Embed Size (px)
Citation preview
JUL-DECEMBAR, 2003. 19
UDK 630*242+114.4Originalni nauøni rad
PROREDNE SEØE U ÅUMAMA BUKVE (Fagetum moesiacae montanum nudum)
NA POSMEÆENIM RENDZINAMA NA KREØÑAKU
ÇUBIVOJE STOJANOVIÕ
Izvod: U okviru ovog rada prikazani su rezultati prouøavaña prorednih seøa u pla-ninskoj bukovoj åumi, preko serije od tri ogledne povråine. Dve su eksperimen-talne povråine sa razliøitom jaøinom zahvata i kontrolna povråina, premeri iuzgojne intervencije su vråene 1986, 1994. i 2002. godine. Na osnovu izvråenihistraÿivaña dobijeni su rezultati o uticaju prorednih seøa na razvoj sastojinebukve i stabala buduõnosti kao i predlog najpovoçnijih uzgojnih zahvata u konkret-noj bukovoj åumi.
Kçuøne reøi: bukova åuma, proreda, jaøina zahvata, intenzitet proreæivaña.
Abstract: The study of thinning in the montane beech forest was conducted in the series ofthree sample plots. On two experimental plots with different thinning weights and on the con-trol area, the measurements and the silvicultural interventions were conducted in 1986, 1994and 2002. Based on the study data, the results show the effect of thinning on the developmentof beech stand and future trees. The most favourable thinning in the concrete beech forest hasbeen proposed.
Key words: beech forest, thinning, thinning weight, thinning intensity.
1. UVOD I CIÇ RADA
Bukva u åumskom fondu Srbije zauzima najåire horizontalno i ver-tikalno rasprostirañe i najveõu povråinu, od svih vrsta drveõa.
Øiste bukove åume i meåovite åume bukve sa hrastovima ili drugimliåõarima (bez bukovih åuma sa øetinarima), øine oko 50 % po povråi-ni i oko 60% po drvnoj zapremini i tekuõem zapreminskom prirastu,åumskog fonda Srbije.
U centralnoj Srbiji øiste bukove åume zauzimaju 551.932 ha ili31 %, a po drvnoj zapremini uøestvuju sa 44,2 % i po tekuõem zapremin-skom prirastu 38,8 %. Pored toga, najveõi deo bukovih åuma se nalazi umlaæim razvojnim fazama kada treba primeñivati mere nege, odnosnoproredne seøe. (To ma niõ. L. 1993)
Znaøaj ovih prouøavaña, pre svega, proizilazi iz povråina koje zau-zimaju bukove åume u Srbiji, zatim åto sastojine za negu, odnosno, one ukojima se sprovode proredne seøe (sredñedobne i dozrevajuõe) øine skoro
Dr Çubivoje Stojanoviõ, red. prof. Åumarski fakultet Univerziteta u Beo-gradu.
* Rad je finansiralo Ministarstvo za nauku, tehnologiju i razvoj RepublikeSrbije, u okviru Projekta: ''Proizvodña drveta za zadovoçeñe narastajuõihpotreba trÿiåta-visoke åume.'' BTN 6.1.1.7231.A
20 „[UMARSTVO” 3-4
polovinu od ukupne povråine bukovih åuma. Treõi razlog je taj, åto seseøe osvetçavaña i øiåõeña kao mere nege tj. "negativno odabirañe','najøeåõe ne izvode, a sa "pozitivnim odabirañem", tj. proredama, ne po-øiñe se na vreme. Sve to je uticalo da su mlade bukove åume uzgojno za-puåtene, sa nagomilanim prorednim etatom i nenegovane.
Dosadaåña prouøavaña prorednih seøa u bukovim åumama na podruø-ju Srbije od strane Bu nu åe vac T. et all, (1976), Ç. Sto ja no viõ, Mi-lin. Ÿ. (1986, 1987, 1988) , Ç. Sto ja no viõ, et all, (1985, 1991, 1994), i dr.u proteklih nekoliko decenija su svakako nedovoçna, pre svega, imajuõi uvidu da ova istraÿivaña zahtevaju praõeñe postavçenih ogleda u sastoji-nama u toku øitavog proizvodnog ciklusa razvoja jedne sastojine, ili barviåe decenija.
Na osnovu napred izloÿenog, proizaåao je sledeõi zadatak rada:• prouøiti uslove sredine u istraÿivanoj bukovoj sastojini;• istraÿiti i analizirati uticaj do sada izvedenih prorednih seøa na
dosadaåñi razvoj prouøavane sastojine i stabala buduõnosti;• predloÿiti optimalni uzgojni zahvat, odnosno prorednu seøu po
naøinu, intenzitetu i jaøini zahvata za konkretnu bukovu sastojinu.
2. METOD RADA
Prouøavañu postavçenog problema pristupilo se postavçañem se-rije tri ogledna poça u G. J. "Juÿni Kuøaj II" u odeçeñu 6. Premeri iproredne intervencije vråene su 1986, 1994. i 2002. godine. Osnovno pra-vilo prilikom izbora oglednih povråina bila je sliønost staniånih isastojinskih prilika, tako da se sva poça nalaze u pribliÿno istim uslo-vima sredine i pribliÿno istom sastojinskom stañu.
Dve ogledne povråine su eksperimentalne i na ñima su izvråeneproredne seøe razliøite jaøine zahvata (slabija i umerena), a treõa jekontrolna povråina.
Postavçañe i premer na oglednim poçima izvråen je pre kretañavegetacije, na naøin koji je uobiøajen pri radu na stalnim oglednim po-çima. Obrada podataka je obavçena po ustaçenom naøinu rada kod ovak-vih istraÿivaña. Podaci su prikazani tabelarno i grafiøki u apsolut-nim i relativnim iznosima po debçinskim stepenima. Prilikom prikup-çaña i obrade podataka u 2002. godini uøestvovali su dr M. Vuø ko viõ,mr B. Sta jiõ i M. Vu kin, dipl. inÿ.
3. OBJEKAT PROUØAVAÑA
3.1 Uslovi reçefa
Prouøavana sastojina se nalazi u G.J. "Juÿni Kuøaj II" u odeçeñu 6,øije su koordinate izmeæu 21° 43´ i 21° 46´´ istoøne geografske duÿine i43° 54´ i 43° 58´ severne geografske åirine. Ogledna poça, se nalaze nanadmorskoj visini 850-860 m, nagibu od oko 8° i severozapadnoj ekspozi-ciji. U okviru ovih oglednih poça Sto ja no viõ. Ç. i Ko liõ. B. (1988),izvråili su mikroklimatska istraÿivaña i objavili rad pod naslovom"Uticaj proreda na mikroklimatske uslove u mladoj bukovoj åumi na
JUL-DECEMBAR, 2003. 21
Brezovici". Time su dokazali da jaøina zahvata ispod 18 % po broju sta-bala i zapremini ne utiøe bitno na promenu mikroklimatskih prilika usastojini.
Slika 1. Bukova sastojina
3.2 Geoloåka podloga i zemçiåte
Matiøni supstrat je kreøñak, a zemçiåte prema Jo viõ. N., M. Kne-ÿe viõ., in lit. (1986) pripada posmeæenoj rendzini na kreøñaku.
Posmeæena rendzina predstavça prelaznu razvojnu fazu rendzina usmeæe zemçiåte. U posmeæenu rendzinu, pored humusno akumulativnog ho-rizonta izdvaja se prelazni A (B) – horizont, ili kambiøni (B) horizontkoji je mañe moõnosti od A – horizonta. Posmeæenu rendzinu, kao i osta-la kreøñaøka zemçiåta, pokazuju veliku prostornu varijabilnost dubi-ne. Meæutim, iako u pukotine kreøñaøkih stena zemça propada do znatnedubine, posmeæene rendzine ne kreøñacima najøeåõe pripadaju kategori-ji plitkih a reæe sredñe dubokih zemçiåta. Kao najrazvijenija faza A-C–stadijuma zemçiåta na kreøñaku, posmeæene rendzine su i najmezofil-nija varijanta ovog stadijuma. Ipak, samo u uslovima vlaÿne klime po-smeæene rendzine predstavçaju mezofilnija staniåta zadovoçavajuõegproizvodnog potencijala.
Tab
ela
br.1
Osn
ovni
pod
aci
o is
tra
ÿiv
anoj
sas
toj
ini
G
.J.'
'Juÿ
ni k
uøaj
II '
' O
deç
eñe
6 S
erij
a I
O
gled
no p
oçe
1
N
adm
orsk
a vi
sina
850
-860
m N
agib
8°
Eks
pozi
cija
sev
eroz
apad
na
T
ipol
oåka
pri
padn
ost:
Pla
nins
ka b
ukov
a å
uma
(Fag
etum
mon
tanu
m n
udum
– D
enta
rio
Fage
tum
mon
tanu
m )
na p
osm
eæen
oj r
endz
ini
na k
reøñ
aku
Deb
-ç
in.
Ste
-pe
ni
PO
ØE
TN
O S
TA
ÑE
200
2.S
TA
BL
A B
UD
UÕ
NO
ST
ID
OZ
NA
ØE
NA
ST
AB
LA
NG
m2
Vm
3D
s cm
Hs
mN
Vm
3D
s cm
Hs
mN
Vm
3D
s cm
Hs m
po h
a%
po h
a%
po h
a%
10,2
po h
a%
po h
a%
15,9
po h
a%
po h
a%
9,6
2,5
225
6,0
0,44
1,4
0,2
0,1
7.5
2400
64,4
11,0
136
,134
,520
,550
11,8
0,7
1,1
700
71,8
10,6
28,4
12.5
700
18,8
9,01
29,5
58,2
34,7
100
23,5
8,3
13,5
250
25,6
20,7
958
,8
17.5
375
10,1
9,17
30,1
68,1
40,6
250
58,8
45,4
74,1
252,
64,
5412
,8
22.5
250,
70,
872,
96,
94,
125
5,9
6,9
11,3
3725
100
30,5
010
016
7,9
100
425
100
61,3
100
975
100
35,3
910
0
ST
AÑ
E P
OS
LE
SE
ØE
Sta
rost
sa
stoj
ine
u go
d.U
ØE
ÅÕ
E S
TA
BA
LA
B
UD
UÕ
NO
ST
I U
SA
ST
OJI
NI
po N
=
11,4
%po
V =
3
6,5
%
JAØ
IN
A Z
AH
VA
TA
Σ27
5023
,46
132,
355
po N
= 2
6,2
%po
G =
23.
1 %
po V
= 2
1.1
%Z
v =
9,7
m3 /h
a
P
v =
5,8
%
22 „[UMARSTVO” 3-4
Tab
ela
br. 2
Osn
ovni
pod
aci
o is
tra
ÿiv
anoj
sas
toj
ini
G
.J.'
'Juÿ
ni k
uøaj
II '
' O
deç
eñe
6 S
erij
a I
O
gled
no p
oçe
2
N
adm
orsk
a vi
sina
850
-860
m N
agib
8°
Eks
pozi
cija
sev
eroz
apad
na
T
ipol
oåka
pri
padn
ost:
Pla
nins
ka b
ukov
a å
uma
(Fag
etum
mon
tanu
m n
udum
– D
enta
rio
Fage
tum
mon
tanu
m )
na p
osm
eæen
oj r
endz
ini
na k
reøñ
aku
Deb
-ç
in.
Ste
-pe
ni
PO
ØE
TN
O S
TA
ÑE
200
2S
TA
BL
A B
UD
UÕ
NO
ST
ID
OZ
NA
ØE
NA
ST
AB
LA
NG
m2
Vm
3
Ds c
mH
s m
NV
m3
Ds c
mH
s m
NV
m3
Ds c
mH
s m
po h
a%
po h
a%
po h
a%
po h
a%
po h
a%
po h
a%
po h
a%
2,5
100
3,5
0,20
0,7
0,1
0,1
11,2
16,0
11,2
7.5
1600
56,6
7,22
25,5
22,4
13,1
225
37,5
18,4
21,0
225
64,3
3,15
15,6
12.5
600
21,3
7,64
27,0
49,1
28,7
350
58,3
60,6
69,3
5014
34,
0920
,2
17.5
475
16,8
11,1
739
582
,347
8,1
254,
28,
59,
775
21,4
13,0
164
,2
22.5
501,
82,
087,
317
,010
,0
2825
100
28,3
110
017
0,9
100
600
100
87,5
100
350
100
20,1
610
0
ST
AÑ
E P
OS
LE
SE
ØE
Sta
rost
sa
stoj
ine
u G
od.
UØ
EÅ
ÕE
ST
AB
AL
A
BU
DU
ÕN
OS
TI
U S
AS
TO
JIN
Ipo
N =
21,
2 %
po V
=
51,2
%
JAØ
IN
A Z
AH
VA
TA
po N
=
12,
4 %
po G
=
12,
8 %
po V
=
11,
8 %
Σ24
7524
,89
150,
755
Zv
= 9
,2
m3 /h
a
Pv
=
5,4
%
JUL-DECEMBAR, 2003. 23
Tab
ela
br.3
Osn
ovni
pod
aci
o is
tra
ÿiv
anoj
sas
toj
ini
G
.J.
“Juÿ
ni k
uøaj
II”
Ode
çeñ
e 6
Ser
ija
I
Ogl
edno
poç
e 4
N
adm
orsk
a vi
sina
850
-860
m N
agib
8°
Eks
pozi
cija
sev
eroz
apad
na
T
ipol
oåka
pri
padn
ost:
Pla
nins
ka b
ukov
a å
uma
(Fag
etum
mon
tanu
m n
udum
– D
enta
rio
Fag
etum
mon
tanu
m )
na p
osm
eæen
oj r
endz
ini
na k
reøñ
aku
Deb
-ç
in.
Ste
-pe
ni
PO
ØE
TN
O S
TA
ÑE
200
2S
TA
BL
A B
UD
UÕ
NO
ST
ID
OZ
NA
ØE
NA
ST
AB
LA
NG
m2
Vm
3D
s cm
Hs
m
NV
m3
Ds c
mH
s m
NV
m3
Ds c
mH
s m
po h
a%
po h
a%
po h
a%
po h
a%
po h
a%
po h
a%
po h
a%
2,5
300
8,0
0,59
1,4
0,3
0,1
12,1
16,6
7.5
2034
54,5
10,5
725
,139
,014
,520
042
,918
,825
,3
12.5
800
21,4
11,3
827
,075
,128
,023
350
,043
,758
,8
17.5
400
10,7
10,0
623
,975
,027
,933
7,1
11,8
15,9
22.5
166
4,5
7,18
17,0
59,5
22,1
27,5
330,
92,
375,
619
,87,
4
3733
100
42,1
510
026
8,7
100
466
100
74,3
100
ST
AÑ
E P
OS
LE
SE
ØE
Sta
rost
sa
stoj
ine
u G
od.
UØ
EÅ
ÕE
ST
AB
AL
A
BU
DU
ÕN
OS
TI
U S
AS
TO
JIN
Ipo
N
=
12,5
%
po V
=
2
7,6
%
JAØ
IN
A Z
AH
VA
TA
Σ55
po N
=
%
po G
=
%
po V
=
%
Zv
= 1
3,7
m3/
ha
Pv
=
5,
1
%
24 „[UMARSTVO” 3-4
JUL-DECEMBAR, 2003. 25
3.3 Tipoloåka pripadnost
Prouøavana sastojina pripada visokoj sredñodobnoj bukovoj åumi,starosti oko 55 god. Prema Jovanoviõ. B. in litt. (1986) fitocenoloåkipripada Planinskoj bukovoj åumi - Fagetum moesiacae montanum nudum.U prvom spratu drveõa je Fagus moesiaca. 5.5, sprat ÿbuña Fagus moesiaca3.4, sprat prizemne flore Oxalis acetosella 2.3, Aremonia agrimonioides 1.1,Asperula odorata r.2, Galeobdolon luteum. r. Euphorbia amygdaloides r., Gera-nium robertianum r.
Tipoloåki istraÿivana sastojina je definisana kao: Planinska bu-kova åuma (Fagetum moesiacae montanum nudum) na posmeæenoj rendzinina kreøñaku.
4. REZULTATI ISTRAŸIVAÑA
4.1 Osnovni podaci o izgraæenosti sastojine
Osnovni podaci o istraÿivanoj sastojini dati su u tabelama 1, 2 i 3.Poreæeñem staña iz 1986. i prilikom posledñeg premera u 2002. go-
dini, dobijaju se konkretni rezultati o uticaju izvråenih prorednih se-øa u proteklom periodu. Ukupni broj stabala za sva tri poça kod prvogpremera bio je od 4100 do 5525, proseøno 4765 stabala po ha, a sada je od2825 do 3733 proseøno 3424 stabala po ha. Broj stabala se na eksperimen-talnoj povråini, gde su sprovoæene proredne seøe smañio kod poça I1 za925 ili 19,9%, kod poça I2 za 2700 stabala ili 48,9 % , i na kontrolnoj po-vråini I4 za 367 stabala po ha ili 9,0 %. Linija raspodele stabala po deb-çinskim stepenima pokazuje tipiønu zvonkoliku krivu koja karakteriåejednodobne åume. Maksimum zastupçenosti stabala nalazi se u debçin-skom stepenu od 7,5 cm sa 54,5 % do 64,4 % od svih stabala u sastojini, asredñi sastojinski preønik iznosi od 10,2 do 12,1 cm.
Drvna zapremina se poveõala u odnosu na 1986. godinu i u 2002. godinina poçu I1 od 103,1 dostigla je 167,9 m3/ ha, a na poçu I2 od 117,8 na 170,8m3/ha dok je na kontrolnoj povråini od 118,5 m3/ha dostigla 268,7 m3/. haLinija raspodele drvne zapremine pokazuje kulminaciju u debçinskomstepenu od 17,5 cm sa vrednoåõu od 27,9% do 48,1% od celokupne drvne za-premine.
Tekuõi zapreminski prirast je od 9,2 do 13,7 m3/ha a procenat prira-sta od 5,1 do 5,8 %. Tekuõi zapreminski prirast izraøunat kontrolnimmetodom, na osnovu praõeña ove sastojine u posledñih 16 godina je od 6,3m3/ha na poçu I1, 7,2 m3/ha na poçu I2, i 9,4 m3/ha na poçu I4. Ovo pokazujeda je znatno mañi od tekuõeg zapreminskog prirasta odreæivanog meto-dom preko debçinskog prirasta.
Na osnovu raspodele stabala i drvne zapremine po debçinskim stepe-nima moÿe se zakçuøiti da linija raspodele pokazuje da se radi o jedno-dobnoj sastojini.
4.2 Proredne seøe
Prva proredna seøa u istraÿivanim sastojinama izvråena je kod pr-vog premera 1986. godine, a druga 1994. godine. Jaøina zahvata po broju sta-
26 „[UMARSTVO” 3-4
bala i drvnoj zapremini na eksperimentalnim povråinama je data u tabe-li 4:
Tabela 4.
Iz podataka se jasno vidi da je na oglednom poçu I2 jaøina zahvata i pobroju stabala i po drvnoj zapremini skoro dvostruko veõa, åto je imalouticaja na razvoj preostalih stabala a i sastojine u celini. Za buduõnostsvake sastojine od najveõeg znaøaja je uticaj proredne seøe na razvoj staba-la buduõnosti tj. onih stabala koja õe ostati do kraja ophodñe i koja tre-ba da daju maksimalnu koliøinu najkvalitetnije drvne mase. Na osnovu do-bijenih podataka i do sada izvråenih proredih seøa, doålo se do slede-õih podataka o razvoju sredñeg sastojinskog i sredñeg preønika stabalabuduõnosti na oglednim poçima, åto se moÿe videti iz tabele 5.
Tabela 5. Uticaj prorednih seøa na razvoj Ds i Ds+
Dobijeni rezultati ukazuju da se poveõao sredñi sastojinski preønik,odnosno znatno viåe sredñi preønik stabala buduõnosti na oglednoj po-vråini I2, gde je izvråen jak zahvat te poveõañe iznosi 25,6 % u odnosuna poveõañe preønika na kontrolnoj povråini. Poveõañe u odnosu napovråinu, gde je bio umereni zahvat, praktiøno je neznatno u odnosu nakontrolnu povråinu i iznosi svega 2,6 %. Sve ovo ukazuje da se i u jednomkraõem periodu (16 god) u odnosu na proizvodni ciklus od 120 god, moÿeznatno uticati da se dobiju sortimenti znatno veõih dimenzija, odnosnoveõih preønika, i pre kraja ophodñe, za kraõi vremenski period.
GodinaOgledno
poçePo N
%Po V%
Ogledno poçe
Po N %
Po V%
1986. 11,3 12,5 13,6 17,5
1994. I1 12,8 16,6 I2 35,9 30,4
Σ 24,1 29,1 49,5 47,9
Ogledno poçe
Godina premera
Broj stabalaSredñi preønik sastojine
Sredñi preønik stabala
buduõnosti
Odnosu na kontrolnu povråinu
Jaøina zahvata
broj godina Po ha % cm cm % proreda
I11986. 4650 11,3 8,3 11,9
Umerena2002. 3725 12,8 10,2 15,9
Razlika 925 19,9 1,9 4,0 102,6
I21986. 5525 13,6 8,2 11,9
Jaka2002. 2285 35,9 11,2 16,0
Razlika 2700 48,9 3,0 4,9 125,6
I41986. 4100 9,6 12,7
Kontrolnapovråina
2002. 3733 12,1 16,6
Razlika 367 8,9 2,5 3,9 100
JUL-DECEMBAR, 2003. 27
Izdvojena su i obeleÿena stabla buduõnosti, øiji je razvoj praõen uproteklih 16 god. i ñihov broj iznosi od 425 do 600 po ha, proseøno 497 po haza sva tri poça. Sredñi preønik stabala buduõnosti u odnosu na sredñi sa-stojinski preønik za 1986. godinu bio je veõi na oglednom poçu I1 za 3,6 cm,na poçu I2 za 3,7 cm, i na kontrolnoj povråini I4 za 3,1 cm. Pri posledñempremeru 2002.godine razlika je iznosila na oglednom poçu I1 - 5,7 cm, na og-lednom poçu I2 - 4,8 cm, i na poçu I4 - 4,5 cm. Meæutim, poveõañe sredñegpreønika stabala buduõnosti u odnosu na sredñi sastojinski preønik je re-zultat i sprovedenih prorednih seøa. Zato je najboçi pokazateç uticajaprorednih seøa na razvoj i prirast stabala buduõnosti, (koja su trajno obe-leÿena) pa se sa sigurnoåõu prati samo ñihov razvoj. U proteklih 16 godi-na sredñi preønik stabala buduõnosti na oglednom poçu I1 poveõao se za4,0 cm, na poçu I2 – 4,9 cm i na kontrolnoj povråini 3,9 cm. Na osnovu izlo-ÿenog se moÿe zakçuøiti da je jak zahvat imao znatan uticaj na poveõañesredñeg preønika stabala buduõnosti, i åto je veõ napred konstatovano dato iznosi od oko 25 % viåe u odnosu na kontrolnu povråinu.
Na osnovu analize uticaja prorednih seøa razliøite jaøine zahvata naproizvodñu drvne zapremine, odnosno kvaliteta i dimenzije stabala bu-duõnosti u proteklih 16 godina u istraÿivanoj sastojini bukve mogu sepredloÿiti odgovarajuõi uzgojni zahvati:
• izvoæeñe visoke selektivne proredne seøe, po naøinu viåe visokenego niske , umerenog do jakog zahvata i to oko 25% po broju stabala idrvnoj zapremini ; intenzitet proreæivaña, odnosno periodicitet,izmeæu dve prorede treba da iznosi 8-10 godina u konkretnoj fazi raz-voja bukove åume.
5. ZAKÇUØCI
Na osnovu izvråenih istraÿivaña u planinskoj bukovoj åumi (Fage-tum moesiacae montanum nudum) na posmeæenoj rendzini na kreøñaku,starosti oko 55 godina i na osnovu izvråenih prorednih seøa razliøitejaøine zahvata u 1986, 1994. i 2002. godine, doålo se do sledeõih rezultatai to:
• sa prvim prorednim seøama u bukovim åumama ovog tipa i konkretnefaze razvoja neophodno je zapoøeti oko 20 god starosti sastojina;
• potrebno je veõ kod prve proredne seøe izdvojiti i obeleÿiti stablabuduõnosti, øiji broj u toj fazi razvoja treba da je neåto veõi iiznosi oko 500 stabala po ha, da bi se na kraju ophodñe doålo do oko300 stabala po ha;
• na osnovu dobijenih rezultata u proteklom periodu u konkretnojbukovoj sastojini, potrebno je izvesti visoku selektivnu proreduumerenog do jakog zahvata i to oko 20-25% po broju stabala i drvnojzapremini. Interval proreæivaña treba da iznosi 8 – 10 godina.Rezultati izvråenih prorednih seøa u proteklom periodu doveli su
do neznatnog poveõaña sredñeg preønika stabala buduõnosti na povråi-nu gde je bio slabi zahvat, a znatnog poveõaña na povråini gde je jak zah-vat i iznosi 25,6 % viåe u odnosu na kontrolnu povråinu, gde nisu vråe-ne proredne seøe.
28 „[UMARSTVO” 3-4
L I T E R A T U R A
Bunuåevac, T., Jovanoviõ, S., Stojanoviõ, Ç. (1976): Rezultati istraÿivaña seøa kaomera nege u brdskim bukovim åumama visokog gazdinskog oblika Fagetum monta-num serbicum. Glasnik åumarskog fakulteta, posebno izdañe, 45-56, Beograd.
Jovanoviõ, B.,in litt (1986): Fitocenoloåka pripadnost bukovih åuma na podruøju Bre-zovice.
Joviõ N., Kneÿeviõ M., in litt (1986): Zemçuåte na podruøju åumske sekcije Boçevac.
Milin, Ÿ., Stojanoviõ, Ç. (1986): Rezultati istraÿivaña najpovoçnijeg naøina negebukovih åuma putem seøa proreda preko nauøno – proizvodnih ogleda na podruøjuåumskih sekcija Boçevac i Bor u 1985.godini.'' Posebno izdañe,str.1-178,Beo-grad.
Stojanoviõ, Ç., Krstiõ, M., Bobinac. M. (1985): “Proredne seøe kao mere nege u brd-skim bukovim åumama (Fagetum moesiacae montanum asperuletosum) na Magleåu”.Åumarstvo br. 5-6, (43-56). Beograd.
Stojanoviõ, Ç., Milin.,Ÿ., (1987): “Rezultati istraÿivaña najpovoçnijih metodaproreda bukovih åuma preko nauøno –proizvodnih ogleda na podruøju åumskihsekcija Boçevac i Bor u 1986.godini. Posebno izdañe, str 1-197, Beograd.
Stojanoviõ, Ç. Milin., Ÿ. (1988): Izbor najpovoçnijih naøina proreda u prirodnimåumama bukve, hrasta i kulturama bora, preko nauøno - proizvodnih ogleda, napodruøju Bora, Boçevca, Zajeøara i Kñaÿevca”. Posebno izdañe, 1-360 Beograd.
Stojanoviõ., Ç., Koliõ, B. (1988): “Uticaj proreda na mikroklimatske uslove u mladojbukovoj åumi na Brezovici ” Åumarstvo 2-3. (7-18). Beograd.
Stojanoviõ, Ç. Krstiõ, M., Bobinac.,M (1991): “Istraÿivaña najpovoçnijih meranege putem seøa proreda u bukovim åumama na podruøju severoistoøne Srbije”.Simpozijum savremena dostignuõa i reåeña u oblasti åumarstva 6-7.12.1990godine. Povodom proslave 70 godina Åumarskog fakulteta. Glasnik Åumarskogfakulteta. Beograd.
Stojanoviõ, Ç. Krstiõ, M., Bobinac.,M (1994): “Prorede seøe u bukovim åumama napodruøju Brezovice” Posebno izdañe, Prorede u bukovim åumama, Beograd.
Tomaniõ, L. (1993): Stañe åumskog fonda najzastupçenijih vrsta drveõa u Srbiji.Åumarstvo br. 3-5. Beograd
JUL-DECEMBAR, 2003. 29
THINNING IN BEECH FORESTS(Fagetum moesiacae montanum nudum)
ON BROWNISED RENDZINAS ON LIMESTONE
Çubivoje Stojanoviõ
Summary
Based on the study in a montane beech forest (Fagetum moesiacae montanum nudum) on brow-nised rendzina on limestone, aged about 55 years, and based on the thinnings of different thinningweight performed in 1986, 1994 and 2002 years, we concluded as follows:
• The first thinnings in beech forests of this type and the concrete phase of development should start atabout 20 years of stand age.
• Already in the first thinning, future trees should be selected and marked. Their number in that phase ofdevelopment should be somewhat higher and amount to about 500 trees per ha, so that at the end of therotation, the number is about 300 trees per ha.
• Based on the study results in the past period in the above beech stand, it is necessary to undertake ahigh selection thinning of moderate to heavy thinning weight, i.e. to remove about 20-25% of treesand wood volume. Thinning interval should be 8 - 10 years.The results of thinning performed in the past period led to a slight increase of mean diameters of
future trees on the plot with a light thinning weight, and to a remarkable increase of mean diameterson the plot with a heavy thinning weight, where it amounts to 25.6% and more, compared to the con-trol plot without any thinning.
30 „[UMARSTVO” 3-4
