Biobased Economy in ZW-NL

‘Chemicus zoekt Boer’

Gijsbrecht Gunter N.V. Economische Impuls Zeeland T 06 – 52 12 31 46 E gijsbrechtgunter@impulszeeland.nl

Uitvoeringsbureau Biobased Zeeland

Strategische agenda ‘Agro meets Chemistry’ in Zuidwest Delta

Het alternatief..

Polymeren

Chemicals &Intermediates

Polymeren

Chemicals &IntermediatesKrakersKrakersRaffinaderijRaffinaderijOlie en Gas Olie en Gas

Shell, Exxon Mobile, Total, BP

Agro-product Bio-raffinage Chemische modificatie

Cosun, Lamb-Weston, ADM, Roquette,

Cycle :miljoen jaar

Cycle: 1 jaar

Fossiel (langcylisch)

Biomassa (kortcyclisch)

Afbakening begrip Biobased Economy To

egev

oeg

de

waa

rde

V

olu

me

Hoe Agro meets Chemie

Nieuwe grondstoffen: Akkerbouwgewassen: één of meerdere toepassingen van gewassen op (marginale) gronden Algen/Wieren: aquatische biomassa in zout en zoet water (2/3 aardoppervlak) Agrifood reststromen: alle delen van het gewas kosten efficiënt valoriseren Veredeling (gmo), inhoudstoffen, teeltoptimalistie, nieuwe oogst- en verwerkingsconcepten

Nieuwe (processen voor) chemicaliën en materialen: Bioraffinage: ontleden van de plant voor verkrijgen chemische verbindingen en materialen Fermentatie: omzetting plantenmoleculen in nieuwe chemische bouwstenen met micro-

organismen en enzymen Thermochemisch: snelle, robuuste omzetting in laagwaardige (bulk) chemicaliën en energie

Sluiten kringlopen: Restwarmte, CO2, afvalwater, …: benutten als grondstof voor biomassakweek Nutriënten zoals fosfaten, …: terug brengen in kringlopen Ketens ontwikkelen met toegevoegde waarde: biomassa, moleculen en nieuwe verbindingen

gebruiken voor hoogwaardige toepassingen

Andere stakeholders, andere belangen, andere markten, … Anders denken, anders handelen, anders doen… Anders…,

Waarom Agro meets Chemie Schaarste fossiele grondstoffen;

Stijging grondstoffenprijzen (ondanks economische crisis in het Westen);

Nieuwe technieken, technische innovaties, snelle kennisuitwisseling en kennisvalorisatie;

CO2 tax: 2013 – 2020 binnen Europa (3e handelsfase EU-ETS);

Ambitieuze doelstellingen EU, NL en van sector (VNCI);

Behouden van bestaande en creëren van nieuwe jobs;

Toenemende Biobased productvraag uit de markt;

Duurzaamheid en C2C essentieel element van strategie;

• Bloomberg/DSM/Novozymes: Biobased wordt nieuwe Europese banenmotor

• EU Chemie: toekomstvisie & transitie essentieel behoud banen in het Westen

• 13/02/2012: Commissie lanceert strategie voor duurzame Europese bio-economie “Europese

bio-economie vertegenwoordigt een omzet van 2,000 miljard en is goed voor 22 miljoen banen

(9% werkgelegenheid EU). Het gaat om de volgende sectoren: landbouw, bosbouw, visserij,

productie van levensmiddelen, pulp en papier alsmede delen van de chemische,

biotechnologische en energiesector.”

Transities

Prof. Jan Rotmans: “De transitie naar een biobased economy is een van de meest complexe transities die de mensheid tot nu toe heeft gekend”

Vernieuwing, verbetering, verandering….

Olie…

0

20

40

60

80

100

120

140

jan 1974 jan 1978 jan 1982 jan 1986 jan 1990 jan 1994 jan 1998 jan 2002 jan 2006 jan 2010

Monthly Imported Crude Oil Price

Nominal Price Real Price (apr yyyy $)

Dollars per barrel

EIA Short-Term Energy Outlook, April 2012

Forecast

80

.. gebaseerde producten

.. belangen

“Een kalkoen zet zichzelf niet op het kerstmenu…”

Voedingsmiddelen

2005 = 100

Meststoffen

Natuurlijk rubber

Push en pull…

Klimaat!

Kringlopen sluiten

fossiel recycle

biobased

Kringlopen sluiten

Waarom Zuid West Nederland

• Uniek gebied (!) met diversiteit aan:

– Agro-bedrijven (feedstock).

– Food-bedrijven (feedstock).

– Chemische Industrie (markt).

– Infra (Weg, Water, Buisleidingen).

• Optimale faciliteiten voor new business – Lab en proef- (kennis -> technologie).

– Opschaling- (technologie -> productie).

– Utillities (productie -> markt).

• Nabijheid en betrokkenheid

opleidings- en kennisinstituten

– HZ, ROC, Avans (Biobased CoE).

– UvG (biotech.), WUR (agro), TUE (proces), TUDelft.

– BBE pilotplant, BBE trainingscentre

• Incentives

– Biobased Economy speerpunt van NL.

– Biobased Economy speerpunt collegeprogramma

provincie Zeeland.

– Provincie NB (investeringsagenda energie).

– Commitment toonaangevende bedrijven.

– Afgelopen 5 jaar ruim 400 mio geïnvesteerd (>120

projecten.

Visie

Jeroen van der Veer (oud CEO Shell)

“Zeeland moet volop inzetten op biobased economy”

Alexander Rinnooy Kan (oud vz. VNO-NCW/ vz. SER)

“Zeeland heeft met biobased economy iets moois in handen”

Maxime Verhagen (Minister EL&I)

“Zeeland is pionier op gebied van biobased economy”

Aansluiting Topsectoren

Biobased in ZW-NL staat als een huis

Fundament ZW-NL

• Ambitie: Leidende positie in Europa Agro meets Chemie (middensegment waardepiramide).

• Businessplan op hoofdlijnen vanuit samenwerkingsverband 3 O’s. – Investeringsvolume 600 mln in de komende 10 jaar.

– 5 toplocaties.

– Aangeboden aan topteam Chemie en Agro & Food (topsectorenbeleid Rijk / innovatiecontracten).

• Strategische focus op drie kernthema’s

– Ontwikkelen nieuwe groene grondstoffen door agrarische en aquatische sector.

– Ontwikkelen van groene bouwstenen voor hoogwaardige materialen en chemicaliën.

– Vergroenen procesindustrie door combinatie van: schone technologie, groene grondstoffen en sluiten van de kringloop.

Toplocaties

3

4

5

1

2

1. Vitaal Sloegebied/Kanaalzone: vergroening procesindustrie, kennisvalorisatie en opleidingen via Biobase Europe. 2. Bevelanden: de proefregio voor groene grondstoffen. 3. Bergen op Zoom: Green Chemistry Campus als basis voor building blocks voor chemicaliën en materialen. 4. Dinteloord, Nieuw Prinsenland: agro meets chemistry rond procesindustrie en tuinbouw. 5. Moerdijk: vergroening procesindustrie.

1

Pharmafilter

• ZorgSaam: Biobased en gezondheidszorg?!

Pipeline Orange

• Businesscase: Afval slim inzetten?!

Industriële algenteelt

• Businesscase: Afvalwater als grondstof voor algen die als voedsel voor schelpdieren dienen

Zeeboerderij

• Businesscase: Wieren (macro-algen) bieden kansen voor gebruik van grootste deel van het aardoppervlak, waarvan 2/3 (zout)water is…

Bioraffinage Stevia

• Businesscase: Keten ontwikkelen rondom raffinage van nieuwe (zoet)stoffen

Biomap

• Businesscase: Europese marktplaats voor biomassahandel

Groengas keten

• Businesscase: Hoogste toegevoegde waarde voor groengas

A. Warmte/electra (WKK)

B. Biobrandstof (Bio-LNG)

C. Chemische bouwsteen (CH4)

Arkema-WUR/HZ

• Businesscase: nieuwe biobased chemicaliën Drie strategische lijnen:

1. Vervanging (eigen) fossiele grondstoffen

2. Regionale biomassa ontsluiten voor intermediaire grondstoffen en eigen nieuwe producten

3. Contract manufacturing en tolling met bestaande Multi-purpose-plant (spin-offs, start-ups, campagne-gebonden biomassa, tijdelijke commerciële productie)

En nog vele andere projecten

Cluster Biobased, Food&Energy, - 2011: 55 presentaties voor relevante stakeholders uit de gouden driehoek

- Betrokken bij ca. 20 werk- stuur- en klankbordgroepen…

- Sinds 2009 60 project(initiatieven, (15 – 25mln.)

- 2009 zaaien, 2010 begieten, 2011 oogsten, 2012 doorgroeien

- Rollen: signaleren, faciliteren, aanjagen, verbinden, (door)ontwikkelen, participeren, uitvoeren, opschalen,…

- Expertise/toegevoegde waarde: netwerk (3 O’s), inhoudelijke kennis, projectontwikkelingscapaciteit, onafhankelijkheid

- Sinds 2012 Uitvoeringsbureau Biobased Zeeland (samenwerking tussen: Impuls, ZSP, Provincie Zeeland, KvK, Syntens)

Getrokken door bedrijfsleven!

Gefaciliteerd door de overheid

“Ruimte voor ondernemerschap, innovatie en Green Deals”

Gevolgd door kennisinstellingen

“Kennisvalorisatie door Topsectorenbeleid en Innovatiecontracten”

Verder verbonden met elkaar…

“Nieuwe cross-sectorale consortia en nieuwe coalities in gouden driehoek”