Embed Size (px)
Citation preview
2
Przewodnik dla gimnazjalistywybieram szkołę ponadgimnazjalną
Redakcja: Janusz Żukowski
Copyright © 2014 by Miasto Jelenia Góra
Wydawnictwo:
Skład i przygotowanie do druku:AD REM Wydawnictwo Poligrafiawww.adrem.jgora.pl
3
Drogi Gimnazjalisto!
„Przewodnik Gimnazjalisty” pomoże Tobie i Twoim Rodzicom w podjęciuwspólnej decyzji o wyborze szkoły ponadgimnazjalnej. Pomoże Ci także w poznaniu jeleniogórskich szkół, ich pełnej oferty, możliwości edukacyj-nych, standardów bazy, ale i innych, pozalekcyjnych i pozaszkolnych moż-liwości zajęć.
Twoje pierwsze kroki to poznanie siebie. Jestem przekonany, że znasz swo-je mocne i słabe strony i wiesz, co Cię interesuje. Ćwiczenia proponowane w Przewodniku wiedzę tę pogłębią i utrwalą.
„Przewodnik” dostarczy Ci potrzebnych informacji, dzięki którym Twoja decyzja o wyborze dalszej ścieżki edukacyjnej będzie bardziej przemyśla-na. Wykonując proponowane w Przewodniku ćwiczenia sam będziesz mógł ocenić swoje predyspozycje zawodowe, skonfrontować je z opinią Twoich Rodziców i innych życzliwych Ci osób.
Decydując się na wybór szkoły ponadgimnazjalnej, wsłuchaj się w opinię rodziców, nauczycieli, ale przede wszystkim wykorzystaj swoją zdobytą wiedzę i umiejętności.
Mam nadzieję, że Przewodnik ułatwi Ci zgromadzenie w okresie trzech lat nauki w gimnazjum, niezbędnych informacji do zaplanowanie dalszej ścieżki edukacyjnej.
Poszukując informacji ułatwiających podjęcie tej decyzji będziesz mógł skorzystać z elektronicznej wersji informatora o szkołach ponadgimnazjal-nych.
Życzę Ci dobrego wyboru szkoły, radości z wyników w nauce i zdobycia do-brego zawodu, a jednocześnie możliwości podjęcia studiów.
Jelenia Góra, dnia 1 września 2014 r.
Prezydent Miasta Jeleniej Góry
4
5
SPIS TREŚCI
Wstęp ................................................................................ 7Moje zainteresowania ............................................................. 9• Ćwiczenie 1 Jaki jestem? ......................................................10 • Ćwiczenie 2 Karta zainteresowań ............................................13Analiza wyników ankiety .........................................................18Moje zdolności .....................................................................23• Ćwiczenie 3 Moje uzdolnienia ................................................24Mój charakter ......................................................................27• Ćwiczenie 4 Badanie typu charakteru .......................................28Ankieta skłonności zawodowych ................................................39• Klasyfikacja zawodów ..........................................................44Mój stan zdrowia ..................................................................45Podsumowanie informacji .......................................................46Zbieram informacje ...............................................................48• Świat zawodów ..................................................................50• Oczekiwany charakter pracy ..................................................52• Ćwiczenie 5 Mój idealny zawód ..............................................53• Ćwiczenie 6 Plan analizy informacji o wybranym zawodzie .............55• Ćwiczenie 7 Struktura opisu zawodu .........................................57• Świat edukacji ...................................................................59• Ćwiczenie 8 Uzasadnienie wyboru szkoły ...................................61Własne notatki .....................................................................64
6
7
WSTĘP
Witaj! Zanim zaczniesz czytać ten tekst, pomyśl i dobrze się za-stanów! Po jego przeczytaniu świat już nigdy nie będzie dla Ciebie taki sam, jak był do tej pory…Tu naprawdę chodzi o Twoją przyszłość!
Każdy z nas od najmłodszych lat zadaje sobie różne pytania dotyczące przyszłości. Kim będę? Co w swoim życiu mogę osiągnąć? Jaki zawód do mnie pasuje, jaka praca jest dla mnie najlepsza? Czy mam jakieś specjalne uzdolnienia, talent, dzięki którym mogę osiągnąć sukces?
Każdy z nas ma również jakieś marzenia. Często w marzeniach wyobrażamy sobie siebie w przyszłości. To ekscytujące widzieć siebie np. w roli człowie-ka sukcesu, supergwiazdy filmowej, mistrza sportu, w luksusowym samo-chodzie, na wakacjach wśród palm. To przyjemne wyobrażać sobie, jak odbieramy nagrody, pochwały, gratulacje. W prawie każdym z nas, niezależnie od wieku, tkwi ukryty marzyciel. Często wstydzimy się naszych marzeń, uważamy je za głupie, dziecinne, nierealne, odrzucamy je daleko, lecz one wracają – ledwo przymkniesz oczy, jadąc pociągiem, lub gdy zanurzysz się w ciepłej kąpieli, wracają na jawie, wracają we śnie. Po prostu chcesz czy nie, marze-nia to część Ciebie. Na pewno lepiej, jeśli marzyciel ukryty w Tobie jest Twoim przyjacielem i doradcą, niż jeśli mielibyście ze sobą walczyć.
Co można zrobić, aby nasze marzenia się pełniły? Czy istnieje jakaś specjalna recepta, tajemnicza formuła, zaklęcie, które może zapewnić nam po-wodzenie? Niektórzy twierdzą, że istnieje! Wielu nawet ją zdobyło…
8
Czy nie chciałbyś drogi gimnazjalisto, droga gimnazjalistko tajemniczej mocy i siły magii Harrego Pottera i spełniać po kolei swoich marzeń?
Myślę, że tak, i właśnie do poszukiwania tej energii, tej mocy chcę Cię namówić. Zbieraj wszystkie swoje marzenia, nawet te, którym kazałeś zniknąć, bądź ukryłeś je gdzieś w zakamarkach swojej pamięci. Im lepiej poznawałeś realia świata, tym bardziej marzenia wydawały Ci się niemoż-liwe do zrealizowania. Każdy z nas gubi w ten sposób wiele różnych marzeń i dążeń, każdy z nas gubi w ten sposób cząstkę siebie. Tymczasem warto zbierać swoje marzenia i przekuwać je wszystkie na działania — warto za-planować, jak je zdobyć i konsekwentnie dążyć do ich realizacji.
Już słyszę te okrzyki: „ech tam — to niemożliwe”, „to tylko bajki — nie umiem czarować…”.
OK, jasne, dziś być może nie umiesz, ale przecież nawet Harry Potter mu-siał kilka lat uczęszczać do szkoły, zanim opanował tajniki sztuki magii. Nawet czary wymagają ćwiczeń i doskonalenia samego siebie. Zatem, sko-ro wszystko jest możliwe, również i Ciebie zapraszam do poznania wiedzy tajemnej i odnalezienia w sobie mocy spełniania marzeń i zaplanowania swojej drogi edukacyjno-zawodowej.
Aby pomóc Ci to osiągnąć, stworzyliśmy ten poradnik, który krok po kroku nauczy Cię sztuki realizacji marzeń. Twoich marzeń.
9
MOJE ZAINTERESOWANIA
Praca zgodna z zainteresowaniami jest bardziej efektywna, daje zadowo-lenie i pobudza do aktywności twórczej. Zainteresowania są jednym z waż-nych czynników wpływających na osiąganie sukcesów zawodowych.
Zastanów się, co lubisz robić, jakie masz zainteresowania? Na każdej chmurce wpisz jedno z Twoich zainteresowań. Jeżeli masz ich więcej do-rysuj chmurki.
10
Jaki jestem?Ćwiczenie 1
Każdy z nas jest niepowtarzalny — Ty również. Obraz własnej osoby two-rzymy na podstawie tego, co sami o sobie wiemy i myślimy oraz tego, co mówią o nas inni — rodzice, koledzy, nauczyciele itp.
Zastanów się przez chwilę — jaki jesteś, co sam o sobie sądzisz? Pomoże Ci w tym wypełnienie poniższego schematu.
Nie lubię...…
Potrafię...…Imponuje mi (cenię)...…
Lubię...…Gdybym tylko chciał/a, mógłbym/mogłabym...…
Marzę o...…Obawiam się...…
Nie potrafię, a chciał/a bym...
11
Schemat, który wypełniłeś tworzy obraz Twojej osoby, oparty o tzw. sa-moświadomość, czyli wiedzę o sobie samym. Obraz ten prawdopodobnie będzie się zmieniał wraz z osiąganiem przez Ciebie kolejnych etapów roz-woju. Musisz również wiedzieć, że Ty także masz wpływ na kształtowanie własnej osobowości, na to, jakim jesteś człowiekiem.
A jak myślisz? Jak widzą Ciebie inne osoby? Poproś osobę, na opinii której zależy Ci, o wypełnienie podobnego schematu:
Nie lubisz...…
Potrafisz..…Imponuje Ci (cenisz)...…
Lubisz...…Gdybyś tylko chciał/a, mógłbyś/mogłabyś...…
Marzysz o...…Obawiasz się...…
Nie potrafisz, a chciał/a byś...
12
Porównaj, to co Ty sądzisz o sobie z tym, co myślą inni – może dowiedziałeś się czegoś nowego na temat własnej osoby? Pamiętaj, że nie zawsze, to jak widzą nas inni, jest prawdą, ale warto zastanowić się dlaczego tak właśnie nas postrzegają.
Czego nowego dowiedziałeś się o sobie? Co Cię zdziwiło, zaskoczyło? Z czym się nie zgadzasz?
13
Karta zainteresowańĆwiczenie 2
Sprawdź swoje zainteresowania wypełniając poniższą „Kartę zaintereso-wań”1.
Masz przed sobą bardzo proste i łatwe pytania. Dotyczą one czynności, jakie/które lubisz i jakich/których nie lubisz wykonywać. Na każde pytanie należy odpowiedzieć znakami, które wpiszesz w odpowiednie kratki w arku-szu odpowiedzi. Jeżeli daną czynność bardzo lubisz, wpisz w odpowiednią kratkę dwa plusy. Jeśli tylko lubisz, wpisz jeden plus. Gdy danej czynności nie lubisz wykonywać, wpisz w kratkę jeden minus. Gdy czynności bardzo nie lubisz wykonywać, wpisz dwa minusy. Jeżeli zaś danej czynności nie znasz lub nie wykonywałeś nigdy i trudno Ci na to pytanie odpowiedzieć, wpisz w kratkę znak zapytania.
Staraj się odpowiadać na pytania szczerze, nie namyślając się długo. ? nie wiem, nie znam ++ bardzo lubię + lubię — — bardzo nie lubię — nie lubię
Zsumuj wyniki w kolumnach pionowych, oddzielnie wszystkie plusy i mi-nusy.
Czy lubisz?
1. Uczyć się języka polskiego.2. Wykonywać działanie matematyczne.3. Poznawać życie roślin i zwierząt.4. Czytać czasopisma i książki o tematyce technicznej.5. Obserwować pracę pielęgniarki, higienistki.
1 Test autorstwa Julii Woronieckiej, poszerzony przez L. Krawczyk, A. Kulpa, M. maicka, zamieszczony w „Orientacja zawodowa w gimnazjum — przewodnik nauczyciela”, Łódź, PWN, 1999.
14
6. Dbać o porządek w domu, w klasie, w szkole.7. Chodzić na koncerty do filharmonii.8. Uczestniczyć w zajęciach szkolnego klubu sportowego.9. Wyrażać na piśmie swoje spostrzeżenia i myśli (pisanie wierszy,
krótkich opowiadań, prowadzenie pamiętnika).10. Uczyć się matematyki, informatyki.11. Uczyć się biologii, botaniki i zoologii.12. Zwiedzać wystawy techniczne albo słuchać audycji o nowo-
ściach technicznych.13. Czytać o tym, jak ludzie nauczyli się walczyć z chorobami.14. Pomagać w gospodarstwie domowym.15. Tańczyć w dyskotece.16. Brać udział w zawodach sportowych.17. Uczyć się języka obcego, próbować posługiwać się nim
w rozmowie, tłumaczyć teksty np. piosenek.18. Czytać książki typu zagadki matematyczne.19. Prace doświadczalne z biologii.20. Zajęcia praktyczno-techniczne.21. Opiekować się chorymi, doglądać prawidłowego przyjmowania
przez nich leków.22. Szyć i wyszywać.23. Śpiewać w chórze, zespole muzycznym.24. Chodzić na wycieczki górskie.25. Chodzić na przedstawienie teatralne, do kina, na koncerty.26. Zajęcia w kółku matematycznym, informatycznym.27. Pracować w sadzie, ogrodzie.28. Pomagać w pracach remontowo-budowlanych w domu.29. Opiekować się dziećmi.30. Dokonywać zakupów, wyszukiwać najlepsze źródła zakupów.31. Oglądać przedstawienia teatralne, musicale, pokazy tanecz-
ne.32. Jeździć na rowerze.33. Zajęcia kółka polonistycznego.34. Samodzielnie rozwiązywać w domu dodatkowe zadania
i przykłady z matematyki.35. Przeprowadzać doświadczenia z roślinami.
15
36. Montować i naprawiać różne maszyny, przyrządy i mechanizmy, np. rower,…
37. Poznawać budowę organizmu człowieka.38. Przekonywać o czymś innych ludzi.39. Projektować wystrój klasy szkolnej, swojego pokoju.40. Brać udział w sportowych grach zespołowych (koszykówka,
piłka nożna itp.)41. Omawiać z kolegami, koleżankami, rodziną przeczytane książ-
ki, obejrzane filmy.42. Brać udział w olimpiadach matematycznych, fizycznych.43. Zajęcia kółka biologicznego.44. Sporządzać modele samolotów, samochodów, statków itp.45. Poznawać przyczyny powstawania różnych chorób.46. Zapoznawać się i przebywać z różnymi ludźmi.47. Grać na jakimś instrumencie.48. Jeździć na nartach, łyżwach.49. Czytać literaturę piękną, pamiętniki.50. Odkrywać, gdzie w otaczającym nas świecie matematyka ma
praktyczne zastosowanie.51. Obserwować naturę np. życie drzew i zwierząt w lesie, na
łąkach, w parkach…52. Wykonywać drobne prace związane z mechaniką.53. Czytać i opowiadać dzieciom bajki, bawić się z nimi.54. Przygotowywać posiłki.55. Należeć do zespołu muzycznego.56. Grać w tenisa, ping-ponga.57. Czytać artykuły z dziedziny krytyki literackiej: recenzje
z filmu, sztuk teatralnych, koncertów itp.58. Uczyć się fizyki.59. Czytać o odkryciach z dziedziny chemii.60. Wykonywać rysunki techniczne.61. Uczyć się biologii.62. Być odpowiedzialnym za wyżywienie kolegów na obozach
wędrownych i wycieczkach.63. Projektować stroje.64. Pływać.
16
65. Uczyć się historii.66. Przeprowadzać doświadczenia z fizyki.67. Rozwiązywać zadania z chemii.68. Obserwować pracę różnych maszyn, zwiedzać zakłady pracy,
warsztaty.69. Poznawać pracę lekarza.70. Pomagać w wykonywaniu prac domowych typu pranie i praso-
wanie odzieży.71. Brać udział w zajęciach kółka plastycznego.72. Kibicować ulubionym drużynom sportowym.73. Omawiać bieżące wydarzenia.74. Czytać o wydarzeniach gospodarczych w kraju i za granicą.75. Przeprowadzać doświadczenia z chemii.76. Poznawać budowę urządzeń radiotechnicznych, komputerów
itp.77. Wyjaśniać kolegom, jak wykonywać zadania szkolne, których
sami nie mogą rozwiązać.78. Wykonywać różne prace na rzecz innych ludzi (np. ludzi niepeł-
nosprawnych).79. Słuchać muzyki, kolekcjonować płyty z ulubionymi nagraniami.80. Oglądać programy sportowe.81. Czytać książki o tematyce historycznej.82. Zajęcia w kółku fizycznym.83. Wykrywać zjawiska chemiczne w przyrodzie.84. Naprawiać domowe urządzenia elektryczne (np. żelazko,
mikser, itp.).85. Odpowiadać przy tablicy, występować przed klasą, przed
szkołą.86. Poznawać budowę i działanie sprzętu AGD (np. pralki, lodówki
itp.).87. Malować obrazy, wykonywać szkice itp.88. Lekcje w-f.89. Zwiedzać muzea historyczne, wystawy, poznawać zabytki.90. Czytać książki typu „Rozrywki fizyczne”.91. Uczyć się chemii.92. Orientować się w schematach radiowych, telewizyjnych itp.93. Pełnić funkcję przewodniczącego klasy.
17
94. Być dyżurnym na przerwach międzylekcyjnych.95. Fotografować przyrodę, ludzi.96. Uczestniczyć w zawodach sportowych.97. Pracować jako wolontariusz.98. Odkrywać, gdzie w otaczającym nas świecie fizyka ma prak-
tyczne zastosowanie. 99. Zajęcia w kółku chemicznym.100. Gromadzić ciekawe artykuły z różnych czasopism o tematyce
technicznej.101. Pomagać ludziom chorym lub starym przy wykonywaniu róż-
nych prac domowych.102. Nakrywać do stołu i podawać potrawy rodzinie lub znajomym.103. Brać udział w konkursach plastycznych.104. Jeździć na rolkach.
Arkusz odpowiedzi
Nr pyt. I
Nr pyt. II
Nr pyt. III
Nr pyt. IV
Nr pyt. V
Nr pyt. VI
Nr pyt. VII
Nr pyt. VIII
1 2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36 37 38 39 40
41 42 43 44 45 46 47 48
49 50 51 52 53 54 55 56
57 58 59 60 61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71 72
73 74 75 76 77 78 79 80
81 82 83 84 85 86 87 88
89 90 91 92 93 94 95 96
97 98 99 100 101 102 103 104
Suma + Suma + Suma + Suma + Suma + Suma + Suma + Suma +
Suma — Suma — Suma — Suma — Suma — Suma — Suma — Suma —
18
Uzyskane wyniki różnicują poziom zainteresowań w doniesieniu do 8 grup:
I. ZAINTERESOWAŃ HUMANISTYCZNYCH
II. ZAINTERESOWAŃ MATEMATYCZNO-FIZYCZNYCH
III. ZAINTERESOWAŃ BIOLOGICZNO-CHEMICZNYCH
IV. ZAINTERESOWAŃ TECHNICZNYCH
V. ZAINTERESOWAŃ OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH
VI. ZAINTERESOWAŃ USŁUGOWYCH
VII. ZAINTERESOWAŃ ARTYSTYCZNYCH
VIII. ZAINTERESOWAŃ SPORTOWYCH
I. ZAINTERESOWANIA HUMANISTYCZNE — przy-datne są w zawodach, w których pracuje się z człowiekiem jako klientem, uczniem, pacjen-tem, kontrahentem, w obszarze wychowania, opieki medycznej, handlu i usług, działalności artystycznej, obsługi turystycznej, usług gastronomicznych, działalności związanej z udzielaniem porad.
Uczeń o wysokim poziomie takich zainteresowań ma do wyboru naukę w:• liceum ogólnokształcącym — w klasach o kierunku kształcenia huma-
nistycznym, teatralnym, językowym, kulturowym, politologicznym, dyplomacji europejskiej, biznes klasach,
• technikum — w zawodach technik organizacji usług gastronomicz-nych, technik hotelarstwa, technik handlowiec, technik usług fryzjerskich, kelner,
• zasadniczej szkole zawodowej — w zawodach krawiec, fryzjer, sprze-dawca
Analiza wyników ankiety
19
II. ZAINTERESOWANIA MATEMATYCZNO-FIZYCZNE — przydatne są w pracy z danymi, w zawodach zwią-zanych z przedmiotami ścisłymi i niektórymi humani-stycznymi, w obszarze informatyki, ekonomii, rachun-kowości, nauczania, tłumaczeń językowych.
Uczeń o wysokim poziomie takich zainteresowań ma do wyboru naukę w:
• liceum ogólnokształcącym — w klasach o kierunku kształcenia matematyczno-fizycznym, matematyczno-informatycznym, mate-matyczno-geograficznym, matematycznym,
• technikum — w zawodach technik informatyk, technik elektronik, technik elektryk, technik mechatronik, technik telekomunikacji, technik teleinformatyk,
• zasadniczej szkole zawodowej — w zawodach monter elektronik, elektryk.
III. ZAINTERESOWANIA BIOLOGICZNO-CHEMICZNE — przy-datne będą w pracy z przyrodą i człowiekiem, w zawodach związanych z opieką i pielęgnacją ludzi, uprawą roślin, hodowlą zwierząt, badaniem zjawisk zachodzących w przyrodzie.
Uczeń o wysokim poziomie takich zainteresowań ma do wyboru naukę w:
• liceum ogólnokształcącym — w klasach o kierunku kształcenia biologiczno-chemicznym, matematyczno-geograficznym, biolo-gicznym, chemicznym,
• technikum — w zawodach technik ochrony środowiska, technik leśnik, technik hodowca koni, technik technologii chemicznej,
• zasadniczej szkole zawodowej — w zawodzie ogrodnik.
20
IV. ZAINTERESOWANIA TECHNICZNE — przydatne do pracy w świecie techniki i danych, w zawodach, w których praca związana jest z przetwarzaniem surowców, obróbką różnorodnych materiałów, pro-dukcją dóbr materialnych, eksploatacją urządzeń.
Uczeń o wysokim poziomie takich zainteresowań ma do wyboru naukę w:
• liceum ogólnokształcącym — w klasach o kierunku kształcenia ma-tematycznym, matematyczno-fizycznym, architektonicznym,
• technikum — w zawodach technik mechanik o specjalizacjach: obróbka skrawaniem, spawalnictwo, eksploatacja pojazdów samo-chodowych, technik budownictwa, technik budowy dróg i mostów kolejowych, technik elektryk, technik elektronik, technik mecha-tronik,
• zasadniczej szkole zawodowej — w zawodzie mechanik pojaz-dów samochodowych, blacharz samochodowy, elektryk, monter elektronik, operator obrabiarek skrawających, monter instalacji i urządzeń sanitarnych, monter kadłubów okrętowych, monter bu-downictwa wodnego, mechanik monter maszyn i urządzeń, stolarz, tapicer, piekarz, cukiernik, kucharz małej gastronomii, betoniarz-zbrojarz, dekarz, posadzkarz, murarz, cieśla, malarz-tapeciarz.
V. ZAINTERESOWANIA OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE — przydatne do pracy z ludźmi w obszarze opieki, pielęgna-cji, rehabilitacji.
Uczeń o wysokim poziomie takich zainteresowań ma do wyboru naukę w:
• liceum ogólnokształcącym — w klasach o profilu humanistycznym, ogólnym,
21
VI. ZAINTERESOWANIA USŁUGOWE — przydatne do pracy z ludźmi i techniką, w zawodach, w których świadczy się różne usługi ludziom, głównie w zakre-sie żywienia, opieki osobistej, a także w zakresie naprawy i konserwacji różnych urządzeń.
Uczeń o wysokim poziomie takich zainteresowań ma do wyboru naukę w:
• technikum — w zawodach technik usług fry-zjerskich, technik technologii odzieży, technik handlowiec, kel-ner, kucharz, technik organizacji usług gastronomicznych, technik hotelarstwa, technik logistyk,
• zasadniczej szkole zawodowej — w zawodzie kucharz małej gastronomii, krawiec, sprzedawca, fryzjer, mechanik pojazdów samochodowych.
22
VII. ZAINTERESOWANIA ARTYSTYCZNE — przy-datne do pracy twórczej, w której kreuje się rzeczywistość, w zawodach związanych ze sztuką (literatura, teatr, muzyka, malarstwo), reklamą, projektowaniem, renowacją, organizowaniem im-prez artystycznych, różnymi usługami o charakte-rze artystycznym.
Uczeń o wysokim poziomie takich zainteresowań ma do wyboru naukę w:
• liceum ogólnokształcącym — w klasach o profilu humanistycznym, teatralnym, architektonicznym, ogólnym,
• technikum — w zawodach technik usług fryzjerskich, technik tech-nologii odzieży,
• zasadniczej szkole zawodowej — w zawodach krawiec, fryzjer,
• w szkole muzycznej.
VIII. ZAINTERESOWANIA SPORTOWE — przydatne do pra-cy z człowiekiem w zawodach związanych z edukacją sportową, obsługą turystyczną, dziennikarstwem, reha-bilitacją.
Uczeń o wysokim poziomie takich zainteresowań ma do wyboru naukę w:
• liceum ogólnokształcącym — w klasach o profilu sportowym, humanistycznym, dziennikarskim, ogólnym,
• technikum — w zawodzie technik hotelarstwa.
23
Aby trafnie wybrać zawód, nie wystarczy samo określenie zainteresowań. Ważne jest również określenie zdolności — czyli stwierdzenie, jakie mamy możliwości osiągania wysokiego poziomu swojej pracy — czyli w czym jesteśmy dobrzy.
O zdolnościach mówi się wtedy, gdy uzyskiwanie wysokich wyników, osiąganie sukcesów nie sprawia nam większych trudności.
Uświadomienie sobie własnych uzdolnień przed podjęciem decyzji o wy-borze dalszej ścieżki edukacyjnej i wyborze zawodu jest bardzo ważne. Różne zawody wymagają różnych uzdolnień. Niektóre zawody wymagają uzdolnień matematycznych — np. zawód inżyniera, informatyka, inne ar-tystycznych, rysunkowych, jak zawód architekta, grafika komputerowego. Jeszcze inne wyobraźni przestrzennej, interpersonalnych lub uzdolnień organizacyjnych.
Przy wyborze zawodu istotne jest, aby zainteresowania pokrywały się z uzdolnieniami.
MOJE ZDOLNOŚCI
24
Moje uzdolnienia2
Ćwiczenie 3
Przeczytaj uważnie poniższą tabelę, przedstawiającą grupy uzdolnień, a następnie spróbuj ocenić w jakim stopniu Ty posiadasz te uzdolnienia — wysokim, średnim czy nie posiadasz ich wcale. Zaznacz to stawiając krzy-żyk w odpowiedniej komórce.
Moje uzdolnienia
Uzdolnienia Poziom wysoki
Poziom średni
Niski poziom lub brak
JĘZYKOWE
Lubisz pisać wypracowania, potrafisz barwnie opo-wiadać o tym, co się wydarzyło, chętnie podejmu-jesz się zajęć wymagających rozmów z ludźmi
MATEMATYCZNE
Bez problemów rozwiązujesz zadania rachunko-we, szybko liczysz w pamięci, potrafisz łączyć problemy matematyczne z fizycznymi, chemicz-nymi (rozwiązywanie zadań z wzorami)
WYOBRAŹNIA PRZESTRZENNA
Nie masz problemów z oceną odległości, potrafisz uchwycić perspektywę rysunku, dobrze posługu-jesz się mapą
SIŁA FIZYCZNA
Jesteś wytrzymały na zmęczenie fizyczne, lubisz ruch, czas wolny spędzasz w sposób aktywny
MANUALNE
Lubisz zajęcia, w których pracuje się przy pomocy rąk np. plastyka, technika, potrafisz posługiwać się różnymi narzędziami, chętnie spędzasz czas wolny wykonując różne prace manualne np. robótki na drutach, szydełkowanie, majsterkowanie
2 Opracowano na podstawie: M. Jeżewska, „Kim będę? — poznawanie siebie w aspekcie wyboru zawodu i planowania kariery”, DCIZiDN, Wałbrzych
25
SPOŁECZNE
Nie masz problemów z nawiązywaniem nowych znajomości, dobrze czujesz się w grupie, chętnie wykonujesz zadania, przy których trzeba współ-pracować z innymi
OPIEKUŃCZE
Potrafisz zajmować się młodszym rodzeństwem, lubisz pomagać innym, nie umiesz przejść obo-jętnie obok problemów innych
KREATYWNOŚĆ
Często jesteś pomysłodawcą różnych działań w klasie, lubisz zmiany, masz wiele pomysłów, które chciałbyś realizować
PRZEDSIĘBIORCZE
Lubisz przewodzić innym, gdy czujesz, że masz rację, to starasz się przekonać innych do swojego zdania, potrafisz organizować pracę i rozdzielać zadania w klasie
ODPORNOŚĆ PSYCHICZNA
Zawsze doprowadzasz zadanie do końca, nawet, gdy coś nie idzie po twojej myśli, nie przejmujesz się krytyką innych osób, gdy przegrywasz, nie za-łamujesz się, lecz zastanawiasz się, co zrobić, by następnym razem poszło lepiej
ARTYSTYCZNE
Interesujesz się sztuką (muzyką, literatura, ma-larstwo), lubisz wprowadzać zmiany w swoim pokoju, lubisz tworzyć nowe rzeczy, jesteś osobą wrażliwą na otaczające piękno
BADAWCZE, ANALITYCZNE
Starasz się wyjaśnić niezrozumiałe zjawiska, lu-bisz rozwiązywać różne problemy, jesteś osobą, która lubi myśleć
Wypisz wszystkie, wysoko ocenione zdolności – stanowią one Twoje mocne strony. Zastanów się, w jakich zawodach mógłbyś w przyszłości je wykorzy-stać. Gdybyś miał z tym, trudności, porozmawiaj z rodzicami, wychowawcą lub doradcą zawodowym.
26
Moje mocne strony
Moje największe uzdolnienia W jakim zawodzie są przydatne
27
Ludzie różnią się między sobą nie tylko zainteresowaniami lub umiejętno-ściami, ale również charakterem.
Charakter3 określa styl naszego postępowania na co dzień, czyli nasze spon-taniczne działanie. Charakter powstaje na bazie temperamentu, poprzez uspołecznienie i jest od niego znacznie bogatszy. Uspołecznienie polega „na kształtowaniu się społecznie pożądanych cech osobowości i postaw prospołecznych”4. Jest to proces, w którym osoba przyswaja sobie normy obowiązujące w danym społeczeństwie lub grupie społecznej, dzięki czemu może ona funkcjonować w ramach tego społeczeństwa lub grupy społecz-nej.
W jaki sposób można się dowiedzieć jaki mamy charakter, jakie są typy charakteru i w jaki sposób wykorzystać tę wiedzę w planowaniu naszej przyszłości?
Aby określić charakter należy zbadać trzy podstawowe dyspozycje: aktyw-ność, emocjonalność i czas oddźwięku (reakcji) psychicznego w reakcji na bodźce ze świata oraz trzy dyspozycje uzupełniające: zakres świado-mości, biegunowość i kontaktowość. Generalnie chodzi o to, jak szybko reaguje się na świat, jak mocno i jak wytrwale.
MÓJ CHARAKTER
3 H. Jarosiewicz, „Charakter, rozwój — zagrożenia”, Instytut Charakterologii „Nowe ży-cie”, Wrocław 2001
4 J. Reykowski, G. Kochańska, „Szkice z teorii osobowości”, WP, Warszawa 1980
28
Przedstawiam poniżej jeden z testów, za pomocą którego możesz określić swój charakter, jednak zdaję sobie sprawę, że może on w tym momencie być dla Ciebie dość trudny, ze względu na niezbędną do jego realizacji bardzo wnikliwą znajomość siebie, której jeszcze być może nie posiadasz. Jeżeli tak rzeczywiście jest, proponuję byś poczekał z jego wypełnieniem do klasy II lub III. Wówczas uzyskane przez Ciebie wyniki będą bardziej wiarygodne i przydatne w świadomym planowaniu Twojej kariery.
Proponowanym przeze mnie narzędziem służącym do zbadania Twojego typu charakteru jest „Kwestionariusz według J. Tarnowskiego”5. Nie trak-tuj go jednak jako ostatecznego werdyktu, ani diagnozy, ale jako pomoc w orientacji w swoich dyspozycjach psychologicznych, która może ułatwić Ci pracę nad sobą oraz podejmowanie decyzji związanych z wyborem szko-ły lub zawodów, jakie będziesz mógł w przyszłości wykonywać.
Badanie typu charakteruĆwiczenie 4
Wypełnij poniższy kwestionariusz, określając w jakim stopniu zgadzasz się ze stwierdzeniem przez wpisanie odpowiedniej ilości punktów zgodnie z kluczem:
Jeżeli uważasz, że:
• całkowicie posiadasz przedstawione cechy typologiczne (opis całkowi-cie charakteryzuje Ciebie) — 2 PKT.
• tylko częściowo posiadasz przedstawione cechy typologiczne (opis tylko częściowo charakteryzuje Ciebie) — 1 PKT.
• wcale nie posiadasz przedstawionych cech typologicznych (cecha nie dotyczy ciebie) — 0 PKT.
5 J. Tarnowski, „Poznać siebie, zrozumieć innych”, Oficyna Współczesna, Wrocław 1996
29
Nr
pyt.
TYP
IIlo
ść
PKT
1.U
spos
obie
nie
rów
ne,
chło
dne,
bez
po
ryw
ów u
czuc
iow
ych.
2.W
życ
iu k
ieru
je s
ię n
ie u
czuc
iem
, le
cz
rozw
agą
i roz
sądk
iem
.
3.O
biek
tyw
ny w
obs
erw
acji
i oc
enie
, m
a po
czuc
ie h
umor
u.
4.Zw
ykle
zaj
ęty,
nie
zno
si b
ezcz
ynno
ści
naw
et p
odcz
as o
dpoc
zynk
u.
5.
Chęt
nie
i wyt
rwal
e w
ykon
uje
prac
e,
któr
e uz
naje
za
potr
zebn
e lu
b uż
y-te
czne
.
6.W
ytrw
ale
real
izuj
e sw
oje
plan
y.
7.
Zam
iłow
any
w t
rady
cji,
tru
dno
przy
-zw
ycza
ja s
ię d
o no
wyc
h w
arun
ków
, ni
e uf
a no
woś
ciom
.
8.Pr
owad
zi r
egul
arny
try
b ży
cia,
cen
i ła
d i p
orzą
dek.
9.Pu
nktu
alny
, do
kład
ny,
ma
ulub
ione
pr
zyzw
ycza
jeni
a
Nr
pyt.
TYP
IIIlo
ść
PKT
1.
Char
akte
ryst
yczn
e zm
ienn
e us
poso
bie-
nie,
łatw
o pr
zech
odzi
od
sym
pati
i do
niec
hęci
, od
rad
ości
do
smut
ku.
2.Cz
ęsto
dzi
ała
pod
wpł
ywem
impu
lsu,
ka
prys
u, c
hwilo
weg
o up
odob
ania
.
3.
Ma
skło
nnoś
ć do
fan
tazj
owan
ia,
upię
k-sz
a rz
eczy
wis
tość
i oc
enia
ją
w
zal
eżno
ści o
d uc
zuć.
4.
Lubi
„do
lce
far
nien
te”
(sło
dką
bez-
czyn
ność
), r
ozry
wki
są
jego
pie
rwsz
ą po
trze
bą.
5.
W p
racy
nie
syst
emat
yczn
y, n
ajch
ęt-
niej
zaj
muj
e si
ę ty
m,
co lu
bi,
prac
e ob
owią
zkow
e m
ogą
pocz
ekać
.
6.Za
pala
się
, sn
uje
plan
y, k
tóry
ch n
ie
real
izuj
e (s
łom
iany
ogi
eń).
7.St
ale
spra
gnio
ny n
owyc
h w
raże
ń.
8.Lu
bi u
rozm
aice
nia,
pod
róże
, pr
zygo
dy.
9.
Nie
stał
y w
sym
pati
ach,
chc
e je
dnak
w
zbud
zać
podz
iw i
zwra
cać
na s
iebi
e uw
agę.
30
Nr
pyt.
TYP
IIIIlo
ść
PKT
1.U
spos
obie
nie
rów
ne,
chło
dne,
bez
po
ryw
ów u
czuc
iow
ych.
2.
Spok
ojny
i zr
ówno
waż
ony,
naw
et
w b
ardz
o tr
udny
ch s
ytua
cjac
h, n
ie
prze
jmuj
e si
ę ni
czym
.
3.N
ie z
asta
naw
ia s
ię n
ad s
woi
mi u
czu-
ciam
i i w
raże
niam
i.
4.W
iecz
nie
zaję
ty,
nie
znos
i bez
czyn
no-
ści n
awet
pod
czas
odp
oczy
nku.
5.Za
leży
mu
na p
owod
zeni
u i u
mie
je
zdob
ywać
.
6.Ru
chliw
y, s
zybk
i w p
odej
mow
aniu
de
cyzj
i.
7.U
waż
a ży
cie
za g
rę,
któr
ą um
ie d
o-br
ze p
rzep
row
adzi
ć.
8.Sz
ybka
ori
enta
cja,
dow
cipn
y, z
łośl
iwy,
um
ie s
ię o
dcią
ć.
9.En
ergi
czny
, pr
zeds
iębi
orcz
y, p
ewny
si
ebie
, od
waż
ny.
Nr
pyt.
TYP
IVIlo
ść
PKT
1.U
lega
nie
poko
jow
i, o
baw
om,
zmie
n-ny
m m
arze
niom
i na
stro
jom
.
2.
Pozo
rnie
spo
kojn
y, k
ryje
jed
nak
swoj
e pr
awdz
iwe
odcz
ucia
, si
lnie
prz
eżyw
a ka
żde
zdar
zeni
e.
3.
Szuk
a pr
zyja
źni,
miło
ść i
i wsp
ółcz
u-ci
a, lu
bi a
naliz
ować
sw
oje
uczu
cia
i w
raże
nia.
4.Sk
łonn
y do
zad
umy
i mar
zeń,
czę
sto
prag
nie
być
sam
otny
.
5.
Nie
wie
rzy
w s
ukce
s i d
late
go z
gór
y re
zygn
uje
z dz
iała
nia,
„ur
odzo
ny”
pesy
mis
ta.
6.D
ecyz
je p
odej
muj
e po
dłu
gim
nam
yśle
i w
ahan
iu.
7.Ży
cie
trak
tuje
pow
ażni
e or
az g
łębo
ko,
nier
az t
ragi
czni
e.
8.N
atur
a re
fleks
yjna
, za
czep
iony
nie
od
cina
się
, le
cz ż
arty
bie
rze
do s
erca
.
9.
Ambi
tny,
lecz
nie
śmia
ły,
ustę
puje
in
nym
, ni
e lu
biąc
wys
uwać
się
na
pier
wsz
y pl
an.
31
Nr
pyt.
TYP
VIlo
ść
PKT
1.U
spos
obie
nie
rów
ne,
chło
dne,
bez
po
ryw
ów u
czuc
iow
ych.
2.N
ie p
rzeż
ywa
losó
w b
ohat
erów
ksi
ążek
i fi
lmów
.
3.Za
mkn
ięty
w s
obie
, m
ałom
ówny
, rz
ad-
ko s
ię ś
mie
je,
lubi
sam
otno
ść.
4.Za
myś
lony
i ro
zważ
ny,
potr
afi p
rzez
dł
uższ
y cz
as n
ic n
ie r
obić
.
5.Cz
ęsto
się
nud
zi,
brak
mu
zain
tere
so-
wan
ia.
6.N
ie o
dpow
iada
mu
życi
e cz
ynne
, na
de
wsz
ystk
o ce
ni s
pokó
j.
7.
Zam
iłow
any
w t
rady
cji,
tru
dno
przy
-zw
ycza
ja s
ię d
o no
wyc
h w
arun
ków
, ni
e uf
a no
woś
ciom
.
8.Pr
owad
zi r
egul
arny
try
b ży
cia,
cen
i ład
i p
orzą
dek.
9.Pu
nktu
alny
, do
kład
ny,
ma
ulub
ione
pr
zyzw
ycza
jeni
a.
Nr
pyt.
TYP
VIIlo
ść
PKT
1.Po
ryw
czy,
gw
ałto
wni
e w
yraż
a sw
oje
uczu
cia
od r
adoś
ci d
o gn
iew
u.
2.Si
lnie
prz
eżyw
a lo
sy b
ohat
erów
ksi
ążek
i fi
lmów
.
3.Lu
bi p
okaz
ywać
sw
oje
uczu
cia,
łatw
o za
wie
ra z
najo
moś
ci,
tow
arzy
ski.
4.W
iecz
nie
zaję
ty,
nie
znos
i bez
czyn
nośc
i na
wet
pod
czas
odp
oczy
nku.
5.In
tere
suje
się
wsz
ystk
im,
dzia
ła g
orąc
z-ko
wo
we
wsz
ystk
ich
kier
unka
ch.
6.M
a w
iele
pom
ysłó
w,
któr
e za
raz
urze
-cz
ywis
tnia
.
7.W
ierz
y w
pos
tęp
i sku
tek
refo
rm,
któr
e ch
ce w
prow
adzi
ć w
życ
ie.
8.Lu
bi u
rozm
aice
nie,
pod
róże
, pr
zygo
dy.
9.
Nie
zbyt
wyt
rwał
y, n
ie o
baw
ia s
ię
publ
iczn
ych
wys
tąpi
eń,
jest
dob
rym
m
ówcą
.
32
Nr
pyt.
TYP
VII
Ilość
PK
T
1.U
spos
obie
nie
rów
ne,
chło
dne,
bez
po
ryw
ów u
czuc
iow
ych.
2.
Spok
ojny
i zr
ówno
waż
ony,
naw
et
w b
ardz
o tr
udny
ch s
ytua
cjac
h,
nie
prze
jmuj
e si
ę ni
czym
.
3.Je
st o
dważ
ny,
ale
lubi
wyg
odne
życ
ie,
unik
a tr
udów
i ni
ewyg
ód.
4.Lu
bi „
dolc
e fa
r ni
ente
” (s
łodk
ą be
z-cz
ynno
ść).
5.U
mie
naś
lado
wać
inny
ch,
wol
i słu
chać
ni
ż ro
zkaz
ywać
.
6.Zg
odny
, to
lera
ncyj
ny,
unik
a st
arć
i w
alki
.
7.
Nie
zas
tana
wia
się
ani
nad
tym
, co
by
ło,
ani n
ad t
ym,
co b
ędzi
e, ż
yje
chw
ilą b
ieżą
cą.
8.
Naj
wyż
szą
war
tośc
ią j
est
dla
nieg
o pr
zyje
mno
ść i
rozr
ywka
, lu
bi d
ogad
zać
swoi
m s
kłon
nośc
iom
.
9.M
a zd
olno
ści a
ktor
skie
, ni
eraz
tal
ent
dram
atyc
zny,
lubi
muz
ykę
i śpi
ew.
Nr
pyt.
TYP
VIII
Ilość
PK
T
1.W
ielk
a sk
ala
uczu
ć, o
d st
rasz
nego
gni
e-w
u do
del
ikat
nej
miło
ści.
2.
Prze
żyw
a ró
żne
uczu
cia,
cho
ć zd
arza
m
u si
ę w
ybuc
hnąć
, to
czę
ście
j pa
nuje
na
d so
bą.
3.
Dąż
ąc d
o ce
lu p
otra
fi op
anow
ać o
dczu
-w
any
lęk,
wys
taw
iają
c si
ę na
tru
dy i
nieb
ezpi
ecze
ństw
a.
4.W
iecz
nie
zaję
ty,
nie
znos
i bez
czyn
nośc
i na
wet
pod
czas
odp
oczy
nku.
5.U
mie
pod
porz
ądko
wać
sob
ie in
nych
i w
zbud
zać
posł
uch.
6.Pr
zesz
kody
i op
ór w
zmag
ają
jego
ak-
tyw
ność
-wal
czy
aż d
o zw
ycię
stw
a.
7.
Ma
wie
lkie
idea
ły i
plan
y na
dal
eką
przy
szło
ść,
któr
e w
ytrw
ale
urze
czyw
ist-
nia.
8.D
la o
siąg
nięc
ia z
amie
rzon
ego
celu
, go
-tó
w j
est
na w
yrze
czen
ia i
pośw
ięce
nia.
9.D
obry
org
aniz
ator
, w
zad
anie
sw
oje
wkł
ada
całe
go s
iebi
e.
33
Obliczanie wyników
Do poniższej tabelki — obok numeru — wpisz punkty, które przypisujesz poszczególnym stwierdzeniom, a następnie zsumuj je w kolumnach.
I II III IV V VI VII VIII
1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1.
2. 2. 2. 2. 2. 2. 2. 2.
3. 3. 3. 3. 3. 3. 3. 3.
4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4.
5. 5. 5. 5. 5. 5. 5. 5.
6. 6. 6. 6. 6. 6. 6. 6.
7. 7. 7. 7. 7. 7. 7. 7.
8. 8. 8. 8. 8. 8. 8. 8.
9. 9. 9. 9. 9. 9. 9. 9.
Suma Suma Suma Suma Suma Suma Suma Suma
34
Wyróżnia się 8 typów charakteru:I. SystematycznyII. NerwowiecIII. ZmysłowiecIV. SentymentalnyV. SceptykVI. DynamicznyV. AmorfikVI. Pasjonat
Przyjrzyj się wynikom swojego badania, a następnie zapisz najwyższy wy-nik, który uzyskałeś.
Najwyższą sumą, uzyskałem w typie nr…………., co oznacza, że posiadam typ charakteru określony jako………………………………………………………………………
Uwaga! Przepisz ten wynik do Podsumowania informacji na stronie 46.Przeczytaj teraz opis swojego charakteru i zastanów się, czy jest on zgodny z tym, jak do tej pory odbierałeś/widziałeś siebie. Porozmawiaj również na ten temat ze swoimi rodzicami. Jeśli jednak okazałoby się, że nie zgadzasz się z zaproponowanym opisem swojego charakteru lub uzyskałeś zbliżone wyniki w dwóch kolumnach, poproś o pomoc w interpretacji tego testu doradcę zawodowego.
35
Tabela 4. Charakterystyka typów charakterów
SYSTEMATYCZNY to osoba: NERWOWIEC to osoba:
— zrównoważona,— obiektywna,— punktualna i szanująca zasady,— pozornie chłodna, jednak potrafiąca poma-
gać potrzebującym,— cierpliwa, wytrwała i systematyczna,— w pracy systematyczna i dokładna,— działająca bez pośpiechu, lecz przyjęte
zlecenia zawsze wykonująca na czas,— mająca zamiłowanie do porządku i czysto-
ści,— autentyczna w tym co robi i mówi, nie
potrafi udawać,— wypowiadająca się jasno i konkretnie, choć
czasami monotonnie,— wykazująca uzdolnienie do nauk ścisłych,— choć często wyglądająca i zachowująca się
bardzo poważnie, mająca duże poczucie humoru,
— nie będąca typem towarzyskim, umiejąca jednak znaleźć się wśród ludzi,
— interesująca się raczej rzeczami niż ludź-mi, a sprawy ludzkie to dla niej zobiekty-wizowane prawa lub systemy,
— najwyżej ceniąca prawdę i prawo.
Wskazania zawodowe:
— badania naukowe, nauki ścisłe (np.: ma-tematyka) filozofia, zawody urzędnicze, sądownictwo, zawody techniczne (inży-nier) wojskowe.
— o zmiennym usposobieniu, która w krótkim czasie przechodzi od łez o śmiechu,
— spragniona uczuć, ale sama niestała w swoich sympatiach,
— nie przywiązująca się zbyt mocno ani do ludzi, ani do jakiś wydarzeń,
— innych oceniająca w zależności od tego czy ich lubi czy nie,
— bywająca gwałtowną i drażliwą,— lubiąca dużo mówić i chętnie zwra-
cająca na siebie uwagę,— szukająca nowych wrażeń,— lubiąca upiększać rzeczywistość,
stąd przejawia skłonności do fanta-zjowania, a nawet kłamania,
— w pracy raczej niesystematyczna,— najchętniej poświęcająca czas
zajęciom, które lubi, zaniedbując obowiązki,
— mówi się o niej, że jest „słomianym ogniem”, tzn. szybko zapala się do jakiegoś działania i szybko jej się to nudzi,
— lubiąca snuć wielkie plany, których nie urzeczywistnia,
— lubiąca życie towarzyskie, odzna-czająca się błyskotliwą inteligencją,
— w szkole często mająca kłopoty z przedmiotami ścisłymi,
— bardzo podatna na wpływy,— najwyższą wartością dla niej jest
piękno i rozrywka.
Wskazania zawodowe:
— nie nadaje się do zawodów wyma-gających siły fizycznej; odpowiada mu ruch: reklama, agencja, handel, ale nie jest podróżnikiem; odpo-wiada mu dziedzina artystyczna: poezja, muzyka, śpiew, taniec, teatr, malarstwo, może być dzienni-karzem; atrakcyjne mogą być wolne zawody.
36
ZMYSŁOWIEC to osoba: SENTYMENTALNY to osoba:
— chłodna i opanowana,— zainteresowana życiem zewnętrznym
(ekstrawertyk),— doskonały obserwator,— posiadająca zmysł praktyczny,— dyplomata,— potrafiąca kierować ludźmi i „sprzedać”
swoje wiadomości,— potrafiąca przystosować się do różnych
sytuacji i wyciągnąć korzyści dla siebie,— egoistyczna, wyrachowana, wykorzystuje
innych,— o zdolnościach do nauk ścisłych,— lubiąca życie towarzyskie, jest grzeczną,
dowcipną i uprzejmą, ale bywa również ironiczna i złośliwa,
— bystra i inteligentna, potrafi myśleć logicz-nie i obiektywnie,
— potrafiąca zachowywać spokój i zrówno-ważenie,
— wymagająca żelaznej dyscypliny, ale na wesoło,
— ceniąca powodzenie.
Wskazania zawodowe:
— nauki doświadczalne, techniczne — in-żynier, laborant, projektant, handel, dziennikarstwo, prawo, medycyna, zawody związane z pracą fizyczną.
— ambitna, ale nie zawsze potrafiąca wprowadzić w życie swoje plany,
— skupiona na tym, co czuje w środ-ku, długo przeżywa różne doświad-czenia dotyczące jej samej,
— niezadowolona z siebie, miewa różne kompleksy,
— nieśmiała, bierze sobie do serca opinię otoczenia i jest na nią bar-dzo wrażliwa,
— kryjąca swoje prawdziwe uczucia, więc często stwarzająca wrażenie kogoś chłodnego i obojętnego,
— bywa nieufna i podejrzliwa, lęka się wszelkich nowości,
— wierna w swoich uczuciach,— opiekuńcza i troskliwa,— potrzebująca przyjaciela,— ma problem z nawiązywaniem
nowych znajomości,— pesymista,— nie wierząca we własne siły, przeży-
wająca niepowodzenia, potrzebują-ca pochwał,
— nie lubi publicznych wystąpień,— indywidualista,— mająca duszę romantyka i szukają-
ca spokoju na łonie przyrody,— najwyższą wartością dla niej jest
życie wewnętrzne i przyjaźń.
Wskazania zawodowe:
— ważne, żeby kierować się zamiło-waniem w wyborze zawodu, zawody związane z medycyną, psychologią, zawody związane z przyrodą — leśnik, zoolog, botanik, weterynarz, badania naukowe — nauki ścisłe, literatura, historia, urzędnik, księgowy.
37
SCEPTYK to osoba: DYNAMICZNY to osoba:
— małomówna i zamknięta w sobie,— trzymająca się z dala od tłumu,— lubiąca spokój, ład i porządek,— konserwatysta,— nie mająca zbyt wielkich aspiracji ani
zainteresowań,— postrzegana przez otoczenie jako kogoś
ponury i milczący,— uczciwa, prawdomówna, punktualna
i odważna,— mająca zdolności w kierunku przedmiotów
ścisłych,— zdyscyplinowana i opanowana,— w życiu kierująca się wpojonymi zasadami,— lubiąca porządek i czystość,— wytrzymała na ból i niewygody,— nosząca długo urazy w sercu,— największą wartością jest dla niej spokój.
Wskazania zawodowe:
— badania naukowe, nauki ścisłe (matematy-ka), filozofia, zawody urzędnicze, zawody prawnicze, wojsko, zajęcia praktyczne – inżynier, technik.
— bardzo żywa, energiczna, aktyw-ność jest jej życiowym powoła-niem,
— szybka, zręczna i zdecydowana, lubiąca działać, podejmując się przeróżnych wyzwań,
— mająca pogodne i optymistyczne usposobienie, łatwo nawiązująca kontakty towarzyskie i przyjaciel-skie,
— życzliwa i serdeczna, przyciągająca do siebie innych ludzi,
— dobrze czująca się w pracy społecz-nej,
— będąca tam, gdzie coś się dzieje,— lubiąca zdobywać,— zdarza jej się nie kończyć tego, co
zaczyna,— gwałtownie wyrażająca swoje uczu-
cia — gniew, złość,— twardo stąpająca po ziemi— jest
realistą, myśli konkretnie,— potrafiąca wybrnąć z trudnych
sytuacji,— sprawdzająca się jako przywódca,
lubiąca rozkazywać i rozdzielać zadania do wykonania,
— nie obawiająca się publicznych wystąpień, dobry mówca,
— rozpraszająca się w wielu kierun-kach,
— jej powołaniem jest działanie.
Wskazania zawodowe:
— polityka, kariera wojskowa, intere-sy — przemysł, bankowość, handel, wolne zawody, sztuki, dziennikar-stwo polityczne, popularyzacja naukowa, nie nadaje się do urzędu i do zajęć siedzących.
38
AMORFIK to osoba: PASJONAT to osoba:
— uczynna, zgodna i tolerancyjna,— dająca się ukształtować otoczeniu, dlatego
mówi się o niej, że ma dobry charakter,— niedbała,— wykazująca skłonność do lenistwa i odkła-
dania zleconych prac na później,— niepunktualna,— często wykazująca zdolności muzyczne
i aktorskie,— ważne jest dla niej zaspokojenie organicz-
nych potrzeb,— lubiąca wygodne życie w domu rodzin-
nym, ale nie umiejąca poświęcić się i być ofiarną,
— obiektywnie oceniająca rzeczywistość,— pozbawiona inicjatywy i chęci do pracy,
zniechęca się przy najmniejszej przeciw-ności,
— pracuje w wolnym tempie,— nie lubi samotności,— ceniąca przyjemność i rozrywkę.
Wskazania zawodowe:
— scena, muzyka, gastronomia, farmacja, zawody gdzie wykorzystuje się odwagę (wojsko, lotnictwo), nauki przyrodnicze, prawo, medycyna, projektowanie strojów.
— ambitna, snująca różne plany i potrafiąca je realizować,
— motorem jej działania jest pasja i zainteresowania,
— dla osiągnięcia celu — skłonna do wielu wyrzeczeń i poświęceń,
— wierząca w to co robi, traktująca bardzo poważnie swoje obowiązki,
— lubiąca pochwały,— kiedy czuje, że jest doceniana,
potrafi działać bardzo ofiarnie i dać z siebie wszystko,
— działająca uczciwie, choć czasami postępująca zgodnie z zasadą, że cel uświęca środki
— panująca nad swoimi emocjami, zdarza jej się wybuchnąć,
— mająca władczy charakter,— będąca zwykle dobrym praktykiem
i teoretykiem,— uczciwa, punktualna i wytrwała.— potrafiąca pracować dla odległej
przyszłości,— rani ją publiczna krytyka lub wy-
śmiewanie,— zajmująca stanowiska kierownicze
w różnych zawodach,— najwyższą wartością jest dla niej
zadanie, które ma wykonać.
Wskazania zawodowe:
— wszechstronne uzdolnienia, wolne zawody, pracownik naukowy, lite-ratura, dyplomacja, administracja, inżynier, praca w przemyśle.
39
ANKIETA SKŁONNOŚCI ZAWODOWYCH
Wypełnij „Ankietę skłonności zawodowych”6, dzięki której będziesz mógł się przekonać, jaki typ działalności zawodowej preferujesz.
Twoim zadaniem będzie dokonywanie wyboru pomiędzy dwoma przedsta-wionymi możliwościami — „a” lub „b”. Wybór będzie zależał od wskazania jednej działalności, która odpowiada Ci bardziej niż druga. Tylko w wyjąt-kowych przypadkach możesz nic nie wybrać lub wskazać obydwie czynno-ści.
Uwaga! Wyboru zaznaczaj w karcie odpowiedzi.
Zastanów się, co wolisz?
1a Hodować zwierzęta lub uprawiać ro-śliny.
1b Obsługiwać maszyny (np. wiertarkę, robot kuchenny, maszynę do szycia).
2aOpiekować się osobą chorą dbać o przyjmowanie przez nią leków. 2b
Wykonywać wykresy, zestawienia, schematy lub proste programy kom-puterowe.
3a Wyrażać na piśmie swoje myśli (pisać wiersze, opowiadania, pamiętniki). 3b Obserwować rozwój roślin i zwie-
rząt.
4aWykonywać różne przedmioty, wyro-by (np. z drewna, tkaniny, metalu, składników spożywczych).
4bSprzedawać lub reklamować towary.
5aUczyć się języka obcego, tłumaczyć teksty. 5b
Mieć do czynienia z wydawnictwami artystycznymi o muzyce, plastyce, teatrze.
6a Zajmować się zwierzętami. 6b Tłumaczyć innym jak mają coś zro-bić.
7a Organizować wystawę prac, konkurs recytatorski, dyskotekę, pokaz mody, wycieczkę.
7bObsługiwać sprzęt gospodarstwa do-mowego, pojazdy, maszyny.
6 Test opracowany przez J. Woroniecką zamieszczony w publikacji „Przygotowania uczniów gimnazjum do wyboru zawodu”, pod red. G. Sołtysińskiej i J. Woronieckiej, KOWEZiU, War-szawa 2003
40
8a Udzielać rad i informacji. 8b Bywać w teatrze, muzeum, na wy-stawie sztuki.
9aNaprawiać różnorodne rzeczy (ubra-nia, rzeczy, sprzęt mechaniczno-elektryczny.
9b Wyszukiwać i poprawiać błędy w tek-stach, tablicach, rysunkach.
10a Prowadzić prace doświadczalne z biologii. 10b Robić obliczenia, rachunki.
11aPracować w sadzie, ogrodzie, na działce. 11b
Analizować schematy budowy od-biorników radiowych i telewizyjnych, wykroje odzieży, przepisy kulinarne.
12a Rozwiązywać zaistniałe pomiędzy ludźmi konflikty. 12b Wykonywać rysunki techniczne
(sprawdzać je, korygować).
13a Robić zdjęcia artystyczne, malować, tańczyć. 13b Przeprowadzać doświadczenia z ro-
ślinami.
14a Naprawiać urządzenia i aparaturę medyczną. 14b Nieść pomoc poszkodowanym w wy-
padkach.
15aSkrupulatnie wykonywać powierzoną pracę (opisy, pomiary, sprawozda-nia).
15bWyrażać własne przeżycia przez ry-sunek, muzykę, wiersz.
16a Wykonywać analizy laboratoryjne. 16b Przyjmować, leczyć chorych, rozma-wiać z nimi.
17aZmieniać wystrój, ozdabiać swoje otoczenie. 17b
Montować, naprawiać różne mecha-nizmy, przyrządy, maszyny (np. sa-mochody, rowery).
18a Prowadzić wycieczki do teatru, mu-zeum, rajdy turystyczne itp. 18b Dyskutować na tematy związane z
architekturą i sztuką.
19a Reperować uszkodzoną zabawkę, że-lazko lub inny drobny sprzęt. 19b Przerysowywać rysunki, napisy,
mapy.
20a Walczyć ze szkodnikami i chorobami roślin. 20b Obsługiwać komputery, pisać na ma-
szynie.
21a Przebywać wśród ludzi, udzielać im pomocy i świadczyć drobne usługi. 21b Składać różne urządzenia, majster-
kować.
22a Planować wydatki, sporządzać bilans kosztów. 22b Być na wsi, brać udział w zajęciach
gospodarskich.
23a Lepić z gliny lub modeliny. 23b Wędrować i obserwować naturę.
24a Porządkować notatki, dokumenty, rachunki. 24b Czytać czasopisma i książki o tema-
tyce technicznej.
25a Zawierać nowe znajomości. 25b Rysować, grać na instrumencie, de-klamować.
41
Arkusz odpowiedziI II III IV V
1a 1b 2a 2b 3a
3b 4a 4b 5a 5b
6a - 6b - 7a
- 7b 8a - 8b
- 9a - 9b -
10a - - 10b -
11a 11b 12a 12b 13a
13b 14a 14b 15a 15b
16a - 16b - 17a
- 17b 18a - 18b
- 19a - 19b -
20a - - 20b -
- - 21a - -
- 21b - 22a -
22b - - - 23a
23b - - 24a -
- 24b 25a - 25b
Przyroda Technika Człowiek Dane Działalność artystyczna
Podsumuj liczbę wyborów w kolumnach pionowych. Uzyskanie wyniki wska-zują Twoje skłonności do pracy w poszczególnych grupach zawodów (we-dług klasyfikacji B.A. Klimowa).
I. Człowiek — przyrodaII. Człowiek — technikaIII. Człowiek — człowiekIV. Człowiek — daneV. Człowiek — działalność artystyczna
Uwaga: przepisz do Podsumowanie informacji na stronie 46, która grupa zawodowa najbardziej Cię interesuje.
42
CZŁOWIEK – CZŁOWIEK
Grupa ta obejmuje zawody związane z pracą wymagającą stałego kontaktu z ludźmi, a więc wszędzie tam, gdzie zachodzi konieczność przebywania z interesantem, klientem, pacjentem, kontrahentem, wspólnikiem. Wyma-ga ona z reguły umiejętności łatwego kontaktowania się z ludźmi.
Będą to zawody związane z: nauczaniem i wychowaniem, usługami i han-dlem, opieką medyczną, udzielaniem informacji i porad, np.: nauczyciel, lekarz, pielęgniarka, psycholog, sędzia, sprzedawca, dziennikarz, kelner.
Wskazane cechy osobowości to: pogodne usposobienie, takt, życzliwość, uczciwość, cierpliwość, dyskrecja, rozwaga i opanowanie.
Przeciwwskazania do wykonywania określonego zawodu mogą być: wada wymowy, niedosłuch utrudniający kontakt z otoczeniem, przewlekłe choroby skóry, widoczne zniekształcenia — zwłaszcza twarzy, zaburzenia równowagi itp.
CZŁOWIEK – TECHNIKA
W grupie tej znajdują się zawody, w których praca związana jest z wydo-bywaniem i przetwarzaniem surowców, obróbką różnorodnych materiałów, produkcją dóbr materialnych, eksploatacją urządzeń.
Będą to zarówno zawody związane z mechaniką pojazdów samochodowych, maszyn i urządzeń przemysłowych, elektroniką, budownictwem, jak i prze-mysłem spożywczym.
Wskazane cechy osobowości to: dobra spostrzegawczość, umiejętność obserwacji, odpowiedzialność, zdolność koncentracji uwagi, opanowanie, dokładność, obowiązkowość.
Przeciwwskazaniami do wykonywania tych zawodów mogą być: wady wzroku, niedosłuch, zaburzenia równowagi, alergie skórne, wady serca, skrzywienie kręgosłupa i inne poważne schorzenia (jeśli występują — wska-zana jest konsultacji lekarska).
43
CZŁOWIEK – PRZYRODA
Do tej grupy zalicza się zawody, w których praca wymaga kontaktu z przy-rodą zwierzętami, roślinami, z ich pielęgnacją, uprawą, hodowlą a ponadto z różnymi zjawiskami zachodzącymi w przyrodzie. Często wymagają one dużej sprawności fizycznej.
Wskazane cechy osobowości to: zamiłowania do przyrody, poczucie od-powiedzialności, zdolności i prowadzenia obserwacji, spostrzegawczość, dokładność, zrównoważenie.
Przeciwwskazaniami do wykonywania tych zawodów, zależnie od za-wodu i stanowiska pracy, mogą być: choroba reumatyczna, choroby dróg moczowych, skóry, rąk, alergia, duża wada wzroku, duże skrzywienie krę-gosłupa, zaburzenia równowagi, wady serca i inne.
CZŁOWIEK – DANE / SYSTEM ZNAKÓW
Grupa ta obejmuje zawody związane z posługiwaniem się systemem zna-ków i pojęć umownych, takich jak cyfry, znaki kartograficzne, znaki steno-graficzne, kody, graficzne znaki językowe (np. litery), systemy oznakowa-nia pojęć językowych naturalnych i sztucznych.
Będą to zawody związane z naukami ścisłymi — branża ekonomiczna, informatyczna, matematyczno-fizyczna, niektórymi humanistycznymi (tłumacz).
Wskazana cechy osobowości to: odpowiedzialność, samodzielność, zdol-ności organizacyjne, dokładność, dobra pamięć, umiejętność przewidywa-nia, spostrzegawczość, systematyczność w działaniu, zdolność skupienia uwagi niezbędna do zapobiegania pomyłkom i błędom.
Przeciwwskazania do wykonywania tych zawodów: choroby kręgosłupa, poważna wada wzroku, w niektórych zawodach — daltonizm.
44
CZŁOWIEK – DZIAŁALNOŚĆ ARTYSTYCZNA
W grupie tej znajdują się zawody związane z działalnością artystyczną: muzyczną, plastyczną, aktorsko-sceniczną, organizacją imprez artystycz-nych, z wykonywaniem wyrobów lub usług o charakterze artystycznym.
Będą to zawody związane m.in. z projektowaniem, dekorowaniem, konser-wacją dzieł sztuki.
Wskazane cechy osobowości to: wrażliwość estetyczna, wyobraźnia arty-styczna, wrażliwość na potrzeby ludzkie, wyobraźnia przestrzenna, twór-cze myślenie, uzdolnienia artystyczne, manualne, systematyczność, do-kładność, rytmiczność, precyzja.
Przeciwwskazania do wykonywania zawodów związanych z:• plastyką: wrażliwość na działanie środków chemicznych, daltonizm,• muzyką: wada słuchu, brak słuchu muzycznego,• teatrem: wada wymowy, choroby krtani, gardła.
Klasyfikacja zawodów
Przeczytaj charakterystykę poszczególnych grup, a następnie wpisz do ta-beli po kilka zawodów, które się do nich kwalifikują.
Przykłady zawodów wg klasyfikacji B.A. Klimowa
Człowiek — przyroda
Człowiek — technika
Człowiek — człowiek
Człowiek — dane
Człowiek — działalność artystyczna
45
Bardzo ważną rolę w planowaniu kariery zawodowej odgrywa stan zdrowia. Może bowiem ograniczać nasz wybór zawodu. Pamiętaj, że do podjęcia nauki w szkole ponadgimnazjalnej typu technikum lub zasadnicza szkoła zawodowa, niezbędna będzie opinia lekarza medycyny pracy.
Odpowiedz na następujące pytania. Jeżeli nie potrafisz odpowiedzieć, po-proś o pomoc rodziców.
1. Czy chorujesz? …………………………………………………………………………………………
….………………………………………………………………………………………………………………
2. Czy jesteś pod opieką poradni specjalistycznej, (jakiej)? …………………….
….………………………………………………………………………………………………………………
3. Czy lekarz zalecił Ci noszenie okularów, noszenie aparatu słuchowego
……………………………………
wykonywanie ćwiczeń wyrównujących wady postawy? …………………………
4. Czy chorowałeś na jakąś ciężką chorobę, (jeśli tak, to jaką)? ………………
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
5. Czy w ciągu ostatnich trzech lat przebywałeś w szpitalu? ……………………
6. Czy Twój stan zdrowia powoduje jakieś ograniczenia w życiu codzien-
nym (np. poprzez dietę, zakaz uprawiania sportu, ćwiczeń fizycznych,
czynniki uczulające)? ………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
7. Czy z powodu stanu zdrowia korzystałeś ze zwolnienia z zajęć wychowa-
nia fizycznego? …………………………………………………………………………………………
8. Czy korzystasz lub korzystałeś z nauczania indywidualnego? …………………
…………………………………………………………………………………………………………………
9. Ile opuściłeś dni w ciągu roku szkolnego z powodu choroby? …………………
MÓJ STAN ZDROWIA
46
Przepisz wyniki z wypełnianych kwestionariuszy lub wykonywanych ćwiczeń
Wynik testu zainteresowań: Najwyższy wynik uzyskałem w grupie …………………………………………………………
Moje uzdolnienia: ………………………………………………………………………………………Mój typ charakteru: ……………………………………………………………………………………Przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania zawodów: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………
Wynik testu „Ankieta skłonności zawodowych”Najbardziej interesują mnie zawody z grupy: ……………………………………………
Wybieram następujące szkoły ponadgimnazjalne:
NAZWA SZKOŁY DANE TELEADRESOWE KLASY
PODSUMOWANIE INFORMACJI
47
Najważniejsze daty w procesie rekrutacji:
DATA CZYNNOść DO WYKONANIA
48
Skoro dotarłeś do tego rozdziału, to znaczy, że znasz już swój osobisty potencjał — można powiedzieć, że jesteś bardziej świadomy swoich moż-liwości. Pora zatem na poszukiwanie pomysłów, jak najlepiej, najpełniej i z sukcesem wykorzystać Twój Osobisty Potencjał w pracy zawodowej. Najpierw jednak trzeba zebrać jak najwięcej informacji o możliwościach, jakie przed Tobą stoją — musisz dowiedzieć się jak najwięcej o:
• świecie zawodów, • świecie edukacji, • świecie pracy.
Stop! Wróć! Nic nie musisz! Robisz to w końcu tylko dla siebie i jeśli nie masz na to ochoty, odpuszczasz. Zawsze możesz przecież wybrać zawód i szkołę taką, jaką wymyślili dla Ciebie rodzice, lub pójść tam, gdzie pój-dzie koleżanka bądź kolega, lub po prostu zdać się na przypadek i zdecydo-wać w ostatniej chwili — a nuż się uda?
Pewne szanse na sukces masz zawsze — troszkę porównywalne z grą w toto-lotka… lecz w końcu to Twoje życie i możesz zrobić z nim, co chcesz.
Dla tych, którzy jednak, zamiast zdać się na ślepy los, wolą troszkę mu pomóc i chcą działać sami, mamy propozycję:
Szukaj — porównuj — sprawdzaj!
Szukaj — odnajduj jak najwięcej informacji o świecie, w którym przyszło Ci żyć. Nastaw się na długie poszukiwania, bowiem niestety ilość potrzeb-nej Ci informacji rośnie ogromnie szybko. Wciąż powstają nowe zawody, nowe kierunki kształcenia, nowe szkoły. Wymyślane przez naukowców nowe technologie w ciągu kilku lat lub nawet miesięcy potrafią diametral-nie zmieniać oblicza zawodów. Czy ktoś dziś wie, kim był zecer? A przecież jeszcze pod koniec lat 90. w szkołach poligraficznych prowadzono zajęcia na zecerni. Operator DTP, który zastąpił zecera, to już zupełnie inny za-wód, inne zadania, inne wymagania, inne czynności.
ZBIERAM INFORMACJE
49
Porównuj — zdobyte, zebrane i uporządkowane informacje porównuj do tego, co wiesz o sobie. Twój osobisty potencjał to miara, którą przykładaj do wymagań, oczekiwań, egzaminów itp., jakie stawia przed Tobą świat zawodów, edukacji i pracy.
Sprawdzaj — jeśli tylko możesz, sprawdzaj w praktyce — próbuj dotrzeć do miejsc, zawodów, szkół itp., które cię zainteresują. Np. najlepszą me-todą sprawdzenia, czy dany zawód jest dla Ciebie odpowiedni, jest praca w nim na próbę. Możesz „spróbować” zawodu jako wolontariusz, prakty-kant, stażysta itp. Niejednemu „marzycielowi”, który tylko wyobrażał sobie siebie w idealnym zawodzie, przechodziła na niego ochota, gdy w praktyce zobaczył, na czym polega codzienna w nim praca. Np. wielu kandydatów na lekarzy zmienia swoje plany po krótkim wolontariacie w szpitalu.
Pamiętaj zawsze o wsparciu — szukaj osób, które mogą Ci pomóc, dora-dzić, wskazać drogę.
Doradca zawodowy pracujący w szkole, poradni czy urzędzie pracy to specjalista, który zawsze może Ci pomóc w kwestiach zbierania infor-macji, wskazać źródła, specjalistyczne materiały itp.
SZUKAj
SPRAWDZAj
PORóWNUj
50
ŚWIAT ZAWODÓW
Z reguły każdy z nas od lat najmłodszych ma jakiś swój ulubiony (ideal-ny) zawód. Początkowo Wojtek chce zostać strażakiem, następnie mary-narzem, potem wybiera technikum, aby następnie studiować polonistykę i wreszcie zostać gwiazdą rocka…
Począwszy od momentu, gdy zaczynamy świadomie planować swoją ka-rierę, wypadałoby jednak również świadomie wybierać zawód odpowiedni dla siebie. Możemy zacząć od szczegółów, np.: Jakie zadania i czynności chciałbyś wykonywać?
Zastanów się, co chciałbyś robić w ramach swojej pracy zawodowej. Jakie konkretne zadania i czynności miałyby być treścią twojej pracy. Jak będą one związane z Twoimi umiejętnościami?Oczekiwany rodzaj pracy — zawodoznawcy wyróżniają 10 różnych rodza-jów pracy:
Organizacyjna1. — odpowiedzialność za funkcjonowanie i tworzenie organizacji, zarządzanie, kierowanie. Charakteryzuje się dużym stopniem odpowiedzialności. Są to zawody niezwiązane bezpośrednio z przedmiotami materialnymi, lecz — z osobami. Są to zawody kie-rownicze, ich przedstawiciele stanowią nadzór nad innymi, organizu-ją i kontrolują pracę innych.
Poznawcza2. — odkrywanie, wymyślanie, nauczanie — działalność ba-dawcza, nauczyciele. Polega na prowadzeniu badań w określonym zakresie, zbieraniu danych, materiału, przekazywaniu zdobytej wie-dzy innym. Są to zawody naukowe. Ich przedstawiciele motywowani są własnym rozwojem, poszerzaniem własnych horyzontów, wolą od-krywanie czegoś nowego.
Produkcyjna3. — wytwarzanie, montowanie, budowanie, uczestnicze-nie w produkcji, np. rzemieślnik, monter, spawacz. Związana jest z wytwarzaniem produktów, przedmiotów materialnych, użytecz-nych. Polega na wytwarzaniu i montażu przedmiotów z prostszych elementów.
Artystyczna4. — tworzenie w procesie twórczym wytworów — kompo-nowanie, aktorstwo, pisarstwo, malarstwo, granie na instrumentach
51
itp. Polega na tworzeniu rzeczy abstrakcyjnych, zaspokajających potrzeby duchowe człowieka, tj. potrzeba poczucia piękna, este- tyki, rozwijania wyobraźni itp. Przedstawicieli zawodów artystycz-nych charakteryzuje duża wyobraźnia, myślenie twórcze — niestan-dardowe.
Wychowawcza5. — wpływanie na innych ludzi, kształtowanie postaw pożądanych społecznie. Związana jest z oddziaływaniem na inne oso-by w taki sposób, aby ich postępowanie było zgodne z przyjętymi normami życia społecznego. Polega na kształtowaniu bądź korekcie postaw i zachowania innych przy pomocy różnych środków wywiera-nia wpływu.
Opiekuńcza6. — pielęgnowanie i dbanie o innych. Polega na troskliwym zajmowaniu się innymi osobami (również zwierzętami), pielęgnowa-niu ich. Przedstawiciele tych zawodów pomagają w realizacji potrzeb życiowych innych ludzi.
Usługowa7. — świadczenie usług dla ludności — leczenie, handel, tu-rystyka itp. Charakteryzuje się tym, że jest wykonywana na rzecz innych osób. Praca ta dotyczy także przedmiotów już wytworzonych, ich naprawy, skupu, zbytu.
Porządkowa8. — pilnowanie porządku i ładu. Polega na dbaniu o czy-stość, ład. Przedstawiciele tych zawodów prowadzą nadzór nad pra-widłowością przestrzegania określonych norm, regulaminów.
Sportowa9. — uprawianie sportu, trenowanie, re-kreacja. Jest to praca związana ze sportem, polegająca na instruk-tażu, kształceniu kadry sportowej, ocenie wy-ników, dbaniu o zdrowie i kondycję sportowców.
Informacyjna10. — zbiera-nie, rozpowszechnianie i udzielanie informacji.
52
Oczekiwany charakter pracy
Czy ma to być praca z danymi, z ludźmi, czy też np. wytwarzanie (obróbka) przedmiotów?
Inne aspekty Twojego przyszłego zawodu to:
— przedmioty, z jakimi chciałbyś pracować,
— otoczenie, w jakim miałoby się to odbywać,
— korzyści, jakie chciałbyś osiągnąć.
Na końcu możesz ocenić konkretnie spośród znanych Ci zawodów, które z pewnością odrzucasz, a które możesz przyjąć jako swoje wstępne pro-pozycje.
Na kolejnej stronie znajdziesz ćwiczenie, w którym możesz spróbować swoich sił w opisie swojego wymarzonego zawodu. Nawet jeśli jeszcze nie masz konkretnego upatrzonego zawodu, wpisz swoje ogólne oczekiwania. Zastanów się, w jakich zawodach i specjalnościach Twój osobisty potencjał może być najlepiej wykorzystywany. Przed wyborem zawodów, które Cię interesują, postaraj się zebrać jak najwięcej informacji.
Możesz skorzystać w tym celu np. z:
— Klasyfikacji Zawodów i Specjalności (np. na stronie www.psz.praca.gov.pl),— Przewodnika po Zawodach dostępnego na stronie www.ohpdlaszkoly.pl,— opisów zawodów na stronie http://doradca.praca.gov.pl,— zasobów informacji w urzędach pracy, centrach informacji zawodowej
i planowania kariery, centrów kariery OHP i innych instytucji— oraz zawsze z pomocy doradcy zawodowego.
Możesz także nawiązać bezpośrednie kontakty z osobami pracującymi w zawodach, które Cię interesują.
53
Zadania i czynności, jakie chciałbym wykonywać:
1. …………………………………………………………………………………………………………………
2. …………………………………………………………………………………………………………………
3. …………………………………………………………………………………………………………………
4. …………………………………………………………………………………………………………………
Oczekiwany rodzaj pracy:
1. …………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
2. …………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
Oczekiwany charakter pracy:
1. …………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
2. …………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
Przedmioty, z jakimi chciałbym pracować:
1. …………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
2. …………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
Mój idealny zawódĆwiczenie 5
54
Otoczenie, w którym chciałbym pracować:
1. …………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
2. …………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
Korzyści, jakie chciałbym osiągnąć:
1. …………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
2. …………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
Na pewno nie chciałbym, żeby był to zawód:
1. …………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
2. …………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
Moje propozycje konkretnych zawodów:
1. …………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
2. …………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
55
Informacje o zawodzie wybranym przez siebie należy zdobywać na wszel-kie możliwe sposoby. Dobrze jest sporządzić na swój użytek szczegółowy plan poszukiwań.
Wybrany zawód to:……………………………………………………………………………………
Szczegółowe informacje zdobędę (od kogo, gdzie, kiedy?):
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Wywiad z przedstawicielami zawodu wykonam (z kim, gdzie, kiedy?):
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Czasopisma, gazety, wydawnictwa związane z tym fachem to:
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Plan analizy informacji o wybranym zawodzie
Ćwiczenie 6
56
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
„Smak pracy” w tym zawodzie mogę poznać (praktyka wakacyjna lub praca wieczorem — gdzie, kiedy?):
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Przyszłość tego zawodu (jego perspektywy) to głównie:
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Czy można w tym zawodzie pracować na własny rachunek? (jeśli tak, to opisz, w jaki sposób)
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
57
Zasoby informacji o zawodach porządkowane są według pewnych kategorii informacji. Inaczej mówiąc, każdy zawód opisany jest według pewnego schematu. Znajdź opis jakiegoś zawodu, który Cię interesuje, i zrób jego opis według poniższego schematu.
Nazwa zawodu: …………………………………………………………………………………………
Zadania i czynności:
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Wymagania psychologiczne/przydatne zainteresowania:
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Wymagania zdrowotne:
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Struktura opisu zawoduĆwiczenie 7
58
Warunki podjęcia pracy w zawodzie (wykształcenie, uprawnienia itp.):
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Szanse zatrudnienia (gdzie jest najwięcej miejsc pracy, jakie są trendy na rynku pracy):
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Wynagrodzenia:
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Możliwości awansu:
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Możliwości podnoszenia kwalifikacji:
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
59
ŚWIAT EDUKACJI
Informacje na temat ścieżek kształcenia w poszczególnych zawodach sta-nowią istotny element podejmowania decyzji dotyczącej wyboru zawodu. Instytucje edukacyjne umożliwiają zdobycie niezbędnej wiedzy i kwalifi-kacji wymaganych do wykonywania danej profesji. Niezwykle ważną rze-czą jest, aby dobrze wybrać drogę dojścia do zawodu odpowiednią dla siebie.
Wybierając szkołę, wybieramy miejsce, gdzie zostaną ukształtowane pod-stawy naszej tożsamości zawodowej. Zdobywając informacje o poszczegól-nych szkołach czy uczelniach, winniśmy mieć na uwadze, że różnią się one między sobą (czasami nawet bardzo) pod wieloma względami, m.in.:
— statusem prawnym (szkoły publiczne lub prywatne),
— programem nauczania (bardzo ważne jest, aby wybierając szkołę czy uczelnię, poznać przynajmniej ogólnie, jakich przedmiotów bę-dziesz się uczyć. Np. często studenci I roku są absolutnie zaskoczeni przedmiotami, jakich muszą się uczyć i zdawać z nich egzaminy — i tak niejednego studenta psychologii zaskakuje konieczność wku-wania logiki, rachunku prawdopodobieństwa, matematyki, statysty-ki, fizjologii itp.),
— jakością nauczania (z reguły mając –naście czy nawet –dzieścia lat, nie myślimy o tym, jak wygląda jakość uczenia w naszej szkole. Naj-częściej spotykaną regułą jest 3 x Z (zakuć — zdać — zapomnieć), choć oczywiście zdarzają się chlubne wyjątki. Odpowiedz sam so-bie: „czy myślałeś o tym kiedyś?”, „czy wybierając szkołę, brałeś to pod uwagę?”. Jeśli tak, to bardzo dobrze, jeśli nie, to zacznij tak myśleć — nie bierz biernie tego, co oferuje Ci szkoła! To, czego się uczysz i jak się uczysz, buduje Twój profesjonalny potencjał, Twoją inteligencje, wiedzę — to głównie teraz masz okazję tworzyć w so-bie te zasoby, dzięki którym w przyszłości możesz osiągnąć sukces! Czy gdy jesteś głodny, posiłki jadasz byle gdzie, żywisz się byle czym i byle jak? Nie? To dlaczego nie postępujesz tak samo z nauką?,
— możliwym trybem nauki (np. dziennym, zaocznym czy wieczoro-wym),
60
— sposobem i warunkami naboru kandydatów,
— systemem odpłatności za naukę.
Przed wyborem konkretnej szkoły wskazane jest uzyskać dane na temat ka-dry naukowej tam zatrudnionej, dokonań naukowych w dziedzinie intere-sującej nas, dostępnego wyposażenia technicznego, posiadanych zbiorów bibliotecznych, a także równie ważnego zaplecza socjalnego (informacje o internatach, pomocy finansowej dla uczących się itp.).
Pamiętać również należy, że wiele zawodów ma nie 1, lecz kilka różnych możliwych ścieżek dojścia do jego wykonywania. Jeżeli poznamy te moż-liwe ścieżki, łatwiej będzie nam wybrać odpowiednią do naszego wieku, możliwości finansowych, posiadanych już kwalifikacji, miejsca zamieszka-nia itp.
Dlaczego wybrałeś(aś) tę
szkołę?
Moje zaintereso-
wania
Mój charakter
Mojemocnestrony
Kadranaukowa
szkoły
Programnauczania
Zapleczesocjalne
Systemodpłat-ności
61
Jeśli już będziesz miał jakieś pomysły na wybór szkoły dla siebie, spróbuj napisać krótkie uzasadnienie swojej decyzji. Nie powinieneś kolejno od-powiadać na pytania, lecz potraktuj je jako pomysły na cząstki Twojego własnego i nietypowego opisu.
Dlaczego wybrałeś właśnie tę szkołę?1.
Dlaczego ta szkoła powinna wybrać Ciebie?2.
Jakie masz zainteresowania odpowiednie do nauki w tej szkole?3.
Czy masz jakieś uzdolnienia pasujące do nauki w tej szkole?4.
Czego oczekujesz od nauki w tej szkole?5.
Jaki wkład pozaszkolny możesz wnieść do życia szkoły?6.
Które Twoje cechy charakteru będą przydatne dla nauki w tej szko-7. le?
Opisz swoje dowolne dotychczasowe osiągnięcia i sukcesy, które 8. pasują do tej szkoły?
Które z Twoich mocnych stron pasują do tej szkoły?9.
Czy ktoś inny rekomenduje Ci tę szkołę? (dlaczego?)10.
Opisz, co pragniesz robić dalej po ukończeniu tej szkoły.11.
12.
Pamiętaj – nie bój się pisać o swoich marzeniach!
Uzasadnienie wyboru szkołyĆwiczenie 8
62
Wybieram szkołę ……………………………………………………………………………………….,
gdyż:……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
63
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
64
WŁASNE NOTATKI
