kopje

1

MA

ST

ER

SH

KE

NC

OR

AD

MIN

IST

RIM

FIN

AN

CIA

R

Dip

lom

ë e

Niv

elit

Ma

ster

Pro

fesi

on

al

UNIVERSITETI “ALEKSANDER MOISIU”

FAKULTETI SHKENCAVE POLITIKE-JURIDIKE

MASTER SHKENCOR ADMINISTRIM FINANCIAR

Publikimi i të dhënave pasurore nga ILDKP;

prevalenca e të drejtës për informim mbi të drejtën

për privatësi.

Punoi: Fjorela BEJA

Udhëheqëse: Marsida ISMAILI

Durrës, Shtator 2013

kopje

2

Deklaratë

Unë Fjorela Beja, studente në Programin Master Shkencor , Administrim Financiar

pranë Universitetit Aleksandër Moisiu Durres, deklaroj se mikrotezën me temë

“Publikimi i të dhënave pasurore nga ILDKP; prevalenca e të drejtës për informim mbi

të drejtën për privatësi”, e kam shkruar vetë si dhe deklaroj se e prezantoj në përfundim

të këtij cikli studimesh, për herë të parë .

Studenti

Fjorela BEJA

kopje

3

Abstrakt

Me qëllim parandalimin e rasteve të abuzimit me kompetencat e dhëna nënpunësve publikë si dhe

pasurimin e paligjshëm të zyrtarëve të shtetit, të zgjedhur ose ato të emëruar, ne vitin 2003 legjislatori

shqiptar vendosi të miratonte një ligj, që do të specifikonte kriteret, rrethanat dhe mekanizmat për

kontrollin e pasurive të këtyre personave me anë të krijimit të një Institucioni të pavarur të drejtuar nga

Inspektori i Lartë i deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive.

Duke patur parasysh vështirësitë që solli të kuptuarit e një procesi të tillë, të paaplikuar më përpara në

Shqipëri dhe rrallëherë të aplikuar edhe ne vendet e tjera të zhvilluara, apo ato në zhvillim, ky u kthye në

një proces mjaft të diskutueshëm, sidomos njëra nga dispozitat e tij, që parashikonte bërjen të njohur për

publikun të të dhënave që deklaroheshin nga zyrtarët para Inspektoriatit. Pika më e nxehtë e tërë diskutimit

mes juristëve ishte pikërisht përplasja mes dy te drejtave themelore të njeriut siç ishin: e drejta për

informim dhe e drejta për privatësi. Dy të drejta këto të mbrojtura në nivel ndërkombëtar dhe në nivel

kushtetues nga ana e shtetit shqiptar. Siç do të shihet legjislatori i jep përparësi të drejtës për informim në

raport me atë për privatësi.

Miratimi i këtij ligji nga njëra anë nuk është në kundërshtim me dispozitat kushtetuese

shqiptare. Gjithashtu do të shohim se mjetet e parashikuara në ligj si, kërkesa për të deklaruar asetet,

burimet dhe mundësia për t'i bërë ato publike janë efektive dhe proporcionale në të vërtetë në procesin e

zhvillimit te shoqërisë demokratike të Shqipërisë.

Por, liria e gjërë, që i është dhënë Inspektorit të Përgjithshëm për të vendosur lidhur me publikimin e të

dhënave të pasurisë personale, të siguruara nga deklarata dhe hetimi mbi këtë deklarim nga ana tjetër lë

një mundësi të hapur për abuzimin me përdorimin e këtyre të dhënave.

Problemet e vërejtura në përmbajtjen dhe zbatimin e legjislacionit në fushën e deklarimit të pasurive nga

ana e zyrtarëve publikë dhe impakti, që zbatimi i këtij ligji ka në shoqërinë tonë, më kanë motivuar për të

shkruar këtë punim.

Fjalët kyce

E drejta për informim

E drejta për privatësi

Deklarimi i te dhenave pasurore

Publikimi i të dhënave pasurore

Abstract

In order to prevent cases of abuse of the powers given to public officials and illicit enrichment of state

officials , elected or appointed them , the Albanian legislator decided in 2003 to adopt a law that would

kopje

4

specify the criteria , conditions and mechanisms to control the assets of these persons through the creation

of an independent institution run by Senior Inspector and Audit of Assets declaration .

Given the difficulties that led to the understanding of such a process , previously poorly enforced in

Albania and rarely applied even in other developed countries or developing countries , this became a very

controversial process , especially one its provisions , which provided for making known to the public the

data declared by officials before Inspectorate .

The most heated discussion between lawyers whole was exactly the collision between two basic human

rights such as: the right to information and right to privacy . Two of these rights are protected at

international level and also by the constitution of Albania. As will be seen legislator gives priority to the

right of information over the right to privacy.

The adoption of this law on the one hand is not inconsistent with the Albanian constitution . we will also

see that the remedies provided in the law , as the requirement to declare assets , resources and the

opportunity to make them public are actually effective and proportional in the process of development of

Albania's democratic society .

But the broad freedom , given to the General Inspector to decide on the publication of data of personal

property , secured by statements and the investigation on this statement on the other hand leaves open the

opportunity for abusive use of these data .

The problems encountered in the design and enforcement of the legislation on the declaration of assets by

public officials and the impact that the enforcement of this law has in our society have motivated me to

write this paper .

Keywords

The right to information

The right to privacy Declaration of Private Assets

Publication of Private Assets

kopje

5

Përmbajtja

Deklarate 2

Abstrakt 3

Mirënjohje 7

Hyrje 8

Metodologjia 11

1. Kapitulli I- Deklarimi i pasurisë; një proces i mbledhjes së të

dhënave pasurore

1.1.Subjektet e deklarimit të pasurive 13

1.2 .Pasuritë që do të deklarohen sipas ligjit 16

2. Kapitulli II- Legjitimimi i Inspektoriatit për të ndërhyrë në jetën

personale të zyrtarëve publik

2.1 Përcaktimi i jetës private dhe të dhënave personale sipas doktrinës

dhe të drejtës nderkombëtare 21

2.2 Përcaktimi i jetes private dhe të dhënave personale

sipas të drejtës shqiptare 24

2.3 Të dhënat e parashtruara në deklarimin e pasurisë

si të dhëna personale. 25

3. Kapitulli III –Ndërhyrja në jetën private nëpërmjet deklarimit

dhe publikimit të të dhënave.

kopje

6

3.1 Legjitimimi i Inspektoriatit për të ndërhyrë në jetën personale

të zyrtarëve publik. 27

3.2. Legjitimiteti i zbulimit të këtij informacioni personal nga Inspektori i

Përgjithshëm 31

3.3. Prevalenca e së drejtës për informim mbi atë për jetë private. 34

3.4 Kushtet e publikimit të të dhënave të pasurisë

nga Inspektori i Përgjithshëm. 36

4. Konkluzione 40

5. Bibliografi 43

kopje

7

Mirënjohje

Kjo tezë paraqet fazën e fundit të Programit Master Shkencor në Shkencat e

Administrimit Financiar pranë Universitetit Aleksandër Moisiu. Para së gjithash, unë do

të doja të falenderoja Universitetin dhe stafin e tij për mundësinë që më dha për të marrë

pjesë dhe të ndjek Programin e këtij Masteri.

Unë do të doja të falenderoj profesorët e këtij programi, prej të cilëve unë kam zgjeruar

njohuritë e mia si dhe kam fituar njohuri të reja. Mbi të gjitha, unë do të doja të shprehja

mirënjohjen time për udhëheqësen Marsida Ismaili, për udhëzimet e saj dhe këshillat e

dobishme që më ka dhënë për të shkruar tezën time.

Gjithashtu do të doja të falenderoj bashkëstudentët për bashkëpunimin e mrekullueshëm

që pata me ta gjatë studimeve te mia në Universitetin Aleksandër Moisiu.

Falenderoj njëkohësisht dhe eprorin tim direkt si dhe kolegët e mi, për mirëkuptimin,

tolerancën dhe ndihmën që më kanë dhënë gjatë ndjekjes së studimeve të mia

pasuniversitare në këtë program.

Një falenderim të fundit, por jo më pak i rëndësishëm, ia kushtoj familjes sime për

mbështetjen, dashurinë e tyre dhe inkurajimin që më kanë dhënë gjatë të gjithë këtij cikli

studimesh.

kopje

8

Hyrje

Kanë kaluar vite nga koha kur në Shqipëri u miratua një ligj i ri, Ligji nr.9049 datë 10

prill 2003" Për deklarimin dhe kontrollin e pasurive, të detyrimeve financiare të të

zgjedhurve dhe të disa nëpunësve publikë". Me anë të këtij ligji specifikohen kriteret,

rrethanat, dhe mekanizmat për të parandaluar rastet e abuzimit me kompetencat e dhëna

nëpunësve publikë si dhe pasurimin e paligjshëm të zyrtarëve të shtetit, të zgjedhur ose

atyre të emëruar.

Pranuar gjerësisht nga juristët dhe publiku si një ligj, i cili do të bëhet një mjet i fortë për

të luftuar korrupsionin, për të identifikuar rastet e konfliktit të interesit dhe për të rritur

besimin e publikut në institucionet publike, një problem shqetësues ky për Shqipërinë,

gjithashtu konstatohet se është një ligj që solli shumë debate në rradhët e juristëve dhe

akademikëve në lidhje me pajtueshmërinë me Kushtetutën, dhe veçanërisht me dispozitat,

që garantojnë liritë dhe të drejtat e njeriut. Çështja më e diskutuar dhe mbi të cilën u

dhanë shumë mendime dhe gjithashtu është shprehur edhe Gjykata Kushtetuese do të

ishin përcaktimet e parashikuara në nenin 34 të ketij ligji.

Një interes të veçantë provokoi ligji me nenin 34 të tij, të quajtur "Publikimi", i cili

parashikon se ; “Të dhënat, që grumbullohen nga deklarimi, sipas këtij ligji, janë të

lejueshme për publikun, vetëm në përputhje me ligjin nr.8503, datë 30.6.1999 "Për të

drejtën e informimit për dokumentet zyrtare" dhe me ligjin nr.9887, datë 10.03.2008

”Për mbrojtjen e të dhënave personale”, të ndryshuar.

Ajo që e bën të veçantë këtë ligj, në përgjithësi dhe dispozitën e mësipërme në veçanti,

është pikërisht fakti, se lejohet publikimi i përmbajtjes së deklaratës së pasurisë të

subjektit, si dhe familjes së tij, burimet e krijimit dhe detyrimet financiare.

Nuk është i panjohur fenomeni, që agjensitë shtetërore të mbledhin informacion mbi

subjektet që punojnë për llogari të tyre, të dhëna këto që janë përgjithësisht të përcaktuara

me hollësi sidomos në procedurat e rekrutimit të këtyre subjekteve dhe kjo nuk është

konsideruar asnjëherë si cënim i privatësisë, apo dinjitetit të individit. Ajo që provokoi

dispozita e sipërcituar ishte pikërisht karakteri i veçantë i këtyre të dhënave, të cilat janë

të dhëna pasurore, marrja e të cilave nga agjensitë shtetërore është një praktikë shumë e

rrallë në tërë botën.

Me qëllim që të mund të konkludoj lidhur me përmbajtjen dhe impaktin real të këtij neni,

duke e analizuar atë të lidhur edhe me dispozitat e ligjeve tjera me të cilat ai ndërvepron,

në këtë punim do të merrem me shqyrtimin e çështjeve mbi faktin nëse, cdo informacion i

dhënë nga subjektet, të cilat kanë për detyrë të deklarojnë sipas këtij ligji konsiderohet

apo jo si informacion privat. A është konform Kushtetutës dhe ligjit dhënia e këtij

informacioni? A është mbledhja e tij në pajtim me Kushtetutë n dhe ligjet e tjera? A

është në pajtim me Kushtetutën dhënia me ligj Inspektorit të Përgjithshëm të

Inspektoratit të Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive (sipas nenit 34 të këtij ligji) të së

kopje

9

drejtës për të hetuar e për të bërë publike këto të dhëna, në çdo kohë dhe mbi çdo lloj

kërkese?

Ajo çfarë e bën tërheqëse dhe na çon që të merremi me faktet e mësipërme është se

forma e deklarimit të pasurisë duket sikur përbën ndërhyrje në të drejtën e privatësisë dhe

mosmarrja e pëlqimit nga pronari i këtyre të dhënave për publikimin e mundshëm të tyre

duket se krijon konflikt me një tjetër të drejtë themelore, kushtetueshmërisht të garantuar,

të drejtën për t'u informuar.

Është e qartë, se kemi të bëjmë me konfliktin e dy të drejtave themelore, e dy të drejtave

kushtetuese të cilat në të njëjtën kohë janë parashikuar nga Kushtetuta e Shqipërisë,

Konventa e Kombeve të Bashkuara “Mbi të Drejtat Civile dhe Politike”, dhe Konventa

Europiane mbi “Të Drejtat e Njeriut dhe Liritë Themelore” si dhe direktivat e vitit 1995

të Bashkimit Europian .

Në legjislacionin shqiptar ligjvënësi i dha përparësi të drejtës për informim mbi atë të

respektimit të jetës private. Mbetet për tu vlerësuar, nëse kjo prevalencë është bërë në

përputhje me Kushtetutën dhe standartet ndërkombëtare në fushën e të drejtave të njeriut.

Kështu pra, objekt i analizës nuk do të jetë vetëm Kushtetuta me nenet 17, 22, 23, 35,

por edhe Konventa Europiane mbi të Drejtat e Njeriut dhe Liritë Themelore si dhe

jurisprudenca e Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut. Duhet tu drejtohemi këtyre

instrumenteve gjithashtu edhe për dy arsye, së pari për shkak se "Gjykata vazhdimisht

merret me të gjitha llojet e çështjeve të ligjit dhe të politikës, të cilat kanë qenë

tradicionalisht konsideruar si çështjet e juridiksionit të brendshëm "1, dhe së dyti dhe më

e rëndësishme, sepse Konventa është nënshkruar dhe ratifikuar nga Shqipëria dhe si e

tillë është pjesë e së drejtës së brendshme. Shqipëria në mënyrë të vazhdueshme ka

marrë përsipër promovimin e lirive dhe të drejtave të garantuara në këto akte.

Gjithashtu, për shkak të interferencës së këtij ligji me dispozitat e ligjeve të tjera, ligjet

e mëposhtme do të jenë pjesë e kësaj analize:

- Ligji nr.8503, prej 30 qershor 1999 "Për të drejtën e informimit për dokumentet

zyrtare";

- Ligji nr. Nr.9887, datë 10.3.2008 “Për mbrojtjen e të dhënave personale”, i

ndryshuar.

Përmbajtja e kësaj teze është e ndarë në tre kapituj. Në kapitullin e parë është analizuar

deklarimi i pasurisë, si një proces i mbledhjes së të dhënave pasurore, subjektet që do ti

nënshtrohen këtij deklarimi, pasuritë e parashikuara për tu deklaruar sipas ligjit.

1 J. G Merrills and Graham John, The development of international law by the European Court of Human

Rights (2nd ed) (Manchester: Manchester University Press, 1993), p..151.

kopje

10

Kapitulli i dytë përmban përcaktimin, që sipas doktrinës dhe së drejtës ndërkombëtare i

është bërë nocionit të privatësisë. Gjithashtu një analizë mbi atë që ka parashikuar

legjislacioni i brendshëm është parë e nevojshme të jetë pjesë e këtij kapitulli.

Në pjesën e fundit të këtij kapitulli është bërë një analizë mbi atë se cfarë duhet të

konsiderohen të dhëna pasurore të paraqitura në deklaratën e pasurisë së individëve, të

dhëna jo personale, personale, sensitive apo jo sensitive, si dhe nisur nga cilësia që kanë

e bien në fushën e mbrojtjes të së drejtës për jetë private, parashikuar edhe nga

Kushtetuta.

Në kapitullin e tretë është analizuar legjitimimi i Inspektoriatit të Lartë të Deklarimit dhe

Kontrollit të Pasurive, për të ndërhyrë në jetën personale të zyrtarëve publikë. Duke

patur parasysh, se ndërhyrja në jetën private lejohet nga ana e Kushtetutës, që të bëhet

vetëm nëpërmjet ligjit dhe e shtyrë nga interesi publik, është konstatuar se ndërhyrja në

jetën private nëpërmjet marrjes së informacionit pasuror, është bërë me ligj dhe në

përmbushje të një qëllimi të ligjshëm. Gjithashtu është analizuar cështja e së drejtës së

dhënë Inspektorit të Përgjithshëm për të bërë publike të dhënat e marra nga deklarata

dhe nga hetimet mbi pasurinë e zyrtarëve publikë.

Sugjerimi im i fundit do të jetë se, qëllimi i këtij ligji dhe dispozitat e tij në përgjithësi

janë në përputhje me frymën e Kushtetutës shqiptare dhe të drejtës ndërkombëtare, por

diskrecioni që i është dhënë një personi të vetëm për të vendosur mbi arsyen, mënyrën,

kohën e bërjes së njohur të të dhënave personale të disa prej zyrtarëve më të rëndësishme

të shtetit, është lënë e hapur duke krijuar mundësinë e abuzimit me përdorimin e këtyre

të dhënave.

kopje

11

Metodologjia e përdorur

Metoda kryesore studimore e përdorur në punimin e kësaj teze është metoda tradicionale

e kërkimit ligjor. Në të përshkruhet legjislacioni ndërkombëtar dhe kombëtar,

jurisprudenca si dhe doktrina ligjore.

Vëmendje kryesore i është dhënë legjislacionit të brendshëm, për shkak të faktit se pa

analizimin e legjislacionit kombëtar nuk është e mundur të nxirren në pah problemet si

dhe të bëhet një krahasim i mëtejshë m me standardet ndërkombëtare. Për të realizuar

këtë kërkim janë shfrytëzuar artikuj të ndryshëm studimorë si dhe informacioni në

internet.

kopje

12

Kapitulli I

Deklarimi i pasurisë, një proces i mbledhjes së të

dhënave pasurore.

kopje

13

1.1 Subjektet e deklarimit të pasurive.

Duke u përballur me një nivel relativisht të lartë të korrupsionit2 dhe besimit të ulët të

publikut në performancën dhe korrektësinë e nënpunësve publikë dhe të zgjedhurve,

Kuvendi i Shqipërisë miratoi ligjin nr. 9049, datë 10 prill 2003, " Për deklarimin dhe

kontrollin e pasurive, të detyrimeve financiare të të zgjedhurve dhe të disa nëpunësve

publikë"3.

Ky ligj ishte destinuar të vendoste bazën e një kontrolli të aseteve të zyrtarëve më të lartë

publikë dhe të zgjedhurve. Kjo procedurë u strukturua si një procedurë vetëdeklarimi

ndjekur nga mbledhja, analiza dhe hetimi mbi të vërtetën e deklaratave të bëra nga ana e

Inspektoriatit të Lartë të Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive.

Me qëllim që ky institucion të ishte i pavarur, i paanshëm dhe i painfluencuar nga

pushteti ekzekutiv në ushtrimin e funksionit dhe veprimtarisë së tij, u parashikua që

Inspektori i Përgjithshëm të zgjidhet nga Kuvendi, me propozim të Presidentit, ndërmjet

dy kandidaturave, për një mandat 5-vjecar, me të drejtë rizgjedhjeje4. Gjithashtu,

Inspektoriati i Lartë ka buxhetin e vet të pavarur, të caktuar nga Kuvendi, i cili vendos

numrin dhe pagat e punonjësve të këtij Inspektoriati5.

Inspektoriati i Lartë i Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive raporton për veprimtarinë e tij

vetëm para Kuvendit.6

Duke patur të bëjë me nje praktikë të re dhe me qëllim që të saktësohej rrethi i subjekteve

mbi të cilat do të vepronte, në këtë ligj u përcaktua në mënyre taksative, se kush do të

ishin subjektet që do të deklaronin, sipas afateve dhe rregullave të përcaktuara në këtë ligj

pasurinë e tyre. Sipas nenit 22, i ligjit; " Deklarimi përfshin pasurinë e subjektit dhe të

familjes së tij (bashkëshortit/es dhe fëmijëve në moshë madhore), burimet e krijimit dhe

2 . Për më tepër mbi korrupsionin dhe paraqitjen e tij në Shqipëri shih Ilir Gjoni, Cleansing the Aegean

Stables: Corruption in Albania Disrupts Democratic Development and Undermines Quality of Life

Mediterranean Quarterly- Volume 13, Number 3, summer 2002, pp. 33-39. Mitchell A. Seligson,

Siddhartha Baviskar Corruption in Albania, Report of Comparison betëeen 2004 and 2005, available at

http://www.vanderbilt.edu/lapop/albania/GoodGovernanceinAlbaniav82r.pdf 3 .I ndryshuar me ligjin nr.9367, datë 07.04.2005 “Për Parandalimin e Konfliktit të Interesave në Ushtrimin

e Funksioneve Publike” (botuar në Fletoren Zyrtare nr.31, Maj 2005), me ligjin nr.9475, datë 09.02.2006

dhe me ligjin nr. 9529, datë 11.05.2006 dhe me ligjin nr.85/2012 datë 18.09.2012.

4 .kreu II, neni 11, pika 2 e ligjit 9049 datë 10.04.2003” Për deklarimin dhe kontrollin e pasurive, të

detyrimeve financiare të të zgjedhurve dhe të disa nëpunësve publikë" 5 .neni 16,pika 3 e ligjit 9049 datë 10.04.2003” Për deklarimin dhe kontrollin e pasurive, të detyrimeve

financiare të të zgjedhurve dhe të disa nëpunësve publikë"

6 .neni 39, i ligjit 9049 datë 10.04.2003” Për deklarimin dhe kontrollin e pasurive, të detyrimeve financiare

të të zgjedhurve dhe të disa nëpunësve publikë”:1.Inspektori i Përgjithshëm i raporton Kuvendit, jo më

vonë se më 31 maj të cdo viti, për veprimtarinë e kryer në vitin pararendës, si dhe sa herë që thirret

nga Kuvendi. Inspektori i Përgjithshëm mund t’i kërkojë Kuvendit ta dëgjojë për cështje që ai i cmon të

rëndësishme.

kopje

14

detyrimet financiare të subjektit. Deklarimi duhet të përmbajë edhe faktin nëse

deklaruesi/ja ka ose jo persona të tjerë të lidhur .“

Sipas nenit 3 të ligjit janë përfshirë si subjekte që mbartin detyrimin për deklarim të

pasurive të tyre pranë këtij Inspektoriati ;

a) Presidenti i Republikës, deputetët e Kuvendit, Kryeministri, Zëvendëskryeministri,

ministrat e zëvendësministrat;

b) Gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese,gjyqtari i Gjykatës së Lartë, Kryetari i Kontrollit të

Lartë të Shtetit, Prokurori i Përgjithshëm, Avokati i Popullit, Anëtari i Komisionit

Qendror të Zgjedhjeve, anëtari i Këshillit të Lartë të Drejtësisë dhe Inspektori i

Përgjithshëm i Inspektoriatit të Lartë të Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive;

c) nëpunësit civilë të nivelit të lartë dhe të mesëm drejtues, sipas përcaktimit të nenit 11

të ligjit nr.8549, datë 11.11.1999 "Statusi i nëpunësit civil" ;

d) prefektët, kryetarët e këshillave të qarqeve, kryetarët e bashkive, të njësive bashkiake

dhe të komunave;

e) dh) drejtorët e drejtorive dhe komandantët e Forcave të Armatosura në Ministrinë e

Mbrojtjes dhe në Shërbimin Informativ Shtetëror;

f) prokurorët, gjyqtarët dhe përmbaruesit e të gjitha niveleve;

g) drejtuesit e institucioneve të pavarura publike dhe anëtarët e enteve rregullatore;

h) drejtorët e përgjithshëm, drejtorët e drejtorive dhe shefat e sektorëve, (komisariateve)

në qendër, rrethe e rajone, të Drejtorisë së Përgjithshme të Policisë, Drejtorisë së

Përgjithshme të Tatimeve dhe asaj të Doganave dhe nivelet drejtuese në Drejtorinë e

Përgjithshme të Parandalimit të Pastrimit të Parave;

i) zyrtari i administratës doganore dhe tatimore, që merret me mbledhjen e të

ardhurave doganore ose tatimore, përfshirë zyrtarin tatimor të njësive të qeverisjes

vendore;

j) drejtuesit e të gjitha niveleve të strukturave të kthimit e kompensimit të pronave, të

privatizimit dhe regjistrimit të pasurisë;

k) zyrtarët që zgjidhen dhe emërohen nga Kuvendi, Presidenti i Republikës,

Kryeministri, ministrat ose personat e barazuar me ta;

l) Guvernatori i Bankës së Shqipërisë, zëvendësguvernatori dhe anëtarët e Këshillit

Mbikëqyrës së saj;

m) drejtuesit e institucioneve publike në varësi të institucioneve qendrore në nivel qarku;

n) drejtuesit e shoqërive anonime me pjesëmarrje të kapitalit shtetëror mbi 50 për qind

dhe me më shumë se 50 punëtorë;

Mbartin detyrimin për deklarim edhe personat që, sipas nenit 9 të këtij ligji, mbartin

detyrimin e deklarimit me kërkesë;

1. Inspektori i Përgjithshëm ka detyrimin të kërkojë deklarimin e pasurive e të interesave

privatë dhe burimet e krijimit të tyre, sipas kërkesave të këtij ligji, si dhe të urdhërojë

kontrollin për saktësinë e këtyre deklarimeve edhe për individët ose personat fizikë e

juridikë, kur, nga verifikimet e kryera, rezulton se këta të fundit janë persona të lidhur me

subjektet që mbartin detyrimin për deklarim pasurie.

kopje

15

2. Vlerësohet person i lidhur, në zbatim të pikës 1 të këtij neni, edhe i besuari, sipas

kuptimit të neneve 3 pika 67 dhe 38 pika 3

8 të ligjit 9367, datë 7.4.2005 „Për

Parandalimin e konfliktit të intereave në ushtrimin e funksioneve publike“,të ndryshuar,

si dhe bashkëjetuesi, sipas kuptimit të neneve 163 e 1649 të ligjit nr,9062 datë 8.5.2003

“Kodi i Familjes“.

Referuar raportit të vitit 2011 të paraqitur në Kuvend nga ana e Inspektoriatit të

Deklarimit dhe Kontrollit të pasurive, numri total i subjekteve, që mbartin detyrim për

deklarim në ILDKP dhe që janë të rregjistruar si subjekte të hetimit administrativ për

vitin 2011 është 10.426 subjekte deklarues10

, prej të cilëve;

4550 janë subjekte në funksion dhe

5876 janë ish-subjekte.

Subjektet e mësipërme sipas ligjit duhet të bëjnë deklarime periodike vjetore si dhe

deklarime në fillim dhe në mbarim të detyrës së tyre për pasuritë, për burimet e krijimit të

tyre si dhe të detyrimeve financiare të cilat janë përshkruar në deklaratat e pasurisë sipas

formatit të miratuar nga ana e Inspektorit të Përgjithshëm.

Vetëm gjatë vitit 2011, Inspektorati i Lartë ka administruar, duke kaluar më pas në

procesin e skanimit si dhe në fazat e tjera të kontrolleve, një total prej 5333 deklarata të

interesave private, të ndara sipas tipeve:

Deklarata Periodike/Vjetore (për vitin deklarues 2010) – 4525 deklarata

7.6. “Zotërim pasiv i aksioneve ose i pjesëve në kapital” është gjendja, në të cilën pronari ruan të drejtën e

përfitimit të fryteve civile të pronësisë, por nuk mund të ushtrojë vetë asnjë veprim tjetër civil mbi këtë

pronë. Të gjitha veprimet e tjera (administrim, zotërim, tjetërsim etj.) kryhen nga një person i besuar nga

pronari, bazuar në një marrëveshje të lidhur ndërmjet tyre, që përcakton kriteret e përfitimit të fryteve të

pasurisë, si dhe të drejta e detyrime të tjera të domosdoshme. I besuari nuk shkëmben asnjë mendim dhe

asnjë informacion me pronarin dhe as nuk ndikohet nga ai për kryerjen e këtyre veprimeve me pasurinë. I

besuari duhet të veprojë vetëm në të mirën e ruajtjes dhe rritjes së pasurisë, me të njëjtin motivim sikur këto

veprime të kryheshin nga vetë pronari. Kufizimet në përzgjedhjen e të besuarit jepen në këtë ligj. Palët, në

çdo rast, ruajnë të drejtën e zgjidhjes së kësaj marrëveshjeje. Pronari ka të drejtë të rimarrë, në çdo kohë, të

drejtat e kryerjes së veprimeve të tjera civile me pronësinë, kur, sipas këtij ligji, kushtet që e diktuan këtë

veprim nuk ekzistojnë më. Të drejtat dhe detyrimet e tjera, të papërmendura më sipër, rregullohen nga Kodi

Civil i Republikës së Shqipërisë”. 8 .” Personi i besuar i një zyrtari të përcaktuar në nenin 30 të këtij ligji, tjetërson, sa më shpejt që të jetë e

mundur, por jo më vonë se 6 muaj, aksionet ose pjesët në kapital, të zotëruara në mënyrë pasive nga ky

zyrtar, me qëllim respektimin e kufizimeve të interesave të këtij zyrtari, sipas nenit 30 të këtij ligji. Personi

i besuar njofton për përmbushjen e këtij detyrimi njësoj si në rastin e zyrtarit”.

9 . Bashkëjetesa është një bashkim fakti midis burrit dhe gruas që jetojnë në cift, e karakterizuar nga një

jetë e përbashkët, që paraqet një karakter stabiliteti dhe vazhdueshmërie.

Personat bashkëjetues mund të lidhin marrëveshje para noterit, ku percaktojnë pasojat që rrjedhin nga

bashkëjetesa lidhur me fëmijët dhe pasurinë gjatë bashkëjetesës. 10

Shih Raportin mbi veprimtarinë e Inspektoratit të Lartë të Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive për

periudhën janar - dhjetor 2011 publikuar në

http://www.hidaa.gov.al/raportet/Raporti%20Vjetor%202011.doc ( nxjerrë së fundmi )

kopje

16

Deklarata Para Fillimit të Detyrës (2011) - 427 deklarata

Deklarata Pas largimit nga Detyra (2011) – 378 deklarata

1.2. Pasuritë që do të deklarohen sipas ligjit.

Subjektet e përcaktuara në nenin 3 të ligjit nr.9049, datë 10.04.2003“Për deklarimin dhe

kontrollin e pasurive, të detyrimeve financiare të të zgjedhurve dhe të disa nënpunësve

publikë“, detyrohen të deklarojnë në Inspektoratin e Lartë të Deklarimit dhe Kontrollit të

Pasurive brënda datës 31 mars të çdo viti, gjëndjen deri më 31 dhjetor të vitit paraardhës

të pasurive, burimet e krijimit të tyre si dhe të detyrimeve financiare sipas percaktimit të

bërë në nenin 4 të ligjit:

a) pasuritë e paluajtshme dhe të drejtat reale mbi to;

b) pasuritë e luajtshme, të regjistrueshme në regjistrat publikë;

c) sendet me vlerë të veçantë mbi 500 000 lekë;

ç) vlerën e aksioneve, të letrave me vlerë dhe pjesët e kapitalit në zotërim;

d) vlerën e likuiditeteve, gjendje në cash, në llogari rrjedhëse, në depozitë, në bono

thesari dhe në huadhënie, në lekë ose në valutë të huaj;

dh) detyrimet financiare ndaj personave juridikë dhe fizikë, të shprehura në lekë ose në

valutë të huaj;

e) të ardhurat personale për vitin, nga paga ose pjesëmarrja në borde, komisione ose çdo

veprimtari tjetër që sjell të ardhura personale;

ë) licencat dhe patentat që sjellin të ardhura;

f) dhuratat dhe trajtimet preferenciale, përfshirë identitetin e personit fizik ose juridik,

prej nga vijnë apo krijohen dhuratat a trajtimet preferenciale. Nuk deklarohen dhurata

ose trajtim preferencial kur vlera e tyre është më e vogël se 10 000 (dhjetë mijë) lekë, si

dhe kur dy e më shumë dhurata ose trajtime preferenciale, të dhëna nga i njëjti person, së

bashku, nuk e kalojnë këtë vlerë, gjatë së njëjtës periudhë deklarimi;

g) angazhime në veprimtari private me qëllim fitimi ose cdo lloj veprimtarie që krijon të

ardhura, përfshirë cdo lloj të ardhure, të krijuar nga kjo veprimtari ose ky angazhim;

gj) intersa privatë të subjektit, që përputhen, përmbajnë, bazohen ose burojnë nga

marrëdhëniet familjare apo të bashkëjetesës;

h) cdo shpenzim i deklarueshëm, me vlerë mbi 500 000 (pesëqind mijë) lekë, i kryer

gjatë vitit të deklarimit;

Interesat privatë të llojeve të tjera nga ato të përcaktuara në nenin 4 të këtij ligji mund të

kërkohen të deklarohen periodikisht, nëse kjo është e mundur dhe e përshtatshme për

nënlloje interesash brenda këtyre llojeve, të përcaktuara me urdhër të Inspektorit të

Përgjithshëm.

Sipas përcaktimit ligjor11

, megjithëse me mangësi dhe duke i lënë mjaft hapësirë

interpretimi Inspektoriatit të Përgjithshëm në përcaktimin që ju bëhet, janë dhënë

kuptimet, që për qëllime të zbatimit të ligjit duhet të kishin disa nga llojet e pasurive, që

do të deklaroheshin, kështu:

11

.neni 2 i ligjit nr.9049, datë 10.04.2003 “Për deklarimin dhe kontrollin e pasurive, të detyrimeve

financiare të të zgjedhurve dhe të disa nënpunësve publikë.

kopje

17

"Aksion" është titull pronësie, që përfaqëson njërën nga pjesët në të cilat është ndarë

kapitali i një shoqërie dhe që i jep të drejtën zotëruesit të saj të marrë pjesë në fitime.

"Pasuri e luajtshme e regjistruar" është çdo pasuri që nuk përfshihet në pasuritë e

paluajtshme, e detyrueshme për t'u regjistruar në regjistrat publikë.

“Zyrtar” është çdo person, që kryen detyra dhe ushtron funksione publike, sipas

përcaktimit të shkronjave “a”, “b” e “c” të pikës 1 të nenit 412

të këtij ligji.

"Pjesë e kapitalit" është pjesa që zotëron një ortak në kapitalin e shoqërisë.

"Transanksion" është veprimi me anë të të cilit sigurohet kalimi i të drejtave dhe

detyrimeve pronësore nga njëri pronar tek tjetri.

“Shpenzim i deklarueshëm“ është tërësia monetare, e paguar për arsim , mjekim

shëndetsor, pushime,aredim, si dhe të tjera të këtij lloji, të kryera nga subjekti deklarues.

“Konflikt i interesit” është gjendja e konfliktit ndërmjet detyrës publike dhe interesave

privatë të një zyrtari, në të cilën ai ka interesa privatë, të drejtpërdrejtë ose të tërthortë, që

ndikojnë, mund të ndikojnë ose duket sikur ndikojnë në kryerjen në mënyrë të padrejtë të

detyrave dhe përgjegjësive të tij publike.

Konflikti i interesit, i përcaktuar në pikën 1 të këtij neni, përfshin disa përkufizime të

tjera, për lloje të ndryshme të shfaqjes së tij, si më poshtë:

a) “konflikt faktik i interesit” është gjendja, në të cilën interesat privatë të zyrtarit

ndikojnë, kanë ndikuar ose mund të kenë ndikuar në kryerjen në mënyrë të padrejtë të

detyrave dhe përgjegjësive të tij zyrtare;

12

. a) çdo zyrtar, kur ai merr pjesë në një vendimmarrje për:

i) akte dhe kontrata administrative;

ii) akte të organeve gjyqësore, noteriale, për ekzekutimin e titujve ekzekutivë nga organet e përmbarimit

dhe akte të organeve të prokurorisë;

iii) akte normative, si dhe vetëm ato ligje që krijojnë pasoja juridike për subjekte

individualisht të përcaktuara;

b) çdo zyrtar i institucioneve shtetërore, qendrore ose vendore dhe çdo punonjës i subjekteve të përcaktuara

në shkronjën “d” ose përfaqësues i subjekteve të përcaktuara në shkronjën “ç”, në subjektet e përmendura

në shkronjën “d”, kur ai merr pjesë në një vendimmarrje për kontrata, që krijojnë marrëdhënie juridiko-

civile, me palë këto subjekte;

c) çdo zyrtar ose punonjës, që ndodhet në pozicione, ka përgjegjësi, kryen detyra ose ushtron kompetenca

të llojeve konkrete, të përcaktuara shprehimisht në këtë ligj, në njërën nga subjektet e shkronjës “ç” ose “d”

të pikës 1 të këtij neni;

ç) çdo institucion shtetëror, qendror ose vendor;

d) çdo organ apo subjekt i krijuar dhe/ose në varësi të subjekteve të shkronjës “ç”, përfshirë

edhe ndërmarrjet shtetërore ose vendore, shoqëritë tregtare me pjesëmarrje kontrolluese të kapitalit

shtetëror ose vendor, organizatat jofitimprurëse dhe persona të tjerë juridikë, të kontrolluar nga subjektet e

shkronjës “ç” ose nga vetë subjektet e kësaj shkronje;

kopje

18

b) “konflikt në dukje i interesit” është gjendja, në të cilën interesat privatë të zyrtarit

duken, në pamje ose në formë, sikur kanë ndikuar, ndikojnë ose mund të ndikojnë në

kryerjen në mënyrë të padrejtë të detyrave apo përgjegjësive të tij zyrtare, por, në fakt,

ndikimi nuk ka ndodhur, nuk ndodh ose nuk ka mundësi të ndodhë:

c) “konflikt i mundshëm i interesit” është gjendja, në të cilën interesat privatë të

zyrtarit mund të shkaktojnë, në të ardhmen, shfaqjen e konfliktit faktik ose në dukje të

interesit, nëse zyrtari do të përfshihej në detyra apo përgjegjësi të caktuara;

ç) “konflikt rast për rast i interesit” është gjendja me konflikt interesi, në njërën nga tri

llojet e mësipërme, që shfaqet rast për rast dhe lidhet me një vendimmarrje të veçantë;

d) “konflikt i vazhdueshëm i interesit” është gjendja, në të cilën konflikti i interesit

mund të shfaqet në mënyrë të përsëritur dhe/ose të shpeshtë në të ardhmen.

“Person i lidhur me një zyrtar” është çdo person fizik ose juridik, i cili rezulton të ketë

pasur ose të ketë lidhje interesi, pasurore ose vetjake jo pasurore, sipas nenit 5 të këtij

ligji, me zyrtarin.

“ Interesat privatë të zyrtarit“ janë ata interesa që përputhen, përmbajnë, bazohen ose

burojnë nga:

a) të drejta dhe detyrime pasurore të çdo lloj natyre;

b) çdo marrëdhënie tjetër juridiko-civile;

c) dhurata, premtime, favore, trajtime preferenciale;

ç) negocime të mundshme për punësim në të ardhmen nga ana e zyrtarit gjatë ushtrimit të

funksionit apo negocime për çdo lloj forme tjetër marrëdhëniesh me interes privat për

zyrtarin, pas lënies së detyrës, të kryer nga ai gjatë ushtrimit të detyrës;

d) angazhime në veprimtari private me qëllim fitimi ose çdo lloj veprimtarie, që krijon të

ardhura, si dhe angazhime në organizata fitimprurëse dhe jofitimprurëse , sindikata ose

organizata profesionale, politike, shtetërore dhe çdo organizatë tjetër;

dh) marrëdhënie:

i) familjare apo të bashkëjetesës;

ii) të komunitetit;

iii) etnike;

iv) fetare;

v) të njohura të miqësisë apo të armiqësisë;

e) angazhime të mëparshme, nga të cilat kanë buruar ose burojnë interesa të përmendur

në shkronjat e mësipërme të këtij neni.

“Të dhëna personale” është çdo informacion për një person fizik, i cili është i

identifikuar ose i identifikueshëm. Elementet, me të cilat realizohet identifikimi i një

personi, drejtpërdrejt apo tërthorazi, janë numrat e identitetit ose faktorë të tjerë të

veçantë fizikë, psikologjikë, ekonomikë, socialë, kulturorë etj.

“Përpunimi i të dhënave” është çdo veprim që kryhet plotësisht ose jo me mjete

automatike, me të dhënat personale, si grumbullimi, regjistrimi, ruajtja, renditja,

kopje

19

përshtatja, ndreqja, këshillimi, shfrytëzimi, përdorimi, bllokimi, fshirja ose shkatërrimi

apo çfarëdo veprim tjetër, si dhe transmetimi i të dhënave.

Të gjitha këto pasuri dhe burimi i krijimit të tyre duhet të deklarohen prej subjekteve

deklarues, që në momentin kur nënpunësi publik apo i zgjedhuri fillon detyrën e tij dhe

kjo gjë përsëritet çdo vit për tërë kohën e qëndrimit në detyrë pavarësisht se burimi i

krijimit të tyre mund të mos ketë fare të bëjë me detyrën apo funksionin e tyre publik.

kopje

20

Kapitulli II

Të dhënat pasurore që mblidhen gjatë procesit të

deklarimit si të dhëna personale

kopje

21

2.1. Përcaktimi i jetës private dhe të dhënave personale sipas doktrinës dhe të

drejtës ndërkombëtare

E drejta për jetën private është një nga të drejtat kryesore dhe se mund të konsiderohet si

një bazë për gëzimin e të drejtave të tjera. Megjithatë, jeta private e zyrtarëve publikë

dhe figurave publike është shpesh duke u bërë një çështje e diskutimit në shoqëri që

përbën një shkelje e të drejtës për jetën private. Këto lloje ndërhyrjesh ndonjëherë

rezultojnë në dëmtimin e emrit dhe, madje ndonjëherë, edhe të gëzimit të lirë të jetës së

figurave publike.

Njerëzit e tjerë të zakonshëm janë të interesuar në të dhënat e figurave publike dhe jetën

e zyrtarëve publikë, gjë kjo që është e natyrshme, sepse ata (personat publikë) janë

gjithmonë në qendër të vëmendjes. Shtete të ndryshme merren me këtë çështje në

mënyra të ndryshme. Disa i japin përparësi të drejtës për tu informuar dhe të informojnë,

të tjerë besojnë se mbrojtja e privatësisë është më e rëndësishme se e drejta e shtypit të

lirë dhe lirisë së shprehjes, dhe nje grup i tretë përpiqet për të mbajtur ekuilibrin në mes të

këtyre drejtave. Le të shohim me poshtë, se në cilën bashkësi gjen vend Shqipëria në

trajtimin e këtyre ekuilibrave.

Duke mos gjetur në opinionin shqiptar nje përkufizim të argumentuar "të të dhënës

personale" ose edhe “privatësisë”13

, besoj se një referencë e mirë do të jetë doktrina e

huaj si dhe e drejta zakonore ndërkombëtare. Gjithashtu do të shohim edhe përcaktimin e

bërë në ligjin shqiptar Nr.9887, datë 10.3.2008 “Për mbrojtjen e të dhënave personale”, i

ndryshuar si dhe jurisprudenca e Gjykatës Europiane e të Drejtave të Njeriut14

.

Megjithëse, konsiderohet se nocioni i intimitetit, apo personales gjithashtu ndryshon nga

vendi në vend, në aspektin e ndikimit të kulturës si dhe mardhënieve ndërpersonale15

dhe

13

Një definicion gjejmë në botimin e Flora Çabej (POGAÇE), Agim Gjoleka, Anola Shala, Komentar i

“Ligjit për mbrojtjen e të dhënave personale”, Tirane 2010, fq.6; “Çdo gjë, e dhënë dhe informacion që

lidhet me personin, me jetën e tij private, të drejtat, prona, mjedisi që lidhet me pronën, banesa e pjesët e

saj, veprimtaria dhe interesat vetiake, e drejta e votës, shprehja e fjala, veshja, paraqitja e jashtme,

fotografia, hobet, shijet, dhuntitë, cilësitë e veçanta, aftësitë, çështjet e brendshme të familjes, të dhënat

sensitive( jeta e prekshme, shqisore, intime, e ngushtë, vemesa e brendshme e njeriut, origjina racore ose

etnike, mendimet politike, anëtarësimi në sindikata, besimi fetar apo filozofik, dënimi penal, si dhe të

dhëna për shëndetin dhe jetën seksuale), tiparet biologjike unike(vetitë, ngjyra e syve, flokëve, ngjyra e

lëkurës, përmasat e format e pjesëve të trupit, zëri, ecja), të dhënat biometrike(gjurmët e gishtrinjëve,

imazhe të retinës, gjeometria e fytyrës ose duarve, irisit), karakteristikat gjenetike etj.”

14

Në nenin 8 , Konventa Europiane për mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore percakton

“ E drejta për respektimin e jetës private dhe familjare 1. Çdokush ka të drejtën e respektimit të jetës së tij private dhe familjare, banesës dhe korrespondencës së

tij.

2. Autoriteti publik nuk mund të ndërhyjë në ushtrimin e kësaj të drejte, përveçse në shkallën e parashikuar

nga ligji dhe kur është e nevojshme në një shoqëri demokratike, në interes të sigurisë publike, për mbrojtjen

e rendit publik, shëndetit ose moralit ose për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të të tjerëve. “

15

Alan F Westin, Privacy and freedom, (1st ed.) (New York: Atheneum, 1967) fq.29, përkthimi i autorit.

Gjithashtu Gjykata Europiane e të drejtave të njeriut në çështjen Peck v. The United Kingdom (2003),

kopje

22

megjithë trajtimin e gjërë nga literatura dhe e drejta zakonore ndërkombëtare16

mbi

privatësinë, definicioni i privatësisë dhe të dhënave personale mbetet gjithmonë një

përcaktim jo shterrues17

.

Megjithëse termi " privatësi " është përdorur shpesh në gjuhën e zakonshme , si dhe në

diskutime filozofike , politike dhe ligjore , ende nuk ka një përkufizim të vetëm apo

analizë otë kuptimit të termit . Koncepti i privatësisë i ka rrënjët në diskutime të gjera

historike , sociologjike dhe antropologjike rreth asaj se si ajo është vlerësuar gjerësisht në

kultura të ndryshme.

Për më tepër, koncepti ka origjinë historike të njohur në diskutime filozofike , më së

shumti të Aristotelit, në dallimin midis sferës publike të veprimtarisë politike dhe sferës

private lidhur me familjen dhe jetën familjare. Megjithatë, përdorimi i termit përgjatë

historisë nuk është uniform , duke krijuar një konfuzion mbi vlerën , kuptimin dhe

qëllimin e konceptit të privatësisë. Kjo vjen për faktin se është një koncept në evolucion.

Por mungesa e një definicioni përfundimtar nuk bën që të humbasë rëndësia e vetë kësaj

të drejte. E drejta për një jetë private i ka rrënjët thellë në histori, ku vetë Bibla referon

shpesh tek e drejta për privatësi, ashtu si edhe kulturat e tjera si hebraike, kineze, greke,

por që kryesisht i referohen të drejtës për vetmi. Në shumicën e rasteve sic ndodh edhe

në legjislacionin dhe doktrinën tonë e drejta për privatësi ekuivalentohet me të dhënat

private, të cilat janë një interpretim i privatësisë në termat e menaxhimit të informacionit

personal.

Raymond Wacks18

, i cili është marrë gjerësisht me trajtimin e të dhënave personale jep

një përcaktim të tillë të tyre; “informacioni personal konsiston në ato fakte, komunikime

apo opinione të cilat lidhen me personin dhe të cilat priten, që të konsiderohen prej tij si

intime, apo sensitive dhe që vetë personi dëshiron t’i ketë të vetat, ose së paku të jetë e

kufizuar mbledhja, përdorimi, ose qarkullimi i tyre”19

.

Sipas Alan Westin “e drejta për privatësi është një e drejtë e individëve, për të

kontrolluar, menaxhuar dhe fshirë informacionin rreth vetes së tyre dhe për të

përcaktuar , se kur, si dhe në çfarë mase informacioni rreth tyre komunikohet te të tjerët”

... E drejta për privatësi është vullnetare dhe një tërheqje e përkohshme e një personi nga

shoqëria e përgjithshme......20

Gjykim i datës 28 jan.2003, përcakton se: Jeta private është një term i gjërë i cili nuk shkon deri në një

përcaktim shterues”.

16 Ne rezolutën 428(1970) të Asamblesë së Këshillit të Europës gjejmë një përcaktim të të dhënave

personale.

17

. Raymond Wacks, Personal information: privacy and the law (Oxford: Clarendon, 1989), pp 13

18

. Raymond Wacks is Professor of Laë and Legal Theory. His major areas of expertise are legal theory,

and human rights, in particular the protection of privacy on ëhich he is a leading international authority.

19

. Raymond Wacks, Personal information: privacy and the law (Oxford: Clarendon, 1989), pp 26.

20

Westin, Privacy and Freedom, London: Bodley Head, 1967, p.7

kopje

23

Ndërsa përgjithësisht në të drejtën ndërkombëtare gjejmë përcaktimin e privatësisë si një

e drejtë (dhe jo e të dhënës personale), që e drejta e privatësisë merr në mbrojtje. Kështu

lihet i hapur interpretimi i qënies së të dhënës personale, sipas kritereve që vendosen për

tu përfshirë në mbrojtjen e privatësisë si e drejtë.

Në Rezolutën 428 (1970) të Asamblesë së Këshillit të Evropës gjejmë një përcaktim të

privatësisë si më poshtë; “E drejta e privatësisë konsiston në esencë në të drejtën për të

jetuar jetën me një minimum ndërhyrjeje. Ajo ka të bëjë me familjen dhe jetën familjare,

integritetin moral dhe fizik, nderin dhe parandalimin e vënies së reputacionit para një

gjëndjeje të rreme, mosbërja e njohur e të dhënave të sikletshme, publikimi i fotografive i

paautorizuar, si dhe mbrojtja nga bërja e njohur e informacionit të dhënë në mënyrë

konfidenciale”.

Të dhënat private janë për pasojë pikërisht të dhënat, që kanë të bëjnë me familjen dhe

jetën familjare, integritetin moral dhe fizik, si dhe nderin dhe dinjitetin njerë zor.

E drejta e privatësisë gjen një mbrojtje të veçantë edhe në të drejtën e Bashkimit

Evropian. Konkretisht, në vitet e fundit Bashkimi Evropian ka miratuar dy direktiva, të

cilat do tu ofrojnë qytetarëve një gamë të gjerë të mbrojtjes mbi abuzimin me të dhënat e

tyre. Direktivat vendosin një nivel bazë mbi privatësinë, të cilat jo vetëm që forcojnë

mbrojtjen e të dhënave, sipas legjislacionit ekzistues të shteteve anëtare dhe të tërë

komunitetit në tërësi, por krijojnë edhe garanci të reja.

Direktivat mbi Mbrojtjen e të Dhënave personale vendosin një pikë referimi për ligjet

kombëtare, që do të shërbejë për harmonizimin e legjislacionit në të gjithë vendet e

Bashkimin Evropian 21

. Baza e këtyre direktivave do të ishte rregullimi i menaxhimit të

të dhënave private të mbledhura në sistemet e përpunimit të këtyre të dhënave.

Sipas tyre sistemet e përpunimit të të dhënave janë të dizenjuara për t'i shërbyer njeriut.

Ata duhet, pavarësisht nga kombësia apo përkatesia e personave fizikë, të respektojnë të

drejtat e tyre themelore dhe liritë, veçanërisht të drejtën e jetës private. Gjithashtu këto

sisteme duhet të kontribuojnë në progresin ekonomik dhe shoqëror, zgjerimin e tregtisë

dhe mirëqënien e individëve.22

Direktiva përmban një mbrojtje më të përforcuar mbi përdorimin e të dhënave përsonale

të ndjeshme që kanë të bëjnë, për shembull, për shëndetin apo të ardhurat financiare.

Sipas përcaktimeve në direktivë, përdorimi qeveritar dhe komercial i informacionit të

tillë, në përgjithësi do të kërkojë një përcaktim të saktë dhe pa shumë kuptime si dhe

pëlqimin e subjektit të këtyre të dhënave personale.

21

Directive 95/46/EC of the European Parliament and of the Council of 24 October 1995 on the protection

of individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such

data.<http://www.odpr.org/restofit/Legislation/Directive/Directive_Contents.html.

22

Id. neni 2.

kopje

24

Sipas nenit 3 të Direktivës; "e dhënë personale" do të thotë çdo informacion në lidhje me

një person të identifikuar ose të identifikueshëm ('subjektit të të dhënave'); një person i

identifikueshëm është ai i cili mund të identifikohet, direkt ose indirekt, në mënyrë të

veçantë duke iu referuar një numri identifikimi ose të një ose më shumë faktorëve të

veçantë të tij fizikë, fiziologjikë, mendor, ekonomikë, kulturor ose shoqëror;23

Ndërsa Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut në çështjen Niemietz kundër

Gjermanisë, përcakton kuptimin përsa i takon nocionit të”jetës private” se;"... do të ishte

shumë e kufizuar për të limituar këtë nocion në një “cikël të mbyllur”, në të cilin individi

mund të jetojë vetë jetën e tij personale sikur ai zgjedh për tu përjashtuar krejtësisht prej

botës së jashtme duke mos e përfshirë këtë brënda këtij rrethi.

Respektimi i jetës private duhet të përbëjë në një farë mase të drejtën për të krijuar dhe

zhvilluar marrëdhënie me qëniet e tjera njerëzore. Nuk duket se ka arsye që i kuptuari i

"jetës private" duhet të përjashtohet nga aktivitetet të natyrës profesionale ose afariste

sepse në fund të fundit, në rrjedhën e jetës së tyre të punës shumica e njerëzve kanë një

mundësi më të mëdhe, të zhvillimit të marrëdhënieve me botën e jashtme. Kjo pikëpamje

është përkrahur edhe nga fakti se nuk është gjithmonë e mundur të bëhet dallimi në

mënyrë të qartë e asaj se cfarë përbën në jetën e njeriut, pjesë të punës së tij dhe cfarë

jo”.

2.2. Përcaktimi i jetës private dhe të dhënave personale sipas të drejtës shqiptare.

Ndryshe nga sa shpjeguam më sipër legjislatori shqiptar në të kundërt nuk jep

përcaktimin e privatësisë, por jep një definicion të të dhënës personale, parashikuar në

paragrafin e parë të nenit 3 të ligjit Nr.9887, datë 10.3.2008 “Për mbrojtjen e të dhënave

personale”, duke dhënë një përcaktim të ndarë mes së dhënës personale dhe asaj

sensitive, përcakton se :

“Të dhëna personale” është çdo informacion për një person fizik, i cili është i

identifikuar ose i identifikueshëm. Elementet, me të cilat realizohet identifikimi i një

personi, drejtpërdrejt apo tërthorazi, janë numrat e identitetit ose faktorë të tjerë të

veçantë fizikë, psikologjikë, ekonomikë, socialë, kulturorë etj.

Ndërsa në paragrafin e dytë gjejmë përcaktimin e së dhënës sensitive;

“Të dhëna sensitive” është çdo informacion për personin fizik, që ka të bëjë me origjinën

e tij racore ose etnike, mendimet politike, anëtarësimin në sindikata, besimin fetar apo

filozofik, dënimin penal, si dhe të dhëna për shëndetin dhe jetën seksuale.”

Sic rezulton nga përcaktimi i bërë nga Wacks, kriteri i parë në konsiderimin e një

informacioni si personal konsiston në cilësinë e informacionit dhe më pas kriteri i dytë

është pritshmëria e arsyeshme, që ka personi në përdorimin e këtyre të dhënave. Të dyja

këto dy kritere janë të lidhura dhe të pandashme nga njëri-tjetri dhe mundësojnë

23

Sic do të shohim gjatë këtij trajtimi identikisht të njëjtën përmbajtje ka edhe ligji shqiptar mbi mbrojtjen

e të dhënave personale.

kopje

25

identifikimin në morinë e shumtë të informacioneve mbi individin, të atyre

informacioneve që kanë karakter personal.

Një gjë e tillë nuk del nga legjislacioni shqiptar, i cili përcakton vetëm, se të dhënat duhet

të jenë për një person fizik dhe duhet të jenë të tilla që me anë të tyre personi arrin të

identifikohet . Nga gjuha e përdorur nga legjislatori lihet të kuptohet se nocioni i të

dhënës personale të përdorur nga Wacks është pothuajse i njëjtë me atë të të dhënës

sensitive të definuar në paragrafin e dytë të nenit 3 të ligjit të sipërcituar, pra të dhënat për

personin fizik, që kanë të bëjnë me origjinën e tij racore ose etnike, mendimet politike,

anëtarësimin në sindikata, besimin fetar apo filozofik, dënimin penal, si dhe të dhëna për

shëndetin dhe jetën seksuale.

Them pothuajse, pasi personalisht gjykoj se është shumë më i ngushtë se nocioni i të

dhënës personale të dhënë nga doktrina, apo edhe të nënkuptuar nga e drejta

ndërkombetare.

2.3 Te dhënat e parashtruara në deklarimin e pasurisë si të dhëna personale.

Për të analizuar mbi faktin, nëse informacioni që jepet nëpërmjet deklarimit të pasurisë

është një e dhënë personale do fillojmë të analizojmë në bazë të dy kritereve të

përcaktuara nga Ëacks.

Nisur nga cilësia e informacionit të mbledhur dhe administruar nga Inspektori i

Përgjithshëm dhe zyrtarët e Inspektoriatit të Deklarimit të Pasurive , asetet e subjektit si

dhe të familjes së tij, burimet e krijimit dhe detyrimet financiare, unë gjykoj se është e

arsyeshme që individët të jenë sensitivë në lidhje me to.

Kjo ë shtë e arsyeshme pasi të dhënat ekonomike të një individi janë kaq ngushtë të

lidhura me vetë këtë individ saqë është krejt objektive nëse pohojmë se ato të dhëna janë

pjesë e një mjedisi personal, në të cilën ai e zhvillon personalitetin dhe ekzistencën e tij

në mënyrë të pavarur nga të tjerët dhe i përdor ato për të krijuar të përditshmen si dhe për

të kontrolluar edhe të ardhmen e tij.

Pra gjykoj se të dhënat që mblidhen, administrohen dhe mbi të cilat hetohet nga ana e

Inspektoriatit të Deklarimit të Pasurive janë të dhëna personale, por që nuk përfshihen në

ato sensitive në kuptim të përcaktimit të bërë sipas legjislatorit shqiptar, por që

personalisht gjykoj se bien nën mbrojtjen e së drejtës së individit për privatësi.

Kjo pasi, privatësia siç sipërcituam është e drejta për identitet, zhvillim personal dhe e

drejta për të vendosur dhe zhvilluar mardhëniet me njerëzit e tjerë dhe botën. Si e tillë

privatësia mund të përfshijë aktivitete edhe të një natyrë profesionale apo biznesi.

kopje

26

Kapitulli III

Ndërhyrja në jetën private nëpërmjet deklarimit

dhe publikimit të të dhënave.

kopje

27

3.1. Legjitimimi i Inspektoriatit për të ndërhyrë në jetën personale të zyrtarëve

publikë.

Nga momenti, që këto të dhëna konsiderohen personale, ato bien nën mbrojtjen e nenit 35

të Kushtetutës së Shqipërisë, e cila parashikon:

“1. Askush nuk mund të detyrohet, përveçse kur e kërkon ligji, të bëjë publike të dhëna,

që lidhen me personin e tij.

2. Mbledhja, përdorimi dhe bërja publike e të dhënave rreth personit bëhet me pëlqimin e

tij, me përjashtim të rasteve të parashikuara me ligj.

3. Kushdo ka të drejtë të njihet me të dhënat e mbledhura rreth tij, me përjashtim të

rasteve të parashikuara me ligj.

4. Kushdo ka të drejtë të kërkojë ndreqjen ose fshirjen e të dhënave të pavërteta ose të

paplota ose të mbledhura në kundërshtim me ligjin. “

Pra, në bazë të legjislacionit shqiptar theksohet, se mbledhja e të dhënave rreth personit

duhet të jetë me pëlqimin e tij ndërsa, mënyra e vetme për t'u marrë të dhënat pa pëlqimin

e tij është kur një gjë e tillë parashikohet shprehimisht me ligj.

Në rastin e deklarimit të pasurive, sipas ligjit nr.9049 deklarimi i pasurive është

detyrueshëm, për shkak se nëse nuk kryhet, ndaj personit ka penalitete që fillojnë nga ato

administrative deri në ato penale.

Sipas nenit 5 të ligjit nr.9049 ;1. Refuzimi për deklarim sjell humbjen e funksionit dhe

ndëshkimin në përputhje me Kodin Penal. Inspektori i Përgjithshëm, brenda 30 ditëve, i

dërgon organit përgjegjës njoftimin e motivuar për largimin nga puna të personit që

refuzon të deklarojë.

“Organi përgjegjës, brenda 30 ditëve nga marrja e njoftimit, është i detyruar të marrë

masa për largimin nga puna të punonjësit që ka refuzuar deklarimin.

Kur deklarimi refuzohet nga personat e zgjedhur ose nga ata me imunitet, Inspektori i

Përgjithshëm vë në dijeni Kuvendin dhe kur është rasti, edhe organin epror të personit.

Në të gjitha rastet e refuzimit të deklarimit, me kalimin e 30 ditëve nga njoftimi i organit

përgjegjës, Inspektori i Përgjithshëm detyrohet t'i bëjë publike rastet e refuzimit të

deklarimit.”

Kushtetuta nuk i referohet cilësisë së këtij ligji dhe as përcakton kushte, të cilat duhet të

mbahen parasysh nga legjislatori në nxjerrjen e ligjeve të tilla. Duke i’u referuar

burimeve të së drejtës dhe rangut të tyre të parashikuar në Kushtetutë në nenin 116 :

"Aktet normative, që kanë fuqi në të gjithë territorin e Republikës së Shqipërisë janë ;

A. Kushtetuta;

kopje

28

B. Marrëveshjet ndërkombëtare të ratifikuara;

C. Ligjet;

Ç. Aktet normative të Këshillit të Ministrave "

Meqënëse në Kushtetutë nuk gjejmë kritere apo kufizime, ne mund të gjejmë disa

udhëzime që kufizojnë mbledhjen, përpunimin dhe përdorimin e të dhënave personale në

nenin 5 dhe 6 të ligjit nr.9887, të datës 10.03.2008, "Për mbrojtjen e të dhënave

personale", dhe gjithashtu në nenin 5 të Konventës për mbrojtjen e individëve në lidhje

me përpunimin automatik të të dhënave personale", ratifikuar me ligjin nr.9288, datë

7.10.2004 nga ana e Kuvendit të Shqipërisë .

Neni 6 i nr.9887, të datës 10.03.2008, “Për mbrojtjen e të dhënave personale” përcakton

kriteret ligjore për përpunimin sipas të cilit ;

“1. Të dhënat personale përpunohen vetëm:

a) nëse subjekti i të dhënave personale ka dhënë pëlqimin;

b) nëse përpunimi është thelbësor për përmbushjen e një kontrate, për të cilën subjekti i

të dhënave është palë kontraktuese, apo për diskutime ose ndryshime të një

projekti/kontrate me propozimin e subjektit të të dhënave;

c) për të mbrojtur interesat jetikë të subjektit të të dhënave;

ç) për përmbushjen e një detyrimi ligjor të kontrolluesit;

d) për kryerjen e një detyre ligjore me interes publik ose ushtrimin e një kompetence të

kontrolluesit ose të një pale të tretë, së cilës i janë përhapur të dhënat;

dh)nëse është thelbësor për mbrojtjen e të drejtave dhe interesave legjitime të

kontrolluesit, marrësit apo personave të tjerë të intëresuar. Por, në cdo rast, përpunimi i

të dhënave personale nuk mund të jetë në kundërshtim me të drejtën e subjektit të të

dhënave për mbrojtjen e jetës personale dhe private.

Ndersa neni 5 i Konventës parashikon se;

“Te dhënat personale që i nënshtrohen përpunimit automatik janë:

a) marrë dhe përpunuar në mënyrë të drejtë dhe të ligjshme;

b) ruajtur për qëllime specifike dhe të legjitimuara dhe që nuk përdoren në ndonjë

mënyrë që nuk përputhen me këto qëllime;

c) të përshtatshme, që përfshihen dhe jo të tepërta në lidhje me qëllimet për të cilat ato

janë ruajtur;

d) të sakta dhe, nëse është e nevojshme, mbahen aktuale;

e) mbahen në një formë që i lejon identifikimin e subjekteve të të dhënave për jo më

shumë nga sa kërkohet për qëllimet për të cilat janë ruajtur akoma këto të dhëna.”

Sipas të dy këtyre akteve ligjore, mbledhja e të dhënave personale duhet të bëhet vetëm

me qëllim të caktuar, të qartë dhe të ligjshëm, pa tejkaluar qëllimin e mbledhjes dhe

duhet të merren aq të dhëna sa janë të nevojshme, të përshtatshme, të sakta dhe të

rëndësishme për realizimin e qëllimit të ligjshëm.

kopje

29

Pas këtyre udhëzimeve, të cilat formojnë standarde për përpunimin automatik të të

dhënave personale, le të analizojmë qëllimin e mbledhjes së të dhënave personale nga

Inspektoriati i Lartë i Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive, nëse është bërë për një qëllim

të ligjshëm dhe nëse llojet e të dhënave, që mblidhen janë të rëndësishme për realizimin e

qëllimit legjitim.

Megjithëse nga ana e legjislatorit, me miratimin e këtij ligji nuk është prezantuar qëllimi i

miratimit të tij besoj se është deri diku i mjaftueshëm të përmendet vetëm një qëllim, që

është ai i mbrojtjes së demokracisë së brishtë, e themeluar mbi sakrifica të mëdha nga

shqiptarët, të cilët vuajtën për më shumë se pesë dekada abuzimin me të drejtat dhe liritë

e tyre nga një klasë zyrtarësh të korruptuar dhe abuzues me detyrën e tyre.

Sipas Gjykatës Kushtetuese në vendimin e saj nr. 16 të vitit 2004 qëllimi i miratimit të

këtij ligji ka qenë; “… marrja e masave sa më efektive për intensifikimin e luftës kundër

korrupsionit, rritja e besimit në institucionet shtetërore, transparenca, parandalimi i

rasteve të abuzimit me pushtetin shtetëror dhe pasurimit të paligjshëm të personave të

zgjedhur ose të atyre që kryejnë funksione të caktuara shtetërore. Këto fenomene të

dëmshme pengojnë zhvillimin e vendit, mirëqënien e përgjithshme dhe ndërtimin e një

shteti të lirë e demokratik. Prandaj ligjvënësi ka synuar që në këtë betejë të rëndësishme

për fatet e demokracisë në Shqipëri t’i sigurohet një pjesëmarrje aktive edhe publikut.

Kjo pjesëmarrje garantohet përmes transparencës, njohjes dhe vlerësimit të publikut të

gjerë edhe me të dhënat mbi deklarimet e pasurisë së personave të zgjedhur apo

zyrtarë…”.

Kështu, realiteti konkret i gjëndjes së administratës publike dhe gjyqësorit shqiptar, si dhe

perceptimi mjaft negativ i publikut24

për korrektësinë, transparencën dhe ligjshmërinë e

aktivitetit të tërë makinerisë shtetërore, sidomos në lidhje me administrimin e fondeve

publike dhe abuzimin me to, e bëri atë një ndërhyrje të ligjshme në të drejtat e atyre

grupeve të zyrtarëve të përcaktuar me ligj. Këta zyrtarë nga ana tjetër nga momenti, që

pranojnë të kryejnë një detyrë të tillë, gjithashtu pranojnë që të gjenden nën një status të

përhershëm vëzhgimi mbi të drejtat e tyre pasurore

Siç është theksuar nga Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut "..një shtet demokratik

ka të drejtë legjitime, që tu kërkojë nëpunësve te tij civilë të tregojnë besnikërinë për

parimet kushtetuese mbi të cilat shoqëria u themelua "25

.

Dhe për mendimin tim, krijimi i një procedure të tillë, nuk është vetëm e ligjshme, por

edhe e nevojshme, me qëllim që të mblidhen të dhënat pasurore të zyrtarëve, burimet e

krijimit te tyre dhe të kontrollohet e vërteta e deklaratave të bëra, dhe e vetmja mënyrë

efektive për ta bërë këtë është të krijojë një institucion të specializuar si Inspektoriati i

24

Sipas të dhë nave të një anketimi të zhvilluar nga IDRA me mbë shtetjen e USAID rezulton se

perceptimi dhe besimi në institucionet publike vazhdon te jetë në rë nie duke arritur së fundmi në vlera

mjaft të ulta sipas anketimit te vitit 2010. Per me teper shih ; Corruption in Albania: 2010 Survey, I

mundshem ne http://albania.usaid.gov/shfaqart/465/26/Corruption_in_Albania:_2010_Survey.htm

25

Sidabras and Dziautas V Lithuania, gjykimi i datës f 27.10.2004, Gjykata Europiane e të Drejtave të

Njeriut, fq.15§52

kopje

30

Lartë për Deklarimin dhe Kontrollit të Pasurive, i cili do të mbikqyret vetëm nga

Kuvendi.

Në përmbushje të këtij qëllimi janë përcaktuar nga ana e Kuvendit në analizat e raporteve

të paraqitura nga vetë Inspektoriati se ;

Detyrat e këtij Institucioni do të ishin;

1. Të ushtrojë kontroll të drejtpërdrejtë të deklarimeve në emërtesë të tij.

2. Të mbledhi të dhëna, te kryejë hetime dhe kërkime administrative rreth

deklarimeve të personave që kanë detyrim për deklarim, sipas këtij ligji, në

përputhje me Kodin e Procedurave Administrative.“Mbledhja e të dhënave bëhet

në përputhje me ligjin nr. 9887, datë 10.03.2008“Për mbrojtjen e të dhënave

Personale“, të ndryshuar.

3. Të bashkëpunojë me organet e auditimit dhe me strukturat e tjera përgjegjëse për

luftën kundër korrupsionit dhe krimit ekonomik.

Megjithë diskutimin e vazhdueshëm mbi efektshmërinë e këtij Institucioni dhe arritjet

konkrete në luftën kundër korrupsionit dhe konfliktit të interesave në rradhët e zyrtarëve

publikë26

, qëllimi i krijimit të kësaj procedure kontrolli të të dhënave personale është i

ligjshëm.

Në këtë konkluzion ka arritur edhe Gjykata Kushtetuese në vendimin e saj nr.16 të vitit

2004 ku ndër të tjera konkludon se ;

“…Detyrimi për deklarimin e të ardhurave dhe pasurisë personale, si dhe mundësia e

publikimit të tyre nuk synojnë dëmtimin apo denigrimin e subjekteve deklaruese, por një

transparencë dhe kontroll më rigoroz ndaj pasurimit apo raporteve të tyre financiare me

persona të tretë. Nga ky këndvështrim, Gjykata Kushtetuese çmon, se publiku ka interes

të ligjshëm që përmes transparencës të informohet më në detaje, jo vetëm mbi punën dhe

veprimtarinë, por edhe mbi të ardhurat, pasurinë (dhe burimet e saj) të personave të

zgjedhur ose zyrtarë. Pra, balanca e gjetur vlerësohet si e drejtë dhe e bazuar.

Për rrjedhojë, konstatohet se ndërhyrja apo kufizimi i sferës së jetës private në formën e

dhënies së informacionit mbi pasurinë dhe burimet e saj, si dhe mundësia e publikimit të

tyre të jenë të justifikuara dhe të domosdoshme në kushtet aktuale të shoqërisë

shqiptare…”

Megjithatë mbetet të diskutohet, nëse mbledhja e të dhënave është proporcionale me

qëllimin. Personalisht gjykoj se deklarimi, mbledhja dhe hetimi i të dhënave pasurore

vetëm të zyrtarit deri diku edhe të bashkëshortit të tij (edhe ky një fakt i diskutueshëm)

është në proporcion me qëllimin e ligjit, ndërsa mbledhja e të dhënave nga familjarët e

tjerë të lidhur me të është jo proporcionale dhe personalisht do ta konsideroja një shkelje

26

Sipas anketës së mësipërme, shih supra note 12 vlerësohet se :”Inspectorate for the Declaration and

Audit of Assets, religious leaders and courts are seen as the least helpful in the fight against corruption.

Albanian citizens’ trust in institutions continues to be very loë.

kopje

31

flagrante e jetës private të tyre. 27

Fëmijët madhorë, të cilët kanë jetën e tyre private të

ndarë nga prindërit dhe të cilët nuk janë nën rrezen e të gëzuarit të të drejtave dhe

detyrimeve që sjell pozicioni zyrtar i prindit të tyre nuk kanë pse të bëjnë të njohur dhe aq

me tëpër siç do të diskutojmë edhe më poshtë tu bëhen publike të dhënat e tyre personale.

Gjithashtu diskrecioni që i është dhënë Inspektorit të Përgjithshëm në përcaktimin e

formateve dhe kerkesave të deklaratave28

, ku në njerën prej tyre personalisht e gjykoj se

tejkalohet vetë qëllimi i ligjit, siç është përcaktimi në faqen 11 të deklaratës periodike

vjetore të pasurisë, se pjestari i familjes me pasuri veçmas duhet të deklarojë;

“...Angazhime në veprimtari private dhe/ose publike me qëllim fitimi ose çdo lloj

veprimtarie e kryer brenda ose jashtë vendit, që ka krijuar të ardhura, si dhe angazhime

në organizata fitimiprurëse dhe jo fitimprurëse, liçensa dhe patenta që sjellin fitim,

sindikata ose organizata profesionale, politike, shtetërore dhe pjesëmarrje në çdo

organizatë tjetër;

3.2. Legjitimiteti i zbulimit të këtij informacioni personal nga Inspektori i

Përgjithshëm.

Siç parashtruam më sipër informacionet mbi pasurinë e personit konsiderohen si të

dhëna personale dhe si të tilla ato përfshihen në mbrojtjen e Kushtetutës dhe

instrumenteve ndërkombëtare në fushën e lirive dhe të drejtave të njeriut si Deklarata

Universale për të Drejtat e Njeriut29

, Konventa Ndërkombëtare për të Drejtat dhe Liritë

politike dhe civile30

, Konventa Europiane për të Drejtat dhe Liritë e Njeriut31

etj.

27

Neni 21 i ligjit parashikon; Deklarimi i pasurive, i burimeve të tyre , i detyrimeve financiare bëhet sipas

kërkesave të përcaktuara në këtë ligj dhe në formën e përcaktuar nga Inspektori i Përgjithshëm. Deklarimi

përfshin pasurinë e subjektit dhe të familjes së tij (bashkëshortit/es dhe fëmijëve në moshë madhore),

burimet e krijimit dhe detyrimet financiare të subjektit.

Deklarimi duhet të përmbajë edhe faktin nëse deklaruesi/sja ka ose jo persona të tjerë të lidhur. Deklaruesit,

përpara deklarimit, duhet t’i jepen të gjitha këshillimet e nevojshme për plotësimin e deklaratës dhe ti

bëhen të njohura rrjedhimet që mbart deklarimi i rremë.

Ndersa neni 22; Kur pasuria e pjesëtarëve të familjes është e ndarë dhe e regjistruar si e tillë në organet e

administratës shtetërore ose gjyqësore, deklarimi paraqitet veçmas nga çdo anëtar i familjes, me pasuri të

regjistruar në emër të vet dhe i bashkëlidhet deklaratës së personit që ka detyrimin për deklarim.

Anëtari i familjes dhe personi i lidhur me subjektin deklarues mban përgjegjësi ligjore për vërtetësinë dhe

saktësinë e të dhënave të deklaruara.

28

Aktualisht dokumenti zyrtar “Deklaratë e interesave private” është miratuar me “Urdhër Nr.620,

dt.22.11.2012 nga Inspektori i Përgjithshëm i ILDKP, “Për miratimin e llojeve të deklaratës së interesave

private” , botuar ne Fletoren Zyrtare nr.154, te vitit 2012.

29

Më 10 dhjetor të vitit 1948, Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara nxori dhe shpalli

Deklaratën e Përgjithshme mbi të Drejtat e Njeriut ku ne nenin 12 parashikon

„Asnjeri nuk duhet t'i nënshtrohet ndërhyrjes arbitrare në jetën, familjen, banesën ose korrespondencën

vetjake, si dhe sulmeve kundër nderit dhe prestigjit personal. Gjithkush ka të drejtën të mbrohet nga ligji

kundër ndërhyrjeve ose sulmeve të tilla“.

kopje

32

Duhet të mbajmë parasysh se të dhënat personale të deklaruara para Inspektoriatit të

Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive, të mbledhura dhe kontrolluara prej tyre nuk kanë

karakter sensitiv, qoftë në përkufizimin që i jep legjislacioni ynë këtij termi, qoftë në atë

që nënkupton doktrina dhe e drejta ndërkombetare . Të dhënat sensitive përbëjnë thelbin

e jetës private.

Të dhënat sensitive janë ato të dhëna përmes të cilave individët zhvillojnë në mënyrë

tërësisht të pavarur personalitetin e tyre. Të dhënat e pasurisë nuk kanë një karakter të

tillë, sepse shumica e tyre janë nën vëzhgimin dhe vlerësimin e të tjerëve si letrat me

vlerë shtëpitë, paga, sigurimet shoqërore dhe shëndetësore, pasuritë e trashëguara etj.

Siç është parashikuar nga vetë Kushtetuta dhe Neni 8 i Konventës, të dhënat personale

mund të bëhen publike, vetëm me pëlqimin e personit që i përkasin. Kushtetuta i

parashikon edhe mundësinë e angazhimit me të dhënat personale edhe nëpërmjet

mosmarrjes së pëlqimit të personit që i përkasin.

Këtu parashikohen të dy rastet; atë të deklarimit të detyrueshëm të të dhënave, por që për

këtë Kushtetuta vendos një klauzolë , në paragrafin 1 të nenit 35 “Askush nuk mund të

detyrohet, përveçse kur e kërkon ligji, të bëjë publike të dhëna që lidhen me personin e

tij ", dhe atë të ”Mbledhja, përdorimi dhe bërja publike e të dhënave rreth personit bëhet

me pëlqimin e personit” me klauzolën e parashikuar në paragrafin e 2 "... me përjashtim

të rasteve të parashikuara me ligj...” .

Nga gjuha e përdorur në Kushtetutë vërehet se kemi të bëjmë jo vetëm me të dhënat

sensitive, por me një diapazon më të gjërë të të dhënave personale. Në paragrafin e parë

të nenit 35 gjejmë shprehjen “të dhëna që lidhen me personin e tij”, që e interpretuar edhe

literalisht do të nënkuptonte ato të dhëna që e dallojnë individin nga të tjerët, që krijojnë

unin e tij dhe të cilat e ndihmojnë në zhvillimin e këtij personaliteti.

Në një analizë të kritereve të mësipërme kushtetuese vlen të themi, se në rastin e

publikimit të të dhënave personale nga ana e Inspektoriatit të Deklarimit dhe Kontrollit të

Pasurive nuk jemi para kriterit përjashtimor, parashikuar në paragrafin e parë, pasi siç

sipercituam ai ka të bëjë me bërjen publike nga vetë personi të të dhënave të tij dhe jo nga

persona të tretë.

30

Miratuar dhe hapur për nënshkrim, për ratifikim dhe për aderim nga Asambleja e Përgjithshme me

Rezolutën e saj 2200 A (XXI) të datës 16 dhjetor 1966 ne nenin Neni 17 parashikon.

1. Askush nuk duhet tё jetё objekt i ndёrhyrjeve arbitrare ose tё paligjshme nё jetёn e tij private, nё familje,

në shtëpi ose letёrkёmbim, e as duhet t’i shkelet nderi dhe reputacioni i tij nё mёnyrё tё paligjshme.

2. Secili ka tё drejtё tё ketё mbrojtje ligjore kundёr ndёrhyrjeve dhe shkeljeve tё tilla.

31

Neni 8 i Konventë s Europiane e të Drejtave të Njeriut;

E drejta për respektimin e jetës private dhe familjare

1. Çdokush ka të drejtën e respektimit të jetës së tij private dhe familjare, banesës dhe korrespondencës së

tij.

2. Autoriteti publik nuk mund të ndërhyjë në ushtrimin e kësaj të drejte, përveçse në shkallën e parashikuar

nga ligji dhe kur është e nevojshme në një shoqëri demokratike, në interes të sigurisë publike, për mbrojtjen

e rendit publik, shëndetit ose moralit ose për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të të tjerë ve.

kopje

33

Ai kriter që shërben si mjet analize dhe që mbetet për të vlerësuar nëse është respektuar

në rastin tonë, është kriteri i vendosur në paragrafin e dytë, pasi këtu kemi rastin kur

bëhet mbledhja, përdorimi dhe bërja publike pa pëlqimin e zyrtarit deklarues apo

fëmijëve të tij madhorë, të të dhënave të tyre personale që disponohen nga Inspektoriati i

Lartë i Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive.

Mundësia e kufizimit të të drejtave të parashikuara në Kushtetutë është parashikuar edhe

në nenin 17 të saj i cili thotë ;

" 1. Kufizime të të drejtave dhe lirive të parashikuara në këtë Kushtetutë mund të

vendosen vetëm me ligj për një interes publik ose për mbrojtjen e të drejtave të të tjerëve.

Kufizimi duhet të jetë në përpjesëtim me gjendjen që e ka diktuar atë.

2. Këto kufizime nuk mund të cënojnë thelbin e lirive dhe të të drejtave dhe në asnjë rast

nuk mund të tejkalojnë kufizimet e parashikuara në Konventën Europiane për të Drejtat e

Njeriut.

Gjithashtu neni 28 i ligjit "Për mbrojtjen e të dhënave personale " parashikon se; “

Kontrolluesit, përpunuesit dhe personat, që vihen në dijeni me të dhënat e përpunuara,

gjatë ushtrimit të funksioneve të tyre, detyrohen të ruajnë konfidencialitetin dhe

besueshmërinë edhe pas përfundimit të funksionit.

Këto të dhëna nuk përhapen, përveç rasteve të parashikuara me ligj...”.

Sa më sipër mund të konkludojmë se Kushtetuta në vetvete dhe ligjet e tjera sigurojnë

mundësinë e publikimit të të dhënave personale pa pëlqimin e subjektit, por kur kjo të

jetë parashikuar shprehimisht në ligj. Nga sa analizuam është e qartë se ky kusht është

plotësuar.

Në legjislacionin tonë ekziston një ligj, që parashikon të drejtën e çdo individi, që të

njihet me të dhënat e parashtruara në dokumentet zyrtare, ligji nr.8503, date 30.6.1999

”Për të drejtën e informimit për dokumentet zyrtare”, gjithashtu vetë dispozita e ligjit mbi

deklarimin e pasurive neni 34, Publikimi, e parashikon shprehimisht këtë.

Pra kriteri i ligjit kushtetues për publikimin e të dhënave pa pëlqimin e vetë personit e

shohim të plotësohet, sepse është parashikuar plotësisht me ligj. Nga ana tjetër,

megjithëse parashikohet në ligj, në vetvete ajo përbën një kufizim të së drejtës, si i tillë

duhet që të analizohet edhe kriteri tjetër i parashikuar në nenin 17 të Kushtetutës, ligji

duhet të ketë dalë në mbrojtje të interesit publik, ose të të drejtave të të tjerëve ose siç

quhet ndryshe duhet të plotësohet qëllimi, që justifikon ndërhyrjen.

Nëse do të analizojmë gjuhën e përdorur në nenin 34 te ligjit mbi deklarimin e pasurive;

“ Të dhënat që grumbullohen nga deklarimi, sipas këtij ligji janë të lejueshme për

publikun, vetëm në përputhje me ligjin nr.8503, datë 30.6.1999 "Për të drejtën e

informimit për dokumentet zyrtare me ligjin nr.9887, datë 10.03.2008 “Për mbrojtjen e të

dhënave personale”,të ndryshuar është mjaft e qartë, se cila është e drejta dhe interesi

në emër të të cilit ligjvënësi ka kufizuar të drejtën e jetës private të disa nga zyrtarëve të

tij më të lartë, e drejta për informim.

kopje

34

Shprehja e përdorur nga legjislatori " Të dhënat që përfitohen nga deklarimi sipas këtij

ligji janë të lejueshme për publikun...” lidhet drejtëpërdrejtë me të drejtën e publikut për

t'u informuar.

Nga ana tjetër lind pyetja a është e kushtëzuar dhënia e këtij informacioni?

Nëse ne i lexojmë të gjitha percaktimet e këtij neni, shohim se në pjesën e dytë të tij

parashikohet që të dhënat e përmendura do të publikohen në përputhje me ligjin "Për të

drejtën për të marrë informacion për dokumentet zyrtare ". Ky ligj në nenin 5, me titull

"E drejta e informimit për subjektin me funksione shtetërore” parashikon ;

“Çdo person ka të drejtë të informohet për të dhënat vetjake të personave që kryejnë

funksione shtetërore ose shërbime publike, të mbajtura në një dokument zyrtar, për aq sa

këto të dhëna lidhen me cilësi të kërkuara nga ligji ose nga një akt nënligjor për personat

që i ushtrojne këto detyra.”

Siç analizuam me sipër jemi para një përplasje mes dy të drejtave,e drejta e privatësisë

dhe e drejta për informim, të garantuara , si nga Kushtetuta nga njëra anë, dhe

legjislacioni ndërkombëtar në anën tjetër. Mes këtyre dy të drejtave ligjvënësi i ka dhënë

prevalencë të drejtës për tu informuar. Le të shohim në pjesët e mëposhtme, nëse kjo

prevalencë është bërë në përputhje me standardet kushtetuese shqiptare dhe ato

ndërkombetare për respektimin e të cilave Shqipëria ka marrë angazhim.

3.3 Prevalenca e së drejtës për informim mbi atë për jetë private.

Nga sa thamë më sipër, ky ligj parashikon përplasjen e dy të drejtave: të drejtën e

privatësisë dhe të drejtën për tu informuar, e cila nuk duhet të ndërhyjë ne jetën private,

që në pikëpamje të Gjykatës Europiane të të Drejtave të Njeriut, "...përfshin integritetin

fizik dhe psikologjik të një personi..", të garantuara nga Neni 8 i Konventës, i cili ka për

qëllim të sigurojë " zhvillimin, pa ndërhyrje nga jashtë, të personalitetit të çdo individi në

marrëdhëniet e tij me qëniet e tjera njerëzore "32

.

E drejta për t'u informuar është gjithashtu një nga të drejtat themelore të njeriut në një

shoqëri demokratike, të mbrojtura nga dispozitat e Kushtetutës shqiptare, neni 2333

, dhe

nga neni 10 i Konventës Evropiane për të Drejtat dhe Liritë e Njeriut i cili parashikon se:

“Çdokush ka të drejtën e lirisë së shprehjes. Kjo e drejtë përfshin lirinë e mendimit dhe

lirinë për të marrë ose për të dhënë informacione dhe ide pa ndërhyrjen e autoriteteve

publike dhe pa marrë parasysh kufijtë.”

Ushtrimi i këtyre lirive që përmban detyrime dhe përgjegjësi, mund t’u nënshtrohet atyre

formaliteteve, kushteve, kufizimeve ose sanksioneve të parashikuara me ligj dhe që janë

32

Van Hannover v. Germany, gjykimi i datës 24 June 2004, fq 50,

33 1.neni 23 i Kushtetutës; E drejta e informimit është e garantuar. 2. Kushdo ka të drejtë, në përputhje me

ligjin, të marrë informacion për veprimtarinë e organeve shtetërore, si dhe të personave që ushtrojnë

funksione shtetërore. 3. Kujtdo i jepet mundësia të ndjekë mbledhjet e organeve të zgjedhura kolektive.

kopje

35

të nevojshme në një shoqëri demokratike në interes të sigurisë kombëtare, integritetit

territorial ose sigurisë publike, për mbrojtjen e rendit dhe parandalimin e krimit, për

mbrojtjen e shëndetit ose të moralit, për mbrojtjen e dinjitetit ose të të drejtave të të

tjerëve, për të ndaluar përhapjen e të dhënave konfidenciale ose për të garantuar

autoritetin dhe paanshmërinë e pushtetit gjyqësor.

Neni 19 i Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut, miratuar nga Asambleja e

Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara me Rezoluten 217A parashikon se; “Gjithkush ka

të drejtën e lirisë së mendimit dhe të shprehjes; kjo e drejtë përfshin lirinë e mendimit pa

ndërhyrje, si dhe lirinë e kërkimit, marrjes dhe njoftimit të informacionit dhe ideve me

çfarëdo mjeti qoftë, pa marrë parasysh kufijtë.”

Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut e cila pa frikë mund të konsiderohet aktualisht

si një instrument kushtetues34

i rendit publik europian, përsërit në shumë vendime që

"Liria e shprehjes përbën një nga themelet bazë të një shoqërie demokratike. Pa

garantimin e kësaj të drejte nuk mund të bëhet fjalë për pluralizëm, tolerancë dhe krijim

të vullnetit të lirë politik, aq të domosdoshëm për shoqërinë demokratike.

Subjekte të paragrafit 2 të nenit 10 të Konventës, janë jo vetëm ato "Informacione" ose

"ide" që priten si të favorshme ose konsiderohen si të padëmshme apo si çështje

indiference, por edhe për ato që fyejnë, trondisin ose shqetësojnë shtetin apo ndonjë

sektor të popullsisë. Të tilla janë, kërkesat e pluralizmit, tolerancës dhe largpamësisë pa

të cilat nuk ka asnjë shoqëri demokratike "35

.

Gjykata Kushtetuese shqiptare në analizën e vet mbi prevalencën e këtyre dy të drejtave

të njeriut të mbrojtura nga Kushtetuta percakton se " ...për zgjidhjen e çështjes së

legjitimimit ose jo të kësaj ndërhyrjeje, para së gjithash duhet të bëhet referimi në

parimin kushtetues të proporcionalitetit, i cili gjen zbatim veçanërisht efektiv në fushën e

të drejtave të njeriut…"36

.

Gjykata Kushtetuese Shqiptare përveç kësaj deklaron se; "një drejtë ose interes sado e

vlefshme për publikun të jetë, ajo nuk mund të mos jetë proporcionale me interesat e tjera

mbrojtura nga Kushtetuta “ Vlerësimi varet nga çdo rast konkret dhe kjo është e lidhur

me shumë faktorë, si faktori kohë, faktori vend, të drejtat e vëna në bilanc etj.

Për të përcaktuar kushtetueshmërinë e publikimit të të dhënave elementi i parë që do të

dëshiroja të analizohej mbetet qëllimi i ligjvënësit për ligjin në përgjithësi dhe në

zbulimin e dhënave personale të mbledhura në veçanti. Mbi këtë bazë mund të

argumentohet nëse ndërhyrja ishte e nevojshme, efektive, dhe proporcionale, siç e kërkon

Kushtetuta dhe Konventa Europiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut.

34

. vendimi “Loizidou” të 23 Mars 1995

35 Handyside v. the United Kingdom, gjykim i 7 dhjetorit.1976, Gjykata Europiane e te Drejtave te njeriut,

fq.23,§49,

36

13. Albanian Constitutional Court Decision No. 16(2004), published in Official Journal No.84 (2004),

kopje

36

Siç kemi theksuar më lart ligjvënësi miratoi këtë ligj me qëllim, për të marrë disa masa

efektive për luftën ndaj korrupsionit, si një mundësi për transparencë dhe për t'i dhënë

fund abuzimit me fondet publike nga ana e zyrtarëve publikë. Ky fenomen është i

rrezikshëm qoftë për prosperitetin e vendit dhe rritjen e forcës së shtetit, institucioneve te

tij dhe të demokracisë së brishtë.

Sic shprehet Gjykata Kushtetuese , ligjvënësit nëpër këto dispozita synojnë të bëjnë

publikun një pjesë aktive në këtë luftë, duke përdorur publikimin si mënyrë për

transparencë dhe të një kontrolli demokratik. Pra, sipas Gjykatës qëllimi i ligjvënësit në

miratimin këtij ligji në përgjithësi dhe këtij neni në veçanti ishte i ligjshëm. Niveli i

korrupsionit, mosbesimi i publikut mbi administratën shtetërore dhe menaxhimi i dobët i

fondeve publike, e bëri këtë ligj të nevojshëm dhe lindi nevoja qe ai të jetë i shpallur si

një mjet kontrolli efektiv.

Duke patur parasysh atë që kemi sipërpërmendur, karakterin e këtyre të dhënave dhe

pritjen e zyrtarëve që të jenë nën kontrollin dhe vëzhgimin e publikut, nga momenti që

ata të marrin këtë detyrë, ne kemi konkluduar se mjetet e përdorura, të cilat konsistojnë

në, mbledhjen, kontrollin dhe hetimin e të dhënave të deklaruara dhe të padeklaruara, në

terma të përgjithshme, janë efektive dhe proporcionale.

Sipas Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut, faktor vendimtar në balancimin mes

mbrojtjes së jetës private nga njëra anë dhe lirisë së shprehjes nga ana tjetër duhet të jetë

kontributi i tyre. Këto aspekte të jetës private të një individi sigurojnë një debat me

interes 37

të përgjithshëm. Është e qartë, në rastin në fjalë, se kontributi i publikimit të të

dhënave te pasurisë, nga subjektet që ushtrojnë funksion zyrtar, luan një rol të

rëndësishëm në debatin për korrupsionin, mosbesimin e komunitetit për zyrtarët publikë

dhe sidomos politikanët.

Pra, ndërhyrja në jetën private, duke i bërë publike të dhënat personale dhe familjare të

pasurisë së zyrtarëve publikë dhe të zgjedhurve si dhe burimin e tyre, të përcaktuara në

ligj, janë të justifikueshme dhe të domosdoshme në kushtet aktuale të shtetit shqiptar dhe

qeverisjes demokratike.

3.4 Kushtet e publikimit të të dhënave të pasurisë nga Inspektori i Përgjithshëm.

Siç e kemi theksuar më sipër, njohja e publikut me të dhënat, që administrohen nga

Inspektori i Përgjithshëm është e drejtë që të bëhet, por nga ana tjetër shtrohet pyetja, a

është parashikuar në ligj dhe a duhej parashikuar ndonjë kriter, rrethanë dhe mekanizëm

për t'i bërë ato të dhëna te disponueshme, apo është lënë ne diskrecion te Inspektorit të

Përgjithshëm për të vendosur mbi këtë çështje?

37

15. Van Hannover v. Germany, supra n. 11, pp.27, § 76,

kopje

37

Në pjesën e dytë të këtij punimi kemi përmendur pak se sipas nenit 34, të ligjit nr.9049,

datë 10.04.2003” Për deklarimin dhe kontrollin e pasurive,të detyrimeve financiare të të

zgjedhurve dhe të disa nënpunësve publikë”, të dhënat e marra nga deklarata janë në

dispozicion të publikut në përputhje me ligjin nr.8503, datë 30 qershor 1999 – “Për të

drejtën e informimit për dokumentet zyrtare”.

Nga formulimi i kësaj dispozite, neni 34 i ligjit në diskutim, në doktrinën juridike

shqiptare një dispozitë të tillë e quajmë, " te bardhë" dhe me këtë supozohet se në këtë

ligj mund të gjejmë kushtet mbi të cilat Inspektori i Përgjithshm është mbeshtetur të bëjë

publike të dhënat e marra nga deklarata.

Së pari, le ti përgjigjemi pyetjes, nëse deklarata e pasurisë konsiderohet si "dokument

zyrtar"?

Përgjigjja është po, neni 3838

i ligjit në diskutim e klasifikon deklaratën, si dokument

zyrtar.

Cilat janë kushtet e përcaktuara në ligjin nr 8503, datë 30.06.1999 "Për të drejtën e

informimit për dokumentet zyrtare ", nën të cilat personi që administron të dhënat

personale të përfshira në dokumentet zyrtare, mund të bëjë ato publike?

Neni 3 i këtij ligji parashikon:

" Çdo person ka të drejtë të kerkojë informacion për dokumentet zyrtare, që kanë të bëjnë

me veprimtarinë e organeve shtetërore dhe të personave, që ushtrojnë funksione

shtetërore, pa qënë i detyruar të shpjegojë motivet.

Autoriteti publik është i detyruar të japë çdo informacion në lidhje me një dokument

zyrtar, përveç rasteve kur me ligj parashikohet ndryshe.

Çdo informacion për një dokument zyrtar, që i është dhënë një personi, nuk mund t'i

refuzohet asnjë personi tjetër që e kërkon atë, me përjashtim të rastit kur ky informacion

përbën të dhëna vetjake të vetë personit, të cilit i është dhënë informacioni.

Dispozitat e këtij neni, lejojnë bërjen të njohur të çfarëdo informacioni të përfshirë në një

dokument zyrtar për një zyrtar publik, informacion që ka të bëjë me aktivitetin në

ushtrimin e detyrës së tij / saj. Në analizë të këtij neni, unë nuk mund të gjej lidhje të

plotë, në mes të rregullimit që ai bën dhe publikimit të parashikuar në nenin 34, në

diskutim...Neni 3 i sipërcituar bën fjalë për informacionin mbi zyrtarët publikë, që ka të

bëjë me punën e tyre apo veprimtarinë e tyre gjatë ushtrimit të funksionit.

Në analizë te llojit të pasurisë që deklarohet, vetëm një pjesë e vogël e informacionit

është e lidhur me veprimtarinë zyrtare të subjektit si psh paga, dhuratat në vlerë mbi 10

000 lekë etj. Të dhënat e tjera si pasuritë e paluajtshme, hipotekat, llogaritë bankare,

bilanci i llogarive të zyrtarit apo bashkëshortit të tij, të dhënat pasurore të fëmijëve të

38

. neni 38, të ligjit nr.9049, datë 10.04.2003” Për deklarimin dhe kontrollin e pasurive,të detyrimeve

financiare të të zgjedhurve dhe të disa nënpunësve publikë”, përcakton” deklaratat dhe të gjitha dokumentet

që i shoqërojnë ato janë dokumente zyrtare.Paraqitja në to e të dhënave të rreme përbën vepër penale dhe

dënohet sipas legjislacionit në fuqi”.

kopje

38

zyrtarit etj janë të llojit të informacionit, që nuk kanë të bëjnë drejtpërdrejt me aktivitetin

zyrtar.

Sipas përcaktimit të rekuizitave të deklaratës periodike të pasurisë, zyrtari duhet të

deklarojë; interesat private në pasuri të luajtshme dhe të paluajtshme në llojin, sipërfaqen,

adresën ku ndodhen, momentin e kryerjes së veprimit, vlerën në lekë apo në valutë që

pasqyrohet në dokumentacionin që disponon, çmimin e blerjes, në mungesë të

dokumenteve vlerën që ka shtuar apo pakësuar, pjesën takuese që zotëron të çdo lloj

pasurie, të paluajtshme dhe të luajtshme, likuiditete, të regjistruar ose jo në regjistrat

publikë, të ardhurat për vitin, nga paga ose pjesëmarrja në borde, komisione e çdo

angazhim e veprimtari tjetër që ka sjellë të ardhura personale, për bashkëshortin/en dhe

fëmijët madhorë.

të përcaktojë emërtimin e institucionit, organizatës apo aktivitetit nga ku janë siguruar të

ardhurat, adresën , numrin e regjistrit publik, statusin, objektin e veprimtarisë së

organizatës, funksionin, natyrën e angazhimit. Detyrimet financiare ndaj personave

juridikë dhe fizikë (kredi, huamarrje, detyrim për studime etj.) që ekzistojnë brenda dhe

jashtë vendit, të mbetura ende pa u shlyer.

Siç kemi përmendur të dhënat në deklaratë nuk janë as sensitive dhe as nuk lidhen me

sigurinë publike. Ato kanë thjesht natyrë personale dhe rregullohen nga ligji në fjalë.

Pra, neni 3 mendoj se nuk mund të zbatohet në rastin tonë.

Si e tillë referenca e bërë në ligjin nr.8503 për të gjetur kriteret dhe kushtet nën të cilat

publikimi mund të bëhet, çmoj, se nuk është një argument bindës dhe as legjitimues.

Një çështje e rëndësishme është gjithashtu se nuk ka diferencim midis mënyrës me të

cilën do të trajtohen të dhënat e përfshira në deklaratë dhe ato të marra nga hetimet e bëra

nga Inspektori i Përgjithshëm dhe inspektorët e tij mbi pasurinë e zyrtarëve dhe pasurinë

e familjes së zyrtarit publik.

Pra, a mund të bëhen publike vetëm të dhënat e deklaruara, apo edhe ato të zbuluara

gjatë hetimeve të kryera nga Inspektoriati i Lartë i Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive?

Gjithashtu ligji nuk përcakton kushtet, kriteret, procedurat dhe kohën se kur të dhënat

personale mund t'i jepen publikut duke e lënë atë në diskrecionin e Inspektorit të

Përgjithshëm.

Mospërcaktime të tilla në ligj, që kanë të bëjnë drejtpërdrejtë me interesat e zyrtarëve të

cilët, përveç qënies zyrtarë, janë qytetarë shqiptarë që gëzojnë mbrojtje nga Kushtetuta e

vendit për liritë dhe të drejtat e tyre, për mendimin tim, është një gabim i bërë nga ana

ligjvënësit. Kjo mund të krijojë hapësirë për abuzim nga ana e Inspektoriatit të

Deklarimit të Pasurive.

Një shembull domethënës, ishte konflikti i krijuar mes Inspektorit të Përgjithshëm të

Inspektoriatit të Lartë të Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive dhe ish Prokurorit të

Përgjithshëm të Republikës Theodhori Sollaku.

Para shkarkimit te ish kryeprokurorit, shtypi raportoi disa të dhëna personale mbi

pasurinë e Prokurorit të Përgjithshëm dhe familjes, duke pretenduar se ai nuk i kishte

kopje

39

deklaruar ato sipas detyrimit ligjor në deklaratën periodike vjetore. Ky informacion u

konfirmua zyrtarisht edhe nga Inspektori i Përgjithshëm në një intervistë për shtyp,

ndërsa ishte vërtetuar se vetë zyrtarët e Inspektoriatit të Lartë të Kontrollit dhe Deklarimit

të Pasurive, i kishin konfirmuar Prokurorit të Përgjithshëm, se nuk ishte e nevojshme të

deklaroheshin të dhëna të tilla.

Në Shqipëri nuk ekziston vetëm ky rast, por edhe raste të tjera ku janë keqpërdorur dhe

është abuzuar me të dhënat që disponohen nga ana e Inspektoriatit.

Nga ana e saj Gjykata Kushtetuese në vendimin e sipërcituar shprehet, se publikimi është

në interes të publikut për transparencë më të madhe ndaj zyrtarëve duke mos sqaruar

asnjëherë, se cila ishte nevoja apo interesi i publikut në këtë transparencë. A nuk ishte e

mjaftueshme për publikun, që ekziston një mekanizëm shtetëror kontrolli dhe që ky

mekanizëm përgjigjet për aktivitetin e tij para përfaqësuesve të tij legjitimë ?

Në mënyrë abuzuese, për mendimin tim, gjykata justifikon në paragrafin e 6 se :

“... si rregull bëhet publike ajo çka përbën thelbin e informacionit mbi pasurinë dhe

burimet e saj të deklaruara nga subjekti përkatës, pa hyrë në detaje të panevojshme ose

elementë të deklarimit që mund t’i shërbejnë (për verifikim dhe kontroll) Inspektoratit të

Lartë të Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive ose autoriteteve të tjera publike, por që në

vetvete nuk paraqesin interes për publikun ...”, pasi kjo gjë nuk cilësohet askund dhe

gjithashtu nuk përbën as ndonjë kriter interpretues, që gjykata i bëri ligjit mbi deklarimin

e pasurisë me qëllim që ai të mos jetë në kundërshtim me Kushtetutën dhe që duhej

mbajtur parasysh nga ana e Inspektoriatit të Lartë të Deklarimit dhe Kontrollit të

Pasurive. Si garanci gjykata vendos të drejtën për ankim të subjektit të dëmtuar.

Në këto kushte Gjykata jonë nuk merr përsipër të parandalojë shkeljen duke preferuar

më shumë, që të quajë të kushtetueshme ndërhyrjen dhe të mos i prishë dëshirën

ligjvënësit, sesa të deklarojë antikushtetuese diskrecionin e dhënë dhe të bëjë të

vetëdijshëm ligjvënësin, që për të ndërhyrë në jetën private ligjet duhet të jenë më të qarta

dhe më të specifikuara.

Diskrecioni i dhënë Inspektorit të Përgjithshëm të Inspektoriatit të Lartë të Deklarimit

dhe Kontrollit të Pasurive në përcaktimin se si, ku, kur dhe çfarë mund të bëhen publioke

nga të dhënat personale të një individi, pavarësisht se ai është një zyrtar që mbart

detyrimin për më shumë transparencë dhe korrektësi përballë shoqërisë dhe shtetit, kjo

është një hapësirë që krijon mundësinë për abuzim dhe që në gjykimin tim mendoj se

është në kundërshtim me mbrojtjen që Kushtetuta i jep individit në lidhje me të drejtën

për jetë private.

kopje

40

Konkluzione

E drejta për jetë private për një popullsi, që vuajti për shumë vite me rradhë abuzimin e

një regjimi totalitar, në pë rmjet ndërhyrjeve të pakufishme mbi këtë të drejtë, duke

përdorur mjete dhe metoda të ndryshme nga më demigrueset, krejtësisht të paligjshme

nëpërmjet mekanizmave të saj famëkeqe, si Shërbimi i Sigurimit të Shtetit (Sigurimi i

Shtetit), është një terren shumë i ndjeshëm. Pas dekadave të kufizimit të së drejtë s për

të pasur pronë private, cdo qytetar shqiptar ndihet më së fundi i lirë nga ky kufizim dhe i

lirë si gjithë qytetarë t e tjerë të vendeve të zhvilluara demokratike pë r të vendosur për

jetën e tyre sot dhe pë r të ardhmen.

Në këto kushte është më se i kuptueshë m reagimi i krijuar pas daljes së një ligji, i cili

ndërton dhe strukturon një mekanizë m të tërë për të kontrolluar dhe hetuar mbi "mollën e

ndaluar", sic ishte konsideruar prona për shoqërinë shqiptare. Gjithashtu është mjaft e

natyrshme për të parë këtë ligj nën dritën e përputhshmërisë me Kushtetutën e parë

demokratike.

Në vetvete rëndësia e këtij ligji nuk qëndronte vetëm në faktin se do të shërbente si një

mjet i fuqishëm në luftën kundër korrupsionit, abuzimit me detyrën dhe përfitimin e

paligjshëm nga ana e nënpunësve publik dhe të zgjedhurve, por më e rëndësishmja ishte

se ky ligj do të merrej me të dhënat pasurore të këtyre individëve, të dhëna të cilat sic

sipërshpjeguam konsiderohen të dhëna personale.

Duke qenë se kemi të bëjmë me të dhëna personale, trajtimi, mbledhja dhe përpunimi i

tyre kërkonin një analizë të kujdesshme nga ana e ligjvë në sit, me pushtetin që i jepej

këtij institucioni, që po krijohej ILDKP-së dhe drejtuesit të tij, Inspektorit të Pë

rgjithshë m . Ligji i ri që doli duhej të kujdesej në balancimin e qëllimit për të cilin ishte

krijuar, me mbrojtjen e vecantë që u jep ligji kushtetues shqiptar dhe e drejta

ndërkombëtare këtyre të dhënave.

Sic sipër shpjeguam, të dhënat personale janë nën mbrojtjen e drejtpërdrejtë të

Kushtetutës dhe te akteve të tjera ndërkombëtare duke filluar nga deklarata Universale

për të Drejtat e njeriut, Konventa ndërkombëtare për të drejtat dhe liritë politike dhe

civile, Konventa Europiane për të Drejtat dhe Liritë e Njeriut .

Por ndër aktet ndërkombëtare, që do ishin jo vetëm normuese por dhe rregullatore të

procedurave dhe mbi të cilat do duhej të mbështetej legjislacioni i fushës në Shqipëri dhe

cdo ligj tjetër që kishte lidhje me të, do të ishin dy instrumente shumë të fuqishme sic

ishin Konventa e Këshillit të Europës për Mbrojtjen e Individëve në lidhje me procesimin

automatik të të dhënave personale si dhe rekomandimet, që rregulojnë mbrojtjen e

privatësisë dhe transportimit të të dhënave personale, të cilat artikulonin rregulla

specifike, që rregullonin përdorimin e të dhënave personale.

Pikërisht nën frymën e këtyre dokumenteve u përgatit edhe legjislacioni i fushës në

Shqipëri dhe duhej të përgatitej edhe legjislacioni, i cili merrej me të dhënat private sic

ishte edhe ligji nr.9049, datë 10.4.2003 “Për Deklarimin dhe Kontrollin e Pasurive, të

Detyrimeve Financiare të të Zgjedhurve dhe të disa Nëpunësve Publikë”.

kopje

41

Sipas legjislacionit të dhënat personale duhet të jenë: të fituara në mënyrë të drejtë dhe të

ligjshme; të përdoren vetëm për qëllimin fillestar të caktuar; adekuate, relevante dhe jo të

tejkalojnë qëllimin, të jenë të të sakta dhe të azhornuara. Siç kemi analizuar më sipër

kufizimin e privatësisë për një kategori të caktuar të zyrtarëve publikë, përmes deklarimit

të pasurisë është parashikuar nga ligji, siç kërkohet nga nenet 17 dhe 35 të Kushtetutës

shqiptare dhe paragrafi i dytë i nenit 8 Konventës Europiane për të drejtat e Njeriut e

aktet e tjera të sipërcituara.

Qëllimi i ligjvënësit e justifikon miratimin e këtij ligji dhe kjo nuk është në kundërshtim

me frymën e Kushtetutës dhe të akteve ndërkombëtare. Pra për vetë rrethanat e vendit

dhe në mbrojtje të interesit publik ishte e nevojshme ndërhyrja në këtë formë në jetën

private të zyrtarëve të parashikuar si subjekte të deklarimit të pasurisë dhe kjo ndërhyrje

është në përputhje me Kushtetutën.

Por megjithëse qëllimi ishte i ligjshëm dhe legjislatori u tregua deri diku i kujdesshëm,

që tek ky ligj të ekuilibronte qëllimin e tij dhe procedurat e mbledhjes dhe përpunimit të

të të dhënave, nuk u shkua deri në fund me përcaktimin e mekanizmave dhe

procedurave, të cilat duhet të mos linin vend për ambiguitet apo mundësi që tejkalohej e

drejta për ndërhyrje në jetën private.

Gjithashtu nga legjislatori nuk u tregua kujdes në rregullimin sipas kushtetutës dhe

parimeve të së drejtës ndërkombëtare të prevalencës mes dy të drejtave duke i dhënë në

mënyrë të paarsyeshme dhe në kundërshtim me Kushtetutën prevalencë të drejtës për

informim në raport me atë për të drejtë private, gjë që konstatohet në nenin 34 të ligjit ku

i jepet një diskrecion i pakufizuar në mënyrë të qartë dhe që nuk gjen asnjë kufizim të

saktë Inspektorit të Përgjithshëm për të vendosur mbi dhënien e informacioneve kaq

personale dhe të rëndësishme për subjektin deklarues .

Kjo gjë jo vetëm nuk u mbajt parasysh nga legjislatori, por nuk u korrigjua as nga

Gjykata Kushtetuese e cila me vendimin e saj nr.16, date 11.11.2004 rrëzon kërkesën e

komitetit Shqiptar të Helsinkit, i cili kishte kërkuar shfuqizimin si të papajtueshëm me

Kushtetutën i nenit 34 të ligjit nr.9049, datë 10.4.2003 “Për deklarimin dhe kontrollin e

pasurive, të detyrimeve financiare të të zgjedhurve dhe të disa nëpunësve publikë”.

Sugjerimi im i fundit do të jetë se, qëllimi i këtij ligji dhe dispozitat e tij në përgjithësi

janë në përputhje me frymën i Kushtetutës shqiptare dhe të drejtën ndërkombëtare, por

diskrecioni që i është dhënë një personi të vetëm për të vendosur mbi interpretimin e

termave të ligjit mbi objektet dhe subjektet e tij si dhe arsyen, mënyrën, kohën e bërjes së

njohur të të dhënave personale të disa prej zyrtarëve më të rëndësishëm të shtetit mund të

krijojë mundësi për abuzimin në përdorimin e këtyre të dhënave.

Për këtë arsye mendoj se ligji në fjalë ka vend për rregullime dhe plotësime nga ana e

ligjvënësit duke bërë përcaktimin e qartë të mekanizmave, procedurave, afateve dhe

kritereve në lidhje me publikimin e të dhënave pasurore të zyrtarëve publikë dhe të

zgjedhurve, nga ana e Inspektorit të Përgjithëm të Inspektoriatit të Lartë të Deklarimit

kopje

42

dhe Kontrollit të Pasurive, me qëllim që e drejta për informim e garantuar me kushtetutë

të mos cënojë një të drejtë po kaq të rëndësishme dhe po aq të garantuar si ajo e

privatësisë , për këtë kategori të caktuar individësh, zyrtarë publikë, por që njëkohësisht

janë dhe qytetarë me të drejta të plota e të barabarta të këtij vendi.

kopje

43

Bibliografia

Alan F Westin. Privacy and freedom. New York: Atheneum, 1967.

Antonio Cassese. Human rights in a changing World. Cambridge: Polity, 1990.

Constitutional Court Decision No.16, 2004. Official Journal, No.84, 6252. 2004.

Convention on the Protection of Individuals ëith regard to the Automatic Processing of

Personal Data Convention , ETS No. 108, Stasbourg, 1981

Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms Rome,

4.XI.1950.

Directive 95/46/EC of the European Parliament and of the Council of 24 October 1995 on

the protection of individuals with regard to the processing of personal data and on the

free movement of such data.

Directive Concerning the Processing of Personal Data and the Protection of Privacy in

the Telecommunications Sector (DIRECTIVE 97/66/EC OF THE EUROPEAN

PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 15 December 1997).

Ilir Gjoni. ΄Cleansing the Aegean Stables: Corruption in Albania Disrupts Democratic

Development and Undermines Quality of Life΄. Mediterranean Quarterly- Volume 13,

No. 3, (summer 2002).

International Covenant on Civil and Political Rights

J. G Merrills and Graham John. The development of international law by the European

Court of Human Rights. Manchester: Manchester University Press, 1993.

Mitchell A. Seligson and Siddhartha Baviskar. Corruption in Albania, Report of

Comparison between 2004 and 2005.23. UNGA Doc A/RES/44/25 (12 December 1989)

with Annex.

OECD, Guidelines governing the Protection of Privacy and Transborder Data Flows of

Personal Data, Paris, 1981.

Paul Gordon Lauren. The evolution of international human rights: visions seen.

Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2003.

Raymond Wacks. Personal information: privacy and the law. Oxford: Clarendon, 1989.

kopje

44

Van Dijk and G.J.H Van Hoof. Theory and practice of the European Convention on

Human Rights. Deventer: Kluwer Law and Taxation Publishers, 1990.

Vincent Berger. Case law of the European Court of Human Rights. Vol.1-1960-1987.

Dublin: Round Hall Press, 1989.

Kushtetuta e Republikes së Shqipërisë

Ligj nr.9049, datë 10.4.2003 “Për Deklarimin dhe Kontrollin e Pasurive, të Detyrimeve

Financiare të të Zgjedhurve dhe të disa Nëpunësve Publikë”, (botuar në Fletoren Zyrtare

nr.31, Maj 2003).

Ligj nr.9367, datë 7.4.2005 “Për Parandalimin e Konfliktit të Interesave në Ushtrimin e

Funksioneve Publike” (botuar në Fletoren Zyrtare nr.31, Maj 2005)”.

Ligj nr.9529, datë 11.5.2006 “Për disa ndryshime e shtesa në ligjin nr.9367, datë 7.4.2005

“Për Parandalimin e Konfliktit të Interesave në Ushtrimin e Funksioneve Publike”, të

ndryshuar”.

Ligj nr.9475 datë 9.2.2006 “Për disa ndryshime dhe shtesa në ligjin nr. 9367, datë

7.4.2005 “Për Parandalimin e Konfliktit të Interesave në Ushtrimin e Funksioneve

Publike”.

Ligj nr.9690, datë 5.3.2007 “Për një ndryshim në ligjin nr.9367, datë 7.4.2005 Për

Parandalimin e Konfliktit të Interesave në Ushtrimin e Funksioneve Publike, të

ndryshuar.”

Ligj nr.9030 datë 13.3.2003 “Për një shtesë në ligjin nr.8240, datë 10.4.1997 “Kodi Penal

i Republikës së Shqipërisë”, ndryshuar me ligjin nr.8279, datë 15.1.1998 dhe me ligjin

nr.8733, datë 24.1.2001“.

Ligj nr.9917 datë 19.05.2008, “Për Parandalamin e Pastrimit të Parave dhe Financimit të

Terrorizmit".

Ligj nr.9887, datë 10.03.2008, “Për mbrojtjen e të dhënave personale"

Ligj nr.9131, datë 08.09.2003, “Për Rregullat e Etikës në Administratën Publike".

Ligj nr.8549, datë 11.11.1999, “Për Statusin e Nënpunësit Publik”.

http://www.coe.fr/eng/legaltxt/108e.htm

http:/www.coe.fr/eng/legaltxt/5e.htm

http://www.echr.coe.int/echr/

kopje

45

http://www.hidaa.gov.al/

http://www.hrweb.org/legal/cpr.html

http://www.hrweb.org/legal/udhr.html

http://www.odpr.org/restofit/Legislation/Directive/Directive_Contents.html

http://www.echo.lu/legal/en/dataprot/protection.html