Sylwia Rapacka

Program nauczania języka angielskiegodla klas I–VI szkoły podstawowej

zgodny z nową podstawą programową określoną w załączniku nr 2 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia

2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17)

2

Spis treści

1. Metryczka programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

2. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

3. Koncepcja programu i warunki jego realizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

3.1. Opis programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

3.2. Użytkownicy programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

3.2.1. Nauczyciele języka obcego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

3.2.2. Uczniowie klas I–III i IV–VI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

3.3. Warunki realizacji programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

3.3.1. Czas realizacji programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

3.3.2. Liczebność grupy językowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

3.3.3. Wyposażenie pracowni językowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

4. Cele edukacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

4.1. Cele kształcenia ogólnego według nowej podstawy programowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

4.2. Cele kształcenia językowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

4.2.1. I etap edukacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

4.2.2. II etap edukacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

4.3. Ogólne cele językowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

4.3.1. I etap edukacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

4.3.2. II etap edukacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

4.4. Cele szczegółowe – opis umiejętności w ramach poszczególnych sprawności językowych . . . . . 12

4.4.1. Opis szczegółowych celów językowych dla poszczególnych sprawności

na obu poziomach edukacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

4.5. Komunikacja na lekcji języka angielskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

4.6. Ogólne i szczegółowe cele wychowawcze rozwijane na I i II etapie edukacyjnym . . . . . . . . . . . 14

5. Zakres, tematy i treści nauczania na poszczególnych etapach edukacyjnych . . . . . . . . . . . . 16

5.1. Zakres tematyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

5.2. Zakres tematów i intencje komunikacyjne z podziałem na poziomy edukacyjne . . . . . . . . . . . . 16

6. Uwagi metodyczne związane z realizacją programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

6.1. Metody pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

6.1.1. Metody nauczania stosowane na I etapie edukacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

6.1.2. Metody nauczania stosowane na II etapie edukacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

6.2. Formy pracy stosowane na poszczególnych etapach edukacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

6.2.1. Praca zbiorowa (praca frontalna, nauczanie frontalne, praca na plenum) . . . . . . . . . . . 24

6.2.2. Praca w grupach (praca grupowa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

6.2.3. Praca w parach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

6.2.4. Praca indywidualna (samodzielna, jednostkowa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

7. Przykładowe scenariusze lekcji na I i II etapie edukacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

7.1. Na I etapie edukacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

7.2. Na II etapie edukacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

3

8. Opis założonych osiągnięć uczniów według europejskiego systemu opisu kształcenia językowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

8.1. Przewidywane umiejętności ucznia po I etapie edukacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

8.2. Przewidywane umiejętności ucznia po II etapie edukacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

9. Ewaluacja procesu dydaktycznego – kontrola i ocenianie osiągnięć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

9.1. Ewaluacja procesu dydaktycznego na I etapie edukacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

9.2. Ewaluacja procesu dydaktycznego na II etapie edukacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

10. Ocena wewnątrzszkolna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

10.1. Zadania sprawdzające i ich ocenianie na I etapie edukacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

10.2. Zadania sprawdzające i ich ocenianie na II etapie edukacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

11. Ocenianie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

12. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

13. Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

14. Przykładowe zadania: stacje samodzielnego uczenia się, testy samokontroli, strony portfolio językowego, projekty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

14.1. Ćwiczenia do stacji samodzielnego uczenia się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

14.2. Przykładowe testy samokontroli dla ucznia (mogą być również wykorzystane jako materiał

na stacje samodzielnego uczenia się) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

14.3. Strony do portfolio językowego ucznia z autoewaluacją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

14.4. Projekty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

4

1. Metryczka programu

Przedmiot: język obcy nowożytny

Poziom: Kurs w klasach I–VI szkoły podstawowej, podzielony na dwa etapy edukacyjne I i II

Czas przeznaczony na realizację kursu: 2 lub 3 godziny w tygodniu w trzyletnim cyklu nauki na I i II etapie edukacyjnym.Realizacja programu umożliwi osiągnięcie poziomu A1 po ukończeniu I etapu edukacyjnego i A2 po ukończeniu II etapu edukacyjnego według europejskiego systemu opisu kształcenia językowego (Common European Framework of Reference for Languages).

Informacje o autorce:

SYLWIA RAPACKA• Absolwentka fi lologii germańskiej i polskiej Uniwersytetu Łódzkiego• Pracownik Zakładu Glottodydaktyki Katedry Językoznawstwa Niemieckiego i Stosowanego z tytułem

doktora nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa• Wykładowca metodyki na Uniwersytecie Łódzkim• Wieloletni opiekun praktyk studenckich • Absolwentka projektu doskonalenia zawodowego nauczycieli organizowanego przez CODN• Dyplomowany Teacher Trainer z wieloletnim doświadczeniem w organizowaniu i prowadzeniu form

doskonalenia zawodowego z dydaktyki i metodyki nauczania języka niemieckiego jako języka obcego• Edukator nauczycieli języka niemieckiego• Autor wielu publikacji z dziedziny dydaktyki i metodyki nauczania języka niemieckiego

5

2. Wstęp

Nie sposób wyobrazić sobie życia w zjednoczonej Europie bez umiejętności posługiwania się choćby jednym z języków obowiązujących w państwach należących do Unii Europejskiej. Znajomość języków obcych umoż-liwia nawiązywanie kontaktów z przedstawicielami innych kultur, uczy tolerancji wobec nich i  lepszego ich zrozumienia. Umiejętność porozumiewania się w języku obcym potrzebna jest również w zdobywaniu informacji o otaczającej nas rzeczywistości oraz umożliwia odnalezienie się w realiach współczesnego świa-ta. Kraje członkowskie Unii Europejskiej świadome, jak ważna jest umiejętność posługiwania się językiem obcym, a tym samym porozumiewanie się pomiędzy obywatelami zjednoczonej Europy, opracowały wspól-ną politykę edukacyjną w zakresie nauczania języków obcych. Jej szczegółowy opis znaleźć można w do-kumencie europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie. Stanowi on realizację głównego celu Rady Europy, którym jest „osiągnięcie większej jedności wśród państw – członków Rady” przez „podejmowanie wspólnych działań w sferze kulturalnej”1. Sfera ta rozumiana jest tutaj jako posługiwanie się językami obcymi, dzięki czemu możliwa jest wymiana kulturalna. Dobra znajomość języ-ków obcych wśród obywateli Europy może ułatwić komunikację i kontakty pomiędzy ludźmi mówiącymi różnymi językami, dzięki czemu zwiększy się mobilność Europejczyków, poszerzy zakres ich wzajemnego zrozumienia i współpracy, co z kolei pozwoli przezwyciężyć przejawy uprzedzeń i dyskryminacji.

W celu ułatwienia opanowania języka obcego w sposób umożliwiający swobodną komunikację, nale-żałoby rozpocząć systematyczną naukę jak najwcześniej, aby uczeń wraz z poznawaniem własnej kultury mógł kształtować wrażliwość na inną. Ważne jest także zapewnienie spójności i ciągłości w procesie na-uczania języka na poszczególnych etapach edukacyjnych. To sprzyjałoby nie tylko stałemu i systematycz-nemu kształceniu umiejętności językowych, ale i rozwojowi kompetencji interkulturowej oraz promowało różnojęzyczność obywateli Europy.

1 Coste, D., North, B., Sheils, J., Trim, J. Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie. Wydawnictwo CODN, Warszawa 2003. s. 14

6

3. Koncepcja programu i warunki jego realizacji

3.1. Opis programu

Niniejsza publikacja zrodziła się z potrzeby stworzenia jednolitego programu nauczania języka obcego w sześcioletnim systemie kształcenia obejmującym edukację w szkole podstawowej. Większość programów traktuje naukę języka angielskiego na poszczególnych etapach edukacyjnych jako osobne i często niezależne od siebie cykle kształcenia. Taka sytuacja powoduje, że uczniowie rozpoczynają naukę języka obcego na ko-lejnych etapach edukacyjnych za każdym razem od początku, bez możliwości jej kontynuowania w oparciu o zrealizowany wcześniej materiał.

Proponowany program ujmuje naukę języka obcego w  klasach I–III, tj. na I  etapie edukacyjnym– w nauczaniu wczesnoszkolnym i na II etapie edukacyjnym – w klasach IV–VI jako nauczanie ciągłe i sys-temowe. Materiał programowy ma układ koncentryczno-spiralny. Oznacza to, że zagadnienia realizowane w klasach I–III są kontynuowane poprzez ich powtarzanie i poszerzanie w klasach IV–VI zgodnie z rozwojem psychicznym i emocjonalnym dzieci, w miarę ich „dorastania” i poszerzania się kręgu ich zainteresowań2. Taka organizacja procesu dydaktycznego w pełni uwzględnia zachowanie zgod-ności z podstawą programową obowiązującą na obydwu etapach edukacyjnych.

Z uwagi na specyfi kę nauczania i uczenia się w klasach I–III i IV–VI oraz różnic rozwojowych uczniów w tych dwóch grupach wiekowych, program zakłada zastosowanie w procesie nauczania różnych metod, tak aby były one adekwatne do cech rozwojowych odbiorcy. Na etapie wczesnoszkolnym proponowane jest nauczanie multisensoryczne, całościowe i wszechstronne – poprzez zabawę, ale także poprzez pro-wokowaną przez nauczyciela interakcję i działanie3. Taki model nauczania prowadzić ma do wykształcenia pozytywnego stosunku do nauki języka obcego i  rozwinięcia motywacji poznawczej uczniów potrzebnej na kolejnych etapach edukacji.

W  klasach IV–VI zaproponowano obok kontynuowania zadań polegających na zabawie z  językiem, wprowadzanie innych metod i  technik nauczania, dostosowanych do tzw. nauczania systematycznego4, czyli stosowanie konkretnych zadań dydaktycznych, których celem jest systematyzowanie i  utrwalanie zdobytej wiedzy. Program zakłada stopniowanie trudności zadań, adekwatnie do rozwoju emocjonalnego i intelektualnego odbiorców.

Koncepcja programu realizuje założenia zawarte w wydanej przez Ministerstwo Edukacji Naro-dowej Podstawie programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszcze-gólnych typach szkół z  dnia 23 grudnia 2008 r. (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z  dnia 23 grudnia 2008 r. w  sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w  poszczególnych typach szkół) oraz założenia dokumentu opracowanego na zlecenie Rady Europy, tj. europejskiego systemu opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie.

Dla autorki programu najważniejszym celem przy jego opracowaniu była przydatność, wyrażająca się w praktyczności i przejrzystości treści. Program ten powinien służyć doskonaleniu procesu dydaktyczno--wychowawczego oraz poprawie jakości pracy nauczyciela, a  przez to sprzyjać rozwojowi umiejętności językowych uczniów.

„Chciałabym, aby był on pomocą w codziennej pracy nauczyciela, a podane przykłady działań dydaktycznych sta-nowiły inspirację do tworzenia dla uczniów wspaniałych lekcji języka obcego.”

Sylwia Rapacka

2 Por. Okoń, W. Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2003, s. 1263 Iluk, J. Jak uczyć małe dzieci języków obcych? Wydawnictwo Gnome, Katowice 2002, s. 234 Komorowska, H. Metodyka nauczania języków obcych. Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2003, s. 34–38

7

3.2. Użytkownicy programu

3.2.1. Nauczyciele języka obcego uczący w:• klasach I–III • klasach IV–VI

Program ma na celu pomóc nauczycielom w przygotowaniu i realizacji procesu nauczania, tj.:• doborze odpowiednich materiałów dydaktycznych, • określaniu celów nauczania, • przygotowaniu rozkładów materiału nauczania, • doborze odpowiednich metod i technik nauczania uwzględniających specyfi kę pracy z uczniami na

kolejnych etapach edukacyjnych, • wyborze odpowiednich metod kontroli osiągnięć uczniów.

Program wyszczególnia i opisuje zasady organizacji procesu dydaktycznego, cele nauczania języka angiel-skiego na poszczególnych etapach edukacyjnych, prezentuje treści nauczania, formy i techniki wykorzysty-wane w nauczaniu języka obcego na poszczególnych poziomach kształcenia oraz omawia sposoby oceniania osiągnięć uczących się.

3.2.2. Uczniowie klas I–III i IV–VI szkoły podstawowej

Uczniowie stanowią podmiot procesu dydaktycznego, na który skierowane są wszelkie działania nauczy-cieli. Niniejszy program umożliwia organizowanie procesu nauczania z pełnym uwzględnieniem potrzeb i predyspozycji uczących się.

Charakterystyka uczniów I etapu edukacyjnegoUczniowie klas I–III stanowią bardzo zróżnicowaną grupę odbiorców pod względem rozwoju fi zycznego, emocjonalnego, posiadanej wiedzy oraz doświadczeń zdobytych w okresie wczesnego dzieciństwa. Pierwsza klasa szkoły stanowi etap przejściowy ze względu na zmianę dotychczasowej aktywności dzieci ze spon-tanicznej zabawy w system działań sterowanych przez obowiązki okresu szkolnego. W młodszym wieku szkolnym, tj. w okresie trwającym między szóstym-siódmym a dziewiątym-dziesiątym rokiem życia nastę-puje dynamiczny rozwój fi zyczny, kognitywny, emocjonalny i społeczny. Dziecko wkraczające w progi szkoły musi poradzić sobie z nowym środowiskiem oraz zadaniami, które ma do zrealizowania, tj. zdobywaniem wiedzy, rozwijaniem umiejętności potrzebnych do jej uporządkowania i organizowania, a także znalezie-niem swojego miejsca w nowej grupie rówieśniczej5. To przyczynia się do nabywania nowych umiejętności, które pomogą w osiągnięciu tzw. dojrzałości szkolnej – rozpoczęcia świadomej i systematycznej nauki.

Nauka na tym etapie edukacyjnym ma charakter poznawczy. Dzieci poszerzają swą wiedzę o  oto-czeniu, zwiększa się pojemność ich pamięci, jej trwałość oraz szybkość zapamiętywania. Pamięć, do tej pory mechaniczna, zaczyna przekształcać się stopniowo w  logiczną, dlatego dzieci starają się oprócz najprostszej strategii zapamiętywania nowych informacji – powtarzania, stosować i inne, które pomagają zapamiętywać, przechowywać i  reprodukować nowo poznany materiał. Zmiany zachodzące w  rozwoju dzieci wymuszają na nauczycielu stosowanie różnych metod nauczania. Na początku nauki, kiedy prze-waża jeszcze uwaga mimowolna, spontaniczna, kontrolowana przez bodźce płynące z otoczenia, zaleca się łączenie treści nauczania z konkretnymi sytuacjami znanymi uczniom oraz wykorzystywanie przedmio-tów odnoszących się do nauczanych treści. Uczniowie uczą się szybko, ale zapominają jeszcze szybciej, dlatego muszą mieć możliwość wielokrotnego powtarzania tego samego materiału w różnorodny sposób. Konieczna jest częsta zmiana charakteru ćwiczeń, gdyż uwaga mimowolna zależy od rodzaju bodźca, który ją wywołał.

W  planowanych ćwiczeniach należy aktywizować różne zmysły, zmieniać formy pracy oraz rodzaje aktywności uczniów. Stopniowo należy wprowadzać metody pozwalające na rozwijanie pamięci logicznej. W klasie II i III dzieci coraz częściej cieszą się z możliwości zdobywania nowych umiejętności. Doskonalą pamięć, dowolną uwagę, myślą logicznie i abstrakcyjnie. Rozwijają trwałość pamięci poprzez stosowanie

5 Por. Stefańska-Klar, R. Późne dzieciństwo. Młodszy wiek szkolny. [w:] Harwas-Napierała B., Trempała, J. 2000. Psychologia rozwoju człowieka. (t. II) Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 130

8

strategii zapamiętywania, stają się też coraz bardziej samodzielne i  niezależne, potrafi ą ocenić własne umiejętności i postępy6.

Czas, w jakim dzieci przyswajają nowy materiał, jest uzależniony od cech indywidualnych, dlatego tempo nauczania powinno być dostosowane do możliwości uczniów. W proces nauczania języka obcego warto rów-nież wprowadzać zabawy ruchowe, które uatrakcyjniają zajęcia i rozwijają pamięć kinestetyczną. Podobną funkcję pełnią zadania manualne, np. wycinanie, przyklejanie, odrysowywanie, odwzorowywanie. Uczniowie łączą wykonywanie czynności z konkretną sytuacją językową, co pomaga ją zapamiętać7. Dzieci w tym wie-ku podejmują również chętnie aktywności społeczne, uczą się współpracy z rówieśnikami, wywiązywania z określonych obowiązków oraz podporządkowania przyjętym normom społecznym, dlatego chętnie biorą udział w różnych formach scenicznych, tj. w krótkich wystąpieniach okolicznościowych, akademiach, pra-cach projektowych, miniteatrzykach. Wprowadzenie takich form pracy w nauczanie języka obcego uatrak-cyjnia naukę, ale również kształtuje i ćwiczy poprawną wymowę zarówno w języku obcym, jak i ojczystym8.

Charakterystyka uczniów II etapu edukacyjnegoW  klasach IV–VI uczniowie stanowią bardziej jednolitą grupę, choć i  tu dostrzec można pewne różni-ce rozwojowe. Niektórzy uczniowie charakteryzują się jeszcze pamięcią mechaniczną i myśleniem kon-kretnym, u  innych zaczyna dominować już pamięć logiczna oraz myślenie abstrakcyjne. Oznacza to, że w procesie nauczania języka obcego obok nauczania multisensorycznego, należy wprowadzać nauczanie systematyczne polegające na stosowaniu regularnych zadań dydaktycznych. Proces ten musi przebiegać jednak stopniowo i adekwatnie do możliwości uczniów.

Od dzieci w  tym wieku można również wymagać samodzielnej pracy nad językiem i  częściowe-go przejęcia odpowiedzialności za efekty procesu nauczania. Uczniów należy traktować jednak bardzo indywidualnie i  pomagać tym, którzy jeszcze nie są na to gotowi. Wsparciem dla procesu nauczania i uczenia się języka obcego na tym etapie jest możliwość wykorzystania na lekcji krótkich tekstów oraz kształcenia komunikacji pisemnej, tj. umiejętności rozumienia tekstu czytanego oraz tworzenia krót-kich wypowiedzi pisemnych. Uczniowie potrafi ą już zapisywać przykłady lub sporządzać krótkie notatki, co pomaga zapamiętać nowy materiał. Coraz chętniej będą również podejmować próby samodzielnej pracy nad poprawnością językową na podstawie objaśnień i komentarzy gramatycznych nauczyciela.

Nie należy jednak całkowicie rezygnować z dotychczasowych metod nauczania, tj. krótkich, różnorod-nych w formie sekwencji ćwiczeń aktywizujących wszystkie zmysły oraz gier i zabaw ruchowych. Pomagają one w procesie zapamiętywania i uczenia się, a także w płynnym przejściu z  jednego do drugiego etapu edukacyjnego.

Dla uczniów w  tym wieku niezmiernie ważna jest postawa nauczyciela, który ma być kompetentny w przekazywaniu wiedzy i sprawiedliwy w ocenianiu. Rozbudzona w klasach I–III motywacja poznawcza oraz aktywność społeczna warunkują ocenę nauczyciela. Ta z kolei wpływa na stosunek do nauczanego przez niego przedmiotu oraz na potrzebę dalszej nauki języka obcego9. Nauczyciel jest nie tylko osobą przekazującą wiedzę, ale i wzorem postaw. Dlatego też ważna jest nie tylko jego wiedza merytoryczna, ale również przygotowanie pedagogiczne do zawodu.

3.3. Warunki realizacji programu

Efektywność realizacji programu zależy od warunków, w  jakich jest on stosowany oraz od metod i technik nauczania stosowanych przez nauczyciela. Nauczanie języka obcego z zastosowaniem niniejszego programu może odnieść planowany skutek – opanowanie przez uczniów podstawowego poziomu biegłości językowej A1 po I etapie edukacyjnym i A2 po II etapie edukacyjnym w następujących warunkach:

3.3.1. Czas realizacji programu

Zgodnie z propozycją MEN niniejszy program przewiduje naukę języka obcego w wymiarze dwóch lub trzech godzin lekcyjnych tygodniowo na obydwu etapach nauczania:

6 Por. Iluk, J., op.cit. s. 417 Por. Pamuła, M. Metodyka nauczania języków obcych w kształceniu zintegrowanym. Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2006, s. 9–108 Dokładną charakterystykę uczniów I etapu edukacyjnego znaleźć można w: Harwas- Napierała B., Trempała, J. Psychologia

rozwoju człowieka. (t. II) Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 20009 Por. Komorowska, H. op. cit., s. 31 - 35

9

• I etap edukacyjny obejmuje uczniów rozpoczynających naukę języka obcego. Etap ten cechuje po-sługiwanie się językiem obcym w formie bardzo krótkich wypowiedzi. Charakteryzują je proste struktury gramatyczne, reakcje językowe oparte na zapamiętanych wzorach, komunikowanie się w podstawowym zakresie – w sytuacjach życia codziennego.

• II etap edukacyjny obejmuje uczniów kontynuujących naukę języka obcego, którzy ukończyli już trzyletni etap podstawowy. Etap ten cechuje większe zbliżenie do komunikowania się w języku docelowym, dłuższe, częściowo samodzielnie sformułowane wypowiedzi, samodzielność w posługiwaniu się językiem obcym w rutynowych sytuacjach życia codziennego.

3.3.2. Liczebność grupy

Głównym celem nauczania języka obcego jest rozwijanie kompetencji komunikacyjnej osób uczących się. Podstawowym warunkiem umożliwiającym jej rozwój jest mała liczba uczniów biorących udział w zajęciach dydaktycznych. Dobre efekty dydaktyczne można osiągnąć wyłącznie w małych grupach, nieprzekraczają-cych 8–12 dzieci. Praca w małych grupach pozwala na przeznaczenie większej ilości czasu na indywidualny kontakt z uczniami, natomiast realizacja programu w większych grupach jest trudniejsza do osiągnięcia. Nauczanie w większych grupach jest mniej efektywne, utrudnia dostosowanie do wszystkich stylów uczenia się oraz stałą kontrolę postępów w nauce10.

3.3.3. Wyposażenie pracowni językowej

Realizacja programu zakłada wyposażenie nauczyciela języka angielskiego we własną pracownię językową lub dostęp do pracowni, w której będą odpowiednie pomoce dydaktyczne umożliwiające prowadzenie zajęć językowych.

W pracowni językowej powinny znaleźć się takie środki dydaktyczne, jak: tablica kolorowa, odtwa-rzacz CD, telewizor, odtwarzacz DVD, tablica interaktywna, rzutnik pisma, słowniki, mapy, ilu-stracje, tablice edukacyjne, gry i  zabawy dydaktyczne, obok standardowego wyposażenia w postaci tablicy i kredy.

• W przypadku nauczania dzieci na I etapie edukacyjnym mile widziane jest również odpowiednie umeblowanie pracowni językowej, w której znalazłoby się miejsce na prowadzenie zajęć ruchowych, plastycznych i inscenizacyjnych zintegrowanych z nauczaniem języka obcego (wydzielone miejsce z wykła-dziną bądź dywanem na podłodze lub odpowiednie ustawienie stołów; najlepszym rozwiązaniem byłoby podzielenie sali dydaktycznej na dwie części: edukacyjną i rekreacyjną).

• W nauczaniu języka na II etapie edukacyjnym wskazane byłyby dodatkowe pomoce w postaci słow-ników (dwujęzycznych, obrazkowych), gazet lub czasopism anglojęzycznych, plansz językowych oraz dostęp do komputerów.

10 Por. Iluk, J. op. cit., s. 36

10

4. Cele edukacyjne

Z uwagi na specyfi kę programu obejmującego nauczanie języka angielskiego na dwóch etapach edukacyj-nych, przedstawiono w nim ogólne założenia kształcenia w  szkole podstawowej, a  także sformułowano w nim odrębne cele kształcenia językowego, ogólne cele językowe i wychowawcze oraz szczegółowe cele językowe w  ramach poszczególnych sprawności dla obydwu poziomów. Program uwzględnia wszystkie umiejętności kluczowe określane w nowej podstawie programowej dla obu etapów edukacyjnych.

4.1. Cele kształcenia ogólnego według nowej podstawy programowej

Celem kształcenia ogólnego w szkole podstawowej, jak i na kolejnych etapach edukacyjnych, jest przeka-zywanie wiadomości, rozwijanie umiejętności oraz kształtowanie odpowiednich postaw u uczniów o prze-ciętnych zdolnościach. Uczniowie mają przyswoić sobie podstawowy zakres wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyki, dotyczących przede wszystkim tematów i zjawisk bliskich doświadczeniom uczniów, zdobyć umiejętność wykorzystania posiadanych wiadomości w wykonywaniu konkretnych zadań oraz roz-wiązywania problemów. Te elementy kształcenia stanowią podstawowy wymiar pracy nauczyciela oraz szkoły. Szkoła i nauczyciele mają jednak jeszcze jedno ważne zadanie – mają wychowywać, tj. kształtować u uczniów postawy warunkujące sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie, tj. kulturę osobistą, uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność, szacunek dla innych ludzi, kreatywność, przedsiębiorczość, gotowość do uczestnictwa w kulturze, podejmowanie inicjatyw, umiejętność pracy ze-społowej, poszanowanie tradycji, innych kultur i tradycji. Uczniowie muszą również odnaleźć się w społe-czeństwie informacyjnym, dlatego nauczyciele powinni również wiele uwagi poświęcić edukacji medialnej uczniów, czyli wychowaniu uczniów do właściwego odbioru i wykorzystania mediów.

4.2. Cele kształcenia językowego

Za podstawowy cel kształcenia językowego według nowej podstawy programowej jest umiejętność skutecz-nego porozumiewania się w języku obcym, w mowie i piśmie. Nacisk położony jest na umiejętność osią-gania celów komunikacyjnych, zaś poprawność językowa, choć niewątpliwie ważna, nie jest nadrzędnym celem dydaktycznym. Niezmiernie ważne jest również, aby nauka języka obcego stanowiła kontynuację na kolejnych etapach edukacyjnych, co oznacza, że nie należy powtarzać materiału na kolejnym etapie edukacyjnym, o  ile nie wiąże się to z  rozszerzeniem lub pogłębieniem danego zagadnienia poznanego wcześniej. W celu systematyzacji nauczania języka obcego w systemie szkolnictwa wprowadzono nawią-zania do ESOKI (europejskiego systemu opisu kształcenia językowego opracowanego przez Radę Europy), w którym określa się sześciostopniowy system poziomów biegłości w zakresie poszczególnych umiejętności językowych pozwalający na stosowanie standardu pomiaru poziomu umiejętności językowych uczących się. Należy jednak pamiętać, że jest to system opracowany z myślą o dorosłych uczniach, dlatego podstawą organizacji procesu dydaktycznego musi być podstawa programowa, która konkretyzuje nie tylko poziom biegłości językowej, ale również dostosowuje go do możliwości uczniów w różnym wieku.

4.2.1. I etap edukacyjny

Nadrzędnym celem nauczania języka obcego na etapie wczesnoszkolnym jest wspieranie przez szko-łę wszechstronnego rozwoju ucznia. Niniejszy program zakłada realizację tego celu ze szczególnym uwzględnieniem zainteresowań, zdolności i umiejętności uczących się.

Realizacja programu gwarantuje uczniowi rozwijanie i kształcenie jego umiejętności, zdolności (kogni-tywnych i motorycznych), motywacji poznawczej, samodzielności, kreatywności, zainteresowania językiem obcym, refl eksji nad własnym procesem uczenia się, umiejętności współżycia w grupie rówieśniczej, wraż-liwości na obce kultury oraz tolerancji wobec przedstawicieli innych narodów.

11

Cele te realizowane są poprzez działalność dydaktyczną uwzględniającą możliwości i potrzeby dzieci, które uczą się i poznają otoczenie wszystkimi zmysłami, całym ciałem. Nauka języka obcego powinna przy-pominać zabawę, sprawiać radość i przyjemność, a dzięki temu rozbudzać motywację do komunikowania się w języku obcym i do dalszej edukacji językowej.

Zadaniem pierwszego etapu edukacyjnego jest rozwijanie komunikacji ustnej, czyli rozumienia wy-powiedzi ustnej i  reagowania na usłyszane wypowiedzi. Uczeń kończący ten etap edukacyjny powinien rozumieć również znaczenie krótkich teksów, odtwarzać krótkie zwroty, nazywać obiekty i krótko opisywać przedmioty, recytować krótkie wierszyki i śpiewać piosenki, a jeśli chodzi o komunikację pisemną – czytać i przepisywać wyrazy i krótkie zdania.

4.2.2. II etap edukacyjny

Nadrzędnym celem nauczania języka obcego na II etapie edukacyjnym jest kontynuacja procesu naucza-nia rozpoczętego na etapie wczesnoszkolnym. Uczniowie posiadający już pewną wiedzę i doświadczenie w uczeniu się języka obcego, powinni w klasach IV–VI przejść do systematyzacji materiału oraz konse-kwentnie rozwijać sprawności i kompetencje językowe. Celem nauczania jest opanowanie języka obcego na poziomie umożliwiającym skuteczne porozumiewanie się w języku docelowym przy użyciu podstawowych środków językowych. Osiągnięty poziom biegłości językowej stanowić ma również podstawę dla dalszej nauki języka na kolejnych etapach edukacyjnych, tak aby została zachowana ciągłość edukacji językowej. Program zakłada również kontynuację edukacji ogólnowychowawczej: rozwijanie osobowości, umiejętności i  zainteresowań uczniów, ich kompetencji interkulturowej, motywacji poznawczej, samodzielności oraz współdziałania z innymi w procesie uczenia się języka angielskiego.

4.3. Ogólne cele językowe

4.3.1. I etap edukacyjny

W ramach nauczania języka obcego na poziomie wczesnoszkolnym uczeń:• uczy się języka obcego w kreatywny i aktywny sposób za pomocą wszystkich zmysłów,• poznaje podstawowe słowa i  zwroty w  języku obcym z  zakresów tematycznych, które umożliwią

kontynuację nauki na kolejnym etapie edukacyjnym,• potrafi klasyfi kować informacje i korzystać z materiałów dydaktycznych (mediów, tj. Internetu),• rozwija zainteresowania związane z kulturą krajów języka docelowego,• poznaje strategie uczenia się,• umie porozumiewać się w języku obcym, stosując proste struktury językowe,• potrafi ocenić stopień opanowania języka obcego oraz swoje postępy w nauce,• potrafi pracować w grupie nad wspólnym zadaniem.

4.3.2. II etap edukacyjny

W procesie uczenia się języka obcego w klasach IV–VI uczeń:• rozwija kompetencje językowe umożliwiające porozumiewanie się i działanie w języku obcym w nie-

formalnych sytuacjach dnia codziennego,• rozumie proste, krótkie wypowiedzi ustne i  pisemne, a  także formułuje bardzo proste i  krótkie

wypowiedzi, • uczestniczy w krótkiej rozmowie i adekwatnie reaguje ustnie lub pisemnie w prostej sytuacji komu-

nikacyjnej,• potrafi stosować podstawowe struktury gramatyczne umożliwiające formułowanie wypowiedzi w od-

niesieniu do teraźniejszości, przeszłości i przyszłości,• zna zasady wymowy i ortografi i,• posiada podstawowe wiadomości o państwach angielskiego obszaru językowego,• rozwija swoją osobowość i zachowania prospołeczne,• potrafi wykorzystywać materiały dydaktyczne (słowniki) w wyszukiwaniu informacji do samodzielnej

pracy,• potrafi w grupie pracować nad projektami.

12

4.4. Cele szczegółowe – opis umiejętności w ramach poszczególnych sprawności językowych

Czynnikiem wpływającym na sposób i efekty uczenia się jest motywacja oraz zainteresowanie nauczanym przedmiotem. Motywacja jest ogółem motywów lub potrzeb, które kierują zachowaniem ucznia11. Wyróżnić można motywację wewnętrzną lub zewnętrzną. Motywacja wewnętrzna „samoczynnie” pobudza uczącego się do działania, które ma dla niego wartość samo w sobie. Motywację zewnętrzną można natomiast kształ-tować, np. w procesie nauczania. Nauczyciel stwarza zachętę do działania poprzez system nagród, dobór odpowiednich strategii lub materiałów dydaktycznych interesujących ucznia. To pozwala uczniowi otworzyć się na bodźce wykorzystywane w procesie dydaktycznym. One jednak powinny być wprowadzane w okre-ślonej kolejności. Nadrzędnym celem nauki języka obcego jest kształcenie komunikacji językowej – ustnej i pisemnej. Naturalną kolejnością w uczeniu się języka obcego jest rozwijanie początkowo komunikacji ustnej, dopiero potem pisemnej. Stąd na lekcji języka angielskiego powinno się wprowadzać i kształcić poszczególne sprawności językowe w podobnej kolejności: rozumienie tekstu słuchanego, tworzenie wy-powiedzi ustnej, rozumienie tekstu czytanego i tworzenie wypowiedzi pisemnej.

Przyjazna atmosfera

Rozumienie tekstu słuchanego

Wypowiedź ustna

Wypowiedź pisemna

Rozumienie tekstu czytanego

Komunikacja ustna

Komunikacja pisemna

Przedstawiony schemat kolejności wprowadzania sprawności językowych obrazuje przyswajanie ję-zyka w  możliwie naturalny sposób i  odpowiada założeniom metody naturalnej stosowanej do dziś w przedszkolach i szkołach bilingwalnych, gdzie język obcy jest środkiem w nauczaniu lub też metodzie bezpośredniej, powstałej w XIX wieku, jednak z powodzeniem stosowanej obecnie w nauczania języków obcych. W myśl metody bezpośredniej, na lekcji języka obcego powinien dominować język mówiony. Nauczanie powinno odbywać się bezpośrednio, tj. bez użycia języka ojczystego i odwoływania się explicite do reguł gramatycznych12. Kontakt z językiem obcym należy zaś rozpocząć się od rozwijania receptywnej sprawności słuchania i rozumienia wypowiedzi obcojęzycznej, które stanowią bazę do produkcji językowej, najważniejszej w nauce języka obcego. One też powinny dominować na pierwszym etapie edukacyjnym, kiedy uczniowie wdrażają się w proces dydaktyczny i często mają problemy z pisaniem w języku polskim.

Również w klasach IV–VI rozwijanie ustnej komunikacji powinno stanowić podstawę nauczania języka obcego. Na tym etapie nauczyciel musi jednak włączyć w proces dydaktyczny rozwijanie receptywnego rozumienia tekstu czytanego i  produktywną sprawność tworzenia krótkiej wypowiedzi pisemnej, gdyż program zakłada rozwijanie wszystkich sprawności językowych, tak aby zapewnić minimum komunikacji ustnej i pisemnej.

11 Por. Okoń, W. Nowy słownik pedagogiczny. Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2004, s. 25612 Pfeiffer, W. op. cit., s. 71

13

4.4.1. Opis szczegółowych celów językowych dla poszczególnych sprawności na obu poziomach edukacyjnych

I etap edukacyjny II etap edukacyjny

Rozumienie tekstu słuchanego

Uczeń rozumie: Uczeń rozumie:

• proste polecenia nauczyciela związane z sytuacją w klasie,

• proste pytania i wypowiedzi w zakresie poznanego materiału,

• rozróżnia znaczenie wyrazów o podobnym brzmieniu,• sens wypowiedzi anglojęzycznej zawierającej znany

i utrwalony materiał leksykalno-gramatyczny,• sens opowiedzianych historyjek, gdy są wspierane

obrazkami, gestami, przedmiotami,• sens prostych dialogów w historyjkach obrazkowych.

• polecenia i nieskomplikowane instrukcje nauczyciela,• znaczenie zwrotów dnia codziennego adresowane do

niego,• proste i krótkie wypowiedzi i dialogi,• globalnie i selektywnie sens krótkich tekstów,• ogólny sens słuchowisk dla dzieci.

Uczeń potrafi : Uczeń potrafi :

• prawidłowo zareagować na proste polecenia nauczyciela dotyczące zachowania w klasie i wykonywania prostych czynności na lekcji,

• zidentyfi kować osoby mówiące,• wysłuchać informacje w nieskomplikowanych

tekstach.

• reagować na polecenia,• prawidłowo zareagować w sytuacjach

komunikacyjnych na kierowane do niego pytania i wypowiedzi,

• wyszukać szczegółowe informacje w prostych wypowiedziach i dialogach,

• selektywnie zrozumieć prosty komunikat lub nieskomplikowaną wypowiedź,

• rozpoznać sytuacje komunikacyjne.

Budowa wypowiedzi ustnej

Uczeń potrafi : Uczeń potrafi :

• poprawnie powtórzyć pojedyncze wyrazy i proste zdania,

• poprawnie posługiwać się prostymi zwrotami grzecznościowymi,

• poprawnie wymawiać angielskie wyrazy z zakresu znanego mu materiału,

• nazwać obiekty w najbliższym otoczeniu,• powiedzieć z pamięci znany wiersz, wyliczankę, • zaśpiewać znaną piosenkę,• zareagować w prostej sytuacji komunikacyjnej:

– odpowiedzieć na proste pytania dotyczące sytuacji na lekcji w formie twierdzącej i przeczącej,

– zbudować proste pytanie dotyczące znanej mu sytuacji komunikacyjnej,

• samodzielnie sformułować krótką wypowiedź w zakresie znanych mu sytuacji językowych według podanego wzoru.

• zakomunikować swoje potrzeby.

• prawidłowo zareagować werbalnie w prostych sytuacjach komunikacyjnych,

• formułować proste pytania i odpowiedzi,• zdobywać i udzielać informacji w typowych sytuacjach

dnia codziennego,• uczestniczyć czynnie w nieskomplikowanej sytuacji

komunikacyjnej,• sformułować krótką wypowiedź, w której wyrazi

swoje myśli i spostrzeżenia dotyczące najbliższego otoczenia,

• poprawnie wymawiać poznane słowa,• zmieniać formę przekazu ustnego w poznanym

zakresie,• opisywać ludzi oraz przedmioty i miejsca,• opowiadać o czynnościach życia codziennego,• przedstawić swoje upodobania i uczucia.

Rozumienie tekstu czytanego

Uczeń rozumie: Uczeń rozumie:

• pojedyncze wyrazy, proste zwroty, wyrażenia i zdania związane ze znanym mu tematem,

• polecenia w podręczniku i zeszycie ćwiczeń,• globalnie proste teksty o znanej tematyce

i strukturach gramatycznych.

• krótkie i proste wypowiedzi w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych,

• proste komunikaty tekstowe w postaci ogłoszeń i napisów znajdujących się w jego środowisku,

• podstawowe teksty użytkowe,• ogólny sens prostego czytanego tekstu,• proste informacje szczegółowe w tekście.

14

Uczeń potrafi : Uczeń potrafi :

• prawidłowo przeczytać znane wyrazy, zwroty i proste zdania,

• znaleźć w prostym tekście informacje ze znanego mu zakresu.

• poprawnie odczytać prosty tekst,• wyszukać określone informacje w czytanym tekście, • ogólnie zrozumieć dłuższe teksty, posługując się

słownikiem dwujęzycznym,• rozpoznać rodzaje tekstów.

Budowa wypowiedzi pisemnej

Uczeń potrafi : Uczeń potrafi :

• dostrzec różnicę pomiędzy fonetyczną i grafi czną formą wyrazu na podstawie znajomości alfabetu,

• uzupełnić brakujące litery w znanych wyrazach,• przepisać znane wyrazy, zwroty, wyrażenia lub proste

zdania,• napisać pojedyncze znane wyrazy,• ułożyć zdanie z rozsypanki wyrazowej i zapisać je,• napisać krótką informację na znany sobie temat

według podanego wzoru.

• poprawnie zapisać znane słowa,• napisać prosty tekst użytkowy (zaproszenie, mail,

kartkę pocztową, krótki list),• wypełnić prosty formularz,• sformułować krótką wypowiedź pisemną na

podstawie omówionego materiału, według podanych punktów,

• odpowiedzieć na pytania do czytanego tekstu, będące sprawdzianem jego zrozumienia,

• opisać ludzi, przedmioty i miejsca,• opisać czynności dnia codziennego, • przedstawić swoje upodobania.

4.5. Komunikacja na lekcji języka angielskiego

Rozwój komunikacyjnej kompetencji językowej na lekcji jest możliwy, gdy stworzymy wiele sytuacji, w któ-rych uczeń będzie miał kontakt z językiem obcym w naturalnym kontekście komunikacyjnym. Należy zatem ograniczyć używanie języka polskiego do minimum, by nakłonić uczniów do prób nawiązania kontaktu w języku obcym. Temu służyć ma np. wprowadzanie poleceń w języku obcym bez tłumaczenia ich na język polski, a  jedynie obrazowanie ich znaczenia za pomocą mimiki, gestów (mowy ciała) lub pacynki, która, wykonując polecenia, przekaże uczniom komunikat nauczyciela.

4.6. Ogólne i szczegółowe cele wychowawcze rozwijane na I i II etapie edukacyjnym

W nowej podstawie programowej przywiązuje się ogromną wagę do wychowania, a w szczególności do kształtowania u uczniów odpowiednich postaw. Uczestniczenie w procesie dydaktycznym w charakterze nauczyciela języka obcego obliguje do realizowania nie tylko celów językowych, ale również do wspoma-gania ogólnego rozwoju uczniów. Oprócz przekazywania wiedzy i kształcenia umiejętności językowych, rolą nauczyciela jest również wychowywanie uczących się. Ważną rolę w kształtowaniu moralnego, emo-cjonalnego i intelektualnego rozwoju młodego człowieka odgrywa postawa nauczyciela. Jego otwartość na otoczenie, na różne aspekty kultury rodzimej i obcej, pozytywna motywacja i  chęć poznawania nowych obszarów życia, wiedzy i nauki może wpłynąć na ostateczny kształt osobowości uczniów. To od nauczy-ciela zależy dobór treści nauczania oraz sposób ich przekazu, które wpłyną na poziom wiedzy i postawę uczących się. Program zakłada realizację określonych celów wychowawczych, które powinny współbrzmieć z obranym przez szkołę programem wychowawczym tworzonym z udziałem uczniów, rodziców i nauczycie-li, osadzonym w tradycji szkoły i lokalnej społeczności, którego skuteczność powinna być systematycznie monitorowana. Do celów wychowawczych, które zostały ujęte w niniejszym programie i są zgodne z nową podstawą programową, zaliczyć należy kształcenie:

• kultury osobistej uczących się, tj. uczciwości, wiarygodności, odpowiedzialności,• postaw respektujących ogólnie przyjęte normy postępowania,• poczucia przynależności do bliższego i dalszego otoczenia,• pozytywnego nastawienia i otwartości na inne kultury oraz przedstawicieli innych narodowości,• rozwijanie tolerancji wobec odmienności kulturowych,• tworzenie pozytywnej postawy wobec własnych umiejętności i kompetencji językowych,• rozwijanie postawy współdziałania i aktywności,

15

a także:• kształcenie pozytywnych postaw wobec nowych zadań postawionych w procesie uczenia się języka

obcego,• rozbudzenie potrzeby wykazywania aktywności w procesie dydaktycznym,• wykształcenie właściwych postaw wobec procesu dydaktycznego, nauczyciela i uczniów w toku lekcji,• rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie rówieśniczej,• rozbudzanie potrzeby pomagania innym uczestnikom procesu dydaktycznego,• rozwijanie poczucia odpowiedzialności za własny proces uczenia się.

16

5. Zakres, tematy i treści nauczania na poszczególnych etapach edukacyjnych

5.1. Zakres tematyczny

Tematyka zajęć objętych niniejszym programem łączy ze sobą dwa główne nurty procesu nauczania w szko-le podstawowej: emocjonalny i  dydaktyczny, które w  powiązaniu z  psychofi zycznym rozwojem dziecka w  ciągu nauki w  szkole podstawowej kształtują obszar tematyczny i określają zakres materiału naucza-nia języka obcego. W nauczaniu wczesnoszkolnym najważniejszą rzeczą jest powiązanie treści materia-łu nauczania języka obcego ze sposobem widzenia świata przez dziecko, z  jego najbliższym otoczeniem i  problemami. Jednocześnie tematyka zajęć musi pobudzać dziecięcą fantazję, rozwijać kreatywność i potrzebę aktywnego uczestniczenia w procesie dydaktycznym, odwoływać się do emocji i uczuć dziecka, dzięki czemu możliwe jest kształcenie nie tylko sprawności językowych, ale i ogólny jego rozwój. Nauka na II etapie edukacyjnym powtarza spiralnie materiał poznany w klasach I–III, systematyzuje go jednak i poszerza o nowe struktury i jednostki tematyczne. Oznacza to, że uczniowie mogą kilkakrotnie spotkać się z danym tematem, za każdym razem będzie on jednak omawiany z  innej perspektywy. Inne będą też intencje komunikacyjne. Zakres tematyczny na I i II etapie edukacyjnym obejmuje następujące treści:

1. To ja 2. Moja rodzina i przyjaciele3. Mój dom4. Świat wokół mnie5. Moja szkoła6. Mój czas wolny7. Mój dzień8. Święta w moim domu9. Moje zdrowie

10. Przy moim stolePoniżej wyszczególnione są tematy i związane z nimi intencje komunikacyjne przewidziane do realizacji

na I i II etapie edukacyjnym, a także tabelaryczne zestawienie środków językowych, których opanowanie umożliwi realizację intencji komunikacyjnych.

5.2. Zakres tematów i intencje komunikacyjne z podziałem na poziomy edukacyjne

1. To ja • I etap: posługiwanie się prostymi zwrotami grzecznościowymi, witanie się i żegnanie (z uwzględnie-

niem różnorodności form powitań i pożegnań dla państw angielskiego obszaru językowego), przedstawianie się, pytanie o samopoczucie innej osoby i określanie własnego samopoczucia, określanie ilości i pytanie o ilość.

• II etap: nawiązywanie kontaktów i przekazywanie informacji o swojej osobie: adres, adres mailowy (z uwzględnieniem danych adresowych charakterystycznych dla angielskiego obszaru językowego), numer telefonu oraz uzyskiwanie podobnych informacji od innych, określanie samopoczucia i  zdobywanie tej informacji od osób z najbliższego otoczenia.

2. Moja rodzina i przyjaciele • I etap: identyfi kowanie i przedstawianie członków rodziny i przyjaciół, nazywanie ulubionych czyn-

ności wykonywanych przez poszczególne osoby, określanie cech osób.• II etap: opisywanie i charakteryzowanie członków rodziny i przyjaciół, informowanie o zawodach,

opowiadanie o zainteresowaniach, upodobaniach, hobby; określanie przynależności, wyrażanie upodobań.

3. Mój dom• I etap: nazywanie i proste opisywanie mebli oraz przedmiotów znajdujących się w pokoju, nazywanie

czynności wykonywanych w różnych pomieszczeniach w domu.

17

• II etap: określanie miejsca zamieszkania: kraj i miejscowość (z  uwzględnieniem państw anglo-języcznych), dom, przekazywanie informacji o własnym domu, jego pomieszczeniach oraz położeniu przed-miotów znajdujących się w pokoju, tj. mebli, zabawek i innych obiektów oraz ich krótki opis; określanie kierunków ustawiania przedmiotów.

4. Świat wokół mnie • I etap: nazywanie zjawisk pogodowych, pór roku, zwierząt, rozpoznawanie kolorów, nazywanie części

garderoby w kontekście pory roku i pogody.• II etap: określanie i opisywanie środowiska (z uwzględnieniem informacji realio- i kulturoznawczych

o państwach angielskiego obszaru językowego), warunków atmosferycznych, opisywanie i uzyskiwanie in-formacji na temat zwierząt domowych oraz sposobów opiekowania się nimi, udzielanie wskazówek, w co powinno się ubrać w określoną pogodę.

5. Moja szkoła • I etap: określanie czasu – podawanie nazw dni tygodnia, nazywanie i opisywanie przyborów szkol-

nych, określanie czynności wykonywanych w szkole. • II etap: identyfi kowanie pór dnia, opowiadanie o przedmiotach szkolnych, informowanie o planie

lekcji (z uwzględnieniem przedmiotów nauczanych w państwach anglojęzycznych), opisywanie pracowni szkolnej i przedmiotów znajdujących się w niej, wyrażanie opinii na temat nauczycieli i szkoły i uzasad-nianie jej, zadawanie pytań i udzielanie informacji na temat swojej szkoły.

6. Mój czas wolny • I etap: nazywanie czynności wykonywanych w czasie wolnym, w czasie wakacji i zimowisk, nazywa-

nie celów podróży, opisywanie miejsc wypoczynku wakacyjnego w prosty i krótki sposób (z uwzględnie-niem informacji o miejscowościach wypoczynkowych na terenie państw angielskiego obszaru językowego), nazywanie środków transportu.

• II etap: określanie sposobów spędzania wolnego czasu, nazywanie sportów i przedstawianie zain-teresowań, wyrażanie upodobań o formach spędzania wolnego czasu (w kraju i za granicą), opowiadanie o przygodach wakacyjnych, zachęcanie do spędzania wolnego czasu w określony sposób.

7. Mój dzień• I etap: określanie czasu i nazywanie czynności wykonywanych o określonych godzinach, formułowa-

nie krótkich odpowiedzi na pytania odnośnie do przebiegu dnia, nazywanie typowych czynności domowych.• II etap: opisywanie czynności wykonywanych w danym czasie w ciągu doby, relacjonowanie rozkładu

dnia lub tygodnia, opisywanie obowiązków domowych.

8. Święta w moim domu • I  etap: nazywanie miesięcy, świąt i uroczystości (z uwzględnieniem świąt obchodzonych w  pań-

stwach angielskiego obszaru językowego) i czynności wykonywanych z ich okazji i w trakcie ich trwania, informowanie o otrzymanych prezentach, składanie prostych życzeń.

• II etap: określanie dat świąt i uroczystości, opisywanie tradycji i zwyczajów związanych ze świętami: Bożego Narodzenia, Wielkanocy, karnawału, Dnia Matki, opisywanie uroczystości rodzinnych, np. urodzin, porównywanie uroczystości obchodzonych w krajach angielskiego obszaru językowego z uroczystościami obchodzonymi w naszym kraju, formułowanie zaproszeń na uroczystości, wyrażanie emocji związanych ze świętami.

9. Moje zdrowie• I etap: identyfi kowanie i określanie części ciała, informowanie o zasadach higieny i dbania o stan

zdrowia, nazywanie dolegliwości.• II etap: opisywanie dolegliwości, określanie stanu zdrowia, udzielanie porad, opisywanie zdrowego

i niezdrowego trybu życia, wyrażanie nakazu i zakazu.

10. Przy moim stole • I etap: nazywanie produktów spożywczych, owoców i warzyw, informowanie o tym, że chce nam się

jeść i pić oraz co lubimy, a czego nie, informowanie, co jemy, a czego nie podczas poszczególnych posiłków (z uwzględnieniem upodobań kulinarnych przedstawicieli państw angielskiego obszaru językowego)

• II etap: opowiadanie o  robieniu zakupów, nazywanie i  określanie produktów, potraw i  napojów, określanie upodobań żywieniowych, dowiadywanie się o ceny, zamawianie potraw (w różnych państwach anglojęzycznych), podawanie przepisu kulinarnego.

18

6. Uwagi metodyczne związane z realizacją programu

6.1. Metody pracy

Założeniem niniejszego programu jest nauczanie języka obcego w sposób ciągły w ramach sześciu lat szkoły podstawowej, co oznacza, że obejmuje on nauczanie na dwóch kolejnych etapach edukacyjnych. W  tym czasie następuje silny rozwój psychiczny i emocjonalny dziecka. Z  tego też powodu materiał nauczania ujęty został w programie jako całość, ale z podziałem na poszczególne etapy edukacyjne, aby był on ade-kwatny do poziomu psychicznego i emocjonalnego odbiorcy. Do każdego poziomu zaproponowano metody dostosowane do możliwości i potrzeb uczniów.

6.1.1. Metody nauczania stosowane na I etapie edukacyjnym

Nauczanie na etapie wczesnoszkolnym opiera się na nauczaniu holistycznym. Celem nauki jest rozbudzanie w uczniach motywacji do nauki, chęci współdziałania i współpracy z innymi oraz kształcenia samodzielnego myślenia, obserwowania otoczenia i umiejętności dostosowywania się do panujących norm. Priorytetem nauczania wczesnoszkolnego jest kształcenie umiejętności kluczowych, czyli uniwersalnych i ponadczaso-wych, które szczegółowo opisano w podstawie programowej. Nauczanie języka angielskiego wpisuje się w ogólnorozwojowy charakter nauczania na tym poziomie edukacyjnym poprzez zaproponowane metody pracy dostosowane do potrzeb i możliwości dzieci.

Podstawą aktywności psychicznej dziecka w wieku 6–10 lat jest jego rozwój fi zyczny i motoryczny. Poprzez różne formy aktywności ruchowej, tj. zabawę, pracę czy twórczą działalność (taniec, spontaniczny ruch, śpiew, rysowanie, konstruowanie, tworzenie nowych form plastycznych czy fonicznych) uczniowie odkrywają świat. Stąd wypływa powszechnie znana prawda, że dziecko uczy się, bawiąc i bawi się, ucząc13. Najlepszą metodą jest zatem nauczanie poprzez zabawy aktywizujące wszystkie zmysły. Multisensoryczne nauczanie języka obcego wzbudza zainteresowanie uczących się, wzmacnia koncentrację i przyczynia się do lepszego zapamiętywania. Niezmiernie ważne jest także zaplanowanie tzw. okresu poświęconego recepcji języka, tzw. intensywnego inputu14. Jest to czas poświęcony na osłuchanie się z językiem, na domyślanie się znaczenia komunikatów językowych, na stworzenie strategii pomocnych w  rozumieniu obcojęzycznych wypowiedzi. Dlatego też metodami preferowanymi na pierwszym etapie edukacyjnym są:

• metoda TPR – metoda uczenia się całym ciałem,• metoda bezpośrednia – nauczanie języka obcego w sposób podobny do nauczania języka ojczystego,

tj. poprzez słuchanie wypowiedzi nauczyciela, ich imitowanie, naśladowanie, a następnie podejmowanie prób samodzielnego budowania wypowiedzi przy pomocy i wsparciu nauczyciela. Nauka oparta jest na jednojęzyczności, poglądowości oraz na indukcyjnym nauczaniu struktur gramatycznych.

• metoda audiolingwalna – nauka języka obcego poprzez przyswojenie sobie wzorów zdań (patterns) poprzez wielokrotne ich powtarzanie (drill) tak, aby został wytworzony odpowiedni nawyk językowy (ha-bit). Zdania prezentowane są w formie dialogów przedstawiających sytuacje z życia codziennego.

• metoda komunikacyjna – symulowanie autentycznych sytuacji językowych w celu kształcenie umie-jętności uzyskiwania i przekazywania informacji.

Techniki nauczania stosowane na I etapie edukacyjnymAby osiągnąć cel nauczania – komunikowanie się w najprostszych sytuacjach językowych, należy kształcić sprawności językowe za pomocą określonych technik.

Słuchanie/Rozumienie tekstu słuchanegoW nauczaniu i kształceniu sprawności rozumienia ze słuchu, które jest bazą komunikacji językowej naj-częściej wykorzystywanymi technikami są:

13 Por. Łada-Grodzicka, A., Bełczewska, E., Herda, M., Kwiatkowska-Klarzak E., Wasilewska, J. ABC Program wychowania przed-szkolnego XXI wieku. WSiP, Warszawa 2000, s. 11

14 Iluk, J. op. cit. 59

19

• reagowanie na usłyszane polecenia,• wskazywanie, zaznaczanie, dopasowywanie, łączenie obrazka z usłyszanym tekstem,• numerowanie, porządkowanie obrazków,• uzupełnianie brakujących fragmentów obrazka według instrukcji, • rysowanie według instrukcji,• wyszukiwanie informacji w słuchanym tekście,• słuchanie połączone ze śpiewaniem,• odgrywanie pantomimy.Wykonując zadania kształcące sprawność rozumienia tekstu słuchanego, należy pamiętać, aby ucznio-

wie przed rozpoczęciem wykonywania ćwiczenia znali jego cel!

MówienieW kształceniu sprawności mówienia nie należy przerywać i poprawiać błędów mówiącego, aby nie znie-chęcić go do kolejnych zadań. Nauczanie języka odbywa się przede wszystkim w jego społecznym aspekcie, co oznacza, że ważniejsza jest skuteczność komunikacji niż jej poprawność gramatyczna. Należy natomiast naprowadzać uczniów na poprawne formy i pozytywnie motywować do dalszej nauki poprzez pochwały i nagradzanie dobrych wypowiedzi.

Kształcenie sprawności mówienia opiera się najczęściej na wykorzystywaniu następujących technik:• imitowanie – typu „Zróbcie to, co ja!” polegające na naśladowaniu dźwięków w połączeniu z gestami

w kontekście sytuacji językowej,• powtarzanie za nauczycielem z odpowiednią intonacją,• powtarzanie (powtórzonego wyrazu, liczenia powtórzeń, znajdowania podobieństw, różnic, wspól-

nego czytania, odczytywania),• śpiewanie piosenek i recytowania wierszyków,• odgrywanie krótkich dialogów i scenek,• kończenie wypowiedzi,• odpowiedzi na pytania,• układanie pytań,• zgadywanie,• gry i zabawy językowe,• opisywanie obrazków i przedstawionych na nim przedmiotów, rzeczy i osób,• porównywanie obrazków, rzeczy, osób i znajdowanie różnic, • opowiadanie historyjek obrazkowych,• opowiadanie o sobie,• odgrywanie ról w przedstawieniach teatralnych.

Czytanie – Rozumienie tekstu czytanegoCzytanie należy rozwijać dopiero wówczas, gdy dzieci opanowały tę sprawność w  języku ojczystym i po-winno ono polegać na szybkim rozpoznawaniu znanych treści. Każdy tekst powinien być poprzedzony prezentacją audytywną oraz semantyzacją i utrwaleniem materiału leksykalnego w nim zawartego. Na tym etapie nauczania nie należy tłumaczyć zasad pisowni, a jedynie zapoznawać z obrazem grafi cznym angiel-skich słów i pozwolić uczniom samodzielnie uświadamiać sobie zasady pisowni pod okiem nauczyciela. Uczniowie powinni umieć dopasować grafi czny zapis do usłyszanego słowa, wyrażenia lub krótkiego tekstu oraz znaleźć w nim konkretne informacje przy zastosowaniu określonych strategii czytania.

Z  tego też powodu najlepszymi technikami w  kształceniu kompetencji rozumienia tekstu czytanego są następujące techniki:

• rozpoznawanie liter,• ciche i głośne czytania, • łączenie grafi cznej formy słowa z obrazkiem,• wyszukiwanie i zaznaczanie znanych wyrazów, • rysowanie, kolorowanie, wyklejanie na podstawie informacji zawartych w tekście,• porządkowanie kolejności prostych zdań,• wybieranie właściwych odpowiedzi do pytań,• uzupełnianie tekstu naklejkami lub obrazkami,• uzupełnianie brakujących wyrazów,

20

• wykreślanie wyrazów niepasujących do treści tekstu, • czytanie dialogów.

PisanieNa I etapie edukacyjnym sprawność pisemnej produkcji językowej ogranicza się początkowo do odtwarza-nia wzorca grafi cznego, opanowania pisowni pojedynczych wyrazów, prostych wyrażeń, zwrotów i zdań, a dopiero później pozwala na tworzenie krótkich tekstów użytkowych w oparciu o podany wzór.

Technikami wykorzystywanymi na tym etapie nauczania będą techniki:• pisanie po śladzie,• odwzorowywanie kształtu liter,• przepisywanie wyrazów i krótkich zwrotów,• podpisywanie obrazków,• odszyfrowywanie kodów i zapisywanie według nich znanych wyrazów,• pisanie prostych zdań i krótkich tekstów według wzoru,• pisanie słów lub prostych zdań ze słuchu,• układanie zdań z rozsypanki,• zapisywanie zakończenia zdania lub tekstu,• pisanie krótkich tekstów informacyjnych na swój temat.

Techniki wprowadzania i utrwalania słownictwaPodstawowym materiałem językowym są słowa, które należy wprowadzać zawsze w konkretnej sytuacji językowej, co umożliwi łatwiejsze ich zapamiętywanie. Ważne jest, aby nowe słowa prezentować za pomocą dźwięku i obrazu, a następnie utrwalać w zadaniach aktywujących wszystkie zmysły. W nauczaniu słownictwa pomogą techniki:

• wskazywanie przedmiotu znajdującego się w otoczeniu uczących się,• prezentacja za pomocą obrazu, gestu i mimiki,• rysowanie na tablicy,• prezentacja rekwizytu,• objaśnianie za pomocą znanego słowa,• słuchanie i powtarzanie,• powtarzanie z zamkniętymi oczami,• kolorowanie, rysowanie, zaznaczanie wymienionych słów,• łączenie wyrazu z obrazkiem,• łączenie sylab,• podpisywanie lub wklejanie nazw obrazków,• rysowanie w powietrzu usłyszanego lub zobaczonego słowa,• pantomimiczne prezentowanie,• identyfi kowanie i nazywanie przedmiotów przez dotyk,• grupowanie wyrazów,• wykreślanie niepasującego wyrazu,• dyktando rysunkowe,• ćwiczenia mnemotechniczne,• odgrywanie ról,

oraz techniki określane jako: „głuchy telefon”, „echo”, „KIM” (technika ta polega na prezentacji uczniowi określonej liczby przedmiotów i głośnym ich nazywaniu. Zadaniem ucznia jest zapamiętanie nazw przed-miotów, gdyż przedmioty te zostaną następnie schowane lub zakryte. Uczeń, nie widząc przedmiotów musi wymienić ich nazwy.), „pakowanie walizki”.

Rodzaje tekstów wykorzystywanych na I etapie edukacyjnymNa I etapie edukacyjnym wykorzystywane mogą być następujące rodzaje tekstów:

– piosenki,– rymowanki,– wyliczanki,– historyjki obrazkowe,– komiksy,– dialogi,– zgadywanki,

– krótkie i proste teksty użytkowe,– krótkie wypowiedzi monologowe,– życzenia,– kartki pocztowe,– scenariusze przedstawień szkolnych,– teksty narracyjne.

21

Nauczanie gramatykiNa tym etapie edukacyjnym dzieci w naturalny sposób zwracają uwagę na treść, a nie na strukturę wypo-wiedzi. Nie oznacza to jednak, że nie domyślają się, że językiem rządzą pewne reguły. Wypowiedź traktują jako całość i nie analizują poszczególnych jej elementów. Nauka gramatyki powinna polegać na stworzeniu możliwości samodzielnego odkrywania reguł w oparciu o różnorodną wizualizację struktur gramatycznych oraz odniesienia do doświadczeń dzieci15.

6.1.2. Metody nauczania stosowane na II etapie edukacyjnym

Nauczanie języka angielskiego na II etapie edukacyjnym powinno być kontynuacją wcześniej wykształco-nych wzorców. Zdobyta na etapie wczesnoszkolnym wiedza i umiejętności powinny stanowić podstawę nauczania na kolejnym etapie – w klasach IV–VI. Należy jednak pamiętać, że w uczniu szkoły podstawowej zachodzą duże zmiany w rozwoju psychicznym i emocjonalnym. Wzrasta sprawność posługiwania się języ-kiem ojczystym, a co za tym idzie – chęć posługiwania się językiem obcym jako narzędziem komunikowania się z otoczeniem. W tym wieku następuje coraz silniejsze zaangażowanie w proces uczenia się lewej półkuli mózgowej odpowiedzialnej za myślenie logiczne i abstrakcyjne, co powoduje, że sam proces staje się bar-dziej analityczny. Dlatego uczeń potrzebuje zmiany podejścia. Nie wystarcza mu zabawa, chce poznawać mechanizmy rządzące kodem językowym, wykorzystywać do ich uczenia się strategie zapamiętywania. Ra-dykalna zmiana metod i celów nauczania w klasie IV nie jest jednak dobrym rozwiązaniem. Wcześniejszy sposób uczenia się poprzez zabawę i  liczne powtórki przy aktywizacji różnych zmysłów powinien zostać uzupełniony, nie zaś zastąpiony, ćwiczeniami utrwalającymi i systematyzującymi. Takie przejście z I na II etap edukacyjny umożliwia uczniom wykorzystanie własnych umiejętności językowych zdobytych wcze-śniej. Zmianie ulega też organizacja procesu uczenia się. Na pierwszym etapie edukacyjnym przeważa praca z całą klasą uzupełniona o pracę indywidualną, w odgrywaniu dialogów pojawia się zaś praca w parach. Dopiero w klasie trzeciej organizowane są ćwiczenia w grupach. Dzieje się tak, ponieważ wówczas wzrasta świadomość społeczna dzieci i ich umiejętność współpracy z innymi uczestnikami procesu dydaktycznego. Wszystkie te formy pracy pojawią się na lekcji dopiero w klasach IV–VI.

Zalecaną metodą nauczania na tym etapie jest metoda eklektyczna, która łączy różne metody i techniki nauczania, dostosowując je do wieku, możliwości i umiejętności grupy.

Techniki nauczania wykorzystywane na II etapie edukacyjnymAby osiągnąć cel nauczania – komunikowanie się w codziennych sytuacjach językowych, należy kształcić wszystkie sprawności językowe za pomocą określonych technik.

Rozumienie tekstu słuchanegoPodobnie jak w nauczaniu języka na etapie wczesnoszkolnym, także w procesie nauczania w klasach IV–VI rozumienie tekstu słuchanego powinno być dominującą sprawnością, gdyż bez względu na wiek uczących się stanowi ono bazę dla produkcji językowej.

Obok technik znanych uczniom z  klas I–III wskazane jest zastosowanie nowych, umożliwiających kształcenie rozumienia testu słuchanego w jeden z podanych sposobów:

• globalnie – ogólne rozumienie intencji przekazu, zrozumienie głównej myśli, centralnej informacji,• selektywnie – wyłowienie i zrozumienie niektórych, ważnych informacji z tekstu,• detalicznie – dokładne i szczegółowe zrozumienie całego tekstu.

Aby zrozumieć słuchany tekst w któryś z powyższych sposobów, należy odpowiednio zorganizować pracę na lekcji poprzez zaplanowanie odpowiednich ćwiczeń.

1. Ćwiczenia przygotowujące uczniów do zrozumienia tekstu słuchanego wykonywane przed odsłucha-niem materiału audytywnego:

• wizualizacja tematu tekstu za pomocą rysunków, zdjęć lub innych form grafi cznych,• omówienie obrazków oddających treść przygotowanego tekstu,• zastosowanie techniki zapisu skojarzeń z tematem materiału audytywnego,• przygotowanie listy słów mogących wystąpić w tekście na podstawie podanego tematu tekstu,• zaznaczanie wyrazu niepasującego do szeregu podanych, który oddaje tematykę materiału przygoto-

wanego do słuchania,

15 Por. Iluk, J. op. cit. s. 89-92

22

• gry lub zabawy językowe na temat materiału przeznaczonego do słuchania,• antycypację – technikę polegającą na wyobrażaniu sobie tematu lub treści lub snucia skojarzeń na

ten temat,• rozmowa na temat przygotowanego tekstu.

2. Zadania mające na celu zrozumienie tekstu słuchanego wykonywane w trakcie słuchania z wykorzy-staniem następujących technik:

• zaznaczanie tematu słuchowiska,• zaznaczanie obrazków przedstawiających treść kolejnych fragmentów tekstu,• porządkowanie usłyszanych informacji według określonego klucza,• zaznaczanie lub porządkowanie kolejności zdarzeń wymienianych w tekście,• wypełnianie schematów lub tabel,• uzupełnianie luk w tekście,• rysowanie według podawanych w tekście instrukcji,• uzupełnianie niekompletnych obrazków według podanych instrukcji,• układanie elementów według podanej instrukcji,• odgrywanie pantomimy w oparciu o tematykę słuchanego tekstu.

3. Zadania utrwalające poznany materiał wykonywane po odsłuchaniu tekstu. Ich celem jest utrwalenie informacji podanych w tekście. W tych ćwiczeniach należy łączyć różne bodźce w celu lepszego zapamiętania nowego materiału. Technikami wykorzystywanymi w  tej fazie będą nastę-pujące techniki:

• odpowiedzi na pytania,• budowanie wypowiedzi na podstawie zebranego materiału grafi cznego lub leksykalnego,• streszczanie usłyszanego tekstu,• odgrywanie ról i krótkich scenek dialogowych,• tworzenie notatek.

MówienieKształcenie sprawności tworzenia wypowiedzi ustnej jest obok rozumienia tekstu słuchanego podstawą komunikacji, dlatego należy poświęcić jej dużo czasu i uwagi. Techniki wykorzystywane w klasach I–III nie będą wystarczające na II etapie edukacyjnym. Uczniowie przeszli już etap nazywania i określania osób, przedmiotów i zjawisk znanych z najbliższego otoczenia oraz prostych komunikatów językowych i są gotowi do nawiązania komunikacji. Dlatego należy stworzyć na lekcji języka angielskiego sytuacje komunikacyjne, w których uczniowie będą mieli szansę wykorzystać swoje umiejętności językowe, choćby w minimalnym stopniu. Podobnie jak we wczesnoszkolnym nauczaniu języka angielskiego, także i na tym etapie należy zastosować maksymalną ilość i  różnorodność bodźców zachęcających do budowania wypowiedzi ustnej w języku angielskim.

Obok kształcenia poprawnej wymowy, należy zwracać uwagę na skuteczność intencji komunikacyj-nych, poprawność językową uczestników procesu komunikacji, płynność ich wypowiedzi oraz umiejętność zastosowania wypowiedzi adekwatnie do sytuacji językowej. Nie powinno się przerywać wypowiedzi i poprawiać błędów mówiących. Nauczyciel powinien dyskretnie naprowadzać na użycie poprawnej for-my. Również na tym etapie należy wzbudzać motywację poprzez system nagród i pochwał, co usprawni proces uczenia się.

W nauczaniu języka angielskiego w klasach IV–VI, obok technik wykorzystywanych na I etapie naucza-nia, stosuje się receptywno-produktywne formy pracy, tj.:

• odpowiedzi na pytania i formułowanie pytań,• tworzenie krótkich wypowiedzi na podstawie materiałów grafi cznych i leksykalnych,• układanie krótkich dialogów według wzoru,• konstruowanie krótkich wypowiedzi w oparciu o schemat,• opisywanie osób, rzeczy i zjawisk w oparciu o podany wzór audytywny, werbalny lub grafi czny,• przeprowadzanie wywiadów według schematu.

Rozumienie tekstu czytanegoKształcenie sprawności rozumienia tekstu czytanego na II etapie edukacyjnym polega na uświadomieniu uczniom potrzeby rozumienia tekstu. Z tego też powodu praca z tekstem pisanym jest zbliżona do pracy z materiałem audytywnym i powinna składać się z trzech etapów: etapu wstępnego, głównego i końcowego.

23

1. Etap wstępny przygotowuje uczniów do zrozumienia tekstu poprzez zadania mające na celu rozbudze-nie zainteresowania uczniów jego treścią. Technikami wspierającymi ten etap mogą być:• wizualizacje tematu tekstu,• notowanie skojarzeń do tematu tekstu,• opisywanie materiału grafi cznego obrazującego treść tekstu.

2. Etap główny to czytanie tekstu ze zrozumieniem. Uczniowie czytając tekst, wykonują zadania mające na celu doprowadzenie do zrozumienia go. Technikami wpierającymi ten proces mogą być:• zaznaczanie obrazków zgodnych z treścią tekstu,• zaznaczanie poprawnych wypowiedzi,• ustalenie kolejności wydarzeń w tekście poprzez numerowanie obrazków oddających jego treść,• porządkowanie fragmentów tekstu w logiczną całość,• wybieranie jednej wypowiedzi zgodnej z treścią tekstu spośród wielu podanych,• udzielanie odpowiedzi na pytania do tekstu,• uzupełnianie luk informacyjnych w tekście pobocznym oddającym treść tekstu bazowego.

3. Etap końcowy to etap systematyzujący i utrwalający poznane w tekście informacje, w którym łączy się różne sprawności, tak aby proces zapamiętywania przebiegał szybciej. Na tym etapie stosuje się następujące techniki: • odpowiadanie na pytania dotyczące szczegółowych informacji tekstu,• uzupełnianie schematów i tabel dotyczących treści tekstu,• sporządzanie planu streszczenia tekstu,• budowanie wypowiedzi ustnej o temacie i treści tekstu.

PisanieU uczniów w tej grupie wiekowej kształcenie sprawności budowania wypowiedzi pisemnej w języku angiel-skim polega na wykonywaniu zadań reproduktywno-produktywnych o charakterze informacyjnym. Ozna-cza to, że uczniowie nie są jeszcze przygotowani do produkcji językowej i zadania kształcące tę sprawność powinny być sterowane przez nauczyciela. Technikami wspierającymi kształcenie sprawności pisania są:

• podpisywanie obrazków,• pisanie z pamięci pojedynczych słów i zwrotów,• budowanie zdań z podanego materiału leksykalnego,• uzupełnianie zdań brakującym elementem,• wypełnianie tabeli, schematów, formularzy,• uczestnictwo w pisemnych grach i zabawach językowych (krzyżówki, rebusy),• uzupełnianie wypowiedzi w dialogach,• konstruowanie krótkich wypowiedzi pisemnych według wzoru,• budowanie własnych zdań w oparciu o historyjkę obrazkową,• pisanie krótkich listów.

Techniki wprowadzania i utrwalania słownictwaNa lekcji języka angielskiego w klasach IV–VI wprowadzanie i utrwalanie nowego materiału leksykalnego jest równie ważne, jak na pierwszym etapie edukacyjnym. Techniki pracy powinny być dostosowane do potrzeb i możliwości uczniów oraz do ich indywidualnych predyspozycji. Dlatego powinno się aktywi-zować wszystkie zmysły, aby ułatwić zapamiętywanie. Ważne jest jednak, aby wprowadzenie nowego materiału leksykalnego przebiegało według modelu „usłyszę – powiem – zapiszę”, gdyż w  ten sposób uczniowie szybciej skojarzą i nauczą się zestawienia grafi czno-dźwiękowego poszczególnych słów. Nowe słowa należy wprowadzać w kontekście konkretnej sytuacji językowej, co pomoże uczącym się szybsze ich zapamiętanie. W nauczaniu słownictwa w klasach IV–VI, oprócz technik stosowanych w nauczaniu wczesnoszkolnym, stosuje się:

• wizualizację,• podpisywanie obrazków,• obrazowanie znaczenia danego słowa,• objaśnianie za pomocą innych słów,• wielokrotne powtarzanie danego słownictwa w różnych sytuacjach językowych,

24

• grupowanie i zestawianie wyrazów o podobnym lub przeciwnym znaczeniu,• układanie rozsypanek wyrazowych,• stosowanie gier i zabaw językowych (domino, memory itp.).

Nauczanie i utrwalanie gramatykiNa II etapie edukacyjnym należy uświadamiać potrzebę poznawania i świadomego stosowania reguł grama-tycznych w celu tworzenia poprawnych wypowiedzi, zwracania uwagi na poprawność językową. Nauczanie gramatyki musi jednak przebiegać w  kontekście sytuacji komunikacyjnej. Uczeń nieświadomie poznaje i automatyzuje struktury gramatyczne poprzez liczne i różnorodne ćwiczenia komunikacyjne.

Następuje w nich stopniowanie trudności, po nich faza świadomej semantyzacji poprzez wizualizację reguły gramatycznej, którą uczeń może sam sformułować przy pomocy nauczyciela. Taki sposób nauczania gramatyki pomaga w rozbudzaniu potrzeby świadomego uczenia się, które możliwe jest dzięki zwiększonej aktywności pamięci logicznej. Nauka języka angielskiego przestaje być odtwarzaniem struktur językowych i staje się świadomą zabawą z językiem.

Rodzaje tekstów wykorzystywanych na II etapie edukacyjnym W nauczaniu na II etapie edukacyjnym powinno się wykorzystywać następujące rodzaje tekstów:

– piosenki,– rymowanki,– wyliczanki,– wierszyki,– historyjki obrazkowe,– komiksy,– zgadywanki,– teksty użytkowe,– przepisy,– krótkie monologi,– opisy,

– życzenia,– plan lekcji,– programy telewizyjne,– kartki pocztowe,– listy,– maile,– opowiadania– pamiętniki– wywiady,– scenariusze przedstawień szkolnych,– krótkie teksty narracyjne.

6.2. Formy pracy stosowane na poszczególnych etapach edukacyjnych

Korzystając z tego programu, należy pamiętać, że dla każdego poziomu edukacyjnego preferowane są inne formy organizacji pracy na zajęciach dydaktycznych, które należy dopasować do stosowanych metod na-uczania. Na każdej lekcji zaleca się stosowanie różnych form pracy.

I etap edukacyjny: praca zbiorowa, praca indywidualna, praca w parachII etap edukacyjny: praca zbiorowa, w grupach, w parach, indywidualna

6.2.1. Praca zbiorowa (praca frontalna, nauczanie frontalne, praca na plenum)

Jest to forma pracy polegająca na wykonywaniu określonego zadania przez ogół uczniów uczestniczących w danej lekcji. Ten sposób pracy z uczniami jest bardzo korzystny, gdyż pojedynczy uczeń nie musi prezen-tować swoich umiejętności na forum grupy, co mogłoby być dla niego źródłem stresu. Wybierając tę formę pracy, nauczyciel musi obserwować uczniów i zadbać, aby każdy uczestniczył w wykonywanych zadaniach.

6.2.2. Praca w grupach (praca grupowa)

Jest to organizacja pracy na lekcji, która polega na wspólnym wykonywaniu zadań przez stałe grupy uczniów. Liczebność grupy nie powinna być mniejsza niż trzy osoby i większa niż pięć osób. Uczniowie mogą two-rzyć grupy samodzielnie, przy pomocy nauczyciela lub w  drodze losowania. Praca grupowa może być jednolita lub zróżnicowana, co zależy od rodzaju zadań wykonywanych przez grupy. Jeśli wszystkie grupy wykonują takie samo zadanie, mówimy o  jednolitości pracy w grupach. Zróżnicowanie polega natomiast na postawieniu każdej grupie innego zadania, które po wykonaniu składają się w całość. Należy również pamiętać o  tym, że aktywność poszczególnych uczniów w grupie jest różna. Lepsi uczniowie wykonują

25

zwykle trudniejsze elementy zadania, słabsi – łatwiejsze. Niewątpliwą zaletą pracy w grupie jest nabywanie umiejętności współpracy, respektowania zasad, szanowania pracy i zdania innych, a uczniowie uczą się od siebie nawzajem.

6.2.3. Praca w parach

Praca w parach jest trudną formą organizacji lekcji z uwagi na to, że wymaga indywidualnego zaangażo-wania każdego ucznia oraz umiejętności współpracy i moderowania pracą. Uczniowie muszą też czuwać nad jej efektami. Z drugiej strony jest to najlepsza forma dla tworzenia lub inscenizacji krótkich scenek i dialogów bardzo chętnie przygotowywanych przez uczniów w wieku 9-10 lat.

6.2.4. Praca indywidualna (samodzielna, jednostkowa)

Ta forma pracy nazywana jest w różny sposób, przy czym każde określenie sugerować może nieco odmien-nych jej charakter. Praca indywidualna polega na wykonywaniu przez uczniów odrębnych zadań; praca samodzielna, to praca wykonana przez ucznia bez pomocy z  zewnątrz, zaś praca jednostkowa to forma polegająca na wykonywaniu przez uczniów na lekcji tych samych zadań. Ten rodzaj pracy polecany jest na każdym etapie edukacyjnym z uwagi na indywidualność uczniów, różniących się pod względem dojrzało-ści, stylu poznawczego, tempa i  sposobu pracy. Umożliwia ona uczniom rozwijanie autonomii uczenia, stosowania różnych strategii uczenia się, sprawdzania wyników swojej pracy i stopnia posiadanej wiedzy.

26

N: Stand up and make a circle.Przywitaj si´ z uczniami stojàcymi w kole. JeÊli w klasie niema doÊç miejsca na utworzenie ko∏a, ogranicz si´ do pole-cenia Stand up! i pozwól uczniom pozostaç blisko ∏awek.N: Hello!U: Hello!N: (zaproponuj uczniom zaÊpiewanie piosenki z poprzed-

niej lekcji – unit 4, lesson 2, ex.1, Êcie˝ka 41.) Let’s singour song about animals. (dzieci Êpiewajà piosenk´)

N: Thank you. Sit down at your desks. (poka˝ gestem, ˝ebyuczniowie usiedli w ∏awkach)

Zapytaj dzieci, jakie zwierz´ta mo˝na spotkaç w zoo: Whatanimals can you see in the zoo?Uczniowie wymieniajà zwierz´ta, które wystàpi∏y w piosence:a monkey, an elephant, a donkey, a lion, a frog, a snake

oraz inne, których nazwy znajà. Nast´pnie przypnij do ta-blicy plakat przedstawiajàcy farm´. Zapytaj, czy dzieci by∏y kiedyÊ na farmie, a jeÊli tak, to jakie zwierz´ta tamwidzia∏y. Uwaga: zas∏oƒ zwierz´ta przedstawione na pla-kacie kartkami papieru, aby nie sugerowaç uczniom odpo-wiedzi. Uczniowie wymieniajà (po polsku lub po angielsku) nazwyzwierzàt, które mo˝na spotkaç na farmie.

åwiczenie 1., str. 40Look, listen and sing.

Zanim poprosisz uczniów o otworzenie podr´czników,wprowadê za pomocà kart obrazkowych nazwy zwierzàt˝yjàcych na farmie (zob. uczenie s∏ownictwa, str. 10.).

46 HELLO 1. UNIT 4 Animals Lesson 3

UNIT 4 Lesson 3 ANIMALS ON THE FARM

Cele: Uczeƒ:• pozna nazwy zwierzàt ˝yjàcych na farmie • nauczy si´ dwóch piosenek• pozna znaczenie przymiotników big oraz little• rozpozna zwierz´ta po ich Êladach• poprawnie napisze nazwy poznanych zwierzàt

Wykorzystywane techniki pracy:• powtarzanie s∏ownictwa• TPR: pos∏uchaj i zaÊpiewaj, pos∏uchaj i zaznacz, popatrz i napisz• podpisywanie obrazków

• Êpiewanie piosenek• rozmowa na temat ilustracji

Przygotuj:podr´cznik, str. 40–41; p∏yt´ i odtwarzacz CD; karty obrazkowe (zwierz´-ta ˝yjàce na farmie); plakat (farma)

S∏ownictwo czynne do opanowania:big, little, horse, chicken, cow, pig, duck

S∏ownictwo bierne: He’s got a very big cow/pig …, on the farm, poster, polecenia nauczyciela,np. Show me a big/little horse

ROZPOCZ¢CIE LEKCJI

PREZENTACJA I åWICZENIE NOWEGO MATERIA¸U

44CD1

chicken

duck dog

pig snake

3 3

33

7. Przykładowe scenariusze lekcji

7.1. Na I etapie edukacyjnym

27

N: Look at the poster. What animals can we see? (ucznio-wie podchodzà kolejno do tablicy, ods∏aniajà poszcze-gólne zwierz´ta i nazywajà je lub powtarzajà ich nazwyza nauczycielem)

N: Open your books at page 40. (poka˝ stron´)N: Look at the picture of farm animals. (z çwiczenia 2.)

Listen and point to the animals.Uczniowie s∏uchajà nagrania i pokazujà zwierz´ta na obrazku.W∏àcz p∏yt´ CD z nagraniem.

N: Now listen again and repeat. (ponownie w∏àcz p∏y-t´ CD; uczniowie Êpiewajà piosenk´ linijka po linijce,powtarzajàc za nagraniem)

Przypnij do tablicy karty obrazkowe ze zwierz´tami w ko-lejnoÊci z nagrania. Uczniowie Êpiewajà piosenk´ z pami´-ci, patrzàc na obrazki umieszczone na tablicy.

åwiczenie 2., str. 40Listen, sing and point.

N: Open your books at page 40. Look at the picture inexercise 2. Listen to the song and point to the animalsyou hear.

W∏àcz p∏yt´ CD z nagraniem. Uczniowie s∏uchajà piosenki.

Po wys∏uchaniu piosenki poproÊ dzieci, aby wymieni∏yzwierz´ta, które w niej wystàpi∏y:N: What animals are there on the farm?U: A (big) horse, a (very big) cow, a (little) chicken,

a (little) duck, a (little) pig.N: Show me a very big cow. (poka˝ gestem wielkoÊç) Now

show me a little duck.Uczniowie wykonujà polecenia.

W ten sposób przeçwicz pokazywanie rozmiarów pozosta-∏ych zwierzàt wyst´pujàcych w piosence. Zaznacz wyraênieró˝nice pomi´dzy: very big, big i little. Uczniowie s∏uchajàpiosenki po raz drugi, ilustrujàc gestem rozmiary zwierzàt.Dla u∏atwienia mo˝esz pokazywaç te gesty razem z nimi.N: Stand up, listen to the song and do the actions.Uczniowie wykonujà polecenie.N: Let’s sing the song together.Uczniowie próbujà Êpiewaç piosenk´ razem z dzieçmi z na-grania.

JeÊli prowadzisz zaj´cia w ramach nauczania zintegrowa-nego, po tym çwiczeniu mo˝esz zakoƒczyç lekcj´ (czastrwania lekcji – 20/25 minut).

åwiczenie 3., str. 41Listen and mark.

N: Now, open your books at page 41. (poka˝ stron´) N: Exercise 3. What animals can you see in the pictures?Uczniowie podajà nazwy zwierzàt: a horse, a pig, a dog,a cow, a chicken.N: Yes, you can see big animals and little animals. (poka˝

gestem znaczenie s∏ów big i little) Stand up and showme a big horse.

Uczniowie demonstrujà gestem znaczenie przymiotnika big.N: OK, a little horse. Uczniowie demonstrujà gestem znaczenie przymiotnika little. Przeçwicz rozró˝nianie tych przymiotników na przy-k∏adzie kilku innych zwierzàt. N: Now, listen and mark: a big animal or a little animal.W∏àcz p∏yt´ CD. Zatrzymuj nagranie po ka˝dym zdaniu.Zwróç uwag´ uczniów na przyk∏ad.

Sprawdê zrozumienie poszczególnych zdaƒ, proszàcuczniów o pokazanie gestem, czy mowa o du˝ym, czyo ma∏ym zwierz´ciu.

åwiczenie 4., str. 41Look and write.

N: Now sit down, please, and look at exercise 4. Look atthe pictures and write the names of the animals.

JeÊli to konieczne, wyjaÊnij zadanie po polsku. Uczniowieodgadujà, jakie zwierz´ta zostawi∏y Êlady przedstawionena obrazku, a nast´pnie je podpisujà.

Podsumowujàc prac´ uczniów na lekcji, poproÊ, aby wy-mienili nazwy poznanych zwierzàt. Na koniec zaÊpiewajciejeszcze raz piosenk´ z çwiczenia 2., str. 40.

Po˝egnaj si´ z uczniami, mówiàc: N: Goodbye! U: (odpowiadajà) Goodbye!

Zeszyt çwiczeƒ, str. 21.

Praca ze s∏owniczkiem: poproÊ uczniów o wklejenie na-klejek i uzupe∏nienie s∏owniczka do lekcji 3. ze str. 47.

Propozycje integracji lekcji, str. 98.

HELLO 1. UNIT 4 Animals Lesson 3 47

Tapescript

Unit 4, Lesson 3, ex. 1, Âcie˝ka 44

A horse, a cow, a duck,

(x3) A chicken and a pig.Animals on the farm,Animals little and big.Animals on the farm,Animals little and big.

Tapescript

Unit 4, Lesson 3, ex. 3, Âcie˝ka 46

She’s got a big horse on the farm.She’s got a little pig on the farm.She’s got a little dog on the farm.She’s got a big cow on the farm.She’s got a little chicken on the farm.

DODATKOWE åWICZENIA/PRACA DOMOWA

ZAKO¡CZENIE LEKCJI

åWICZENIE DODATKOWEUczniowie mogà sprawdziç siebie nawzajem, wykonujàczadanie w parach:U1: Number 1?U2: It’s a horse. Number 2?U1: It’s a duck. etc.Zaprezentuj powy˝szy dialog z jednym z uczniów.

Tapescript

Unit 4, Lesson 3, ex. 2, Âcie˝ka 45

He’s got a big horse.A big horse.And a very big cow. Wow!

He’s got a farm(x2) He’s got a farm.

He’s got animals on the farm.He’s got a little chicken.A little chicken.And a very big cow.Wow!

He’s got a farm(x2) He’s got a farm.

He’s got animals on the farm.

He’s got a little duck.A little duck.And a very big cow. Wow!

He’s got a farm(x2) He’s got a farm.

He’s got animals on the farm.He’s got a little pig.A little pig.And a very big cow.Wow!

He’s got a farm(x2) He’s got a farm.

He’s got animals on the farm.

45CD1

46CD1

⎧⎢⎨⎢⎩

⎧⎨⎩

⎧⎨⎩

⎧⎨⎩

⎧⎨⎩

28

36 HELLO 2. UNIT 3 Time to eat Lesson 2

UNIT 3 Lesson 2 I’M HUNGRY

breakfast

lunchtea

ROZPOCZ¢CIE LEKCJI

Przywitaj si´ ze wszystkimi uczniami, zapytaj, jak si´ czujà, np.:N: Hello, how are you today?U: Hello. I’m fine, thank you.Nast´pnie powtórz z uczniami nazwy produktów spo˝yw-czych, które ju˝ poznali (wykorzystaj do tego karty obrazkowez Hello Starter i Hello 1).N: Look, I’ve got some food in my shopping bag. Wyjmuj kolejno z torby karty obrazkowe; uczniowiewymieniajà nazwy produktów. Kiedy wymienià danà na-zw´, zapytaj kilka osób, czy lubià ten produkt, np.:N: What’s this? (poka˝ kart´ z bananem)U: A banana.N: Yes, yummy! I like bananas. Do you like bananas U1?U1: Yes. / No.W podobny sposób powtórz nazwy pozosta∏ych produktów˝ywnoÊciowych. N: Thank you. etc.

PREZENTACJA I åWICZENIE NOWEGO MATERIA¸U

Porozmawiaj najpierw z dzieçmi, jakie posi∏ki jadajà w cià-gu dnia, o których godzinach i co zazwyczaj wchodzi w ichsk∏ad. Nast´pnie za pomocà plakatu przedstaw posi∏ki ja-dane w Wielkiej Brytanii. Wskazujàc poszczególne chmurkina plakacie, za ka˝dym razem pytaj, którà godzin´ pokazu-je zegar i jakie produkty znajdujà si´ w chmurce, np.:N: What time is it?U: It’s seven o’clock.N: Look what’s here. (pokazuj kolejne produkty, ucznio-

wie wymieniajà ich nazwy) This is what you eat forbreakfast. What’s breakfast in Polish? How do youthink?

U: Âniadanie.N: Yes, very good.

Cele: Uczeƒ:

• pozna angielskie nazwy posi∏ków

• utrwali angielskie nazwy produktów spo˝ywczych

• b´dzie mówi∏, jakie produkty spo˝ywcze lubi, a jakich nie lubi

• nauczy si´ rymowanki

• wys∏ucha dialogu i odczyta go ze zrozumieniem

Wykorzystywane techniki pracy:• recytacja rymowanki

• s∏uchanie i czytanie dialogu

• TPR: pos∏uchaj i po∏àcz

• podpisywanie obrazków

Przygotuj:podr´cznik, str. 26–27; p∏yt´ i odtwarzacz CD; karty obrazkowe (produkty

spo˝ywcze z Hello Starter i Hello 1); materia∏y do kopiowania, str. 26;

plakat Meals

S∏ownictwo czynne do opanowania:liczebniki od 1 do 12; (It’s) one o’clock. breakfast, lunch, tea, dinner,

sandwich, soup, cake, pizza; I’m (not) hungry;

breakfast / lunch / tea / dinner time, bedtime

S∏ownictwo bierne: polecenia nauczyciela; Do you like …?

29

Tapescript

(x2)

Tapescript

HELLO 2. UNIT 3 Time to eat Lesson 2 37

Tapescript

INFORMACJE KULTUROWEBreakfast: Êniadanie; Lunch: lekki posi∏ek w ciàgu dnia,ciep∏y lub zimny; troch´ wi´cej ni˝ drugie Êniadanie;Tea: podwieczorek jadany mi´dzy 15.00 a 17.00; Dinner: g∏ówny posi∏ek dnia zjadany wieczorem

åwiczenie 1., str. 26.Look, listen and say.

N: Open your books at page 26. Look at the pictures inexercise 1. Listen to the chant and point to the clocks.

W∏àcz p∏yt´ CD z nagraniem rymowanki. Uczniowie s∏u-chajà nagrania raz i wskazujà odpowiednie zegary.

Unit 3, Lesson 2, ex. 1, Âcie˝ka 22 (CD 1)

Seven o’clock. Five o’clock.

Breakfast. Tea.

One o’clock. Eight o’clock.

Lunch. Dinner.

Yummy, yummy! Yummy, yummy!

Munch, munch! Munch, munch!

Yummy, yummy! Yummy, yummy!

Munch! Munch!

N: Good, now listen again and say the names of the meals.Ponownie w∏àcz p∏yt´ CD. Uczniowie powtarzajà nazwyposi∏ków. W∏àcz nagranie jeszcze raz, wczeÊniej jednak po-dziel uczniów na grupy: jedna grupa powtarza godziny,druga nazwy posi∏ków. Wszyscy razem recytujà refren.

åwiczenie 2., str. 26.Listen and read.

N: Well done! Now look at the pictures in exercise 2.PoproÊ uczniów by powiedzieli, co dzieje si´ na obrazkach (ta-ta przynosi ch∏opcu jedzenie, a on nie chce jeÊç etc.).N: Now, listen and find out if you were right.W∏àcz p∏yt´ CD z dialogiem.

Unit 3, Lesson 2, ex. 2, Âcie˝ka 23 (CD 1)

Dad: Breakfast time. A sandwich for breakfast.

Ben: I’m not hungry, Dad.

Dad: Lunch time. Soup for lunch.

Ben: I’m not hungry, Dad.

Dad: Tea time. Cake for tea.

Ben: I’m not hungry, Dad.

Dad: Dinner time. Pizza for dinner.

Ben: I’m not hungry, Dad.

Ted: I’m hungry, Dad.

Ben: I’m sorry. It’s bedtime. Goodnight, Ben.

N: Now listen again and read.Zatrzymuj nagranie po ka˝dej wypowiedzi. Uczniowie od-czytujà zdania, powtarzajàc je po nagraniu.

JeÊli prowadzisz zaj´cia w ramach nauczania zintegrowa-nego, po tym çwiczeniu mo˝esz zakoƒczyç lekcj´ (czastrwania lekcji – 20 / 25 minut).

åwiczenie 3., str. 27.Listen and match.

Najpierw powtórz z uczniami liczebniki od 1 do 12, np.poproÊ o wyklaskanie podanej liczby:N: Three, clap three times – one, two, three. etc.

N: Look at exercise 3 at page 27. (poka˝ stron´) Look at thepicture. Point to the word breakfast / lunch / tea / dinner.

Uczniowie wskazujà napisy wymieniane przez nauczyciela.N: Now listen and match the numbers with the meals. W∏àcz p∏yt´ CD. Po pierwszej sekwencji zatrzymaj wier-szyk i poka˝ przyk∏ad. Uczniowie s∏uchajà nagrania dwukrotnie, w trakcie s∏ucha-nia ∏àczà ciasteczka z nazwami posi∏ków.

Unit 3, Lesson 2, ex. 3, Âcie˝ka 24 (CD1)

Three for breakfast – Yummy, yummy

Numbers, numbers in my tummy.

Six for lunch – Yummy, yummy

Numbers, numbers in my tummy.

Eight for tea – Yummy, yummy

Numbers, numbers in my tummy.

Ten for dinner – Yummy, yummy

Numbers, numbers in my tummy.

Sprawdê zadanie, pytajàc, np.:N: Six for …?U: … lunch. etc.Nast´pnie powiedz uczniom, ˝eby zdecydowali z kolegà /kole˝ankà, gdzie umieÊciç pozosta∏e ciasteczka.N: Work in pairs. Decide where to put the other numbers.Kiedy skoƒczà, kilka par odczytuje swoje propozycje.

åwiczenie 4., str. 27.Look and write.

N: OK. Now look at the pictures in exercise 4. What arethese meals? A pizza for dinner. A sandwich for …?

U: (podajà propozycje) breakfast. etc.N: OK. Now write the names of meals under the pictures. Uczniowie samodzielnie podpisujà obrazki.

ZAKO¡CZENIE LEKCJI

W∏àcz ponownie p∏yt´ CD z rymowankà z çwiczenia 1.Uczniowie recytujà ca∏oÊç z podzia∏em na role. N: Let’s say the chant again.

åWICZENIE DODATKOWE: Gra w karty – snap

Zob. materia∏y do kopiowania, str. 26.

W grupie 2–4 osobowej ka˝dy uczeƒ wycina swoje kartyi uk∏ada je przed sobà obrazkami do do∏u. Dany uczeƒrozpoczyna gr´, odkrywajàc jednà kart´ i nazywajàcobrazek. Nast´pna osoba k∏adzie kolejny obrazek i nazywa go. JeÊli obydwa obrazki sà takie same, uczeƒ,który po∏o˝y∏ drugà kart´, zbiera wszystkie karty. Je˝eliwyk∏adana karta ma napis, uczeƒ, który jà wy∏o˝y∏,mo˝e zebraç wszystkie karty, ale tylko wtedy, jeÊliwczeÊniejszy produkt pasuje do danego posi∏ku. Gr´wygrywa uczeƒ, który zbierze najwi´cej kart.

Po˝egnaj si´ z uczniami, mówiàc: N: Goodbye! U: (odpowiadajà) Goodbye!

DODATKOWE åWICZENIA / PRACA DOMOWA

Zeszyt çwiczeƒ, str. 15, çw. 1, 2.

Praca ze s∏owniczkiem: poproÊ uczniów o uzupe∏nienies∏owniczka do lekcji 2. na str. 96.

Propozycje integracji lekcji, str. 5. (Materia∏y uzupe∏niajàce)

22CD1

23CD1

24CD1

(x2) (x2)

(x3)(x3)

30

90 HELLO 3. BRITISH A TO Z Hello, Great Britain!

BRITISH A TO Z HELLO, GREAT BRITAIN!

ROZPOCZ¢CIE LEKCJI

Przywitaj si´ z uczniami i zapytaj, jak si´ czujà, np.:N: Hello, how are you today?U: Hello. I’m fine, thank you.Nast´pnie zapytaj uczniów, jaki jest dzieƒ tygodnia, jaka jestpogoda za oknem i jaka jest obecnie pora roku. Mo˝esz rów-nie˝ poprosiç uczniów o policzenie, ile osób jest w klasie.

PREZENTACJA I åWICZENIE NOWEGO MATERIA¸U

åwiczenie 1., str. 82.Look, listen and read.

N: Today we are going to talk about Great Britain.Zapisz na tablicy temat lekcji: Great Britain, a nast´pnieprzypnij pod nim plakat Great Britain i powiedz:N: Look. This is a map of Great Britain. There are four

countries: England, Scotland, Wales and Northern Ireland.

Nast´pnie pokazuj kolejno karty obrazkowe przedstawiajàcepostaci i obiekty charakterystyczne dla Wielkiej Brytanii:N: (poka˝ obrazek królowej) This is Elizabeth II, the British

queen. She lives in London. Przypnij kart´ obrazkowà w okolicach Londynu.N: (poka˝ obrazek Big Bena) This is Big Ben, a big clock

tower in London.Przypnij kart´ obrazkowà w okolicach Londynu.N: (poka˝ obrazek autobusu) This is the famous London

bus – a double-decker.Przypnij kart´ obrazkowà w okolicach Londynu.N: (poka˝ obrazek Manchester United) This is Manchester

United. It is a famous British football team.Przypnij kart´ obrazkowà w okolicach Manchesteru.N: (poka˝ obrazek Nessy) This is Nessy, the famous monster.

It lives in Scotland.Przypnij kart´ obrazkowà w Szkocji.N: (poka˝ obrazek policjanta) This is a British policeman.

He wears a black hat at work.

Cele:Uczeƒ:

• wymieni najbardziej charakterystyczne symbole zwiàzane z Wielkà

Brytanià i z Polskà

• rozpozna wprowadzone s∏ownictwo i zapisze je

• wykorzysta poznanà wiedz´ w zabawie quizowej

Wykorzystywane techniki pracy:• TPR: pos∏uchaj i powtórz; pos∏uchaj i wska˝; pos∏uchaj i przeczytaj;

pos∏uchaj i przyklej

• rozmowa o ilustracji

• quiz

Przygotuj:podr´cznik, str. 82–83; p∏yt´ i odtwarzacz CD (CD 2, 30–31); naklejki do

çwiczenia 2.; karty obrazkowe (British queen, Union Jack, double-decker,

Nessy, Big Ben, policeman, Manchester United); plakat Great Britain

S∏ownictwo czynne do opanowania:Great Britain, Poland, Scotland, map, queen, bus, double-decker, Big Ben,

clock tower, policeman, football team, monster, Union Jack, dragon, cap,

hat; British, Polish, famous; lives, is, wears

S∏ownictwo bierne:polecenia nauczyciela

Termin przeprowadzenia zaj´ç: w dowolnym momencie roku szkolnego

30CD2

31

Tapescript

Tapescript

HELLO 3. BRITISH A TO Z Hello, Great Britain! 91

Przypnij kart´ obrazkowà w Anglii.N: (poka˝ flag´ Zjednoczonego Królestwa znajdujàcà si´

pod mapà) This is the Union Jack – the British flag.It’s red, white and blue. Look there are other flags here(poka˝ kolejno flagi Anglii, Walii, Szkocji i IrlandiiPó∏nocnej i zapytaj uczniów, w jakim sà kolorze).

Powtórz jeszcze raz wprowadzone nazwy, a nast´pnie po-proÊ kolejnych uczniów by podchodzili do mapy i pokazy-wali wymienianie przez ciebie obiekty / postaci.N: Come and show the Queen on the map. etc.Mo˝esz zapytaç, co jeszcze kojarzy si´ uczniom z WielkàBrytanià, oraz czy wiedzà, jak nazywajà si´ brytyjskie pie-niàdze.N: Open your books at page 82. Look at the pictures in

exercise 1. Can you see (wymieniaj rzeczy / postaci,które dzieci pozna∏y na poczàtku lekcji)? Now read thesentences under the pictures.

Uczniowie po cichu odczytujà zdania pod obrazkami. Kie-dy skoƒczà, w∏àcz p∏yt´ CD z nagraniem do çwiczenia 1.N: Listen, read and point to the pictures.

British A to Z, Hello, Great Britain!, ex. 1, Êcie˝ka 30 (CD 2)

This is a map of Great Britain.

This is Elizabeth II, the British queen. She lives in London.

This is the Union Jack – the British flag. It’s red, white and blue.

This is the famous London bus – a double-decker.

This is Nessy, the famous monster. It lives in Scotland.

This is Big Ben, a big clock tower in London.

This is a British policeman. He wears a black hat at work.

Manchester United is a famous British football team.

N: Listen again and repeat.Uczniowie powtarzajà g∏oÊno za nagraniem kolejne zdania.RozmieÊç poszczególne karty obrazkowe w ró˝nych miej-scach sali, jednoczeÊnie przypominajàc ich nazwy. Nast´p-nie wywo∏uj wybranych uczniów, mówiàc np.:N: Kuba, go to Nessy, the famous monster. Gosia, go and

find the Union Jack. etc.Poka˝ jeszcze raz karty obrazkowe i zapytaj uczniów, coka˝da z nich przedstawia:N: What’s / Who’s this?Uczniowie odpowiadajà razem bàdê indywidualnie.

åwiczenie 2., str. 83.Listen and stick.

PoproÊ uczniów, by wyj´li naklejki do çwiczenia 2.N: Take out the stickers to exercise 2. What is on these

stickers? (poka˝ naklejk´ z mapà) Is it a map of GreatBritain?

U: No.N: Is it a map of Poland?U: Yes, (it is).Pokazuj uczniom kolejne naklejki, nawiàzujàc do obrazków,które omawiali w çwiczeniu 1. JednoczeÊnie podawaj na-zwy rzeczy / postaci przedstawionych na naklejkach.N: OK. Now listen and put the stickers in the right places.W∏àcz p∏yt´ CD z nagraniem do çwiczenia 2.

British A to Z, Hello, Great Britain!, ex. 2, Êcie˝ka 31 (CD 2)

Number 1: This is the Polish flag. It’s white and red.

Number 2: This is a Polish policeman. He’s got a blue cap.

Number 3: This is a map of Poland.

Number 4: This is the famous Wawel dragon. It lives in Kraków.

Uczniowie s∏uchajà nagrania dwukrotnie, nast´pnie spraw-dzajà w parach, czy dobrze dopasowali naklejki.

JeÊli prowadzisz zaj´cia w ramach nauczania zintegrowa-nego, po tym çwiczeniu mo˝esz zakoƒczyç lekcj´ (czastrwania lekcji – 20 / 25 minut).

åwiczenie 3. str. 83.Draw and write.

Powtórzcie jeszcze raz charakterystyczne symbole WielkiejBrytanii. Mo˝ecie wykorzystaç do tego karty obrazkowez çwiczenia 1.N: Now choose one symbol, draw it and write what it is.

You can look at the sentences in exercise 1.Uczniowie pracujà samodzielnie. Kiedy skoƒczà, prezentu-jà swoje prace i odczytujà zdania pod nimi.

åWICZENIE DODATKOWE: Quiz about Great Britain

Przygotuj zestaw pytaƒ (o ró˝nym stopniu trudnoÊci) zwià-zanych z kulturà Wielkiej Brytanii. Podziel uczniów nadwie dru˝yny. Ka˝da dru˝yna wybiera na zmian´ jedno py-tanie i odpowiada na nie. JeÊli zespó∏ odpowie poprawnie,otrzymuje liczb´ punktów przypisanà do danego pytania.Wygrywa ta dru˝yna, która zdob´dzie wi´cej punktów.Podczas zabawy mo˝esz wykorzystaç plakat Great Britain.Przyk∏adowe pytania:What’s the name of the most famous British monster?

– Nessie (1 point)Where does the most famous British monster live?

– in Scotland (1 point)What are the colours of the British flag?

– red, blue, white (1 point)What is the name of the British flag?

– Union Jack (2 points)What is the name of the British queen?

– Elizabeth II (2 points)What is Big Ben?

– a big clock tower in London (3 points)Name one British football team.

– eg. Manchester United (1 point)What is the name of the famous London bus?

– a double-decker (2 points)What is this? (karta obrazkowa Christmas cracker)

– a Christmas cracker (1 point)Who brings British children presents at Christmas?

– Santa Claus (2 points)What do British children get on Easter Day?

– chocolate bunnies (1 point)What colour is the famous London bus?

– red (2 points)Who’s this? (karta obrazkowa z brytyjskim policjantem)

– a British policeman (1 point)Zaplanuj nagrod´ dla dru˝yny, która wygra i nagrod´ po-cieszenia dla dru˝yny, która przegra.

ZAKO¡CZENIE LEKCJI

Po˝egnaj si´ z uczniami, mówiàc:N: Goodbye!U: (odpowiadajà) Goodbye!

DODATKOWE åWICZENIA / PRACA DOMOWA

Zeszyt çwiczeƒ, str. 42, çw. 1, 2.

Praca ze s∏owniczkiem: poproÊ uczniów o uzupe∏nienies∏owniczka do lekcji Hello, Great Britain! na str. 102.

Propozycje integracji lekcji, str. 8. (Materia∏y uzupe∏niajàce)

31CD2

32

Go International 1, Książka dla nauczyciela

7.2. Na II etapie edukacyjnym

33

Go International 1, Książka dla nauczyciela

34

1 Harry and Emily are in New York / London.2 Central Park is / isn’t Emily’s favourite place.3 She always / often goes there when she visits

New York / her grandma.4 Emily always / often meets friends on Friday.5 Jojo never / always goes to school on

Wednesday.6 The Statue of Liberty is / isn’t Harry’s

favourite thing.7 Harry and Emily always / never visit the

Statue of Liberty with their grandparents.8 Jojo always / usually gets into trouble.

On 1) ........................... and 2) ...........................I always go to school.

My school is great! My school is cool! On 3) ................., Thursday and 4) ................., too

I learn and learn, that‛s what I do.On 5) ........................... and 6) ...........................

I always ride my bike,I always meet my friends,

I often fly my kite!

1 Monday help mum

2 Tuesday watch TV

3 Wednesday learn Spanish

4 Thursday go swimming

5 Friday meet friends

6 Saturday read books

7 Sunday visit grandma

Przeczytaj podane zdania, a następnie umieść słowa always, usually, never i often na poniższej skali w kolejności od NAJRZADZIEJ do NAJCZĘŚCIEJ.

I always go shopping on Monday.On Friday I often meet my friends.I never go to school on Sunday.We usually play games.

Pamiętaj: przed dniami tygodniaużywamy przyimka on, np. on Friday.

najczęŚciejnajrzadziej

A: I always watch TV on Monday.B:B: On Monday I usually ...On Monday I usually ...

always usually often neverMonday watch TVTuesdayWednesdayThursdayFridaySaturdaySunday

Go to Maxi Extras, p. 12-13

Rozdaj uczniom sprawdzone testy. Na tablicy wypisz zdania/przykłady, w których popełniono dużo błędów, poproś o popra-wienie błędnych przykładów w domu. Powiedz, co uczniowie zrobili najlepiej. Pochwal ich pracę i osiągnięcia. Poproś rodziców o podpisanie arkuszy testów i o ich zwrot. Zachowaj testy do wglądu dla dyrekcji, rodziców itp.

Na tablicy umieść karty z dniami tygodnia, poproś uczniów o ułożenie ich w kolejności, jeśli potrafią. Jeśli nikt tego nie umie zrobić, zrób to sam/-a, głośno odczytując nazwy. Wspólnie powtarzajcie dni tygodnia. Powiedz zdania: On Monday I go swimming. On Tuesday I visit my grandma. itd. Zachęć uczniów do powtarzania całych zdań. Upewnij się, że wszyscy rozumieją nowe słowa i zwroty.

Przeczytaj angielskie polecenie na głos, posłuchaj z uczniami fragmentu nagrania, zróbcie wspólnie jeden przykład. Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie. Poproś uczniów o spraw-dzenie odpowiedzi w parach.

Uczniowie słuchają nagrania kolejny raz i powtarzają nazwy dni tygodnia.

Pamiętaj o ćwiczeniu dodatkowym ze str. 100.

Przeczytaj angielskie polecenie na głos. Poproś, by uczniowie popatrzyli na komiks, zapytaj o imiona bohaterów.Zwróć uwagę na fakt, że we Francji w wielu szkołach dzieci nie chodzą do szkoły w środy. Zapytaj, czy uczniowie woleliby wolne środy zamiast wolnych sobót. Następnie poproś uczniów o zamknięcie podręczników i wysłuchanie nagrania. Zapytaj gdzie znajdują się bohaterowie komiksu i jaki psikus przyszy-kowali Jojo i Spot.

Włącz nagranie kolejny raz. Zatrzymuj je po każdej wymia-nie zdań. Uczniowie słuchają nagrania i powtarzają dialogi. Zdecyduj, czy jednocześnie mają czytać, czy tylko słuchać i po-wtarzać.

New Maxi Taxi 1, książka nauczyciela

35

Przeczytaj angielskie polecenie na głos, przypomnij znaczenie słowa circle, rysując na tablicy punkty X, Y oraz Z, i zakreślając jedno z nich kółkiem. Zapytaj, którą odpowiedź należy zakreślić w przykładzie 1. w ćwiczeniu. Odpowiedz: New York. Poproś o wykonanie ćwiczenia, a następnie o odczytanie odpowiedzi.

Klucz1 Harry and Emily are in NewYork.2 Central Park is Emily’s favourite place.3 She often comes there when she visits her grandma.4 Emily often meets friends on Friday.5 Jojo never goes to school on Wednesday.6 The Statue of Liberty is Harry’s favourite thing.7 Harry and Emily always visit the Statue of Liberty with

their grandparents.8 Jojo always gets into trouble.

Poproś uczniów, by przepisali do zeszytu zdania z Maxi Grammar, a potem wyjaśnij, jak rozumieć przysłówki. Następnie poproś o wykonanie ćwiczenia na tablicy, a potem w zeszytach.Pamiętaj o dodatkowych ćwiczeniach w Maxi Extras.

Upewnij się, że uczniowie rozumieją, co oznaczają nazwy czyn-ności, posłuchajcie nagrania. Uczniowie samodzielnie dopaso-wują elementy. Poproś kilku uczniów o odczytanie zdań.

Wspólnie z uczniami odczytaj polecenie i poproś o wpisanie brakujących fragmentów wierszyka.

Włącz nagranie i poproś o sprawdzenie odpowiedzi. Posłuchajcie wierszyka raz jeszcze i wspólnie go powtórzcie.

Uczniowie pracują indywidualnie, wpisując w tabelkę infor-macje dotyczące własnego rozkładu zajęć. Można wykorzystać skopiowaną tabelkę z Materiałów do kopiowania, zamiast tej w podręczniku. Jeśli tak zdecydujesz, rozdaj uczniom kopie i poproś o wypełnienie pól tabeli. Kontroluj pracę uczniów, a po upływie dwóch/trzech minut poproś o pracę w parach.

Uczniowie pracują w parach, opowiadając o swoim tygodniu i częstotliwości zajęć. Poproś kilka par o odegranie scenek przed klasą.Uwaga! Pamiętaj o ćwiczeniach dodatkowych na str. 99. dla szybciej pracujących uczniów.

Rozdaj uczniom przygotowane kopie kart z tabelkami z nazwami dni tygodnia w języku polskim oraz w językach: polskim, angielskim, włoskim, niemieckim (Materiały do kopiowania, str. 103.). Wspólnie zdecydujcie, które nazwy są w danym języku. Poproś o wycięcie nazw w obcych ję-zykach i przyklejenie ich w odpowiednią rubrykę w tabelce z polskimi nazwami dni tygodnia. Próbujcie odczytywać nazwy, zwracając uwagę na podobieństwa i różnice. Nie przejmuj się tym, że nie umiecie dobrze odczytywać tych nazw w obcych językach. W tym ćwiczeniu chodzi jedy-nie o zaobserwowanie podobieństw między językami. Powiedz uczniom, że każdego nowego języka uczyć się łatwiej, gdy znamy już jakiś język obcy i że warto uczyć się języków.

Pochwal uczniów za pracę na lekcji. Powiedz: Well done! Poproś o ciszę i zacznij omawiać pracę domową.

Poproś uczniów o przeczytanie sekcji Maxi Review ze str. 12. oraz wykonanie ćwiczeń 1–4, str. 13.

Na następną lekcję przygotuj:dużą mapę z pracowni geograficznej z zaznaczonymi stre-fami czasowymi,postaci dzieci wykonujących różne czynności (Materiały do kopiowania, str. 105).

Notatki:

New Maxi Taxi 1, książka nauczyciela

36

1 How many planets are there in the Solar System? ………………………………….....………………2 How far is the Earth from the Sun? ………………………….....………………………3 How far is Venus from the Sun? ………………………….....………………………4 How many continents are there? ………………………….....………………………5 How much land is there on the Earth? ………………………….....………………………6 How much water is there on the Earth? ………………………….....………………………7 How high is the highest temperature in Africa? ………………………….....………………………8 How low is the lowest temperature in Antarctica? ………………………….....………………………

1 What’s the darkest planet in the solar system?2 What’s the largest planet in the solar system?3 What’s the hottest planet in the solar system?4 What’s the biggest continent on Earth?5 What’s the hottest continent on Earth?6 What’s the coldest continent on Earth?7 What’s the highest mountain on Earth?8 What’s the longest river on Earth?

a Neptuneb Mount Everestc the Amazon

We all live on the Earth. It is 150 million kilometres from the Sun. There are eight planets in the Solar System: Mercury, Venus, Earth, Mars, Jupiter, Saturn,Uranus, and Neptune. Some planets are hotter and some are colder than the Earth. Venus is smaller but it is the hottest planet because it is 108 million kilometres from the Sun. Saturn and Jupiter arebigger than the Earth. Jupiter is the largest planet in the system. The coldest and the darkest planet is Neptune.The Earth is the wettest planet: 71% is water (seas and oceans) and 29% is land (continents). There are 7 continents on the Earth: Europe, Asia, Africa, North America, South America, Australia and Antarctica. The largest continent is Asia, and the

large big small hot cold wet

1 Mars is colder than the Earth.2 Venus is ……………. than the Earth.3 Saturn is large, but Jupiter is ……………. .4 Jupiter is ……………. planet.5 The Earth is ………………… planet.6 Australia is …………………… than Europe.7 Africa is ………………… continent on the

Earth.8 Antarctica is …………………… continent on

the Earth.

Name Where? How long?

The Amazon 7,004 km seven thousand and four kilometres

The Volga 3,531 km

The Vistula 1,047 km

Name Where? How high?

Mount Everest 8,848 m above sea level

Mount Blanc 4,810 m above sea level

Rysy 2,503 m above sea level

The Amazon is longer thanthe Volga A: Ben Nevis is the highest mountain in the

British Isles. It’s 1,344 metres high.B: The …

the temperature can reach 58°C. Antarctica is the coldest continent: the temperature can reach -89°C! The highest mountain, Mount Everest, is in Asia. The longest river, the Amazon, is in South America.

d Antarcticae Africaf Jupiter

g Asiah Venus

30 thirty40 forty50 fifty 60 sixty70 seventy80 eighty90 ninety

100 one hundred 200 two hundred 1,000 one thousand 2,000 two thousand 1,000,000 one million 2,000,000 two million

21 twenty-one22 twenty-two23 twenty-three24 twenty-four25 twenty-five

26 twenty-six 27 twenty-seven28 twenty-eight29 twenty-nine

Przymiotniki, które mają jedną i dwie sylaby, stopniujemy przez dodanie końcówek -er i -est.Wstaw w luki właściwe formy przymiotników w stopniu wyższym i najwyższym.large – larger – the largestsmall – …………… – ……………big – bigger –r the biggesthot – …………… – ……………W taki sam sposób stopniujemy przymiotniki dwusylabowe zakończone na -y.windy – windier – windiest

Go to Maxi Extras, p. 36-37

Przywitaj uczniów słowami: Hello, how are you today? Zaproponuj uczniom chętnym wyrecytowanie wierszyka ze strony 102. Zwracaj uwagę na intonację, rytm i łączenie wyrazów, oraz poprawną wymowę słów.Poproś kilku uczniów o odczytanie pracy domowej z zeszytu ćwiczeń. Uczniowie mogą część ćwiczeń sprawdzić w parach.

Stańcie w dwóch kołach, koło pierwsze w środku drugiego. Uczniowie z koła środkowego stoją twarzami na zewnątrz, a ucznio-wie z koła zewnętrznego z twarzami do środka. Każdy uczeń ze środkowego koła wymyśla jakieś pytanie z użyciem słów pytających z poprzedniej lekcji. Zadaje swoje pytanie uczniowi z zewnętrznego koła, uczeń odpowiada i przesuwa się o jedną osobę po obwodzie koła. Odpowiada na pytanie kolejnej osoby i tak dalej, do momentu powrotu do pierwszej osoby. Uczniowie mogą zamienić się miejscami i rolami. Osoby odpowiadające wcześniej teraz zadają pytania.

Wskaż na mapie kontynenty. Mów ich nazwy: Europe, Asia, Africa, North America, South America, Australia, Antarctica i po-proś uczniów o powtarzanie. Wskaż mapę nieba. Look, the map of the solar system. Pokazując planety na mapie, odczytuj głośno ich nazwy: Mercury, Venus, the Earth, Mars, Jupiter, Saturn, Uranus, Neptune, Pluto. Poproś uczniów o powtarzanie nazw.Następnie poproś uczniów o pokazanie swoich materiałów. Uczniowie pokazują swoje zbiory ciekawostek i omawiają je. Zwróć uwagę na poprawną wymowę the Earth, on Earth. Powtórzcie też nazwy kontynentów.Ważne jest także, by przypomnieć uczniom znane liczebniki. Można to zrobić w grze. Podziel uczniów na dwie drużyny. Podziel tablicę na dwie części. Uczniowie stoją w dwóch liniach. Dyktujesz liczebnik on 1 do 19, pierwszy uczeń z każdej drużyny biegnie do tablicy i na swojej połowie zapisuje ten liczebnik. Liczy się szybkość i poprawność. Możesz poprosić o zapisywanie liczebników cyframi lub słowami.Po zakończonej zabawie napisz przykładowe liczebniki od 20 do miliona i odczytaj ich nazwy, prosząc uczniów o powtarzanie.

Poproś uczniów o to, by popatrzyli na polecenie, przeczytaj je na głos, a następnie przeczytajcie pytania quizu i grupowo zastanówcie się nad odpowiedziami. Możecie podyskutować o różnych ciekawostkach dotyczących naszej planety, korzystając z przyniesionych pomocy.Uwaga! Możesz zdecydować, żeby teraz zrobić ćwiczenie 3. i sprawdzić odpowiedzi do quizu.

Posłuchaj z uczniami nagrania, powtórzcie wspólnie liczebniki. Wyjaśnij wszelkie wątpliwości, zwróć uwagę na końcówkę -ty, występującą w liczebnikach dziesiętnych, porównaj ją z koń-cówką -teen, podkreśl znaczenie wymowy końcówek. Zwróć też uwagę na pisownię (myślnik między np. „twenty” a „one”).

Nauczyciel dyktuje liczebniki, uczniowie zapisują je, potem kolejno dyktują liczebniki nauczycielowi, który zapisuje je na tablicy. Kolejny etap ćwiczenia – uczniowie w parach dyktują sobie nawzajem i zapisują liczebniki. Nauczyciel kontroluje ich pracę.Uwaga! Warto poświęcić kilka minut na lepsze zapoznanie uczniów z liczebnikami, ich znajomość pomoże im w ko-munikacji za granicą, w liczeniu pieniędzy, zapisywaniu adresów, numerów telefonicznych itp.

New Maxi Taxi 1, książka nauczyciela

37

Poproś, by uczniowie zamknęli książki, posłuchali nagrania i sprawdzili czy odpowiedzi z ćwiczenia 1. były poprawne (jeśli nie zrobiliście tego wcześniej).Poproś, aby uczniowie otworzyli podręczniki na stronie 56., zapy-taj, czy mają pytania dotyczące tekstu, prawdopodobnie pojawią się pytania dotyczące stopniowania przymiotników i znaczenia niektó-rych zdań. Włącz nagranie kolejny raz. Uczniowie słuchają nagra-nia i powtarzają wybrane zdania jednocześnie czytając tekst.

Poproś uczniów, aby przeczytali tekst z ćw. 3. jeszcze raz i napi-sali odpowiedzi na pytania. Wspólnie sprawdźcie poprawność odpowiedzi.

Klucz1 There are eight planets in the Solar System.2 The Earth is 150 million kilometres from the Sun.3 Venus is 108 million kilometres from the Sun.4 There are seven continents.5 There is 29% of land on the Earth.6 There is 71% of water on the Earth.7 The highest temperature in Africa can reach 58°C.8 The lowest temperature in Antarctica can reach – 89°C.

Na tablicy napisz zdania: The Earth is hot. Mercury is hotter. The Sun is the hottest. It’s hotter than the Earth. Zapytaj, czy uczniowie widzą różnicę w budowie tych zdań, zwłaszcza przymiotnika. Dla słuchow-ców odczytaj te zdania. Podkreśl końcówki innym kolorem kredy. Poproś uczniów o przeczytanie tabeli Handy Grammar i wstawienie brakujących form. Upewnij się, czy uczniowie widzą co się dzieje ze spółgłoskami (podwajanie) i końcówką -y (zamienia się na -ie).

Kluczsmall – smaller – the smallesthot – hotter – the hottest

Pamiętaj o dodatkowych ćwiczeniach w Maxi Extras.

Przeczytaj polecenie i poproś o odczytanie i stopniowanie przy-miotników w ramce. Wykonajcie wspólnie jeden przykład, pozostałe zdania uczniowie wykonują indywidualnie w klasie. Po upływie minuty powiedz: Let’s read the sentences together. Uczniowie odczytują zdania.

Uczniowie czytają polecenie i treść zadania. Wyjaśnij znaczenie wyrażenia above sea level. Uczniowie słuchają nagrania i uzu-pełniają tabelę. Po wykonaniu ćwiczenia sprawdźcie wspólnie poprawność swoich odpowiedzi.

Klucz

Name Where? How long?The Amazon South America 7,004 km

The Volga Europe 3,531 kmThe Vistula Poland 1,047 km

Name Where? How high?Mount Everest Asia (the Himalayas) 8,848 m above sea levelMount Blanc Europe (the Alps) 4,810 m above sea level

Rysy Poland (the Tatras) 2,503 m above sea level

Uczniowie piszą zdania porównując rzeki i góry wymienione w ćw. 6. Zwróć uwagę na poprawne formy przymiotników.

Po przeczytaniu polecenia, uczniowie pracują w parach, opo-wiadając sobie wzajemnie o rekordach związanych z obiek-tami, które można znaleźć na ziemi. Ważne jest by przeczytać przykład wspólnie i upewnić się, iż każdy ma parę i rozumie zadanie. Kontroluj pracę uczniów, zwracając uwagę na używany angielski.

Pamiętaj o ćwiczeniu ze str. 102., które może być zadane uczniom jako praca domowa lub ćwiczenie dla szybko pra-cujących uczniów w trakcie lekcji.

Pochwal wszystkich za pracę na lekcji. Powiedz: Well done!Wystaw dobre oceny tym, którzy udzielali się na lekcji. Poproś o ciszę i zacznij omawiać pracę domową.

W domu uczniowie dopisują zdania z przymiotnikami. Warto jednak już na lekcji ustnie ułożyć kilka przykładowych zdań i powtórzyć nazwy kontynentów.

Poproś uczniów o przeczytanie sekcji Maxi Review ze str. 30., oraz wykonanie ćwiczeń 1–6, str. 32.

Poproś, aby uczniowie przynieśli ubranka dla lalek, ubranka z dzieciństwa, lub ubranka młodszego rodzeństwa.

Klucz2 smaller3 larger

4 the largest / the biggest

5 the wettest

6 smaller7 the hottest8 the coldest

New Maxi Taxi 1, książka nauczyciela

38

8. Opis założonych osiągnięć uczniów według europejskiego systemu opisu kształcenia językowego

Europejski system opisu kształcenia językowego opisuje wiedzę, umiejętności i sprawności językowe po-trzebne do osiągnięcia biegłości językowej. Istotnym jego elementem jest określanie poziomów biegłości w posługiwaniu się językiem obcym, które pozwalają ocenić postęp w nauce danego języka oraz sposoby ich klasyfi kowania według ogólnie przyjętych wskaźników biegłości na sześciu głównych poziomach od A1–C2.

Poziom A1–A2 określa podstawowe umiejętności językowe, poziom B1–B2 informuje o samodzielności w posługiwaniu się językiem obcym, zaś poziom C1–C2 o poziomie biegłości.

Program zakłada opanowanie języka angielskiego na I etapie edukacyjnym na poziomie A1 i na II etapie edukacyjnym na poziomie A2.

Opanowanie języka angielskiego na I etapie edukacyjnym na poziomie A1, oznacza, że osoba posłu-gująca się językiem obcym rozumie i potrafi stosować potoczne wyrażenia i bardzo proste wypowiedzi dotyczące konkretnych potrzeb życia codziennego; potrafi formułować pytania z zakresu życia prywatnego dotyczące np.: miejsca, w którym mieszka, ludzi, których zna, i rzeczy, które posiada oraz potrafi odpowia-dać na pytania dotyczące tego obszaru tematycznego. Osoba znająca język obcy na tym poziomie potrafi przedstawiać siebie i innych oraz prowadzić prostą rozmowę pod warunkiem, że rozmówca mówi wolno, wyraźnie i zrozumiale i chce nawiązać rozmowę, a co za tym idzie – jest gotowy do udzielania pomocy16.

II etap edukacyjny odpowiada poziomowi A2 w  ogólnej skali opisu poziomów biegłości językowej i  oznacza, że osoba posługująca się językiem obcym rozumie wypowiedzi i  często używane wyrażenia w zakresie tematów związanych z życiem codziennym (są to np.: bardzo podstawowe informacje dotyczą-ce osoby rozmówcy i  jego rodziny, zakupów, otoczenia, pracy); potrafi porozumiewać się w rutynowych, prostych sytuacjach komunikacyjnych, wymagających jedynie bezpośredniej wymiany zdań na tematy zna-ne i typowe; potrafi w prosty sposób opisywać pochodzenie i otoczenie, w którym żyje, a także poruszać sprawy związane z najważniejszymi potrzebami życia codziennego17.

W  oparciu o  europejski system opisu kształcenia językowego osoba ucząca się języka angielskiego powinna w zakresie recepcji, produkcji, interakcji i mediacji na poziomie A1 i A2 osiągnąć przedstawione niżej wyniki.

Pamiętać należy, że naukę języka obcego można rozpocząć w różnym wieku i na różnych poziomach edukacyjnych, a zaprezentowane tu treści odnoszą się do wszystkich osób uczących się języków obcych niezależnie od wieku.

I etap edukacyjny (klasy I–III) Poziom A1 II etap edukacyjny (klasy IV–VI) Poziom A2

Recepcja – rozumienie ze słuchu

• Potrafi zrozumieć wypowiedź artykułowaną bardzo powoli i uważnie, z długimi pauzami umożliwiającymi stopniowe przyswajanie znaczenia.

• Rozumie polecenia adresowane do niego w sposób uważny i powolny, a także potrafi stosować się do krótkich i prostych wskazówek.

• Potrafi zrozumieć zwroty i wyrażenia związane z najważniejszymi dlań obszarami tematycznymi (np.: z bardzo podstawowymi informacjami osobowymi i rodzinnymi, zakupami, topografi ą lokalną, zatrudnieniem) pod warunkiem, że wypowiedź rozmówcy jest artykułowana wyraźnie i powoli.

• Potrafi zrozumieć wystarczająco dużo, by reagować na konkretne potrzeby komunikacyjne pod warunkiem, że wypowiedź rozmówcy jest artykułowana wyraźnie i powoli.

• Potrafi ogólnie określić temat dyskusji, prowadzonej powoli i w jasny sposób.

• Potrafi wyłowić główną treść w krótkich, jasnych, prostych komunikatach. Rozumie proste wskazówki tłumaczące, jak z punktu X dotrzeć do punktu Y, pieszo lub korzystając z komunikacji miejskiej.

• Rozumie i potrafi wyłowić główne informacje z krótkich nagrań na tematy codzienne, gdy wypowiedzi są powolne i przejrzyste.

16 Coste, D., North, B., Sheils, J., Trim, J. op.cit. s. 3317 Tamże, s. 33

39

Recepcja – czytanie ze zrozumieniem

• Rozumie bardzo krótkie, proste teksty, czasem pojedyncze wyrażenia, wychwytując znane mu nazwy, słowa oraz podstawowe wyrażenia, jeśli potrzeba, czytając ponownie niektóre fragmenty.

• Rozumie ogólną treść prostszych materiałów informacyjnych i krótkich, prostych opisów, zwłaszcza, jeśli towarzyszą im pomocne mu materiały wizualne.

• Umie wypełniać krótkie i proste polecenia pisemne.

• Rozumie krótkie, proste teksty, zawierające najczęściej stosowane sformułowania oraz tzw. słowa „międzynarodowe” istniejące w wielu językach.

• Rozumie krótkie, proste teksty na znane mu, konkretne tematy, napisane językiem codziennym lub związane z pracą, zawierające często używane sformułowania.

• Rozumie krótkie i proste listy prywatne.• Rozumie podstawowe rodzaje standardowych i rutynowych

listów i faksów (zapytania, zamówienia, potwierdzenia itp.) na znane mu tematy.

• Potrafi wyszukiwać konkretne, możliwe do przewidzenia informacje zawarte w prostych materiałach codziennego użytku, np.: w reklamach, prospektach, jadłospisach, listach polecających i rozkładach jazdy. Umie zlokalizować konkretne informacje w wykazach, spisach i wybrać potrzebne dane (np.: znaleźć w książce telefonicznej punkt usługowy, sklep). Rozumie popularne oznaczenia i ogłoszenia spotykane w miejscach publicznych, takich jak ulice, restauracje, stacje kolejowe – czy w pracy: wskazówki.

• Rozpoznaje konkretne informacje w napotykanych prostszych materiałach tekstowych, takich jak: listy, broszury czy krótkie artykuły prasowe, w których opisano konkretne wydarzenia.

• Rozumie przepisy, jeśli są wyrażone prostym językiem.• Potrafi wykorzystać ogólne zrozumienie krótkich tekstów

czy wypowiedzi na konkretne tematy z życia codziennego, by domyślić się z kontekstu prawdopodobnego znaczenia nieznanych mu słów.

Produkcja – wypowiedź ustna

• Potrafi wypowiadać pojedyncze zdania na temat ludzi i miejsc.

• Potrafi mówić o sobie, opisać, czym się zajmuje i gdzie mieszka.

• Potrafi odczytać bardzo krótką, przećwiczoną wcześniej wypowiedź, np.: przedstawić się.

• Potrafi przedstawiać proste opisy lub prezentować osoby, warunki życia lub pracy, codzienne rutynowe czynności, rzeczy lubiane/nielubiane itp. W formie krótkiego ciągu prostych zwrotów i zdań, tworzących listę spraw.

• Umie opisać własną rodzinę, warunki mieszkalne, wykształcenie, obecną i niedawną pracę. Potrafi za pomocą prostych środków wyrazu opisywać osoby, miejsca i posiadane przedmioty.

• Potrafi opowiedzieć historyjkę lub coś opisać, wymieniając kolejno zdarzenia i fakty.

• Umie opisywać życie codzienne z własnego otoczenia, odnosząc się do ludzi, miejsc, pracy lub nauki/studiów. Potrafi przedstawić krótkie, proste opisy zdarzeń i czynności. Potrafi opisywać plany i ustalenia, zwyczaje i rutynowe działania, działania z przeszłości oraz osobiste doświadczenia. Umie używać prostego języka opisowego do formułowania krótkich stwierdzeń i porównywania przedmiotów. Potrafi wyjaśnić, dlaczego coś lubi lub czegoś nie lubi.

• Potrafi przedstawić krótką, przećwiczoną wcześniej wypowiedź na znany sobie temat. Potrafi odpowiadać na sformułowane wprost pytania słuchaczy, jeśli może poprosić o powtórzenie pytania i pomoc w sformułowaniu własnej odpowiedzi.

• Potrafi przedstawić krótką przećwiczoną wcześniej wypowiedź na temat związany z jego własnym życiem codziennym, krótko uzasadniając i objaśniając własne opinie, plany i działania.

• Potrafi odpowiadać na ograniczoną liczbę sformułowanych wprost pytań.

40

Produkcja – wypowiedź pisemna

• Potrafi pisać proste pojedyncze wyrażenia i zdania.

• Potrafi pisać proste zdania o sobie i wymyślonych przez siebie postaciach: o tym, gdzie mieszkają i czym się zajmują.

• Potrafi pisać teksty składające się z prostych wyrażeń i zdań połączonych prostymi spójnikami, takimi jak: i, ale, czy dlatego że.

• Potrafi napisać ciąg prostych wyrażeń i zdań o własnej rodzinie, warunkach mieszkaniowych, wykształceniu, a także obecnej i niedawnej pracy. Potrafi pisać krótkie, proste, wymyślone bibliografi e i proste teksty poetyckie o ludziach.

• Potrafi w formie połączonych zdań pisać o codziennych sprawach własnego otoczenia, np.: o ludziach, miejscach. Potrafi sporządzać bardzo krótkie, proste opisy obecnych i przeszłych wydarzeń i osobistych doświadczeń.

Interakcja ustna

• Potrafi uczestniczyć w prostych sytuacjach komunikacyjnych, gdy rozmówca często powtarza wypowiedzi w wolniejszym tempie, parafrazuje i wyjaśnia. Potrafi zadawać proste pytania i odpowiadać na nie, a także wyrażać i uwzględniać proste stwierdzenia dotyczące codziennych potrzeb lub bardzo dobrze znanych mu tematów.

• Rozumie typowe, codzienne wypowiedzi dotyczące prostych, konkretnych potrzeb komunikacyjnych, kierowane do niego bezpośrednio w formie prostych i powtarzalnych wyrażeń przez życzliwie doń nastawionego i cierpliwego rozmówcę. Rozumie pytania i instrukcje kierowane do niego uważnie i w powolnym tempie potrafi też wypełniać krótkie, proste polecenia.

• Umie się przedstawić i używać podstawowych wyrażeń powitalnych i pożegnalnych. Potrafi zapytać, jak ktoś się ma i reagować na nowiny. Rozumie wyrażenia codziennego użytku dotyczące zaspokajania najprostszych, konkretnych potrzeb, kierowane bezpośrednio do niego – zrozumiale, wolno i jeśli trzeba ponownie, przez życzliwie nastawionego rozmówcę.

• Potrafi uczestniczyć w rozmowach wymagających prostej i bezpośredniej wymiany informacji na znane mu lub rutynowe tematy związane z pracą i czasem wolnym. Umie uczestniczyć w krótkich rozmowach towarzyskich, lecz rzadko potrafi zrozumieć wystarczająco dużo, aby samodzielnie inicjować i podtrzymywać rozmowę.

• Potrafi ze stosunkową łatwością uczestniczyć w typowych i krótkich rozmowach pod warunkiem otrzymania w razie potrzeby pomocy od rozmówcy. Potrafi bez zbytniego wysiłku radzić sobie z prostą, rutynową wymianą zdań. Potrafi zadawać pytania i odpowiadać na nie oraz wymieniać poglądy i informacje na znane mu tematy w możliwych do przewidzenia sytuacjach życia codziennego.

• Rozumie to, co jest mówione jasno, powoli i bezpośrednio do niego w prostej, codziennej rozmowie. Można sprawdzić, że rozumie to, co najistotniejsze, o ile rozmówca podejmie dodatkowy wysiłek.

• Rozumie wystarczająco dużo, by bez zbytniego wysiłku prowadzić proste, rutynowe rozmowy. Rozumie w sposób ogólny kierowane do niego jasne, standardowe wypowiedzi na znane mu tematy, jeśli ma możliwość poproszenia o powtórzenie lub parafrazę.

• Potrafi prowadzić bardzo krótkie, towarzyskie wymiany zdań, lecz rzadko rozumie wystarczająco dużo, aby samodzielnie podtrzymywać rozmowę, chociaż może wiele zrozumieć, jeśli rozmówca mu pomoże. Potrafi używać codziennych form grzecznościowych przy powitaniach/pożegnaniach i zwracaniu się do innych osób. Umie odpowiadać na zaproszenia, propozycje i przeprosiny, a także zapraszać, proponować i przepraszać. Potrafi powiedzieć, co lubi, a czego nie.

• Potrafi nawiązywać kontakty towarzyskie: witać się, żegnać, przedstawiać się, dziękować. Na ogół rozumie kierowane do niego wyraźnie, standardowe wypowiedzi na znane mu tematy pod warunkiem możliwości poproszenia o powtórzenie lub parafrazę. Potrafi brać udział w krótkich rozmowach w rutynowych sytuacjach na tematy związane z własnymi zainteresowaniami. Potrafi w prostych słowach wyrażać, jak się czuje oraz dziękować.

Interakcja pisemna

• Potrafi w formie pisemnej pytać o dane osobowe lub przekazywać takie dane w tej formie.

• Potrafi pisać proste pozdrowienia.

• Potrafi pisać krótkie, proste notatki na temat najpilniejszych, codziennych spraw.

• Potrafi pisać bardzo proste listy prywatne wyrażające podziękowania lub przeprosiny.

• Potrafi zanotować krótką, prostą wiadomość, jeżeli ma możliwość poproszenia o powtórzenie lub/i parafrazę.

• Umie pisać krótkie, proste wiadomości i notatki dotyczące codziennych, najpilniejszych spraw.

41

Mediacja – przetwarzanie tekstu

• Potrafi przepisywać pojedyncze słowa i krótkie teksty pisane w standardowej odmianie drukowanej.

• Potrafi przepisywać krótkie teksty pisane przy użyciu liter drukowanych lub czytelnego pisma odręcznego.

• Potrafi wybierać z krótkich tekstów kluczowe słowa, wyrażenia lub zdania i odtwarzać je w ramach swojego ograniczonego zasobu środków językowych.

Stosowanie środków językowych – zakres ogólny

• Dysponuje bardzo podstawowym zasobem prostych wyrażeń na temat własnej osoby i dotyczących konkretnych potrzeb.

• Potrafi formułować krótkie stwierdzenia dotyczące codziennych prostych potrzeb konkretnego rodzaju: danych osobowych, rutynowych czynności życia codziennego, pragnień i potrzeb, pytań o informację. Potrafi używać prostych wzorów zdań i komunikować się za pomocą zapamiętanych wyrażeń, grup kilku słów i utartych formułek o sobie i innych osobach, o tym, czym się zajmują, miejsc, posiadanych rzeczy itp. Dysponuje ograniczonym zasobem krótkich, wyuczonych na pamięć wyrażeń dotyczących prawdopodobnych sytuacji życiowych.

Zakres słownictwa

• Dysponuje podstawowym zakresem słownictwa, złożonym z pojedynczych słów lub wyrażeń związanych z konkretnymi sytuacjami.

• Dysponuje słownictwem wystarczającym do wyrażania podstawowych potrzeb komunikacyjnych w życiu codziennym. Dysponuje słownictwem wystarczającym do zaspokojenia najważniejszych codziennych potrzeb komunikacyjnych.

• Dysponuje wystarczającym słownictwem, by uczestniczyć w rutynowych rozmowach na znane sobie tematy z życia codziennego.

Poprawność leksykalna

• Brak wskaźnika • Potrafi posługiwać się wąskim zakresem słownictwa, związanym z konkretnymi potrzebami życia codziennego.

Poprawność gramatyczna

• Wykazuje jedynie ograniczone opanowanie prostych struktur gramatycznych i wzorów zdaniowych w ramach wyuczonego zasobu.

• Poprawnie używa prostych struktur, jednak systematycznie popełnia podstawowe błędy, np.: w użyciu form czasownika. Mimo to wypowiedź jest zazwyczaj zrozumiała.

Poprawność fonologiczna

• Wymowa bardzo ograniczonego zakresu wyuczonych słów i wyrażeń jest – przy pewnym wysiłku – zrozumiała przez rodzimego użytkownika języka, przyzwyczajonego do rozmówców z tej grupy językowej.

• Wymowa jest na ogół na tyle wyraźna, by zrozumieć wypowiedź, mimo wyraźnego obcego akcentu – rozmówcy muszą jednak co jakiś czas prosić o powtórzenie.

Poprawność ortograficzna

• Potrafi zapisywać znane słowa i krótkie wyrażenia, np.: krótkie napisy lub instrukcje, nazwy przedmiotów codziennego użytku, nazwy sklepów oraz pewne regularnie stosowane zwroty. Potrafi przeliterować swoje nazwisko, adres i inne dane osobowe.

• Potrafi przepisywać krótkie informacje dotyczące spraw codziennych, np.: wskazówki na temat dojazdu do jakiegoś miejsca.

8.1. Przewidywane umiejętności ucznia po I etapie edukacyjnym

Program nauki w klasach I–III zakłada opanowanie języka angielskiego na bardzo podstawowym poziomie, który zapewni minimalną komunikację językową, co oznacza, że:uczeń kończący klasę I:

• rozumie proste polecenia i właściwe na nie reaguje;• nazywa obiekty w najbliższym otoczeniu;

42

• recytuje wierszyki i rymowanki, śpiewa piosenki z repertuaru dziecięcego;• rozumie sens powiedzianych historyjek, gdy są wspierane obrazkami, gestami, przedmiotami;

uczeń kończący klasę III:• przede wszystkim wie, że ludzie posługują się różnymi językami i aby się z nimi porozumieć, trzeba

nauczyć się ich języka (powinna zostać rozbudzona motywacja do nauki języka obcego);• rozróżnia znaczenie wyrazów o podobnym brzemieniu; • rozpoznaje zwroty stosowane na co dzień i potrafi się nimi posługiwać;• rozumie krótkie i proste wypowiedzi dialogowe zawierające znane struktury leksykalne i gramatycz-

ne, polecenia nauczyciela związane z lekcją, instrukcje nauczyciela związane z wykonywaniem zadania;• rozumie ogólny sens krótkich opowiadań i baśni przedstawianych także za pomocą obrazów i gestów;• rozumie oraz reaguje werbalnie i niewerbalnie na proste polecenia;• rozumie i potrafi sformułować krótką wypowiedź według wyuczonego wzoru z zakresu powitania,

przedstawiania się, nazywania i określania: nastroju i samopoczucia, upodobań, ilości, pór roku, pogody, nazw miesięcy, kolorów, czynności wykonywanych w szkole, w domu, w czasie wolnym, w wakacje, w ferie zimowe, świąt rodzinnych, miejsca i kierunku, nazywania i opisywania członków rodziny i osób – imię, ulubione czynności, zwierząt domowych i mieszkających w ZOO – kolory i cechy, przedmiotów – kolory, przyborów szkolnych i części garderoby – kolory, mebli – cechy i kolory; nazywania owoców, warzyw, ar-tykułów spożywczych, części ciała, instrumentów muzycznych, środków lokomocji; formułowania życzeń świątecznych;

• potrafi rozpocząć i zakończyć rozmowę;• potrafi zadać pytania i udzielić odpowiedzi w  ramach wyuczonych zwrotów oraz nazwać obiekty

z otoczenia i opisać je;• umie zaśpiewać piosenkę, wyrecytować wyliczankę, rymowankę i wierszyk;• bierze udział w miniprzedstawieniach teatralnych;• potrafi liczyć w zakresie 0–20; • zna alfabet, potrafi połączyć grafi czną i fonetyczną formę słowa;• czyta ze zrozumieniem wyrazy i proste zdania;• rozumie podpisy pod obrazkami, proste teksty informacyjne dotyczące życia codziennego dziecka

– dialogi, krótkie monologi, wierszyki i rymowanki, piosenki, proste teksty narracyjne zawierające znane struktury leksykalno-gramatyczne;

• umie przeczytać z odpowiednią intonacją i poprawnie fonetycznie znany wiersz lub piosenkę oraz krótkie dialogi;

• potrafi odwzorować wyraz, napisać zdanie z rozsypanki wyrazowej, podpisać obrazki, zapisać wyrazy według szyfru, zapisać słowo z lustrzanego odbicia, zapisać znany wyraz ze słuchu i proste zdanie;

• potrafi aktywnie uczestniczyć w pracy zbiorowej, pracować w parach i indywidualnie;• w nauce potrafi korzystać ze słowników obrazkowych, książeczek, środków multimedialnych.

8.2. Przewidywane umiejętności ucznia po II etapie edukacyjnym

Program nauki w klasach IV–VI zakłada opanowanie języka angielskiego w stopniu, który zapewni mini-malną komunikację językową, co oznacza, że uczeń:

• rozumie krótkie i proste wypowiedzi z  różnych sytuacji komunikacyjnych, artykułowane wyraźnie i powoli w standardowej odmianie języka. Do nich zalicza się: wypowiedzi w formie dialogu zawierające znane struktury leksykalne i gramatyczne, krótkie monologi, polecenia nauczyciela skierowane do niego, instrukcje nauczyciela związane z wykonywanym zadaniem;

• reaguje na polecenia nauczyciela;• potrafi uchwycić i zrozumieć ogólny sens tekstu słuchanego;• potrafi wyłowić ze słuchanego tekstu określone informacje;• rozumie intencje rozmówców (podawanie informacji, wyrażanie prośby, zgody lub jej braku, żarto-

wanie);• rozpoznaje rodzaje sytuacji komunikacyjnych;• rozumie i potrafi zareagować na proste wypowiedzi w sytuacjach dnia codziennego;• potrafi sformułować kilkuzdaniową wypowiedź w prostych sytuacjach komunikacyjnych według po-

danego wzoru;• umie poprawnie fonetycznie zaśpiewać piosenkę, wyrecytować rymowankę lub wiersz;

43

• potrafi liczyć w zakresie 0–100;• rozumie i potrafi określić godzinę i datę;• potrafi rozpocząć, podtrzymać i zakończyć rozmowę na znany mu temat; • potrafi formułować krótkie pytania i udzielać informacji w prosty sposób;• potrafi zdobywać i udzielać informacji w znanych, rutynowych sytuacjach komunikacyjnych związa-

nych z życiem codziennym;• potrafi sformułować prostą wypowiedź na znany mu temat na bazie omówionego materiału leksy-

kalno-gramatycznego;• rozumie podpisy, proste, podstawowe teksty informacyjne i użytkowe dotyczące życia codziennego

oraz krótkie dialogi dotyczące znanej mu tematyki, wiersze, rymowanki, piosenki zawierające znane struk-tury leksykalno-gramatyczne;

• umie przeczytać z odpowiednią intonacją i poprawnie fonetycznie znany, krótki tekst; • potrafi globalnie zrozumieć czytany tekst i zrozumieć z kontekstu nieznane mu wyrazy; • potrafi wyszukać w  tekście zawierającym znane mu struktury leksykalno-gramatyczne określone

informacje;• rozpoznaje różne rodzaje tekstów, np. list prywatny, e-mail, SMS, opowiadanie, zaproszenie, kartkę

pocztową;• potrafi przepisać pojedyncze wyrazy i krótki tekst;• potrafi bezbłędnie podpisać obrazki, napisać wyrazy według szyfru, napisać znany mu wyraz ze słu-

chu oraz z rozsypanki;• potrafi zapisać datę;• potrafi zapisać zdanie z rozsypanki wyrazowej i samodzielnie sformułować własne proste zdanie;• potrafi sformułować krótką wypowiedź pisemną i krótki tekst użytkowy na postawie omówionego

materiału z użyciem znanych mu struktur leksykalno-gramatycznych według podanego wzoru;• potrafi ustnie przekazać informacje ze słuchanego lub czytanego tekstu;• zapisuje informacje uzyskane z czytanego lub ze słuchanego tekstu;• zna podstawowe informacje o krajach angielskiego obszaru językowego, o ich kulturze, zwyczajach,

obyczajach związanych ze świętami obchodzonymi w rodzinnym kraju; • potrafi pracować w plenum, w grupie, w parach i indywidualnie;• potrafi wykorzystywać poznane strategie i techniki uczenia się w zdobywaniu i utrwalaniu wiedzy

i umiejętności;• ma świadomość językową (potrafi nazwać podobieństwa i różnice między językami);• potrafi dokonać samooceny (portfolio językowe); • potrafi korzystać ze źródeł informacji w języku obcym, również za pomocą technologii informacyjno-

-komunikacyjnych.

44

9. Ewaluacja procesu dydaktycznego – kontrola i ocenianie osiągnięć

Kontrolowanie postępów w procesie nauki języka angielskiego jest nieodzownym elementem całego pro-cesu dydaktycznego. Dzięki niemu wszyscy uczestnicy tego procesu: nauczyciel i  uczniowie otrzymują informację zwrotną na temat swoich osiągnięć. Nauczyciel weryfi kuje stosowane przez siebie metody nauczania, a uczeń otrzymuje informację o poziomie swoich umiejętności językowych. Mając na uwadze płynny przebieg procesu nauczania i uczenia się, kontrolowanie osiągnięć powinno odbywać się regularnie i według stałych kryteriów, znanych wszystkim uczestnikom tego procesu. Zawsze jednak kontrola i ocenia-nie postępów procesu dydaktycznego musi przebiegać zgodnie z wewnątrzszkolnym systemem oceniania, a sposób jej przeprowadzenia musi być dostosowany do założeń kształcenia na poszczególnych poziomach edukacyjnych. Bez względu jednak na poziom, na jakim uczeń się aktualnie znajduje, kontrola i ocena stopnia opanowania języka angielskiego powinna przebiegać zawsze w przyjaznej atmosferze i w poczuciu pełnego zaufania do samego procesu i ich uczestników, gdyż to gwarantuje obiektywny jej obraz.

Program, zgodnie z reformą systemu edukacji, zakłada przeprowadzenie następujących elementów sys-temu oceniania:

1. samokontrolę i samoocenę ucznia,2. wewnątrzszkolną ocenę bieżąca i etapową – prowadzoną systematycznie w celu stworzenia obiek-

tywnego obrazu poziomu umiejętności i stopnia opanowania wiedzy i przez ucznia.

9.1. Ewaluacja procesu dydaktycznego na I etapie edukacyjnym

Kontrolowanie i ocenianie osiągnięć ucznia na poziomie wczesnoszkolnym polega na ustaleniu jednej opi-sowej oceny (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 21 marca 2001 r., wraz z późniejszymi zmianami), dlatego niezwykle trudno zawrzeć w niej ocenę stopnia opanowania języka obcego. Z tego też powodu proponuje się sformułowanie dodatkowej opisowej oceny, w której zostanie prze-kazana informacja o poziomie opanowania poszczególnych szczegółowych umiejętności językowych ucznia.

Aby usprawnić proces kontroli i  oceniania osiągnięć dydaktycznych w  nauczaniu wczesnoszkolnym oraz uczynić go możliwie przyjaznym uczniom, należy od samego początku przyzwyczaić uczących się do refl eksji nad poziomem opanowania materiału i samodzielnej jego oceny. W trakcie zajęć dydaktycznych informacja zwrotna o stopniu opanowania materiału może być wizualizowana za pomocą karteczek z pik-togramami symbolizującymi pozytywne i negatywne wrażenia nauczyciela po wykonanym przez ucznia ćwiczeniu lub zadaniu. Proponuje się oczywiście na początek stosować pozytywną ocenę pracy uczniów, aby wzmocnić motywację do dalszej nauki.

Ważne jest także, aby uczeń miał możliwość oceny lekcji, w której brał udział, poprzez jej ewaluację za pomocą symboli grafi cznych. Daje mu to poczucie pełnego uczestnictwa w procesie dydaktycznym, na przebieg którego może mieć również wpływ oraz uczy wrażliwości i współodpowiedzialności za przebieg tego procesu.

Na tym etapie proponuje się uczniom także pracę nad portfolio językowym – jest to zbiór dokumen-tów, certyfi katów potwierdzających stopień opanowania języka, arkuszy pracy i samooceny i dodatkowych prac uczniów, dzięki którym możliwe jest uzyskanie informacji o postępach w uczeniu się języka obcego, a uczeń ma możliwość ocenić, ile już się nauczył i w  jakim stopniu. Wyboru prac do portfolio dokonuje sam uczeń spośród wykonanych przez siebie rysunków, ćwiczeń i  zadań domowych. Elementy te może gromadzić przez kolejne lata nauki, dzięki czemu możliwe jest aktywne śledzenie własnego procesu uczenia się. Ideą przyświecającą tworzeniu portfolio jest pochwalenie się własnymi osiągnięciami i umiejętnościa-mi, co pozytywnie wpływa na rozbudzenie motywacji do dalszej nauki. Prace zgromadzone przez ucznia w portfolio nie podlegają ocenie chyba, że uczeń wyrazi taką gotowość i chęć. Portfolio przygotowywane przez uczniów na tym etapie nauczania stanowi wstęp do zadań projektowych przewidzianych na II etapie edukacyjnym – w klasach IV–VI.

45

9.2. Ewaluacja procesu dydaktycznego na II etapie edukacyjnym

Na tym poziomie nauczania zaleca się sprawdzanie umiejętności uczących się możliwie jak najczęściej, np. po każdej przeprowadzonej lekcji – w fazie kontroli stopnia opanowania materiału bieżącej lekcji, po szeregu lekcji na dany temat – w formie ustnej lub pisemnej i po zakończeniu kolejnego rozdziału w pod-ręczniku – w formie pisemnej i ustnej, aby uczeń w sposób ciągły otrzymywał informację zwrotną na temat poziomu swoich osiągnięć.

Podobnie jak na I etapie edukacyjnym, tak i w nauczaniu w klasach IV–VI jest niezmiernie ważne, aby uczeń był świadomy odpowiedzialności za efekty swojej nauki. Dlatego także i na tym etapie należy włączyć go w proces kontroli stopnia opanowania omówionego materiału i oceny wyników własnej nauki poprzez pracę nad własnym portfolio językowym, wykonywanie dodatkowych prac projektowych oraz regularne wypełnianie arkuszy do samodzielnego pomiaru przyrostu umiejętności oraz testów przeznaczonych do samooceny. W ten sposób uczeń nauczy się systematyczności i odpowiedzialności za własny proces uczenia się. Podobnie również jak miało to miejsce w klasach I–III, także i na tym etapie nauczania należy stosować ewaluację zajęć dydaktycznych. Uczący muszą mieć świadomość, że prawidłowy przebieg procesu dydak-tycznego zależy od wszystkich jego uczestników – także od nauczyciela, dlatego powinni mieć możliwość oceniania jego pracy, czyli sposobu przygotowania i przeprowadzenia zajęć dydaktycznych.

46

10. Ocena wewnątrzszkolna

Nauczyciel pracujący w oparciu o niniejszy program powinien uwzględnić w fazie przygotowania procesu dydaktycznego zaplanowanie, przeprowadzenie i ocenę różnorodnych ćwiczeń przeznaczonych do samo-kontroli, ćwiczeń kontrolnych, testów sprawdzających oraz przeprowadzenie ewaluacji własnej pracy po każdej lekcji. W celu ułatwienia tego zadania proponuje się, aby ogólna koncepcja zadań sprawdzających odpowiadała celom ogólnym i szczegółowym określonym w niniejszym programie oraz celom poszczegól-nych jednostek lekcyjnych. Również każda przygotowana praca sprawdzająca umiejętności i wiedzę uczniów i każdy test powinien odpowiadać wcześniej określonym kryteriom. Konstruując zadanie sprawdzające lub test, powinno się:

• jasno sprecyzować cel pracy powtórzeniowej,• ująć w treści zadań jedynie materiał omówiony i utrwalony na zajęciach,• zaplanować zadania sprawdzające wszystkie sprawności językowe, o ile wszystkie ćwiczone były na

zajęciach,• zastosować różnorodne typy zadań odpowiadające różnym typom uczenia się,• zaplanować zadanie sprawdzające umiejętność stosowania odpowiedniej strategii uczenia się,• zaplanować te same kryteria pomiaru, tzn. wartości punktowe, precyzyjnie sformułowane polecenia,

czas przewidziany na przeprowadzenie sprawdzianu,• ustalić kryteria oceniania, tak aby były one możliwie najbardziej obiektywne,• przygotować dodatkowe zadania dla uczniów chętnych lub szczególnie uzdolnionych.

10.1. Zadania sprawdzające i ich ocenianie na I etapie edukacyjnym

Do najczęściej stosowanych zadań testowych przeznaczonych na I etap edukacyjny zaliczyć należy zadania zamknięte przeprowadzone w postaci ćwiczeń przygotowanych na stacje samodzielnego uczenia się. Lekcja oparta na stacjach samodzielnego uczenia się polega na przygotowaniu określonej ilości zadań uwzględnia-jących cały powtarzany materiał oraz adekwatnej ilości miejsc pracy. Do każdego miejsca, zwanego stacją pracy, musi być przydzielona odpowiednia liczba krzeseł tak, aby po zsumowaniu krzeseł przy wszystkich stacjach ich liczba odpowiadała liczbie uczniów biorących udział w zajęciach.

Uczniowie, przechodząc z  jednego miejsca pracy na inne, wykonują odpowiednie zadanie zamknięte, a po jego ukończeniu zaznaczają na przygotowanym grafi ku zadań wiszącym w widocznym miejscu w sali, które z zaplanowanych zadań już wykonali. Orientują się tym samym, ile i jakie zadania pozostały im do wykonania. Po wykonaniu wszystkich zadań uczeń udaje się do stacji kontrolnej, przy której siedzi na-uczyciel i razem sprawdzają poprawność wykonania poszczególnych ćwiczeń. Aby przy stacji kontrolnej nie tłoczyło się zbyt wielu uczniów, należy zaplanować dla oczekujących na sprawdzenie zadań, jeszcze jedną stację z trudniejszym zadaniem. Ważne przy tej formie sprawdzania jest to, że uczeń nie zostaje oceniany, lecz otrzymuje symbol grafi czny za każde dobrze wykonane zadanie. Należy pamiętać o tym, aby budzić wiarę ucznia we własne siły i możliwości, zachęcać do pokonywania kolejnych trudności poprzez pochwały dla nawet najmniejszych osiągnięć.

10.2. Zadania sprawdzające i ich ocenianie na II etapie edukacyjnym

Na II etapie edukacyjnym preferuje się zadania zamknięte i półotwarte sprawdzające stopień opanowania poszczególnych sprawności językowych dla sprawdzenia:

a) rozumienia tekstu słuchanego:• zadania typu prawda/fałsz• zadania typu wybierz właściwą odpowiedź• przyporządkowanie obrazu do tekstu lub odwrotnie• przyporządkowanie tytułów do fragmentów tekstu

47

• znalezienie kolejności zdań, wypowiedzi, wydarzeń• zaznaczenie informacji dotyczących treści testu• wizualizacja treści fragmentów tekstu• podpisanie obrazków oddających treść fragmentów tekstu

b) rozumienia tekstu czytanego• znalezienie odpowiedniej informacji w tekście• porządkowanie tekstu w logiczną całość• dopasowanie tytułu do treści tekstu lub jego fragmentów• zadania typu prawda/fałsz• zadania typu wybierz właściwą odpowiedź• zaznaczenie poprawnej odpowiedzi na pytanie związane z treścią tekstu• wypełnienie formularza

c) umiejętności formułowania wypowiedzi pisemnej• formułowanie podpisów do obrazków• uzupełnienie luk w tekście paralelnym• sformułowanie zdania z rozsypanki• logiczne dokończenie zdań• uzupełnienie wypowiedzi w dialogu• napisanie planu wypowiedzi na określony temat• napisanie krótkiego tekstu użytkowego

d) umiejętności formułowania wypowiedzi ustnejZadania tego typu są obecnie jednym z elementów sprawdzianów podsumowujących kolejne eta-py nauczania (np. po każdym omówionym rozdziale w ciągu roku szkolnego), dlatego zaleca się systematyczną kontrolę sprawności kompetencji komunikacyjnych na zajęciach dydaktycznych. Sprawdzenie umiejętności budowania wypowiedzi ustnej w  trakcie lekcji powtórzeniowej można przeprowadzić poprzez zaplanowanie pytań, na które uczeń musi odpowiedzieć po ukończonej pra-cy pisemnej indywidualnie lub poprzez zaplanowanie i opisanie sytuacji komunikacyjnej dla pary uczniów, którzy muszą zainicjować, podtrzymać i zakończyć rozmowę na temat z zakresu materiału objętego powtórzeniem.

e) kompetencji leksykalno-gramatycznych• łączenie pytań z odpowiedziami• budowanie zdań z rozsypanki• zadania typu wybierz właściwą odpowiedź• uzupełnienie luk w tekście• przyporządkowanie do wyrazu podstawowego synonimów, antonimów, obrazków• formułowanie pytań do podanych zdań• zastępowanie obrazków w tekście wyrazami oznaczającymi pokazane na obrazku informacje• odpowiadanie na pytania• kończenie zdań

48

11. Ocenianie

Planując pracę sprawdzającą umiejętności i wiedzę uczniów, należy od razu zaplanować sposób jej ocenia-nia. W tym celu należy ustalić ogólne kryteria oceniania obowiązujące w całym procesie nauczania, dzięki temu oceny uzyskane przez uczniów będą obiektywnie ukazywały proces uczenia się i dawały wiarygodny obraz postępów w nauce.

Proponuje się stosować zawsze jednakową punktację, np. 1 punkt dla zadań zamkniętych i po 2 punkty dla zadań półotwartych, aby mieć możliwość oceny treści i formy odpowiedzi.

Dla oceniania wymienionych aspektów zadań sprawdzających proponuje się skalę ocen z podaną war-tością procentową poprawności wykonanych zadań:

100% – 96% ocenę bardzo dobrą95% – 85% ocenę dobrą84% – 69% ocenę dostateczną68% – 51% ocenę dopuszczającą50% – 0% ocenę niedostateczną

Aby uzyskać ocenę celującą uczeń powinien bezbłędnie wykonać wszystkie zadania sprawdzające oraz dodatkowe zadanie półotwarte lub otwarte dla chętnych, które powinno być dodatkowo punktowane. Za-prezentowany tu system jest jedynie propozycją, dlatego należy pamiętać, że formułując kryteria oceniania trzeba dostosować je do wewnątrzszkolnego systemu oceniania.

49

12. Podsumowanie

Nauczyciele mają bardzo różne oczekiwania wobec programu nauczania – jedni cenią program za krótkie i ogólne treści, inni wolą dłuższe i szczegółowe wyjaśnienia. Ocena programu według kryterium stopnia dokładności przedstawionych w nim zagadnień jest jednak bardzo względna i zależy od potrzeb, ale i umie-jętności osób z niego korzystających. Najważniejsze jednak, aby zawierał to wszystko, czego nauczyciele – adresaci programu potrzebują, aby właściwie zaplanować proces nauczania.

Celem tego programu jest usystematyzowanie procesu nauczania języka obcego w szkole podstawo-wej tak, aby przebiegał w sposób logiczny, usystematyzowany i miał układ koncentryczno-spiralny, dzięki czemu będzie dostosowany do wieku, potrzeb i możliwości uczących się, czyli podmiotu procesu dydak-tycznego. Właściwa interpretacja treści w  nim zawartych umożliwi stworzenie uczniom odpowiednich warunków dla rozwoju kompetencji językowych adekwatnych do ich wieku i możliwości, a zawarte w pro-gramie tendencje współczesnej pedagogiki gwarantują przygotowanie uczniów do wymagań współczesnego życia. Priorytetem jest dobro ucznia, jego tempo rozwoju, jego możliwości, oczekiwania i zainteresowania. Dlatego pozostaje mi mieć nadzieję, że nauka w oparciu o niniejszy program ułatwi uczącym się start na kolejnym etapie edukacyjnym i osiąganie sukcesów w nauce języka obcego.

Sylwia Rapacka

50

13. Bibliografia

1. Albers, H.-G., Bolto, S. Testen und Prüfen in der Grundschule. Langenscheidt, Berlin 1995. 2. Bimmel, P., Rampillon, U. Lernautonomie und Lernstrategien. Langenscheidt, Berlin 2000. 3. Birch., A.Malin, T. Psychologia rozwojowa w zarysie. Wydwnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999. 4. Bohn, R. Probleme der Wortschatzarbeit. Langenscheidt, Berlin 2000. 5. Bolton, S. Probleme der Leistungsmessung. Lernfortschrittstests in der Grundschule. Langenscheidt, Berlin 1996. 6. Brandi, M.-L., Dommel, H., Helming, B. Bild als Sprechanlass. Goethe – Institut, München 1988. 7. Brzeziński, J. Nauczanie języków obcych dzieci. WSiP, Warszawa 1987. 8. Coste D., North B., Sheils J., Trim, J. Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie. Cen-

tralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Warszawa 2001. 9. Cyrański, Cz., Kwaśniewska, M. Program wychowanie przedszkolnego. Moje przedszkole. MAC Edukacja, Kielce 2003. 10. Dahlhaus, B. Fertigkeit Hören. Langenscheidt. Goethe – Institut, München 1994. 11. Doye, P. Typologie der Testaufgaben für den Unterricht Deutsch als Fremdsprache. Langenscheidt, München 1992. 12. Ehlers, S. Lesen als Verstehen. Langenscheidt, Kassel 1992. 13. Funk, H., Koenig, M. Grammatik lehren und lernen. Langenscheidt, Berlin 1992. 14. Glaboniat, M., Müller, M., Rusch, P., Schmitz, H. Wertenschlag, L. Profi le Deutsch. Lernzielbestimmungen, Kann-

beschreibungen und kommunikative Mittel für die Niveaustuffen A1, A2, B1 und B2 des Gemeinsamen europäischen Referenzrahmen für Sprachen. Berlin 2002.

15. Gołębniak, D. Uczenie się metodą projektów. WSiP, Warszawa 2002. 16. Harwas- Napierała B., Trempała, J. Psychologia rozwoju człowieka. (t. II) Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000. 17. Heuer, H. Unterrichtsmethoden. W: K.-R. Bausch, H. Christ, H.J. Krumm, Handbuch Fremdsprachenunterricht, 484-489.

Francke Verlag, Tübingen und Basel 1995. 18. Iluk, J. Jak uczyć małe dzieci języków obcych? Wydawnictwo Gnome, Katowice 2002. 19. Jung L. 99 Stichwörter zum Deutschunterricht. Deutsch als Fremdsprache. Max Hueber Verlag, Ismaning 2001. 20. Kast, B. Fertigkeit Schreiben. Langenscheidt, Berlin 1999. 21. Kleppin, K. Fehler und Fehlerkorrektur. Langenscheidt, Berlin 2001. 22. Komorowska, H. Testy w nauczaniu języków obcych. WSiP, Warszawa 1982. 23. Komorowska, H. Sukces i niepowodzenie w nauce języka obcego. WSiP, Warszawa 1987. 24. Komorowska, H. O programach prawie wszystko. WSiP, Warszawa 1999. 25. Komorowska, H. Metodyka nauczania języków obcych. Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2003. 26. Łada-Grodzicka, A., Bełczewska, E., Herde, M., Kwiatkowska-Klarzak, E., Wasilewska, J. ABC. Program wychowania

przedszkolnego XXI wieku. WSiP, Warszawa 2000. 27. Lohfert, W. Kommunikative Spiele für Deutsch als Fremdsprache. Max Hueber Verlag, Ismaning 1982. 28. Meyer, H. Was ist guter Unterricht? Cornelsen Verlag Scriptor, Berlin 2004. 29. Okoń, W. Zarys dydaktyki ogólnej. PZWS, Warszawa 1970. 30. Okoń, W. Nowy słownik pedagogiczny. Wydawnictwo Akademicke „Żak”, Warszawa 2004. 31. Pamuła, M. Metodyka nauczania języków obcych w kształceniu zintegrowanym. Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2006. 32. Pfeiffer, W. Nauka języków obcych. Od praktyki do praktyki. Wagros, Poznań 2001. 33. Stawna, M. Podejście komunikacyjne do nauczania języków obcych. WSiP, Warszawa 1991. 34. Żebrowska, M. Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. PWN, Warszawa 1986.

51

14. Przykładowe zadania: stacje samodzielnego uczenia się, testy samokontroli, strony portfolio językowego, projekty

14.1. Ćwiczenia do stacji samodzielnego uczenia się

Hello, I’m Harry. I live in England.

In _________________ I _________________ .

In _________________ I _________________ .

In _________________ I _________________ .

In _________________ I _________________ .

I have fun every day.

C F S U N O

L L P J B T

O O R A I N

U W I R R S

D E Y U D N

S R G Z S O

M S R G P W

Hello 2, Materiały do kopiowania

52

! s’tI

6

1

2

3

4

5

6

3

2

4

51

1

2

4

3

6

5

1 2 3 4 5 6

Hello 2, Materiały do kopiowania

53

e d o b r o m

i t k e n c h

a b t h r o m o

g l n i v i o m o r

s h o e u

l h l a

n g e r a d

Hello 2, Materiały do kopiowania

54

MO

VE

1UK

VOCABULARY

9

10bathroomkitchenliving roomtoiletbedroomhallfloorgaragegardenroofwall

COMMUNICATION

11

Go International 1, Resource Book

55

New Maxi Taxi 1, zeszyt ćwiczeń

Happy New Year!

I love You!

0 Can I have some cherries, please? A You can’t. B Here you are. C Thank you.

1 How many do you need? A Not much. B One. C I don’t.2 When do we celebrate Christmas? A On December. B In December. C In 25th December.3 Would you like tea or cola? A Thanks, fine! B Tea, please. C No, I can’t.4 Have you got any salt? A No, I haven’t. B Yes, I would. C Yes, please.5 Can I help you? A Cheers! B Yes, I’ve got some. C I’d like a cup of coffee, please.

1 bread May cherries spaghetti2 October March August printer3 keyboard mouse need PC4 Easter tea Halloween Christmas5 first need have must

1 the first – 1st2 the second – .....................................................3 the third – .....................................................4 the fifth – .....................................................5 the ninth – .....................................................6 the twelfth – .....................................................7 the fifteenth – .....................................................8 the twentieth – .....................................................9 the thirtieth – .....................................................

cola

.................................

.................................

.................................

.................................

.................................

.................................

1) Christmas is on 25th December.

2) ........................................... ........................................... ...........................................

3) ........................................... ........................................... ...........................................

4) ........................................... ........................................... ...........................................

5) ........................................... ........................................... ...........................................

6) ........................................... ........................................... ...........................................

Adam: Good afternoon. Can I have two bottles of cola, please?

Shop assistant: Hello, of course. Here you are.Adam: Can I also have some strawberries

and bananas, please? And I need some chocolate and some ice cream, please.

Shop assistant: Here you are.Adam: I’d like six eggs and some butter, please.Shop assistant: Here you are.Adam: How much is that?Shop assistant: That’s £20.10, please.

56

New Maxi Taxi 1, podręcznik

wymienić nazwy różnych produktów żywnościowych. Flour, butter, bread, cheese, ...

wymienić nazwy różnych potraw. Pizza, hamburger, soup, ...wymienić nazwy napojów. Water, milk, tea, ...rozpoznać rzeczowniki policzalne. Cherries, apples, bananas, ...rozpoznać rzeczowniki niepoliczalne. Coffee, butter, ham, ...powiedzieć, na co mam ochotę. I’d like a hamburger and some tea.zamówić jedzenie w restauracji. Can I have ..., please? I’d like ...

zrobić listę zakupów. We haven’t got any milk. We need some bread.

podać cenę. 45p, £2.65, ...wymienić liczebniki porządkowe. First, second, third, fourth, fifth, ...wymienić nazwy miesięcy. January, February, March, ...podać datę swoich urodzin. My birthday is on 19th May.wymienić nazwy różnych świąt. New Year’s Day, St Valentine’s Day, Easterpowiedzieć, w jakim miesiącu jest dane święto lub podać jego datę.

Christmas is in December. Christmas is on 25th December.

wymienić słowa związane z komputerami i Internetem. Monitor, mouse, click, icon, ...

podać kilka zasad użycia komputera. Often use anti-virus programs. Don’t open strange e-mails.

Rozwiąż test ze strony 41. w zeszycie ćwiczeń. Sprawdź swoje odpowiedzi z kluczem ze strony 80., a następnie uzupełnij poniższą tabelkę.

food, fruit, desserts, drink, side orders• hamburger, pizza, tomato soup, chicken and rice, • vegetablesegg, bacon, bread, butter, cheese, ham, ketchup, • pepper, salt, banana shakecoke, coffee, juice, milk, mineral water, soup, tea• ice cream, cream, sweets, chocolate• cherry, orange, strawberry• January, February, March, April, May, June, July, • August, September, October, November, Decembercelebration, festival, party• icon, joystick, keyboard, monitor, mouse, PC, • printer, website, browser

celebrate, need• click, double click, print, surf, type, protect •

first, second, third, fourth, fifth, sixth, seventh, • eighth, ninth, tenth, eleventh, twelfth, thirteenth, ... thirty-first

Can I have ..., please? • Can I help you? • Cheers! • Here you are.• How many do you need? •

How much is that? • I’d like ..., please.• Would you like ...?• in April• on 17th May•

wwwwywymimimienenićićić nnazazwywy rróżóżóżóżóżóżnynnynynynych produktów żżyyyżywwnościowych. Flour, butter, bread, cheese, ...

wwwyymienić nazwy różnych ppppppppppppppppototooooooooo raaw.w. PiPizzzzaa, hhamamburggerer, , sosoup, ...wwwwymienić nazwy napojów. Water, milk, tea, ...rrrozpoznać rzeczownnnnnikikiikikikikikikikikikiii i ii iii iii popopopopopopopopopp lililililiiilillliczczczczczczczczczcczzalalalalalalaalalalalalalala nenenenenenennenennne....... ChChererririess, apapplpleses, bbananaas,s, ...rrroozpoznać rzeczownikkkkkkki i i iiii nininininiinniepepepepepeppololololllicicicicicicii zazazazazazaaaalnlnlnlnlnlnlnee.e.e.e.e.e.e.e Coffee, butter, ham, ...pppoooowiww edzieć, na co mammm m m m mm m m ocoococococco hohohohohohohhoh tętętętętętęętę..... I’I’I’I’’I’I’I’I’III d dd dd dd dd like a hhamambuburggerer aandnd ssomome teteeeeea.a.aaaazazaazazzazzaaamómówiwiwićć ć jejejedzennieieeieieeee wwwwwww rrrrrreseseesesesstatatataauruurururururacacacacjijijijii... CaCaCaCaCaaCannnnnnnn II III I II I have ..., please? I’d like ...

zrobić listętęt zzzzzzzakakkkkakkkkkakakaaakkkupupupupupupuupupuupupówówówówówówów.... WeWeWeWeWeWeWeWW hhhhhhhhavavavavavaavvava enennennnenennnnnennnnn’t got aanyy mmililk. WeWeWeWeWeWeWeWe nnnnnnnneeeeeeeeeeeeeee d d d ddd d dd soommmmemmmm breread.

podać cecenęnę. 454545454545454545ppp,ppp,pp ££££££££££££222.22.22.2 6565656565,,,,, ....wyymienić liczebniki poporzrrządądkokowew . FiFirsrsrstt,t, sssecececcoononddd, thihihihiihihirdrdrdrdrdrrrd, fof uru ththhhhhh, , fififififififififtftftftftftftfth,h,h,h,h,h,h,h, ....................wyymienić nazazwywywy mmmieieiesisisięcęcęcyy.y. JJanuary, Februarararary,y,y,y,yyyyyyy,y,yyy MMMMMMarch, ...podadaćć dadatętę sswowoicichh ururododzin. My birthday y y y y y isisisisisiis on 19tttththt MMMMMMMMayayayayayayayay.wymienić nazwy różnych świąt. New Yeararararara ’s’s’s’s Day, SSStSS VVVVVaaalaa entine’s Day, EaEaEEE stststststttttterrrrrreeererrpowiedzieć, w jakim miesiącu jestdane święto lub podać jego datę.

Chriiiiiistststtstststmmmmamm s is in DDDeDDD cembmbmbmbmbmberererererer. Christttttttmamamamamamamasssssss isisisisisisis ooooooon n 222522 th DDDDDDececececece emembeb r.

wymienić słowa związane z komputerami i Internetem. Monitor, mouse, click, iiiiicococococon,nn,n,n, .....

podać kilka zasad użycia kommmmmmmpupuupupupup tera. Often ususususususususeee eeee anananananananantitititititititi-virus programs. Don’t oppen sstrtrananananannngegegegegegege eeeeee-m-m--m-m-maiailsls..

57

14.2. Przykładowe testy samokontroli dla ucznia (mogą być również wykorzystane jako materiał na stacje samodzielnego uczenia się)

22

Look and say.Popatrz na obrazki i powiedz, co na nich widzisz.

Listen and draw.Pos∏uchaj nagrania i narysuj przedmioty w odpowiednich miejscach.

2

Listen and number.Pos∏uchaj nagrania i ponumeruj obrazki.

3

1

REPLAYLesson 5UNIT 2

25

26

CD1

CD1

1

Hello 1, Podręcznik

58

23

Praca w parach. Uczniowie wybierajà kategori´ „szko∏a” lub „dom”.Nast´pnie rzucajà na przemian kostkà i przesuwajà pionki o tyle pól,ile wskaza∏a kostka. JeÊli pionek zatrzyma si´ na polu z rysunkiemwybranej kategorii, uczeƒ nazywa przedmiot i rysuje go w teczce lub w domku. Wygrywa ten gracz, który pierwszy uzbiera wszystkie przedmioty ze swojej kategorii.

Game.4

Lesson 5MY HOME AND MY SCHOOL

very easy easy not easy

Hello 1, Podręcznik

59

STEPs 1–2 Stop and check

42 • Forty-two

4 Połàcz w pary poni˝sze wyra˝enia.

1. Hello!2. How are you?3. See you later!4. Good night!

a. Bye.b. Hi!c. Sleep well.d. Fine, thanks.

Vocabulary1 Uzupełnij drzewo genealogiczne Toma.

2 Odszukaj w kwadracie literowym 11 wyrazów oznaczajàcych elementy domu. Wyrazy ukryte sà pionowo i poziomo. Przetłumacz je na j∂zyk polski.

Communication3 Uzupełnij pytania w dialogu.

Pos∏uchaj nagrania i sprawdê swoje odpowiedzi.

Tim Hello, are you Sam?Sam Yes, I am. And name?Tim My name is Tim. England?Sam No, I’m not. I’m from Scotland. And from?Tim I’m from Australia. you?Sam I’m eleven. Tim brother?Sam No, it isn’t. It’s my cousin, Daniel.

son

sister cousin

grandmaWilliam Susan

BonnieTom KateJenny

Ben CarrieJulietStephen

C G A R A G E F E N A

V L O S B E D R O O M

B I H U A R K E D G A

M V A B T X T I C A H

K I T C H E N I D R A

O N T E R C C O S D L

I G R O O F E T N E L

B R Y T O I L E T N E

Z O R C M V L U J T N

M O B Y E W A L L T E

U M F L O O R T S B Y

C G A R A G E F E N A

V L O S B E D R O O M

B I H U A R K E D G A

M V A B T X T I C A H

K I T C H E N I D R A

O N T E R C C O S D L

I G R O O F E T N E L

B R Y T O I L E T N E

Z O R C M V L U J T N

M O B Y E W A L L T E

U M F L O O R T S B Y

27CD 1

move1_step1_2p026_043.indd 42 12/7/11 3:03:31 PMGo International 1, Podręcznik

60

Move 1

25

CD 1

SONG TimeWhere is my uncle Ted?He isn’t in the bathroomand he isn’t in his bed.So where is my uncle Ted?

Where is our granny Claire?She isn’t in the kitchenand she isn’t on her chair.So where is our granny Claire?

Where are your parents, Paul?They aren’t in the garageand they aren’t in the hall.So where are your parents, Paul?

Where are they all, please?Just look at the stars.They’re all in that spaceship, on their way to Mars.

Posłuchaj piosenki i jà zaÊpiewaj.

Forty-three • 43

3. is strong.

4. are fast.

1. This dress is nice.

Grammar5 Na podstawie podanych informacji uzupełnij list Emily.

Nast∂pnie wstaw w nawiasy: am, are, is.

Hi! My name ( ) Emily . I ( ) years old.

I ( ) from . My parents ( ) and . And who ( ) you?

6 Napisz w zeszycie odpowiedê na list Emily. Podaj w nim informacje o sobie.

7 Przeczytaj zdania i wpisz brakujàce słowa (my, your, his itp.).

1. I’m Megan. This is my picture.

2. It is my dog, Pedro. This is food.

3. We are the champions. These are medals.

4. Mike is a pop singer. It’s microphone.

5. This is Haperra, the witch. It’s magic wand.

6. They are aliens. This is spaceship.

8 Co mówi Emma? Uzupełnij podpisy pod zdj∂ciami.

2. are clean.

28CD 1

Dodatkowe çwiczenia do Steps 1 i 2 – Ksià˝ka dla nauczyciela, sekcja Help.

Name: Emily

Age: 11

Country: England

Dad: Eric

Mum: Sandra

move1_step1_2p026_043.indd 43 12/7/11 3:03:39 PMGo International 1, Podręcznik

61

14.3. Strony do portfolio językowego ucznia z autoewaluacją

podpis nauczyciela / rodzica

A1: P

otrafi

´ pow

iedzie

ç, co

lubi´

, a cz

ego n

ie lub

i´ jeÊ

ç.

Colour and write.Pokoloruj na zielono te produkty, które lubisz, a na czerwono te,których nie lubisz jeÊç. Dokoƒcz zdania.

Pokoloruj gwiazdki: ju˝ potrafi´ = 3 gwiazdki troch´ umiem = 2 gwiazdki jeszcze musz´ poçwiczyç = 1 gwiazdka

_______________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________________

Hello 2, Portfolio tasks

62

14.4. Projekty

PROPOZYCJE PROJEKTÓW ZESPO¸OWYCH DO PODR¢CZNIKA

ROZDZIA¸/ORGANIZACJA PRACY TYTU¸ PROJEKTU OPIS MATERIA Y̧ PRODUKT KO¡COWY

1 HelloPraca w grupach(4 os.)

2 My home and myschool

Praca w grupach (4 os.)

3 Hands and feetPraca w grupach (4 os.)

4 AnimalsPraca w grupach (4 os.)

5 My familyPraca indywidualna

Praca w grupach(4 os.)

6 Yummy food Praca w grupach (4 os.)

LEAF PRINTS

TOY SHOP

MONSTERS

OUR CLASS ZOO

FAMILY ALBUM

CLOTHES SHOP

YUMMY FOOD

Uczniowie pokrywajà liÊcie farba-mi, a nast´pnie odciskajà je na ar-kuszu szarego papieru, tworzàc je-sienny bukiet.

Uczniowie nazywajà przyniesioneprzez siebie zabawki. Ka˝da grupatworzy w∏asnà wystaw´ sklepowà;uczniowie bawià si´ w sklep z za-bawkami.

Uczniowie wyklejajà w grupachswojego potwora, majàcego ró˝nàliczb´ cz´Êci cia∏a, a nast´pnie goopisujà.

Uczniowie lepià w grupach ró˝nezwierz´ta, a nast´pnie wspólnieprojektujà zoo.

Uczniowie wykonujà album swojejrodziny (zdj´cia, rysunki) podpisujàka˝de zdj´cie, dekorujà album.

Zabawa w sklep z ubraniami.Uczniowie wycinajà z katalogówró˝ne ubrania, robià wystaw´ skle-powà.

Uczniowie wykonujà w grupachmenu s∏owno-obrazkowe, a na-st´pnie bawià si´ w restauracj´.

Arkusz szarego papieru na grup´,farby plakatowe (1 zestaw na gru-p´), p´dzle – po jednym do ka˝de-go koloru farby, liÊcie przyniesionewczeÊniej przez uczniów

Zabawki przyniesione przezuczniów

Kartki z bloku A3 (po jednejna grup´), klej, wycinki z gazetz ró˝nymi cz´Êciami cia∏a, no˝yczki

Plastelina, du˝y arkusz brystolu,kredki/mazaki

Fotografie rodzinne/rysunki, blokrysunkowy, klej, kredki/mazaki

Ubrania wyci´te z katalogów mody,klej, no˝yczki, po arkuszu szaregopapieru na grup´

Kartki z bloku technicznego, kred-ki/mazaki

Wystawa klasowa,omówienie prac(utrwalenie kolorów)

Zabawa w sklep

Prezentacja prac (zob.przebieg)

Wystawa klasowa (zob. przebieg)

Wystawa klasowa

Zabawa w sklep

Zabawa w restauracj´

Hello 1, Propozycje projektów zespołowych do podręcznika

63

New Maxi Taxi 1, podręcznik

64

New Maxi Taxi 1, podręcznik

65

Go International 1, Podręcznik