Ramazan Kurtoglu PDF 18032013

Dr. Ramazan KURTOLU KRESELLEME VE EKONOMDE JUDEO -HIRSTYAN ELTSTBR MODELLEME: NEOLBERAL OK VE DEHET

zet: Kapitalizm neoliberalizm ile kendi iinde dnerek 20. yzyln soneyreinde finansallamtr. Chicago Ekonomi Okulunun teorik alt yapsnoluturduu neoliberalizm kresel ekonomide paraizm hastalna sebep olmu-tur. 1970-Eyll 2008 dneminde Waterloo Savann (1813-1815) kazananlarkresel sermayenin elitleri olarak daha ok paralanmlardr. Buna mukabil de-vasa kitleleri hiksoslatrma ynnde bir ekonomik sonu ortaya kmtr. Budurum gerek ekonomik gerek askeri anlamda bir ok ve dehet projesinin r-ndr.

Anahtar Kelimeler: Neoliberalizm, Finansman, Judeo-Hristiyan, Elitizm, YeniDnya Dzeni, Hiksoslar.

Abstract: Capitalism with its new version neoliberalism is financialized in thelast quarter of 20 th century by transforming within itself. Chicago EconomySchool formed the base of neoliberalism and it caused money sickness. Thegainers of the Waterloo War (1813 1815) were gaining wealth as the elites ofthe global fund between 1970 2008, September. According to these, an econo-mic result arised which hykosizes the crowds. This situation is a result of a shockand fear project both in economy and military wise.

Keywords: Neoliberalism, Finance, Judeo-Christian, Elitism, New WorldOrder, Hyksoses.

GR

21. yzyla girerken kapitalizmin 19. ve 20. Yzyldaki dili rakipleri olan sos-yalizm ve komnizm artk yoktu. Buna mukabil kapitalizm kendi iinde dne-

4321. Yzylda Sosyal Bilimler Say: 1 / Eyll-Ekim-Kasm 12

Kreselleme ve Neoliberalizm

Dr. Ramazan KURTOLUYrd. Do. Dr., ktisat, Uluslararas Finansman ve Dinler Tarihi Uzman, stanbul Aydn niversitesi retim yesi.

rek finansallama1 srecinin doruklarn her geen gn daha da yukar itiyordu.retim ve ticaret kapitalizmi liderlii finans kapitalizmine brakmt. Eh kapi-talizm kelimesi kapitalden tremi2 olduuna gre sermaye aslna rcu etmitive kendisini kontrolszce bytebilirdi. Dier taraftan Ekim 1917 Bolevik hti-lalinden beri yeryzndeki uygulamalar gstermitir ki, komnizm bir topyadr.Sosyalizm ise bir tr Judeo-Hristiyan dini eskatolojilerinin teki dnya bilimi-baka bir adla yeryznde tartlmasdr. Tarihsel bir perspektif deil vahi kapi-talizme kar mitolojidir.3

Nitekim Kresel Finans Sisteminde top left (sol st ke-zirvedeki) stat-snde olanlar ile thombstone (kredi alan zor durumdaki lkelere/irketlere ve-rilen isim) statsnde olanlar vardr. Ancak kresel finans sistemi iinde yer alantop leftler finansal trev rnlerde yle bir etrefilli rnler piyasaya sryorlardki, eytann bile aklna gelmeyen yntemlerdi. Hele hele Hedge Fundlarnekeleri her daim No problem, what so ever (hibir mesele yok) diyorlard.

Bu gruptan bir rnek; LTCM(Long Term Capital Management), tahvil i-lemlerinin zirvesinde bulunan Salomon Brothersda Master of Universe (EvreninHkimi) diye lakap taklan efsanevi simsar John Meriwetherin ubat 1994te kur-duu, Nobel dl sahibi iki ekonomist Profesr Myron S. Scholes ve Robert C.Merton ve Salomon Brothersn yldz oyuncularn ortak ve ilem takmnda biraraya getiren Hedge Found dnyasnn elit topluluuydu. Bilgisayarlarla hesapla-nan karmak matematik-finans modelini devreye sokarak her yl yksek gelirlerelde ediyorlard. zellikle 1995 ve 1996da nce % 42.8 sonra da % 40.8 gibimuazzam geri dn rakamlarna ulamlard. En dk yatrm rakam 10 mil-yon dolar, yatrm sonrasnda yl boyunca szleme fesih yasa gibi zorlu kat-lm artlarna ramen yabanc lkelerin hkmetleri, yatrm bankalar, kurumsalyatrmclar hep birlikte sermayelerini bu rya takmn ellerine teslim etmilerdi.Fakat Austos 1997deki bahane bulac Rusya etkisinin yaylmasyla birlikteLTCM an be an uuruma doru srklendi. Kredi Yatak lemcisi LTCM elbettebu alana ok para balamt.4

LTCM yatrmclardan toplad drt milyar dolar ipotek ederek, borlanmave finansal trev rnlerle yapt etrefilli ilemlerle malvarl bykln, 125milyar dolar ve toplamda 1.3 trilyon dolara ulaan pozisyonlar5 gibi, btn man-tkl hesaplar alt st ederek, iirmiti. Kredi yata ilemleri bata olmak zereneredeyse hepsini kumara aktarmt. Finansal trev rnlere, yatrm yapt bono

44 Say: 1 / Eyll-Ekim-Kasm 12 21. Yzylda Sosyal Bilimler

Dr. Ramazan KURTOLU

1 Costas Lapavitsas, Finansallama ve Kapitalizmin Krizi, Yordam Kitap, Trkesi Tuncel ncel, stanbul,2009.

2 Immanuel Wallerstein, Tarihsel Kapitalizm, Metis Yaynlar, stanbul, Mays 2006, s. 11.3 Immanuel Wallerstein, a.g.e, s. 94.4 Ryo Kuroki, Top Left-Wall Street Kartaln Vurun, Trkesi: H. Can Erkin, Bizim Kitaplar, stanbul 2010,

s. 275.5 Richard L. Peterson, Akln Para zerindeki Gc-Karar An, Trkesi: Canan Feyyat, Scala Yaynclk,

stanbul Ocak 2012, s. 27-28.

trlerini ipotek olarak gstermiti. Ama bono deerleri dmeye balaynca ilavereel ipotek isteiyle kar karya kalmt.6

Akas saadet zinciri bir baka anlatmla ponzi oyunu artk it is over(oyun bitti) moduna gelmiti. 17 Austos 1997den 2 Eyll tarihine kadar yat-rmclarn 4 milyar dolar 2.3 milyar dolara inmiti. Durum John Meriwetherinmektubuyla yatrmclara duyurulmutu. Gn getike durum daha da ktlemiLTCM sermayesini tketmeye balamt.

Akas olanlar neoliberalizmin rasyonel insan John Meriwetheri bykbir hrsla kiisel karlarnn peinde koan herhangi biri kadar soylu klyordu. OYalancnn Pokerindeki finans oyuncularndan biriydi.7 Hrs ve agzllk, diertaraftan Eyll 2008in habercilerinden olan, finansal adan LTCMnin iflas likitolmayan pozisyonlardaki ar kaldra, kibir, azamet ve nihayet psikolojik sebeplererken ve hzl lm getirmiti.8

Bata New York eyaletinin Merkez Bankas olan New York Federal ReserveBankn Bakan yardmcs (Executive Vice President) Peter Fisher ve baz WallStreet bankasnn st dzey yetkilileri birlikte LTCMnin Connecticut eyaleti Gre-enwich ehrinde bulunan merkezini ziyaret edip ilem kaytlarn inceleyince Fis-herin beti benzi atmt. Kresel finans sistemini toptan havaya uuracak gtebir saatli bomba gzlerinin nndeydi. Menkul kymetli finansal trev rnler(equity derivative) toplam getirilerin takas (total return swap) endeksli opsiyonlar(indexs option), irket almlaryla ilgili finansal trev rnler gibi ilemlerin toplamhacmi bir trilyon dolar gibi astronomik bir meblaa ulamt. ayet LTCM bufinansal trev rnler ilemlerini yerine getiremeyecek duruma derse, bu birkelebek etkisi, ok dalgas eklinde kresel finans sistemine sirayet edecek, btnpiyasalar ve finans sistemini kertecekti. Bir meteor tam tepelerine dmek ze-reydi New York Federal Reserve nderliinde Wall Streetin ekeleri bir kur-tarma operasyonu balatmlard.

15 bankann bakanlar 3.75 milyar dolar LTCM ye yatrmak konusunda an-lamlard. Kresel finans sistemi kurtulmutu. Ancak daha sonraki srete LTCMsisteme zarar vermeyecek tarzda tasfiye edildi. Bu srete svirenin en bykbankas olan UBSnin bakan Mathis Cabiallavetta ilk kurban oldu. nkLTCMye 950 milyon svire frang gibi devasa bir yatrm yapmt. SradaLTCMye 250 milyon dolar yatrm yapan talyan Merkez Bankas Bakan Anto-nio Faggionu vard. Merrill Lynch yldrm hzyla 3400 kiiyi iten att ve dieryatrm bankalar buna ayak uydurdu.9

Hikyenin devam Eyll 2008de Wall Street merkezli Bear Stearns ve Lehman



6 Ryo Kuroki, a.g.e, s. 276.7 Michael Lewis, Liarss Poker, Penguin, New York 1990, s. 15.8 Richard L. Peterson, a.g.e, s. 29.9 Ryo Kuroki, a.g.e, s. 277-282.

Brothersn aniden k ile dnya kamuoyuna mal oldu. ki dev ABD yatrmbankas Eyll 2008de trilyon dolarlk ykmllkle batt. Amerikan basnndayer alan haberlerden bir paragraf yleydi: Bear Stearns and Lehman Brothers,both investment banks have collapsed, Merrill Lynch was acquired by Bank ofAmerica last weekend, and Goldman Sachs and Morgan Stanley have changedtheir status to bank holding campanies.10

UYGULAMADA NEOLBERAL EKONOM: PARAZM - BYME VE PAYLAIM

Dnya ekonomisi 1960l yllarda enflasyondan arndrlm olarak ortalamaylda % 5 byme salamt.11 1970lerde dnya ekonomisindeki byme senelikortalama % 3.6ya, 1980lerde ylda % 2.8e dt. 1990larn ortalarnda isednya ekonomisindeki ortalama yllk byme % 2ye dmt.12 1973ten1994e kadar btn Avrupada bir tek net yeni i bile salanamad.13 Akas ka-pitalizm, 20 yl iinde, byme hznn % 60n kaybetmiti.14 1968 ylnda,kinci Dnya Harbinden sonraki dnemde, uzun zamandr yerinden kmldama-yan Kuzey Kutbu buzullar misali, ekonomik eitsizlik iyice kendini gstermeyebalad.15 Bu tarihten 20 yl sonraki dnem boyunca gelir dalmndaki eitsizlikylesine hzl genileyip younlat ki, 1990l yllarn balarnda gelir dalmndakieitsizlik hem sosyal gruplar arasnda hem de bu gruplar iinde olmak zere, btnmeslek, eitim, sanayi, demografi (ya, cinsiyet, rk) ve corafi blgelerde yk-seldi.

1980li ve takip eden 90l yllarda erkeklerin kazancndaki btn getiriler i-gc toplamnn zirvesinde yer alan % 20ye gitti ve % 64 gibi devasa bir orandaen tepedeki % 1de gerekleti.16 te yandan kazanlardan ziyade gelirler incelen-diinde en tepedeki % 1in daha da fazlasn elde ettiini, yani toplam gelirlerin% 90n elde ettii grlecektir.17 ABDde nfusun zirvedeki % 1inin sahip ol-duu servet pay % 40tan daha oktu ve 1990l yllarn banda, 1970lerin or-tasndakinden iki kat fazlayd.18 Bu durumu Demokrat Parti senatr Jim Webb


Dr. Ramazan KURTOLU

10 Times Online, September 22, 2008.11 IMF-International Monetary Fund-International Financial Statistics, Washington, D.C, eitli Yllara Ait

Veriler; Stuart Holland, Toward a New Bretton Woods, Russel Press, Nottingham, ngiltere, 1994, s. 10.12 Council of Economic Advisers, Economic Report of the President 1995, Washington D.C; U.S. Goverment

Printing Office, s. 403.13 Robert Solow, Is All That European Unemployment Necessary? The World Economic Laboratory, MIT

Working Paper, No. 94-06.14 Prof. Dr. Lester C. Thurow, The Future of Capitalism, 1996.15 Claudia Goldin and Robert A. Margo, The Great Compression: The Wage Structure of the U.S at Mid-

Century, The Quarterly Journal of Economics, ubat 1994, s.4.16 Daniel R. Feenberg and James M. Poterba, Income Inequality and the Incomes of Very High Income Tax-

payers, NBER Working Paper Num: 4229, Aralk 1992, s. 31.17 Daniel R. Feenberg and James M. Poterba, a.g.e, s. 5.18 Wealth: The Divided States of America, New York Times, Nisan 23, 1995, s. F.2.

u szlerle deerlendirmiti: ABD 19.yzyldan bu yana benzeri grlmedik tr-den snf temelli bir sisteme doru kaym bulunuyor.19 16 Eyll 2010 tarihindeABDde 2009 yl iin geerli fakirlik gstergeleri yaymland. Birleik Devletlerde2009 ylnda yoksulluk yzdesi % 14.3 oranna ulaarak 43.6 milyon Amerikalykapsad. Nfus brosunun 1959 ylndan beri yapt aratrmalara gre bu oran1959-2009 dneminin en yksei. Yoksulluk nispetinin 2010 verilerinde daha dayksek kaca tahmin ediliyor. ABD resmi kriterlerine gre yoksulluk tanmdrt kiilik bir ailenin yllk gelirinin 22.050 dolarn ve tek kiinin gelirinin 10.830dolarn altna dmesiyle balyor.

Brookings Institute tarafndan yaplan aratrmalara gre, yoksulluk oranlarAfrikan-Amerikan dedikleri zencilerde % 25.8; Latino-Amerikallarda % 25.3;Asyallarda % 12.5 ve beyaz Amerikallarda % 9.4. Dier bir arpc sonu iseAmerikallarn % 6.3, yani 19 milyonu 2009 ylnda ar yoksul kategorisindeolup, drt kiilik bir ailenin yllk geliri 11.000 dolarn altnda. Bu oran 1957 se-nesinde % 3.7 ve 7.7 milyon Amerikaly kapsamaktayd. Bu lkede salk sigortasolmayanlarn toplam 50.7 milyona ykselmi durumda. Bu rakam Amerikallarn% 16.7sinin salk sigortas olmadn gstermekte olup, Bakan Obamann sa-lk reformu btnyle uygulandnda bile en az 23 milyon Amerikal salk si-gortasndan mahrum olacak. Rutgers niversitesi gc Geliim Merkezitarafndan yaynlanan bir almaya gre, alanlarn yaklak drtte ya ken-dileri veya bir akrabalar veyahut da yakn bir arkadalar iini kaybetmi durumda.Anket sonularna baklrsa, deneklerin te ikisi 2011-2012 ylnda ekonomininde devam edecei kanaatinde. ou insann hayalini ssleyen Amerikayiinden tanynca, uzaktan dev, yenilmez g gibi gzken bu lkenin aslnda ya-ral ve can ekimeye balam bir organizma olduunu gryorsunuz. Dorusuben Amerikadayken isizlik korkusuyla neredeyse paralize olmu insanlarn ko-numalarn duyunca gerekten zldm ve gelecekten umudunu kesmi bu in-sanlarn ne yapacaklarn ok merak ettim.20 Zizekin dedii gibi kreselkapitalizm bir apokaliptik (kyamet) sfr noktasna doru hzla gidiyor olabilir.21Grld gibi olanlar mehur Trk ataszne benzemekteydi: Biri yer biribakar, kyamet ondan kopar. Hlbuki neoliberalizmin sebep olduu, ortaya kannetice biri yer bini bakara uymaktadr. Dnya nfusunun kk bir aznlncabu denli byk servet birikimi salanmas bar bir sre eklinde gereklemiti,grdmz gibi genellikle meru da deildi.22 Akas, serbest piyasa iin pi-yasalar btn kstlamalardan temizleme ynndeki milletleraras hareketin ncephelerinde yer alan insanlarn ounun bugn, tarihi Latin Amerikadaki ilk la-boratuardan, Afganistan ve Irakn igaline ve Eyll 2008de patlayan Wall Streetmerkezli krize kadar uzanan artc bir skandallar kargaas ve su ileme sreleri



19 Jim Webb, Wall Street Journal, 15 Kasm 2006.20 Dr. Serdar Turgut, Dardan Baknca, Haber Trk, 5 Ekim 2010.21 Serdar Turgut, a.g.m, 5 Ekim 2010.22 Naomi Klein, ok Doktrini-Felaket Kapitalizminin Ykselii, Trkesi, Selim zgl, Agora Kitapl, s-

tanbul Mays 2010, s. 632.

iinde yer almalaryd.23 Arap bahar adna GOP (Geniletilmi Ortadou Pro-jesi) blgesinde olan ve olacaklar ise vahim iaretlerle dolu. ounluu muhafa-zakr cenahtan olan siyasi liderler ve ideologlarn yannda sosyal demokratcenahtan siyasi lider ve ideologlarda neoliberalizme 35 yl boyunca hizmet ettiler.

Her halkarda ABDde bile neoliberalizmin temel prensipleri, zelletirme,dereglasyon ve kamu hizmetlerinde kesintilere gidilmesi, onun bizatihi knezemin hazrlamt. Washington Mutabakat ile kusursuz bir uyum iinde ileyenbir ekonomik dzen kurulmas bir yana zaten zengin olanlar sper zenginler, r-gtl ii kesimi bata olmak zere toplumun btn kesimlerini istedikleri gibikullanabilecekleri yoksul kitleler, potansiyel Hiksoslar24 haline dntrmeyealyorlard. 1970te nfus iindeki en zengin %10unun fakirlerden 12 kat dahafazla kazan elde ettii Arjantinde 2002 ylna gelindiinde, yaklak 30 ylda zen-ginler 43 kat fazla kazanyorlard.25 ABDnin nde gelen niversitelerinin eko-nomi-iletme-siyaset bilimi yksek lisans ve doktora programlarnda en oktartlan hususlarndan biri gelecek 30 ylda ABD-in arasnda mutlaka scakbir atma kaca varsaymdr. lgintir, ine en ok yatrm yapanlar da k-resel sermayeyi kontrol eden seilmilerdir. inde artc derecede ekonomikgelimelere ramen, ehirde yaayan inlilerin gelirleriyle krsal kesimlerde yaayan800 milyon fakir insan arasndaki uurum son 20 ylda ikiye katlanmbulunuyor.26

Birlemi Milletlerin Aralk 2006da yapt bir aratrmaya gre yeryzndekiyetikinlerin en zengin %2sinin kresel zenginliin % 50sinden daha fazlasnkazandn ortaya koymutur. Bu gelime 1980-2006 yllar arasndaki neoliberal,dereglasyon ekonomi politikalarnn bir neticesidir.27

aibeli bir suikastla ldrlen Bakan John F. Kennedy: Sular ykseldiinde,btn tekneler de ykselir demiti. Ancak bu sz 1970li yllarn bandan itibarengeerli deildi.


Dr. Ramazan KURTOLU

23 Naoni Klein, a.g.e, s. 632.24 Gezegen x= M.. 1649da son yrnge geiini yaptna inanlan, modern astronomlarn 1930lardan beri

Gezegen x kod adyla aratrdklar, 3661 ylda bir dnyamzn yaknndan geen Smerlerin Nibiru,Babillilerin Marduk adn verdii dev gk cismi. Bir dizi tabii afete yol atna inanlan, Msrdankn da (Tevrat-Exodus) arasnda bulunduu eitli mitlere esin kayna oluturmu, Eski Msrn ezo-terik metinleri iindeki sis-Osiris-Sets-Horus mitleri, Eski ve Yeni Ahitteki Muammalara-kehanetlerekaynaklk eden, bata Orta ve Yakndou olmak zere yeryznde siyasi, sosyal ekonomik dengeleri alt steden ve Maya kozmolojisine gre beinci gnein biti tarihi 2012 ylnda dnyamza ok yakn geecekolan Marduk, Yeni Dnya Dzeni kurma iddiasndaki kresel egemenler iin pagan bir sembol. Bykkaos Yeni Dnya Dzeni iin balang tekil edecek. Marduk byk kaosa sebep olacak. Milyonlarca insana sefil duruma decek ve bu durum egemenlerin saltanat iin ba ars oluturacak. te bu devasakitleler potansiyel hiksoslar oluturacak olup, seilmilerin medeniyetini tehdit edebilir. yleyse ncedentedbirler alnmal, potansiyel hiksoslar tasfiye edilmelidir.

25 Larry Rohter, A Widening Gap Erodes Argentinas Egalitarian Image, New York Times, 25 Aralk 2006.26 Geoffrey York, Beijing to Target Rural Poverty, Globe and Mail-Toronto, 6 Mart 2006.27 World Institute for Development Economic Research Pioneering Study Shows Richest Two Percent Own

Half World Wealth, 5 Aralk 2006, www.wider.unu.edu.

Ekonomi ykselme gsteriyor, ancak bu arada pek ok tekne de batyordu.ABDde kii bana den reel GSYH 1973-1994 dneminde % 33 artmt. Bunamukabil sradan iilerin reel cretleri % 14 ve reel haftalk cretleri ise % 19dmt. Bir baka syleyile reel cretler 1994 ylnn sonunda 1950li yllarnsonlarndaki seviyeye geri gitmiti. Byle bir durum ABDde daha nce hi szkonusu olmamt.28

Bakan Clinton ABD ekonomisinin vatandalarnn byk bir kesimine ihtiyaduymadn u szlerle dile getirmiti: 1980lerde yaanan gelimelerden d-lanm, bir kenara atlm ve imdi baka bir dnyada yaayan insanlar oy kul-lanmyorlar, isizler, su ihbarlarnda bulunmuyorlar, ocuklarn okulagndermiyorlar ve hatta iletiim kurabilecekleri bir telefonu olmayanlar bile var.Bir bolukta yayorlar.29

1970li yllarda balayan bugnk bunalmn kapitalizmi tehdit ettiini kimseinkr etmeyecektir. Bu bunalm 1929dakinden daha farkl bir vahamet iermek-tedir ve en byk irketler muhtemelen iine yuvarlanacaklardr.30 Braudel ayneserinde zleyen denklemler istenen ynde yazlabilir diyerek u denklemleri ve-riyor: Ekonomi= siyaset+kltr+toplum veya kltr= ekonomi+siyaset+toplumveyahut da belli bir toplumda siyasetin ekonomiyi ynettii veya tersi kabul edi-lebilir.31

Sonu olarak bir ihtilal ya da daha sonra kalc olan bir askeri darbe yaamayanhibir lkede eitsizlik, u son 20 yldr ABDde sz konusu olduu kadar hzl veyaygn bir ekilde artmamtr. imdiye kadar Amerikallar, kii bana den milligelir artarken, reel cretlerin azaldna hi ahit olmamlardr.32

te 1978 Dnya Bankas Raporu33, 24 Ocak 1980 Kararlar ve 12 Eyll 1980Askeri Darbesiyle Trkiyede uygulamaya konulan neoliberal ekonomi politika-laryla olanlar da bunlarn daha beteridir. ABD esas itibariyle 1870-1970 dneminikapsayan 100 yllk devrede reglasyon34 ekonomisi uygulamtr. 1970lerde uy-gulamaya koyduu dereglasyon ekonomisine gei srecinde kii bana milli ge-liri 25.000 dolar mertebesindeydi. Trkiye ise 24 Ocak 1980 Kararlar sonrasndave kii bana milli geliri 1539 dolar35 iken ekonomide dereglasyon politikasna



28 Council of Economic Advisers, Economic Report of the President 1995, Washington D.C, U.S Gover-ment Printing Office, s. 276, 311, 326.

29 Peter S. Canellos, The Outer Class, Boston Globe, ubat 6, 1994.30 F. Braudel, Maddi Uygarlk III. Ekonomi ve Kapitalizm XV-XVIII. Yzyllar, Gece Yaynlar, Ankara

1993, s. 543.31 F. Braudel, a.g.e, s. 534.32 Prof. Dr. Lester C. Thurow, Kapitalizmin Gelecei Bugnn Ekonomik Gleri Yarnn Dnyasn Nasl

ekillendiriyor, Sabah Kitaplar, stanbul Mays 1997, s. 35.33 Word Bank 1978, The Foreign Exchange GAP Growth and Industrial Strategy in Turkey 1973-1983,

Washington D.C. 1978, Hazrlayanlar: Kemal Dervi-Sherman Robinson ve Jaime de Mello.34 W. Kip Viscusi; Joseph E. Harrington, Jr, John Mitcham Vernon, Economics of Regulation and Antiturs,

MIT Press, 1995, p. 311-342.35 T.C. Babakanlk DE, statistik Gstergeler 1923-1998, Ankara Ocak 2001, s. 404-405.

ynlendirilmitir. Trkiyenin 1923-1979 yllarn kapsayan 57 yllk dnemininortalama yllk bymesi % 5.2dir.36 Neoliberal ekonomi politikalarnn uygu-land 1980-2008 dneminde GSMH bymesi ortalamas ise yllk % 4.1 olup37bu oran 1998-2009 devresinde % 3.7 civarndadr. Trkiyenin 1980de toplamGSMHsi 76.6 milyar dolar, toplam i ve d borcu ise 13.4 milyar dolardr. Bunamukabil 2009 yl sonunda lkemizin GSMHsi yaklak 400 milyar dolar -2006da yaplan milli gelir hesaplama yntemi deiiklii hari- i ve d bor top-lam 521 milyar dolardr.38 te yandan 1980 ylnda lkemizdeki resmi isizlikoran % 8.3 iken39 2009 sonunda bu oran % 14 dolayndadr.40 Dier taraftanTrkiyede sanayi sektrnde istihdam art 1973-1977 dneminde ortalama %3.6, katma deer art % 9.3 iken ayn oranlar srasyla 2000-2006 dneminde% 2.5 ve % 5.2dir.41 Her halkarda 1980den itibaren uygulanan neoliberal eko-nomi politikas ile Trkiyenin i ve d bor stoku ok hzl bir art gstermi,byme dm, isizlik giderek artmtr. thalat adeta patlarken sanayileme,katma deer salayan ihracat potansiyeli kaybedilmitir. zellikle 1989da karlan32 sayl kanun hkmnde kararname ile Trk sermaye piyasasnn tam anlamylainvisible handin insafna terk edilmesiyle, 1989 sonras Trkiye, insana ve tek-nolojiye yatrm yaparak 21.yzyldaki konumunu glendireceine yanl siyasetuygulamalaryla ortaya kan krizlerle uramaktadr42 Netice olarak 1980-2010 Trkiye ekonomisinin kayp yllardr.43

Trkiyedeki dolar milyarderinin says 2002 ylnda alt iken, 2009 sonunda33 olup, yeni dolar milyarderlerinin kazan kayna esas itibariyle finansal ens-trmanlardr.44 Daha da vahim olan Trkiye bor batana battka, yurt dndangelen scak paraya -2010 ylnda bile- % 40lara varan dolar baznda kazan sa-ladka durumun iyiye gittiini sanmasdr. Bugn Trkiye ekonomisi hzla ya-banclarn eline gemektedir. Trkiye evresinde oluan ve kendisi iin tehditoluturabilecek siyasi gelimeler karsnda sesini karmamak mecburiyetinde kal-makta, doan frsatlardan ise faydalanamamaktadr. Oysa Trkiyenin yeni olu-turulmakta olan dnya dzeninde kendi inisiyatifleriyle kendi menfaatleridorultusunda kararlar alabilmesi gerekmektedir. Trkiye dost kabul ettii lke-lerin oyununa gelmitir. Bu oyun Osmanl devleti iin yazlm olan senaryonunaynsdr. Kanmzca Trkiyenin zaman kaybetmeden bor sarmalndan kurtul-


Dr. Ramazan KURTOLU

36 Memduh Yaa ve Dierleri, Cumhuriyet Dnemi Trkiye Ekonomisi 1923-1978, Akbank Kltr Yayn,stanbul 1980, s. 630.

37 Korkut Boratav, Bir Krizin Ksa Hikyesi, Arkada yaynlar, Ankara 2009, s. 54.38 Ramazan Kurtolu, thal kamesinden Liberal Ekonomiye Gei Sonrasnda Byme ve sizlik, stanbul

niversitesi ktisat Fakltesi, Doktora Tezi, s. 673 ve devam.39 DPT, Ekonomik ve Sosyal Gstergeler 1950-1992, DPT Yaynlar, Ankara 1993 ve DE statistik Gster-

geler 1923-1992, DE Yaynlar, Yayn Num: 1682, Haziran 1994,Ankara, s. 1-33.40 Ramazan Kurtolu, a.g. doltora tezi, s.624.41 DPT, Yllk Programlar, http://ekutup.dpt.gov.tr/program/2008/hedef/pdf42 zer Ertuna, Trkiye Ekonomisinin Kayp Yllar 1989-2005, Avcol Basm Yayn, stanbul 2005, s. 5.43 zer Ertuna, a.g.e, s.6.44 Forbes, Haziran 2010.

mak, bor batandan kmak iin ekonomik bir seferberlik balatmas gerekmek-tedir.45 Zira 1989-2010 dneminde Trkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas dvizrezervlerini idare eden bir dviz kuruluu, devlet btesi bir faiz deme planhaline dnmtr.46 Cumhuriyet Trkiyesi bu durumun vahametini grmemesiok artcdr. Gnmzde yaanan artlar ile 1838 Baltaliman Serbest TicaretAntlamas sonrasnda Osmanl Trkiyesinin yaad bor maceras arasnda oknet benzerlikler bulunmaktadr. Osmanl mparatorluunun ekonomik kylesonulanan gelimelerle bugn Cumhuriyet Trkiyesi kar karyadr.47

William Greider Kresel Sekinleri Uyandrmak balkl yazsnda yle der:nemli toplumsal deiimlerin hemen hemen her zaman ikiyzllkle baladtemel bir gerektir. Gl olanlar nce uygun kelimeleri kullanmaya, daha ycedeerlere bal kalacaklarna dair taahhtte bulunurlar Daha sonra bir on ylgeer Esasen bu dnem bir nevi hazrlk safhas olarak anlalabilir.48 Bugngelinen durum, giderek daha ok insan ACZLK KLTRN VE TESLM-YET ykmaya, neoliberalizmin kreselleme denen liberal faizmini sorgula-maya ynelmektedir. Ancak acil olarak cevaplanmas gereken soru udur: Kreselfinans kapitalizminin tabii tamahkrlnn sebep olduu ykmdan biyosferi vehiksoslatrlm yz milyonlarca insan koruyabilecek kadar yakn bir gelecektehedefe ulalabilecek mi?

Trkiye 1923-1979 dneminde, bilhassa Atatrk dnemi ile 1961-1979 planlkalknma dneminde blge ve yreler aras dengesizlikleri azaltmak iin birokpolitika uygulam ve kamu sektr eksikliklerine ramen- stne den grevibyk lde yerine getirmitir. Ancak 1923-1979 dnemindeki milli ekonomipolitikalar 24 Ocak 1980 sonras uygulamaya konulan neoliberal politikalarla et-kisini giderek yitirmitir. stelik son yllarda AB yelii gereklememesine ra-men, bir de AB tarafndan dayatlan BLGE KALKINMA AJANSLARI ortayakmtr. Uygulanan iktisat politikalarnda ciddi devletlerin hesaba katt millive iktisadi bamszlk, kamu yarar gibi hususlarn gz ard edilmesi, d dayat-malarla zelletirme ve serbest piyasa yntemlerinin ne karlmas, dengesizlikleriazaltc deil, daha da artrc olmaktadr. Bugne kadar sekiz blgeye ayrlan Tr-kiyede 26 kalknma ajansnn kurulduu ve lkeyi eyaletlere ayrarak federal rz-grlarn esmesine yardmc olacak bir projeyle kar karyayz.49

Kresel kapitalizme daha fazla eklemlenmeden baka bir ie yaramayacak olanbu ajanslardan, isizliin ve yoksullamann artt gnmzde are beklemek an-lalr gibi deildir. Ankaray devre d brakarak her bir ajansn kalknma kuru-



45 zer Ertuna, a.g.e, 212.46 Erin Yeldan, 2000-2003 Petroli, Trkiye Petrol Kimya Lastik ileri Sendikas, Yayn 85, Eyll 2003,

s. 105-114.47 Eref Bakr, Yamal Boha: Osmanl ve Trkiyede Borlanma, http://genet.steminet.com/48 William Greider, Waking up the Global Elite, The Nation, Ekim 2, 2000.49 Prof. Dr. Mustafa E. Erkal, Blgesel Azgelimilik ve Kalknma Ajanslar, Trkiyede Yenia, 16 Mays

2010.

lunu yabanc lkelerle dorudan temasa sokabilecek ve kamu denetimini, merkezibteyi dlayacak bir model; blgesel kalknmaya deil, proje veren ok ulusluirketlere yarayabilirler. Bunlar grmemek ksaca liberal krlktr.50

Trk ekonomisi 24 Ocak 1980 Kararlaryla balatlan bir srete, 2011 yl so-nuna geldiimizde vahi bir dntrme sreci yaam ve paraizm hastalnatutulmutur. Neticede Trkiye ekonomisi bugn uluslararas sermaye girileri art-tnda byyen; sermaye girileri yavaladnda ise durgunlua srklenen vehatta krize giren, edilgen bir konumdadr. Trkiye ekonomisinin d sermayeyear baml ve d borlanmay zendirici bu krlgan yaps son 20 yldr izlenendenetimsiz finansallama ve arpk kreselleme politikalarnn sonucudur.51 Ehdaha 1971de, 1978 Washington Konsensusundan nce, Newsweek dergisi ylebir tespitte bulunmutu: Para ile siyaset arasnda o kadar organik bir ba var ki,bir reform beklemek, bir cerrahtan kendisine ak kalp ameliyat yapmasn iste-mek gibi bir eydir.52 Zira baz bor krizleri, lkelerin reytinglerinin ykseldii,OECDye katld (rnein; Meksika, Kore, Trkiye) ve genel olarak uluslararastopluluun ne kan ocuu olmasnn (rnein; 2001 sonundaki zlmesi n-cesinde 1990lar sonundaki Arjantin) hemen ardndan meydana geldi Sermayeak ve bor deyememe durumlarnn grld dngler, bu blgelerde enazndan 1800 ylndan beri grlmekteydi.53 Nitekim Trkiye 1838-1914 libe-ralizmi dneminde 1854ten itibaren trajik bor deyememe durumu ile karla-mt. Benzer durumlar 1946dan itibaren ancak hassaten 24 Ocak 1980dengnmze neoliberalizmin Ortodoks uygulamalar ile ayn meddi cezirleri yaa-maktadr. Neoliberalizmin 30 yllk uygulamas sonucunda Trkiye ekonomisini50 irket ynlendirmektedir.54 Gerekten de TK verilerine gre, 2010 ylnda185 milyar dolar ithalat, 113 milyar dolar ihracat gerekletirilen Trkiyede itha-latn 89 milyar dolarn (% 49), ihracatn ise 45 milyar dolarn (% 40) 50 irketyapmtr. hracatn ithalat karlama oran 2010 yl sonunda % 61 seviyesinedm olup, gemite Trkiyenin yaad mali krizlerin temel gstergelerindenbiri de ihracatn ithalat karlama orannn bu seviyelere dm olmasdr. teyandan kurumlar vergisinin % 52sini 50 irket demi. lk 20 irketin dediikurumlar vergisi oran ise % 45. Daha 2011 yl resmi sonular resmen ak-lanmad ama genel ekonomik veriler yine ayn. hracatn ithalat karlama orandaha da derek % 56 seviyesine inmi durumda. Ocak-Austos 2011 dneminded ticaret a, bir nceki yln ayn dnemine gre % 70 dolaynda artarak 71milyar dolara kt. Bu durumda 2011 sonunda d ticaret a 100, cari anda 70 milyar dolar olaca tahmin ediliyordu. Ancak cari ak cumhuriyet tarihininrekorunu krarak 2011 yl sonunda 77 milyar dolar olarak gerekleti.


Dr. Ramazan KURTOLU

50 Mustafa E. Erkal, a.g. makale, 16 Mays 2010.51 Erin Yeldan, Dnya Ekonomisi erisinde Trkiye, Cumhuriyet, 5 Ekim 2011.52 Newsweek, Counterpunch, 10 Aralk 1971.53 Carmen M. Reinhart ve Kenneth S. Rogoff, Bu Defa Farkl-Finansal lgnln 800 Yllk Tarihi, NTV

Yaynlar, Trkesi: Levent Konyar, stanbul Kasm 2010, s. 352-353.54 kr Kzlot, Hrriyet, 3 Ekim 2011.

IMFnin Eyll 2011de yaymlad Dnyada Ekonomik Grnm Raporu:Bymede Yavalama, Riskte Ykselme, Eyll 2011 raporunda Trkiye krize enyakn lke. Trkiye kritik eik olan 3 katlayarak 7.6 derecesi ile birinci srada.IMF raporuna gre Trkiye 2011 ylnda % 6.6, 2012 ylnda ise % 2.2 byye-cek. IMF raporuna gre G-20 lkeleri iinde Trkiye krize en yakn lke.

IMF, 1970-2010 yllar arasnda 74 lkede meydana gelen 62 krizi analiz et-tikten sonra yle bir sonuca varm: Bir lkenin net d ykmllkleri, lkemilli gelirinin % 40n amsa alarm zilleri alyor. Trkiyenin Merkez Bankas,2010 ylsonu iin net d ykmlln 378 milyar dolar, milli gelirin % 49uolarak aklad.

Bir dier nemli gsterge, d bor stoku. lkelerin d bor stoklarnn milligelire oran byyorsa tehlike yaklayor demektir. 2008 sonundan 2011 ortasnaTrkiyenin d bor stoku 30 milyar dolar artarak 310 milyar dolarla milli gelirin% 40 kritik eiini am durumda. Trkiyenin Merkez Bankas rezervlerinin ksavadeli d borlarna oran 2002 sonunda % 163 iken, 2010 yl sonunda % 102yeindi. Yani zayflad.

Cari an milli gelire oran 2010 sonunda % 6.6 iken 2011 ortalamas % 10dzeyinde. Mutlak rakam ile 77 milyar dolar gibi devasa bir rakam olarak kar-mza kyor.

Bu arada kresel finans oligarisinin ve kapitalizmin kalesi ABDde Bank ofNorth Dakota (BND) adl tek kamu bankasnn baars ve hreti her geen gnartarak byyor. 1919da kurulan ABDnin ilk ve tek kamu bankas BND,ABDnin iine dt son mali krizdeki performans ile yldz Amerikan halknezdinde iyice parlam durumda. Bankann CEOsu Eric Hardmeyer, zellikleson finansal krizden sonra BNDnin bankaclk modeline dier eyaletlerin bykilgi gsterdiini belirtiyor. Hardmeyer; Bizim motivasyonumuz, Wall Street ban-kalar gibi patronlarn krlarn maksimize etmek deil, bizim misyonumuz, NortDakotadaki tarmsal ve ticari iletmeler ile bireylere hizmet vererek ekonomininkalknmasna yardmc olacak yeni finansal frsatlar meydana getirmek diyor.Hardmeyer, BNDnin zel bankalarn kredi riskini azaltan yntemiyle, KOB veiftilere ucuz kredi imkn saladn da belirtti. sizliin % 9.5 olduu ABDortalamasna karn North Dakotada bu orann % 4.9da kaldna da dikkat e-kiyor. BNDnin 25 yllk memuru ve 10 yllk CEOsu Hardmeyer. 2009 sonuitibariyle 4 milyar dolar toplam varl olan BNDnin toplam kredi portfy 2.67milyar dolar, 2009 net kr ise 58.1 milyon dolar. Son on ylda eyalet btesineaktarlan kr 350 milyon dolar ve BNDnin mevduat ABDnin TMSFsi olanFDIC tarafndan sigortal deil.55

No Logo kitabyla dnya apnda tannan Kanadal aratrmac-yazar NaomiKleina gre, kresel lekte serbest piyasann, yani neoliberalizmin zafere demo-



55 rfan Donat ve Ufuk anl, Sabah Ekonomi, 16 Mays 2010.

kratik yntem ve aralarla ulaaca/ulat dncesi sadece bir safsatadan ibaret.Dahas, ok terapisi doktrinine uygun oklarn uygulanmasnn hemen arkasn-dan, toplumlarn hzla byk ok uluslu irketlerin ki bu irketler ok uluslu ol-mayp ok farkl lkelerde faaliyette bulunan nesebi sahih birka dzine elitinkontrolndeki ulus tesi kurululardr. RK- karlar dorultusunda sil batan d-zenlenmesini gerektiren felaket kapitalizmi maceras gerekte 11 Eyll 2001dennce balamtr. Kleine gre felaket kapitalizmi politikalarnn balangc ok ge-rilerde olup 50 yl nce Chicago Okulu iktisat ekolnn grleri dorultusunda,ekonomi politikalar ve OK ve DEHET salan savalar ile 1950lerde CIAnnfinanse ettii rtl elektrook ve duygusal yoksunlatrma deneyleri arasnda do-rudan bir ba vardr ve bu ba gnmzde Guantanamo Krfezindeki hukukd hapishanelere kadar devam ettirilmitir. Naomi Kleine gre, ilideki 1973Pinochet darbesinden, inde 1989daki Tiananmen Meydan katliamna ve1991de Sovyetler Birliinin dalmasna kadar dnyadaki siyasi ve ekonomik de-iikliklere sebep olan olaylarda OK DOKTRN yntemi baaryla uygulan-makta kresel sermayenin karlarn kollayan yeni kapitalizm modeli dnyamilletlerinin ounluu iin ykm ve yoksullua yol amaktadr.56

Naomi Klein u tespiti yapyor: Ben serbest piyasann ok gcne ballnaratrmaya 2003 ylnda, Irak igalinin ilk gnlerinde baladm. Badattan gelenWashingtonn ok ve deheti ok terapisiyle takip etme konusundaki baarszgiriimleriyle ilgili haberlerin ardndan, 2004teki tsunami felaketinden birka aysonra Sri Lankaya gittim ve orada ayn manevrann bir baka versiyonuna tankoldum: Yabanc yatrmclar ve milletleraras kredi kurulularnn temsilcileri bupanik atmosferinden, btn tropikal sahilleri, balklkla geinen yz binlerce in-sann su kysndaki kylerini yeniden kurmalarna engel olarak, kocaman sayfiyeyerleri yapan giriimcilere sunmak iin faydalanmak zere bir araya gelmilerdi.57Kaderin acmasz bir darbesiyle tabiat, Sri Lankaya esiz bir frsat sunmutur vebu byk trajediden dnya apnda birinci snf bir turizm alan doacaktr diyeaklama yapyordu Sri Lanka hkmeti.58 Anlalyor ki terrizm, sava, tabii afet-ler ve mali kriz Yeni Dnya Dzeni Tarikat59 elitleri tarafndan Mike Battlesndeerlendirmesiyle: Korku ve kargaa gerek bir vaat olarak sunulmutur.60Irakn igalinden sonra ortaya kan kaos ortamnn, eski bir CIA grevlisine grekendisinin daha nce hi bilmedii ve tecrbe sahibi olmad zel gvenlik ala-nnda kurduu irketi Custer Battlesin ABD federal hkmetinden 100 milyondolar para almasna nasl sebep olduunu anlatyordu.61 Bu CIA grevlisinin sz-


Dr. Ramazan KURTOLU

56 Naomi Klein, ok Doktrini-Felaket Kapitalizmin Ykselii, Trkesi: Selim zgl, Agorakitapl, stanbulMays 2010.

57 Naomi Klein, a.g.e, s. 8.58 Alison Rice, Post-Tsunami Tourism and Reconstruction: A Second Disaster? Tourism Concern, Londra

Ekim 2005.59 Alev Alatl, Scrdingerin Kedisi-Kabus Everest Yaynlar, stanbul 16. Basm, Mays 2005, s. 19.60 Neil King Jr. Ve Yochi J. Dreazen, Amid Chaos in Iraq, Tiny Security, Firm Found Opportunity, Wall

Street Journal, 13 Austos 2004.61 Eric Eckholm, U.S. Contractor Found Guilty of $ 3 Million Fraud in Iraq, New York Times, 10 Mart 2006.

leri ada kapitalizmin slogan -korku ve dzensizlik, ileriye doru atlan her yeniadmn katalizrdr- olarak ilev grebilir Sper krlar ile byk apl felaket-ler arasnda kesime sz konusudur 11 Eyll 2001 ABDye, dier lkelere ser-best ticaret ve demokrasinin ABD versiyonunu isteyip istemediklerini sormaktanvazgeme ve OK ve DEHETle askeri g dayatmaya balama konusunda yeilk yakm gzkmektedir. Serbest piyasa, yani neoliberalizmin dnyaya yaylmatarihinin kklerini kazrken, krizleri ve felaketleri kullanma dncesinin ta ba-ndan beri Milton Friedmann hareketinin alma ekli olduunu fark ettim;kapitalizmin bu fundamentalist biimi yol almak iin daima felaketlere ihtiyaduymutur Daha ziyade, krizlerden yararlanma konusundaki bu geni deneyler,ok doktrinine sk skya ballkla geirilen 30 yln birikimini oluturmaktayd.6214 Eyll 2008de ABDde patlayarak dnyaya yaylan mali kriz 11 Eyll 2001zayf ihtimaller zerinden kresel ok63 politikasnn finans versiyonundan bakabir ey deildir.

Yani yaanan bu en kt gnler temel ekonomik reformun zaruretini anla-yanlara (elitlere) en iyi frsatlar salamaktadr.64 Aslnda Yeni Dnya DzeniTarikat insanla unu sylyordu: Skp iinizi boaltacaz, sonra da kendi-mizle dolduracaz.65 Yaanan neoliberal sreci Hemingwayn 1961de sylediiu sz ok gzel ifade ediyor: Kafam yiyip bitiren, her eyim olan belleimisilen ve beni iimden alkoyan bu duygu nereden kaynaklanyor? Harika bir tedaviuygulanyordu ama hastay kaybettik.66 Mesela 2001deki mali kriz ile ortayakan Arjantindeki imha hareketi kendiliinden ortaya kmam, tesadfen ge-limemitir ve hibir mant olmayan bir olay da deildir: Arjantin milli toplu-luunun para para ve sistemli bir ekilde yok edilmesidir; bu sfatla, Arjantinmilli topluluunu dnme uratmay, oluum eklini, toplumsal dzeni, kade-rini, geleceini yeniden tayin etmeyi hedeflemektedir.67 Hindistann kurucusuGandhi daha 1926 ylnda u szleri ile bugnk finansal dehete iaret ediyordu:Millerler arasnda sren silahl atma bizi dehete drmektedir. Fakat ekono-mik sava silahl bir atmadan daha evla deildir. Cerrahi bir mdahaleye ben-zemektedir bu. Ekonomik sava uzun sreli ikence demektir. Bu savan sebepolduu tahribatlar, yerinde bir nitelemeyle, sava literatrnde anlatlanlardandaha az deildir. Sadece ldrc sonularna altmz iin tekinin zerinefazla kafa yormuyoruz.68



62 Naomi Klein, a.g.e, s. 9-11.63 Ramazan Kurtolu, thal kamesinden Liberal Ekonomiye Gei Sonrasnda Byme ve sizlik, stanbul

niversitesi ktisat Fakltesi, Doktora Tezi, s. 670-683.64 Stephan Haggard ve John Williamson, The Political Economy of Policy Reform 1994.65 George Orwell, 1984.66 A. E. Hotchner, Papa Hemingway, Carrol and Graf, New York 1990, s. 280-Ernest Hemingwayin elek-

trook zerine intihar etmeden nce 1961 ylnda syledii sz.67 Sosyolog Daniel Feierstein ve Guillermo Levy, Hasta que la muerte nos separe: procticas sociales genocidas

en America Latina Buenos Aires, 2004, s. 76.68 M. K. Gandhi Non-Violence- The Greatest Force, 1926.

Komnizm zulmn yaadktan sonra bir anda neoliberalizmin bataklnayuvarlanan Rusyann durumunu Rus yazar Grigory Gorin yle deerlendiriyor:Yabanclara tuhaf grnse bile, canl bir ehrin paralar yerli/milli geleneklerinmevcudiyeti hesaba katlmadan hara mezat satlamaz Fakat bunlar bizim gele-neklerimiz ve bizim ehrimizdir. Uzun zamandr komnistlerin diktatrl al-tnda yaadk, ancak imdi de i dnyasndaki insanlarn diktatrl altndakihayatn daha iyi olmadn grdk. inde yaadklar lkenin ne halde olduubu insanlarn umurlarnda bile deil.69

Michael Ledeen, 2002 ylnda yaymlanan The War Against the Terror Mas-ters adl kitabnda yle diyor: Yaratc ykm bizim hem kendi topluluumuziinde hem de dardaki gbek admzdr. Her gn i dnyasndan bilime, edebi-yata, sanata, mimariye ve sinemadan politikaya ve hukuka Nitekim YeniDnya Dzeninin hararetli savunucularndan Richard Cohen Irakn igali zerineu dncelerini yazya dkyor: Ben 11 Eyll 2001 sonras dnyada iddetinll bir ekilde kullanlmasnn tedavi edici bir etki yapt kansndaym.70

Yeni Dnya Dzeni din, siyaset felsefesi ve ekonomi temelinde yrtlen birelitizm/sekinler projesidir. Dini sylemler Bat dnyasnn insanlarn iknaya y-nelik olup, Judeo-Hristiyan teolojiyi esas almaktadr. Siyaset felsefesinin esaslarise Kabala, Tevrat ve ncil tefsirlerine dayandrlyor. Ekonomide ise Waterloo Sa-vandan (1813-1815) Eyll 2008 kresel mali krize kadar temel enstrman k-resel finans ve bu gc elinde bulunduran birka yz kiilik elitler oligarisi.

Stephen Kinzer ABDde Musevi gazetesi olarak tanmlanan New York Timesineski muhabirlerinden biri. 2006 ylnda yaymlanan Overthrow adl kitabnda,ABDli politikaclar lke dndaki askeri mdahalelere ynlendiren motivas-yon unsurunun olduunu belirtiyor. Kinzer ABDnin 1983te Haitiden 2003teIraka kadar rejim deiiklii operasyonlar iinde yer almasnn aamal oldu-unu ve bunlardan birincisinin ABD merkezli ok uluslu irketlerden gelen talepolduunu ifade ediyor.71

Tanrnn gznde yeryz bozulmu ve iddet doluydu artk. Ve Tanr yer-yznn bozulduunu grd; nk dnyadaki btn insanlar yoldan kmt.Ve Tanr Nuha nsanlarn varlna son vermeye karar verdim; nk dnya onlaryznden iddetle dolu; imdi yeryzn onlarla birlikte yok edeceim dedi72

Ve tahta oturan unlar syledi: Bakn, her eyi yeniliyorum, unu da ilaveetti: Yazn bunu, nk bunlar gvenilir ve gerektir.73


Dr. Ramazan KURTOLU

69 Boris Kagarlitsky, Square Wheels: How Russian Democracy Got Derailed, ngilizce eviri: A. Auberbachve dierleri, Monthly Review Press, New York, 1994, s. 191.

70 Richard Cohen, The Lingo of Vietnam, Washington Post, 21 Kasm 2006.71 Stephen Kinzerla yaplan mlakat, 21 Nisan 2006, www.democracy.org72 Eski Ahid-Yaratl 6: 11.73 Yeni Ahit-Vahiy 21:5.

ABD devlet politikasnn temel talar kurucu elitlerin/atalarn Amerikan kim-liine ykledikleri kurucu efsanelerinin kklerinde gizlidir. Bunlar a) Vahi Batb) Snr c) Tepedeki ev d) Belirlenmi Kaderdir ve ABDnin hem ieride hemdnya ile siyasi-iktisadi- askeri ilikilerinin politik erevesini belirler. Yukardakidrt unsurda Kabala, Tevrat ve ncil kkenlidir.74

ABDnin Irak igalinde kulland askeri doktrinin ad ilgin bir ekilde ncilkkenli ve Evanjelist Hristiyan (Siyonist Hristiyanlar olarak da anlrlar)siyasi/dini sylemlerine uygun olarak ok ve dehet ismini tamaktadr: okve dehet, genelde tehditle ileyen toplumun belirli unsurlarna/kesimlerine, ge-nelde insanlara ya da ynetim kademelerine anlalmaz gelen korkular, tehlikelerve ykma yol aan olgulardr. inde yaadmz ve frtnalar, kasrgalar, depremler,sel basknlar, kontrol altna alnamayan yangnlar, alk ve hastalkla ekillenentabiat, ok ve dehet dourabilmektedir.75 Ancak asl tehlikeye, daha ykc tehli-keye ABD Bakan Eisenhower (1953-1961) kresel finans oligarisinin hegemon-yasna kar u tarihi ikaz yapmt: Hkmet konseylerinde askeri-endstriyelyaplanmalarn isteyerek ya da istemeyerek haksz g kazanmalarna kar kendi-mizi savunmalyz. Yanl ellerdeki gcn ykclnn ihtimali mevcuttur ve devamedecektir. Bunun hrriyetimize ve demokratik srelere zarar vermesine izin ver-memeliyiz76

Mehur ngiliz iktisat ve Capital Economist dergisinin yneticisi Roger Bo-otle, Kasm 2010da Portfyn 10.yl kutlamalar iin geldii stanbul raanSaraynda bir konuma yapt.

Roger Bootle diyor ki: Ekonomi tam manas ile bir dine dnt ve ok okar noktalara ekildi. Neoliberal ekonomi kurallar mutlak ve tartlmaz olarakkabul edildi. Byle bakld iindir ki kimse piyasalarn yanldna, yanlabile-ceine inanmad ve malum finansal/ ekonomik kriz patlad ABD, Japonya veBat Avrupann gelimi ekonomilerine sahip lkeler ok byk bor yk altn-dalar. Borlar sadece kamu borcu deil, zel borlar da var. Bundan sonras iinekonomiye eki dzen vermek gayesiyle ellerinde kullanabilecekleri aralar da yok.Bilanolar kpkrmz bor gsterirken tahvil almyla ekonomiyi dzelteceinisanmak saflktan teye gidemez.

Ekonomist Bootle u szlerle devam ediyor: Ekonomide korumaclk koaradmlarla geliyor. nce ABD, ine kar korumaclk kalkann ekecek, sonrada in ABDye kar. nk in, ABDdeki istihdam imknlarn yok ediyor. Birbaka ifade ile neoliberalizmin kalesi ABDde Amerikallarn ilerini alyor Budurum ABD-in ticaret savan tetikleyebilir ki, bunun anlam 1930larn hort-lamasdr. Bilindii gibi 1930lardan sonra kinci Dnya Sava patlamt.



74 Ramazan Kaan Kurt, Trkler ve Mesihusa, Truva Yaynlar, stanbul 2007, s. 108-10975 Harlan K. Ullman and James P. Wade, Shock and Awe:Achieving Rapid Dominance, Washington D.C:

NDU Press Book, 1996, s. 110.76 Bakan Dwight D. Eisenhowerin 17 Ocak 1961 tarihindeki millete veda konumas.

The Trouble with Markets kitabnn yazar ve kresel ekonomiye ait isabetlingrleriyle tannan Roger Bootle, krizin en bandan beri parasal geveme po-litikalarnn ie yaramayacana inandn syledikten sonra yle devam ediyor:Bunun en iyi ispat 1990lardaki Japonya rneidir. Zincirdeki hibir halka artkalmyor. Merkez bankalarnn parasal genileme politikalar tamamen psikolojikgveni tesis etmeye ynelik. Bu kararlar da ie yaramayaca bilinerek gveni sa-lamak adna alnyor. Parasal geveme politikalarnn iki yan etkisi olacak. Birincisienflasyon. Ama asl byk tehlike ikincisi, almlarla yeni varlk balonlar oluacakve iecek Kapitalist sistem artk Batda hem ok sorgulanr hem de oldukakrlgan bir hale geldi. Kapitalizm siyasi olarak da tehdit altnda. nk artk s-radan insanlarn finans ve bankaclk sistemi ile btn sisteme ilikin bir nefret vegvensizlik durumu olutu. nmzde ciddi bir ticaret sava var. 1930larda dadnya benzer bir ticaret savana girmi ve ABD yine bu savan ban ekmiti.77

Bu arada tatl cad olarak tannan ve 2007de Citibank hakkndaki raporuile Lehman Brothers batmadan, Merrill Lynch zora dmeden nceki ikazlar ilekresel sermaye ekelerinin fkesini zerine eken mali analist Meredith Whitneyuyaryor: ABDde yeni meseleler eyaletlerde patlayabilir. Eyalet tahvillerinin geridemesinde ciddi problemler kabilir. Forbes tarafndan en iyi analist seilenWhitney, ABD i dnyasnn en gl 50 kadn arasnda gsteriliyor.

Eyll 2008den itibaren 2011 ylnn sonuna gelindiinde grnen uluslararasilikilerde havann giderek sertleeceidir.78 Bugn Amerikadaki isizlik konusundasulu arannca gzler darya, dikkatler 1978den beri Washington Konsenssile uygulamaya konulan neoliberalizmin sebep olduu ykmn dna ekilmeyeallyor. Mesela bugn dikkatler ABDde, inle olan 278 milyar dolarlk ticaretana ekiliyor.79 Bu an ise bir hesaplamaya gre ABD ekonomisine 2001-2010 arasnda 2.8 milyon, bir dier hesaplamaya gre 1990-2007 arasnda yaklakbir milyon i kaybna sebep olduu iddiasna yer veriliyor.80

Bu iddialarda; Eyll 2008 mali krizden itibaren gnmze, ylda 8.5 milyonAmerikalnn iini kaybettii gz ard edilerek ABD ekonomisini ine kar ko-rumak gerektii ne karlyor. Bu arada Obama liderliindeki ABDde AmerikanSenatosu ine ynelik korumac uygulamalara izin verecek, hatta bunlar mecburiklacak bir kanun tasarsn oylamaya balyordu. stelik bu korumacln indenithal edilen, esas olarak dk gelirli Amerikallarn kulland tketim mallarnnfiyatlarn artrarak fakirlemeyi daha da artracan bile bile yoksul Amerikallarndertlerini azaltaca iddiasyla seilen ABDnin ilk Yahudi bakan.81 Obama ta-rafndan bir ticaret savalar eksenine oturtuluyor. Hlbuki Eyll 2008 mali krizi-


Dr. Ramazan KURTOLU

77 Sla zelik, Yeni Balonlar iiriliyor, Radikal, 6 Kasm 2010.78 Ergin Yldzolu, Dnya Ekonomisine Bak-Bu Havada Maln Satamazsan Firman Satarsn, Cumhuriyet,

11 Ekim 2011.79 Wall Street Journal, 7 Ekim 2011.80 Washington Post, 6 Ekim 2011.81 John Helleman, New York Magazine, Eyll 2011.

nin, dolaysyla isizlik bata, topyekn ekonomik, sosyal ve siyasal krizin mseb-bipleri bir avu sekin grubun, bankerlerin agzllnn sonucu olduu bataAmerikallar olmak zere artk dnya kamuoyu tarafndan biliniyor. stelik krizinmsebbipleri Obama iktidarlar ile birlikte terfi ederek siyasi mekanizmann dabana geiyor.822008 ylndaki kresel finansal krizde yz milyonlarca insan biri-kimlerini, ilerini ve evlerini kaybettiler.83 Bu nasl m oldu?84 Hesapl kitapl, din-siyaset felsefesi-ekonomi formatl, elitist bir Yeni Dnya Dzeni projesiyle.

Eyll 2008den bu yana ekonomik kriz ticaret savalarnn ve kur savalar-nn85 snrlarn aan bir mecraya doru itiliyor. ine kar korumaclk tartma-lar, inin serbest ticaret sistemine, daha ak ifadeyle ABD merkezli neoliberalekonomik modele ynelik bir tehdit oluturduu86 ve inin artan jeopolitik et-kilerinin, askeri kapasitelerinin tartmasna ve inin stratejik dman konumunaoturtulmasna sebep oluyor.87 ngiltere Merkez Bankas Bakan Mervyn KingDnya btn zamanlarn, en azndan 1930lardan bu yana, en kt mali kriziniyayor dedikten sonra ekonomiye 75 milyar sterlin baslacan sylyordu.88

Bu srada ABDde uzun yllardan bu tarafa ilk kez toplumsal muhalefet ykse-lerek yaylmaktayd. 17 Eyll 2011de Wall Streette genel olarak bankalara, finanskurumlarna, zel olarak yoksullamaya, isizlie kar balayan protesto hareketi,hzla ABDnin 100 ehrine yaylmt. Bylece Wisconsin uvertrnden sonraWall Street igal hareketi Amerikan toplumunun farkl katmanlarndan bykdestek gryor.

ailenin kontrol altndaki Amerikan ana grup medyasnn nceleri pek gr-mek istemedii protestoculardan 700 eylemci Zucotti Parktan yrye geen ka-labala polisin sert mdahalesi ile tutukland gn JP Morgan Chase, New Yorkpolis tekilatna 4.6 milyon dolar bata bulunuyordu.

alma eski Bakan Robert Reiche gre Amerikan toplumunun tepedeki %5 iindeki en yksek gelirli Amerikallar toplam tketimin % 37sini yapyorlar.En zengin % 1in toplam varl alttaki % 90nkinden daha yksek. te bu du-rumdaki Amerikada ve Arap lkelerindeki nesildalar gibi ekonomik krizinnc ylnda, kurumsal ABDye kar % 99 hareketi, lidersiz bir bakaldryWall Streeti igal et sloganyla balattlar.

Gnlller ve internet zerinden balayan hareket, ABDnin her bir kesinde gibi byyor. % 1 her eye sahip, bizim hibir eyimiz yok. Biz % 99uz



82 nside Job, Ynetmen Charles Ferguson, DVD Film Sony Pictures 201083 Hrs/ Freefall, BBC, DVD film 2010.84 Borsa-Para Asla Uyumaz, Ynetmen Oliver Stone, DVD film 2010.85 James Rickards, Currency War-The Making of The Next Global Crisis, Portfolio-Penguin, New York,

2011.86 Tom Danilon, Wall Street Journal, 5 Ekim 2011.87 Boston Globe, 24 Eyll 2011.88 Financial Times, 6 Ekim 2011.

diyen Wall Street igalcilerinin balca sloganlar: Bu dzen devam edemez, zen-ginler zenginleiyor, fakirler fakirleiyor gibi ve organizasyon modelleri ise nere-deyse mkemmel.

ABD sistemi bu tr protestolarda dile getirilen fkeleri kendi alan iinde et-kisizletirmede bir hayli mahirdir. Zira rk ayrlndan ahlaki deerler zerindenyaplan kavgalara kadar bir dizi yntem toplumsal muhalefetin sistemin zne y-nelmesini engeller. Kltrel kod farklar, ortak maddi karlar olanlarn birliktehareket etmesine izin vermez.89 yle ki bu sebeple toplumun en fakir unsurlarkendilerini daha da ezecek politikalar isteyenlere oy verir. Thomas Frank Whatsthe Matter with Kansas/Kansasn Derdi Ne? adl kitabnda bu elikiyi alayc birdille anlatr. Paasn bir trl 2008 ekonomik krizinden kurtaramayan Amerikantoplumunda Wall Street ve genel anlamda neoliberal kapitalizmin aksaklklarnaynelik fke her geen gn daha da popler hale geliyor. Mesela 36 yandaki Chi-cagolu isiz Raven: Sisteme bakaldrmak iin buradayz. lkemizi irketlerdengeri almak istiyoruz. Ve evet, bu tabii ki bir devrim diyor. Marylandden 2008deiini kaybeden Erin ise Artk orta snf yok. st ve alt snflar var. Ve aadakiherkes st snf zengin etmek iin alyor diye konumasn srdryor.90ABDde nce New Yorkta balayan ve sonra giderek yaylmakta olan gsteriler,halkn geni bir kesiminin mevcut dzene kar olduunu ortaya koyuyor. imdibtn dnya Amerikan Sonbaharnn nasl gelieceini ve ne gibi sonular mey-dana getireceini merakla bekliyor.91

Eyll 2008den beri kresel ekonomik kriz yeni ehreleriyle derinletike dn-yann drt bir yannda protesto hareketleri ve direniler yaygnlayor. Bunlarnen anlamls kapitalizmin hegemonik merkezinde gerekleen, 17 Eyllden buyana New Yorkta Wall Street yaknlarndaki Zuccotti Parkta kamp kurmu olaneylemcilerin Occupy Wall Street/ Wall Streeti igal edin sloganyla kendiliindenharekete geen, iddet iermeyen eylemcilerin direnii oldu. arpc haberler pa-zarlayarak daha ok tklanma peinde koan piyasa basn organlarnn Wall Streetiigal edin arsn u ana kadar sessizce geitirme uranda olduu grlyor.92

Amerikan sonbahar balam durumda. Kitlesel eylemlerin ok kolay olma-d ve zaten pek de rastlanmad ABDde insanlar, 1930lardaki ii hareketlerive 1960lardaki insan haklar protestolarndan bu tarafa en byk kitle hareketleriiinde. Artk eylemciler sadece Wall Streeti igal edin demiyor, Hep birlikteher yeri igal edelim ve Biz % 99uz, onlar aznlk sloganyla 15 Ekim 2011gn btn insanlar elitlere ve onlarn vahi finansal kapitalizmine direnie a-ryor.93


Dr. Ramazan KURTOLU

89 Soli zel, ABDdeki Toplumsal Dalga, Haber Trk, 5 Ekim 2011.90 Asl Aydntaba, Dnya Nasl Deiir, Milliyet, 10 Ekim 2011.91 Sami Kohen, Milliyet, 11 Ekim 2011.92 Erin Yeldan, 15 Ekim: Kresel Direni Gn, Cumhuriyet, 12 Ekim 2011.93 Erin Yeldan, a.g.m.

Elitlere kar yrtlen hareketle ilgili aadaki sitelerden bilgi edinmek mm-kndr:

a. Wall Street eylemcilerinin bilgilendirme sitesi: http://occupywallst.org/

b. New Yorktaki eylemi yrtenlerin kamp hayat hakknda bilgi edinme si-tesi: http://www.vimeo.com/30081785

c. ABD dzeyindeki eylemler ve programlarla ilgili bilgi edinme sitesi: http://www.occupytogether.org/

d. 15 Ekim kresel direni ars hakknda bilgi edinme sitesi: http://15october.net/trwww.youtube.com/watchv=PLGIHWrDbhu@feature=youtu.be

Evet, Amerikan nfusunun % 99u zengin % 1in kararlar altnda eziliyor.Adaletin, demokrasinin kutsalln savunan bir lkede adaletsizlik konuuluyor.Hukuk lkesinde hukuksuzluk yaanyor Dnyamz, geri dnlmez bir akamnufkunda grnyor. Zor olacak ama bu sistem deiecek. nk fena halde ko-kumu durumda.94 Protestoculara katlarak destek veren aktr Mark Ruffalo TheGuardian gazetesinde unlar yazyor: Mesaj ok net ve basit. Siyasi sreten pa-ray ekin, vergilendirmede eitlii hedefleyin; rk, sosyal stat, cinsiyet, cinsel ter-cih gzetmeden eit haklara sayg gsterin. Yemeimizi, havamz, suyumuzu srfirketlerin hrs iin zehirlemeye son verin. Wall Streettekiler ve bankaclk ends-trisi ekonomimizi mahvettii iin sorgulanmal, insanlarn birikimlerini aldklariin yarg nne getirilmeli.

Bush ynetiminin son gnlerinde, Ocak 2009da, Bakan Yardmcs Neo-Con Dick Cheney, Assosiated Press ajansna bir mlakat verdi. Kendisine 1929Byk Buhrandan bu tarafa grlen en byk finansal krizi, ynetimin nasl olupda ngremedii sorulmutu. Cheneyin cevab; Hibir yerde hi kimse ne ol-duunu anlayacak kadar akll deildi. Hi kimsenin gelen krizi grebildiini san-myorum. Finansal kriz 11 Eyll saldrlarna benziyordu. Felaket gibiydi amangrlmesi neredeyse imkanszd eklindeydi. Bu doru deildir Son krizinzamanlamas sadece bir gven kayb myd? John Maynard Keynesin dedii gibikapitalizmin hayvani ruhunun solmas myd?95

SONU

Esasen Waterloo Savandan (1813-1815) beri ama hasseten WashingtonKonsensusundan (1978) bugne insanla sayg duymayan, tek gayesi ezoterikTanr mparatorluu kurmak iin dnyann tamamna hkmetmek isteyen k-



94 Mehve Evin, Amerikan Sonbahar, Milliyet, 4 Ekim 2011.95 Nouriel Roubini ve Stephen Mhm, Kriz Ekonomisi-Dnya Ekonomisinin k ve Gelecei, Pegasus

Yaynlar, Trkesi: Il Tezcan, stanbul ubat 2012, s. 9-13.

resel finans elitlerinin liberal/neoliberal iktisadi-siyasi dayatmalar ile insanlk gi-derek daha ok yoksullatrlmakta, hiksoslatrlmaktadr.

Amaca vasl olmak iin milletlerin maddi ve manevi varlklarn ortadan kaldrarakonlar alk zerinden toklukla kolayca terbiye etmek, btn eref ve haysiyetleriniayaklar altna alarak bir aileye, bir millete mensubiyet uurlarn krarak srletirmekistiyorlar. Nitekim bir filmde bu husus olduka etkileyici bir ekilde anlatlyor.96

Beni eref ve haysiyetime verdiim deerden dolay, mezarma, dikine, ayak-larmn zerine gmsnler dsturunu tarihi boyunca benimsemi olan Trk mil-leti bu saldrlara en ok maruz kalan millettir. yle ki neoliberalizmin son yllardaAnadoluda Trkler aznlktr, Dnyada Trk diye bir millet yoktur, Trkmilleti uyduruk bir tanmdr propagandas tesadfi olmad gibi marjinal grup-larn da projesi deildir.

Souk sava sresince gelitirilen yeni psikolojik harp metotlar ve bu maksatlakurulup, finanse edilen NGOlar (Non Government Organization) artk neolibe-ral Yeni Dnya Dzeninin nc karakollar niteliindedir. Szde ok uluslu, ulustesi irketler ve onlarn kontrolndeki finans, yazl basn, televizyon, radyo, si-nema ve kltr unsurlar birer teknopoli97 silahlarna dnmtr. Eyll2008de patlak veren Wall Street merkezli kresel mali ve ekonomik kriz ile birlikteneoliberal paraizmin elitleri glerinin hem zirvesinde hem de daha saldrganbir tutum sergilemektedir. Ama en zor olan mevcut durumu koruyabilmek vezirvede kalabilmektir.

Endlsl Kabalist Tevrat tefsircisi bn Meymun (Meymonides-13. yzyl) veAlman Musevisi Amerikal siyaset felsefesi Profesr Leo Straussun (. 1973) fi-kirlerinden hareketle Judeo-Hristiyan teoloji ve siyaset felsefesine dayandrlan vekutsal gaye olarak sunulan, neoliberalizm uygun ortam yaratlarak lkeleri askerimdahaleler ile demokratikletirmek gibi bir misyonu kendisine bimi durumda.

Piyasa her eyi zer denilerek tanrsal bir misyon biilen bu yaklam EricHoffer (ABD 1902- ) 1949 ylnda Kesin nanllar adl mehur eserinde u e-kilde deerlendiriyor: Eer bir gn zel teebbslk aldatc bir kutsal gaye du-rumuna gelirse, bu onun artk faydal ve pratik bir sistem olduundan pheedilmeye balandna bir iarettir. Gerek aldatma gayreti, gerekse dnya egemen-lii gayreti, esasta baz ciddi bozukluklar olduunun bir iaretidir.98

Neoliberal paraizm kontrol altnda tuttuu televizyonlar, radyolar, gazeteler,internet alar, sinema filmleri, bir ksm akademisyen ve brokratlar ile hedef l-kelerdeki iktidarlar dorudan mdahalelerle veya dolayl entrikalarla, finansalbask unsurlarn kullanarak kontrol altnda tutmaktadrlar. te yandan muhalif


Dr. Ramazan KURTOLU

96 9 Tenths / 9 Ay On Gn, DVD film Bob Degus filmi.97 Neil Postman, Yeni Dnya Dzeni-Teknopoli, Trkesi: Mustafa Emre Ylmaz, Gelenek Yaynlar, stanbul

Eyll 2004.98 Eric Hoffer, The True Believer/Kesin nanllar, m Yaynlar, stanbul, s. 133.

hareketleri de genellikle kontrol altna alarak hedef lkelerde ileriki yllarda ibanagetirecekleri insanlar yetitirmek iin okullar kurmaktadrlar.

Gelimekte olan lkelerde, genel olarak her lkede kendi gayretleri veya lkedemilli ekonomi oluturmak gayesiyle salanan devlet destekleriyle piyasaya ulambir elit tabaka vardr. Bu tabakann Japonya ve Almanya rneinde olduu gibimilli burjuva olan vardr. Bir de Trkiye rneinde olduu gibi millilik/yerlilikkimlii ve iddias tamayan kozmopolit burjuva olan vardr. Yine bu snf temsileden siyasi oluumlar yannda Trkiyede olduu gibi duruma gre hareket edenyaplar da mevcuttur. Buna mukabil toplumun % 99unda solcu, sac, milliyeti,dindar, dinci ve/veya mezhepi-etnisiteci oluumlar kurgulanr. Bunlar birbirleriylesert atmalara sokulur. Bu arada neoliberalizmin elitlerinin kontrol altndakibasn-yayn organlar ve NGOlar halk grmesi gerektii kadar ile snrl bilgi-lendirilerek obskrantizmi sistematikletirirler.

Halkn tepkisi btn hesaplar bozacak noktaya doru gidiyorsa, kontrol al-tnda tuttuklar uygun siyasi muhalifleri ksa sreliine iktidara tarlar. Bilerekveya bilmeyerek onlar da ayn merkeze hizmet eder. ayet muhalif siyasi oluumyeterince kontrol altna alnamyorsa, devletin temel kurumlarndaki sivil-askerbrokratlardan devirilmi ve/veya devirilenler hizmette kullanlr. Bu sistem d-nml iktidarlar ya da paralel hkmetleri ibana getirir

ayet byk halk kitleleri siyasi oluumlara olan gvenini tamamen yitirmiise, ya da toplum mhendislii yoluyla d ve i mihraklarca bu noktaya getiril-mise. Bu durumda her lkede grevi lkeyi d dmanlara kar korumak olanmilli ordular devreye sokulur. Hiyerarik bir ast-st yapya sahip olan ordular siyasiyaplanmalara gre daha kolay kontrol altna alnabilirler. aresiz kalan halk, kendiiinden kard glerin siyasi iktidara mdahalesine scak bakar. Fakat sonutam bir ironidir, paradokstur. Sonu yine ounluun, halkn ve lkenin aleyhinekar. Trkiyede 12 Eyll 1980 askeri darbesi bunun tipik bir rneidir.

Sisteme dardan mdahale eden askerlere de gveni kalmaynca, eer halkkendisi tekilatlanarak bir k yolu bulamaz ise psikolojik knt yaar ve top-lumun btn kesimlerinde epistemik kn tezahrleri grlmeye balanr.Artk byk halk ynlarnn hedefi; karnn doyurmak, ban sokaca bir yeredinmek ve sekstir. Milli ve manevi deerler her geen gn azalr. Aile kavram,ahlak, hak, hukuk ve bakasna yardm, kitleler nezdinde nemini kaybeder. Neo-liberal elitizmin Tanr mparatorluu projesinin bir nceki varmak istedii noktabudur. Artk toplum, gklerinde dalgalanan bayraa aldrmaz. A hr ile tok esirolmak arasnda tercihini tok esir olmaktan yana kullanr.

Byle bir Yeni Dnya Dzeninde lkeler, lke snrlar, milli bayrak, millimarlar ve nihayetinde milli ordu gereksizdir. Silahl gler kendi insann yaadyerde tutmakla grevli kresel sistemin jandarmasna dnr.99



99 Muharrem Kl, Vahi Liberalizm-Kapitalizm, Yeni Hayat, Kasm-Aralk 2007.

Yukardaki hususlar hayata geirilirken, bir taraftan da hedef lkenin/lkelerinvarlklar, yeralt-yerst zenginlikleri, topraklar neoliberalizmin elitleri ve/veyataeronlar tarafndan satn alnr. Kynde aa olan insanlar, byk ehirlerinvarolarnda gettolaarak ilerideki/yan mahalledeki apartmann kapcs oluncakendini ansl grrler.

Gelimenin ileri safhas ehir devletleridir. Her ehrin halk tarafndan sei-len (!) belediye bakan artk kentlerin seilmi krallarndan biridir ve neolibe-ralizmin para babalar ile kenti adna zel anlamalar yapabilirler. Merkezihkmetin yannda mahalli idarelerin de kamu bor batana saplanmas salanr.Kendi kendine dnemez hale gelirler. Varlklarn mecburen elden karrlar. n-sanlar kyndeki su pnarlarnn, yeralt sularnn zelletirme ile ulus tesi ir-ketlere satlmasyla artk kynn/ kasabasnn suyunu para ile satn alr.100 Artkkentin halk neoliberalizmin vahi girdabndadr. Zaten Tanr mparatorluu iingerekletirilmek istenen de budur. Bir tek Pax Roma dierleri Atina modeliehir devletikleri.

kinci Dnya Sava sonrasnda teorik temeli oluturulmaya balayan ve 1970liyllarda olgunlatrlan ekonomide elitist Judeo-Hristiyan bir modelleme olanneoliberalizm bata gelimekte olan lkeler ve Trkiye olmak zere ABD, Bat Av-rupa, Gney Amerika lkeleri ve pek ok Asya lkesinde 1978 Washington Kon-sensusundan sonra kademeli olarak uygulanmtr. Ancak 14 Eyll 2008 WallStreet merkezli balayan finansal krizle birlikte hem teorik anlamda hem de uy-gulamada kmtr. Arkada brakt ise tam manasyla ekonomik ve toplumsalbir trajedidir. Artk dnya tarihinde hi grlmedii kadar muazzam byklktebir servet eitsizlii insanln, milletlerin, lkelerin tepesinde sallanan bir gktaniteliindedir.. Akas Milton Friedman (. 2006) ve onun Chicago okulu eko-lnn elitist Chicago boyslar ekonomik bir mecburiyetin deil, geici siyasalbir baarnn, diktatrln serbest piyasa kurallar iin tasarlayclar, ekonomiktetikileri olarak anlacaklardr. Eyll 2008den itibaren FED merkezli olarakbtn dnyaya pompalanan 20 trilyon dolar yeni krizlerin habercisidir. 2000-2007 yllar arasndaki dnemde dnya GSMHsi % 3 dolaynda artarken, dn-yadaki ABD merkezli para arz % 15 artmtr. Bunun manas dnyaekonomisindeki para arz ile dnya GSMHsi arasndaki ilikide ciddi bir kopuyaanmtr. Bu kopukluluk Eyll 2008den itibaren artarak devam etmektedir.Krizden k iin baslan devasa byklkteki para aradaki makas daha da a-mtr. Bol para ile oluturulan balon ksa vadeli saadet getiriyormu gibi grnsede orta ve uzun vadede yeni ve daha byk krizleri tetikleyecektir. Pierre Bour-dieunun tanmyla: Neoliberalizm bir fetih silahdr. ylesine gl bir ekono-mik kadercilik ortaya koyar ki karsndaki btn direniler manasz gibi grnr.Neoliberalizm AIDSle ayn eydir. O da kurbanlarnn baklk sistemini yokeder.101


Dr. Ramazan KURTOLU

100 DVD film, Yamuru Bile (Even the Rain), Bir Film.101 Pierre Bourdieu, Politik ist entpolitisiert, Der Spiegel, Hamburg, Num. 29, 2001.

Nasl ki neoliberal kreselleme, kresel bir tasarmn sonucunda ortaya -kabilmi ve yaygnlaabilmise102 Eyll 2008den itibaren uygulanan dnyayiyice dolarize etmek de bir hesabn sonucudur. Siyasi kamuoyu tarafndan uzunsre fark edilmediyse de savan ehresi on-yirmi ylda adm adm deiti Finansbiimlerinin deimi olmas, yeni savalarn ufukta herhangi bir son grnmedengenellikle onlarca yl srmesine de yol ayor. Dolaysyla bu yeni savalarn ayrtedici zelliklerini kavrayabilmek iin ncelikle ekonomik temellerinin incelenmesigerekir.103 Neoliberalizmin siyasi liderlerinden, ngiltere Babakan MargaretThatcher, Toplum yoktur, bireyler vardr104 diyordu. Thatcher 21 Mays 1998gn de sko kilisesi piskoposlar ve mezlerine u d hatrlatmt: If aman will not work, he will not eat (almayan yiyemez.) Katolik Hristiyanlnkurucusu Tarsuslu Musevi Pavlus Selaniklilere yazd ikinci mektupta benzer g-r dile getirmiti.105 Bylelikle neoliberalizmin Sultan Thatcher Pavlusa gn-derme yapmt. M.S. 1. yzylda yaayan Musevi-Hristiyan Pavlus ile 21. Yzylnneoliberal elitlerinin sermaye diktatrl szm ona ayn noktada kesiiyordu.Ancak kresel sermayenin hegemonyas ktlesel isizliin patlamasna vesile ol-mutu. Daha 2001 ylnda yaklak bir milyar yetikin srekli biimde isiz du-rumdayd.106 Eyll 2008den itibaren bu rakamn en az % 50 artt tahminedilmektedir. Nitekim zamann IMF Bakan Dominique Straus-Kahn ki kendisikresel sermayenin en gl ailelerinden biri olan Kahn ailesine mensuptur- Fastagerekletirilen nsani Geliim Formunda yapt konumada, kresel kriz sebe-biyle nmzdeki yllarda 400 milyon kiinin daha isiz kalabileceini ifade ederekher yerde birinci nceliin istihdam olmas gerektiini syledi.107

Yaklak 500 yl nce ortaya kan Martin Lutherin Doksan Be Tezi ve onakar alnan tedbirler, ortaya yeni bir Avrupa kard.108 Hi phe yok ki ABDyide ortaya karan, kapitalizm ve kapitalizmin neolberal versiyonunu da ortaya -karan temel dnce judeo-Hristiyan teolojidir. Piyasa ekonomisi ideologlarnnkrizleri ve felaketleri bu kadar cazip grmelerinin sebebi kesinlikle topyekn ya-ratm iin tanrsal glere duyulan bu arzudur.109

Neoliberal altyapnn oluturulduu, 1978 Washington Mutabakatnn dn-yaya deklere edildii ayn zaman diliminde Judeo-Hristiyan teolojinin en atelitaraftarlar da, Evanjelist Hristiyanlar ya da Siyonist Hristiyanlar.110 Amerikan



102 Derleyen; Fikret enses, Neoliberal Kreselleme ve Kalknma, letiim Yaynlar, stanbul 2009, s. 277.103 Herfried Mnkler, Yeni Savalar, Trkesi: Zehra Aksu Ylmazer, letiim Yaynlar, stanbul 2010, s. 11-

12.104 Margaret Thatcher, The Collected Speeches of Margaret Thatcher, Robin Harris Yy., Robson Book Ltd.,

Londra 1997.105 Kutsal Kitap Tevrat, Zebur, ncil, Yeni Yaam Yaynlar, stanbul Nisan 2010, s. 1275-1277.106 ILO (Milletleraras alma Tekilat), Juan Somavia, Reduiere le deficit du travail decent, s. 89, Uluslararas

Konferansna sunulan rapor, Cenevre, 5-21 Haziran 2001.107 Milliyet, 3 Kasm 2010.108 lber Ortayl, Protestanlk Yeni Bir Avrupa Yaratt, Milliyet, 7 Kasm 2010.109 Naomi Klein, a.g.e, s. 26.110 Grace Hallsell, Tanry Kyamete Zorlamak-Armagedon Hristiyan Kyametilii ve srail, Kim Yaynlar,

Ankara 2. Basm, Nisan 2003, s. 13-143.

siyaset ve entelektel dnyasnn en nemli figrleri haline gelmiti. Newsweek1976y Evanjelistlerin yl ilan etti. 1976da Chuck Colsonun Born Again(Ye-niden Domak) adl kitab ok satanlar listesine girdi. Evanjelist Papaz Jerry Fal-well, 1979da Moral Majority (Ahlaki ounluk) adl Evanjelist tekilat kurdu.Nihayet neoliberalizmin en nemli siyasi liderlerinden, yeniden domu, kur-tulmu Evanjelist Ronald Reagan ABD Bakan seildi ve ilk sz ArmagedonSavana (Kyamet Sava) hazrlanmak gerekir oldu.

Evanjelist vaiz Jerry Falwell Hz. Muhammede bir televizyon programndaMuhammed terristtir szleriyle hakaret etmiti. Sonra devreye Hollywood ya-pm, Mslmanlar sulayan filmler, televizyon dizileri girdi. Nihayet 11 Eyll2001 ve sonrasnda, Afganistan ve Irakn Evanjelist-neoliberal ABD Bakan Ge-orge W. Bush ve neo-con ittifak tarafndan igal edilmesi.

Neoliberalizmin teorisyen ve siyasi liderlerinin Judeo-Hristiyan bir teolojiyesk skya bal olmalar tesadf deildir. nk kurmak istedikleri topik YeniDnya Dzeninin kodlar Kabala-Tevrat-ncil kehanetleri iinde yer almaktadr.Mesela: 1- Tek dnya devleti-hkmeti kurulacak111 2- Tek dnya ekonomi y-netimi kurulacak.112 3- Tek dnya dini-senkretik (badatrlm) bir din, inanhkimiyeti tesis edilecek.113 Ksaca neoliberalizmin elitizmi/seilmileri ile Judeo-Hristiyan teolojinin seilmileri ilahi bir misyonun temsilcileri olduklar id-diasndadrlar. Nitekim getiimiz 35 ylda serbest piyasa politikalarnnuyguland her lkede ortaya kan durum, az saydaki byk korporasyon ilegenellikle zengin bir politikaclar snf arasndaki gl egemenler ittifak-iki gruparasndaki mulk ve srekli deien izgilerle birlikte- eklindedir.114

Eyll 2010da 140 BM (Birlemi Milletler) yesi devlet, gn sreyle fakirlikve bin yl hedeflerini deerlendirmek iin New Yorkta bir araya geldiler. Ancakbasna yansd ekliyle zirve, havanda su dvmekten teye geemedi. BM GenelSekreteri Ban ki-Moon lkeleraras eitsizlikler byyor, 2015 hedeflerine ula-madaki ilerlemeler krlgan dedi. On yl nce, 2000 ylnda bir araya gelen yelkeler Bin Yl Hedefleri ad altnda alk, fakirlik ve ocuk lmlerini bitirmeyihedeflemilerdi.

BM tarafndan yaymlanan Yoksulluu Yeniden Dnmek; 2010da Dnya-nn Sosyal Durumu baln tayan rapora gre durum ok vahim. 1. 5 milyar-dan fazla insan gnde 1.25 dolarla ve 3 milyardan fazla insan gnde 2.5 dolarlahayatn srdrmek mecburiyetinde. Dnyada her on kiiden sekizi ise gnlk ondolarn altnda bir gelirle geimini salamak mecburiyetinde. Dnya nfusunun7.0 milyar insandan olutuunu belirtirsek vahametin bykl ortaya kyor.Ve dnyann en zenginlerinin % 20si btn dnyadaki gelirlerin % 75ini elindetutuyor.


Dr. Ramazan KURTOLU

111 Vahiy 13:7; Daniel 7:23.112 Vahiy 13:16-17.113 Vahiy 13:3,4,8.114 Naomi Klein, a.g.e, s. 18.

BM ocuk kuruluu UNICEFe gre her gn 24 bin ocuk fakirlik sebebiylelyor. Be yan altndaki ocuk lmleri oran, 2009 verilerine gre 8.1 milyon.Yeryzndeki toplam 2.2 milyar ocuun 1 milyar fakir. te yandan BM Gdargt FAOya gre dnyada 925 milyon insan kronik alk ekiyor.

BM nsan Haklar Konseyi yesi Mary Robinsona gre btn bunlarn temelkayna isizlik. Robinson zengin lkelerin yoksulluk probleminde duyarsz dav-randklarn da belirtiyor.

Oxfam adl kresel yardm kuruluu ise gda krizinin zlmemesinin arka-snda siyasi irade eksiklii olduu ve 2015 ylna kadar al yarya drme s-znn 2010 ylnda ok uzanda bulunulduunu belirtiyor. 2003-2010 yllararasnda BMin Bin Yl Kalknma Hedefleri projesini yneten Hintli Salil ShettyKalknma hedeflerinin nndeki en byk engel, nfusun en fakir ksm sz ko-nusu olduunda, insan haklarn hie sayan hkmetler. Mevcut artlarda, insanhaklar ihlalleri, en muhta ve mkl durumdakileri kalknma hedeflerinin etkialan dnda brakyor diyor.115

Dnyann en zengin 15 kiisinin mal varlklar toplam, Gney Afrika dtakalmak zere, Sahra alt Afrika lkelerinin yllk GSMHleri toplamndan dahabyktr. Dnyann en gl ulus tesi 100 irketinden her birinin sat rakam-lar, en fakir 120 lkenin ihracat toplamndan daha yksektir. Dnya Ticaret hac-minin yzde 23 en gl 200 ulus tesi irketin kontrol altndadr.116

Hlbuki zellikle son 30 yldr sylenen: Kreselleme herkesin yararnadr.Firavunlar ve onlarn Dnya Ekonomik Formundaki entelektel mritlerine gre,eitsizliklerin ve sefaletin bir daha asla grlmeyecek biimde ortadan kaldrla-bilmeleri iin gezegeni zelletirmek ve stateless global governance durumunuyerletirmek yeterli olacaktr. in gerei, finans sermaye egemenleri, imdiyekadar hibir papann, hibir kral ya da imparatorun elde edemedii kiisel servetlerbiriktirmekteler.117 te yandan artk be yl sonra kreselleme kelimesini ha-trlamayacaz118 ama at alan oktan skdar geti.

Milletleraras dnce kuruluu Legatum Instutite tarafndan Ekim 2010dayaymlanan refah listesinde Trkiye 2010 ylnda 110 lke arasnda 80. srada.Ekonomi, frsat eitli ve giriimcilik, idare, eitim, salk ve kiisel hrriyet vesosyal sermaye gibi sekiz farkl kritere gre Trkiye 80.srayla Endonezya, rdnve Cezayir gibi lkelerin altnda kald. Kresellemenin teologlarndan BernardLewis yle diyor: ABDde iktidar parayla satn alnr. Ortadouda iktidar parakazanmak iin kullanlr.119



115 Le Monde, Ekim 2010.116 Human Development Report 2000.117 Jean Ziegler, Dnyann Yeni Sahipleri ve Onlara Direnenler, Trkesi Mahmut Nedim Demirta, Altn

Kitaplar, stanbul Haziran 2004, s. 66.118 Immanuel Wallerstein, Newsweek 22 Mart 2009.119 Bernard Lewis, Faith and Power, Oxford Universty Press, 2010, p. 68.

Kresel Ekonomi elbette -Trk ekonomisi de buna dhildir- neoliberalizm ileekonomi literatrnde Flemenk hastal (Hollanda hastal) olarak tarif edileniktisadi hastala tutulmutur. Bu hastalk ekonomide zellikle dar bir kesiminok karl/kazanl olmasnn br retim kesimlerini ve/veya toplum kesimlerinibaltalamas eklinde ortaya kan durum ile alakaldr.

Neoliberalizmin 1980lerden gnmze, serbest piyasa uygulamalar ksacaparaizm hastal olarak tehis edebileceimiz bu durumu elitleri/seilmileridaha zengin hale getirirken devasa kitleleri hiksoslatrma ynnde bir ekonomiksonu dourmutur. Btn bunlar szde aklcla dayal piyasa kanunlarnnarkasna saklanan elitist sermaye diktatrl, nihai evrimini tamamlam, artkdeitirilmesi mmkn olmad kanaati uyandrlan bir dnya gr olarak da-yatmaktadr.

Ama serbest piyasa ne kadar serbesttir? Serbest piyasa diye bir ey yoktur.Her piyasann seme hrriyetini kstlayan baz kurallar ve snrlar vardr. Bir pi-yasa, ancak sadece altnda yatan, gremediimiz snrlamalar artsz olarak kabulettiimiz iin serbest grnr. Bir piyasann ne kadar serbest olduunun nesnelbir tanm yaplamaz. Bu ancak siyasi bir tanm olur. Serbest piyasa ekonomistle-rinin srekli dile getirdii piyasay hkmetin siyasi mdahalelerinden korumayaalyoruz iddias yanltr. Hkmet her zaman iin iindedir ve bahsi geen ser-best piyasalarda herkes gibi siyasi motivasyonun etkisi altndadr G, maalarve faiz oranlar byk lde- siyasi olarak belirleniyorsa, bunlar btn dier fi-yatlar zerinde etkili olduundan, dier tm fiyatlar da siyasi olarak belirlenirNesnel olarak tanmlanm bir serbest piyasa gereinin var olduu efsanesininalmas kapitalizmi anlamaya giden yolda atlmas gereken ilk admdr.120 Eyll2008den bu yana devlet kapitalizminin neoliberal serbest piyasann ykmlarnnasl tamir etmeye altna hep birlikte ahitlik etmekteyiz.

Dier taraftan teorik olarak Newton mekaniine ve klit matematiinedayal iktisat bilimi, bilim dnyasndaki kuantum sramas ile ekonomininfarkl alanlarna farkl bak alarn getirmitir. Klasik iktisadn deterministik fel-sefesi, insanlar rasyoneldir merkezli iktisadi anlay, kuantum bak asyla artkgeerliliini yitirmi olup, kaos teoremi ve kuantum mekanii nemli ve yeniiktisat teorilerini de beraberinde getirmitir. Kaotik modellerin ekonomik ve fi-nans alannda da ortaya kmas konunun uzmanlarn bu alanda daha iyi tah-minler yapmak iin kaos ve kuantum kavramndan faydalanmalarna vesileolmutur. Kaos teorisinin inter-disipliner pek ok ekonomik modellemede kulla-nlmas klasik iktisadn temel argmanlar olan homoeconomicus, rasyonel bek-leyiler ve grnmeyen piyasa eli gibi temel teorilerini reddetmektedir. Bunailaveten kuantum paradigmas da ekonomik sistemin btnn dorusal/dzseldeil, nonlineer bir metotla zmlemekte ve yorumlamaktadr. Kompleks sis-temlerin kaotik yaplarn 1980lerde fark eden kresel finans elitleri kreselleme


Dr. Ramazan KURTOLU

120 Ha- Joon Chang, Kapitalizm Hakknda Size Sylenmeyen 23 ey, Trkesi: Belgin Tupal, Say Yaynlar,stanbul 2011, s. 21-27.

politikas ile birlikte, telekomnikasyon ve internetin de yardmyla para piyasa-larn ve trev rnleri ekonomik/mali sistem ierisinde nonlineer ve karmakmetotlarla serbest piyasalarla yeni bir felsefe ile eitlendirmeyi benimsediler.Kaos ve kuantum motivasyonlu yeni ekonomik anlay yeni ekonomi ve yenifinans sisteminin tam merkezine yerletirdiler. zellikle finansal kapitalizm e-kirdekli yeni dnya dzeni topyas iin gelecein belirsizliini kendi menfaatleridorultusunda maniple ederek yeni bir paradigma ile ekonomik sistemi kotar-maktadrlar.121 te yandan davran ekonomisi ve nrofinans yeni ekonomi-nin karar verme mekanizmalarnda oktan yerlerini bilimsel olarak almbulunmaktadrlar.122

Bir ekonomik krizi en iyi analiz etmenin yolu kim satyor-kim alyor? soru-sunun cevabn bulmaktan geer. Eyll 2008de patlayan Wall Street merkezlikresel krizde net olarak grnen, kaosun dar/elitist bir kesimin kontrolndekiok uluslu bir dzine irketin kresel pazarda oligopol durumlarn daha da g-lendirdiklerini, bydkleri ve krllklarn artrdklardr. Yine finansal balamdazor durumda olan baz elitist aile patronajl irketlerin de Eyll 2008 krizi ile bir-likte pasiflerini aktife evirdikleri grlyor. 2012 ylnn bandaki grnm isekaostan frsat karan kresel para babalarnn borsadan-borsaya ve emtia piyasa-larnda altn vurular ile paralarna paralar kattklardr. otistik ekonomi giderekotistik paraizme dnmektedir.



121 Haldun Soydal, Yeni Ekonomi-Kuantum Nroekonomi, Palet Yaynlar, Konya Eyll 2010, s. 28.122 Richard L. Peterson, a.g.e, s. 17-433.

Documents

Ramazan Kurtoglu PDF 18032013