Prof.Dr. Celal KarlıkayaTrakya Üniversitesi Tıp Fakültesi

Göğüs Hastalıkları AD.TTD Tütün Kontrolü Çalışma Grubu Başk.

Türk Toraks Derneği11. Yıllık Kongre

Sigara Bırakma Tedavisi Kursu

23 Nisan 2008, Antalya

SİGARA BIRAKMA TEDAVİSİ UZMANLARI İÇİN TÜTÜN KONTROLÜ, BİLGİ DONANIMI VE

BU BİLGİLERİN SİGARA BIRAKMA TEDAVİSİNDEKİ KULLANIMI

AMAÇ

Bu oturumun sonunda tüm katılımcılar, bireysel sigara mücadelesinin toplumsal sigara mücadelesinin bir parçası olduğunu, ondan ayrılamayacağını, sigarayı bırakma tedavisinde bireye yardımcı olmak isteyen hekimin, toplumsal sorunun boyutlarından haberdar olması gerektiğini ve kanıta dayalı tütün kontrol yöntemlerinin neler olduğunu değerlendireceklerdir

Bu oturumu tamamlandıktan sonra

Toplumsal sigara mücadelesi (tütün kontrolü) yapılmasının neden gerektiğini epidemiyolojik verilerle söyleyebilmek

Tütün tedavi uzmanının tanımını ve eğitim düzeylerini tanımlayabilmek

Tütün kontrolünün tanımı ve kanıta dayalı yöntemlerini sayabilmek Birinci basamaktan itibaren hekimin tütün kontrolündeki yerini

tanımlayabilmek Sigara bırakma tedavisinde tütün kontrolü ile ilgili bilgilerin önemini,

bu kursta bu bilgilerin eksik verildiğini ve bireysel olarak tamamlama gayreti gerektiğini değerlendirebilmek hedeflenmektedir

WHO – ICD-10 F17.0 Akut Zehirlenme F17.1 Zararına Kullanım F17.2 Bağımlılık Sendromu F17.3 Yoksunluk Durumu F17.8 Diğer Mental ve Davranış Bozukluğu F17.9 Sınıflandırılmamış Mental ve Davranışsal Bozukluk Z72.0 Tütün Kullanımı (F17.2 Tütün Bağımlılığı Hariç)

FDA APA (American Psychiatric Association) – DSM III, DSM-IV …

Her türlü tütün kullanımı hastalık olarak kabul edilmektedir ve tütün tedavi uzmanı (TTU) demek daha doğrudur

Tütün kullanımına karşı, birçok farklı yoğunlukta etkili ve kanıta dayalı girişimde bulunabilecek bilgi, beceri ve eğitim düzeyine sahip prefesyonel kişidir

TTU, sadece hastaları tedavi etmez aynı zamanda sağlık çalışanları, yöneticiler, araştırmacılar, sigara içen ve içmeyenler gibi değişik kesimleri sigara bırakma tedavisi konusunda eğitir

Tütün tedavi uzmanlık düzeyi 3 seviyede kabul edilebilir:

1. Farkındalık (çırak): Temel düzey. Kişi kavram ve becerileri tanımlayabilir ancak uygulamada henüz işin başındadır

2. Bilgililik (kalfa): Orta düzey. Kişiler bilgi ve becerileri tanımlayabilir ve uygulayabilir

3. Ustalık: İleri düzey. Kişiler kritik edecek düzeyde bilgi ve beceri sentezi yapabilir ve eğitim verebilir

1. Tütün bağımlılığı bilgisi ve eğitimi2. Danışma (psikolojik) beceleri3. Değerlendirme görüşmesi yapabilme ve tanısal testler4. Tedaviyi planlama5. Farmakoterapi yapabilme6. Relaps Önleme7. Değişik toplum kesimleri ve sağlık durumlarına uygun

çalışabilme 8. Dokümantasyon ve değerlendirme9. Prosfesyonel kaynaklara ulaşabilme ve kullanabilme10. Kanun ve etik: sağlık ve çalışma şartları ile ilgili kurallarına

uyma11. Kişisel gelişim: Kendisinin ve diğerleri için çalışma ve

sorumluluk hissetme

Toplumun bu tedavinin olduğundan haberdar olması

Bu tedavinin önemini kavraması Tedaviye ulaşmanın zor olmaması

Bireysel ve toplumsal motivasyondaÖğretilebilir anların kullanılmasındaSavunuculukPolitika yapma …

Etkili ve kanıta dayalı tütün kontrol yöntemlerinin uygulanması

İş arkadaşları ve dostlar

Aile

Ulusal ve uluslarası politikalar

Kanunlar ve kurallarBireyler

Dünya genelindeki 4.9 milyon insan Avrupa genelindeki 51 ülkede 1.2 Milyon Ülkemizde ise yaklaşık 100,000 kişi (tüm

ölümlerin %14’ü).

ÖLMEKTEDİR / ÖLDÜRÜLMEKTEDİR.

931.909

Disability Adjusted Life Year (Sakatlığa Uyarlanmış Kayıp Yaşam Yılı = Erken ölümler (YLL) + Sakatlığa Bağlı Kayıp Yıllar (YLD )

Türkiye’de sigara (tüttürme) prevalansı

■ Erişkin (15+ yaş)** ’ *** : 34 - 43% (♂erkek: %57-62, ♀kadın: %13-25)■ Çocuklar (7-13 yaş)** ’ *** : 13%■ Lise*** : 20% ■ Gebeler* : 15%■ Emziren anneler* : 20%

Sources: * Turkey Demographics and Health Survey, 2003, ANKARA. **The Ministry of Health of Turkey, 2002, ANKARA.

*** World Bank Database,2002.

Türkiye’deTürkiye’de her yıl

100,000 insan sigaradan

ölmektedir. Bu rakam

önlem alınmazsa 2025

yılında 250,000 insana

ulaşacaktır

Dünya Çapında Yıllık Mortalite

1990 2025

10

3 Gelişmekte olan ülkeler7 milyon

7 milyon

3milyon

Gelişmekte olan ülkelerde tüketim neden artacak?

1) Nüfus artışı

2) Gelir artışı

3) Kadınların sosyal tabularının kalkması

4) Sağlık etkileri konusunda bilgisizlik

5) Kontrol önlemlerinin yetersizliği

6) Sigara firmalarının saldırgan pazarlama taktikleri

Sigaranın zararlı sağlık etkilerini ve bağımlılık özelliğini bilerek inkar ederler

Çocukları, gençleri ve kadınları da hedef alarak acımasız pazarlama taktikleri uygularlar

Pasif sigara içme konusundaki bilimsel gerçekleri çarpıtırlar Tüketicileri düşük katran ve düşük nikotin gibi sahte

tanımlamalar ile aldatırlar Gelişmekte olan ülkelerde saldırgan politikalar sürdürürüler Sigara kaçakçılığına yardımcı olurlar

Tütün kullanımı küresel bir bulaşıcı hastalıktır

Konak

Devlet ve Halk

Ortam

Dünya Ticareti

Bilişsel küreleşme

Bilgilenmedeki asimetri

Ajan

Reklam

Sinema ve medya

Politik etkiler

0 10 20 30 40 50 60 70

GeorgiaRomania

MacedoniaTurkeyFrance

ItalyCzech Rp

PolandEstonia

DenmarkSwitz'ldNorway

SloveniaIsrael

FinlandSwedenlreland

LuxembgIceland

UK

MaleFemale

WHO Europe, 2005

Kısaca tütün kontrolü bir nüfusun tütün kullanımını ve tütün dumanına maruziyetini ortadan kaldırarak veya azaltarak sağlığını iyileştirmeyi amaçlayan bir takım arz, talep ve zarar azaltma stratejileridir

Tütün kontrolü aslında tütün salgınını anlamak ve nedenleri ile mücadele etmek demektir. Tütün salgını 5 basamaklı bir süreç olarak değerlendirilmektedir

Düşük başlama, düşük bırakmaYüksek başlama, düşük bırakma Yüksek başlama, yüksek bırakmaBaşlama hızının azalması, yüksek bırakmaDüşük başlama, yüksek bırakma hızı

Tütün ve akciğer kanseri epidemilerinin evreleri

World Cancer Report 2003

1. İyi bilinmediği toplumlara sigaranın zararlı

etkileri bilgisini yaymak

2. Fiyatların arttırılması

3. Sigara içimine dair düzenlemeler (yasak ve

kısıtlamalar)

4. Doktorları sigarayı bırakma sürecine

dahil etmek1. to 4: see Levy et al (2005) Addiction, 100, 1526-365. Lancaster & Stead (2004) Cochrane Database Syst Rev

SİGARA BIRAKMA HAYAT KURTARIR!

Sigara bırakma tütün mücadelesinde en hızlı ve muhtemelen en büyük yarar sağlayan yöntemlerden biridir

50 yaşından önce bırakanlar sonraki 15 yılda sigaraya bağlı hastalıklardan ölme risklerini %50 azaltmış olurlar

California Department of Health Services. October 1998.Pierce JP, et al. JAMA 1998;280(10):893–9.Hu T-W, et al. Am J Public Health 1995b;85(9):1218–22.

Ülkemizde sigara içme prevalansı çok yüksektir. Erkek nüfusta % 50’nin üzerinde olan, kadın nüfusta % 30’a yaklaşan prevalans yüksekliğinin nedenlerinden birisi de bırakma oranlarının düşük olmasıdır

Sigarayı bırakmış olanların oranı yerel çalışmalara göre % 20 civarındadır

UTKP (9 Ekim 2006)

1. 2007 yılına kadar toplumda sigara bırakma oranını tespit etmek

2. 2010 yılına kadar toplumda sigara bırakma oranını % 40’ın üzerine çıkarmak

3. 2008 yılı sonuna kadar sağlık personelinde bırakma oranlarını %50’nin üzerine çıkarmak

4. 2010 yılına kadar öğretmenler, din adamları ve yönetici, görevle bağlantılı meslek mensuplarında sigara bırakma oranlarını % 50’nin üzerine çıkarmak

5. 2008 yılına kadar hamilelik döneminde sigarayı bırakmış olma oranını % 90’nın üzerine çıkarmak

Bir çok sağlık sorununun tanı ve tedavisi sigara içenlerde daha zor ve daha fazla zaman alıcıdır.

Sigara içenler saptanır ve sigara içme davranışı tedavi edilirse klinik pratik daha etkin ve tatmin edici hale gelir.

1. Birinci basamak sigara bırakma tedavisi2. İkinci basamak sigara bırakma tedavisi3. Sigarasız Kurumlar Yaratmak, İl Tütün Kontrol

Kurullarına girmek3. Ulusal Tütün Kontrolü Etkinliklerine katılmak,

katkıda bulunmak

ÖÖnce sizi yok sayarlarnce sizi yok sayarlarSonra size gSonra size güülerlerlerlerSonra sizinle savaşırlarSonra sizinle savaşırlarSonra siz kazanırsınızSonra siz kazanırsınız!!

-Gandhi

Celal Karlıkaya

celalk@trakya.edu.trhttp://sigarabirak.trakya.edu.tr/

(lütfen imza kampanyamıza destek veriniz!)www.toraks.org.tr