENIE.1. Co chce kupi kupujcy? 2. Czy chce on wyda

duo pienidzy na meble? 3. Czy mu si podoba styl

Ludwika XV? 4. Dlaczego nie chce mebli aksamitnych?

_ 83 —

5. Jakie meble pokazuje mu nastpnie sprzedajcy? 6.

Czy te meble s w jego gubcie? 7. Jakie kupujcywybiera meble? 8. Z jakich przedmiotów skada sigarnitur mebli do salonu? 9. O co kupujcy pyta sprze-

dajcego? 10. Czy sprzedajcy znajduje, e stó pasuje

do garnituru mebli przeznaczonych do salonu? 11. Cosprzedajcy proponuje kupujcemu, aby go przekona,

e krzesa s mikkie i wygodne? 12. Czy kupujcemupodobaj si meble? 13. Ile kosztuj meble do salonu?

14. Dlaczego sprzedajcy bierze tylko 735 rs? 15. Jakie

meble chce ten pan kupi do stoowego? 16. Jaki chce

mie kredens? 17. Co stawiamy w kredensie? 18. Czykupujcemu podoba si stó, który mu pocztkowo po-

kazywano? 19. Czy ten stó jest rzeczywicie niemocny,

czy tylko kupujcemu si tak zdaje? 20. Jaki kredens

sprzedajcy radzi wic panu X? 21. Czy Pan X. bierze

krzesa wycieane do stoowego? 22. Dlaczego bierze

wyplatane krzesa? 23. Jaka rónica w cenie midzykrzesami wycieanemi a wyplatanemi ? 24. Ile pan X.

paci za meble do stoowego? 25. Jakie umeblowanie

stoowego pokoju kosztuje 380 rs ? 26. Czy w porzdnymmagazynie naley si targowa? 27. Czy Pan si targuje

w magazynach? 28. Jakie meble Pan najlepiej lubi, z

jakiego drzewa? 29. Z czego wyrabiaj meble, z czego

óka ?

U krawca.

Pan Jerzy. Kochany Panie Antoni, jaki Pan maliczny garnitur! Czy Pan kupi gotowy, czy teobstalowa Pan?

Pan Antoni. Ja zwykle robi sobie ubranie na

obstalunek. Gotowe ubranie nigdy dobrze nie ley,

— 84 -

wprawdzie robione na obstalunek kosztuje zwykle droej,

ale za to znacznie lepiej ley i lepiej jest uszyte.

Pan J. U kogo Pan staluje ubranie?

Pan Antoni. Ju od paru lat ubieram si u krawcaRybiskiego.

Pan J. Czy Pan nie mógby i ze mn do niego.

Chciabym sobie obstalowa taki sam garnitur, jak Paski.Pan Antoni. Z najwiksz chci. . . Dzie dobry,

panie Rybiski. Przyprowadzam Panu nowego klijenta.

Krawiec. Dzikuj Panu bardzo. Czem mog Panusuy?

P. J. Czy Pan mógby mi zrobi taki sam garnitur,

jak ma mój przyjaciel?

Krawiec. Sdz e tak, gdy tego materyau zostao

mi si jeszcze na jeden garnitur. Pan bdzie askawzdj marynark; wezm miar Pana. Czy Pan takestaluje spodnie i kamizelk?

P. J. Tak, prosz mi zrobi cay garnitur.

Krawiec. Jaki Pan woli tuurek — wicej obcisy

czy te 'luniejszy?

P. J. W zupenoci polegam na Panu, Pan chyba

najlepiej wie, jakie teraz tuurki nosz.

Krawiec. Postaram si zastosowa we wszystkiem

do yczenia szanownego Pana. Miara ju zdjta, Pan

bdzie askaw woy marynark. Na kiedy Pan yczysobie mie ubranie?

P. J. Jeli moliwe, to chciabym, aby ubranie byogotowe za tydzie.

Krawiec. Za tydzie bdzie gotowe ; Pan bdzie

askaw przyj pojutrze, w porze dla Pana najdogod-

niejszej, — przymierz ubranie i zobacz, czy dobrze ley.

WICZENIE.

1. Kogo spotyka na ulicy pan J. 2. Czyim przyjacielem

jest pan Antoni? 3. Jakim sposobem Pan si o tern

— 85 —

dowiedzia? 4. Co zauway pan J. na panu Antoniu?

5. Czy ubranie mu si podoba? 6. Jakie ubrania staluje

sobie zwykle pan Antoni? 7. Dlaczego nie kupuje

gotowych? 8. Jak si nazywa jego krawiec? 9. Czy

Pan sam szyje ubrania? 10. U kogo Pan je staluje?

11. Czy Pan kupuje gotowe ubrania? 12. Czego chce

pan J. 13. Co robi przyjaciele, porozmawiawszy o

ubraniu? 14. Czy Pan J. idzie sam do krawca? 15.

Co powiedzia pan Antoni krawcowi? 16. Za co krawiec

dzikowa? 17. Czy krawiec moe jeszcze zrobi jeden

garnitur z materyau, z którego zrobione ubranie pana

Antoniego? 18. Co musi zrobi krawiec, zanim zacznie

szy ubranie? 19. Dlaczego bierze on miar? 20. Oco si krawiec pyta pana Jerzego? 21. Czy Pan J. mówikrawcowi, jak ma by uszyty garnitur? 22. Dlaczego

tego nie robi? 23. Co robi pan J., gdy krawiec zdej-

muje z niego miar? 24. Na kiedy potrzebne ubranie

panu J? 25. Co mówi krawiec? 26. Dlaczego przymie-

rzamy ubrania? 27. Jakie ubrania lepiej le, te, które

kupujemy, czy te, które kaemy robi na obstalunek?

U krawcowej.

Krawcowa. Czem mog Pani suy?Pani X. Chciaabym mie spacerowy kostyum, nie

wiem jednak, jaki wybra — jaki mi Pani radzi?

Krawcowa. Teraz przewanie nosz materyaygadkie.

Pani X. Wic materyay w pasy i kratki teraz nie

modne?Krawcowa. Tego nie powiem, s one jeszcze

noszone, ale ju niewiele.

— 86 -

Pani X. A co bdzie tej zimy najmodniejsze?

Krawcowa. Moe Pani zechce obejrze ostatnie

paryskie urnale? Jaki fason majlepiej si Pani podoba?

Pani X. W urnalach aden mi si nie podoba. Wolsobie obstalowa gadki kostyum z akieten i spódnic

w fady, taki, jak widziaam u Pani w wystawie.

Krawcowa. W oknie widziaa Pani model, taki

sam kostyum mog Pani zrobi.

Pani X. Doskonale, a teraz niech mi Pani pokaemateryay.

Krawcowa. Czy podoba si Pani ten materya, to

doskonay i trway gatunek.

Pani X. Czy ten materya nie bdzie za ciki na

tego rodzaju kostyum?Krawcowa. Ma Pani suszno, mamy lejsze ma-

teryay. Czy ten gatunek si Pani nie podoba?

Pani X. Materya i kolor mi si bardzo podobaj,

ale sdz, e nie bdzie si dobrze nosi.

Krawcowa. Przeciwnie, to jest doskonay materya

i wybornie si nosi, mog go Pani miao poleci. Aczem Pani kae przybra kostyum? Obecnie koronki

s bardzo modne.

Pani X. Pod tym wzgldem polegam zupenie na

Pani. Jeli mi Pani dobrze zrobi ten kostyum, to bdsi stale u Pani ubieraa, bd te Pani polecaa

znajomym. Prawdopodobnie w krótkim czasie bdzie

mi potrzebna balowa suknia.

Krawcowa. Moe Pani by zupenie spokój na$

robota i wykoczenie kostyumu bd bez zarzutu, jestem

spokojna, e potrafi Pani zadowolni. A jak balowsukni Pani kae robi?

Pani X. Teraz nic jeszcze nie wiem, pomyl jeszcze

o tern. Porazmawiamy o balowej sukni, gdy przyjd

mierzy kostyum.

87

WICZENIE.1. Gdzie znajduje si Pani X., o której mowa w

poprzednim rozdziale? 2. Po co przysza do krawcowej?

3. Gdzie Panie staluj swoje suknie? 4. Czy Pani umie

szy? 5. Czy pani X. wiedziaa zawczasu jaki kostyumma obstalowa? 6. Kto jej radzi, jaki ma wybra fason?

7. Jakie materyay s teraz najmodniejsze? 8. Jakie

mater^ray Pani najlepiej lubi: gadkie, w pasy czy wkraty? 9. Dlaczego krawcowa nie radzi bra materyauw pasy? 10. Co pokazuje krawcowa Pani X. by mogaona zobaczy ostatnie nowoci? 11. Jaka suknia najlepiej

si podoba pani X? 12. Gdzie widziaa ten fason? 13.

Niech Pani opisze t sukni? 14. Niech Pani opisze

swoj sukni. 15. Czy krawcowa pokazuje duo ma-

teryaów? 16. Czy pani X. sama wskazuje, jak suknia

ma by przybrana? 17. Co krawcowa radzi? 18. Copani X. obiecuje, jeli krawcowa dobrze zrobi zamówionsukni? 19. Czy Pani jest zadowolona ze szkoy Ber-

litza ? 20. Czy Pani j bdzie polecaa swoim znajomym ?

21. Czy krawcowe zawsze potrafi zadowolni swoje

klijentki? 22. Dlaczego pani X. nie mówi krawcowej,

z jakiego materyau bdzie jej balowa suknia? 23. Kiedy

powie o tern krawcowej?

Odwiedziny.Stefan. Drogi Janku! Jake dawno ci nie widziaem!

Jake dosta si do Warszawy?Jan. Przedewszystkiem sprawy moje tego wymagay,

a przytem chciaem pozna Warszaw, o której tyle sinasuchaem.

Stefan. Jak to dobrze, jake si ciesz! Twój przy-

jazd jest tak mi niespodziank dla mnie!

Jan. I ja jestem niemniej uradowany: po tylu

latach niewidzenia mio jest znów si spotka.

Stefan. Przytem wybrae akurat dzie taki od-

powiedni: dzi s moje urodziny.

Jan. Ach tak! ycz wic wszystkiego najlepszego.

Stefan. Dzikuj, drogi przyjacielu. Ale powiedz

mi, jak dugo masz zamiar pozosta w Warszawie? Mamnadziej, e nie tak prdko nas opucisz?

Jan. Na razie nie wiem, — w kadym razie pozo-

stan tu najmniej z tydzie.

Stefan. Tydzie! To doskonale! Naturalnie zamie-

szkasz u mnie?

Jan. Z najwiksz chci, ale obawiam si, czy Ci

nie zrobi kopotu.

Stefan. Ale najmniejszego

!

Jan. A onie Twojej?

Stefan. ona moja bdzie Ci bardzo rada. Ale

przepraszam Ci, musz oznajmi, e na obiedzie

bdziemy mieli gocia.

Stefan. No, ju wydaem rozporzdzenie. Ty,

Janku, w niczem si nie krpuj, bd, jak u siebie wdomu. W tym pokoju bdziesz sypia.

Jan. O której godzinie jadacie obiad?

Stefan. Punkt o drugiej, ale jeli jeste godny. . .

Jan. Nie, godny nie jestem, ale chciabym si

przebra przed obiadem.

Stefan. To zbyteczne, Twoje ubranie podróne jest

zupenie przyzwoite.

Jan. Ubrania wreszcie mog nie zmienia, ale

koniecznie musz si umy i uczesa — a, jeli zd,to i odpocz troch.

Stefan. Znajdziesz tu wszystko, czego Ci trzeba:

oto szczotki, mydo i na cianie wisz rczniki. Zaraz

powiem sucej, aby Ci przyniosa miednic i dzbanek

z wod.

89

Stefan (onie). Pozwól sobie przedstawi megonajlepszego przyjaciela, Jana Rybickiego.

Pani Anna. Bardzo mi przyjemnie pozna Pana

osobicie, m mój tyle mi o Panu opowiada.

Jan Dobrzy czy le mówi Pani o mnie ?

Pani Anna. Dlaczego Pan przypuszcza, e mógmówi o Panu le? Czy Stefan naley do ludzi, którzy

s zdolni obmawia swoich przyjació?

Jan. Co do tego, jestem zupenie spokojny, wiem,

e Stefan jest bardzo dobry. Ciesz si te, e Pani

nie pozwala go obraa. .

Pani Anna. Dzikuj za pochwa.Pokojówka. Prosz Pani! Obiad na stole.

Pani Anna. Prosz do stou. Panie Janie, niech

Pan tu siada. Prawda, Stefku, e zupa za sona?

Stefan. Wszak wiesz, Adziu, e lubi sól, pieprz,

musztard, dla mnie wiksza ilo soli w jedzeniu nie

stanowi rónicy.

Pani Anna. Czy smakuje Panu cielcina?

Jan. Cielcina jest tak smaczna, e pozwol sobie

poprosi jeszcze o kawaek.Pani Anna. Prosz Pana. Ciesz si, e Panu

smakuje.

Stefan. Janku, wino doskonae, daj kieliszek, jeszcze

Ci nalej.

Jan. Dzikuj, kieliszek mój peen. A, moja ulubiona

potrawa

!

Stefan. Niezy masz gust, ja zawsze wol befsztyk

i szparagi.

Pani Anna. Pomylaam o Twoich upodobaniach,

mój drogi, i na urodziny kazaam Ci zrobi befsztyk

i szparagi. Heleno! (do pokojówki) podaj befsztyk!

Panie Janie, prosz, niech Pan bierze fasol i

groszek.

— 90 —

Stefan. A jaki deser dasz nam dzisiaj?

Pani Anna. Zaczekaj, nie bd taki ciekawy; za

chwil sam zobaczysz. Heleno, podaj legomin i kaw.

Stefan. Ach, co za pysznoci! Jak mi zrobiaprzyjemno! Poziomki ze mietan, to najlepszy deser,

a przytem bardzo zdrowy i poywny.

Jan. Ja te niezmiernie lubi poziomki ; szkoda

tylko, e tak krótko trwaj.

Pani Anna. Ciesz si, e Pan podziela gust megoma. Dlaczego Pan nie nalewa mietanki do kawy?

Jan. Dzikuj batdzo, po jedzeniu pijam zwykle

czarn kaw, poprosz tylko o podanie mi cukiernicy.

Pani Anna. Ach, przepraszam, zupenie zapomniaamwoy Panu cukru do kawy!

Jan. Dzikuj Pani.

Stefan. Rozumie si, e zapalisz cygarko po obiedzie ?

Jan. Nie, dzikuj, potem wypal.

Pani Anna. Dlaczegó Panowie nie palicie? Stefku,

przecie zwykle palisz po obiedzie?

Jan. Obawiam si, e dym moe szkodzi Pani.

Pani Anna. Ale bynajmniej! Prosz, niech Pan

pali, panie Janie; dawno ju przywykam do dymu i nie

szkodzi mi on zupenie. Zreszt musz i zaraz do

kuchni, niech si wic Pan zupenie nie krpuje.

Jan. W takim razie skorzystam z Pani pozwolenia,

dzikuj Pani bardzo.

Pani Anna. Czy dzi wieczorem zobacz Pana

jeszcze?

Stefan. Ale dopiero na kolacyi, kochanie ; mam zamiar

i z Jankiem do miasta, poka mu wszystko, co jest

godnem widzenia.

Pani Anna. W takim razie, do widzenia, Panie Janie.

Jan. Moje uszanowanie Pani.

— 91 —

WICZENIE.

1. O czem czytalimy w poprzednim rozdziale? 2.

Czy Stefan oczekiwa przyjaciela? 3. Co powiedzia,

zobaczywszy go? 4. Co wyraamy okrzykiem? 5. Czemby Stefan zadziwiony ?• 6. Czy dawno nie widzia

przyjaciela? 7. Jakie Pytanie zadaje przyjacielowi? 8.

Dlaczego Jan przyjecha do Warszawy? 9. Dlaczego

Pan tutaj przyszed? 10. Czy Jan dla przyjemnoci

przyjecha do Warszawy? 11. Jakie sprawy zmusiy godo przyjazdu? 12. Jakie ma wyobraenie o Warszawie?

13. Czy Jan podziela rado przyjaciela? 14. Czy dobry

czas wybra dla swojej podróy? 15. Co si robi wdzie urodzin przyjaciela? 16. Jak dugo Jan ma zamiar

pozosta w Warszawie? 17. Czy Wie on jak dugopozostanie? 18. Dlaczego nie wie? 19. Czy Stefan jest

zadowolony, e przyjaciel jego nie tak prdko opuciWarszaw? 20. Co mu proponuje? 21. Czy Stefan

przypuszcza, e przyjaciel jego zechce zamieszka u

niego? 22. Z czego to mona wywnioskowa? 23. Podjakim warunkiem zgadza si Jan na propozycy Stefana?

24. Kogo Jan nie chce krpowa? 25. Co mu odpowiada

na to Stefan? 26. Co robi po przyjciu do mieszkania?

27. Co chce zrobi Jan? 28. Dokd go prowadzi Stefan?

29. Co mu pokazuje w pokoju? 30. Dlaczego Stefan

przypuszcza, e Jan moe by godnym? 31. Czy to

prawda, e Jan jest godny? 32. Dlaczego si Jan

pyta, o której przyjaciel jada obiad ? 33. Czy Stefan

radzi Janowi przebra si? 34. Jak si Pan zwykle

czuje po podróy? 35. Co robi Jan przed obiadem? 36.

Co mu byo potrzebnem? 37. Gdzie si potrzebne

przedmioty znajdoway? 38. Co robi Stefan, gdy gojego i ona spotkali si w jadalnym pokoju? 39. Komuprzedstawia on przyjaciela? 40. Co odpowiada ona?41. Komu odpowiada? 42. Czy ona syszaa ju o

Janie? 43. Kto jej o nim mówi? 44. Jakiego zdania

— 92 —

jest Jan o przyjacielu i o jego onie? 45. Z jakich

da skada si obiad? 46. Co pani Anna mówi o

zupie? 47. Co jej na to odpowiada m? 48. Co jedzpo zupie? 49. Jak potraw Pan najlepiej lubi? 50.

Jaka jest ulubiona potrawa Stefana? 51. Jak potrawchciaa pani Anna zrobi przyjemno mowi w dniu

urodzin? 52. Jakiego pisarza Pan najlepiej lubi? 53.

Czy deser smakowa obu panom? 54. O jak kawprosi Jan? 55. Dlaczego pani Anna go przeprasza? 56.

Co proponuje Stefan po obiedzie? 57. Dlaczego Jan

nie chce pali? 58. Czy Stefan pali w obecnoci ony?59. Skd Pan to wnosi? 60. Czem zajmuje si pani

Anna, podczas gdy przyjaciele pal? 61. Co przyjaciele

maj zamiar robi do kolacyi? 62. Kiedy si znowuwszyscy spotkaj?

Rozmowa o zdrowiu.

Pan Antoni. Nareszcie Pan przyszed!

Pan Tomasz. Czy drugo Pan na mnie czeka?

Pan Antoni. Przynajmniej z godzin.

Pan Tomasz. Niech mi Pan wybaczy, prosz; takem

le spa tej nocy, e wstaem nieco póniej, ni zwykle.

Wogóle niedobrze si czuj.

Pan Antoni. Co Pan mówi? Co Panu jest?

Pan Tomasz. Sam nie wiem, co mi jest waciwie,

ale od paru dni mam cige bóle gowy, mam przytem

troch gorczki.

Pan Antoni. Zwykle Pan bywa zdrów zupenie,

wszak prawda? A jak Paski apetyt?

Pan Tom. Jem wszystko bez apetytu.

— 93 —

Pan Antoni. W takim razie powinien si Pan po-radzi lekarza.

Pan Tom. Radziem si ju lekarza, a mimo to

gorczka si nie zmniejsza ale przeciwnie nawet zwiksza.

Pan Antoni. Co Panu zaleci doktór?

Pan Tom. Naprzód kaza mi zaywa chinin a

po dwóch dniach mikstur, któr wedug recepty

kazaem zrobi w aptece; mimo to rodki jednak nic

mi nie jest lepiej.

Pan Antoni. Czy to tern sam mody lekarz, który

leczy moj matk?Pan Tom. A jak zdrowie Matki Pana?

Pan Antoni. Dzikuj Panu, teraz jej znacznie lepiej.

Pan Tom. Czy jeszcze zmuszona jest lee w ókti?

Pan Antoni. O nie, ju tydzie, jak wstaa, — wolnojej nawet przechadza si po ogrodzie przy piknejpogodzie, naturalnie kazano jej by bardzo ostron.

Pan Tomasz. Ciesz si bardzo, e Matka Pana

przychodzi do zdrowia. Ale, poniewa ju mowa ochorobach, niech mi te Pan powie, jak zdrowie panaapiskiego?

Pan Antoni. Stan jego jest bardzo grony, niema

nadziei, aby móg wyzdrowie.

Pan Tomasz. Biedny, al mi go bardzo; wicolepnie zapewne?

Pan Antoni. Takie jest zdanie lekarzy.

Pan Tomasz. Niech mi Pan powie, jak zacza sita jego choroba?

Pan Antoni. Pan apiski ju od dziecistwa

chorowa na oczy.

Pan Tomasz. Ale dlaczego nie miaby si jeszczo

poradzi doktora M., który ju w tylu beznadziejnych

— 94 —

wypadkach okazywa si pomocnym? Jest to przeciespecialista i cieszy si tak dobr opini.

Pan Antoni. Nie wiem, czy p. apiski udawa sido doktora M., ale musz go si o to bezwarunkowozapyta. Czy Pan nie zechciaby troch przej size mn?

Pan Tomasz. Z przyjemnoci. Gowa mnie trochprzestaa ju bole.

Pan Antoni. W takim razie korzystajmy z adnejpogody i chodmy.

WICZENIE.

1. O czem mówimy w poprzednim rozdziale? 2.

Dlaczego Pan Antoni woa: „Nareszcie". 3. Kto kogopierwszy zauway? 4. Czemu przypisuje pan Tomaszswoj niepunktualno? 5. Dlaczego tak dugo kazaczeka panu Antoniemu? 6. Jak dugo czeka pan

Antoni? 7. Czy Pan miewa czsto bóle gowy? 8. Czy

Pana bolay kiedy zby? 9. Na co cierpi pan Tomasz?10. Czy lekarstwo mu pomogo? 11. Czy czsto bywaon chory? 12. Co mu radzi przyjaciel? 13. Czy sucharady przyjaciela? 14. Co mu zaleci lekarz? 15. Czy

chinina mu pomoga? 16. Kto zapisuje recepty? 17. Oczem rozmawiaj przyjaciele? 18. Skd pan Antoni zna

lekarza, o którym mówi? 19. Jak zdrowie matki p.

Tomasza? 20. Czy ley ona w óku? 21. Cdzie wolno

jej si przechadza? 22. Czego powinna si wystrzega

na spacerze? 23. Kiedy moe wychodzi, a kiedy nie?

24. Czy matka p. Antoniego przychodzi do zdrowia?

25. Co mówi p. Tomasz, dowiedziawszy si, e matce

przyjaciela jest lepiej ? 26. O kim j-eszcze rozmawiaj

oni? 27. Co ich naprowadza na myl o panu apiskim?28. O co si pyta p. Tomasz? 29. Co mu odpowiada

p. Antoni? 30. W jakim stanie s oczy p. apiskiego?

— 95 —

31. Co radzi choremu p. Tomasz? 32. Dlaczego chwali

on doktora M. ? 33. Jaka jest specyalno doktora M?34. ' Czy pan Tomasz zapomnia o swej chorobie,

rozmawiajc z przyjacielem? 36. Czy lepiej si teraz

czuje? 37. Czy gowa go jeszcze boli? 38. Co majzamiar zrobi przyjaciele?

Zima.

W zimie niebo bywa pokryte szaremi chmurami,

nieg pada duymi patkami, które pokrywaj ziemi

biaym caunem. Podczas * zimowej zadymki, na ulicy

przewanie bywa pusto, turkot powozów ustaje, przechod-

niów niewiele: chodz tylko ci, którzy musz. Rzeka

zamarza, pokrywa si lodem; na sadzawkach i stawach

urzdzaj lizgawki, chopcy i dziewczta lizgaj si i

wo na saneczkach. Ruch koowy si zmniejsza,

pojawiaj si sanki, które mkn z szybkoci wiatru po

zmarzej powierzchni niegu. Wszyscy otulaj si ciepo,

z futrzanych konierzy i z pod czapek wychylaj sizarumienione od mrozu twarze. Pogoda coraz bardziej

si psuje, nieg tnie w twarz i nie mona zupenie

otworzy oczu. Co za okropny czas ! Wracajmy do domu

!

Jak mio w ciepym pokoju! Duy piec kaflowy ogrzewa

pokój, na stole szumi samowar, napijemy si herbaty i

wemiemy do lekcyi. Nie mog utrzyma pióra, rcemoje jeszcze si nie rozgrzay, musz wic si koopieca i ogrza si naleycie. Ciepo nam; dobrze, a ilu

to w naszem miecie nie ma ani ciepego ubrania ani

drzewa do napalenia w piecu! Patrz, na ulicy biegnie

malec, obdarty, bez czapki. Trzeba go zawoa i da muco z naszych starych ubra.

— 96 —

Mrozy i niepogoda wkrótce ustan, nieg zacznie

topnie. Z dachów zacznie kapa, na ulicach bdziejeszcze trudniej przechadza si, ni podczas zimy.

Soce pokazuje si coraz czciej, dnie staj si dusze,pogodniejsze, robi si ciepa wiosna.

WICZENIE.

1. Niech mi Pan opisze dzie zimowy. 2. Z czem

mona porówna nieg? 3. Jak wygldaj ulice miasta

podczas pogody i podczas niepogody? 4. Czy wszyscy

ludzie zmuszeni s wychodzi podczas niepogody? 5.

Czy Pan si przechadza podczas niepogody? 6. Costaje si z (wod podczas mrozu? 7. Kiedy woda zamar-

za? 8. Jak si nazywa woda gdy zamarznie? Jakich

przyjemnoci dostarcza nam zima? 10. Jakich rozrywek

dostarcza dzieciom zima? 11. Gdzie si dzieci lizgaj?

12. Dlaczego podczas zadymki mniej ludzi spotyka si

na ulicy? 13. Czy Pan lubi jedzi sankami? 14. Corobimy, aby si zabezpieczy od zimna? 15. Jak trzeba

si ubiera, aby nam byo ciepo? 16. Czy wszyscy

ludzie maj ciepe ubrania? 17. Czy wszyscy mog pali

w piecu? 18. Czy Pan pomaga biednym? 19. Ile

miesicy trwa zima w naszym kraju? 20. Jakie to

miesice? 21. Czy Panu teraz ciepo? 22. Czy lubi Pan

siedzie przy ciepym piecu, gdy mróz na dworze? 23.

Czy w zimie niebezpiecznie jest chodzi w lekkiem

ubraniu? 24. Czy Pan nosi futro w zimie? 25. Co si

staje z lodem i niegiem, gdy robi si ciepo? 26. Czy

dnie w zimie s dugie? 27. Czy woli Pan lato, czy

zim? 28. Co robi dzieci ze niegiem? 29. Czy rzeka

zamarza w zimie? 30. Czy przyjemnie jest chodzi po

ulicy, gdy nieg topnieje?

97 —

Wiosna.

Wiosna jest najmilsz por roku. Niema jeszcze

upaów, niema te i zimna. Zdejmujemy nasze futra i

ciepe odzienie, kadziemy lejsze ubranie. Jaskóki po-

wracaj ju ze swej dalekiej podróy do ciepych krajów

i zwiastuj nam pocztek wiosny.

Jak przyjemnie przechadza si w lesie na wiosn!Caa natura przywdziaa now wiosenn szat, na kachi polach zieleni si trawa, kwitn rónobarwne kwiaty,

sycha piew ptaszt, brzczenie owadów.

W kwietniu pogoda bywa bardzo zmienna, to deszcz

pada, to znów za chwil, soce wieci. Patrz, tam tcza,

widzisz, jak blednie coraz bardziej . . . .ju teraz znika

zupenie.

Maj mona miao nazwa najpikniejszym miesicem.Lasy i pola s w penym rozkwicie, w ogrodach duokwiatów — fijoki, bzy, konwalia. Drzewa pokrywajsi kwieciem i roztaczaj wokoo delikatn wo. Ptaki

wiergoc, niektóre z nich siedz w gniazdach, inne fru-

waj znoszc poywienie swym piskltom. Nie naleynigdy rusza gniazd ptaków, nie trzeba te im przeszkad-

za gdy karmi swoje mae, pisklta nie umiej jeszcze

fruwa, rodzice przynosz im poywienie. Wkrótce i one

podrosn, naucz si fruwa i piewa, teraz jednak, jako

malekie, potrzebuj jescze opieki rodziców.

Na wiosn dojrzewaj pierwsze owoce. W lasach i

ogrodach rosn poziomki. Patrz, jakie dojrzae i soczyste

jagódki. Na tern drzewie rosn winie; s ju prawie

zupenie dojrzae i akome wróble wiedz ju o nich od-

dawna. Porzeczki i agrest take w tej porze dojrzewaj,

robimy z nich kompoty i konfitury, które w zimie spo-

ywamy z przyjemnoci.

Polska ksika 7

— 98 —

WICZENIE.I.* Dlaczego wiosna jest najmilsz por roku? 2. Czy

na wiosn bywa bardzo zimno? 3. Czy bywa gorco?4. Czy w cigu caego roku nosimy jednakowe ubranie?

5. Jakie ubranie nosimy w zimie, jakie w lecie? 6. Corobi wiksza cz ptaków na jesieni? 7. Kiedy ptaki

powracaj? 8. Skd one wracaj na wiosn? 9. Jak sinazywa may szary ptaszek, który pozostaje u nas przez

rok cay? 10. Czy soce wczenie wschodzi na wiosn?11. Jaka rónica midzy dniami i nocami w zimie i na

wiosn? 12. Czy w kwietniu mamy adn pogod? 13.

Czy kwietniowa pogoda jest zmienna ? 14. Gdzie widzimy

tcz. 15. Czy tcza dugo bywa na niebie? 16. Czyprzyjemnie jest w lesie w kwietniu i w maju? 18. Jak

bywa w lesie na wiosn? 19. Gdzie ptaki wij swoje

gniazda? 20. Kiedy pisklta ucz si fruwa? 21. Jakie

owoce dojrzewaj na wiosn ? 22. Czy jabka i gruszki

dojrzewaj na wiosn? 23. Czy ptaki jedz owoce?24. Na czem rosn porzeczki i agrest, na drzewach, czy

na krzakach? 25. Co si robi z agrestu, porzeczek itd.

?

Lato.

Lato zaczyna si w czerwcu. Dnie teraz s bardzo

dugie, gorco wzmaga si coraz bardziej, zaczynaj si

upay.

Wieczorem kad si zmczony do óka, sen jednak

nie nadchodzi. Zapalam lamp i próbuj czyta; muchy i

komary przeszkadzaj mi cigle. Nie daj mi chwili

spokoju, tn mnie, spaceruj po twaczy bez miosierdzia.

Opdzam si chustk, ale brzczenie owadów i cigawalka z nimi drani mnie niesychanie. Przez otwarte

99

okno wlatuj do pokoju my nocne, zwabione widokiem

wiata, kr si koo lampy, opalaj sobie skrzyda,

wreszcie w pomie padaj i gin w nim, nieszczsne.

Nazajutrz rano jad na wie. Na polach zoci si yto,

pszenica, wieniacy zabieraj si ju do niw. Trawa i

kwiaty na kach ju skoszone, dziewczta roztrzsaj jgrabiami, aby przescha. Such traw nazywamy sianem.

Siano jedz nasze zwierzta domowe.

Mieszkacy wielkich miast, o ile im rodki pozwalajwyjedaj w lecie w góry lub nad morze, gdzie gorconie daje si tak odczuwa. Przyjemnie kpa si w morzu,

gdy, spokojne i nagrzane promieniami soca, zdaje siprzyciga nas ku sobie. Z ciekawoci przygldamy siódkom rybaków, koyszcym si na falach morskich.

W lesie spotykamy teraz zupenie inne kwiaty, nina wiosn. Drzewa owocowe dawno ju okwity, znaczna

cz ich ju pokryta soczystymi owocami ; zamiast trus-

kawek, poziomek, wisien, któremy mieli na wiosn,dojrzewaj teraz maliny, morele, niektóre gatunki jabeki gruszek. W ogrodach warzywnych rosn kalafiory,

fasola, kapusta, marchew i inne warzywa. Deszcze padajteraz rzadko, ogrodnicy maj duo do roboty, bo muszcodziennie podlewa swoje kwiaty i warzywa.

Ludzie, nie mogcy opuszcza miast w lecie, bdto z powodu braku pienidzy, bd z powodu interesów

swoich, zmuszeni s nieraz znosi ogromne upay, które

poród murów miejskich daj si bardzo we znaki. Szcze-

gólniej dzieciom duszno i gorco w miecie; spragnione

wieego powietrza, z radoci udaj si one na prze-

chadzki zamiejskie, aby cho przez kilka godzin módzuy swobody, której im w miecie tak bardzo brakuje.

W skwarny dzie letni z upragnieniem spogldamyna niebo, czy nieuka si na rmem chmury, niosce dobro-

czynny, ochadzajcy deszcz. Na widnokrgu spostrzega-

— 100 —

my czarny pas chmur, które wkrótce zakrywaj soce i

pdz ku nam, gnane wichrem, Jaskóki fruwaj tuz po-

nad ziemi — burza si zblia. Zdaa dochodzi guchyoskot, jakby odlege, coraz goniejsze mruczenie, wiatr

zrywa si coraz czciej, ju dmie z niezwyk potg.Chmury zajy cae niebo. Burza si zaczyna: deszcz

leje strumieniami, byskawice raz po raz rozjaniaj

niebo, grzmoty rozlegaj si wokoo. Nagle straszna

gzygzakowata iskra rozdara chmury i spada gdzie nie-

daleko na ziemi. To piorun! Biada miejscu, w które

uderzy! Jeli tam by czowiek lub zwierz — zabi go

na miejscu, jeli dom — to go w jednej chwili zapali,

jeli drzewo — rozdar je na pó lub roztrzaska . . .

WICZENIE.

1. Co mówimy o gorcu, gdy nam trudno z gorcaoddycha? 2. Jak oddziaywa upa na nasze zdrowie?

3. Dlaczego latem musimy czsto wyciera sobie czoo?4. Kiedy si pocimy? 5. Kiedy powinnimy odpocz?6. Czy dobrze jest zmczy si zabardzo? 7. Jak monanajlepiej odpocz? 8. Czy moemy dobrze sypia, gdy

bardzo gorco? 9. Czy haas na ulicy przeszkadza Panu

spa? 10. Co panu przeszkadza dobrze spa w lecie?

11. W jakiej porze roku bywa najwicej much? 12. Czy

mucha mniejsza od komara? 13. Czy komar bardziej

ksa ni mucha? 14. Co ludzie robi gdy nie mog sy-

pia? 15. Dlaczego autor opowiadania zapala lamp?16. Czy moe spokojnie czyta przy zapalonej lampie?

17. Co mu przeszkadza? 18. Co robi owady? 19. Coodczuwamy, gdy mucha spaceruje po naszej twarzy?

20. Co odczuwamy, gdy dotykamy si koca szpilki ?

21. Czy osoba o której mowa w opowiadaniu, zachowuje

si spokojnie, gdy muchy jej dokuczaj ? 22. Co ta osoba

robi ze swoj chustk? 23. Gdy kury wejd do ogrodu, czy

naley je tam zostawia? 24. Dlaczego wypdzamy je

101

stamtd? 25. Czy mie jest brzczenie much? 26. Akomarów? 27. Jak oddziaywa to brzczenie na paskie

nerwy? 28. Dlaczego latem otwieramy okna? 29. Jakie

owady wlatuj przez okno, zwabione wiatem lampy?

30. Co przyciga te owady? 31. W jakim kierunku one

lec? 32. Co si z nimi dzieje, gdy podlatuj za blizko

pomienia? 33. Jak gin my nocne? 34. Czy autor

opowiadania zasypia nareszcie? 35. Co robi on nazajutrz?

36. Co ronie i kwitnie w lipcu w polach i ogrodach?

37. Z czego robi si mka i chleb? 38. Kiedy n ytoi jczmie? 39. Odzie ronie yto i jczmie? 40. Ja-

kiego s one koloru w lecie? 41. Co ronie na kach?42. Czem kosz traw? 43. Czem n yto? 44. Corobi z traw? 45. Co to jest siano? 46. Dlaczego

rolnik zbiera siano? 47. Co robi bogaci ludzie, abyunikn upau w lecie? 48. Gdie nie tak bardzo odczuwa

si upa? 49. Jakich doznajemy przyjemnoci, mieszkajc

nad brzegiem morza? 50. Czy Pan si kpie podczas

burzy? 51 Czy pobyt nad morzem jest dla wszystkich

zdrowy? 52. Dokd jeszcze przyjemnie jecha w lecie?

53. Co robi ogrodnicy, gdy dugo deszcz nie pada?

54. Czy wszyscy ludzie mog w lecie wyjeda z miasta?

55 Co bywa po dugotrwaych upaach? 56. Jakie soznaki burzy? 57. Czy bywaj burze bez deszczu?

58. Czy powietrze przed burz bywa przyjemne? 59. Czyburza bywa dla czowieka niebezpieczn? 60. Czy Pan

si boi burzy?

Jesie.

Dnie s ju znacznie krótsze, soce nie pali tak,

jak w lecie. Upaów niema, po zachodzie soca bywanawet czasami chodno.

102

Powracamy ju ze wsi do miasta, aby rozpoczznów zwyky, codzienny tryb ycia, poen obowizkówi pracy. Jestemy tak pochonici prac, e nie widzimy

nawet, jak naokoo nas zmienia si natura.

Czasami w niedziel, jedziemy na wie, aby odetchnwieem powietrzem, jak si wszystko zmienio! Nadrzewaci"! niema ju owoców, ziemia pokryta zókymilimi. Mienice si zielone barwy, które nas tak zach-

wycay w lecie, przybray teraz czerwonawy i ótawyodcie, co dodaje im jeszcze wicej uroku. Bo te wkadej porze roku natura ma swoje ponty i czary. Czy

to w zimie, gdy oko spoczywa na biaym nienym ko-

biercu, pokrywajcym ziemi, czy na wiosn, gdy pozimowym nie wszystko znów budzi si do ycia, czy

w lecie — strojnem w gorce i tak rozliczne barwy, czy

wreszcie w jesieni, gdy widok widncej, a jeszcze zdob-

nej w zoto i purpur szaty naszej ziemi, naprowadza

na nas uczucie smutku i tsknoty.

W jesieni obfito wielka wszelkich owoców i innych

podów ziemi. Wieniacy ukoczyli ju niwa, z pól jusprztnite wszystko, kartofle wykopane. W krajach

cieplejszych, gdzie winogrona dojrzewaj, ma teraz

miejsce czas winobrania.

Modzi chopcy i dziewczta id gromadami do

winnic, zbieraj winne grona, piewajc i miejc siochoczo.

Na rynku miejskim peno teraz owoców. Zotawe

i purpurowe winogrona, soczyste gruszki i rumiane

jabka wabi oko przechodnia. Chtka nas bierze na

te smaczne owoce, kupmy je wic, bo teraz pora nnie najodpowiedniejsza. W zimie bd mniej smaczne

i przytem znacznie drosze.

Zblia si listopad. Caa natura zdaje si bypogrona w smutku, pónocny wiatr zrywa ostatnie

106

licie z ogooconych ju drzew. Jaskóki ju odleciay,

pozostae ptaki nie rozweselaj nas ju swoim piewem.Do widzenia, mia jaskóeczko! Wracaj i sprowad namwiosn

!

WICZENIE.

1. Kiedy dnie staj si krótsze? 2. Czy dnie wkocu lata s krótsze ? 3. Kiedy zaczyna dnia przybywa ?

4. Kiedy krawiec musi skróci ubranie? 5. Kiedy je

musi podua ? 6. W. którym miesicu soce najbardziej

przypieka? 7. Dlaczego w poudniowych krajach nie

mona przechadza si w socu? 8. Dlaczego przyjemnie

przechadza si w socu we wrzeniu? 9. Jaka ró-nica midzy temperatur Grenlandyi i Woch? 10. Cowskazuje termometr? 11. Kiedy sprawia nam przyjemnonapicie si wody? 12. Jaka jest rónica midzy zimnema chodem? 13. Kiedy kadziemy ciepe ubranie, kiedy

lejsze? 14. Gdy gorco, czem moemy si ochodzi?15. Co wskazuje pocztek dnia, co jego koniec? 16.

Czy pozostajemy na dworze, gdy deszcz pada? 17. Októrej godzinie powraca si z teatru? 18. Czy podczas

Upaów pozostaje Pan w miecie? 19. Kiedy powracaPan do miasta? 20. Dlaczego szkoy bywaj w lecie

zamknite? 21. Kiedy uczniowie maj wakacye? 22. CzyPan rano pija zwykle kaw? 23. Jaka jest moja zwykapraca? 24. Czy podróujc moemy pdzi zwyky tryb

ycia? 25. O której godzinie Pan zwykle jada obiad?

26. Czem si zajmujemy w cigu dnia? 27. Czy Panjest zbyt zajty, aby módz codziennie bra lekcye? 28.

Czy Pan ma czas pisywa duo wicze? 29. W co sizamienia nieg pod wpywem ciepa? 30. Czy podczas

czterech pór roku natura zmienia swój wygld? 31. Wktórym miesicu daj si zauway najwiksze zmiany wnaturze? 32. Czy czowiek w cigu swego ycia zmienia

si cigle, czy te pozostaje bez zmiany? 33. W jakiej

porze roku drzewa trac licie? 34. W jakiej porze roku

104

drzewa maj pczki i kwiaty? 35. Kiedy s pokryte

zielonymi limi? 36. Kiedy licie przybieraj czerwonawy

i ótawy odcie? 37. Niech Pan opowie, jak wygldajdrzewa podczas wszystkich czterech pór roku. 38. Niech

Pan nazwie owoce, które dojrzewaj na wiosn, owoce,

które dojrzewaj w lecie i owoce, które dojrzewaj na

jesieni. 39. Dlaczego póno w jesieni niema ju owocówna drzewach? 40. Czem pokryta jest ziemia pod drzewami

wr jesieni? 41. Jaka jest rónica midzy bkitem nieba

i morza? 42. Czy barwy ró bywaj róne? 43. Cojest najadniejszego w kadej porze roku? 44. Dlaczego

w jesieni taka obfito owoców i innych podów ziemi?

45. Czy w Szwecyi duo winogron? 46. Kiedy koczsi niwa? 47. Jakich owoców najwicej w Paskimkraju? 48. Co robi z winogron gdy dojrzej? 49.

Jak si nazywa czas zbierania winogron? 50. Co robichopcy i dziewczta, o których mowa w opowiadaniu,

aeby wyrazi rado? 51. Gdzie sprzedaj owoce? 52.

Czy bierze nas chtka na apetyczne owoce? 53. Czy

dojrzae gruszki s soczyste? 54. Dlaczego owoce wjesieni s najlepsze?

Wypisy.

Powicenie.

ebrak prosi o jamun, gdy za spotyka goodmowa, raz jeszcze prob powtarza, nadmieniajc

przytem e na skutek odmowy, bdzie chyba zmuszonyuciec si do rodka, którego jeszcze nigdy nie stosowa.

Zaciekawiony przechodzie zapytuje, co te zamierza

uczyni. „Chyba pójd pracowa", odpowiada, miejcsi, wóczga i idzie dalsz drog.

Naiwne pytanie.

Mama gniewa si na ma Ani i za kar stawia

j do kta. „Wstyd si, Aniu", mówi Mama, „wstydsi". Dziewczynka odwróciwszy si twarzyczk ku cianie,

milczy przez par minut, wkrótce jednak zwraca si ku

mamie z zapytaniem: „Mamusiu, czy ju si dosynawstydziam ?"

Niedomylny.

Pewien niewidomy czowiek szed ulic pónowieczorem; w jednej rce trzyma dzban z mlekiem, wdrugiej niós zapalon latarni. Spotyka go przechodzie

i schwyciwszy go za rk, woa: „Jaki ty nierozsdny!

Co ci pomoe latarnia, któr niesiesz, gdy i tak nie

moesz odróni dnia od nocy". — Na to lepiec, miejc

108

si, odpowiada: „Latarni nios nie dla siebie, ale

dlatego, aby jaki nieuwany i roztrzepany czowiek, jak

ty naprzykad, nie wpad na mnie i nie rozbi megodzbanka z mlekiem".

Omyli si.

Pewnego dnia przyszed do kliniki szpitalnej pewien

czowiek, uskarajc si na róne dolegliwoci. W tym

wanie czasie profesor mia wykad o zym wpywie,jaki siedzcy tryb ycia wywiera na zdrowie, oznajmi

te, e w danym wypadku powysze przyczyny spowo-

doway chorob pacjenta. Przekonany, e czowiek ówza mao ma ruchu i skutkiem tego choruje, zwraca sido pacjenta z zapytaniem: »Prawdopodobnie zajcie Pa-

na wymagi siedzcego trybu ycia ?« — »0, nie, Panie

profesorze«, odpowiada zapytany, > przeciwnie, jestem

bowiem listonoszem.«

Lew i Mysz.

Lew spa. Maleka myszka przebiega po jego ciele

Lew zbudzi si i schwyci myszk. »Pu mnie<, zaczabaga schwytana, jeli mnie uwolnisz, potrafi Ci si

odwdziczy«. Lew si rozemia i puci myszk. Wkrót-

ce potem myliwi schwytali lwa w sieci; mimo wysikównie móg si biedak z nich wydosta. Usyszawszy ryk

lwa, mysz przybiega do niego, przegryza pety i rzeka:

»Czy pamitasz, jak miae si z mojej obietnicy? Masz

teraz dowód, e i mysz moe na co przyda si.«

Tygrys i Bawoy.

Omioletni chopiec pas w lesie stado bawoów.Wtem z gszczów wyskoczy tygrys i rzuci si na

chopca. Na rozpaczliwe krzyki pastuszka zbiegy si

109

bawoy i jeden z nich rzuci si na tygrysa. Drapienik,

porzuciwszy sw zdobycz, musia myle o wasnejobronie. Schwyci on bawou za nog, bawó jednak

uderzy go tak silnie rogami, e tygrys musia ratowasi ucieczk. Obok malca sta tymczasem inny bawói zasania gb przed napaci. Chopiec, aczkolwiek

ciko raniony, wyleczy si wkrótce i pas w dalszym

cigu swoje wierne stado.

Dobra Rada.

Mody panicz pdzi, co ko wyskoczy i pyta po

drodze wieniaka, którego spotyka: »Czy do miasta

jeszcze daleko ?« Wieniak spojrza na koa bryczki i

odrzek: »Jeeli, Panie, wolniej bdziecie jechali, to

przed noc do miasta zajedziecie.« Panicz rozgniewa

si na wieniaka i kaza wonicy popdza konie. Za-

ledwie ujechali kilka wiorst, przednie koo bryczki spado,

a o pka. Na szczcie kunia bya niedaleko, z trudem

docignli bryczk do kowala i zaczli j naprawia.

Dopiero nazajutrz wieczorem dojecha panicz do miasta.

Gwód.Pewien kupiec, zaatwiwszy pomylnie swoje interesy

jia jarmarku i sprzedawszy wszystkie swoje towary, na-

peni swoj sakiewk zotem i srebrem i postanowinatychmiast uda si w powrotn drog, aby przed

noc by ju w domu. W poudnie przyby on dojakiego miasteczka. Gdy ju wyrusza w dalsz drog,chopiec stajenny, który mu przyprowadzi konia, rzek:

»Panie, na tylnej lewej nodze konia brak gwodzia wpodkowie.« »A niech tam», odpowiedzia kupiec,«piesz

si bardzo, a jeszcze mi tylko sze godzin drogi pozo-

— 110 -

stao.« Po upywie trzech gadzin zajecha kupiec do

drugiego zajazdu, aby popa konia. Posugacz go

pyta: »Panie, czy mam konia zaprowadzi do kcwala?

Na tylnej lewej nodze ko nie ma podkowy.« — »Wszy-

stko jedno, przez trzy godziny ko moe si obej bez

podkowy, za trzy godziny bd ju w domu. Zreszt

piesz si bardzo.

«

Kupiec pojecha dalej, — wkrótce ko zacz kule.

Kula, kula zacz si potyka. Potkn si raz, drugi,

wtem pad i zama sobie nog. Kupiec zostawi konia

na drodze, odwiza skrzyni, wzi j na plecy i pieszo

poszed do domu. Dopiero póno w nocy dowlók si

do domu.

„Panowie, nie wszyscy odrazu, prosz!"

Pewien szynkarz mia oswojon papug. Gdy inte-

resy szynku szy pomylnie, gdy przy bufecie toczyli si

gocie i dali aby im jaknajprdzej podawano jedzenie

i wródk, papuga cieszya si zarówno, jak i jej waci-ciel. Klatka jej wisiaa nad bufetem,, papuga z cieka-

woci przygldaa si wszystkiemu, co si dziao nao-

koo. Znaa ona ju dobrze wszystkich staych goci,

wiedziaa, e niektórzy z nich, uderzajc pici w stó,

woaj : »Prdzej !« — A szynkarz odpowiada im utar-

tym frazesem: »Panowie, nie wszyscy odrazu! Prosz

po kolei !«

Papuga wkrótce nauczya si tych wyrazów na

pami i gdy tylko zaczyna si haas, woaa, uprze-

dzajc jeszcze szynkarza: > Panowie, nie wszyscy odrazu!

Prosz po kolei !«

Pewnego dnia papuga znika. Ucieka z klatki, aby

uy troch swobody, pospacerowa po polach i roz-

postrze skrzyda. Barwne i jaskrawe upierzenie pa-

puki natychmiast zwrócio uwag innych ptaków. Wróble

111

zaczy wiergota midzy sob, ziby z wielkiem wzbur-

zeniem rozprawiay o nadzwyczajnem stworzeniu, a stary

kruk, który przechodzi wanie obok w swoim czarnym

fraku, z pogard odwróci si od papugi. Siadszy na

wierzchoku wysokiego wizu, ogasza nowin swoimbraciom krukom.

Szynkarz tymczasem zauway zniknicie papugi i

uda si na jej poszukiwanie. Przyszed on na kw sam por: biedn papug ze wszech stron otoczyy

kruki, ona za, rozpostarszy skrzyda, nie próbowaanawet broni si przed krukami, które j dziobay nie-

miosiernie; woaa tylko z caych si: »Panowie, nie

wszyscy odrazu! Prosz po kolei !«

Zasuona odprawa.

Pewien pan, siedzc przy stole w restaurcyi, pisalist. Zauwaywszy, e ssiad jego co chwila zagldamu do listu, nie zrobi mu adnej uwagi, ale piszcw dalszym cigu, pomieci nastpujcy ustp: Zmu-szony jestem zakoczy swój list, gdy siedzcy obokmnie natrt jest tak le wychowany, e cigle zagldado mego listu.

Obraony.

Micha, jak to wogóle dzieci, nie lubi si my.Pewnego razu postanowi wymy kota. Biedne stwo-rzenie, miauczc aonie, starao wymkn si z rkchopca. Mama, spostrzegszy te figle, rozgniewaa sina Michasia : »Jak ci nie wstyd tak mczy Mruczusia

:

czy nie wiesz, e kotów si nie myje?«Wówczas chopiec obraony odpowiedzia: »Mnie to

kaesz my si codziennie, czy ja jestem gorszy od kota ?«

— 112 —

Praktyczny rodek.

Pewien bogaty skpiec wpad na nastpujcy pomys

:

apa muchy i wpuszcza je pod pokryw do cukier-

nicy. Gdy go pytano, dlaczego to robi, odpowiedzia,

e tym sposobem chce si przekona, czy suca jego nie

kradnie cukru.

Na zodzieju czapka gore.

Wydawca pewnej gazety, kupiwszy wiksz ilomiakiego cukru, znalaz w nim domieszk biaego pias-

ku. Pomieci wic w swojej gazecie nastpujcwzmiank: »W cukrze, który kupiem u jednego z tutej-

szych kupców, znalazem pó funta piasku. O ile wprzecigu 24 godzin kupiec, który mnie oszuka, nie

przyle mi 7 funtów czystego cukru, ogosz jego

nazwisko.« Wkrótce po ogoszeniu tej wzmianki pomys-

owy wydawca otrzyma od piciu miejscowych kupcówpo 7 funtów cukru.

Wyzyskana okoliczno.

Pewien student, siedzc w restauracyi, chwali siprzez cay wieczór przed swymi kolegami, e potrafi

wykona najrozmaitsze rzeczy. Jeden ze suchaczów,

zniecierpliwiony jego przechwakami, zwraca si do stu-

denta, mówic: »Syszaem, e Pan umie tak wiele

rzeczy, niech e mi Pan wskae co, czego Pan nie umie,

a gotów jestem zaoy si, e potrafi to zrobi.

»Z przyjemnoci«, odpowiada student, »nie mog,naprzykad, zapaci rachunku w restauracyi i rad jestem,

e Pan to moe uskuteczni.« —Ogólny miech towarzyszy sowom pomysowego

studenta, któremu tak zrcznie si udao nie zapaci

rachunku.

— 113 —

Bardzo uprzejmy.

Pewien pan wszed do mieszkania kupca, do któ-

rego mia list polecajcy. W przedpokoju zastaje gos-

podarza, bijcego psa. Nie przerywajc swej czynnoci,

zwraca si on do wchodzcego z zapytaniem, czego sobie

yczy. »Czy mógbym si widzie z panem A.? Mamdo niego list polecajcy«, mówi przybyy. — >>Ja jestem

A., niech Pan zaczeka chwil, zaraz skocz z jednym

i zajm si Panem.

«

Arabska bajka.

Na ce pasa si koza, przywizana za pomocdugiego sznura do supa stojcego na samym rodkupastwiska.

Koza wyobrazia sobie, e trawa rosnca opodal, jest

o wiele soczystsza i smaczniejsza, ni ta co si w pobliu

supa znajduje;posza ona wic szczypa t, lepsz

jakoby traw, tak daleko, jak na to dugo sznura

pozwalaa. W miar tego, jak rzekom traw spasaa,

obwija si sznur wokoo supa, zmuszajc koz stop-

niowo do powrotu. Có si okazao? Szczypic trawobwodu, zdeptaa ona t co bya pod jej nogami i

niemal cae swe pastwisko w ten sposób zepsua.

Ztd nauka, e blizkim szczciem pogardza nie

naley, gdy dalekie szczcie jest o tyle niepewne o ile

pontne.

Dowcipna odpowied.

Ksi Radziwi „Panie Kochanku" syn z dowcipu.

Zdarzyo si e goci u niego król. Podczas wieczerzy,

najjaniejszy pan zwróci si do ksicia i rzek : „Mówionomi, moci ksi, e masz w swej jadalnej sali dwanacieapostoów ze szczerego zota wylanych, owó ja si

Polska ksika S

— 114 —tylko jedenastu doliczy mog. Gdzie si zosta dwu-

nasty ?"

— Dwunasty, odrzek ksi, poszed na spotkanie

Waszej Królewskiej Moci.I tak rzeczywicie byo, gdy bowiem na przyjcie

króla gotówki w skarbcu Radziwia zabrako, kaza on

dwunastego apostoa u ydów zastawi.

Nieznajomo Jzyków.

Nieznajomo jzyków zabawne czasem skutki za

sob pociga. Alexander Dumas opowiada, e raz, wswej podróy do Rossyi, grzybów w restauracyi zada.Dumas nie mówi po rossyjsku a gospodarz nie rozumia

po francusku. Ruszy wic Dumas dowcipem i narysowana kawaku papieru rzecz której pragn. Gospodarz

wskaza na niebo i j palcami, jak móg najplastycziej

deszcz naladowa.„Tak, tak, rzecze Dumas, daj mi tego co po deszczu

wyrasta!"

Gospodarz znik i wkrótce potem powróci, trzymajc

w rku otwarty parasol.

Przesada.

Spotkali si w pocigu dwaj handlowi podróujcy.

Obaj sprzedawali kasy ogniotrwae: „Nasze kasy rzecze

jeden z nich s nieporównane. Niedawno jedn z nich

wypróbowano . W tym celu zamknito w niej papiery

i postawiono j na dwa dni w ogie. — Papiery, po

otwarciu kasy, okazay si zupenie nieuszkodzone.

— Dowodzi to, odrzek drugi, e wasze kasy snieze ; tern nie mniej nie mog si one z naszemi

porówna. Do jednej z tych ostatnich zamknito koguta,

115

poczem j w przecigu dwóch tygodni w piekielnym

ogniu trzymano.

— Kogut zapewne by dobrze usmarzony po uko-czeniu tej próby?

— Usmarzony? bynajmniej: znaleziono go skost-

niaego od chodu.

Murad.

Dziao si to w Bagdadzie za czasów kalifa Harun-

Al-Raszyda.

y wówczas w tym miecie bogaty kupiec Selim

z ca sw rodzin. Karawany jego dostawiay dodalekich krajów, nad brzeg morza, towary odprawiane

z Mezopotamii, a powracay objuczone towarami po-

chodzcemi z zamorskich krajów. Dom Selima zasugiwana miano paacu. Na zewntrz by to gmach okazay li

tylko swoim obszarem, wiadomo bowiem, e na wschodzie

domy nie przedstawiaj od ulicy nic prócz goej ciany,

bez drzwi i okien; fasada domu jest zawsze kuogrodowi zwrócona. To te od strony ogrodu widziaerzebione w maurytaskim stylu kolumny i ciany,

kruganki o rónokolorowych marmurowych filarach,

sklepione przedpokoje, po rodku których biy wodotryski.

Dalej za, w samym domu, byy szeregi sal i pokojówobitych jedwabiem i wysanych dywanami. Peno tambyo piknych a cennych sprztów: obok broni ozdobnej

w jaszczur i drogie kamienie, wisiay i leay naczynia

zote, srebrne i malachitowe, sioda safjanowe, wyszywanerónobarwnym jedwabiem i rzdy bogate o zotychstrzemionach i trenzlach. Gdyby si za do skarbca

Selima dosta, ujrzaby 'tam wielkie skrzynie z cedrowegodrzewa, mocno w srebro okute, pene pere, drogich

kamieni { cechinów. Nie sta- nam miejsca na opisanie

ogrodu Selima, kdy wród palm niebotycznych, kaktusów

— 116 —»

stuletnich, ró synnych na ca Mezopotami i tysica

innych rolin ozdobowych lub owocodajnych, sowiki

nocami swe trele roztaczay.

Naprzeciwko domu bogatego kupca, staa maa,ndzna chaupa. W niej mieszka ubogi tkacz Murad,obarczony liczn rodzin.

Murad cik prac na chleb powszedni zarabia

Tka on pótna ze lnu i z konopi, tka on pótna na

cauny dla opuszczajcych ten paczu padó starców ; tka

on batyst dla bogatych i szare gróbe pótno dla ubogich,

a mimo to wszystko, ledwo koce sprowadza.

Sprzedawa Murad, midzy innemi, swój towar i

w domu Selima, co mu dawao mono oglda bo-

gactwa, w które ssiad jego opywa.

Pewnego wieczora, siedzc na swym paskim dachu

i rozmawiajc z on swoj Emin, rzek: ,,Nie rozumiem

doprawdy, dlaczego Ach tak zrzdzi, e Selim, prawie

bez pracy, ogromne w swem skarbcu nagromadza

bogactwa, gdy my, pracujc tak ciko, grosza odoynie moemy.

"

— Niema na wiecie sprawiedliwoci, rzeka Amina.

— Nie blunij kobieto! bój si gniewu Aacha! Jego

myli i zamiary s dla nas niezrozumiae, ale o sprawiedli-

woci Jego wtpi nie naley. Ten, co w dostatkach

opywa zawdzicza to, albo wasnym zasugom, albo

zasugom, które mu si w spadku dostay. Nieraz si

nad tern zastanawiaem, i doszedem do tego przekona-

nia, e, gdy mi z cudzych zasug korzysta nie dano,

dla zaskarbienia aski Aacha, wasnych mi zasug przy-

sporzy naley. W tym celu, wybrabym si chtnie do

Mki, gdybym wiedzia e ty, w domu, sobie beemnie

rad da potrafisz.

O to si nie troszcz Muradzie! Id do grobu

Proroka, spe obowizek dobrego muzumanina; CO do

— 117 —mnie, ja sobie tu z pomoc Keryma, który ju podrasta

i uytecznym by moe, doskonale dam rad.

I tak poszed Murad w dalek drog; poszed

piechot boso i podpierajc si skatym kijem, nie wzi-

wszy ze sob na zmian ani ubrania, ani bielizny, ani

obuwia: torb przepasa przez plecy i to by cay jego

pakunek. Do torby tej kad chleb po drodze wyebrany.

Po kilkotygodniowej wdrówce, trafi nareszcie Mu-rad na szeroki szlak z Jerozolimy do Mki wiodcy.

Ujrza on tam liczne gromady pielgrzymów do witegomiasta zdajcych. Murad nie przymkn do adnej z

tych pobonych grup, pragn pozosta sam, by módzlepiej swe myli na mdroci i miosierdziu Boga sku-

pia.

Na drugi dzie, pod wieczór, dano mu byo gród

Proroka z wyniosoci ujrze. Pikne to byo wido-

wisko przy blasku zachodzcego soca. Mka zdawaasi owiecon jabky un poaru. Biae zwykle

minarety, kopuy i ciany domów przybray barwarzcego wgla. Wszyscy pielgrzymi w tern miejscu-

jli odmawia modlitwy i piewa psalmy, poczem pod

wpywem, e tak powiem paroksyzmu niecierpliwoci, wi-

dokiem witego grodu wywoanego, pucili si w dalsz

drog.Murad nie pody za nimi. Czujc si bardzo zm-

czonym, postanowi noc gdzie w pobliu spdzi.Poszuka on wic i znalaz kcik dla spania: bya to nie-

wielka i niezbyt .gboka grota na uboczu od drogi po-

oona, w której si we dnie szakale i nietoperze schra-

niay.

Burze i nawalne deszcze s rzadkie w tym kraju,

za to s one nacechowane niezwyk groz. Owó,podczas gdy Murad w swej grocie snu sodkiego uywa,zerwaa si straszliwa burza. Deszcz la jak z cebra, a

byskawice raz po raz cay krajobraz owiecay, tak e

118

si grzmoty prawie bez przerwy wokoo rozlegay. Wtemprzy chwilowym wietle byskawicy ujrza nasz pielgrzym

nieopodal przedmiot nadzwyczajnie byszczcy i odszu-

kawszy go, przekona si e to by kamie przezroczysty,

biay i jakby oszlifowany.

Zdao mu si z pocztku e to jest kryszta, nie-

bawem jednak doszed do wniosku e musi to chyba byco innego, gdy kryszta wiata tak rzsicie i tak jaskrawo

odbija nie jest w stanie. Widzia Murad ogromne bry-

lanty poyskujce na turba lie wielkiego kalifa, ale adenz nich nie móg si rozmiarami swemi z kamieniem,

któren on w tej chwili w rku trzyma, porówna. Wt-pi wic Murad by to by brylant. Nareszcie schowaon rzekomy kamie w fady swego turbana, mówic sam

do siebie: „Przyszo zagadk t rozwie, tymczasem,

zamiast ama sobie nad ni niepotrzebnie gow, spró-

buj zasn na nowo".

Wróciwszy do Bagdadu, wyj Murad z turbana

znaleziony w grocie kamie i zaniós go do zotnika.

— Powiedz mi, zapyta, czy przedmiot ten ma jakwarto.

Zotnik obejrza i zway rzekomy kamie, poczeni

odpowiedzia:— Jest to brylant.

— Brylant?

— Bez wtpienia!

Taki jak te co na turbanie kalifa poyskuj ?

( ) wiele wikszy, czystszy i cenniejszy.

Wszak s to kamienie niezmiernie drogie?

To te dziwi mnie, e podobny kamie, a nawet

najpikniejszy jaki w yciu widziaem, w twoim posia-

daniu si znajduje.

Murad opowiedzia gdzie i jak ten kamie znalaz.

,,Snad, doda, wynagrodzi mnie Aach za to, e grób

Proroka odwiedziem.

119

Zotnik sucha go z niedowierzaniem.

— Co, zapyta, zamylasz z tym brylantem zrobi?

— Chc go sprzeda.

— Komu?— Tobie chciaem go ofiarowa.

— Ja go w adnym wypadku nie kupi. Najprzód,

nie jestem do bogaty, aeby ten kamie za waciwcen naby. — Niema zrest w wiecie bogacza mog-cego jego rzeczywist cen zapaci. — Ale nawet gdybymi ten brylant za bezcen sprzeda, nie wiedziabym co

z nim pocz.— Mógby go kalifowi za drosz cen sprzeda.

Wszak jeste jego zotnikiem i masz do niego dostp.

— Gdyby nie to, e ten kamie przed laty z jego

skarbca skradziono

Murad zblad usyszawszy te sowa:

— Czy jeste pewien tego? Wszak opo-

wiedziaem ci gdzie, kiedy i jak ten kamie znalazem.

— A moesz li dowie e prawd mówisz? Wszakci na sowo nikt nie powierzy, a wiadków przecie nie

masz. Co do mnie, przypominam ci, e przed laty trzy-

dziestu najwikszy i najpikniejszy brylant ze skarbca

Harun-Al-Raszyda ukradziono. Czterech stróów wówczas

z tego powodu powieszono, a i sam skarbi mierci by

nie uszed gdyby zawczasu, w przebraniu imama, kraj nie

by opuci.

— Przypominam sobie te dzieje. Ale gdzie dowód ebrylant któren ci pokazuj, jest wanie ten, co przed laty

ukradziono ?

— Wszak wiadomo kademu, e najpikniejsze bry-

lanty w skarbcu kalifów si znajduj; ztd wniosek nad-

zwyczaj prosty, e gdy kto, poza skarbcem tym, brylant

niezwykej wartoci zobaczy, to mimowoli pomyli, e-takowy ze skarbca kalifa pochodzi.

— 120 —

Murad zamyli si gboko i, po dugim milczeniu,

rzek

:

— Niema rady. Musz si postara o to, by mnie

kalif przed obliczem swoim stan pozwoli. Ja mu ca,tyczc si tego kamienia historj opowiem, a sam bry-

lant u nóg jego zo. Co potem z tego wszystkiego

wyniknie, zobaczymy. Aach jest wielki!

Do kalifa nie atwo byo si dosta.

Naleao prosi o posuchanie przez porednictwo

naczelnika ewnuchów. Ten ostatni by urzdnik dumnyi niedbay. Gdy mu biedny tkacz swe yczenie przy-

oy, rzek do niego: „Dobrze, dobrze! Nie nud mnie

swemi opowiadaniami o kamieniach i o tern co zotnik

o tern wszystkim myli: Id z Bogiem, ja za, przy

sposobnoci, kalifa poprosz, by ci przed swem obliczem

stan pozwoli.

Mino dni kilka, a z paacu kalifa odpowiedzi adnejnie byo. Poszed wic Murad po raz drugi do naczelnika

ewnuchów. Ten by w zym humorze. — Aha! rzek do

Murada, ty jeste bezczelny czowiek: ukrade brylant

ze skarbca najjaniejszego pana i teraz zamierzasz go kali-

fowi sprzeda! "

— Powiedzmy nawiasem, e wie o znalezionym

przez Murada brylancie ju krya w Bagdadzie. —— Wielmony Panie! odpar Murad, nie bd nie-

sprawiedliwym wzgldem wiernego sugi kalifa. Ja brylant

ten znalazem i zamierzam go nie sprzeda kalifowi, lec/

ofiarowa.

— Ofiarowa to co do niego naley!

Sowem wszcza si sprzeczka, z której wynika kótnia,

i skoczyo si tern e naczelnik ewnuchów Murada

schwyci i do wizienia wtrci rozkaza. Co potem

rzekomy urzdnik sutanowi opowiedzia — niewiadomo,

do e naznaczono sdziego, któremu ca t sprawy

wyjani polecono.

121

Znaleli si ludzie — tego mona byo si spodziewa— którzy w brylancie Murada skradziony jakoby brylant

poznali. Zaprzecza temu energicznie nieszczsny Murad

i broni si jak móg od faszywych wiadków, ale go

nikt sucha nie chcia. Co jest w stanie zrobi czowiek

ubogi, okuty w kajdany i za którego si nikt nie ujmuje!

Sdzia pragn t spraw czemprdzej zakoczy,

zaleao mu wic na tern by si Murad bezzwocznie

przyzna. Ten rezultat móg tylko za pomoc tortury

osign. Naznaczono wic dzie, w którym oprawca

Murada mia wzi na mki.

Wili tego dnia, kalif mia szczególny sen. nio musi e najukochasze dziecko jego leao na dnie ciemnej

przepaci i e zewszd si zlatyway drapiene ptaki, by

je rozszarpa. Dzieci strasznej mierci nie unikoby,

gdyby ojciec jego zawczasu nie nadjecha i,

zbliajcego si do dziecicia jastrzbia, celnym strzaem

nie zabi. Ten szczliwy wystrza uczyni to, e wszy-

stkie inne ptaki kdy daleko odleciay.

Przebudziwszy si, kaza kalif zawoa uczonego ima-

ma Sulejmana: „Ty biegy w tómaczeniu snów", rzek

do niego sutan, ,,wytómacz e mi co mój sen oznacza"

i sen swój imamowi opowiedzia.

Suga Boy nie zawaha si ani chwili: „Sen twój

rzek, o Najjaniejszy Panie, znaczy, e jeden z twych

wiernych poddanych niesusznie zosta wtrcony do wizie-

nia, kdy go mczy i ycia pozbawi zamierzaj. Aach,jednak, zbrodni tej dopuci nie chcc, przestrzeg ci wenie, aby niewinn ofiar okruciestwa twych suguratowa, a niedbaych i bezwzgldnych urzdników uka-

ra. Kalif rozkaza natychmiast ledztwo zrobi i, dowie-

dziawszy si, e biednego Murada za mnieman acz by-

najmniej niedowiedzion kradzie do wizienia wtrcono,kaza go natychmiast przyprowadzi.

— 122 —

Murad stanwszy nareszcie przed obliczem kalifa,

ca rzecz od pocztku do koca opowiedzia.

„Gdzie jest ów brylant?'' zapyta Harun-Al-Raszyd.

— Jest on chwilowo w skarbnicy sdu, Najjaniejszy

Panie, gdzie do zakoczenia spraw wszystkie materjalne

dowody przechowuj si.

— Pokacie mi go natychmiast.

Przyniesiono brylant; sutan go obejrza i rzek:

— Skradziony brylant doskonale pamitam: by on

o wiele mniejszy od tego i woda jego nie bya tak

czysta. Wnosz ztd, e si w moim pastwie sprawiedli-

wo bardzo niesumiennie wymierza. Naduycia po-

dobne do tego, o którem si dzi dowiaduj, woaj o

pomst do nieba i moim jest obowizkiem im tampooy."

To rzekszy, kaza kalif stra zawoa, naczelnika

ewnuchów i sdziego do wizienia wtrci i w dyby uku.Murada za mianowa swym ministrem sprawiedliwoci

i pierwszym zausznikiem.

A co si z brylantem stao ? — Brylant z rozkazu

kalifa zdobi turban Murada i by oznak jego godnoci.

May Stach i Wielki Stach.

(wedug Andersena).

W pewnej wiosce mieszkali dwaj Stachowie. Jeden

z nich mia cztery konie, a drugi mia tylko jednego

konia; dlatego pierwszego nazwano Wielkim Stachem

a drugiego Maym Stachem.

May Stach poycza swego konia Wielkiemu Stacho-

wi dla orki, orano bowiem w tej okolicy piciu komi.W niedziel zato May Stach ora swoje wasne pole

komi Wielkiego Stacha, do których swojego wasnego

123

konika przyprzga. Zdawao mu si wtedy, e wszystkie

picioro koni do niego nale i mawia do nich poklas-

kujc batogiem: „Wiu dalej moje koniki!"

Syszc to, Wielki Stach si gniewa i przestrzega

Maego Stacha, e jeli tak z komi rozmawia bdzie,

to on jedynego konia maego Stacha zabije, a swoje

wasne konie zabierze.

May Stach obieca si do woli Wielkiego Stacha

zastosowa, zapomnia jednak wkrótce o swej obietnicy

i, widzc zdajcych do kocioa przechodniów, wy-

krzykn znowu: „Wiu he, moje koniki!" Cieszya gomyl e przechodnie go mieli za waciciela caegozaprzgu.

Wtedy Wielki Stach, bardzo rozgniewany, porwaciki dyszel i' godzc konia Maego Stacha w samskro, zabi go na miejscu.

Rozpaka si mocno May Stach. Potem zdj skórze swego konia i wyruszy z ni do miasta, by j tam

sprzeda.

Do miasta byo daleko i may Stach aczu w poowiedrogi wielkie zmczenie. Byo to w lesie, w pobliu

chaty leniczego. Zastuka on wic do drzwi tej chaty.

„Kto tam?" zapyta gos kobiecy.'

— Ja^ may Stach. Id do. miasta, jestem zmczonyi godny, prosz o gocinno.

— Id z Bogiem! nie mog ci otworzy: ma nie

ma w domu, a w jego nieobecnoci obcych ludzi mnie

wpuszcza do domu nie wolno.

To mówic zamkna gospodyni drzwi na zasówki May Stach by zmuszony na dworze nocowa.

Naprzeciw chaty sta stóg siana. May Stach wlazna ów stóg i j si na nim do snu ukada. To czynicspostrzeg, e ze stogu wszystko co si w chacie dziaowida byo. I có zobaczy? — Stó sucie nakryty i staana nim doskonaa piecze cielca, miska z kartoflami i

— 124 —druga miska z pyszn legomin /. ryu. Sta) take na

stole trzy omszone butelki wina. Przy stole siedziaa

gospodyni w towarzystwie organisty.

Wiedzia May Stach e leniczy by bardzo zacny

czowiek, jedno mu tylko mona byo zarzuci: nienawi,

któr ku organistom paa. Na widok organisty leniczy

wpada w furj i by zdolny do zabójstwa. O tern na-

turalnie wiedziaa jego ona i tern si te tómaczy, eorganist tylko w nieobecnoci ma przyjmowaa.

Tymczasem May Stach nie móg zasn: przesz-

kadza mu w tern widok soczystej pieczeni i omszomychbutelek. Bardzo mu si chciao jednego i drugiego skosz-

towa.Gdy nad tern rozmyla, usysza nagle ttt konia.

By to leniczy powracajcy do domu. Leniczy zbliysi szybkim kusem, zsiad z konia i spojrzawszy wy-

padkiem na stóg, ujrza lecego na nim Maego Stacha.

„Kto tam?" zapyta.

— Ja, may Stach.

— Dlaczego nie idziesz do chaty?

— Pani w twej nieobecnoci nie chciaa mnie przyj— Zae teraz ze stogu i id za mn ; nie wtpi

e znajdziemy czem si posili.

W tej chwili ujrza Stach jak gospodyni piecze,

jarzyny i legomin do pieca zasuwaa, wino za do szafy

chowaa. Potem, otwierajc wielk a pust skrzyni

poprosia organist, by si w niej ulokowa, aby mowiniemiy widok swej osoby oszczdzi. To uczyniwszy,

otworzya drzwi mowi i gociowi.

„Jestemy godni gosposio!" rzek m, „daj nam

je co Bóg posa."Gosposia zakrztna si i postawia na stó misk

z owsian kasz i bochenek czerstwego chleba.

May Stach usiad przy stole, pooywszy pod stó

worek w którym bya zawarta skóra, któr sprzeda

— 125 —

zamierza. Owsiana kasza nie wydaa mu si zbyt smaczni marzy on o cielcej pieczeni, o kartoflach i o legominie

z ryu. Wtem niechccy czy te umylnie przycisnnog lec pod stoem skór, która wskutek tego za-

skrzypiaa.

— Co tam skrzypi? zapyta gospodarz,

— To nic, to mój czarodziej.

— Jaki czarodziej?

— Ten z którym si nigdy nie rozstaj: on tu leyw worku pod stoem.

— I có powiada twój czarodziej?

— Radzi mnie bym kaszy nie jad;powiada e nacza-

rowa do pieca doskona piecze cielc oraz wymie-nit legomin z ryu.

— Pójd gosposio zobacz czy znajdziesz w piecu to

o czem mówi czarodziej.

— Gosposia znalaza, jak si tego spodziewanaleao, i piecze i legomin, wjc podaa je acz nie-

chtnie do stou.

Stach po chwili znowu na sw skór nastpi.

Co tam znowu powiada twój czarodziej?

— Mówi e wod pi niezdrowo, e naley pi stare

wino wgierskie i e dbajc o nasze zdrowie, naczarowatrzy butelki tokaju do szafy.

Takim sposobem i wino na stole stano. Rozwese-

lony leniczy zapyta swego gocia czy czarodziej jego

i djaba wywoa potrafi.

— Rozumie si, odpowiedzia May Stach, jeli chcesz

to go zaraz o to poprosz.

To mówic nastpi na skór, która zazgrzytaa jak

zwykle, potem co do niej szepn, potem posuchachwileczk i, nareszcie rzek, zwracajc si do leniczego:

— Jeli chcesz djaba zobaczy, to otwórz t wielkskrzyni: on ju tam ley. Tylko nie przestrasz si, bo to

— 126 -

djabe najgorszego gatunku i jak kropla wody do orga-

nisty podobny.

— Nic nie szkodzi. Pomó mnie wieko przytrzymaaby nie móg wyskoczy.

„Hu!" krzykn leniczy ze strachu widzc djaba,

którego w kadym innym wypadku, za organist

by przyj; e jednak by pod wpywem wina, mingo tym razem paroxyzm gniewu.

Zwracajc si do Stacha rzek:-* Sprzedaj mi swego czarodzieja; dam ci za cay

korzec pienidzy.

— Z czubem?— Z czubem.— Niestrychowany ?

— Niestrychowany.

— I taczk, bym móg te pienidze do domu od-

stawi ?

— I taczk ci dam, ale z warunkiem ze te skrzyni

zabierzesz: boj si by si w niej djabe nie zagniedzi.

May Stach naadowa na taczk swój korzec z

pienidzmi i skrzyni z mniemanym djabem. Przecho-

dzc przez most przemówi jakby do siebie, ale tak gonoe go lecy w kufrze organista usysza: „Co mamwie dalej t cik skrzyni^, która mi si na nic niprzyda; rzuc j do wody i pozbd si i ciaru i ko-potu; djabe za jeli tam jest, to niech sobie radzi jak

moe.— Hola! hola! zawoa organista! Nie rzucaj mnie

do wody! Odstaw mnie raczej do domu, do zakrystji,

a ja ci dam za to cay korzec pienidzy. — „Zgoda", rzek

may Stach i odwióz organist do domu, poczem z

dwoma korcami pienidzy do siebie powróci. Cieszya

go niezmiernie, ta ogromna ilo pienidzy; wic, wysy-

pawszy na podog talary i zotówki zechcia zmierzy

wiele garncy ich kupa zawiera. Tu spostrzeg e garnca

— 127 —

nie posiada. Posa wic chopaka by u Wielkiego Stacha

garniec poyczy.

„Na co mu potrzebny mój garniec?" zapyta Wielki

Stach.

Chopak odpowiedzia, e dla mierzenia pienidzy

z miasta przywiezionych.

Wtedy Wielki Stach, tknity ciekawoci, sam z

garncem do Maego Stacha pody i, zobaczywszy le-c na pododze kup talarów i zotówek, zapyta:

— Skd masz tyle pienidzy?— Dano mi je za skór mojego konia.

„Dobry interes !" pomyla Wielki Stach i, niena-

mylajc si dugo, zabi swe cztery konie. Zdjwszypotem skóry z tych zwierzt, zaniós je do miasta, kdyprzechodzc przez ulice j wykrzykiwa:

„Skóry do sprzedania, skóry! Kto chce kupi?"Zbiegli si szewcy i rymarze

:

— Wiele chcesz za swe skóry?

— Korzec pienidzy za kad.— Warjat!

— artuje z nas: wygarbujmy mu wasn skór by

go mores nauczy.

Tak zachcajc si wzajemnie, jli go szewcy i ry-

marze wiczy, kto rzemieniem, kto skórzanym fartuchem,

kto okciem, i wypdzili go z miasta.

Wielki Stach by bardzo zaalony ma Maego Stacha

za to, e go na dudka wykierowa i postanowi go zabi.

Tej samej nocy, umara babka Maego Stacha. Wnukopakiwa nieboszczk i przemyliwa nad sposobem któ-

ryby j do ycia powróci. W tym celu pooy j doswego wasnego ciepego óka i nakry pierzyn.

Wszed do pokoju Wielki Stach uzbrojony w topór.

„AhaJ" rzek, biorc babuni za maego Stacha, „pijeszcze niegodziwiec; ja mu dam taki narkotyk, e si

128

nie prdko przebudzi !" To mówic ugodzi nieboszczk

toporem w gow, i w przekonaniu e Maego Stacha

zabi, wyszed z pokoju.

May Stach siedzia za drzwiami i widzia dokadnieco Wielki Stach czyni. Przekonawszy si skdind, enieboszczki wskrzesi nie zdoa, postanowi z niej jakkorzy wycign. W tym celu, naj kryt bryk, po-

sadzi trupa na siedzeniu a sam siad na kozio i j po-

wozi. Ujechawszy kilka mil, stan przed zajezdnym

domem i poszed posili si przy bufecie. Popijajc her-

bat, rzek do gospodarza: „Prosz szklank gorcej her-

baty wynie mojej babce co siedzi w bryce, bo jej wyletrudno. Jest to bardzo wiekowa osoba i gucha Wskutek

tego ; trzeba wic bardzo gono do niej mówi.

Gospodarz zaniós staruszce herbat: „Oto, rzecze,

herbata, któr syn pani posya.

"

Staruszka oczywicie znaku ycia nie dawaa.

Gospodarz kilka razy co raz goniej, to samo zdanie

powtórzy; nareszcie, zniecierpliwiony, rzuci w twarz

staruszce i herbat i szklank. Nieboszczka, wskutek lego

wstrznienia, przewrócia si na siedzeniu a potem na

dno bryki si zsuna.

Na to nadszed May Stach.

— A to co? zawoa: zabie moj babuni? Ja ci

o to oskar— Cicho, cicho! odpar gospodarz, nie rób haasu.

Dam ci cay korzec pienidzy i babuni tw swoim kosz-

tem pogrzebi.

May Stach poprzesta na te warjinki; zostawi swbabk u gospodarza, a sam z pienidzmi do domu po-

wróci.

Wysypawszy na podog talary i zotówki, posapachol do Wielkiego Stacha z prob, by mu ten swój

garniec poyczy.

129

,,A to co znowu?" pomyla Wielki Stach „wszak

ja go zabiem ; czyby zmartwychwsta ?" i czemprdzej

do Maeso Stacha pobieg, by t zagadk rozwiza.Wielkie byo jego zdziwienie gdy go ujrza zdrowego i

siedzcego przy kupie pienidzy.

— Jakto, zapyta, wszak ja ciebie zabiem?— Nie mnie zabie, a moj babk co w moim óku

leaa.— Gdzie twoja babka?— Sprzedaem j: oto pienidze które mi za jej

trupa zapacono.

„Dobry interes!" pomyla Wielki Stach, wic, nie

namylajc si dugo, pobieg do domu i zawióz nie-

boszczk de lekarza.

— Moe pan doktor zechce kupi trup mojej babuni?

zapyta.

— A mnie on na co si zda?— Moe go pan doktór dla studjów zuytkuje?— Od czego umara?— Ja j zabiem.— Dlaczego?— By j sprzeda.

— Zwarjowae chyba! toz ci za to gow utn. Idz Bogiem i mnie do tej historji nie mieszaj: ja twej babki

nie kupi.

Wielki Stach powróci do domu, bardzo na MaegoStacha rozgniewany: „Utopi tego niegodziwca", pow-

tarza sam do siebie mówic, „tak, utopi go, by si jego

raz na zawsze pozby.

I rzeczywicie poszed do Maego Stacha, zawizago w worek, naadowa worek na plecy i ku rzece z

nim pody.Przechodzc koo kocioa, usysza e tam piewaj

litanj.

Polska ksika 9

— 130 —

Wielki Stach by amatorem piewu, pomyla wic„Zajd na chwileczk i odpiewam litanj, to mi nie

zaszkodzi/'

Postawi wic worek przy progu, a sam wszed do

kocioa.

Po chwili trzod przepdzono przez ulic przy której

sta koció. Stary pastuch, kulejc za swemi woami i

krowami poda. Przechodzc obok wrót kocielnych

usysza jak May Stach w swym worku lamentowa.

— Czy jest nieszczsliwszy odemnie na rwiecie

czowiek? Taki mody, a ju musz si do nieba dosta.

— A ja, rzek pastuch, jestem taki stary, a do nieba

w aden sposób dosta si nie mog.Ustpi ci chtnie moje miejsce, jeli chcesz.

— Co mam uczyni by si do nieba dosta?— Wypuci mnie z worka a sam do wle i cicho

w nim siedzie. Najdalej za pógodziny bdziesz w niebie.

— Zgoda, rzek pastuch.

Po chwili May Stach by wolny i, wziwszy miejsce

pastucha, pdzi trzod na pastwisko ; ten ostatni zasiedzia w worku i czeka wniebowzicia.

Niebawem wyszed te z kocioa Wielki Stach, wziworek na plecy i coprdzej ku rzece pody. Tam, sta-

nwszy na mocie, rzuci worek do wody i utopi starego

pastucha.

,,Teraz, pomyla Wielki Stach w mniemaniu eMaego Stacha do wody rzuci, bd mia spokój."

Jakie byo jego zdziwiemie gdy na zakrcie MaegoStacha spotka.

Jakto? Wszak ja ciebie utopiem?— Nie przecz.

— Dlaczegó nie utone.— Jakto nie utonem

'

J utonem.— Przecie nie przechadzaby si po ldzie gdyby

lea na dnie rzeki.

- 131 -

— To tylko dla skrócenia drogi.

— Nie rozumie.— Posuchaj-e, niech ci ca rzecz wytómacz:

Ody mnie do wody rzucie, upadem na samo dno rzeki

w najgbszem jej miejscu. Tam mieszka Rusaka. Onanatychmiast przybiega i wypucia mnie z worka. Potem

rzeka uprzejmie: „To ty jeste May Stachu?! Niez-

miernie ci jestem rada. Bd jak u siebie w podwadnymmi pastwie. Na pocztek obdarz ci tym co mam pod

rk: we te oto krowy i "woy. Sdz wszake e zasu-

gujesz na wicej. Owo wska ci co masz robi: iddnem rzeki w kierunku do morza; prowadzi tam szeroki

szlak. O jakie pi mil std napotkasz liczne stado: weje i niech ci suy. Gdyby czego innego zapragn, to

mi powiedz, a dam ci wszystko.

"

— Pleciesz jak na mkach: wszak nie spacerowabypo wierzchu, gdyby szed owym podwodnym szlakiem.

— Mówiem ci przecie, e to dla skrócenia drogi.

Rzeka robi wielki zakrt: idc na przeaj, polami, wygry-

wam jakie dwie mile : pilno mi si do mego stada dosta.

— Czy mylisz, e i mnie Rusaka tak mile przyjmie

i krówkami obdarzy, gdy si na dno rzeki dostan?— Nie wtpi bynajmniej o tern.

— Jeeli tak, to ci poprosz by mnie do worka

woy i we waciwym miejscu do rzeki rzuci.

Skoczyo si tern, e May Stach wol Wielkiego

Stacha skrupulatnie speni, tylko rzucajc go z mostu

w rzek, powiedzia:

„ycz ci spotka Rusak, ale boj si, e jej moenie zobaczysz !"

The Berlitz Schools of Languages

HEAD OFFICE,

28-30 West 34th Street . . New York

NORTH AMERICA.NEW YORK, 28-30 West 34th St.

" " Brooklyn, 218-220 Livingston St.

ORANGE, N. J., 160 William St.

BOSTON, 132 Boylston St.

PHILADELPHIA, 1541 Chestnut St.

BALTIMORE, 511 Cathedral St.

WASHINGTON, 816 i4th St., N. W.CHICAGO, Auditorium (Congress St.).

DETROIT, David Whitney Building.

HAVANA, CUBA, Obispo 107, altos.

SOUTH AMERICA.BUENOS AYRES, 847 Avenida de Mayo.

ROSARIO, 797 Cordoba.

CORDOBA, 373 calle Colon.

MONTEVIDEO, 25 de Mayo 338.

RIO DE JANEIRO, 110 avenida Rio Branco.

FRANCE.PARIS, 31 Boulevard des Italiens.

BIARRITZ, 19 Place de la Mairie.

BORDEAUX, 46 Cours de lTntendance.

CANNES, 48 rue d'Antibes.

GRENOBLE, 2 rue de la 'Republiue.

HAVRE, 94 Boulevard Francois I.

LYONS, 13 rue de la Republiue.

MARSEILLES, 16 rue Grignan.

MENTON, Villa Sans-Souci.

MONTE CARLO, 15 Avenue des Fleurs.

NICE, 2 Jardin Public.

YERSAILLES, 22 bis Av. de St. Cloud.

VICHY, rue de Nimes.

ITALY.

ROM, 114 via Nazionale.

FLORENCE, 1 via Roma.

GENOA, 31 SS. Giacomo e Philippo.

MILAN, 34 Piazza del Duomo.

SPAIN.

MADRID, 9 Preciados.

BARCELONA, 58 Calle Pelayo.

GREAT BRITAIN.

LONDON, 321 Oxford St.

62 King William St., E. C."

2 Queens Road, Bayswater."

3 Harrington Rd., S. Kensington.

BIRMINGHAM, 32 Paradise St.

BRADFORD, Penny Bk. Builings.

BRIGHTON, 149 Western Road.

BRISTOL, 17 Berkeley Sq., Clifton.

DUBLIN, 59 Grafton St.

EDINBURGH, 97 George St.

GLASGOW, 152 Sauchiehall St.

LEEDS, 13 Bond St.

LIVERPOOL, May Blg., Lord StMANCHESTER, 75 King St.

NEWCASTLE-ON-TYNE, C.aremont Bldg.

SHEFFIELD, 27 Church St.

RUSSIA.

PETROGRAD, 6 Nevsky Prospect.

MOSCOW, Kusnetzky Most 16.

KIEFF, Fundukleyevskaya 12-14.

SWITZERLAND.ZURICH, 3S Rennweg.

GENEVA, 6 rue du Rhóne.

LAU^ANNE, 4 Terreaux.

BASLE, Steinenberg 19.

SCANDINAVIA.KOPENHAGEN, Jork's Passage.

CHRISTIANIA, Tostrupgaarden.

AARHUS, Ryesgade 2.

AFRICA.

ALEXANDRIA, 10 rue Stambu.

CAIRO, 24 Sharia Emad el Din.

ALGIERS, 36 rue d'Isly.

AUSTRALIA.

MELBOURNE, Equitable Building.

SYDNEY, Culwulta Chambers.

The limited space in this page prevents us from giving the addresses of ali out

Schools. They may be obtained on application at oux Head Office.

French with or wiihout a Master,2 VOs„ $1.25 each,

German with or without a Master,2 vols., $1.50 each

Spanish with or without a Master.2 vos., $1.25 each.

The advantages claimed for this method are

:

(a) Tne lessons are mostly based on object-teaching, thus associating

perception directly with the foreign expressions.

(6) Nearly all the lessons are in shape of conversation, in order to

continually drill the studenfs ear and tongue.

{c) The most useful being always taught first, the student's mind is

not overburdened with rules and words.

(</) Where rules are to be given, they are illustrated by striking ex-

amples.

(g) The pronunciation of all new words is carefully transcribed and

the idioms and other difficulties are thoroughly explained, so that, i£

necessary, the students can progress without a teacher.

The method is designed

:

(i) For self-instruction : the student in such case reads each lessoo

several times aloud and then asks himself the questions of the book,

answering them.

(2) For reeiprocal instruction in ciubs or parties of friends, each mem<ber alternately taking the role of teacher, asking the uestions and let

ting the other merabers answer. This is mor advantageous than

self-instruction, as the ear is drilled in catching the foreign sounds by

hearing other people's voices.

(3) F or schools in which a course in conversation is desired, besides

the ordinary course in grammar and translation.

(4) For schools that have large classes or cannot give a great deal oi

time to languages ; as in this book the students find all difficulties ex«

9lained. thus being enabled te do a great deal of work outside of thet?

r^citations