Prof.Dr. Celal KarlıkayaTrakya Üniversitesi Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları AD.TTD Tütün Kontrolü Çalışma Grubu Başk.
Türk Toraks Derneği11. Yıllık Kongre
Sigara Bırakma Tedavisi Kursu
23 Nisan 2008, Antalya
SİGARA BIRAKMA TEDAVİSİ UZMANLARI İÇİN TÜTÜN KONTROLÜ, BİLGİ DONANIMI VE
BU BİLGİLERİN SİGARA BIRAKMA TEDAVİSİNDEKİ KULLANIMI
AMAÇ
Bu oturumun sonunda tüm katılımcılar, bireysel sigara mücadelesinin toplumsal sigara mücadelesinin bir parçası olduğunu, ondan ayrılamayacağını, sigarayı bırakma tedavisinde bireye yardımcı olmak isteyen hekimin, toplumsal sorunun boyutlarından haberdar olması gerektiğini ve kanıta dayalı tütün kontrol yöntemlerinin neler olduğunu değerlendireceklerdir
Bu oturumu tamamlandıktan sonra
Toplumsal sigara mücadelesi (tütün kontrolü) yapılmasının neden gerektiğini epidemiyolojik verilerle söyleyebilmek
Tütün tedavi uzmanının tanımını ve eğitim düzeylerini tanımlayabilmek
Tütün kontrolünün tanımı ve kanıta dayalı yöntemlerini sayabilmek Birinci basamaktan itibaren hekimin tütün kontrolündeki yerini
tanımlayabilmek Sigara bırakma tedavisinde tütün kontrolü ile ilgili bilgilerin önemini,
bu kursta bu bilgilerin eksik verildiğini ve bireysel olarak tamamlama gayreti gerektiğini değerlendirebilmek hedeflenmektedir
WHO – ICD-10 F17.0 Akut Zehirlenme F17.1 Zararına Kullanım F17.2 Bağımlılık Sendromu F17.3 Yoksunluk Durumu F17.8 Diğer Mental ve Davranış Bozukluğu F17.9 Sınıflandırılmamış Mental ve Davranışsal Bozukluk Z72.0 Tütün Kullanımı (F17.2 Tütün Bağımlılığı Hariç)
FDA APA (American Psychiatric Association) – DSM III, DSM-IV …
Her türlü tütün kullanımı hastalık olarak kabul edilmektedir ve tütün tedavi uzmanı (TTU) demek daha doğrudur
Tütün kullanımına karşı, birçok farklı yoğunlukta etkili ve kanıta dayalı girişimde bulunabilecek bilgi, beceri ve eğitim düzeyine sahip prefesyonel kişidir
TTU, sadece hastaları tedavi etmez aynı zamanda sağlık çalışanları, yöneticiler, araştırmacılar, sigara içen ve içmeyenler gibi değişik kesimleri sigara bırakma tedavisi konusunda eğitir
Tütün tedavi uzmanlık düzeyi 3 seviyede kabul edilebilir:
1. Farkındalık (çırak): Temel düzey. Kişi kavram ve becerileri tanımlayabilir ancak uygulamada henüz işin başındadır
2. Bilgililik (kalfa): Orta düzey. Kişiler bilgi ve becerileri tanımlayabilir ve uygulayabilir
3. Ustalık: İleri düzey. Kişiler kritik edecek düzeyde bilgi ve beceri sentezi yapabilir ve eğitim verebilir
1. Tütün bağımlılığı bilgisi ve eğitimi2. Danışma (psikolojik) beceleri3. Değerlendirme görüşmesi yapabilme ve tanısal testler4. Tedaviyi planlama5. Farmakoterapi yapabilme6. Relaps Önleme7. Değişik toplum kesimleri ve sağlık durumlarına uygun
çalışabilme 8. Dokümantasyon ve değerlendirme9. Prosfesyonel kaynaklara ulaşabilme ve kullanabilme10. Kanun ve etik: sağlık ve çalışma şartları ile ilgili kurallarına
uyma11. Kişisel gelişim: Kendisinin ve diğerleri için çalışma ve
sorumluluk hissetme
Toplumun bu tedavinin olduğundan haberdar olması
Bu tedavinin önemini kavraması Tedaviye ulaşmanın zor olmaması
Bireysel ve toplumsal motivasyondaÖğretilebilir anların kullanılmasındaSavunuculukPolitika yapma …
Etkili ve kanıta dayalı tütün kontrol yöntemlerinin uygulanması
Dünya genelindeki 4.9 milyon insan Avrupa genelindeki 51 ülkede 1.2 Milyon Ülkemizde ise yaklaşık 100,000 kişi (tüm
ölümlerin %14’ü).
ÖLMEKTEDİR / ÖLDÜRÜLMEKTEDİR.
931.909
Disability Adjusted Life Year (Sakatlığa Uyarlanmış Kayıp Yaşam Yılı = Erken ölümler (YLL) + Sakatlığa Bağlı Kayıp Yıllar (YLD )
Türkiye’de sigara (tüttürme) prevalansı
■ Erişkin (15+ yaş)** ’ *** : 34 - 43% (♂erkek: %57-62, ♀kadın: %13-25)■ Çocuklar (7-13 yaş)** ’ *** : 13%■ Lise*** : 20% ■ Gebeler* : 15%■ Emziren anneler* : 20%
Sources: * Turkey Demographics and Health Survey, 2003, ANKARA. **The Ministry of Health of Turkey, 2002, ANKARA.
*** World Bank Database,2002.
Türkiye’deTürkiye’de her yıl
100,000 insan sigaradan
ölmektedir. Bu rakam
önlem alınmazsa 2025
yılında 250,000 insana
ulaşacaktır
Dünya Çapında Yıllık Mortalite
1990 2025
10
3 Gelişmekte olan ülkeler7 milyon
7 milyon
3milyon
Gelişmekte olan ülkelerde tüketim neden artacak?
1) Nüfus artışı
2) Gelir artışı
3) Kadınların sosyal tabularının kalkması
4) Sağlık etkileri konusunda bilgisizlik
5) Kontrol önlemlerinin yetersizliği
6) Sigara firmalarının saldırgan pazarlama taktikleri
Sigaranın zararlı sağlık etkilerini ve bağımlılık özelliğini bilerek inkar ederler
Çocukları, gençleri ve kadınları da hedef alarak acımasız pazarlama taktikleri uygularlar
Pasif sigara içme konusundaki bilimsel gerçekleri çarpıtırlar Tüketicileri düşük katran ve düşük nikotin gibi sahte
tanımlamalar ile aldatırlar Gelişmekte olan ülkelerde saldırgan politikalar sürdürürüler Sigara kaçakçılığına yardımcı olurlar
Tütün kullanımı küresel bir bulaşıcı hastalıktır
Konak
Devlet ve Halk
Ortam
Dünya Ticareti
Bilişsel küreleşme
Bilgilenmedeki asimetri
Ajan
Reklam
Sinema ve medya
Politik etkiler
0 10 20 30 40 50 60 70
GeorgiaRomania
MacedoniaTurkeyFrance
ItalyCzech Rp
PolandEstonia
DenmarkSwitz'ldNorway
SloveniaIsrael
FinlandSwedenlreland
LuxembgIceland
UK
MaleFemale
WHO Europe, 2005
Kısaca tütün kontrolü bir nüfusun tütün kullanımını ve tütün dumanına maruziyetini ortadan kaldırarak veya azaltarak sağlığını iyileştirmeyi amaçlayan bir takım arz, talep ve zarar azaltma stratejileridir
Tütün kontrolü aslında tütün salgınını anlamak ve nedenleri ile mücadele etmek demektir. Tütün salgını 5 basamaklı bir süreç olarak değerlendirilmektedir
Düşük başlama, düşük bırakmaYüksek başlama, düşük bırakma Yüksek başlama, yüksek bırakmaBaşlama hızının azalması, yüksek bırakmaDüşük başlama, yüksek bırakma hızı
1. İyi bilinmediği toplumlara sigaranın zararlı
etkileri bilgisini yaymak
2. Fiyatların arttırılması
3. Sigara içimine dair düzenlemeler (yasak ve
kısıtlamalar)
4. Doktorları sigarayı bırakma sürecine
dahil etmek1. to 4: see Levy et al (2005) Addiction, 100, 1526-365. Lancaster & Stead (2004) Cochrane Database Syst Rev
SİGARA BIRAKMA HAYAT KURTARIR!
Sigara bırakma tütün mücadelesinde en hızlı ve muhtemelen en büyük yarar sağlayan yöntemlerden biridir
50 yaşından önce bırakanlar sonraki 15 yılda sigaraya bağlı hastalıklardan ölme risklerini %50 azaltmış olurlar
California Department of Health Services. October 1998.Pierce JP, et al. JAMA 1998;280(10):893–9.Hu T-W, et al. Am J Public Health 1995b;85(9):1218–22.
Ülkemizde sigara içme prevalansı çok yüksektir. Erkek nüfusta % 50’nin üzerinde olan, kadın nüfusta % 30’a yaklaşan prevalans yüksekliğinin nedenlerinden birisi de bırakma oranlarının düşük olmasıdır
Sigarayı bırakmış olanların oranı yerel çalışmalara göre % 20 civarındadır
UTKP (9 Ekim 2006)
1. 2007 yılına kadar toplumda sigara bırakma oranını tespit etmek
2. 2010 yılına kadar toplumda sigara bırakma oranını % 40’ın üzerine çıkarmak
3. 2008 yılı sonuna kadar sağlık personelinde bırakma oranlarını %50’nin üzerine çıkarmak
4. 2010 yılına kadar öğretmenler, din adamları ve yönetici, görevle bağlantılı meslek mensuplarında sigara bırakma oranlarını % 50’nin üzerine çıkarmak
5. 2008 yılına kadar hamilelik döneminde sigarayı bırakmış olma oranını % 90’nın üzerine çıkarmak
Bir çok sağlık sorununun tanı ve tedavisi sigara içenlerde daha zor ve daha fazla zaman alıcıdır.
Sigara içenler saptanır ve sigara içme davranışı tedavi edilirse klinik pratik daha etkin ve tatmin edici hale gelir.
1. Birinci basamak sigara bırakma tedavisi2. İkinci basamak sigara bırakma tedavisi3. Sigarasız Kurumlar Yaratmak, İl Tütün Kontrol
Kurullarına girmek3. Ulusal Tütün Kontrolü Etkinliklerine katılmak,
katkıda bulunmak
ÖÖnce sizi yok sayarlarnce sizi yok sayarlarSonra size gSonra size güülerlerlerlerSonra sizinle savaşırlarSonra sizinle savaşırlarSonra siz kazanırsınızSonra siz kazanırsınız!!
-Gandhi
Celal Karlıkaya
[email protected]://sigarabirak.trakya.edu.tr/
(lütfen imza kampanyamıza destek veriniz!)www.toraks.org.tr