Power to the people 2010-3

Welles nietes welles nietesgridpariteit tussen kernenergieen zonnestroom

Power to the PeopleJaargang 7 - nummer 3 - september 2010

Uitgave van de zonnestroomproducentenverenigingwww.zonnestroomproducenten.org

Power to the People

2

Power to the people magazine

colofon

Power to the People is een uitgavevan de ZPVLedental: 1.228

Opgesteld vermogen: ca 2.5 MWp

Voorzitter: Floris Wouterlood

Penningmeester: Hans Gaarman

p/a Thorbeckestraat 33,

2313 HD Leiden

Secretaris: Vacant

Webmaster: Harry Schreeven

Hoofdredacteur: Floris Wouter-

lood

Opmaak: Tamara Janssen

Redactieteam: redactie@zonne-

stroomproducenten.org

Oplage september 2010: 1250+

Het gebeurt wel eens dat de natuur helemaal stil ligt, met mist,windstilte, doodtij, roerloze vogels, rimpelloos water, geen wolkenen het is dag noch nacht. Je weet niet wat er gaat gebeuren. In zo'nsoort situatie lijkt ons land terecht te zijn gekomen. Het is net eengroot stil bos en we zijn aan de rand van een dromerig vennetjeaangekomen. Er gebeurt niets, maar dan ook helemaal niets, alleleven is verdwenen. En dan ineens: bloebs, blubs, er borrelt zwartestinkende prut omhoog uit het doodstille water en het hele venkomt in grote beroering. Zo'n soort gevoel heeft de redactie als ze kijkt wat er allemaal inDen Haag wordt bekokstoofd. De vlaggen daar wapperen niet in eenfrisse vernieuwingswind, oh nee. Ze hangen roerloos, zwart van hetkolenstof. Verklaarde voorstanders van grote centrale atoomopwek-king en tegelijk tegenstanders van alles wat riekt naar hernieuw-bare energie, hebben in juni de verkiezingen gewonnen envergaderen met het voornemen om een regering te vormen die alle“gevaarlijke linkse hobbies” gaat afschaffen, hernieuwbare energievoorop. Met het badwater gooien we alles weg wat veelbelovend is.Hupsakee!

Dat klinkt allemaal niet echt prachtig. Daarom is het goed het kers-verse SEO-rapport te lezen en te zien dat dat er economen zijn diewel degelijk een goed toekomstscenario zien richting 100% her-nieuwbare energie. Duidelijk is intussen dat zonne-energie linksomdan wel rechtsom is doorgebroken en voor een heleboel huishou-dens al een vast gegeven is. En wie zonnestroom overweegt; gridpa-riteit is in feite al bereikt.

Veel plezier met het lezen van dit magazine. Het zijn opwindendetijden.

Van de redactiePower to the People

Uitgave van de zonnestroomproducentenverenigingwww.zonnestroomproducenten.org

Jaargang 7 - mummer 3 - augustus 2010

Welles nietes welles nietesgridpariteit tussen kernenergieen zonnestroom

Jaargang 7 - nummer 3 - 2010


3

SEO rapport Op 8 augustus verscheen het rapport ‘Investeren in eenschone toekomst, de kosten en baten van een duurzame energiehuis-houding in Nederland’, een studie uitgevoerd in opdracht van het Re-gieorgaan Energietransitie door SEO Economisch Onderzoek inAmsterdam. In het rapport maakt men een uitputtende excursie in deongewisse energietoekomst van ons land en analyseert men wat erlangs allerlei scenenario’s op energiegebied tot stand kan komen inhet jaar 2050, wat het allemaal kost en wat het voor ons allemaal ople-vert.

Welles nietes welles nietes Eind juli brak er op internet een welles-nietes stormpje uit. Aan de hand was het volgende. John Blackburn enSam Cunningham, professor en graduate student verbonden aan DukeUniversity in Durham, Noord Carolina, Verenigde Staten, publiceerdeneen artikel ‘Solar and Nuclear costs, the historic crossover’.

Nucleaire droom Stel u bent een directeur van een energiebedrijf. Uhebt een opwekeenheid die baseload produceeert: een lompe kolenge-stookte centrale die veel tijd en energie nodig heeft om de productieop te krikken of te temperen. U laat deze centrales liefsts continu opvolle kracht draaien. Daarnaast hebt u een aantal gasgestookte, snelop- of terug te regelen eenheden, en voor de goede groene schijn staaner een paar windmolentjes rondom uw baseload unit.

Nieuw beeldmerk voor de ZPV Al langere tijd hadden velen in devereniging het gevoel dat we aan een nieuw jasje toe waren. Iedereenweet zo langzamerhand wel wat een zonnepaneel is. Is een zonnepa-neel zodanig de essentie van de vereniging dat het beeldmerk erdoormoet worden bepaald?17

10

6

5

Jaargang 7 - nummer 3 - 2010Power to the People

4

Aan de demissionaire Minister President en de (in)formateur(s) van de nieuwe regeringsploeg

cc. H.K.H. Beatrix, koningin der Nederlanden

cc. Fractieleiders Tweede Kamer

cc. Minister van Economische Zaken

cc. Minister van Buitenlandse Zaken

cc. Minister van VROM

cc. Minister van Verkeer en Waterstaat

cc. diverse stakeholders

Leiden / Utrecht, dinsdag 24 augustus 2010

Geachte Minister President

In het komende decennium staat de wereld, met inbegrip van Nederland, voor zeer grote uitdagingen en veranderingen op het

gebied van de energievoorziening. Sommige energiedragers zullen snel schaars worden of uitsluitend met grote schade aan

mensen milieu gewonnen kunnen worden (met name aardolie en kolen) terwijl aan alle fossiele en nucleaire energiedragers te-

vens grote nadelen kleven in termen van CO2 uitstoot, klimaatproblematiek; uraniumtekort, afhankelijkheid van leveranciers

buiten Europa, afvalprobleem, behoefte aan staatsgaranties).

De noodzaak voor Europa, en dus ook voor Nederland is aanwezig om op zo kort mogelijke termijn over te gaan op een energie-

voorziening gebaseerd op hernieuwbare bronnen. Hiervoor heeft de Europese Unie doelen opgesteld die door Nederland zijn ge-

accepteerd.

Wij constateren dat de transitie van een op fossiele energie gebaseerde samenleving naar hernieuwbare energievoorziening in

ons land te traag verloopt. Het tempo moet omhoog. Een beproefde versnellende kracht is participatie van burgers. Hiervoor is

een systeem nodig van zoveel mogelijk incentives en (zo weinig mogelijk, maar wel effectieve) sancties. Wij stellen hierom voor

om in de komende kabinetsperiode de volgende maatregelen te nemen:

Incentives

Schrappen van alle Rijksoverheidssubsidies op het gebied van woningisolatie en duurzame energie. Mensen gaan op schaarse

subsidies zitten wachten en de omvang van deze subsidies zet geen zoden aan de dijk. Dat vertraagt in de praktijk de investerin-

gen.

Stimulering van duurzamer productie van electriciteit door het instellen van een feed-in systeem voor iedereen, dus bedrijfsleven,

overheidssector, nonprofitsector en burgers burgers en bedrijven, voor opgewekte hernieuwbare energie (zonnepanelen, wind-

molens). Wij adviseren u hierbij simpelweg aan te sluiten bij het Duitse wetgevingssysteem. Dit te introduceren en te stoppen met

ingewikkelde en kostbare regelingen die veel uitvoeringscapaciteit vragen bij de overheid. Voordeel is dat dit systeem buiten de

begroting om gaat, er al tien jaar ervaring mee is, het starre institutionele monopolies doorbreekt en dat het bovendien buiten-

gewoon succesvol is gebleken.

Sancties

Omzetting van de energiebelasting en kolenbelasting in een hogere regulerende CO2 belasting, zoals in Europa reeds wordt voor-

bereid. Een forse heffing op CO2 uitstoot voor iedereen, dus bedrijfsleven, overheidssector, nonprofitsector en burgers. De op-

brengsten komen in een onafhankelijk fonds waarmee energiebesparing wordt gestimuleerd via belastingwetgeving: gebouw- en

woningisolatie, zonthermische installaties (zonneboilers), windturbines, oplaadpunten voor elektrische vervoermiddelen. Gelei-

delijke afschaffing van ontheffingen voor grootgebruikers en religieuze instellingen.

Het verbieden van de verkoop van woningen met zeer slechte energetische kwaliteit (labels F en G) per 1-1-2012.

De ervaring in de afgelopen kabinetsperiode heeft aangetoond dat de transitie van een fossiele naar een hernieuwbare energie-

voorziening buitengewoon lastig en ingewikkeld is. Om efficiënt en kostenbewust beleid te kunnen formuleren en te realiseren

stellen we voor om de portefeuille Energie over te hevelen van het ministerie van Economische Zaken naar het ministerie van

Rijkswaterstaat onder een nieuwe naam, ministerie van Energie en Infrastructuur. Rijkswaterstaat heeft een uitzonderlijk goede

reputatie op het gebied van beleidsrealisatie en dit is o.i. par excellence nodig voor de energietransitie.

Wij hebben er het volste vertrouwen in dat met onze aanbevelingen de transitie naar een duurzame energievoorziening een aan-

merkelijke versnelling zal ondergaan.,

Hoogachtend,

De besturen van

ZPV - Floris Wouterlood, voorzitter

ODE - Ernst Vuijk, voorzitter

Op 8 augustus verscheen het rapport ‘Investeren ineen schone toekomst, de kosten en baten van eenduurzame energiehuishouding in Nederland’, eenstudie uitgevoerd in opdracht van het RegieorgaanEnergietransitie door SEO Economisch Onderzoekin Amsterdam. In het rapport maakt men een uit-puttende excursie in de ongewisse energietoekomstvan ons land en analyseert men wat er langs allerleiscenenario’s op energiegebied tot stand kan komenin het jaar 2050, wat het allemaal kost en wat hetvoor ons allemaal oplevert. Twee van die scenario’svormen de randen van het onderzoeksveld: ‘Busi-ness as Usual‘ waarin op de bekende voet wordtdoorgegaan met energieproductie met grote kolen,-gas- en kerncentrales en er hooguit wat CO2 wordtverzameld en weggestopt, en ‘Blue Map’ waarinmen in ons land dikke ernst maakt met vergroeningvan de energievoorziening en het terugdringen vanCO2-emissies. In dat scenario komt er nadrukkelijkgéén kerncentrale bij en gaan alle kolencentrales opslot. En omdat de onderzoekers van SEO beroeps-econoom zijn, worden alle scenario’s in eerste in-stantie gewogen met een economischweegschaaltje. Uitdrukkelijk worden ook maat-schappelijke factoren meegenomen in de weging,dus niet puur het botte ‘veel-en-snel-geldverdie-nen-en-gauw-wegwezen’ welke men in zaken- enpolitieke kringen wel tegenkomt. Qua kosten maakthet niet zoveel uit, zeggen de onderzoekers, het iseen kwestie van nú keuzes maken tussen enerzijdsopwekking met fossiel/kernenergie of anderzijdsopwekking met hernieuwbare bronnen. Vergis uniet, het gaat wereldwijd om jaarlijks 1.100 miljarddollar over 40 jaar, dus om een lieve 44 triljoen dol-lar. Dat is niet bepaald niks en iemand moet dattoch ophoesten of bij elkaar verdienen. Nu zijn ernaast kosten ook baten, bijvoorbeeld schone lucht,onafhankelijkheid van buitenlandse leveranciers,innovatie enm werkgelegenheid. De baten van de‘Blue Map’ toestand zullen omslaan in winst alsmen internationaal ook de handen uit de mouwensteekt: wereldwijd lagere uitstoot van CO2, leve-ringszekerheid van energie. Uiteraard zijn er win-naars en verliezers. Hier zit een potentiëleschoenenwringer. De traditionele energieprodu-centen met grote centrale opwekeenheden raken in‘Blue Map’ marktaandeel en werkgelegenheid kwijt.

Die komen terecht bijspelers op de her-nieuwbare marktwaarbij van naturedecentraal en in re-latief kleine eenhe-den wordtopgewekt. Zo’nverandering haktin op verworvenposities van ge-vestigde ener-gieboeren, enhoe dat opge-lost gaat worden, daarzegt het rapport helemaal niets over.Fijntjes voegt men aan het eind van het rapporttoe dat de keuze een politieke zal zijn en dat er slag-vaardigheid nodig is. Daar is natuurlijk een opendeur intrappen. Met politieke wil en slagvaardig-heid zijn we in dit land eigenlijk al tien jaar te laat.Lieve help, wat een afzichtelijk gedraai en gewip-penkip in het afgelopen decennium! De onvolpre-zen staatssecretrais Milieu uit het kabinetBalkenende III, de heer van Geel, mag zich kampi-oen in deze noemen. Duimen zijn kaalgetreuzeld,schoenzolen versleten, tientallen kilometers boe-kenplanken kromgetrokken door het gewicht vantonnen rapporten, en het tapijt van de TweedeKamer is dik beschimmeld door het alsmaar pap-pen en nathouden. Klimaatverandering? Die gaatintussen rustig door. En ze versnelt. Daar helpt geentreuzelend Den Haag tegen. En die 44 triljoen dollarmoet ook uitgegeven worden in het scenario Bus-ines as Usual. O ja, wereldwijd wordt per jaar meerdan 1 triljoen dollar uitgegeven aan militaire zaken.Peulenschil, maar dat is een ander scenario.

SEO rapport downloaden via www.seo.nl/bina-ries/publicaties/rapporten/2010/2010-40.pdf.


5

SEO Rapport

“Investeren in een schone

toekomst”

Jaargang 7 - nummer 3 - 2010Power to the People

Stel u bent een directeur van een energiebe-drijf. U hebt een opwekeenheid die baseloadproduceert: een lompe kolengestookte cen-trale die veel tijd en energie nodig heeft om

de productie op te krikken of te temperen. U laatdeze centrales liefsts continu op volle krachtdraaien. Daarnaast hebt u een aantal gasgestookte,snel op- of terug te regelen eenheden, en voor degoede groene schijn staan er een paar windmolent-jes rondom uw baseload unit. U sponsort met ad-vertentiegelden hier en daar en zonnepaneeltje. Datis goed voor het imago. Uw energiemix ziet erhierom leuk uit, de prijzen zijn laag, de winstenhoog.

Die kolencentrale is oud en moet worden vervan-gen of drastisch gemoderniseerd. Wat doet u? Ko-lenstook is bij energieproducenten waanzinnig

polulair. Reden: spotgoedkope grondstof, afgeschre-ven centrales, jarenlang vrijstelling van en (nogsteeds) geen definitieve CO2 heffing maar die je wéldoorberekent aan je particuliere klanten, kortom,bijna volmaakt, en de aandeelhouders steken eenvette sigaar op met hun dividend. Een klein pro-bleem is dat niemand in de wereld kolenstookmaatschappelijk nog acceptabel vindt. Er is een kli-maatprobleem, of u het bagatellseert of niet. Hoe-veel bloedkolen uw centrale verwerkt weet alleende chef inkoop. Buiten China en Nederland is ergeen land meer ter wereld waar men er nog overpiekert om kolencentrales te bouwen. In de Ver-enigde Staten is in 2009 meer aan windvermogengeplaatst dan aan fossiel opwekvermogen. En in Eu-ropa hangt het zwaard van Damocles in de vormvan verplichte CO2 afvang en CO2 heffingen.bovende hoofden van de vermetele geesten die het aan-

Nucleaire droom

6


7

durven om kolencentrales te bouwen. Uw bescher-mengel, de minister van Economische Zaken, doethaar best maar kan in haar eentje niet tegen Europaopboksen. Een mogelijk rechts-gedoogkabinet diealle Europese regels stomweg aan haar laart laptheeft meer kans op succes. U steunt zo’n coalitiedus van harte. Toch maakt zo’n gok de te verrwach-ten superwinsten twijfelachtig. Daar houdt een in-vesteerder niet van. Dág sigaren!De directeur verdiept zich dus in plan B: kernener-gie. Kerncentrales zijn mooie gecentraliseerde op-wekeenheden, hoe groter hoe rendabeler, die heelgoed zijn in te zetten voor baseload. Overzichtelijk,prestigieus in uw kringen, gesteund door het grotebedrijfsleven en met een perfecte lobby in het par-lement. Uw politieke beschermengel zou maar watgraag heel Nederland vol met kerncentrales zetten.In Zeeland hebben ze er een die nooit is ontploft en

die dus veilig is, zeggen ze daar met hun boeren-slimheid. Doen dus! Een fraaie statusverhogende enlucratieve kerncentrale. Fantastisch! Cubaanse siga-ren voor de hele directie! Het afval slaan we op inde HABOG in Vlissingen, en over 100 jaar zoekt debelastingbetale het de komende eeuwen maar ver-der uit. De PR-afdeling wordt aan het werk gezet met drieopdrachten: ten eerste kolenstook pikzwart maken(niet zo moeilijk, wel lullig voor de concurrentie),ten tweede kernenergie een lief groen randje geven,het afvalprobleem, de dreigende uraniumschaarsteen de enorme afhankelijkheid van het nare buiten-land bagatelliseren. En ten derde: het benadrukkenvan de politiek correcte argumenten: relatief weinigCO2 uitstoot (en dat beetje uitstoot is in de landenwaar de uranium wordt gedolven en tot splijtsofverwerkt, dus de ver-van-mijn-bedshow). PraatNOOIT over ongelukken met radioactiviteit. Een ge-niale marketingjongen hoort dat je kernafval kanmengen met verse splijtstof en draait daar eengroen smoesje omheen onder het motto: recycling,groen, groener, groenst! Dat je er een plutoniume-conomie op na moet houden met een soort politie-staat eromheen, en dat de splijtingsproducten vandit spul nog smeriger, radioactiever en langlevenderzijn dan het oorspronkelijke kernafval, dat hangenwe niet aan de grote gifgroengeverfde klok. Dat destaat garant zal moeten staan voor de enormebouwkosten en de verzekeringspremie houden weliever stil. De bouwkosten schatten we bewust telaag in. Straks als er gebouwd wordt kreunen wedat het ‘point of no return’ helaas is overschredenen dat de belastingbetaler de rest moet ophoesten.Noem alle oppositie een ‘ongewenste rode hobby’en vertoon vooral grappige spotjes op TV waarin uhamert op zekerheid. Huur mooie meiden voor eenpromotietoer.

So far so good voor de directeur. Hij wast zijn han-den in onschuld want hij is zo opgevoed op de Eco-nomiefaculteit van z’n universiteit en hij moet deaandeelhouders te vriend houden. Hij denkt dat hijde maatschappij een goede daad stelt door de ko-lencentrale te sluiten en er een kerncentrale voor inde plaats te zetten. Hij droomt van een vette bonus.Hoe denkt u er over? Wat schieten wij en de wereldermee op als een kolencentrale wordt vervangendoor een kerncentrale? De redactie van de PttP be-schouwt een kerncentrale eigenlijk als een groenge-verfde parkiet. Het ding schreeuwt. Toen het gingregenen spoelde de verf van de parkiet af, parkietbleek een dooie mus te zijn. Erg goed vliegen konhij niet.

“Buiten China en

Nederland is er

geen land meer

ter wereld waar

men er nog over

piekert om

kolencentrales

te bouwen”


Waarmee meet u uw welvaart, geluk, wel-zijn of tevredenheid? Wat is de maatder dingen? Het leven is heel onzekeren kwetsbaar, en het kan immers van

de ene dag op de andere beter of slechter met onsgaan. Wat is uw houvast? Vroeger hadden we de bij-bel, goed voor van alles en nog wat, maar die zeker-heid is wat minder gewichtig geworden.Tegenwoordig kunnen wij ons als privépersonenonze eigen bestaanszekerheid toetsen aan de glim-mende auto die voor de deur staat, aan het gewichtvan het eigen spaarvarken, of net zo goed op deweegschaal in de badkamer. De eigen gezondheid,die van de partner en van de kinderen zitten im-mers bij ons allemaal ergens op de voorste rang.Een bedrijf zal de orderportefeuille het belangrijkstvinden, of de stand van de aandelen op de beurs.Mediajongens kijken naar de kijkcijfers, websitebe-heerders naar het aantal page hits, penningmees-ters naar het aantal leden van hun vereniging ennaar de balans. De maatschappij heeft hele batte-rijen indicatoren bedacht om zich aan vast te klam-pen in tijden van voor- en tegenspoed. Wat doen wijals zonnestroomproducenten? We nemen aan dat ude opbrengst van uw zonnestroomsysteem een be-langrijke indicator vindt. Uiteraard in kilowatturenper dag, week, maand of jaar, maar dat is zo ver-schrikkelijk privé. Een algemenere maat is handigom uw eigen plezier aan af te meten. We hebbentwee tegenovergestelde indicatoren opgezocht.

Indicator nummer 1: de prijs van een vat aardolie

In het plaatje ziet u bo-venin de ontwikkelingvan de prijs van olie opde spotmarkt in NewYork (bron:http://oil.price.net). Uziet het prijspeil op 4augustus 2010. De re-dactie van dezenieuwsbrief houdt deontwikkeling van deolieprijs scherp in degaten. Wij vinden dateen zeer belangijke in-dicator. Immers: hoe

duurder olie, des te rendabeler duurzaam opge-wekte energie is in puur keihard economisch op-

zicht. Zo is bijvoorbeeld windenergie op land con-currerend met olie-opgewekte energie vanaf eenolieprijs van pakweg 60 dollar per vat (steenkool iseen ander verhaal). In ons land is de gasprijs inprincipe gekoppeld aan de olieprijs, en de gasprijsbepaalt op haar beurt de elektriciteitsprijs. Natuur-lijk kopen de energieleveranciers hun grondstoffenin tegen aanzienlijk lagere prijzen en op termijn-contracten, en stooken ze het liefst steenkool omdatde prijs daarvan laag en in principe onafhankelijk isvan de olieprijs, maar dat doet er voor de consu-ment verder weinig toe. Aan hem wordt heel slimstroom opgedrongen tegen de allerhoogste prijs(lees: de marketingjongens van de energieleveran-ciers schreeuwen moord en brand over de spotprijsvan olie, de tarieven móeten wel omhoog andersgaan zij failliet, en de goedgelovige klant slikt het al-lemaal voor zoete koek) . De overheid gooit er eenleuk belastingschepje bovenop. Als gevolg hiervangaat de elektriciteitsrekening omhoog, en dus ookde baten voor de zonnestroomproducent ook. Ie-dereen gelukkig, eind goed al goed. Met een hogeolieprijs valt voor een zonnestroompoducent primate leven, totdat olie schaars wordt of de prijs zohoog dat de economie er schade van heeft.

Indicator nummer 2: de prijs van een zonnepaneel

Aan de anderekant van de ba-lans hebbenzonnestroombe-zitters te makenmet de prijsont-wikkeling vanhun dierbare pa-nelen. Ook daaris een indicatorvoor, de Solar-buzz Retail Module Price Index die u tegenkomt opde website www.solarbuzz.com. Uit het plaatje vande index kunt u afleiden wat uw zonnestroomsys-teem op het moment grofweg waard is.Aan de ene kant hebt u dus een indicator voor watuw panelen opleveren en in de toekomst mogelijkzullen opleveren, en aan de andere kant hebt u eenindicator voor wat het kost om stroom met een PV-systeem op te wekken. Deze twee indicatore bepa-len in grote mate het moment van gridpariteit , endaarop zitten we te wachten. Pecunia non olet. Deverwachting is: 2015, maar als we naar olieprijs-in-dicator kijken zou het best eerder kunnen zijn.

Power to the People

8

Power to the People Jaargang 7 - nummer 3 - 2010

8

Indicatoren

De Spaanse firma Abengoa Solar heeft bij Sanlúcarla Mayor in de buurt van Sevilla, Spanje de nieuwstetelg van hun grote zonthermische projecten aan hetwerk gekregen. Heel deftig heet dit ‘operationeel’.Het gaat om het CSP project Solnova-1, een op-weksysteem gebaseerd op traditionele parabolischespiegels (‘troggen’) waarmee een vloeistof wordtverhit die in het generatorstation stoomturbinesaandrijft. De Solnova 1 is met z’n vermogen van 50MWth alweer een formaatje groter dan de PS10 (10MWth) en de PS20 (20 MWth). In tegenstelling totde Solnova’s bestaan de PS installaties uit een torenwaarin door belichting van alle kanten water in eencentraal vat in stoom wordt omgezet. De Solnova 1is een testcase voor twee installaties van ieder 280MWth die bij Gila Bend (Arizona) zijn aanbesteeden die door Abengoa zullen worden gebouwd. Dat isnog niet alles. Men staat niet stil bij Abengoa. NaSolnova 1 staan op de Sanlúcar la Mayor locatie bijSevilla nog nummers 2, 3, 4 en 5 op het programma.In totaal heeft Abengoa op dit moment in Spanje193 MW aan zonthermische opwekcapaciteit ope-rationeel.

De redactie van de PttP plukte onlangs van de web-site van het CBS getallen over de hoeveelheid“duurzaam” opgewekte energie in ons land in deperiode 2007-2009, uweetwel, de spraakmakendeépoque waarin de kwieke en ambitieuze JacquelineCramer (PvdA) minister van VROM was en waarinMaria van der Hoeven, minister van EconomischeZaken (CDA), er kundig voor zorgde dat er zes ko-lencentrales konden worden aanbesteed en datShell haar overtollige CO2 bij wijze van proef in degrond onder een woonwijk vanBarendrecht magpompen. Verder zorgde dezelfde minister van Eco-nomische Zaken voor een vrolijke jaarlijkse tom-bola waarin éénmalig wat subsidie voor

zonnepanelen voor particulieren uit de hoge hoedwordt getoverd. Het woord ‘overtekenen’ werd be-rucht. Welnu, de meeslepende vooruitgang die dezeperiode heeft voortgebracht komt fraai tot uiting inonderstaande tabel.

Leest u even mee: percentueel steeg duurzaam op-gewekte energie op papier naar een opgewekte9,29% in 2009 van een slappe 8,41% in 2007. Deimmer optimistische Diederik Samsom zou juichendat er liefst 10% meer duurzaam werd geprodu-ceerd in 2009 dan in 2007. De redactie is kritischer.Als u goed kijkt ziet u dat de post ‘windenergie’ isopgelopen van 0,84% naar 1,17%, ofwel 0,33%méér. Noemt u dat een reuzenstap? ‘Biomassa’samen met ‘bijstoken van biomassa’ is opgelopenvan 2,31% naar 3,24%. Moeten we nu gaan juichen?Wat blijkt is dat we dus eigenlijk de voorkeur gevenaan het kappen van tropisch regenwoud in plaatsvan aan windenergie. En zonnestroom komt er he-lemaal niet aan te pas. Zo ver- stookten we in 2008tien keer zoveel ‘duurzaam’ afval dan dat er energiewerd gewonnen met zonnepanelen en -boilers.Verre van fraaie cijfers dus, eigenlijk getallen omons rot over te schamen. Kijkt u eens naar de pres-taties in dezelfde periode van onze oosterburen ennaar de rush op zonnepanelen bij onze zuiderbu-ren. Moeten we onszelf op de borst kloppen? DeCO2 reductie in 2007-2009 is voornamelijk totstand gekomen door vermindering van industriëleactiviteit vanwege crises en niet door het krachtda-dig en bovenproportioneel toevoegen van duur-zame opwekkingsinstallaties aan het bestaandeopwekkingsarsenaal. En dat wordt straks nog veelerger als die kolencentrales aan de Eemshaven enin Rijnmond massaal CO2 gaan staan uitblazen.


9


9

Solnov 1 operationeel

http://www.pv-tech.org/news/_a/pro-

ject_focus_abengoa_solars_solnova_1_is_n

ow_online/KORT 1

Een slak kroop sneller

http://statline.cbs.nl/StatWeb/publica-

tion/?VW=T&DM=SLNL&PA=7516&LA=N

L

KORT 2

Jaargang 7 - nummer 3 - 2010Power to the PeoplePower to the People

10

Uziet aan het plaatje meteen wat de herenhadden uitgerekend: dit jaar is een histo-risch jaar omdat de kosten van elektriciteitopgewerkt met kernenergie gelijk is ge-

worden aan de kosten van elektriciteit opgewektmet zonnepanelen. Gridpariteit dus tussen kern-energie en zonnestroom. Dat zou bepaald sensatio-neel zijn, want het idee is dat er op dit moment watzonne-energie betreft nog geld bij moet. De be-faamde krant New York Times wijdde er een artikelaan. Blackburn en Cunningham beweren het vol-gende. De kosten voor de bouw van nieuwe kern-centrales rijzen de pan uit. Was die prijs gemiddeld5 dollarcent per kWh in 2000, tegenwoordig is datopgelopen tot 15-20 dollarcent/kWh, en in 2020zou dat wel eens 25 dollarcent/kWh kunnen zijn.Zonnestroom kostte in 2000 nog 30dollarcent/kWh, thans 16 dollarcent/kWh en in

2020 nog maar 5 dollarcent/kWh. Trek rechte lij-nen door deze prijsontwikkelingen en voilá, hetkruispunt valt precies in 2010. Sensatie! Geschiede-nis wordt geschreven.

Meteen klom de Amerikaanse pro-kernenergie-lobby héél hoog in de mast. De hel barstte los. Nee,dat kon toch niet waar zijn! Er is een pro-kernener-gie blog genaamd ‘Atomic Insight’ onderhoudendoor een ex-werktuigkundige van een Amerikaansekernonderzeëer waar heel aardige stukjes in staanover de enorme voordelen die kernenergie zou bie-den. De vloer werd aangeveegd met de arme Black-burn en Cunningham. Niets deugde aan hunverhaal, het werd compleet gefileerd. Dat kan ookbest als je je boekhoudkundige getallen een beetjemasseert. Dat doet de kernenergiewereld al sindsmensenheugenis, dat doet de kolenlobby, de gasjon-gens, en dat doen Blackburn en Cunningham (B&C)geheel in de lijn der traditie dus óók. Eens stevigeportie masseren kán ook niet anders omdat kern-energie vergelijken met zonnestroom net zoiets isals appels met peren vergelijken, en ook omdat deenergiewereld gebouwd is op een doolhof van on-doorzichtigheid, verkapte staatssubsidies, vriend-jespolitiek, monopolisme, staatsgaranties,gesjoemel met fiscale faciliteiten en gaat u maardoor. B&C: we praten over nieuw te bouwen kern-centrales zonder overheidssubsidies en over allekosten, dus ook rente op vastgelegd kapitaal terwijlde bouw aan de gang is (dat is een heleboel geld,reken maar uit als de bouw 10 jaar duurt en er 20miljard dollar in gaat zitten voorat het eerste kilo-wattuurtje uit de centrale komt). Dat is ook nietmeer dan logisch want met nieuwe zonnestroom-centrales gaat het precies zo.Atoomlobby: niet eerlijk, je moet praten over be-staande kerncentrales. We vergeten gemakshalvedat die centrales lang geleden gebouwd zijn, somsmet belastinggeld maar in ieder geval tegen veel la-gere kosten met heel veel overheidssubsidie. Wevergeten in het bijzonder dat die centrales al 100%afgeschreven zijn. Kernenergie is op deze manierheel goedkoop: pakweg 5 dollarcent/kilowattuur.Dit argument noemt de ZPV het “VVD-argument”,want hetzelfde verhaal wordt in Nederland ook aande man gebracht om Borssele aan de gang te hou-den.B&C: we praten over kernenergie zoals die geprijsdis voor particuliere klanten en vergelijken dat met

Eind juli brak er op internet een welles-nietes stormpje

uit. Aan de hand was het volgende. John Blackburn en

Sam Cunningham, professor en graduate student verbon-

den aan Duke University in Durham, Noord Carolina, Ver-

enigde Staten, publiceerden een artikel ‘Solar and

Nuclear costs, the historic crossover’.

Welles-nietes-welles-nietes


11

zonnestroom voor particuliere klanten. Omdat deklant die zonnestroom zelf betaalt, mag hij over-heidssubsidies op zonnestroom van de rekensomaftrekken (subsidie kan in sommige staten in deVerenigde Staten oplopen tot 60% van de aankoop-kosten). Hij mag ook terugleverinkomsten bij zijnrekensom meetellen. Zie je wel: gridpariteit!Atoomlobby: Boeh! Wij praten over kernenergievoor grootverbruikers (5 cent/kWh) en vergelijkendat met zonnestroom voor particulieren zondersubsidie (minstens 30 dollarcent/kWh). Zie je wel:kernenergie is goedkoop en zonnestroom is maarniks want dat is veel en veel te duur.

Zo ging dat nog een tijdje door. Er werd nog net nietmet modder gegooid, maar de New York Timesmoest van de atoomjongens een notitie publicerendat de studie van Blackburn en Cunningham met denodige korrels zout moest worden genomen. Nuwas hun artikel niet in een wetenschappelijk econo-misch tijdschrift verschenen, maar geschreven voorhet North Carolina Waste Awareness and Reduc-tion Network (www.ncwarn.org), bepaald geenneutrale organisatie. Nou ja, kernlobbyisten kunt uook niet bepaald van objectiviteit betichten. Surfmaar eens naar www.groenerekenkamer.nl en leesbijvoorbeeld de stukjes eens van Simon Rozendaal,columnist bij Elsevier.

Kunnen we een les leren uit dit welles-nietes ver-haal? Zeker. Vast als een paal staat dat de kostenvan kernenergie gestadig oplopen. Voorbeeld is dekernreactor ‘Olkiluoto-3’ in aanbouw in Finland.Geen enkele voorstander van wat voor superprojectdan ook zal ooit van z’n leven een te hoog budgetpresenteren, want dat verlaagt de kansen op poli-tieke steun. Gevolg is dat grote projecten altijd quabudget uit de klauw lopen. Voorbeelden te over.Kijkt u maar naar de Betuwelijn, HSL, Noord-Zuidmetro in Amsterdam. Dat de kosten van zonnepanelen gestadig dalenkunt u zien op www.solarbuzz.com. Dé hamvraagvoor ons als particulieren is natuurlijk wanneer ervoor onze situatie gridpariteit is. Hiervoor hoevenwe geen ingewikkelde economische redeneringenop te bouwen en onzekere aannamen te doen maargewoon te kijken naar reëele kosten. Vergelijk be-drag A: wat kost 1 kilowattuur gekocht bij mijnenergieleverancier en bedrag B: wat kost 1 kilo-wattuur zonnestroom. Als A=B, dan is er gridpari-

teit. Nu is A geen vast bedrag omdat dit vooral af-hangt van de brandstofprijs en van allerlei heffin-gen en belastingen. Op dit moment (1 september2010) kost 1 kWh door de bank genomen 22 euro-cent. Het verleden leert dat deze kostenpost de nei-ging heeft te stijgen, maar we hebben al heel watscenario’s voorbij zien komen die nooit zijn waarge-maakt. Ups en downs even terzijde is de elektrici-teitsprijs voor particulieren tussen 2000 en 2010gestegen van ongeveer 15 cent naar voornoemde22 cent, dus pak-em beet 50%. Het bedrag B kunt uuitrekenen mits u een paar aannamen doet: 1, uhoeft niets te lenen want u stopt uw eigen spaar-geld in het project; 2, panelen gaan 25 jaar meezonder onderhoud; 3, u hoeft in die 25 jaar maaréén keer een nieuwe omvormer aan te schaffen; 4.de rente die u mist uit het investeringsbedrag stre-pen we weg tegen inkomstenbelasting die u overrente op uw spaartegoed zou moeten betalen én hetgegeven dat uw stroomrekening na plaatsing van dezonnepanelen drastisch omlaag gaat. Dat laatste be-tekent meer koopkracht, of wellicht inkomsten vrij-gesteld van inkomstenbelasting. NieuwePV-systemen met merkpanelen in de orde vangrootte van 3.500 Wp doen op dit moment all-in,dus met omvormer en montage bij een redelijkscherp prijzende installateur 3,75 euro per watt-piek, inclusief BTW en zonder wat voor subsidiedan ook. Tel daarbij op een extra omvormer ergenstijdens de rit (euro 2.500) en u komt op een bedragvan euro 16.000 dat u uit uw spaarpot moet tove-ren. Dat systeem levert in die 25 jaar bij gemiddeld800 kWh/Wp/jaar in totaal 72.000 kWh op. Die800 kWh/Wp/jaar is een conservatief getal. In dekuststrook tussen Vlissingen en Den Helder wordenregelmatig opbrengsten van 1.000 kWh/Wp/jaargehaald. Let op rekenen met een prijsje uit de SDE-tombola doen we niet. Bent u een gelukkige dieSDE-subsidie krijgt, dan bent u een bofkont. Elke ki-lowattuur van die 72.000 kost zonder subsidie dus16.000/72.000 = 22 eurocent. Met andere woor-den: de heren Blackburn en Cunningham hebbenwat ons betreft volkomen gelijk: gridpariteit is ervoor een Nederlandse particulier nú al. Die kern-centrales hoeven nooit gebouwd te worden.

artikel: Solar and Nuclear Costs – The historic Cross-

over. Auteurs: John O. Blackburn en Sam Cunning-

ham. geschreven voor en uitgegeven door: NC Waste

Awareness & Reduction network, juli 2010.

Een van onze nieuwe leden (Theo van de Logt)heeft afgelopen april een zonnestroomsysteem aan-geschaft. Hij is een van de gelukkigen die SDE subsi-die heeft gekregen. Hier is zijn berekening:

Power to the People

12

SDE rendement in Limburg


16 x Scheuten Solar modules Multisol P6-54 235 Wp (3.760 Wp monokristallijn)

omvormer: 1 x SMA SB 3300TL HC

inclusief alle montagematerialen en –werkzaamheden; New Energy Systems

inclusief alle elektrawerkzaamheden en –montage; New Energy Systems

inclusief complete oplevering en aanmeldingen bij Enexis, Certec, SDE, etc.; New Energy Systems

Totaalprijs € 15.000,- inclusief omzetbelasting en alle kosten

Opbrengst per jaar:

Stroom : 3500 KWH * 0,229 cent = € 801,50

Subsidie : 3500 KWH * 0,297 cent = € 1.039,50

Besparing vermogensrendementsheffing(*) € 188,00

Eenmalige subsidie Provincie Limburg groot € 1.500,-

Totale opbrengst per jaar : € 2.029,- met Nederlandse Staat garantie

Totale opbrengst na 6 jaar : € 12.174,-

Totale opbrengst na 15 jaar : € 30.435,-

Terugverdientijd van investering € 13.500,- (€ 15.000,- minus € 1.500,-) derhalve 6,6 jaar

Extra besparingen en kosten niet meegenomen in berekening:

- Normale renteopbrengst investeringsbedrag

- Vrijwel zeker vergoeding van zgn. heffingskorting

- 1 % extra terugleververgoeding door Green Choice

- Rentevoordeel maandelijkse voorschotten op (staats) subsidie via SDE

- Stijgende energieprijzen in de toekomst

(*) Percentage 1,25 van € 15.000,-.

Dat kan ik de komende 6 jaar dus niet verdienen met beleggen. (jaarrendement van ongeveer 17 %)

En na die 6 jaar nog steeds een waardevolle installatie die:

- Nog 9 jaar subsidie en besparing oplevert van in totaal ruim € 17.820,-.

- Na die periode nog ruim 20 jaar besparing oplevert.

- Bij verkoop huis onmiddellijk zorgt voor een meeropbrengst.

13


De 'Solar Days' is de meest succesvolle campagne inEuropa om het gebruik van zonne-energie onderde aandacht te brengen en te stimuleren. In meerdan 14 Europese landen wordt van 1 t/m 16 mei"de zon in het zonnetje" gezet met meer dan 7.000verschillende even

De Duitse firma Q-cells maakte afgelopen juni be-kend dat men in staat is om dunne-filmpanelen temaken gebaseerd op CIGS technologie (Copper-In-dium-Gallium-Selenide) met een paneelefficiencyvan 13%. Dit record is officieel bevestigd door hetDuitse Fraunhofer Instituut. Panelen met een ver-mogen van 97,4 Wp en een oppervlak van 0,750 m²leverden stroom met een omzetefficiency van13,0%. Werden de randen van de panelen niet mee-gerekend en werd dus alleen het puur zonlichtom-zettende oppervlak in de berekening betrokken,dan kwam men uit op een half procentje meer. Letop, dit zijn standaard fabriekspanelen voor de con-sument en geen fancy laboratorium-juweeltjes ofpeperduur ruimtevaartspul. Let op onze woorden:dit soort CIGS panelen gaat het helemaal maken.

bron: Q-Cells, juni 2010http://www.renewableenergyworld.com/rea/news/

article/2010/06/q-cells-sets-cigs-13-0-efficiency-re-

cord?cmpid=WNL-Wednesday-June16-2010

Het is u wellicht opgevallen dat van alles en nog wattegenwoordig met “duurzaam” wordt bestempeld.Kernenergie en kolencentrales-met-toekomstige-opvang-van-CO2 worden snoeihard en zonder metde ogen te knipperen door de grote energieboerenonder het motto “duurzaam” aan de man gebracht.Greenwashing vindt op grote schaal plaats. Dooriets “groen” of “duurzaam” te noemen wordt dat ob-ject niet automatisch milieuvriendelijk en/of kli-maatneutraal. Vergis u niet; “duurzaam auto-mobilisme” bijvoorbeeld, bestaat gewoon niet. Hetmeest duurzame van kernenergie bijvoorbeeld ishet radioactieve afval. Hoe duurzaam is het ver-branden van palmolie dat uit plantages komt diezijn aangelegd op gerooid tropisch regenwoud? Kanje het aanplanten van bossen met de opbrengst vanverkoop van aardgas ”duurzaam” noemen en dat

gas “groen”? Ammehoela! Het wordt dus hoog tijdom het koren en het kaf van elkaar te scheiden. Datvond het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)ook en ging onlangs over tot een scherpere definitievan “duurzaam”. Men introduceert en gebruiktvoortaan het begrip “hernieuwbaar”. Hier volgt hetCBS-bericht.

Eind mei 2010 is de update verschenen van hetProtocol Monitoring Hernieuwbare Energie, uitge-geven door AgenstchapNL. Dit Protocol is de opvol-ger van het Protocol Monitoring Duurzame EnergievanSenterNovem uit 2006. Het CBS gebruikt ditProtocol bij het berekenen van de statistieken vanhet opwekken en verbruik van hernieuwbare ener-gie. De meest in het oog springende verandering ishet wijzigen van de term “duurzaam” in de term“hernieuwbaar”. Voor deze wijziging geeft hetnieuwe Protocol twee redenen. Ten eerste is in2009 een nieuwe Europese Richtlijn uitgebrachtwaarin wordt gesproken over hernieuwbare ener-gie, ook in de Nederlandse vertaling. Ten tweede isde term “duurzaam” de afgelopen jaren veelvuldiggebruikt in verschillende context. Daarom kan dezeterm verwarring oproepen. Bij hernieuwbare ener-gie is de betekenis meer éénduidig.Naast de naamswijziging bevat het Protocol nog eengroot aantal wijzigingen met een grote of kleine im-pact op de cijfers. Het CBS heeft deze wijzigingenmet terugwerkende kracht doorgevoerd in de gepu-bliceerde cijfers. Daarnaast heeft het CBS ook ver-beterd inzicht in de statistische basisgegevens overmeerdere jaren terug in de tijd verwerkt. Het aan-passen van eerder als definitief aangemerkte cijfersnaar aanleiding van verbeterde inzichten en metho-dewijzigingen noemt het CBS een revisie. Voordeelvan een revisie is dat de cijfers over meerdere jarenin de tijd vergelijkbaar blijven.

Efficiency Record CIGS modules: 13.0%

KORT 3

‘Duurzaam’ heet voortaan‘hernieuwbaar’

KORT 4


Wellicht bent u een van de mensen die dure

LED-lampen heeft gekocht en die blij en

boos tegelijk was met het resultaat. Blij

omdat bij een gegeven lichtopbengst het

stroomverbruik fantastisch laag is en boos

omdat die lampen systematisch minder licht

plegen te geven dan de fabrikant wil doen

geloven.

Zo ‘doen’ 40W gloeipeervervangers (“peer-equivalenten”) eigenlijk net zoveel licht alseen ouderwetse 25W gloeipeer. Een anderwervend argument om LED verlichting aan

de man te brengen zou de levensduur zijn. LED gaatwel 50.000 branduren mee!. Ja, dat is natuurlijk welleuk, maar wat als de schakelelektronica in goed-kope LED-lampen snel stuk gaat? Floep, uit lamp!Weer zo’n teleurstellend moment. Dat heeft z’nweerslag op de hele branche, ook op de kwaliteits-fabrikanten. Heel wat pioniers hebben even genoegvan LED-verlichting.Gevolg is dat er twijfel is. Het grote publiek ruiktzoiets heel snel en hiermee is een oorspronkelijkstuk vertrouwen in snelle invoering van LED-lam-pen verloren. Gevolg is ook dat de schreeuw om te-rugkeer van die leuke gloeiperen luider opklinkt. O,o die goede oude tijd! Dat doet ons denken aan detocht van Moses door de woestijn. En het volk maarmorren (en toen Moses even niet keek maakten zeeen gouden SUV-standbeeld). Maar dit terzijde. LED lampen worden op het mo-ment meestal gebruikt in sierverlichting, feestver-lichting, tuin- en kerstboomverlichting, en vooralveel in spotjes. Verlichting met hogere lichtop-brengsten wordt steevast verzorgd met spaarlam-pen of met (net niet foei!) eco-gloeiperen of tochnog (wel foei!) met traditionele gloeiperen. De re-dactie kent maar heel weinig mensen waar alle ver-lichting in huis op LED–lampen is gebaseerd. En bijdie mensen schemert het, reken maar.

Power to the People

14

60 W peer-equivalent LED lamp van Philips komt eraan


15

60 W peer-equivalent LED lamp van Philips komt eraanOm het vertrouwen van het publiek op te krikkenheeft Philips een nieuwe LED-lamp aangekondigddie eerdaags in de winkel zal liggen: een 60W peer-equivalent met de fraaie marketingnaam “Endura”.Dit is een 12-watt lamp die 80 procent minderstroom verbruikt dan een 60W gloeipeer en waar-van men claimt dat hij 25 keer langer meegaat (teweten 25.000 branduren). De lichtkleur zou warm-wit moeten zijn, maar precieze specificaties heeftPhilips nog niet vrijgegeven.Intussen heeft concurrent Lemnis Lighting ook een60W-peerequivalent aangekondigd, de Pharox 500(7W stroomverbruik, 500 lumen). Deze zal via dewebsite van Lemnis worden verkocht voor US$ 40per stuk. Lemnis Lighting verwacht overigens datde prijzen zullen dalen tot, zeg, 10 dollar per stuk in2015.

Nadat dit bericht verscheen is Philips op de marktgekomen met een Econic 5W, en met 6W en 7WMaster LED lampen. We hebben niet kunnen testenwat de lichtopbrengst is, want dat is nachtwerk,maar gezien het opgenomen vermogen vermoedenwe dat het om 40W gloeipeervervangers gaat. Eenwebsite waar u veel spaar- en LED lampen kuntzien en waar u uw portemonee kunt leegkopen iswww.bespaarbazaar.nl

May 12, 2010 8:23 AM PDT

http://news.cnet.com/8301-11128_3-20004766-

54.html?part=rss&tag=feed&subj=GreenTech

Jaargang 6 - nummer 5 - 2009Jaargang 7 - nummer 3 - 2010

Terwijl de een de gasrekening de stratosfeer

in wil jagen (zie de opinie van Gijs de Man

elders in dit nummer) wil een ander juist dat

de gasrekening omlaag gaat. Het is maar wat

voor pet je op hebt. De redactie van de PttP

onderschepte in juni het volgende verhaal,

nota bene uit dezelfde bron als het pleidooi

van Gijs de Man..

De gasrekeningen in Nederland zijn 'onno-dig hoog', omdat er teveel betaald wordtvoor het transport. Daarom is het goed datde rechter heeft bepaald dat de regulering

van de transport-tarieven over moet, aldus HansGrünfeld, directeur van VEMW, een organisatie voorzakelijke energie- watergebruikers. De VEMW iseen van de partijen die de tarieven voor gastrans-port, zoals opgelegd door de Nederlandse Mededin-gingsautoriteit (NMa), met succes heeftaangevochten. Op 29 juni j.l. bepaalde het College van Beroep voorhet bedrijfsleven (CBB) dat de NMa bij de tarieven

ten onrechte een beleidsregel van minister Mariavan der Hoeven van Economische Zaken, die hogereprijzen mogelijk maakte, heeft meegenomen. Vol-gens Grünfeld is dat het belangrijkste element vande uitspraak. 'Het is buitengewoon ernstig als wegeen onafhankelijk toezicht zouden hebben. Zekerin een markt met een monopolist.'

'Geen koehandel'

De NMa moet nu zelf een nieuwe methode ontwik-kelen voor de vaststelling van de tarieven die Gas-unie-dochter Gas Transport Services (GTS) inrekening mag brengen. Daar is volgens de toezicht-houder al gauw een jaar mee gemoeid. In die peri-ode blijven de eerder vastgestelde, en volgensVEMW dus te hoge, tarieven gelden. Verrekeningvindt over de jaren daarna plaats. Grünfeld merkt op dat bij de vaststelling van denieuwe tarieven 'geen koehandel' mag plaatsvin-den. 'Het kan niet zo zijn dat de NMa iets voorstelten dat GTS dan een tegenvoorstel doet. NMa moetde tarieven goed onderbouwd opleggen.'

Afboeking

Grünfeld zegt dat het 'moeilijk' is aan te geven methoeveel de tarieven omlaag gaan. Hij merkt op datGasunie als gevolg van de uitspraak waarschijnlijkwel een afboeking moet doen op de waarde van zijngaspijpleidingen, wat een nieuwe tegenvaller voorhet bedrijf zou zijn, nadat eerder al een afboekingvan €500 mln op het Duitse net plaatshad. Dat lagere tarieven investeringen in infrastructuurfrustreren, zoals de minister heeft opgemerkt, ge-looft Grünfeld niet. 'Dat is absoluut flauwekul. Hetgaat om investeringen met zeer lage risico's. Er gaatin de regel geen spade in de grond voordat denieuwe capaciteit al verkocht is.'

Uit het Financieele Dagblad , 30 juni 2010, 17:32 uur

| FD.nl

http://www.fd.nl/artikel/16871249/gastarieven-ne-

derland-onnodig-hoog

Gastarieven in Nederland‘onnodig hoog’

16

Al langere tijd hadden velen in de vereniginghet gevoel dat we aan een nieuw jasje toewaren. Iedereen weet zo langzamerhandwel wat een zonnepaneel is. Is een zonne-

paneel zodanig de essentie van de vereniging dathet beeldmerk erdoor moet worden bepaald? Ditgevoel resulteerde in een zoektocht naar een nieuw,eenvoudig en sterk beeldmerk voor de verenigingdat in één oogopslag weergeeft wat de bedoelingvan onze club is. Begin april werd in het kantoorvan het ontwerpbureau Nilsson in Goes een brain-stormsessie gehouden over de missie en de uitstra-ling van de ZPV en het beeldmerk dat daar bij zoukunnen passen. Heel wat varianten van gekleurdezonnetjes met staartjes, blauwe luchten, zonnepa-nelen, groene, gele, paarse en oranje zonnetjes, smi-les, bliksemschichten, staartjes en stekkertjespasseerden de revue. Een beperkt aantal ontwer-pen werd verder ontwikkeld. Alle ontwerpen voorbeeldmerken werden serieus van alle kanten beke-ken, gewikt en gewogen. Hier ziet u welk ontwerpuiteindelijk als winnaar uit de bus kwam. Aan dui-delijkheid laat het beeldmerk niets te wensen overnaar ons idee. U hebt dit beeldmerk intussen her ender zien verschijnen. Zeer prominent prijkt hetsinds 1 juni op de homepage van de website van deZPV.

Over het gebruik van het ZPV-beeldmerk op eigenwebsite: Bent u lid van de ZPV en hebt u een eigen

(niet-commerciële) website, dan stellen we het opprijs als u het beeldmerk gebruikt op de pagina‘links’ of andere pagina waar u reclame maakt voorde ZPV. U kunt het beeldmerk ‘plukken’ van dehomepage van onze website.

Samen met het ontwerp van het logo werd er ookeen ontwerp voor een promotiekraampje gemaaktdat inmiddels is uitgewerkt tot een heus pakket ma-teriaal om een standje mee te versieren. De promo-tiecommissie is er al mee op pad gegaan.

Als klap op de vuurpijl hebben we ook een aantal T-shirts laten bedrukken met het nieuwe beeldmerkDeze T-shirts zijn oorspronkelijk bedoeld voor debemanningen van onze promotiestandjes. We kun-nen ons goed voorstellen dat u als lid ook zo’n T-shirt wil hebben, maar onze vereniging heeft geencommerciële doeleinden. We willen best een partij-tje T-shirts laten bedrukken, maar dan moeten weeerst precies weten hoeveel vraag er naar is. Hebt ubelangstelling, mail dan naar [email protected] hoeveel t-shirts u zou willen heb-ben en in welke maat (M, X, XL). Vermeld uw naamen adres! Qua prijs: reken op zo’n 12,50 euro perstuk inclusief verzendkosten.

17

Jaargang 6 - nummer 5 - 2009Jaargang 7 - nummer 3 - 2010

Nieuw beeldmerk voor de ZPV

Documents

Power to the people 2010-3