Stro

na1

RAPORT Z REALIZACJI BADANIA POGŁĘBIONEGO

„Diagnoza potrzeb uczelni, studentów i absolwentów w zakresie

budowania trwałych relacji uczelnia – student – absolwent opartych na wzajemnej wymianie wiedzy i doświadczenia”

w ramach projektu innowacyjnego

„Model kształcenia przez całe życie w oparciu o trwałą relację z uczelnią: ideAGORA- absolwenci kapitałem uczelni”

Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

Warszawa, 2013 r.

Stro

na2

Raport z realizacji badania pogłębionego „Diagnoza potrzeb uczelni, studentów

i absolwentów w zakresie budowania trwałych relacji uczelnia – student – absolwent

opartych na wzajemnej wymianie wiedzy i doświadczenia” zrealizowanego w ramach

projektu: „Model kształcenia przez całe życie w oparciu o trwałą relację z uczelnią:

ideAGORA- absolwenci kapitałem uczelni” prowadzonego przez Collegium Mazovia

Innowacyjną Szkołę Wyższą jest współfinansowany przez Unię Europejską

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Priorytet IV. Szkolnictwo Wyższe i Nauka,

Działanie 4.1 Wzmocnienie i rozwój potencjału dydaktycznego uczelni oraz zwiększenie liczby

absolwentów kierunków o kluczowym znaczeniu dla gospodarki opartej na wiedzy,

Poddziałanie 4.1.1 Wzmocnienie potencjału dydaktycznego uczelni Programu Operacyjnego

Kapitał Ludzki.

Okres realizacji projektu: 01.11.2012 – 30.10.2015

Beneficjent projektu: Collegium Mazovia Innowacyjna Szkoła

Wyższa

Partner projektu: Capful Ltd

Okres realizacji badania ewaluacyjnego: Wykonawca badania:

01.02.2013 – 19.05.2013 Enhorabuena s.c

Stro

na3

Spis treści

I. WPROWADZENIE .....................................................................................................................................4

1. KONTEKST BADAWCZY ..........................................................................................................................4

2. CELE BADAWCZE………………………………………………………………………………………………………………… 6

II. OPIS WYNIKÓW PROWADZONYCH BADAŃ.................................................................................................7

2.1 REALIZACJA BADANIA TECHNIKĄ FGI ...................................................................................................7

2.2 REALIZACJA ANONIMOWEGO BADANIA INTERNETOWEGO -CAWI ........................................................24

2.3 REALIZACJA BADANIA TECHNIKĄ INDYWIDUALNYCH WYWIADÓW POGŁĘBIONYCH – IDI .......................102

III. PODSUMOWANIE ..............................................................................................................................128

IV. ZAŁĄCZNIKI: NARZĘDZIA BADAWCZE ...................................................................................................133

WYKAZ SKRÓTÓW

EFS EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY

PO KL PROGRAM OPERACYJNY KAPITAŁ LUDZKI

CAWI (COMPUTER – ASSISTED WEB INTERVIEWING – CAWI)

ANONIMOWY WYWIAD INTERNETOWY

IDI (INDYWIDUAL IN-DEPTH INTERVIEW – IDI)

INDYWIDUALNY WYWIAD POGŁĘBIONY

FGI (Focus Group Interview – FGI) Zogniskowany Wywiad Grupowy

Stro

na4

I. WPROWADZENIE

1.1.KONTEKST BADAWCZY

Zmiany, które mają miejsce w polskim systemie szkolnictwa wyższego, są odpowiedzią na

europejskie wyzwania (Deklaracja Bolońska ‘99), które postawiła przed uczelniami Komisja

Europejska, a także na potrzeby krajowe, określone w strategiach rozwoju szkolnictwa

wyższego w Polsce (Strategia 2009 i 2010). Wyzwania te to m.in. poprawa efektywności

działalności edukacyjnej uczelni w zakresie kształcenia ustawicznego, a szczególnie poprawa

jakości prowadzonej dydaktyki ukierunkowana na ściślejsze powiązanie oferty kształcenia

ustawicznego uczelni z otoczeniem społeczno-gospodarczym.

Dużym problemem w kraju jest bardzo niski udział w kształceniu ustawicznym dorosłych

Polaków. Jedynie 13% brało udział w kursach, szkoleniach i innych formach dokształcania,

a 81% nie dokształcało się w 2010 r. w żaden sposób, nawet przez samokształcenie. Jedynie

6% dokształcało się stale. Nowoczesny pracownik niezależnie od profilu kształcenia musi

dysponować zestawem „umiejętności miękkich”. Eksperci rynku pracy podkreślają, że pracę

otrzymuje się w 70% dzięki wiedzy fachowej i w 30% dzięki kompetencjom społecznym, traci

się zaś w 70% z powodu braku kompetencji społecznych i w 30% z braku kwalifikacji

merytorycznych. Pracownik nowoczesnej gospodarki to wszechstronnie przygotowany

absolwent, który kilka razy w życiu zmienia zawód i potrafi się elastycznie dostosować do

potrzeb rynku pracy. O jego pozycji zawodowej decyduje zdolność uczenia się przez całe

życie. Uczelnie są motorem rozwoju gospodarczego, depozytariuszem i kreatorem wiedzy

oraz platformą gromadzenia i przekazywania doświadczenia kulturowego

i naukowego. Zadaniem uczelni jest dokształcanie zainteresowanych na najwyższym

poziomie, ale także poszukiwanie i wdrażanie innowacyjnych, efektywnych metod

edukacyjnych.

Obecne relacje polskich uczelni z ich otoczeniem są płytkie i przeważnie ograniczają się do

form deklaratywnych. Główną barierą uniemożliwiającą zaistnienie wartościowych relacji

uczelnia –absolwent jest brak wypracowanego modelu współpracy w tym zakresie. Do

przyczyn należy tu zaliczyć: tradycyjną pionową kulturę organizacyjną uczelni; pomijanie roli

absolwenta w życiu uczelni; kształcenie studentów z pominięciem rozbudzania potrzeby

nauki przez całe życie.

Wpływ absolwentów na kształt oferty edukacyjnej uczelni jest znikomy, chociaż stanowią oni

reprezentatywną grupę otoczenia gospodarczego uczelni. Niewykorzystanie potencjału

Stro

na5

absolwenta, jego wiedzy w zakresie bieżących potrzeb rynku pracy, stanowi niepowetowaną

stratę społeczną. Powstaje luka między wiedzą reprezentowaną przez uczelnię (wiedza

teoretyczna kadry naukowo-dydaktycznej) a wiedzą absolwentów (wiedza aktualna

i praktyczna). Równocześnie brak relacji absolwent – uczelnia przyczynia się także do słabego

wykorzystania potencjału uczelni w zakresie kształcenia ustawicznego, ponieważ absolwenci

poszukują źródeł wiedzy poza swoimi alma mater. Uczelnia traci okazję pozyskania aktualnej

informacji zwrotnej o potrzebach rynku pracy i przez to jej oferta jest słabo dostosowana do

potrzeb gospodarki korzystającej z wiedzy.

Zainicjowanie procesu budowania trwałej, dwustronnej relacji uczelnia - absolwent rokuje na

następujące korzyści: zapewni uczelni aktualną wiedzę o potrzebach rynku pracy; pozwoli

dynamicznie reagować na zmiany i wprowadzać je do procesu kształcenia; umożliwi

absolwentom kształcenie ustawiczne poprzez zapewnienie im dostępu do zasobów

edukacyjnych zgromadzonych na uczelni i kursy specjalistyczne; pozwoli też na uruchomienie

zasobów kapitału społecznego, potencjału absolwentów, wynikającego z ich wiedzy,

doświadczenia i skłonności do aktywności dla macierzystej uczelni, lokalnego patriotyzmu

oraz przyjaźni z okresu studiów.

Kształtowanie postaw absolwentów po opuszczeniu uczelni jest trudne i kosztowne. Szansą,

aby to radykalnie zmienić, jest model budowania tych relacji na przyszłość w trakcie pracy

dydaktycznej ze studentami (kształtowanie postawy przyszłego absolwenta). Uczelnie nie

dysponują zasobami pozwalającymi oferować materialne wartości swoim absolwentom.

W tej sytuacji celowe jest skupienie się na kreowaniu wartości poprzez społeczną platformę

kształcenia ustawicznego z wykorzystaniem kapitału społecznego. Wówczas uczelnia stałaby

się dla swoich absolwentów miejscem, moderatorem i koordynatorem inicjatyw

społecznych, skierowanych na ich potrzeby. Należy zaznaczyć, że absolwenci reprezentują

znacznie szersze grono interesariuszy, poczynając od rodzin i znajomych, a na

przedsiębiorstwach i instytucjach kończąc. W efekcie uruchomienie aktywności społecznej

w gronie absolwentów ma wpływ na znaczącą część społeczności.

W celu weryfikacji założeń wstępnych dokonanych przez Uczelnię Collegium Mazovia Innowacyjną Szkołę Wyższą o potrzebie budowania innowacyjnego narzędzia – modelu ideAGORA, ułatwiającego budowanie trwałych relacji uczelni ze studentami i jej absolwentami przeprowadzono badania pogłębione, których wyniki dostępne są w niniejszej publikacji.

Stro

na6

2. CELE BADAWCZE

CELEM GŁÓWNYM przeprowadzonego badania było dokonanie diagnozy potrzeb uczelni, studentów i absolwentów w zakresie budowania trwałych relacji studenta i absolwenta z uczelnią, które służyć będą nabyciu i wymianie wzajemnej wiedzy o aktualnej sytuacji na rynku pracy i potrzebach obu stron wynikających z konieczności dostosowywania się do zmieniających się warunków społeczno-gospodarczych.

Określono następujące CELE SZCZEGÓŁOWE badania:

1. ocena stanu wzajemnej relacji absolwent – uczelnia;

2. ocena oczekiwań, potrzeb studentów i absolwentów w zakresie budowania

wzajemnych relacji z uczelnią w dalszym procesie kształcenia i funkcjonowania na

zmieniającym się rynku pracy oraz dostępu do zgromadzonej wiedzy na uczelni;

3. diagnoza gotowości uczelni i absolwentów do budowania trwałej relacji, której

efektem będzie wzajemny transfer wiedzy w zakresie nauki i praktyki;

4. ocena możliwych perspektyw rozwoju uczelni oraz jej absolwentów w wyniku

nowego podejścia do relacji absolwent – uczelnia;

W celu zgromadzenia informacji niezbędnych do sformułowania wniosków i rekomendacji w ramach wymienionych zagadnień zostały przeprowadzone trzy komplementarne moduły badawcze: pogłębiony wywiad grupowy (FGI) - badanie jakościowe, służące rozszerzeniu

kontekstu badawczego o opinie i poglądy wszystkich interesariuszy projektu oraz

weryfikacji założeń badawczych (6 osób, dobór celowy);

pogłębione wywiady indywidualne (IDI) - badanie jakościowe z przedstawicielami

kadry naukowo-dydaktycznej oraz ekspertami Life Long Learning, osobami

dysponującymi wiedzą na temat funkcjonowania polskiego systemu edukacji wyższej

(10 wywiadów, dobór celowy);

kwestionariusze elektroniczne CAWI - badanie ilościowe z udziałem studentów

i absolwentów szkół wyższych o zasięgu ogólnokrajowym (dobór losowy).

Koncepcja metodologiczna badania, uwzględniła kluczową dla zapewnienia trafności i rzetelności prowadzonych działań badawczych zasadę triangulacji, rozumianą jako triangulację metod i technik badawczych.

Badanie zostało przeprowadzone w okresie luty – maj 2013 r.

Stro

na7

II. OPIS WYNIKÓW PROWADZONYCH BADAŃ

2.1 REALIZACJA ZOGNISKOWANEGO WYWIADU GRUPOWEGO – FGI

W ramach przedmiotowego badania w dniu 9 lutego 2013 roku przeprowadzono

zogniskowany wywiad grupowy.

Celem przeprowadzenia badania było dokonanie diagnozy potrzeb uczelni oraz studentów

i absolwentów w zakresie budowania trwałych relacji, które służyć będą nabyciu i wymianie

wzajemnej wiedzy o aktualnej sytuacji na rynku pracy i potrzebach obu stron, wynikających

z konieczności dostosowywania się do zmieniających się warunków społeczno-

gospodarczych.

Badanie zostało przeprowadzone celem rozszerzenia kontekstu badawczego o opinie i poglądy wszystkich interesariuszy projektu oraz weryfikacji założeń wstępnych dokonanych przez Uczelnię Collegium Mazovia Innowacyjną Szkołę Wyższą o potrzebie budowania innowacyjnego narzędzia – modelu ideAGORA, ułatwiającego budowanie trwałych relacji uczelni ze studentami i jej absolwentami.

Charakterystyka grupy badawczej FGI

Zaproszenie do udziału w badaniu zostało skierowanie do przedstawicieli kadry uczelni

wyższej- Collegium Mazovia w Siedlcach (dydaktycznych i administracyjnych), jej obecnych

studentów, absolwentów oraz przedstawicieli lokalnego biznesu.

W przedmiotowym badaniu udział wzięło 7 respondentów, w tym 5 kobiet i 2 mężczyzn.

Uczestnicy reprezentowali strony zainteresowane podniesieniem jakości relacji uczelnia -

student, uczelnia - absolwent, a co za tym idzie - usprawnieniem funkcjonowania

absolwentów na rynku pracy i dostosowania ich kompetencji do jego zmieniających się

wymogów.

Dobór respondentów był celowy, ze względu na specyfikę podejmowanej problematyki.

Wśród respondentów byli: pracownik Biura Karier Collegium Mazovia; pracownik Działu

Promocji Collegium Mazovia, absolwent tej uczelni; studentka Collegium Mazovia,

absolwentka SGH; studentka Collegium Mazovia; nauczyciel akademicki w Collegium

Mazovia; doradca zawodowy w Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej

w Siedlcach.

Stro

na8

Badanie FGI zostało przeprowadzone zgodnie z planem zaprezentowanym na poniższym

schemacie.

PPrrzzeebbiieegg rreeaalliizzaaccjjii ZZooggnniisskkoowwaanneeggoo WWyywwiiaadduu GGrruuppoowweeggoo

ARANŻACJA WYWIADU

Nawiązanie kontaktu telefonicznego lub e-mailowego z respondentami, w celu uzyskania zgody na udział w badaniu. Przedstawienie celu badania i zakresu poszukiwanych informacji, sposobu realizacji.

USTALENIE TERMINU BADANIA Ustalenie konkretnego terminu, realizacji FGI. Potwierdzenia udziału poszczególnych zaproszonych uczestników

wywiadu.

REALIZACJA BADANIA Realizacja wywiadu przez doświadczonego moderatora posiadającego wiedzę w zakresie: a) metod i technik badań jakościowych; b) przedmiotu i celów badania. Przeprowadzenie badania przez Moderatora zgodnie z dyspozycjami i scenariuszem wywiadu.

UTRWALENIE INFORMACJI POZYSKANYCH W TRAKCIE WYWIADU Wywiad – za zgodą respondentów – rejestrowany na elektronicznym nośniku danych.

ANALIZA JAKOŚCIOWA WYWIADU Materiał źródłowy został poddany analizie jakościowej ukierunkowanej na poszukiwanie prawidłowości w informacjach uzyskanych w trakcie badania.

FORMUŁOWANIE WNIOSÓW I REKOMENDACJI

Na podstawie analizy jakościowej sformułowano wnioski i rekomendacje.

3

2

4

5

6

1

Stro

na9

Przebieg spotkania

Spotkanie zorganizowane zostało w formie wywiadu grupowego moderowanego. Moderator

przedstawił cele spotkania i poinformował o rejestrowaniu przebiegu spotkania. Uczestnicy

chętnie brali udział w dyskusji, dzieląc się swoimi doświadczeniami w przedmiotowym

zakresie, spostrzeżeniami, uwagami i przewidywaniami.

Spotkanie było rejestrowane przy pomocy nośników elektronicznych- kamery oraz

dyktafonu.

Spotkanie ogniskowało się wokół 5 następujących obszarów badawczych, powiązanych

z celami szczegółowymi badania:

1) Diagnoza relacji absolwent – uczelnia – cel szczegółowy nr 1;

2) Ocena oczekiwań i potrzeb studentów oraz absolwentów w zakresie budowania

wzajemnych relacji z uczelnią w dalszym procesie kształcenia i funkcjonowania na

zmieniającym się rynku pracy oraz dostępu do zgromadzonej wiedzy na uczelni – cel

szczegółowy nr 2;

3) Ocena gotowości uczelni i absolwentów do budowania trwałej relacji, której efektem

będzie wzajemny transfer wiedzy w zakresie nauki i praktyki - cel szczegółowy nr 3;

4) Ocena możliwych perspektyw rozwoju uczelni oraz jej absolwentów w wyniku

nowego podejścia do relacji absolwent – uczelnia – cel szczegółowy nr 4;

5) studia w przyszłości – absolwent przyszłości – cel szczegółowy nr 4.

DIAGNOZA RELACJI STUDENT -UCZELNIA

Wszyscy uczestnicy potwierdzili brak relacji z uczelnią, na której zdobyli wykształcenie.

Relacja – jeśli zachodzi - ma charakter jednostronny – i wychodzi od absolwenta, który chce

poszerzać swoje kwalifikacje (studia doktoranckie, studia podyplomowe). Jeśli jakieś

informacje są wysyłane do absolwenta – jedyny przykład, który się pojawił to SGH – dotyczy

oferowanych studiów podyplomowych. Oferta jednak nie jest spersonalizowana, tylko ma

Stro

na1

0

charakter ogólny. Od 2012 r. uczelnie mają obowiązek ustawowy badania losów

absolwentów, lecz nie ma wiedzy i pomysłu, jak to robić, a przygotowywane na uczelniach

ankiety często pozostają bez odpowiedzi. Sytuacji panującej na polskim rynku akademickim

przeciwstawiono zupełnie inny obraz relacji uczelnia- student funkcjonujący w zagranicznych

ośrodkach akademickich, gdzie ma miejsce bardzo dobry i stały kontakt pomiędzy uczelnią

a studentem oraz kładzie się duży nacisk na informacje zwrotne od studentów

i absolwentów. Dużą rolę na uczelniach zagranicznych odgrywa także systematyczna ocena

wykładowców dokonywana przez studentów. Jeden z uczestników wskazał, że uczelnia musi

zadbać o studenta i absolwenta, bo każdy z nich to uczelni „wizytówka”: „absolwent

powinien być ambasadorem [ uczelni] porozrzucanym po całym kraju i te relacje z nim

powinny być na tyle bliskie, aby w rozmowach w środowiskach biznesowym, rodzinnym,

zawodowym pamiętał o uczelni. To jest zysk uczelni. Aby był tym dobrym ambasadorem-

zależy to, jak na studiach zostanie obsłużony”.

Dbanie o dobry kontakt z absolwentem powinno być dla uczelni swego rodzaju działaniem

marketingowym przynoszącym jej wymierne korzyści w przyszłości.

REKOMENDACJE:

dbanie o dobry kontakt z absolwentem,

połączenie dobrych kontaktów z absolwentami z działaniami marketingowymi

(zadowolony absolwent jest idealnym ambasadorem macierzystej uczelni),

przesyłanie absolwentom spersonalizowanych ofert dotyczących studiów

podyplomowych,

respektowanie informacji zwrotnych od studentów dotyczący jakości kształcenia;

OCENA OCZEKIWAŃ I POTRZEB STUDENTÓW ORAZ ABSOLWENTÓW W ZAKRESIE BUDOWANIA

WZAJEMNYCH RELACJI Z UCZELNIĄ W DALSZYM PROCESIE KSZTAŁCENIA I FUNKCJONOWANIA NA

ZMIENIAJĄCYM SIĘ RYNKU PRACY ORAZ DOSTĘPU DO ZGROMADZONEJ WIEDZY NA UCZELNI

W opinii respondentów studenci rozpoczynający studia nie mają sprecyzowanych celów

zawodowych, które chcieliby osiągnąć. Wybór uczelni, jak i kierunku studiów często jest

przypadkowy. Zdarza się, że o wyborze ścieżki edukacyjnej decyduje charyzma wykładowcy,

z którym studenci mają zajęcia.

Stro

na1

1

Podczas badania pojawił się wątek wskazujący na potrzebę przygotowywania licealistów,

a nawet uczniów gimnazjów, do wyboru ścieżki edukacyjnej. Działania w tym kierunku

ułatwiłyby przyszłym studentom podejmowanie bardziej świadomych, przemyślanych decyzji

co do wyboru kierunku dalszego kształcenia.

Wśród oczekiwań studentów odnotowano potrzebę praktycznego przygotowania do wejścia

na rynek pracy. Studenci chcą zdobywać konkretne umiejętności zawodowe oraz efektywnie

przygotowywać się do procesu zdobywania pracy (trening umiejętności społecznych,

autoprezentacji, szkolenia w zakresie tworzenia dokumentów aplikacyjnych

i przygotowywania się do rozmowy kwalifikacyjnej). Przedstawiono propozycję, aby te

(niedoceniane najczęściej) umiejętności studenci mogli zdobywać na zajęciach

fakultatywnych. Przywołano tu w pozytywnym kontekście przykład SGH oraz Uczelni

Łazarskiego. Bardzo często studenci, którzy wzięli udział w takich zajęciach, szukają potem

kontaktu indywidualnego z doradcą zawodowym celem wsparcia przy ustalaniu

indywidualnej ścieżki dalszej edukacji i kariery. Cennym uzupełnieniem tych działań

nakierowanych na studentów powinien stać się także udział w targach i giełdach pracy oraz

zachęcanie studentów oraz absolwentów do regularnego uczestnictwa w takich

inicjatywach. Rekomendowano współpracę uczelni z Powiatowym Urzędem Pracy.

Przedstawicielka tejże instytucji, sama mająca doświadczenia dydaktyczne w pracy ze

studentami, zauważyła, iż: „jest potrzeba udziału w targach pracy, giełdach pracy, aby

uczelnia wspierała, współpracowała z UP. Studenci cenią sobie zajęcia, jakie prowadzę-

z metod aktywnego poszukiwania pracy, z ogólnego obycia na rynku pracy. Ci studenci,

którzy przeszli przez takie zajęcia, potem bardzo chętnie korzystają ze spotkań

indywidualnych z doradcą zawodowym. Często mówią, że nie wiedzieli, że ktoś taki jest.

Skarżą się na niedoinformowanie”.

Problemem wielu studentów jest bowiem nie tylko brak umiejętności napisania poprawnego

CV czy listu motywacyjnego, ale także nieznajomość zasad przygotowywania się do rozmowy

kwalifikacyjnej oraz zachowania w jej trakcie. Również umiejętność aktywnego poszukiwania

pracy, kontaktowania się z potencjalnymi pracodawcami pozostawia wiele do życzenia.

Należy także uświadamiać studentów i absolwentów, że w procesie poszukiwania pracy

ważne jest uwypuklanie wszelkiej ich aktywności zawodowej - w szczególności staży, praktyk,

wolontariatu. Bardzo często młodzi ludzie nie mają świadomości, iż stanowi to ich atut na

rynku pracy. Ogromnym problemem jest brak umiejętności autopromocji. Studenci nie

dostrzegają też wagi osobistego kontaktu z pracodawcą, osobistego prezentowania mu

własnych atutów - osiągnięć, umiejętności, doświadczeń. Obecna na spotkaniu

przedstawicielka pracodawców dodała, iż: „studenci boją się rozmowy, kontaktu. Przecież oni

się sprzedają. Jeśli mam być pracownikiem, to muszę sprzedać swoje >ja<. Bardzo dobrą

Stro

na1

2

rzeczą jest taka aktywizacja”. Rozmówczyni dodała jednak po chwili, że „po każdych targach

pracy UP jest coraz lepsze przygotowanie merytoryczne tych ludzi”. Skonstatowała dalej:

„Działania zatem polegające na uświadamianiu ludzi, że trzeba sporządzić dokument po to,

aby się pokazać, aby podczas rozmowy pokazać, co się sobą reprezentuje, poparte siłą

wewnętrzną, powodują, że łatwiej jest na rynek wejść”.

Wskazano także na problem, który często jest wynikiem wychowania młodych ludzi- brak

otwartości, niskie poczucie własnej wartości. Te kwestie znacząco utrudniają studentom

i absolwentom efektywne uczestnictwo w rynku pracy jako jego podmioty. W tym kontekście

uczelnia powinna w swej codzienności dydaktycznej stawiać bardziej na wypowiedzi

i prezentacje ustne, mniej zaś na tradycyjne testy i inne formy wypowiedzi jedynie pisemne.

W kontekście działań związanych z rynkiem pracy pojawiły się sugestie lepszej dostępności

do Biur Karier na uczelniach, ich większej otwartości na potrzeby studentów. W toku dyskusji

wskazano na pewną trudność, jaką rodzi dostępność do Biur Karier na kierunkach zaocznych-

powodem jest brak czasu studentów, fakt, że na co dzień pracują zawodowo, a także sama

specyfika studiowania podczas weekendów. Collegium Mazovia jest uczelnią kształcącą

jedynie na kierunkach zaocznych. Od dwóch lat nie ma już w swej ofercie kierunków

dziennych, na których dużo łatwiej było np. organizować spotkania z doradcami

zawodowymi dla chętnych studentów.

Dodatkowo absolwenci oczekują, że studia nie będą opierać się tylko i wyłącznie na wiedzy

teoretycznej, ale w dużej mierze na zajęciach praktycznych. Ich zdaniem uczelnia powinna

oferować kursy specjalistyczne, certyfikowane, podnoszące kompetencje zawodowe. I co

ważne – w cenie niższej niż ogólnie dostępne na rynku. Jak to ujął jeden z uczestników

dyskusji: „dodatkowe kursy, uprawnienia, certyfikaty ważne na rynku pracy (języki, programy

komputerowe). Jest sprzęt, sale. I oni [studenci] to zapamiętają, że było to za free czy za

połowę ceny”.

Wskazano także na cenną i przydatną inicjatywę funkcjonującą na uczelni - cykliczne

spotkania z udziałem pracodawców, na których studenci ostatniego roku informatyki mają

okazję prezentować swoje prace dyplomowe - konkretne programy komputerowe -

potencjalnym pracodawcom. Zasadne byłoby rozszerzenie tej inicjatywy również na

studentów ostatnich lat innych kierunków. Konferencje, połączone z prezentacjami prac

dyplomowych stanowią bowiem świetną okazję dla studentów do autoprezentacji

i promocji, dla pracodawców zaś - szansę na pozyskanie przydatnych i kompetentnych

pracowników.

Na spotkaniu dużo uwagi poświęcono aspektom związanym z komunikacją na uczelni.

Uczestnicy wskazali na silny rozdźwięk w komunikacji pomiędzy profesorem a studentem.

Kontakt jest bardzo trudny. Studenci boją się pytać, często zachowują postawę bierną. Ich

Stro

na1

3

zdaniem profesor jest niedostępny, jego opinie są bezdyskusyjne, nie stwarzają możliwości

do szerszej polemiki. Konieczna jest zmiana tej relacji.

Przywoływano przykłady nauczycieli akademickich otwartych na inicjatywę studentów,

wykorzystujących nowoczesne (np. internetowe) techniki komunikacyjne. Otwartość zawsze

owocowała dobrą relacją i współpracą, nawet poza murami uczelni. Pozytywnie oceniono

znaczący odsetek wykładowców na Collegium Mazovia w kontekście stosowania

nowoczesnych narzędzi komunikacji ze studentami.

Drugim obszarem komunikacji, który został omówiony, jest student i jego relacja z uczelnią

jako instytucją. Mówiono o dostępności dziekanatu, rektora itd. Tu również wskazano na

potrzebę zmian, w szczególności na uczelniach publicznych. Jak zauważyła jedna z osób: „To

kwestia przyjaznego dziekanatu, że ktoś może porozmawiać indywidualnie z osobą

obsługującą dział spraw studenckich. To jest też kwestia podejścia do rozwiązywania spraw

spornych, płatności (…) . Aby student był obsłużony tak, jakby tego oczekiwał, a przede

wszystkim w sposób indywidualny, a nie masowy”. Zdecydowanie bliższe ideału w tym

obszarze są uczelnie niepubliczne, które poprzez przyjazną atmosferę budują pozytywny

wizerunek uczelni w świadomości przyszłych studentów. Bardzo pozytywnie oceniono

poziom współpracy na linii dziekanat - student w Collegium Mazovia, a także możliwość

wpływu studentów na życie tej uczelni (np. poprzez udział w Parlamencie Studenckim).

Kolejny element, który pojawił się w wypowiedziach uczestników, to możliwość

dokonywania indywidualnego wyboru przedmiotów. Studenci chcą zdobywać wiedzę

zgodnie z własnymi zainteresowaniami, w sposób zapewniający odpowiedni poziom

wykształcenia na danym kierunku. Jako dobrą praktykę przywołano metody realizacji

programów kształcenia na SGH.

REKOMENDACJE:

przygotowywanie uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych do wyboru ścieżki

edukacyjnej,

praktyczne przygotowywanie studentów do wejścia na rynek pracy, poprzez zajęcia

dotyczące pisania dokumentów aplikacyjnych, rozmów z pracodawcami oraz poprzez

ich uczestnictwo w targach pracy,

współpraca uczelni z Powiatowym Urzędem Pracy w zakresie organizacji targów

pracy, spotkań studentów z doradcą zawodowym,

uświadamianie studentom wartości odbywania praktyk zawodowych i wszelkiej innej

aktywności zawodowej na rynku pracy,

większy nacisk uczelni na budowanie umiejętności autopromocji przez studentów,

Stro

na1

4

łatwiejszy dostęp studentów do Biur Karier i ich większa otwartość na potrzeby

studentów,

prowadzenie zajęć opartych w większej niż obecnie mierze na kwestiach praktycznych

(spotkania i zajęcia z praktykami, nie tylko teoretykami),

oferowanie studentom przez uczelnie po niższych niż rynkowe cenach

certyfikowanych kursów specjalistycznych podnoszących kompetencje zawodowe,

organizowanie cyklicznych spotkań studentów z pracodawcami połączonych

z możliwością prezentowania przez młodzież swoich prac dyplomowych i potencjału,

ułatwienie komunikacji między studentem a wykładowcą i zmiana tych relacji na

bardziej partnerskie i demokratyczne,

szersze niż dotąd wykorzystywanie przez wykładowców nowoczesnych środków

komunikacji (głównie internetowych),

większa dostępność dziekanatu dla studentów,

umożliwienie studentom dokonywania indywidualnego wyboru przedmiotów.

OCENA GOTOWOŚCI UCZELNI I ABSOLWENTÓW DO BUDOWANIA TRWAŁEJ RELACJI, KTÓREJ

EFEKTEM BĘDZIE WZAJEMNY TRANSFER WIEDZY W ZAKRESIE NAUKI I PRAKTYKI

W ocenie uczestników badania fokusowego na uczelni istnieje wiele obszarów, które

wymagają zmian. Gotowość uczelni do ich wprowadzenia wymaga przełamania kilku barier,

m.in.:

ograniczeń organizacyjnych, które wiążą się z utartymi od lat schematami w relacjach

student (petent)– uczelnia,

słabych relacji pomiędzy uczelnią a środowiskiem gospodarczym,

ograniczeń prawnych związanych np. z brakiem możliwości zatrudniania na uczelni

większej liczby praktyków (minima kadrowe),

obowiązujące od lat programy kształcenia.

Brak możliwości zatrudniania na uczelni większej liczby praktyków podnosili uczestnicy

kilkukrotnie. Minima kadrowe wprowadzone przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa

Wyższego, nakładające na uczelnie obowiązek zatrudniania określonej liczby osób z tytułami

naukowymi stanowią w ocenie dyskutantów niejako kaganiec, ograniczający działania szkół

wyższych w tym zakresie. Jedna z osób przypomniała: „mamy ustawę o szkolnictwie

Stro

na1

5

wyższym, która tak naprawdę blokuje uczelnię. Blokuje, każąc zatrudnić iluś profesorów,

doktorów, aby mieć minimum kadrowe na danym kierunku. (…) studenci oczekują, aby z tym

pracodawcą być, spotkać się na zajęciach, aby ten ktoś wyłowił sobie perełkę. Gdyby uczelnia

mogła kogoś takiego zatrudnić. Oni mogą zatrudnić, zatrudniają przy ćwiczeniach

i wykładach, ale oprócz tego są zobligowani do tego, aby tym minimum kadrowym to

wypełnić - profesorami, którzy są starsi, są teoretykami, którzy zatrzymali się w jakimś

miejscu. Gdybyśmy dali możliwość przedsiębiorcom [np. do prowadzenia zajęć ze

studentami….]”. W świetle nowych wskaźników sytuacja być może się poprawi, gdyż - jak

zauważył jeden z rozmówców: „Są lepsze przeliczniki - 3 profesorów, 6 doktorów, aby dany

kierunek mógł być”.

Podjęto też dyskusję nad sposobem oceniania studentów. W opinii uczestników badania,

sprawdzanie wiedzy studentów przy pomocy testów (najczęściej i najchętniej

wykorzystywana na uczelniach forma egzaminowania) nie rozwija w nich umiejętności

komunikacyjnych (prezentacji wiedzy i własnych opinii, umiejętności przekonywania,

argumentowania). Testy bardzo rzadko zawierają zadania wymagające twórczego myślenia,

umiejętności samodzielnego rozwiązywania problemów. Proponowano powrót do systemu

egzaminów i prezentacji ustnych.

Zdaniem osób biorących udział w badaniu fokusowym, uczelnie nie nadążają za

zmieniającym się otoczeniem. Nie rozumieją też sposobu postrzegania rzeczywistości przez

młode pokolenie (określone jako „3F” - „Fun, Friends, Feedback”). Jak podsumował tę

postawę jeden z uczestników dyskusji, celowo używając kolokwializmów- „Oni chcą się

bawić. Muszą mieć fun, najlepiej iść ze swoimi friends, żeby było fajnie i muszą mieć

feedback- automatycznie wchodzą i dostają, pytają- odpowiedź”. Znamienne stają się w tym

kontekście dalsze słowa uczestnika spotkania, osoby mającej na co dzień kontakt ze

studentami: „Powinniśmy dać maksymalną możliwość wyboru tego, czego potrzebuje

student i w przyszłości absolwent. Bo on niedługo nie zechce płacić za całość (przyp. studiów),

bo tam z jego punktu widzenia jest 70% mu niepotrzebne na teraz. On powinien móc sobie

dobierać to, co jest mu w danym momencie potrzebne, gdy kształtuje się jego sylwetka

absolwenta. On musi brać to, co mu potrzebne, a nie to, co mu dają, bo te czasy się już

skończyły”.

Niebagatelną kwestią, z jaką musi się zmierzyć uczelnia, jest także malkontenctwo wielu

studentów, pokutujące przekonanie, że fakt pochodzenia z Polski np. „B” utrudnia

znalezienie zatrudnienia i zrobienie kariery.

Stro

na1

6

Zauważono także, że w budowaniu relacji z absolwentami nie można ignorować mediów

społecznościowych, które stały się głównym narzędziem komunikacyjnym młodego

pokolenia.

Pojawił się także pomysł zaangażowania w pracę dydaktyczną psychologów, którzy poprzez

współpracę z wykładowcami i samym studentami wzbudziliby w tych drugich

zaangażowanie, motywację do zdobywania konkretnej, proponowanej przez uczelnie,

wiedzy. Coraz częstszym bowiem problemem staje się brak chęci studentów,

odpowiedzialności za swe działania oraz ich niska motywacja do uczestniczenia w zajęciach,

które oni sami- subiektywnie- uważają za mało przydatne dla ich rozwoju. Według jednej

z uczestniczek dyskusji: „Kiedy student jest zaangażowany w dany projekt osobiście i on

przejmuje odpowiedzialność za tę rzecz, to dla niego kompletnie nie liczy się czas, nie liczą się

pieniądze. Liczy się to, że on przejmuje odpowiedzialność i że on chce być najlepszy”.

Wielokrotnie podczas dyskusji wskazywano na konieczność praktycznego kształcenia

studentów. Wiedza i umiejętności praktyczne są bowiem przez pracodawców cenione

bardziej od wysokich not w indeksie. Absolwent na rynku pracy powinien przede wszystkim

umieć szukać i znajdować rozwiązania praktyczne. Teoria stanowi jedynie uzupełnienie

praktyki. Jako taka zatem nie zapewni młodemu człowiekowi sukcesu na niełatwym rynku

pracy, który cechuje bardzo wysoka konkurencyjność. Bardzo przydatnym rozwiązaniem

stałoby się zapraszanie na poszczególne zajęcia praktyków w danej dziedzinie, np. udział

księgowego w zajęciach wiążących się z ekonomią. Osoba taka pokazałaby studentom

problemy i ich rozwiązanie od strony praktycznej. Przedstawicielka pracodawców dowodziła,

że „Trzeba wymagać, aby studenci mieli praktykę. Oni do mnie przychodzą i nie mają wiedzy

praktycznej. Nie wystarczy, że mają osobowość. Musi być jeszcze konkretna wiedza. Ja nie

chcę tego człowieka uczyć podstaw. Chcę go zatrudniać jako człowieka wykształconego. To,

że on jest miły, ekstrawertyczny i stwarza miła atmosferę, to za mało. Ja chcę, aby był

rzetelnym pracownikiem, żeby on potrafił zrobić konkretne rzeczy, że powie, że to umie i że ja

wiem, że on to potrafi. I takiej rzetelnej wiedzy studentom potrzeba, mimo że na 1 roku nie

mają na to ochoty”.

Bardzo ważne w ocenie uczestników dyskusji jest także proponowanie studentom zajęć

z przedsiębiorczości - jest to bowiem cenna alternatywa dla wielu młodych ludzi

wkraczających na rynek pracy. Ten obszar kształcenia jest najczęściej niedoceniany przez

uczelnie. Wspomniano o inicjatywie, jaką podjęto w Collegium Mazovia- polegającej na

możliwości udostępnienia pomieszczeń uczelni za symboliczną opłatą studentom pragnącym

prowadzić własny biznes. Jeden z rozmówców, entuzjasta takich działań, zauważył, iż:

„uczelnia powinna być inkubatorem przedsiębiorczości. I tutaj [ warto rozmawiać]

o pomysłach rodzących się na uczelni, czyli rozwijanie biznesu na uczelni i prowadzenie go

Stro

na1

7

w kooperacji z uczelnią. Być może tylko do momentu, aż ten biznes stanie się na tyle dojrzały,

aby się uwolnić od uczelni”. Stanowi to praktyczne wsparcie dla przedsiębiorczych. W dobie

zaś Internetu, portali społecznościowych lokalizacja uczelni staje się kwestią drugorzędną,

skoro biznes w coraz większym stopniu opiera się o media elektroniczne.

REKOMENDACJE:

zmiana sposobu postrzegania studenta przez uczelnię na podmiotowy,

zwiększenie powiązań uczelni ze środowiskiem biznesowym, zwłaszcza lokalnym,

zatrudnianie większej ilości praktyków do pracy dydaktycznej ze studentami

(modyfikacja minimów kadrowych),

powrót do systemu egzaminów ustnych, prezentacji, jako bardziej rozwijających

umiejętności komunikacyjne studentów, odejście od systemu testowego,

nadążanie przez uczelnie za zmieniającymi się postawami społeczeństwa, jego

wysoko rozwiniętą cyfryzacją i celami życiowymi młodzieży,

angażowanie przez uczelnie psychologów do pracy dydaktycznej celem wzbudzenia

większego zaangażowania oraz motywacji studentów

większy nacisk na praktyczne kształcenie studentów,

większy nacisk uczelni na kształcenie przedsiębiorczych postaw studentów,

praktyczne wspieranie przedsiębiorczości studentów i absolwentów (inkubatory

przedsiębiorczości).

OCENA MOŻLIWYCH PERSPEKTYW ROZWOJU UCZELNI ORAZ JEJ ABSOLWENTÓW W WYNIKU

NOWEGO PODEJŚCIA DO RELACJI ABSOLWENT – UCZELNIA Wskazano na konieczność dbania o studenta już od chwili, gdy jest on kandydatem na studia.

Jak stwierdziła jedna z osób uczestniczących w spotkaniu: „O absolwenta trzeba dbać od

momentu, kiedy on jest kandydatem. Cały proces od momentu przyjęcia na studia, poprzez

to, jak jest traktowany na studiach, czego się dowiaduje, jaki wychodzi ukształtowany z tych

studiów i dopiero wtedy będzie [on] miał świadomość, że na uczelnię będzie miał po co

wrócić”.

Stro

na1

8

W toku dyskusji wskazano na plany uczelni polegające na zmodyfikowaniu kształcenia

praktycznego. W nowym modelu student będzie powracał do miejsca praktyk trzykrotnie. Da

to szansę nie tylko na gruntowne zgłębienie specyfiki danego zakładu pracy przez młodego,

ale także pokazanie się danemu pracodawcy od jak najlepszej strony. Niejako przywiązanie

się pracodawcy do danej osoby.

Zaplanowano następujące etapy praktyk w toku całego procesu kształcenia na uczelni:

1. 1 etap- ogólne zapoznanie studenta z firmą i jej działaniem,

2. 2 etap- znalezienie najbardziej adekwatnego dla studenta obszaru działania w firmie

i jego zgłębianie,

3. 3 etap- powrót studenta z rozwiązanym problem firmy, pomysłem na usprawnienie

jej działania.

„Te 3 pobyty na praktykach mają to do siebie, że po wyjściu ten pracodawca, szukając

pracownika, sięgnie po tę osobę, która 3 razy była u niego na praktykach czy stażu i być może

rozwiązała dla niego problem. Pomogła mu coś usprawnić w firmie i sięgnie po tę osobę. Ten

schemat być może załatwi kwestię Biura Karier. Sprawi to być może, że po jakimś czasie nie

będą mieli absolwentów bezrobotnych, bo oni znajdą pracę, pójdą do tego pracodawcy,

u którego 3 razy byli na praktykach”.

Podkreślono, że nawet poprzez wykonywanie na praktykach czynności z pozoru prostych

i niewiążących się z kierunkiem studiów, praktykant jest oceniany przez pracodawcę pod

kątem zaangażowania, inicjatywy, umiejętności radzenia sobie z sytuacjami problemowymi,

niestandardowymi, jego asertywności, elastyczności czy dyspozycyjności. Wymienione zaś

umiejętności miękkie (których szkoły wyższe nie uczą) są wręcz wyżej oceniane od

wyuczonych w toku studiów umiejętności twardych. Bardzo często zaś wcześniejsi stażyści

czy praktykanci są zatrudniani przez danego pracodawcę jako pełnoprawni pracownicy

etatowi.

Wskazane jest zatem silniejsze niż dotąd związanie uczelni z biznesem. Powiązane programu

kształcenia z rzeczywistymi potrzebami i oczekiwaniami pracodawców, zwłaszcza na

lokalnym rynku pracy. Stworzenie szansy praktykantom na gruntowne poznanie specyfiki

zakładu pracy, usprawnienie funkcjonowania, a przez to okazanie się atrakcyjnymi dla

pracodawców w kontekście ich przyszłego ewentualnego zatrudnienia. Ważny jest wreszcie

jeszcze większy niż dotąd nacisk na naukę umiejętności praktycznych, aktualnie

poszukiwanych na rynku pracy oraz rozwijanie u studentów umiejętności miękkich. To jest

możliwe jedynie w ścisłej współpracy na linii uczelnia- lokalny biznes. Wymagać to będzie od

uczelni większej niż dotąd elastyczności, otwartości i szybkiego reagowania na zmiany

zachodzące na rynku pracy. Jako przykład dobrych praktyk w kwestii powiązania oferty

uczelni z potrzebami biznesu wskazywano na SGH.

Stro

na1

9

REKOMENDACJE:

dbanie o studenta już od chwili, gdy jest on kandydatem na studia,

zmodyfikowanie kształcenia praktycznego,

-owiązanie programu kształcenia z rzeczywistymi potrzebami pracodawców,

większa niż dotąd elastyczność uczelni w zakresie reagowania na zmiany zachodzące

na rynku pracy.

STUDIA W PRZYSZŁOŚCI – ABSOLWENT PRZYSZŁOŚCI

Uczestnicy spotkania nie przewidują upadku obecnego systemu edukacyjnego, w toku

dyskusji skupili się raczej na jego twórczej ewolucji.

Pojawiły się propozycje wprowadzenia na uczelni rozszerzonego systemu praktyk

zawodowych. Wskazano też na potrzebę prowadzenia już od I roku studiów zajęć

z autoprezentacji i przedsiębiorczości. Podkreślono konieczność indywidualnego podejścia

do studenta, jego potrzeb i oczekiwań.

Wskazano w tym kontekście na problem, jaki niesie z sobą fakt, iż kandydaci na studentów są

już ukształtowanymi osobowościami i mają niekiedy złe nawyki. Postawy te wynoszą tak

z domu, jak i z wcześniejszych etapów kształcenia. Rozwiązaniem może być tutaj takie

podejście uczelni, aby- jak podkreśliła jedna z osób-: „Na tyle poznać tego kandydata, jego

oczekiwania, aby te studia przyszłości sprofilować pod niego”. Coraz większy nacisk kładziony

być musi na indywidualne podejście do studenta, jego potrzeb i oczekiwań. Nie należy przy

tym, rzecz jasna, rezygnować z dyscypliny studiów i wymagania od młodych ludzi

obowiązkowości. Program studiów musi być realizowany, student zaś musi zdobyć określoną

i specyficzną dla kierunku jego studiów wiedzę i umiejętności. Jak słusznie zauważyła jedna

z uczestniczek dyskusji: „Jak się po kilku latach okaże, że powstanie ranking uczelni, które nie

zapewniają pracy absolwentowi, to się okaże, że ta uczelnia jest niepotrzebna”.

Pewna dyscyplina, wymagania, egzekwowanie wiedzy są i będą w przyszłości nadal

potrzebne. Bez względu na system kształcenia, klasyczny jak również e- learningowy, nadal

będzie musiał istnieć nadzór pedagogiczny, sprawdzanie wiedzy, umiejętności, osiągnięć

i postępów studentów. Przywołano co prawda w dyskusji przykłady uczelni w Wielkiej

Brytanii, gdzie student ma jedynie zdalny kontakt z tutorem, niemniej istnieje ogromne

ryzyko, że absolwent takiej formy studiów będzie miał trudności z funkcjonowaniem na

realnym rynku pracy. Podczas studiów bowiem zabraknie kontaktu z drugą osobą, również

z pracodawcą podczas praktyk. Ten kontakt jednak, kształtowanie relacji interpersonalnych,

umiejętności współpracy zespołowej, nabywanie praktyki, nie tylko zaś zgłębianie teorii, są

Stro

na2

0

bardzo istotne. Te wymienione korzyści daje jedynie klasyczny system studiowania. Postaw

tych zresztą i umiejętności powinno się uczyć młodych ludzi już na poziomie gimnazjalnym

i wcześniej. Optymalnym rozwiązaniem może stać się w przyszłości połączenie obu metod

studiowania- klasycznej z e- learningową. Najważniejsza jednak w zgodnej opinii uczestników

dyskusji jest i będzie zawsze chęć młodych ludzi do rzetelnego zgłębiania wiedzy.

Aspektem, który będzie w przyszłości coraz bardziej dominował, stanie się niewątpliwie

zdalna, choćby poprzez portale społecznościowe, forma komunikowania się studentów czy

absolwentów z uczelnią.

Studia przyszłości to także, co nie zawsze, zdaniem uczestników dyskusji, jest w pełni

dostrzegalne na wielu uczelniach, taka oferta studiów podyplomowych, która w pełni

uwzględnia zapotrzebowanie i oczekiwania absolwentów. Oferta konstruowana niejako we

współpracy z absolwentami, oferta adekwatna i spersonalizowana. Na tym polu rodzi się

możliwość pełniejszej i bardziej niż dotąd efektywnej współpracy uczelni z absolwentami

i wykorzystania potencjału obu stron. Studenci i absolwenci są bowiem przecież kapitałem

uczelni i to zapotrzebowanie z ich strony powinno stać się motorem działań w tym zakresie,

nie tylko zaś fakt posiadania przez uczelnię w swoich zasobach dydaktycznych takich czy

innych specjalistów. Jak zauważył jeden z uczestników: „Uczelnia ma bogatą ofertę takich

studiów [podyplomowych], może nie trafiających w to zapotrzebowanie na rynku. Z tego, co

wiem, to uruchamiane są studia podyplomowe z rachunkowości, a wszystkie inne nie. Zatem

może tu [jest niezbędna] informacja dla absolwentów, w czym jeszcze oni chcieliby się

dokształcić, wyspecjalizować, aby im się to przydało już konkretnie w pracy i te 3 semestry,

cztery, aby tę wiedzę zdobyć. I uczelnia organizuje im to poprzez zajęcia, pracownie,

komputery, ludzi, którzy by to prowadzili. A może przez tę małą relację ze absolwentami nie

ma tych studiów. A tutaj też jest potencjał dla uczelni i możliwości”.

REKOMENDACJE:

wprowadzenie rozszerzonego programu praktyk zawodowych,

wprowadzenie zajęć z autoprezentacji i przedsiębiorczości już od I roku studiów,

indywidualne podejście uczelni do potrzeb i oczekiwań studenta,

większy nacisk na zdalne formy komunikacji ze studentami i absolwentami,

zaproponowanie studentom i absolwentom spersonalizowanej oferty studiów podyplomowych z uwzględnieniem ich oczekiwań i zapotrzebowania.

Stro

na2

1

Wnioski

W toku dyskusji wyłonił się mało optymistyczny obraz kontaktów uczelni z absolwentami.

Opinie uczestników spotkania były w tym kontekście jednoznaczne- szkoły wyższe nie dbają

o kontakt z absolwentami. Nie doceniają wagi i rangi znaczenia budowania takich relacji ze

swymi byłymi studentami. Co najwyżej ograniczają się do wysyłania im

niespersonalizowanych ofert studiów podyplomowych - a i to jest rzadkością. Nie bierze się

pod uwagę faktu, że dbanie o dobre relacje z nimi jest działaniem marketingowym, mogącym

uczelni przynosić wymierne korzyści oraz budować ich dobrą opinię na rynku. Szkoły nie

dbają także w należyty sposób o informacje zwrotne od swoich studentów i absolwentów, co

mogłoby wpływać na podnoszenie jakości ich kształcenia. Istnieje zatem w zgodnej opinii

dyskutantów potrzeba naprawy, a wręcz zbudowania od nowa relacji uczelnia- student/

absolwent. Szkoła musi wyjść do absolwenta, nie może tracić go z pola widzenia po

ukończeniu przez niego studiów.

Niebagatelną także kwestią, jaką podnieśli uczestnicy spotkania, jest przygotowanie młodych

ludzi do studiowania, poziom ich zaangażowania i motywacji. Te kwestie także nierzadko nie

napawają optymizmem. Podkreślono, że elementy te muszą znaleźć się w sferze działań

dydaktycznych i wychowawczych już na etapie kształcenia gimnazjalnego

i ponadgimnazjalnego. Młodzi ludzie zaś, będąc już studentami, powinni być w dużo

większym niż obecnie stopniu zachęcani i motywowani przez uczelnie do aktywnego i jak

najwcześniejszego poznawania rynku pracy, kontaktowania się z doradcami zawodowymi,

podnoszenia wiedzy na temat tworzenia dokumentów aplikacyjnych i przebiegu procesu

poszukiwania zatrudnienia. Respondenci sugerowali konieczność lepszej współpracy uczelni

z Powiatowymi Urzędami Pracy. Należy także uświadamiać studentów co do niebagatelnej

roli wiedzy i umiejętności praktycznych, jak najwcześniejszej podejmowanej aktywności

zawodowej, również na zasadzie wolontariatu. Uczestnicy dyskusji zauważyli także, iż

uczelnie powinny angażować do pracy dydaktycznej częściej niż obecnie praktyków,

znających dane profesje z autopsji zawodowej. Niestety, istniejące przepisy i zarządzenia

ministerialne nie zawsze ułatwiają wprowadzanie tej idei w czyn. Motywację z kolei oraz

zaangażowanie studentów pobudzać i kształcić powinni zatrudniani przez uczelnie

psychologowie. Ten obszar także w wielu wypadkach wymaga naprawy. Obecni na spotkaniu

zgodzili się także, że otwartości i zdolnościom komunikacyjnym sprzyjać będzie również

odejście od testowych form egzekwowania wiedzy na rzecz form ustnych, związanych

z prezentacjami etc. Uczestnicy dyskusji dostrzegają bowiem, iż wielu studentów ma

problem z wystąpieniami na forum, z wypowiadaniem swoich myśli, werbalizowaniem

potrzeb - te zaś umiejętności miękkie są cenione przez pracodawców na równi z twardymi.

Stro

na2

2

Podniesiono także kwestię konieczności łatwiejszego niż obecnie dostępu studentów

i absolwentów do Biur Karier. Niezbędna jest większa niż obecnie otwartość BK, a także

dziekanatów na potrzeby młodych ludzi. Komunikacja z dużym odsetkiem wykładowców

pozostawia wiele do życzenia. Konieczna jest zmiana mentalności kadry dydaktycznej,

wzbudzenie w niej potrzeby częstszego i bardziej partnerskiego kontaktu ze studentami przy

szerszym niż obecnie wykorzystaniu nowoczesnych technologii (głównie internetowych).

W obecnych czasach student i absolwent muszą i chcą być traktowani bardziej podmiotowo

oraz - w dobrym znaczeniu tego słowa- partnersko. Uczelnie, nie zapominając

o egzekwowaniu wiedzy i swej misji dydaktyczno- wychowawczej, powinny dostosować się

do zmieniającej się mentalności młodych ludzi, mających inne oczekiwania i cele niż

wcześniejsze pokolenia.

Niezwykle cennym uzupełnieniem tych działań stałaby się oferta uczelni w zakresie

dodatkowych (bezpłatnych lub organizowanych po cenach promocyjnych) kursów i szkoleń

specjalistycznych, które uzupełniałyby i rozszerzały posiadane przez studentów kompetencje

zawodowe. Znajdowanie zatrudnienia przez młodych ludzi ułatwiałoby także częstsze

kontaktowanie ich z lokalnymi pracodawcami, np. poprzez organizowanie seminariów

i pokazów prac dyplomowych czy magisterskich. Pozwoliłoby to młodym ludziom na

zaprezentowanie swego dorobku potencjalnym pracodawcom. Takie zacieśnienie powiązań

uczelni z lokalnym biznesem staje się w kontekście obecnych trudności na rynku pracy

konieczne. Uczelnie muszą być elastyczne i dostosowywać swoją ofertę do zmieniających się

potrzeb rynku. Pozwoli bowiem na łatwiejszy start zawodowy ich absolwentom. W tym

kontekście cenną inicjatywą Collegium Mazovia jest zmiana formuły praktyk zawodowych

pozwalająca na kilkukrotny powrót studenta do tego samego miejsca praktyk. Ułatwi to

w sposób znaczący nawiązanie wzajemnych relacji pomiędzy studentem a pracodawcą.

Obecni zgodzili się także z faktem, iż uczelnia powinna czynnie wspierać przedsiębiorczość

młodych ludzi - nie tylko poprzez organizowanie stosownych zajęć, ale także poprzez

podnajem posiadanych lokali, organizację Inkubatorów Przedsiębiorczości.

Samozatrudnienie bowiem, zwłaszcza w dobie obecnych trudności na rynku pracy, może być

dla absolwenta idealnym rozwiązaniem, kiedy ten wchodzi w samodzielne życie zawodowe.

Studia przyszłości zatem w ocenie uczestników dyskusji powinny charakteryzować się

większą otwartością szkoły wyższej na potrzeby studenta, umożliwieniem mu łatwiejszego -

również zdalnego - kontaktu z wykładowcą i samą uczelnią. Niezbędne stanie się też

powiązanie oferty uczelni z potrzebami rynku pracy, współpraca z biznesem, wspieranie

przedsiębiorczości studentów oraz absolwentów. Uczelnie nie mogą także zapominać

o wadze kształcenia kompetencji miękkich, takich jak autoprezentacja, motywacja,

zaangażowanie. Uzupełnieniem zaś ich oferty musi się stać spersonalizowana propozycja

Stro

na2

3

studiów podyplomowych i szkoleń, z którą szkoła wychodzić będzie aktywnie do każdego

z absolwentów.

Stro

na2

4

2.2 REALIZACJA ANONIMOWEGO BADANIA INTERNETOWEGO – CAWI

Celem prowadzonego ogólnopolskiego badania z udziałem studentów i absolwentów uczelni

publicznych i niepublicznych było zgromadzenie informacji skupionych wokół następujących

celów szczegółowych:

1. Oceny stanu wzajemnej relacji student - uczelnia

2. Oceny ukończonych studiów z perspektywy absolwenta i jego dalszych losów

zawodowych;

3. Oczekiwań i potrzeb studentów oraz absolwentów w zakresie budowania

wzajemnych relacji z uczelnią w dalszym procesie kształcenia i funkcjonowania

na zmieniającym się rynku pracy;

4. Gotowości uczelni i absolwentów do budowania trwałej relacji, której efektem

będzie wzajemny transfer wiedzy w zakresie nauki i praktyki;

Badanie zostało przeprowadzone w okresie 27 kwietnia – 19 maja 2013 r. Analizy dokonano

poprzez zgromadzenie opinii studentów i absolwentów uczelni publicznych i niepublicznych

w ramach prowadzonego badania o zasięgu ogólnopolskim.

Ankieta internetowa (CAWI) zawierała pytania zamknięte, jak i pytania otwarte, które

umożliwiały respondentom szersze wypowiedzi w określonym zakresie.

Badanie CAWI zostało przeprowadzone zgodnie z planem zaprezentowanym na poniższym

schemacie.

Stro

na2

5

PPllaann rreeaalliizzaaccjjii aannoonniimmoowweeggoo bbaaddaanniiaa iinntteerrnneettoowweeggoo –– CCAAWWII

Zaproszenie do udziału w badaniu za pośrednictwem macierzystej uczelni zostało skierowanie

Zaproszenie do udziału w badaniu za pośrednictwem macierzystej uczelni zostało skierowanie

do studentów i absolwentów wszystkich aktywnych uczelni publicznych i niepublicznych

zarejestrowanych w systemie POL-on.

Łącznie do grupy 516 uczelni (142 uczelni publicznych i 375 uczelni niepublicznych)

dwukrotnie przygotowano i rozdystrybuowano spersonalizowaną wysyłkę mailową

skierowaną do rektorów uczelni zawierającą zaproszenie do udziału w badaniu oraz dwa

indywidualne adresy www ankiet (dla studentów i absolwentów) dedykowane konkretnej

uczelni.

Takie przyjęte podejście miało na celu zachęcenie uczelni do wzięciu udziału w badaniu i tym

samym uzyskaniu indywidualnych wyników badań dla każdej uczelni biorącej udział

w badaniu.

PRZYGOTOWANIE BADANIA Opracowanie elektronicznych wersji kwestionariuszy wywiadów.

REALIZACJA BADANIA

Określenie okresu realizacji badania (czasu na wypełnianie ankiety przez respondentów). Zamieszczenie ankiet na serwerze. Wysyłka (e-mailowa) zaproszeń do wzięcia udziału w badaniu.

ANALIZA STATYSTYCZNA DANYCH Z KWESTIONARIUSZY

Przygotowanie danych do analizy ilościowej. Opracowanie zestawień statystycznych wyników badań w postaci wykresów i korelacji.

ANALIZA ILOŚCIOWA WYNIKÓW BADANIA

Opracowane statystyczne zestawienia wyników badania, które poddane zostało analizie ilościowej, opisującej i interpretującej otrzymane dane, dla wyodrębnienia i sformułowana kluczowych wniosków.

1

2

3

4

Stro

na2

6

2.2.1 REALIZACJA ANONIMOWEGO BADANIA INTERNETOWEGO – CAWI Z UDZIAŁEM

STUDENTÓW

Przedmiotowe badanie zostało podzielone na następujące obszary badawcze powiązane ze

wskazanymi celami szczegółowymi:

1. Diagnoza relacji student – uczelnia - cel szczegółowy nr 1

2. Ocena spełnienia oczekiwań zawodowych - cel szczegółowy nr 3

3. Ocena funkcjonowania Biur Karier - cel szczegółowy nr 3

4. Ocena możliwych relacji z macierzystą uczelnią po ukończeniu studiów - cel

szczegółowy nr 4

Zaproszenie do udziału w badaniu za pośrednictwem macierzystej uczelni zostało skierowanie

do studentów wszystkich aktywnych uczelni publicznych i niepublicznych zarejestrowanych

w systemie POL-on.

W przedmiotowym badaniu udział wzięło 630 studentów i studentek z 12 uczelni (6 uczelni

publicznych i 7 uczelni niepublicznych), które stanowią losowo dobraną próbę badawczą.

Reprezentacja terytorialna uczelni to:

województwo mazowieckie

województwo łódzkie

województwo podlaskie

województwo śląskie

województwo małopolskie

województwo zachodniopomorskie

oraz typ uczelni:

uniwersytet medyczny

uniwersytet ogólny

akademia wychowania fizycznego

wyższa szkoła o charakterze zawodowym

Stro

na2

7

CChhaarraakktteerryyssttyykkaa ggrruuppyy bbaaddaawwcczzeejj aannoonniimmoowweeggoo bbaaddaanniiaa IInntteerrnneettoowweeggoo –– CCAAWWII

Ankietę CAWI wypełniło poprawnie 630 studentów (480K, 150M) w tym 368 (277K, 91M)

z uczelni publicznych i 262 (203K, 59M) osób z uczelni niepublicznych, którzy reprezentują 9

uczelni (7 publiczne i 6 niepublicznych).

RESPONDENCI BADANIA ZE WZGLĘDU NA RODZAJ UCZELNI I PŁEĆ

Respondenci badania to:

studenci pracujący, łącznie 354 osób (267K, 87M)

studenci niepracujący - łącznie 276 osób (213 K, 63M)

Stro

na2

8

RESPONDENCI BADANIA - STUDENCI PRACUJĄCY I NIEPRACUJĄCY

Zmienna, jaką jest płeć respondenta nie wpływa w sposób znaczący na obraz

przedstawianych wyników.

RESPONDENCI BADANIA ZE WZGLĘDU NA POZIOM STUDIÓW

Studenci, którzy wzięli udział w badaniu to głównie osoby zaczynające swą przygodę

z uczelnią. 71% (K i M) respondentów to studenci pierwszego, drugiego lub 3 roku studiów,

gdzie wyraźnie widać zmianę zaangażowania, wyrażającą się mniejszym udziałem w badaniu.

Stro

na2

9

Mediana rozkładu wieku wskazuje, że znakomita ich większość to osoby pomiędzy 23 a 25

rokiem życia.

Zmienna, jaką jest płeć respondenta nie wpływa na obraz przedstawianych wyników.

Stwierdzono równy rozkład udziału studentów studiów dziennych oraz wieczorowych

i zaocznych.

AAnnaalliizzaa zzeebbrraanneeggoo mmaatteerriiaałłuu bbaaddaawwcczzeeggoo

Analiza zawartości materiału badawczego została podzielona na 4 zasadnicze obszary, wokół

których zorganizowane zostało przedmiotowe badanie:

diagnoza relacji student – uczelnia - cel szczegółowy nr 1

ocena spełnienia oczekiwań zawodowych - cel szczegółowy nr 3

ocena funkcjonowania Biur Karier - cel szczegółowy nr 3

ocena możliwych relacji z macierzystą uczelnią po ukończeniu studiów - cel

szczegółowy nr 4

Stro

na3

0

DIAGNOZA RELACJI STUDENT -UCZELNIA

OCENA RELACJI STUDENT-UCZELNIA

Ponad połowa respondentów ocenia dobrze i bardzo dobrze swoje relacje z uczelnią

(68 K i M). Niezależnie od typu uczeni (publiczna / niepubliczna), z którą związani są

respondenci odpowiedzi są na tym samym poziomie.

Wynikiem na który warto zwrócić uwagę jest fakt, że blisko połowa respondentów ocenia

swoją relację z uczelnią na poziomie obojętnym (obojętne 25%, brak relacji 17%

odpowiedzi). Taki stan rzeczy powinien budzić respekt, w kontekście poprawy relacji, która

mogłaby zaowocować lepszym przygotowaniem młodych ludzi do wejścia na rynek pracy.

Diagnozując obecną sytuację w relacji student- uczelnia respondenci oceniali swój wpływ na

życie uczelni i sposób prowadzenia kształcenia.

Stro

na3

1

WPŁYW NA ŻYCIE UCZELNI I SPOSÓB PROWADZENIA KSZTAŁCENIA

Z odpowiedzi respondentów wynika, że uczelnie tworzą różnego rodzaju narzędzia

i procedury dla uporządkowania komunikacji ze studentem, w celu poznania jego potrzeb

i oczekiwań. Jednocześnie respondenci stwierdzają, że mimo wypełnianych ankiet nie ma

reakcji ze strony uczelni na te potrzeby, informacja zwrotna, którą otrzymuje uczelnia nie

jest respektowana w ocenie respondentów. Co więcej, 14% respondentów wskazuje iż

samorząd studencki także nie reaguje na potrzeby i oczekiwania studentów, a zgłaszane

Stro

na3

2

propozycje nie są brane pod uwagę. 28% respondentów stwierdza, że nie posiada żadnego

wpływu na życie uczelni. Poczucie wpływu ma zaledwie 7 % respondentów.

Największy wpływ na działalność uczelni mógłby mieć samorząd studencki - jako

zorganizowany organ przedstawicieli studentów. Tymczasem wśród respondentów badania

tylko 6% zadeklarowało swoje zaangażowanie w działalność samorządu studenckiego.

STOPIEŃ ZAANGAŻOWANIA W DZIAŁALNOŚĆ SAMORZĄDU STUDENCKIEGO

Motywacja respondentów do angażowania się w struktury samorządu to:

o „chcę mieć wpływ na kształcenie moje i moich kolegów”,

o „jestem zaangażowana, ponieważ, chcę mieć wpływ na to co się dzieje na uczelni”,

o „lubię działać społecznie i być aktywną”,

o „chcę pomagać innym studentom i sobie by było lepiej”,

o „jest to działalność rozwijająca”,

o „biorę udział w wyborach”,

o „czuję taką potrzebę”,

o „lubię pomagać ludziom, mam zdolności organizacyjne”.

Główny, wskazywany powód braku angażowania się w działalność samorządu studenckiego to brak czasu – zdecydowana większość odpowiedzi wskazuje ten element jako istotną przeszkodę w tego typu działalności. Ponadto, brak motywacji do działania był argumentowany w następujący sposób:

o „nie interesuje mnie to”,

Stro

na3

3

o „samorząd nie ma żadnego wpływu na funkcjonowanie uczelni”,

o „nie wydaje się, żeby uczelnia była autentycznie zainteresowana wprowadzaniem

zmian proponowanych przez studentów”.

Samorząd studencki, jak wynika z odpowiedzi respondentów, nie jest organem

postrzeganym pozytywnie. Respondenci wskazują negatywne zjawiska, tj. „kolesiostwo”

i chęć zyskania dodatkowych profitów z pełnionych funkcji w samorządzie:

o „jest do zamknięte środowisko, do którego ma możliwość wstąpić nieliczne grono

wybranych”,

o „jest to fikcja, samorząd nie jest dla zwykłego studenta, tylko dla "wybrańca"; jeśli

komuś uda się wstąpić w szereg elity, to przeważnie, nie ma realnego znaczenia na

życie uczelni, jest tylko biernym słuchaczem”,

o „samorząd jest niewidoczny, starostowie mają podwyższane oceny do 5,czasem bez

pytania; samorząd traci na wiarygodności ; nic nie robią dla studentów”,

o „samorząd nie broni praw studentów i zrzesza konformistów i oportunistów”,

o „(…)jedyne co roku robią to organizują wycieczki integracyjne i niestety na tym rola

samorządu się kończy”.

OCENA SPEŁNIENIA OCZEKIWAŃ EDUKACYJNYCH

W ramach badania respondenci pytani byli o pogląd na temat spełnienia oczekiwań

edukacyjnych na wybranym kierunku studiów i uczelni.

W tym przypadku istotą zmienną w ocenie stopnia oczekiwań w zakresie rozwoju

zawodowego jest zmienna związana ze stopniem zaawansowania studiów.

Stro

na3

4

STOPNIEŃ SPEŁNIENIA OCZEKIWAŃ W ZAKRESIE ROZWOJU ZAWODOWEGO - STUDENCI 1, 2 I 3 ROKU STUDIÓW

Studenci 1 i 2 roku studiów stwierdzili, że studia spełniają ich oczekiwania w zakresie

rozwoju zawodowego (51% wskazań), jednocześnie 38% respondentów wybrało odpowiedź

„trudno powiedzieć”, co wskazuje na brak jasnych oczekiwań wobec wybranego kierunku

studiów i planów budowania kariery zawodowej. Niezadowolenie wyraziło 12%

respondentów.

STOPNIEŃ SPEŁNIENIA OCZEKIWAŃ W ZAKRESIE ROZWOJU ZAWODOWEGO - STUDENCI 4 I 5 ROKU STUDIÓW

W toku studiów opinia na temat spełnienia oczekiwań zawodowych studentów się

krystalizuje. Rośnie liczba niezadowolonych – z 12% wskazań (odpowiedzi: raczej nie

spełniają, zdecydowanie nie spełniają studentów 1, 2 i 3 roku) do 31% wskazań studentów

Stro

na3

5

4 i 5 roku studiów. Liczba usatysfakcjonowanych studentów w toku studiów się zmniejsza

się o 9%.

Respondenci podjęli próbę zdefiniowania powodów swego niezadowolenia, wskazując

następujące argumenty.

Studia raczej nie spełniają oczekiwań w zakresie rozwoju zawodowego, bo:

o „dostaliśmy wykładowców, którzy oczekują, że kupimy książki ich autorstwa oraz że

tylko i wyłącznie nic innego nie robimy tylko studiujemy ich wybrany przedmiot, który

nie przyda nam się na wiele”,

o „wielokrotnie nieodbyte zajęcia, często są asystenci profesorów, którzy nie są naszym

"autorytetem", to jednak profesorzy wiedzą więcej i jakość ich zajęć jest lepsza,

szkoda, że tak rzadko; ponadto to co mówią asystenci, a profesorzy nie jest spójne,

często wykonujemy daremną prace, ponieważ profesorzy oczekują czegoś innego niż

asystenci”,

o „poziom merytoryczny prowadzących zajęcia jest niski, wykładowcy nie przykładają

się do prowadzania zajęć bardziej traktują to jako zło konieczne, które należy

wykonać, czekając tylko do zakończenia zajęć”.

Respondenci zwracali uwagę na brak adekwatności programów studiów do rzeczywistych potrzeb rynku pracy:

o „program studiów jest oderwany od realiów rynku i wymaganych przez pracodawców

umiejętności”,

o „ponieważ zdecydowanie nie tak sobie wyobrażałem kształcenie na tej uczelni, część

przedmiotów całkiem nie przyda mi się w życiu zawodowym; strata czasu...”,

o „za dużo teorii, za mało praktyki; brakuje mi zajęć na komputerach, pracy na

systemach księgowych, aplikacjach; niektórzy uważają, że obowiązkowe praktyki są

bzdurą, moim zdaniem powinno być ich jeszcze więcej. Osoby najzdolniejsze powinny

mieć możliwość odbycia płatnego stażu”,

o „brak praktycznych zajęć (prawo) tylko teoria, później rodzi to problem wykorzystania

wiedzy w praktyce ”,

o „tematy poruszane na poszczególnych zajęciach nie pokrywają się z sylabusami,

często jesteśmy uczeni rzeczy, które wydają się być niepotrzebne w przyszłości-

zamiast nauczać konkretów i chociaż trochę praktyki”,

o „Uważam, że praktyki są mierne. W Biurze Karier są dwie gablotki - praktyki i praca.

Oferty praktyk są głównie dla humanistów a dla ścisłych brak. W ofertach pracy brak

ofert dla humanistów, ale jest masa dla ścisłych, tylko ze zbyt wygórowanymi

wymaganiami. Po co Uczelnia zawiesza ofertę pracy czegoś, czego >98% ich

studentów nie spełnia? Czemu praktyki mamy załatwiać na własną rękę dostosowując

je do zajęć? Powinien być poświęcony semestr tylko na praktyki i wtedy można

Stro

na3

6

znaleźć coś sensownego, a gdzie na studiach stacjonarnych przy 4-5 dniach na Uczelni

znaleźć sensowne praktyki specjalistyczne? Przez to większość osób brała byle co, aby

tylko odhaczyć. Rola praktyk to nie przedmiot do zaliczenia, ale konfrontacja wiedzy z

realiami na rynku a obecna forma nas do tego nie przygotowuje... Oraz za mało

programów specjalistycznych poznajemy - głównie darmowe, dobre i to, ale chociaż

jeden profesjonalny też by się przydał.”

Studia zdecydowanie nie spełniają oczekiwań w zakresie rozwoju zawodowego, bo: o „nie przygotowują mnie w żaden sposób do praktycznego wykonywania zawodu; jest

za mało godzin ćwiczeń w obrębie specjalizacji, natomiast plan jest przepełniony

godzinami zajęć, które nic nie wnoszą”,

o „studia nie spełniają moich oczekiwań w zakresie rozwoju zawodowego, ponieważ nie

dają przede wszystkim uprawnień do wykonywania zawodu, co wiąże się

z uniemożliwieniem podjęcia pracy w zawodzie”,

o „prowadzone zajęcia nie przygotowują do zawodu; brak wiedzy praktycznej”,

o „nie nauczyłam się na nich niczego praktycznego; filozofia (we wszelkich odmianach)

nie stanowi przygotowania do aktywności zawodowej politologa; brak zajęć

praktycznych, nawet zajęcia, które nazwa sugerują swoją przydatność są realizowane

"obok" programu- nazwa nie pasuje do treści”.

Niezadowolenie studentów wynika z poczucia zmanipulowania obietnicami bez pokrycia i brakiem zainteresowania:

o „opis kierunku dostępny w czasie rekrutacji i promujący kierunek nie zgadza się

z faktycznym programem studiów; studia nie dają ŻADNEJ wiedzy praktycznej, nie

zapewniają nauki nawet podstawowych, przydatnych w życiu umiejętności jak dobre

wypowiadanie się, czy pisanie - jeśli ktoś tego nie umie - uczelnia nie nauczy, jeśli ktoś

takie zdolności posiada - uczelnia nie pomaga, nie wspiera w rozwijaniu pasji

i zdolności; wielu wykładowców okazuje lekceważący stosunek do studentów

i prowadzonych przez siebie zajęć; nie szanuje studentów.”

Stro

na3

7

OCENA ADEKWATNOŚCI SYSTEMU STUDIOWANIA DO POTRZEB STUDENTÓW

STUDENCI STUDIÓW DZIENNYCH

STUDENCI STUDIÓW WIECZOROWYCH

Stro

na3

8

STUDENCI STUDIÓW ZAOCZNYCH

Najbardziej zadowoleni z systemu studiowania są studenci studiów zaocznych (51% wskazań)

i dziennych (48 % wskazań). Wynika to z jasno określonej relacji. Studia dzienne – wymagają

zaangażowania w ciągu tygodnia, studenci co do zasady nie podejmują czynności

zarobkowych. Student studiów zaocznych zaś wie, że w dni robocze może podjąć pracę,

weekend przeznacza na naukę. Oba zadania: praca i studiowanie nie kolidują ze sobą. Inaczej

sytuacja wygląda w ocenie studentów studiów wieczorowych, gdzie stopień zadowolenia jest

zdecydowanie niższy (4% wskazań). Załamuje się tradycyjnie ukształtowana zasada podziału

czasu na naukę i pracę.

W badaniu respondenci zostali zapytani o konkretne propozycje udoskonalenia systemu

studiowania, które nie odnosiły się do czasu / trybu studiowania, a do kwestii

merytorycznych i zajęć, które mają miejsce na uczelniach.

Stro

na3

9

DZIAŁANIA, KTÓRE MOGŁYBY POPRAWIĆ SYSTEM KSZTAŁCENIA

Rozkład opinii w zakresie działań, które mogłyby poprawić system kształcenia jest równy.

Jedna trzecia respondentów (33% wskazań) uznała za istotne stworzenie możliwości

indywidualnego doboru tematyki zajęć z wachlarza proponowanego w danej dziedzinie.

Zwiększenie liczby godzin zajęć praktycznych, zawodowych wskazało jako ważne 33%

respondentów. 22% respondentów zaś uznała za ważne wprowadzenie dodatkowych zajęć

z umiejętności miękkich tj.: komunikacja, autoprezentacja, umiejętności interpersonalne.

DEKLARACJA POSIADANEGO DOŚWIADCZENIE ZAWODOWEGO- WŁĄCZAJĄC WOLONTARIAT I PRAKTYKI

Zdecydowana większość studentów (79% wskazań) zadeklarowała, iż posiada doświadczenie

zawodowe, do którego w ramach badania zalicza się wolontariat i praktyki studenckie. Wynik

Stro

na4

0

ten ma znaczenie i wskazuje, że obecnie studenci podejmują różnego rodzaju działania

o charakterze zawodowym lub wolontarystycznym w celu spełnienia istotnego czynnika

rynku pracy, jakim jest posiadanie doświadczenia zawodowego.

Zmienna, jaką jest typ uczelni czy płeć respondenta nie w wpływa znacząco na obraz

przedstawianych wyników.

OCENA PERSPEKTYW ZAWODOWYCH W OKRESIE 5 LAT – WSZYSCY RESPONDENCI

Wyniki badań nie wykazują optymizmu co do przyszłośći obecnych studentów. Mniej niż

połowa respondentów (44% wskazań) to studenci, którzy dobrze i bardzo dobrze oceniają

swoje szanse. Ważnym odnotowania jest fakt, że wskazań „bardzo dobrze” jest zaledwie

9%. Duża grupa studentów reprezentuje postawę zachowawczą i niepewną (39% wskazań

„ani dobrze, ani źle”). Negatywnie ocenia swoje szanse 22% respondentów.

OCENA PERSPEKTYW ZAWODOWYCH W OKRESIE 5 LAT – STUDENCI NIEPRACUJĄCY

Stro

na4

1

Warto przyjrzeć się dokładniej strukturze respondentów. Większy niepokój i niższy poziom

optymizmu na przyszłość wskazują studenci niepracujący, gdzie dobrze i bardzo dobrze

oceniający swą najbliższą perspektywę zawodową to 32% respondentów. Zdecydowanie

wzrasta grupa niepewna – „ani dobrze, ani źle” o 7%. Negatywnie ocenia swoje szanse 23%

respondentów.

Zmienna, jaką jest płeć respondenta, nie wpływa na obraz przedstawianych wyników.

JAK UCZELNIA MOŻE UŁATWIĆ STUDENTOWI START NA RYNKU PRACY?

Respondenci widzą wiele możliwości, które mogłyby im ułatwić start na rynku pracy,

a które w sposób prosty mogłyby być zapewnione przez uczelnie. Te działania to przede

wszystkim: umożliwienie studentom udziału w stażach i praktykach zawodowych

(18% wskazań), zapewnienie wiedzy specjalistycznej poprzez ułatwienie dostępu do

kursów zakończonych zdobyciem przez studenta różnego rodzaju uprawnień zawodowych

(16% wskazań). Pozostałe, wskazywane to: spotkania z udziałem potencjalnych

pracodawców (15% wskazań), prowadzenie serwisu internetowego z aktualnymi ofertami

pracy, terminami kursów i szkoleń, miejscem umożliwiającym zamieszczenie swojego CV, itp.

(14% wskazań), stworzenie możliwości zapoznania się z ofertą różnych pracodawców (12%

wskazań), udział w szkoleniach doskonalących umiejętności interpersonalne (12% wskazań),

organizowanie cyklicznych targów/giełd pracy (11% wskazań).

Stro

na4

2

GOTOWOŚĆ STUDENTÓW DO ROZPOCZĘCIA WŁASNEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Zdecydowana większość respondentów (77% wskazań) stwierdza, że na uczelni nie ma

żadnych zajęć, które przygotowywałyby studentów do rozpoczęcia własnej działalności

gospodarczej lub oferowane zajęcia nie są wystarczające do rozpoczęcia własnej

działalności gospodarczej.

GOTOWOŚĆ STUDENTÓW DO ROZPOCZĘCIA WŁASNEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

– STUDENCI UCZELNI PUBLICZNYCH

Zdecydowana większość studentów uczelni publicznych (81% wskazań) stwierdza, że

uczelnia nie oferuje żadnych zajęć, które przygotowywałyby studentów do rozpoczęcia

własnej działalności gospodarczej lub oferowane zajęcia postrzegane są jako

Stro

na4

3

niewystarczające. 14% respondentów wyraża zadowolenie i gotowość do rozpoczęcia

własnej działalności gospodarczej.

GOTOWOŚĆ STUDENTÓW DO ROZPOCZĘCIA WŁASNEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

– STUDENCI UCZELNI NIEPUBLICZNYCH

Dokonując analizy odpowiedzi respondentów warto porównać wyniki w ocenie gotowości

studentów do prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Sytuacja studentów z uczelni

niepublicznych jest w tym obszarze lepsza. 22% respondentów wyraża zadowolenie

i gotowość do rozpoczęcia własnej działalności gospodarczej.

Różnica wyników wynosi 8% na korzyść pozytywnej oceny działalności uczelni

niepublicznych w przygotowywaniu studentów do rozpoczęcia własnej działalności

gospodarczej. Jest to o tyle ważne, że w obecnej sytuacji gospodarczej prowadzona jest

kampania do tworzenia nowych miejsce pracy właśnie poprzez zachęcanie do

samozatrudnienia.

Ponadto, respondenci wyrażali negatywne opinie, dokonując oceny tego obszaru wiedzy

i wybierając odpowiedź „Inne”:

o „działalność gospodarcza w naszym kraju - a studia w naszym kraju to bardzo dwa

odległe bieguny; studia dla studentów dziennych kojarzą się z "dobrą zabawą”,

nowymi znajomymi, liberalizacją życia socjalnego, społecznego; tymczasem własna

działalność wymaga dużej wiedzy i doświadczenia, poświęcenia, środków

i mentorów”,

Stro

na4

4

o „nic mi na ten temat nie wiadomo”,

o „nie na moim kierunku”,

o „jak na razie z takimi zajęciami się nie spotkałem”,

o „tak, zajęcia poruszają tematykę przygotowująca do rozpoczęcia własnej działalności

jednak brak w nich konkretnych, praktycznych wskazówek”,

o „jest coś takiego jak "Przedsiębiorczość ", ale zajęcia te prowadzone są w formie

wykładu, a nie w sposób nieco bardziej praktyczny”,

o „chyba są takie warsztaty, jak ktoś chce – nieobowiązkowe”,

o „niby tak, organizują szkolenia, ale są one dostępne dla małej liczby uczestników”.

OCENA FUNKCJONOWANIA BIUR KARIER

WSPARCIE STUDENTÓW POPRZEZ BIURA KARIER

W zdecydowanej większości uczelni, z którymi związani są respondenci działają Biura

Karier (78% wskazań), jednocześnie blisko 20% studentów nie wie, czy Biuro Karier działa

na terenie ich uczelni.

Stro

na4

5

WSPARCIE STUDENTÓW POPRZEZ BIURA KARIER – UCZELNIE PUBLICZNE

Badając problem poprzez zmienną związaną z typem uczeni (publiczna versus niepubliczna)

sytuacja wygląda bardziej korzystnie na uczelniach publicznych, gdzie wiedza o działalności

Biura Karier jest wyższa (86% wskazań), przy jednoczesnej deklaracji braku wiedzy, czy

taka instytucja na uczelni istnieje (11% wskazań).

WSPARCIE STUDENTÓW POPRZEZ BIURA KARIER – UCZELNIE NIEPUBLICZNE

Sytuacja niekorzystnie przedstawia się dla uczelni niepublicznych w zakresie organizacji Biur

Karier. 26% studentów uczelni niepublicznych wykazuje brak wiedzy o funkcjonowaniu takiej

instytucji na terenie swoje uczelni, stanowi to 15% więcej w stosunku do deklaracji

studentów uczelni publicznych.

Stro

na4

6

KORZYSTANIE W OFERT BIURA KARIER

Zdecydowanie o niewystarczającej i nieefektywnej działalności Biur Karier świadczy wynik deklaracji o korzystaniu lub nie, z ofert Biura Karier lub działań o podobnych charakterze. W tym obszarze przeważa odpowiedź negatywna (74% wskazań).

INNY RODZAJ WSPARCIA UCZELNI DLA STUDENTÓW

W odpowiedzi na pytanie z jakiego rodzaju wsparcia respondenci korzystają, spośród

najbardziej popularnych typów działań podejmowanych przez uczelnie wskazano

Stro

na4

7

następujące: bazy ofert pracy / wolontariatu/ praktyk (33% wskazań), szkoleń rozwijających

umiejętności interpersonalne (20%), pomocy przy pisaniu CV, listów motywacyjnych i innych

dokumentów niezbędnych w procesie rekrutacji (8% wskazań), doradztwa zawodowego (8%

wskazań), giełd pracy (5%).

PRZYCZYNY NIEKORZYSTANIA ZE WSPARCIA UCZENI

Przyczyn braku zainteresowania studentów działalnością Biur Karier lub innych działań

podejmowanych przez uczenie o podobnym charakterze należy szukać w niewłaściwych

założeniach organizacyjnych, np. niedostosowany czas pracy Biura Karier do możliwości

czasowych studentów (29% wskazań), w ofercie nieodpowiadającej potrzebom

i oczekiwaniom studentów (27% wskazań) oraz w ocenie działalności Biura jako

nieefektywne (23% wskazań).

Respondenci, którzy zdecydowali się na odpowiedź „Inne” wskazywali następujące przyczyny:

o „nie mam informacji o istnieniu na uczelni podobnej instytucji”,

o „nie mam takiej potrzeby”,

o „nie interesowałam się tym, nie wiem czy na mojej uczelni istnieją takie możliwości”,

o „mam stałą, interesującą pracę”,

o „uczelnia raczej nie organizuje takich działań

a nawet jak organizuje to mi nic o tym nie wiadomo”,

Stro

na4

8

o „zarówno oferta nie jest wystarczająca, jak i godziny nie zawsze są dostosowane do

nie tylko pracy, ale również wykładów jakie mamy obowiązkowe na uczelni; ponadto

biuro karier za mało się reklamuje, przez co nie jestem na bieżąco i nie znam

dokładnej ich oferty”,

o „nie ma nic ciekawego do zaoferowania”,

o „nikt mnie nie poinformował‚ o możliwości korzystania z Biura Karier, nowi studenci

nie mają wiedzy na ten temat, rozwiązaniem byłoby przynajmniej krótka informacja

o takiej możliwości podana na pierwszych zajęciach przed któregoś wykładowcę”.

CHĘĆ PODJĘCIA KOLEJNYCH STUDIÓW

65% respondentów deklaruje chęć dalszego kształcenia, co wygląda optymistycznie

w kontekście niskiej oceny przydatności studiów w stosunku do planowanej kariery

zawodowej.

Stro

na4

9

OCENA ATRAKCYJNOŚCI RÓŻNYCH FORM DOKSZTAŁCANIA

Największą atrakcyjnością wśród respondentów cieszy się forma dokształcania na studiach

podyplomowych (37% wskazań), następnie krótkie formy szkoleniowe tj. seminaria, kursy,

warsztaty w formie stacjonarnej (25 % wskazań) oraz studia doktoranckie (19% wskazań).

Pozostałe zaproponowane w badaniu rodzaje form dokształcania nie osiągnęły więcej niż 7%

wskazań. Respondenci zgłaszali następujące propozycje:

o „kursy w konkretnej dziedzinie,

z przeważającą częścią praktyczną; myślę że kluczem do zrozumienia tematu jest

praktyka”,

o „wszelkiego rodzaju kursy zakończone uzyskaniem dyplomu bądź certyfikatu”,

o „e-learning, kursy, krótkie formy szkoleniowe oraz praktyka zdobytej wiedzy”,

o „tylko kursy uczące zawodu, skupiające się na konkretnym zagadnieniu

(specjalistyczne), które później przynoszą rezultaty w pracy”.

Stro

na5

0

OCENA MOŻLIWYCH RELACJI Z MACIERZYSTA UCZELNIĄ PO UKOŃCZENIU STUDIÓW

OCENA MOŻLIWYCH RELACJI

Respondenci zostali zapytani jakie działania podjęte przez uczelnie zachęciłyby ich do

utrzymania relacji z uczelnią po zakończeniu studiów. Dla większości (39% wskazań) ważne

byłoby gdyby uczelnia zapewniała łatwy dostęp do kursów specjalistycznych zakończonych

zdobyciem różnego rodzaju uprawnień zawodowych (tj. niższa cena niż ta dostępna na

rynku, szeroki katalog kursów specjalistycznych). W równym stopniu docenione byłyby

takie działania jak: możliwość udział w szkoleniach doskonalących umiejętności

interpersonalne absolwentów uczelni oraz możliwość udziału w stażach i praktykach

(krajowych i zagranicznych) zawodowych. Najmniej skuteczne w opinii respondentów - liczba

wskazań 12% - to organizowanie przez uczelnię cyklicznych giełd pracy.

Stro

na5

1

ZAINTERESOWANIE OTRZYMYWANIEM INFORMACJI DOTYCZĄCYCH UCZELNI

Ponad połowa respondentów (57% wskazań) jest zainteresowana utrzymaniem relacji

z uczelnią poprzez otwartość na otrzymywanie informacji dotyczących uczelni.

POŻĄDANA FORMA KONTAKTÓW Z UCZELNIĄ PO JEJ UKOŃCZENIU

Najczęściej wskazywanym narzędziem komunikacji studenta – absolwenta z uczelnią jest

newsletter z życia uczelni, zawierający opis wydarzeń, aktualną ofertę edukacyjną, itp.

(29% wskazań). Podobną popularnością (27% wskazań) cieszyło się forum absolwentów

Stro

na5

2

(wg. tematów, wg. kierunków studiów). Pozostałe proponowane działania tj.: aktywność

w mediach społecznościowych, np. na uczelnianym facebooku, systematyczne spotkania

w ramach działalności Klubu Absolwenta czy cykliczny periodyk z życia uczelni i jej

absolwentów wskazywane były przez nie więcej niż 8% respondentów.

CHĘĆ POSIADANIA MOŻLIWOŚCI KORZYSTANIA Z ZASOBÓW WIEDZY ZGROMADZONEJ NA UCZELNI

Zdecydowana większość respondentów (80% wskazań) zadeklarowała chęć korzystania

z zasobów wiedzy zgromadzonej na uczelni. 9% respondentów nie widzi potrzeby sięgania do

zasobów uczelni.

POŻĄDANA FORMA KORZYSTANIA Z ZASOBÓW WIEDZY UCZELNI

Stro

na5

3

Pożądana przez respondentów formą korzystania z zasobów wiedzy jest dostep on-line do

biblioteki uczelni (45% wskazań). Respondenci chcieliby także mięć dostęp do najnowszych

publikacji i badań prowadzonych przez uczelnię (32% wskazań). Dostęp do forum

dyskusyjnego w którym braliby udział wykładowcy wskazało 23% resondentów.

POŻĄDANE ZMIANY

Respondenci zostali zapytani o to, jakie wg. nich należałoby wprowadzić zmiany, które

w efekcie mogłyby wpłynąć na zmianę systemu kształcenia, tak, aby był bardziej efektywny

i dostosowany do potrzeb rynku pracy. Uzyskanych odpowiedzi było wiele.

Przewija się jeden najwazniejszy postulat: PRAKTYKA, PARKTYKA i JESZCZE RAZ PRAKTYKA.

o „Więcej kursów zawodowych-specjalistycznych”;

o „praktyczne zajęcia dostosowujące do pracy w której bym chciałabym pracować”

o „specjalizacje na studiach powinny być bardziej dopasowane do obecnego

zapotrzebowania na rynku pracy”,

o „przede wszystkim kłaść nacisk na zajęcia praktyczne, które umożliwiają opanowanie

umiejętności praktycznych, które w pracy są bardzo potrzebne; organizowanie kursów

powiązanych z danym kierunkiem, specjalizacją”;

o „otworzyć nowe kierunki, bezpośrednio związane z konkretną dziedziną, dodatkowo

może byłaby dobra możliwość zdobywania po skończonych studiach rodzaju

zezwoleń, licencji, uprawnień; chodzi o to, aby był‚ łatwiejszy i mniej kosztowny

dostęp do osiągnięcia niezbędnych uprawnień do otworzenia określonej działalności”,

o „sądzę, że kadra prof. i dr. powinna prowadzić zajęcia opierające się na

teraźniejszości i podane zagadnienie rozpatrywać pod kontem obecnej sytuacji na

rynku, a nie wyłącznie przywoływać przykłady z przeszłości”.

Diagnoza płynąca z przedstawionych opinii jest taka: uczelnie są nienowoczesne– braki

organizacyjne, które w sposób prosty z wykorzystaniem nowoczesnych technologii mogłyby

być rozwiązane. Brak na uczelniach najnowszej wiedzy, sprzętu i narzędzi niezbędnych do

nauki zawodów.

o „Przede wszystkim zatrudnić specjalistów w danych dziedzinach, którzy prowadzili by

zajęcia praktyczne. Na studiach chciałabym zdobyć konkretne umiejętności, obecnie

po 3 latach studiów oprócz wiedzy ogólnej i poszerzenie horyzontów nie otrzymałam

od uczelni żadnych konkretnych umiejętności”,

Stro

na5

4

o „przede wszystkim wyższy poziom nauczania – przyznam, że na wykładach ilość

i jakość przekazywanej wiedzy jest dobra, lecz podczas weryfikowania tej wiedzy

(kolokwia, egzaminy), poziom jest bardzo niski; jeżeli chodzi o ćwiczenia i laboratoria

to w całości zależy od prowadzącego bo przepaść jest bardzo duża; przede wszystkim

moim zdaniem uczelnia nie przygotowuje studenta merytorycznie do podjęcia

studiów II stopnia”,

o „należałoby zwiększyć wymiar godzin na studiach zarówno stacjonarnych jak

i niestacjonarnych; ilość zajęć na studiach niestacjonarnych mnie nie satysfakcjonuje

z danych dziedzin jest obszerny zakres materiału, natomiast liczba godzin nie pozwala

na to, aby go w sposób szczegółowy omówić; powinny także powstawać kierunki

bardziej dostosowane do przedsiębiorczości lub związane z informatyką,

telekomunikacją. Istotną role także odgrywa cena danych kierunków”

o „wprowadzić więcej praktycznych zajęć zrozumiałych i dogłębnych; z doświadczenia

wiem, że są one niezrozumiale dla osób, które nie miały z tematem nic wspólnego;

jest wrażenie, że niekiedy wykładowca prowadzący zajęcia sam poznaje program”

Studenci przywołują jako przykład dobrej organizacji pracy: doświadczenia organizacyjne

uczelni zagranicznych: model anglosaski lub amerykański, oba zakładające dużą dowolność

w doborze przedmiotów / zajęć w trakcie studiów, z zachowaniem niezbędnego minimum na

danym kierunku studiów.

o „Szerszy wybór specjalizacji, indywidualne międzykierunkowe studia pozwalające na

zawężenie i ukierunkowanie zainteresowań”,

o „zatrudnianie osób wykwalifikowanych, z adekwatnym wykształceniem

i doświadczeniem zawodowym; warsztaty, kursy pomagające studentom

w autoprezentacji i w dalszym życiu po studiach”.

o „Wyobrażam sobie, że można wprowadzić system tj. Cambridge; początkowo (przez

pierwsze 2 lata) kształcić w zakresie przedmiotów obowiązkowych - podstawowych,

każdy student odbywa zajęcia podobne, jak w szkole średniej (wiedza ogólna), zaś

przez kolejne 3 lata odbywa zajęcia praktyczne, jedynie z wybranej przez siebie

dziedziny, niezależnie od programu studiów, który dyktowany jest przez MNiSW;

warto również zastanowić się nad obowiązkowymi praktykami, które trwałyby min.

6 miesięcy, jak ma to miejsce we Francji, gdzie uczelnia sama pozyskuje potencjalnych

pracodawców lub stale z nimi współpracuje”.

o „więcej książek w bibliotece, w tej chwili z jednej pozycji są np. tylko 2szt, (…), a także

zmiana podejścia niektórych wykładowców, którzy na wykładach zamiast na temat

Stro

na5

5

wykładu, mówią przez 1,5 godz. np. o swojej rodzinie, swoich prywatnych sprawach

lub w ogóle nie na temat, przez co wykłady są nudne i zniechęcające do udziału

w nich”

Niezbędna jest współpraca z pracodawcami, co zapewni uczelni wiedzę o potrzebach rynku

pracy, ale także pomoże studentom na ten rynek pracy się dostać. Uczelnia mogłaby być

ambasadorem studentów na tym rynku. Wskazywane są przez respondentów konkretne

rozwiązania: warsztaty, targi pracy itp.

o „Przede wszystkim spotkania z potencjalnymi pracodawcami (tacy pracodawcy,

którzy wyrażają chęć zatrudnienia kogoś z absolwentów), specjalne staże dla

najlepszych studentów”, „spotkania na zajęciach z potencjalnymi pracodawcami,

teoria połączona z praktyką np. zamiast wybranych dni zajęć praktyka w zakładzie

pracy, pomoc uczelni w zakładania własnej działalności (osoba doradzająca, która

pomagałaby wypełnić formalności oraz ocenić czy pomysł na działalność może

przynieść zyski”,

o „Współpraca uczelni z konkretnymi pracodawcami, którzy będą zainteresowani

absolwentami tego konkretnego kierunku, niech program zajęć oceniają (…) z punktu

widzenia przydatności, studenci powinni opuszczać uczelnię z jak największą ilością

certyfikatów (chociażby językowych), uczelnie powinny przygotowywać listę miejsc

praktyk dla każdego kierunku a nie zbiorczo, opracowywać ścieżki kariery dla

kierunków, na licencjacie zastępować pracę licencjacką egzaminem licencjackim,

praktyki zawodowe powinny być na ostatnim roku studiów (bo się zapomina), więcej

godzin języków obcych, więcej e- learningu, na uczelnię powinno się jeździć tylko na

zajęcia praktyczne, na każdym kierunku obowiązkowo prawo pracy - jak mamy

pracować jak nie będziemy znać swoich praw ? egzaminy ustne powinny być

monitorowane lub nagrywane, bo wykładowca ma pole do nadużyć”.

Oferowanie poza standardowym trybem studiowania kursów specjalistycznych,

certyfikowanych oraz szkoleń miękkich: dotyczących umiejętności komunikacji i prezentacji.

o „Więcej kursów dostępnych dla studentów rozwijających ich kierunek np. kurs

księgowości, kurs asertywności itp. Takie, aby uzupełniały kierunki i rozwijały

zainteresowania pod tym względem; więcej kontaktów z potencjalnymi

pracodawcami, którzy mogą zaoferować ciekawą i godną pracę absolwentowi lub

i nawet studentowi w trakcie toku nauczania; co więcej żeby to również była

propozycja dla studentów zaocznych , a nie tylko dla dziennych, gdyż studenci zaoczni

też mają ambicję i też często chcą się rozwijać i szukają swojego "konika”.

Stro

na5

6

o „Uczelnia powinna współpracować z przedsiębiorcami i uczyć umiejętności, które

bardziej będą przydatne, typu: negocjacje, autoprezentacja, umiejętności obsługi MS

office, Ms project, Symfonia, minimum jeden program graficzny (uważam, ze student

każdego kierunku powinien być na bieżąco z technologiami), więcej praktyk

obowiązkowych, co najmniej 2 obowiązkowe języki , w tym chociaż 1 z native

speakerem, zajęcia z pozyskiwania funduszy, zarządzania projektami itp.; z programu

studiów powinny zostać usunięte wszelkie przedmioty nie mające nic wspólnego

z danym kierunkiem; więcej przedmiotów powinno być do wyboru”.

WWnniioosskkii

Zarówno wnioski, jak i rekomendacje dotyczące tej części badania zostały przedstawione

w odniesieniu do wyodrębnionych obszarów badawczych.

DIAGNOZA RELACJI STUDENT – UCZELNIA

Ponad połowa respondentów ocenia dobrze i bardzo dobrze swoje relacje z uczelnią

(68 K i M). Blisko połowa respondentów ocenia swoja relację z uczelnią na poziomie

obojętnym (obojętne 25%, brak relacji 17% odpowiedzi). Taki stan rzeczy powinien budzić

respekt, w kontekście poprawy relacji, która mogłaby zaowocować lepszym przygotowaniem

młodych ludzi do wejścia na rynek pracy. Z odpowiedzi respondentów wynika, że uczelnie

tworzą różnego rodzaju narzędzia i procedury do uporządkowanej komunikacji ze

studentem, w celu poznania jego potrzeb i oczekiwań. Jednocześnie respondenci

stwierdzają, że mimo wypełnianych ankiet nie ma reakcji ze strony - uczelni na te potrzeby,

informacja zwrotna, która otrzymuje uczelnia nie jest respektowana w ocenie

respondentów. 28% respondentów stwierdza, że nie posiada żadnego wpływu na życie

uczelni. Poczucie wpływu ma zaledwie 7 % respondentów.

Działalność samorządu studenckiego postrzegana jest negatywnie. Respondenci wskazują

negatywne zjawiska, tj. kolesiostwo i chęć zyskania dodatkowych profitów z pełnionych

funkcji w samorządzie.

Badanie aktywności udziału w badaniu wskazuje, że najliczniejsza grupa respondentów

studenci od 1 do 3 roku. Powyżej 3 roku studiów aktywność w życiu studenckim i poczucie

więzi z uczelnią zasadniczo słabnie, co przejawia się w braku odpowiedzi na zaproponowaną

ankietę. Wynik ten powinien także stanowić wskazówkę, iż jeśli uczelnia planuje budować

trwała relację ze studentem musi rozpocząć działania od pierwszego roku studiów, kiedy

motywacja i zaangażowanie studentów są największe.

Stro

na5

7

Ocena obecnej relacji uczelnia – student nie jest optymistyczna. W wypowiedziach

respondentów zawartych jest wiele negatywnych uwag, świadczących o tym, że uczelnie

o nich nie dbają i nie szanują oferując słabe zajęcia nieprzygotowujące do zawodu, oferując

nieaktualną wiedzę, nie zapewniają studentom komfortu w kontaktach z kadrą naukowa

i administracyjną.

OCENA SPEŁNIENIA OCZEKIWAŃ ZAWODOWYCH

Z pewna ostrożnością, można jednak wyprowadzić wniosek o braku dojrzałości studentów

w decyzji o wyborze kierunku studiów i braku jasno określonych oczekiwań. Studenci 1 i 2

roku studiów stwierdzili, że studia spełniają ich oczekiwania w zakresie rozwoju zawodowego

(51% wskazań), jednocześnie 38% respondentów wybrało odpowiedź „trudno powiedzieć”,

co wskazuje na brak jasnych oczekiwań wobec wybranego kierunku studiów i planów

budowania kariery zawodowej. Niezadowolenie wyraziło 12% respondentów. W toku

studiów opinia na temat spełnienia oczekiwań zawodowych studentów się krystalizuje.

Rośnie liczba niezadowolonych – z 12% wskazań (odpowiedzi: raczej nie spełniają,

zdecydowanie nie spełniają studentów 1, 2 i 3 roku) do 31% wskazań studentów 4 i 5 roku

studiów. Liczba usatysfakcjonowanych studentów w toku studiów zmniejsza się o 9%.

Respondenci w swych uwagach wskazywali brak adekwatności programów studiów do

rzeczywistych potrzeb rynku pracy, poczucie zmanipulowania obietnicami bez pokrycia

i brakiem zainteresowania.

Respondenci proponowali także konkretne rozwiązania. Jedna trzecia z nich uznała za istotne

stworzenie możliwości indywidualnego doboru tematyki zajęć oraz zwiększenie liczby godzin

zajęć praktycznych. 22% respondentów uznała za ważne wprowadzenie dodatkowych zajęć

z umiejętności miękkich tj.: komunikacja, autoprezentacja, umiejętności interpersonalne.

Niepokojący jest niski poziom oceny własnych możliwości na rynku pracy. Większy niepokój

o przyszłość wskazują studenci niepracujący, gdzie dobrze i bardzo dobrze oceniający swą

najbliższą perspektywę zawodową to tylko 32% respondentów. Negatywnie ocenia swoje

szanse 23% respondentów z tej grupy.

Respondenci widzą wiele możliwości, które mogłyby im ułatwić start na rynku pracy,

a które w sposób prosty mogłyby być zapewnione przez uczelnie. Te działania to przede

wszystkim: umożliwienie studentom udziału w stażach i praktykach zawodowych

(18% wskazań), zapewnienie wiedzy specjalistycznej poprzez ułatwienie dostępu do kursów

zakończonych zdobyciem przez studenta różnego rodzaju uprawnień zawodowych (16%

wskazań).

Stro

na5

8

Zdecydowana większość studentów uczelni publicznych (81% wskazań) stwierdza, że uczelnia

nie oferuje żadnych zajęć, które przygotowywałyby studentów do rozpoczęcia własnej

działalności gospodarczej lub oferowane zajęcia postrzegane są jako niewystarczające.

Zaledwie 14% respondentów wyraża zadowolenie i gotowość do rozpoczęcia własnej

działalności gospodarczej. Sytuacja studentów z uczelni niepublicznych jest w tym obszarze

lepsza. 22% respondentów wyraża zadowolenie i gotowość do rozpoczęcia własnej

działalności gospodarczej.

Zadaniem uczelni zatem jest rzetelne poinformowanie o oferowanych studiach

i możliwościach zawodowych po ukończeniu danego kierunku. Uczelnia nie tylko ma

przeprowadzić studenta przez tajniki najnowszej wiedzy i praktyki, ale także kształtować

postawy i wyposażyć w umiejętności, które będą niezbędne na rynku pracy. Studenci

wielokrotnie zgłaszali w badaniu oczekiwanie, że uczelnia wyposaży ich w umiejętności nie

tylko zawodowe, ale i społeczne, by właściwie i skutecznie funkcjonować w społeczeństwie

(tj: szkolenia miękkie dotyczące komunikacji, umiejętności interpersonalnych, prezentacji

itp.).

OCENA FUNKCJONOWANIA BIUR KARIER

Biura Karier nie spełniają istoty swojej misji. W zdecydowanej większości uczelni, z którymi

związani są respondenci działają Biura Karier (78% wskazań), jednocześnie blisko 20%

studentów nie wie, czy Biuro Karier działa na terenie ich uczelni. Badając problem poprzez

zmienną związaną z typem uczeni (publiczna versus niepubliczna) sytuacja wygląda bardziej

korzystnie na uczelniach publicznych, gdzie wiedza o działalności Biura Karier jest wyższa

(86% wskazań), przy jednoczesnej deklaracji braku wiedzy, czy taka instytucja na uczelni

istnieje (11% wskazań). Zdecydowanie o niewystarczającej i nieefektywnej działalności Biur

Karier świadczy negatywny wynik (74% wskazań) deklaracji o niekorzystaniu z działań

podejmowanych przez Biura Karier. Przyczyn braku zainteresowania studentów działalnością

Biur Karier lub innych działań podejmowanych przez uczenie o podobnym charakterze należy

szukać w niewłaściwych założeniach organizacyjnych, np. niedostosowany czas pracy Biura

Karier do możliwości czasowych studentów (29% wskazań), w ofercie nieodpowiadającej

potrzebom i oczekiwaniom studentów (27% wskazań) oraz w ocenie działalności Biura jako

nieefektywne (23% wskazań).

OCENA MOŻLIWYCH RELACJI Z MACIERZYSTĄ UCZELNIĄ PO UKOŃCZENIU STUDIÓW

Respondenci zostali zapytani jakie działania podjęte przez uczelnie zachęciłyby ich do

utrzymania relacji z uczelnią po zakończeniu studiów. Dla większości (39% wskazań) ważne

Stro

na5

9

byłoby gdyby uczelnia zapewniała łatwy dostęp do kursów specjalistycznych zakończonych

zdobyciem różnego rodzaju uprawnień zawodowych (tj. niższa cena niż ta dostępna na

rynku, szeroki katalog kursów specjalistycznych).

Zdecydowana większość respondentów (80% wskazań) zadeklarowała chęć korzystania

z zasobów wiedzy zgromadzonej na uczelni. Pożądana przez respondentów formą

korzystania z zasobów wiedzy jest dostep on-line do biblioteki uczelni (45% wskazań).

Respondenci chcieliby także mięć dostęp do najnowszych publikacji i badań prowadzonych

przez uczelnię (32% wskazań). Dostęp do forum dyskusyjnego w którym braliby udział

wykładowcy wskazało 23% resondentów.

Respondenci konkretnie sformułowali rekomendacje pożądanych zmian, które powinny

szczegółowo zostać przeanalizowane i wdrożone.

Oto proponowane konkretne działania:

o „większa współpraca z pracodawcami, 2. szkolenia, kursy, na które zapotrzebowanie

zgłaszają pracodawcy w szczególności warsztaty z pakietu Microsoft Office i innych

programów przydatnych podczas pracy biurowej 3. konkursy kreatywne

(rozwiązywanie case study), w których nagroda byłyby prestiżowe staże

w najlepszych firmach.”

o „Studiuję na kierunku finanse i rachunkowość, moim zdaniem powinno się

wprowadzić zajęia na których studenci pracowaliby na różnych programach

księgowych, gdyż idąc do pracy może i mamy wiedzę, ale niestety tylko teoretycznie”

o „stworzenie możliwości i indywidualnego doboru tematyki zajęć z wachlarza

proponowanego w danej dziedzinie; więcej zajęć praktycznych dot. wybranych

specjalizacji, mniej zajęć "ogólnych" w rzeczywistości niepotrzebnych

i nieprzydatnych”

o Większa powszechność indywidualnych studiów międzyobszarowych, gdzie to

student(ka) w dużej mierze samodzielnie układa swój plan zajęć.

o Przede wszystkim należałoby zmienić jakość kształcenia w szkołach średnich.

Przychodząc na studia w zdecydowanej większości przypadków, student nie posiada

dostatecznej wiedzy, aby zrozumieć należycie poruszane zagadnienia. Musi

"nadrabiać", tracąc cenny czas na przyswajanie podstaw, zamiast skupić się na

rozwoju, na poziomie uniwersyteckim. Uczelnia powinna brać serio opinie studentów,

na temat wykładowców. Wielu z nich, mimo ogromnej wiedzy, źle kształci

i negatywnie wpływa na profil przyszłego absolwenta. Więcej zajęć praktycznych -

uczenie przez praktykę!!! Aby skutecznie wejść w środowisko zawodowe, nie

wystarczy grzecznie czytać książki , trzeba umieć wykorzystać tą wiedzę w praktyce.”

Stro

na6

0

o „Przede wszystkim skupić się na praktyce. Student dzienny czy zaoczny po 5 latach

teoretycznej nauki nie jest przygotowany na skrajne sytuacje. Uważam, ze zajęcia

praktyczne, w środowisku zbliżonym do planowanego stanowiska pracy, zamiast

części wykładów byłoby znakomitym sposobem na zdobycie kwalifikacji już podczas

studiów.”

o „System kształcenia powinien być bardziej elastyczny, indywidualnie ukształtowany

przez każdego studenta aby mógł on rozwijać się zawodowo poza uczelnią. Dostęp do

odbycia zawodowych praktyk i staży, które zaktywizują go zawodowo.”

o „Zapewnienie chętnym studentom pomoc i doradztwo, a także rekomendację

u przyszłego (ewentualnego) pracodawcy.”

o „Ograniczyć liczbę studentów poprzez zwiększenie wymagań wobec studenta (nie

ograniczając liczby miejsc) - tak, by co roku zmniejszała się liczba osób na roku. Teraz

studia kończą osoby, które nie potrafią poprawnie napisać strony tekstu, a później

efekty widać na rynku pracy. Pracodawcy boją się zatrudniać absolwentów zaraz po

studiach, ponieważ ich niski poziom powoduje brak efektywności w pracy.”

2.2.2 REALIZACJA ANONIMOWEGO BADANIA INTERNETOWEGO – CAWI Z UDZIAŁEM

ABSOLWENTÓW

Przedmiotowe badanie zostało podzielone na następujące obszary badawcze powiązane ze

wskazanymi celami szczegółowymi:

1. Studia z perspektywy absolwenta i jego dalszych losów zawodowych

cel szczegółowy nr 2

2. Potrzeba dalszej nauki i poglądy na temat dokształcania się

cel szczegółowy nr 3

3. Funkcjonowanie Klubu Absolwenta i kontakty z macierzystą uczelnią po

ukończeniu studiów

cel szczegółowy nr 3

4. Relacje z macierzystą uczelnią

cel szczegółowy nr 3

5. Potrzeba korzystania z zasobów uczelni

cel szczegółowy nr 4

Stro

na6

1

Zaproszenie do udziału w badaniu za pośrednictwem macierzystej uczelni zostało skierowanie

do absolwentów wszystkich aktywnych uczelni publicznych i niepublicznych zarejestrowanych

w systemie POL-on.

W przedmiotowym badaniu z udziałem 212 absolwentów i absolwentek udział wzięło 9

uczelni (4 uczelnie publiczne i 5 uczelni niepublicznych), które stanowią losowo dobraną próbę

badawczą, biorąc pod uwagę reprezentację terytorialną uczelni:

województwo mazowieckie

województwo łódzkie

województwo podlaskie

województwo wielkopolskie

województwo śląskie

województwo małopolskie

województwo opolskie

oraz typ uczelni:

uniwersytet medyczny

uniwersytet ogólny

akademia wychowania fizycznego

wyższa szkoła o charakterze zawodowym

CChhaarraakktteerryyssttyykkaa ggrruuppyy bbaaddaawwcczzeejj aannoonniimmoowweeggoo bbaaddaanniiaa IInntteerrnneettoowweeggoo –– CCAAWWII

Ankietę CAWI wypełniło poprawnie 121 absolwentów (90K, 31M) w tym 42 (29 K, 13 M)

z uczelni publicznych i 79 (61K, 18M) osób z uczelni niepublicznych, którzy reprezentują 9

uczelni (4 publiczne i 5 niepublicznych).

Stro

na6

2

RESPONDENCI BADANIA ZE WZGLĘDU NA RODZAJ UCZELNI I PŁEĆ

Respondenci badania to:

absolwenci - pracownicy, łącznie 108 osób (83K, 25M)

absolwenci - przedsiębiorcy, łącznie 11 osób (5K, 6M)

absolwenci - doktoranci, łącznie 2 osoby (2K)

RESPONDENCI BADANIA ZE WZGLĘDU NA STATUS

Stro

na6

3

AAnnaalliizzaa zzeebbrraanneeggoo mmaatteerriiaałłuu bbaaddaawwcczzeeggoo

Analiza zawartości materiału badawczego została podzielona na 5 zasadniczych obszarów

wokół, których zorganizowane zostało przedmiotowe badanie:

studia z perspektywy absolwenta i jego dalszych losów zawodowych;

potrzeba dalszej nauki i poglądy na temat dokształcania się;

funkcjonowanie Klubu Absolwenta i kontakty z macierzystą uczelnią po ukończeniu

studiów;

relacje z macierzystą uczelnią;

potrzeba korzystania z zasobów uczelni;

Stro

na6

4

STUDIA Z PERSPEKTYWY ABSOLWENTA I JEGO DALSZYCH LOSÓW ZAWODOWYCH

Zdecydowana większość ankietowanych absolwentów - 63% (K i M) podziela pogląd, iż

studnia jakie ukończyli zdecydowanie spełniły (26% odpowiedzi) i raczej spełniły (37%) ich

oczekiwania. Tylko 19% respondentów (K i M) wyraża niezadowolenie – 7% uważa, że studia

zdecydowanie nie spełniły ich oczekiwań i 12% jest zdania, że studia raczej nie spełniły ich

oczekiwań.

UKOŃCZONE STUDNIA A OCZEKIWANIA JAKIE BYŁY W NICH POKŁADANE

Biorąc pod uwagę płeć absolwentów można zaobserwować, że absolwentki są bardziej

zadowolone ze studiów jakie ukończyły. 68 % ankietowanych pań wyraża pogląd, że studia

spełniły ich oczkowania w stopniu zdecydowanym (31%) i raczej spełniły ich oczekiwania

(37%), podczas gdy tylko 52% panów jest zdania, że studia spełniły ich oczkowania (13%)

i raczej spełniły (39%).

Jednocześnie należy zauważyć, iż w przypadku absolwentów uczelni publicznych

i niepublicznych stopień zadowolenia ze studiów jakie ukończyli jest porównywalny.

Stro

na6

5

Ponad 67% badanych absolwentów uczelni publicznych jest zdania, że studia zdecydowanie

spełniły (24%) i raczej spełniły (43%) ich oczekiwania oraz 62% ankietowanych, którzy

ukończyli uczelnie niepubliczne jest zdania, że studia zdecydowanie spełniły (28%) i raczej

spełniły (34%) ich oczekiwania.

Podobne odpowiedzi padają w przypadku absolwentów, którzy są niezadowoleni.

W przypadku uczelni publicznych jest to 21% badanych (raczej nie spełniły – 14% i nie

spełniły – 7 %), a w przypadku uczelni niepublicznych nieznacznie mniej - 17% (raczej nie

spełniły – 11% i nie spełniły – 6 %).

UKOŃCZONE STUDNIA A OCZEKIWANIA JAKIE BYŁY W NICH POKŁADANE WZGLĘDU NA RODZAJ UCZELNI

Wiedza jaką absolwenci wynieśli z uczelni to przede wszystkim wiedza teoretyczna (64%

wskazań), tylko 25% badanych wskazało, iż było to połączenie wiedzy teoretycznej

i umiejętności praktycznych. Należy również odnotować, iż wiedzę głownie praktyczną

wyniosło z uczelni tylko 1% badanych absolwentów.

Zmienna taka jak rodzaj uczelni, którą ukończył badany/a nie wpływa w sposób znaczący na

obraz przedstawionych wyników.

Stro

na6

6

WIEDZA WYNIESIONA ZE STUDIÓW

Respondenci badania oceniając swoje przygotowanie do podjęcia pierwszej pracy po

ukończeniu studiów wskazują ( 43%), iż zostali przygotowani do podjęcia pierwszej pracy

(zdecydowanie tak 13% badanych i raczej tak 30% odpowiedzi). Należy jednak zwrócić

uwagę, że trudność w ocenie swojego przygotowania do podjęcia pierwszej pracy wyraziło,

aż 30% badanych respondentów. Z kolei 27% pytanych oceniło swoje przygotowanie jako

małe (raczej nie – 18% odpowiedzi i zdecydowanie nie – 9% badanych).

Zmienne takie jak płeć respondenta czy też rodzaj uczelni, którą ukończył badany/a nie

wpływa w sposób znaczący na obraz przedstawionych wyników.

PRZYGOTOWANIE DO ZAWODU A PIERWSZA PRACA

Stro

na6

7

Badani absolwenci w większości nie pracują w wyuczonym zawodzie (58%), wśród

absolwentek odsetek ten wynosi 46%.

Jednocześnie 29 % mężczyzn i aż 50% kobiet zadeklarowało pracę zgodną z wyuczonym

zawodem. Tylko 4% pytanych pań nie podjęło pracy po ukończeniu studiów, odsetek ten

w odniesieniu do mężczyzn wynosi już 13%.

PRACA W WYUCZONYM ZAWODZIE

Najczęstsze wskazywane przez badanych (K i M) przyczyny nie podjęcia pracy w wyuczonym

zawodzie to:

o „brak znajomości, który okazał się ogromną przeszkodą w znalezieniu stanowiska

pracy adekwatnego do skończonych studiów”

o „brak zainteresowania ze strony pracodawców”

o „kierunek studiów, który ukończyłam dał mi wykształcenie ze specjalizacją, jednak do

podjęcia pracy w zawodzie potrzeba dalszego kształcenia, na które póki co mnie nie

stać”

o „podjąłem dalszą� naukę,� aby uzupełnić wykształcenie”

o „kontynuuję studia na drugim stopniu”

o „miałam juz pracę� wcześniej w innym zawodzie”

o „pracuję w bardzo podobnym zawodzie”

Stro

na6

8

o „w trakcie życia zawodowego odkryłam w sobie predyspozycje, które umożliwiły mi

atrakcyjną pracę w zupełnie innym kierunku niż ukończone studia”

o „podczas studiów pracowałam w innym zawodzie i tam nadal pracuję. Nieźle

zarabiam, więc nie zamierzam póki co nic zmieniać. Studia były dla mnie spełnieniem

ambicji”

Odpowiedzi respondentów (K i M) wskazują, że często praca podjęta w trakcie studiów,

niekoniecznie związana z ich bezpośrednim kierunkiem, ma zdecydowany wpływ na

aktualnie wykonywany zawód. Wyuczony zawód dla części badanych wiąże się również

potrzebą podjęcia dalszej nauki, która uzależniona jest od możliwości finansowych

ankietowanych. Brak pracy w wyuczonym zawodzie ma również związek z brakiem

zainteresowania ze strony potencjalnych pracodawców.

Absolwenci, którzy prowadzą działalność gospodarczą są zdania, iż program kształcenia na

uczelni nie przygotował ich do tej formy aktywności zawodowej, ten pogląd podziela aż

73% badanych absolwentów – przedsiębiorców.

PRZYGOTOWANIE DO PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Stro

na6

9

Badani są zadowoleni z dokonanego wyboru uczelni i kierunku, na którym studiowali. 45%

ankietowanych ponownie wybrałoby ten sam kierunek i uczelnię, 21% respondentów

wybrałoby inny kierunek na tej samej uczelni. Tylko 22% pytanych wybrałoby inną uczelnię

i inny kierunek, zaś 8% ten sam kierunek, ale na innej uczelni.

Zmienne takie jak płeć respondenta czy też rodzaj uczelni, którą skończył badany/a nie

wpływa w sposób znaczący na obraz przedstawionych wyników.

PONOWNY WYBÓR UCZELNI I WYBRANEGO KIERUNEK STUDIÓW Z PERSPEKTYWY CZASU

Mając możliwość zarekomendowania swojej uczelni przyjaciołom lub znajomym w oparciu

o dziesięciopunktową skalę, pytani absolwenci poleciliby swoją uczelnię głównie na poziomie

10-9-8 ( 51% odpowiedzi).

Stro

na7

0

REKOMENDACJA UCZELNI W 10 PUNKTOWEJ SKALI

POTRZEBA DALSZEJ NAUKI I POGLĄDY NA TEMAT DOKSZTAŁCANIA SIĘ

Badani absolwenci (K i M) potwierdzają, iż po ukończeniu studiów podnosili swoje

kwalifikacje z reguły na innej niż macierzysta uczelnia (49% ankietowanych).

39% absolwentów (K i M) nie zdiagnozowało u siebie takiej potrzeby. Tylko 12% badanych

absolwentów (K i M) po ukończeniu studiów skorzystało z oferty w zakresie studiów

podyplomowych lub innych form doszkalających oferowanych przez uczelnię macierzystą.

Taki wynik, biorąc pod uwagę stopień zadowolenia absolwentów z ukończonych studiów

może świadczyć o braku wiedzy absolwenta nt. oferty edukacyjnej macierzystej Alma

Mater i tym samym braku relacji z uczelnią.

Stro

na7

1

Zmienna jaką jest płeć respondenta nie wpływa w sposób znaczący na obraz

przedstawionych wyników.

PODJĘCIE STUDIÓW PODYPLOMOWYCH LUB INNYCH KURSÓW DOSZKALAJĄCYCH PO UKOŃCZENIU STUDIÓW

Analizując odpowiedzi respondentów ze względu na typ uczelni, którą ukończyli można

zauważyć, że absolwenci uczelni publicznych częściej (55%) podejmowali studia

podyplomowe lub inne formy dokształcania na innej niż macierzysta uczelnia

w porównaniu z absolwentami uczelni niepublicznych (46%).

Absolwenci uczelni niepublicznych częściej byli zadowoleni ze zdobytego wykształcenia –

aż 44% z nich nie dostrzegło potrzeby uzupełnienia edukacji po zakończonych studiach.

Odsetek ten dla absolwentów uczelni państwowych wynosi już tylko 29%.

Podjęcie studiów podyplomowych lub innych kursów doszkalających oferowanych przez

uczelnię macierzystą zarówno wśród absolwentów uczelni publicznych (17%)

i niepublicznych (10%) jest bardzo małe.

Stro

na7

2

PODJĘCIE STUDIÓW PODYPLOMOWYCH LUB INNYCH KURSÓW DOSZKALAJĄCYCH PO UKOŃCZENIU STUDIÓW

W PODZIALE NA UCZELNIE PUBLICZNE I NIEPUBLICZNE

Jednocześnie można stwierdzić, iż zdecydowana większość pytanych respondentów – 85%

( 88% K, 77% M) odczuwa potrzebę dokształcania się. Jedynie 8% badanych nie ma takiej

potrzeby lub zdania w tym zakresie (7%).

POTRZEBA DOKSZTAŁCANIA SIĘ

Stro

na7

3

O ile studia podyplomowe cieszą się największym zainteresowaniem absolwentów (40%

preferencji) należy również zwrócić uwagę na wysoki odsetek absolwentów (37%), którzy

preferują krótkie formy szkoleniowe, takie jak: seminaria, kursy czy warsztaty 2-7 dniowe

w formie stacjonarnej. Uczelnie zainteresowane budowaniem trwałych relacji

z absolwentem powinny rozszerzyć swoją ofertę edukacyjną o te właśnie formy

dokształcania.

PREFEROWANE FORMY DOKSZTAŁCANIA SIĘ

Uzyskane wyniki jednoznacznie wskazują, iż absolwenci wyrażają potrzebę dokształcania

się w określonych przez siebie formach.

Informacje te, biorąc pod uwagę niski odsetek absolwentów kształcących się w ramach

swojej macierzystej uczelni, powinny być wskazówką dla uczelni stawiających na budowę

trwałych relacji ze swoimi absolwentami w zakresie preferowanych przez nich form

dokształcania się.

Stro

na7

4

FUNKCJONOWANIE KLUBU ABSOLWENTA I KONTAKTY Z MACIERZYSTĄ UCZELNIĄ PO UKOŃCZENIU STUDIÓW

W kontekście badania oczekiwań i potrzeb absolwentów w zakresie budowania wzajemnych

relacji z uczelnią, nie można pominąć naturalnego ogniwa, a jakim jest Klub Absolwenta

którego rolą jest budowanie wzajemnych relacji i zapewnienie bezpośredniej komunikacji

absolwenta z uczelnią.

Wyniki prowadzonego badania wskazują jednoznacznie , że podejmowane w tym zakresie

działania są nie wystarczające, a rola Klubu jest wręcz marginalna.

Aż 56% wszystkich ankietowanych nie wie czy na uczelni, którą ukończyli działa lub działał

Klub Absolwenta. Odpowiedz twierdzącą jest w stanie wskazać tylko 23% badanych. Z kolei

21% respondentów jest przekonanych, że Klub nie działa.

FUNKCJONOWANIE KLUBU ABSOLWENTA

W przypadku uczelni publicznych świadomość prowadzenia przez uczelnię Klubu

Absolwenta jest lepsza (29% badanych wie o funkcjonowaniu Klubu) niż w przypadku

uczelni niepublicznych ( tylko 20% ankietowanych potwierdziło prowadzenie przez uczelnie

Klubu). Niemniej jednak, wciąż 62% absolwentów uczelni niepublicznych i 45% uczelni

publicznych nie wie czy tego typu działalność jest w ogóle prowadzona. Na brak Klubu

Absolwenta wskazało odpowiednio 18% absolwentów uczelni niepublicznych i 26% uczelni

publicznych.

Stro

na7

5

FUNKCJONOWANIE KLUBU ABSOLWENTA W OPINII ABSOLWENTÓW UCZELNI PUBLICZNYCH I NIEPUBLICZNYCH

Powyższe wyniki w zakresie wiedzy o funkcjonowania Klubu Absolwenta potwierdza również

analiza wskazująca, że aż 89% zapytanych absolwentów nie korzystało z oferty Klubu.

KORZYSTANIE Z OFERT KLUBU ABSOLWENTA

Stro

na7

6

O ile słabą stroną w budowaniu relacji uczelni z absolwentem jest funkcjonowanie Klubu

Absolwenta to należy zauważyć, iż uczelnie próbowały po zakończeniu studiów nawiązać

kontakt ze swoimi absolwentami. 55% respondentów (K i M) potwierdziło kontakt

z uczelnią. Nie mniej jednak brak kontraltu odnotowało równocześnie 45% badanych

kobiet i mężczyzn.

KONTAKT Z ABSOLWENTEM ZAINICJOWANY PRZEZ UCZELNIE

Wyniki badania wskazują również, że próba kontaktu z absolwentem jest częściej

podejmowana przez uczelnie niepubliczne (49% badanych) niż uczelnie publiczne (36%

wskazań).

Stro

na7

7

KONTAKT Z ABSOLWENTEM ZAINICJOWANY PRZEZ UCZELNIE PUBLICZNE I NIEPUBLICZNE

Jeśli chodzi o formę podejmowanego kontaktu to są to najczęściej ankiety mające na celu

badanie losów absolwentów (39%), oferty studiów podyplomowych (16% ) oraz zaproszenia

na zjazdy spotkania absolwentów (13%). Zdecydowanie mniejsza uwaga uczelni

skoncentrowana jest na kontakcie inicjującym zaproszenie do społeczności absolwentów

uczelni ( tylko 11% wskazań), wysyłkę zindywidualizowanej oferty uczelni skierowanej do

absolwentów danego kierunku (tyko 3% odpowiedzi) czy zaproszenie do subskrypcji

neslettera uczelni (tylko 4% badanych).

Zmienna jaką jest typ uczelni respondenta nie wpływa w sposób znaczący na obraz

przedstawionych wyników.

Stro

na7

8

FORMA KONTAKTU UCZELNI Z ABSOLWENTEM

RELACJE Z MACIERZYSTĄ UCZELNIĄ

Brak relacji absolwentów z macierzystą uczelnią potwierdzają również dane, które

wskazują, iż tylko 11% zapytanych absolwentów (K i M) jest zaangażowanych w życie

uczelni, utrzymuje trwałe relacje ze swoją Alma mater. Ponad połowa absolwentów (59% )

przyznaje, że nie utrzymuje żadnych relacji z uczelnią. Tylko 31% badanych wskazuje na

sporadyczne relacje.

Stro

na7

9

RELACJE ABSOLWENTA Z UCZELNIĄ

Co ciekawe rodzaj ukończonej uczelni w żaden sposób nie wpływa na intensywność relacji

absolwentów z uczelnią. Powyższe dane są tożsame zarówno w doniesieniu do

absolwentów uczelni publicznych jak i niepublicznych.

Biorąc pod uwagę zmienną jaka jaką jest płeć możemy w tym przypadku zaobserwować, że

kobiety mają większą tendencję do utrzymywania zwłaszcza trwałych relacji ze swoją

macierzystą uczelnią – 13% względem odpowiedzi panów na poziomie tylko 3%.

Stro

na8

0

RELACJE ABSOLWENTA Z UCZELNIĄ ZE WZGLĘDU NA PŁEĆ

W kontekście badania relacji z uczelnią, ciekawe są również wyniki wskazujące na większą

intensywność kontaktów z uczelnią absolwentów, którzy są pracownikami niż

absolwentów – przedsiębiorców. Żaden z badanych absolwentów – przedsiębiorców nie

utrzymuje trwałych relacji z uczelnią, jedynie 17% wskazuje na relacje sporadyczne i aż 83%

pytanych deklaruje brak relacji.

Przedstawione dane są niepokojące w odniesieniu do potrzeby budowania trwałych relacji

uczelni z absolwentami, których efektem powinien być wzajemny transfer wiedzy

w zakresie nauki i praktyki. Przedstawione dane pokazują, iż potencjał, wiedza,

doświadczenie, zwłaszcza absolwentów – przedsiębiorców nie są wykorzystywane.

Stro

na8

1

RELACJE ABSOLWENTA Z UCZELNIĄ ZE WZGLĘDU NA STATUS ABSOLWENTA

Analizując jednak poziom zainteresowania absolwentów otrzymywaniem informacji

dotyczących swojej macierzystej uczelnie (oferta, aktualności, dorobek naukowy, newsy itp.)

można jednoznacznie stwierdzić, iż działania uczelni mające na celu nawiązanie trwałej

relacji ze swoimi absolwentami nie są skazane na porażkę. O czym świadczy duże

zainteresowanie ze strony absolwentów otrzymywaniem tego typu informacjami – 59%

odpowiedzi twierdzących.

ZAINTERESOWANIE OTRZYMYWANIEM INFORMACJI DOTYCZĄCYCH SWOJEJ UCZELNI

Stro

na8

2

Biorąc pod uwagę rodzaj ukończonej uczelni można stwierdzić, iż absolwenci uczelni

publicznych są bardziej zainteresowani otrzymywaniem takich informacji – 74% z nich

względem 51% - absolwenci uczelni niepublicznych. Absolwenci uczelni publicznych

wykazują również w tym zakresie zdecydowanie mniejszy opór – kategoryczne „nie”

wskazało 14% badanych podczas gdy tego samego zdania jest już 22% absolwentów uczelni

niepublicznych. Wydaje się, że działania uczelni mające na celu nawiązanie trwałej relacji

ze swoimi absolwentami będą większym wyzwaniem dla uczelni niepublicznych.

ZAINTERESOWANIE OTRZYMYWANIEM INFORMACJI DOTYCZĄCYCH SWOJEJ UCZELNI ZE WZGLĘDU NA RODZAJ

UKOŃCZONEJ UCZELNI

Biorąc pod uwagę zmienną jaka jaką jest status absolwenta możemy w tym przypadku

stwierdzić, że brak jest znaczących różnic. Zarówno absolwenci – pracownicy (58 %) jak

i absolwenci – przedsiębiorcy (55 %) są w porównywalnym stopniu zainteresowani

otrzymywaniem informacji dotyczących swojej macierzystej uczelni.

Wyniki badania wskazują również, iż uczelnie mogłaby tworzyć płaszczyznę do

nawiązywania wzajemnych kontaktów między absolwentami.

Absolwenci w większości wykazują zainteresowanie (45% pytanych respondentów)

nawiązaniem kontaktów za pośrednictwem uczelni z innymi absolwentami. Zdecydowanie

nie zadeklarowało 31% ankietowanych. Brak zdania w tym zakresie ma 23% absolwentów.

To od skuteczności i efektywności podejmowanych działań uczelni zależy czy uda się

zachęcić te grupę nieprzekonanych do zmiany swojego zdania.

Stro

na8

3

ZAINTERESOWANIE NAWIĄZANIEM KONTAKTÓW ZA POŚREDNICTWEM UCZELNI Z INNYMI ABSOLWENTAMI

Analizując dane przez pryzmat rodzaju ukończonej uczelni można stwierdzić, iż absolwenci

uczelni publicznych są bardziej zainteresowani nawiązaniem kontaktów z innymi

absolwentami – 64% z nich względem 35% - absolwenci uczelni niepublicznych.

Absolwenci uczelni publicznych wykazują również w tym zakresie zdecydowanie mniejszy

opór – kategoryczne „nie” wskazało 24% badanych podczas gdy tego samego zdania jest już

35% absolwentów uczelni niepublicznych.

ZAINTERESOWANIE NAWIĄZANIEM KONTAKTÓW ZA POŚREDNICTWEM UCZELNI Z INNYMI ABSOLWENTAMI ZE

WZGLĘDU NA RODZAJ UKOŃCZONEJ UCZELNI

Stro

na8

4

Biorąc pod uwagę zmienną jaka jaką jest status absolwenta możemy w tym przypadku

zaobserwować, że to absolwenci- przedsiębiorcy są bardziej zainteresowani nawiązaniem

kontaktów za pośrednictwem uczelni z innymi absolwentami – 64% względem odpowiedzi

absolwentów - pracowników na poziomie tylko 44%.

W opinii absolwentów najlepszą formą kontaktów z uczelnią mogłyby być newsletter z życia

uczelni (35% wskazań) oraz cykliczne spotkania absolwentów (25% odpowiedzi).

Szczególnie druga wskazana forma zasługuje na uwagę ze strony uczelni, gdyż potwierdza

zdiagnozowane wcześniej deficyty w funkcjonowaniu Klubu Absolwenta oraz potwierdza

zainteresowanie absolwentów nawiązaniem kontaktów z innymi absolwentami.

Umiarkowanym zainteresowaniem – na poziomie 18% - cieszy się pomysł związany z forum

absolwentów oraz aktywność w uczelnianych mediach społecznościowych - 13%.

Najmniejsze zainteresowanie absolwentów budzi cykliczny periodyk z życia uczelni i jej

absolwentów - tylko 9% wskazań.

NAJCZĘŚCIEJ OCZEKIWANA FORMA KONTAKTÓW ABSOLWENTA Z UCZELNIĄ

Biorąc pod uwagę zmienne takie jak rodzaj ukończonej uczelni czy tez status absolwenta

możemy w tym przypadku stwierdzić, że brak jest znaczących różnic. Zarówno absolwenci –

Stro

na8

5

uczelni publicznych jak i niepublicznych, jak również absolwenci pracownicy i przedsiębiorcy

są w porównywalnym stopniu zainteresowani tymi samymi formami kontaktu z uczelnią.

Jak zatem uczelnie powinny zdaniem absolwentów budować trwałe relacje ?

„Skutecznie” ! – to jedna z najkrótszych odpowiedzi respondenta badania, która wydaje się,

podsumowuje trafnie to zagadnienie.

Wśród innych najczęściej pojawiających się propozycji zagłoszonych przez absolwentów

znalazły się:

o „powinny dbać o satysfakcję studentów jeszcze w trakcie studiowania, organizować�

wartość dodaną� do studiowania (kursy po cenach preferencyjnych, animował� życie

studenckie, łączyć � studentów w grupy zainteresowań). Po zakończeniu studiów

zapewnić� np. karty absolwenta (rabatowe na usługi, zakupy itd., przynajmniej raz na

5 lat organizować� zjazdy, nawet odpłatne. Sporo z nas absolwentów ma własne

firmy, nieźle prosperujące, które mogłyby się włączyć finansowo w organizację�

takich zjazdów, choćby w celach promocyjnych”;

o „tworzyć koła zainteresowań, dać możliwość uzupełniania wiedzy i dokształcania się”;

o „nawiązywać� i utrzymywać� kontakty z absolwentami, interesując się jak toczy się

ich życie zawodowe, co dało im studiowanie, informować�o swoich planach itp.”.;

o „poprzez częsty kontakt, podsyłać na maila propozycje, jak pogłębić swoją� wiedzę.

Co jeszcze można uczynić w tym kierunku”;

o „jak najczęściej kontaktować się w sprawie ofert pracy i współpracy z absolwentami”;

o „organizować cykliczne spotkania absolwentów, np. pikniki, dni otwarte, seminaria,

konferencje, w których prelegentami byliby absolwenci”;

o „wysyłać nowinki z życia uczelni”;

o „myślę, że dobre wrażenie pozostawione w umysłach absolwentów plus

przypominanie o sobie poprzez reklamę� uczelni (prasa, radio, bilboardy, ulotki) jest

wystarczającym sposobem na relacje”;

o „Newsletter jest rozwiązaniem dla absolwentów mieszkających w znacznej odległości

od macierzystej uczelni. Relacje warto budować już podczas studiów jeśli te sa

pozytywne i trwałe da to pozytywne i trwałe, to relacje z absolwentem takie

pozostaną. Człowiek jest z natury rzeczy nostalgiczny i pamięta o swojej uczelni, jeśli

ma dobre wspomnienia”;

o „moim zdaniem najbardziej wskazana jest pomoc w ukierunkowaniu dalszej kariery

absolwenta jak również podtrzymywanie więzi (poprzez materiały informacyjne

i okresowe spotkania absolwentów)”;

Stro

na8

6

o „kluby absolwenta, prestiż związany z ukończeniem danej uczelni - by fajnie było się

tym chwalić”;

o „dbając�o dobre relacje i właściwą � komunikację� oraz jakość relacji w trakcie

trwania studiów, zachęcać do kontynuacji nauki na macierzystej uczelni. Podkreślać

wartość wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych jakie zdobył� na tej właśnie

uczelni; organizować nieformalne spotkania ze studentami ,aby znać ich potrzeby

i nawiązać trwałe relacje”;

o „poprzez zaangażowanie w życie uczelni oraz działalność poza uczelnią w trakcie

studiów”;

o „włączać absolwentów w życie uczelni (mentorzy) i promować� absolwentów

z których uczelnia jest dumna. Korzyści muszą być dwustronne”;

o „dbać o relacje już w trakcie studiów, kontynuacja poprzez nowoczesne formy

komunikacji (Internet, media społecznościowe, fora itp.)”;

o „wywiady a propos kariery absolwenta i na tej podstawie budowanie relacji między

studentem a absolwentem”;

o „uczelnie powinny zapewniać studentom praktyki oraz posiadać � bazę� ofert pracy

i przygotować� przyszłych absolwentów do podjęcia pracy”;

o „polecać wyjątkowych studentów konkretnym pracodawcom”;

Stro

na8

7

POTRZEBA KORZYSTANIA Z ZASOBÓW UCZELNI

Większość ankietowanych absolwentów (57%) przyznaje, że po zakończeniu studiów nie

korzystało z zasobów wiedzy zgromadzonej na uczelni. 15% pytanych, że nie wiedziało

o takiej możliwości. Korzystanie z zasobów uczelni deklarowało tylko 28% respondentów.

Uzyskany wynik powinien sygnalizować uczelniom potrzebę rozpowszechnienia informacji

o możliwości dostępu i korzystania z zasobów zgromadzonej na uczelni wiedzy.

KORZYSTANIE Z ZASOBÓW WIEDZY UCZELNI PO ZAKOŃCZENIU STUDIÓW

Biorąc pod uwagę zmienna jaką jest rodzaj ukończonej uczelni możemy w tym przypadku

zaobserwować, iż częściej z zasobów uczelni korzystają absolwenci uczelni publicznych

(38%) niż absolwenci uczelni niepublicznych- tylko 23%. Nie zmienia to faktu, że nadal

prawie połowa (48%) pytanych absolwentów uczelni publicznych nie korzystała z zasobów

zgromadzonych na uczelni i aż 62% absolwentów uczelni niepublicznych. Brak wiedzy

w tym zakresie zadeklarowało odpowiednio 14% i 15% pytywanych.

Zarówno absolwenci – uczelni publicznych jak i niepublicznych, jak również absolwenci

pracownicy i przedsiębiorcy są w porównywalnym stopniu zainteresowani tymi samymi

formami kontaktu z uczelnią.

Stro

na8

8

KORZYSTANIE Z ZASOBÓW WIEDZY UCZELNI PO ZAKOŃCZENIU STUDIÓW ZE WZGLĘDU NA RODZAJ UCZELNI

Biorąc powyższe dane pod uwagę oraz fakt, że większość (64%) zapytanych respondentów

jest zainteresowanych korzystaniem z wiedzy zgromadzonej na uczelni, wydaje się że

działania informujące i promujące podejmowane przez uczelnie w tym zakresie powinny

zostać co najmniej zintensyfikowane.

CHĘĆ KORZYSTANIA Z ZASOBÓW WIEDZY ZGROMADZONEJ NA UCZELNI

Stro

na8

9

Warte odnotowania jest to, że zdecydowana większość absolwentów uczelni publicznych

(81%) jest zainteresowana korzystaniem z zasobów wiedzy zgromadzonej na uczelni

w porównaniu z absolwentami uczelni niepublicznych (54%).

CHĘĆ KORZYSTANIA Z ZASOBÓW WIEDZY ZGROMADZONEJ NA UCZELNI ZE WZGLĘDU NA RODZAJ UCZELNI

Absolwenci najchętniej chcieliby korzystać z zasobów uczelni w formie dostępu on line do

biblioteki uczelni (34% wskazań), udziału w kurasach zawodowych (25% odpowiedzi) oraz

dostępu do najnowszych publikacji i badań prowadzonych przez uczelnię i forum

dyskusyjnym z udziałem wykładowcy – ex eqo 18% wskazań.

FORMY KORZYSTANIA Z ZASOBÓW WIEDZY ZGROMADZONEJ NA UCZELNI

Stro

na9

0

Biorąc pod uwagę zmienną jaką jest rodzaj ukończonej uczelni możemy stwierdzić, że brak

jest znaczących różnic. Zarówno absolwenci – uczelni publicznych jak i niepublicznych, są

w porównywalnym stopniu zainteresowani tymi samymi formami korzystania z zasobów

uczelni.

Absolwenci zostali również poproszeni o wskazanie barier, które w ich opinii uniemożliwiają

korzystanie z zasobów wiedzy zgromadzonej na uczelni i potencjału kadry naukowo –

dydaktycznej. Do najczęściej wymienionych barier zaliczono:

o „barierą jest sama uczelnia, która nie zadbała o to by kontaktu z absolwentami nie utracić. A teraz chce go odnowić i b. dobrze. Kadra jest poniekąd wiekowa i mało zaangażowana, mocno "teoretyzująca". Zbyt mało praktykująca, pracująca nie na przykładach z życia, a wyłącznie z książek”;

o „odległość”; o „brak kontaktu ze strony uczelni - po ukończeniu studiów nikt się studentem nie

interesuje (chociażby czy udało mu się znaleźć pracę w wyuczonym zawodzie/kierunku)”;

o „brak informacji o możliwościach i sposobach korzystania z ww zasobów”; o „brak kontaktu władz uczelni z uczniami/absolwentami i nie informowanie ich o

możliwościach (pomocach dydaktycznych), które oferuje im uczelnia”; o „słaby przepływ informacji”; o „dostępna jest tylko biblioteka uczelni, przy czym nie jestem pewna czy tylko dla

studentów”; o „odległość od uczelni”; o „brak dostępu on line do artykułów i materiałów”; o „dostęp wyłącznie dla studentów i pracowników uczelni”; o „nie związanie wykładowców z uczelnią (wykładowcy dojeżdżający tylko w weekendy,

wykładowcy z innych uczelni)”; o „brak aktualnych informacji kierowanych bezpośrednio do absolwenta”; o „brak kontaktu z kadrą� - dziekanat nie udziela informacji kontaktowych, nie ma ich

też na stronie uczelni”; o „brak zainteresowania absolwentami ze strony uczelni. Brak odpowiedzialności ze

strony uczelni”; o „brak forum, w którym biorą udział wykładowcy”; o „zły marketing szeptany”; o „brak możliwości wypożyczenia książek bez ważnej legitymacji studenckiej, kursy

zawodowe tylko dla studentów ( tymczasem absolwentom byłyby one dużo bardziej przydatne)”;

Stro

na9

1

Z powyższych danych jednoznacznie wynika, że absolwenci są zainteresowani dostępem do

wiedzy zgromadzonej na uczelni, ponadto ponad połowa badanych (61%) jest również

zainteresowana wzajemną wymianą wiedzy w zakresie swojej specjalizacji/ obszaru

wiedzy. Taka deklaracja ze strony absolwentów może być bodźcem dla uczelni do

przełamywania wymienionych barier, które skutecznie w opinii badanych utrudniają transfer

wiedzy.

ZAINTERESOWANIE WZAJEMNĄ WYMIANĄ WIEDZY MIEDZY ABSOLWENTEM A UCZELNIĄ W ZAKRESIE DANEGO

OBSZARU WIEDZY.

Biorąc pod uwagę zmienną jaką jest rodzaj ukończonej uczelni można zaobserwować, iż

absolwenci uczelni publicznych są dużo bardziej zainteresowani wzajemną wymianą

wiedzy (83%) niż absolwenci uczelni niepublicznych – 49%. Jednocześnie tylko 10%

absolwentów uczelni publicznych nie ma zdania w tej kwestii i aż 30% absolwentów uczelni

niepublicznych.

Wydaje się, że uczelnie niepubliczne chcąc budować trwałe reakcje ze swoimi

absolwentami polegające m. in. na transferze wiedzy powinny podjąć zdecydowane

i skuteczne działania celem zachęcenia absolwentów do dzielenia się wiedzą

Stro

na9

2

i poinformowania swoich absolwentów o możliwości korzystania ze zgromadzonych

zasobów na uczelni.

ZAINTERESOWANIE WZAJEMNĄ WYMIANĄ WIEDZY MIEDZY ABSOLWENTEM A UCZELNIĄ W ZAKRESIE DANEGO

OBSZARU WIEDZY ZE WZGLĘDU NA RODZAJ UCZELNI

Ciekawe w kontekście wzajemnej wymiany wiedzy wydają się również odpowiedzi

absolwentów przedsiębiorców i absolwentów pracowników. Jak się okazuje to absolwenci –

przedsiębiorcy są dużo bardziej zainteresowani (82%) wzajemną wymianą wiedzy z danego

obszaru zawodowego niż ich koledzy pracownicy (59%). Te wyniki badań pozwalają

optymistycznie patrzeć na powodzenie wzajemnych, trwałych relacji środowiska biznesu

i uczelni co w efekcie może przyczynić się do udanego transferu wiedzy w zakresie praktyki

i nauki, a także wyzwań jakie stoją przed uczelniami w zakresie funkcjonowania na

zmieniającym się rynku pracy.

Stro

na9

3

ZAINTERESOWANIE WZAJEMNĄ WYMIANĄ WIEDZY MIEDZY ABSOLWENTEM A UCZELNIĄ W ZAKRESIE DANEGO

OBSZARU WIEDZY ZE WZGLĘDU STATUT ABSOLWENTA

Pytani absolwenci są zainteresowani wzajemną wymianą wiedzy najczęściej w następujących

formach: dzielenie się wiedzą ze studentami/ zajęcia ze studentami (35% odpowiedzi),

doradztwo biznesowe (26% wskazań) oraz w mniejszym stopniu chat ze studentami/

wykładowcami (20%) i recenzowanie case study studentów (19%).

FORMA WYMIANY WIEDZY MIEDZY ABSOLWENTEM A UCZELNIĄ W ZAKRESIE DANEGO OBSZARU WIEDZY

Stro

na9

4

JJeeśśllii cchhooddzzii oo ffoorrmmęę wwyymmiiaannyy wwiieeddzzyy jjaakk jjeesstt pprreeffeerroowwaannaa pprrzzeezz aabbssoollwweennttóóww pprraaccoowwnniikkóóww

ii aabbssoollwweennttóóww pprrzzeeddssiięębbiioorrccóóww,, ttoo nnaalleeżżyy zzwwrróócciićć uuwwaaggęę,, iiżż aabbssoollwweennccii pprrzzeeddssiięębbiioorrccyy

cchhęęttnniieejj zzaaaannggaażżoowwaalliibbyy ssiięę ww rreecceennzzoowwaanniiee ccaassee ssttuuddyy ssttuuddeennttóóww ((2266%%)),, nniiżż iicchh kkoolleeddzzyy

pprraaccoowwnniiccyy ((1188%%))..

FFOORRMMAA WWYYMMIIAANNYY WWIIEEDDZZYY MMIIĘĘDDZZYY AABBSSOOLLWWEENNTTEEMM AA UUCCZZEELLNNIIĄĄ WW ZZAAKKRREESSIIEE DDAANNEEGGOO OOBBSSZZAARRUU WWIIEEDDZZYY ZZEE

WWZZGGLLĘĘDDUU NNAA SSTTAATTUUTT AABBSSOOLLWWEENNTTAA

WWnniioosskkii

Zarówno wnioski, jak i rekomendacje dotyczące tej części badania zostały przedstawione

w odniesieniu do wyodrębnionych obszarów badawczych.

Stro

na9

5

STUDIA Z PERSPEKTYWY ABSOLWENTA I JEGO DALSZYCH LOSÓW ZAWODOWYCH

Większość ankietowanych absolwentów - 63% (K i M) podziela pogląd, iż studnia jakie ukończyli zdecydowanie spełniły (26%) i raczej spełniły (37%) ich oczekiwania. Biorąc pod uwagę płeć absolwentów można zaobserwować, że absolwentki są bardziej zadowolone z wyboru studiów. W przypadku absolwentów uczelni publicznych i niepublicznych stopień zadowolenia ze studiów jakie ukończyli jest porównywalny. Badani są zadowoleni z dokonanego wyboru uczelni i kierunku, na którym studiowali. 45% ankietowanych ponownie wybrałoby ten sam kierunek i uczelnię. Wiedza jaką absolwenci wynieśli z uczelni to przede wszystkim wiedza teoretyczna (64% wskazań). Wiedzę głównie praktyczną wyniosło z uczelni tylko 1% badanych absolwentów.

Respondenci badania oceniając swoje przygotowanie do podjęcia pierwszej pracy po

ukończeniu studiów wskazują (43%), iż zostali przygotowani. Trudność w ocenie swojego

przygotowania do podjęcia pierwszej pracy wyraziło jednak aż 30% badanych

respondentów. Z kolei 27% pytanych oceniło swoje przygotowanie jako małe (raczej nie –

18% odpowiedzi i zdecydowanie nie – 9% badanych).

Badani mężczyźni w większości nie pracują w wyuczonym zawodzie (58%), wśród

absolwentek odsetek ten wynosi 46%. Jednocześnie 29 % absolwentów i aż 50% kobiet

zadeklarowało pracę zgodną z wyuczonym zawodem.

Główne powody, dla których respondenci nie pracują w wyuczonym zawodzie to podjęcie

pracy w trakcie studiów, niekoniecznie związanej z ich bezpośrednim kierunkiem, co ma

zdecydowany wpływ na aktualnie wykonywany zawód. Wyuczony zawód dla części badanych

wiąże się również potrzebą podjęcia dalszej nauki, która uzależniona jest od możliwości

finansowych ankietowanych. Brak pracy w wyuczonym zawodzie ma również związek

z brakiem zainteresowania ze strony potencjalnych pracodawców.

Absolwenci, którzy prowadzą działalność gospodarczą są zdania, iż program kształcenia na uczelni nie przygotował ich do tej formy aktywności zawodowej, ten pogląd podziela aż 73% badanych absolwentów – przedsiębiorców.

POTRZEBA DALSZEJ NAUKI I POGLĄDY NA TEMAT DOKSZTAŁCANIA SIĘ

Badani absolwenci (K i M) potwierdzają, iż po ukończeniu studiów podnosili swoje

kwalifikacje z reguły na innej niż macierzysta uczelnia (49% ankietowanych).

Stro

na9

6

Tylko 12% badanych absolwentów (K i M) po ukończeniu studiów skorzystało z oferty

w zakresie studiów podyplomowych lub innych form dokształcających oferowanych przez

uczelnię macierzystą. Taki wynik, biorąc pod uwagę stopień zadowolenia absolwentów

z ukończonych studiów może świadczyć o braku wiedzy absolwenta nt. oferty edukacyjnej

macierzystej alma mater i tym samym braku relacji z uczelnią.

Absolwenci uczelni publicznych częściej (55%) podejmowali studia podyplomowe lub inne

formy dokształcania na innej niż macierzysta uczelnia w porównaniu z absolwentami uczelni

niepublicznych (46%).

Absolwenci uczelni niepublicznych również częściej byli zadowoleni ze zdobytego

wykształcenia – aż 44% z nich nie dostrzegło potrzeby uzupełnienia edukacji po

zakończonych studiach.

Podjęcie studiów podyplomowych lub innych kursów dokształcających oferowanych przez

uczelnię macierzystą zarówno wśród absolwentów uczelni publicznych (17%)

i niepublicznych (10%) jest bardzo małe.

Jednocześnie można stwierdzić, iż zdecydowana większość pytanych respondentów – 85%

( 88% K, 77% M) odczuwa potrzebę dokształcania się.

O ile studia podyplomowe cieszą się największym zainteresowaniem (40% preferencji) należy

również zwrócić uwagę na wysoki odsetek absolwentów (37%), którzy preferują krótkie

formy szkoleniowe, takie jak: seminaria, kursy czy warsztaty 2-7 dniowe w formie

stacjonarnej. Uczelnie zainteresowane budowaniem trwałych relacji z absolwentem powinny

rozszerzyć swoją ofertę edukacyjną o te właśnie formy dokształcania.

Wnioski te, biorąc pod uwagę niski odsetek absolwentów kształcących się w ramach swojej

macierzystej uczelni, powinny być wskazówką dla uczelni stawiających na budowę trwałych

relacji ze swoimi absolwentami w zakresie preferowanych przez nich form dokształcania się.

FUNKCJONOWANIE KLUBU ABSOLWENTA I KONTAKTY Z MACIERZYSTĄ UCZELNIĄ PO UKOŃCZENIU STUDIÓW

W kontekście badania oczekiwań i potrzeb absolwentów w zakresie budowania wzajemnych

relacji z uczelnią, nie można pominąć naturalnego ogniwa, a jakim jest Klub Absolwenta

którego rolą jest budowanie wzajemnych relacji i zapewnienie bezpośredniej komunikacji

absolwenta z uczelnią. Podejmowane w tym zakresie działania są nie wystarczające, a rola

Klubu jest wręcz marginalna.

Aż 56% wszystkich ankietowanych nie wie czy na uczelni, którą ukończyli działa lub działał

Klub Absolwenta.

W przypadku uczelni publicznych świadomość prowadzenia przez uczelnię Klubu

Absolwenta jest lepsza (29% badanych wie o funkcjonowaniu Klubu) niż w przypadku

Stro

na9

7

uczelni niepublicznych( tylko 20% ankietowanych potwierdziło prowadzenie przez uczelnie

Klubu). 89% zapytanych absolwentów nie korzystało z oferty Klubu Absolwenta.

O ile słabą stroną w budowaniu relacji uczelni z absolwentem jest funkcjonowanie Klubu

Absolwenta to należy zauważyć, iż uczelnie próbowały po zakończeniu studiów nawiązać

kontakt ze swoimi absolwentami. 55% respondentów (K i M) potwierdziło kontakt

z uczelnią. Nie mniej jednak brak kontaktu odnotowało równocześnie 45% badanych

kobiet i mężczyzn.

Próba kontaktu z absolwentem jest częściej podejmowana przez uczelnie niepubliczne

(49% badanych) niż uczelnie publiczne (36% wskazań).

Jeśli chodzi o formę podejmowanego kontaktu to są to najczęściej ankiety mające na celu

badanie losów absolwentów (39%), oferty studiów podyplomowych (16% ) oraz

zaproszenia na zjazdy spotkania absolwentów (13%).

Zdecydowanie mniejsza uwaga uczelni skoncentrowana jest na kontakcie inicjującym

zaproszenie do społeczności absolwentów uczelni (tylko 11% wskazań), wysyłkę

zindywidualizowanej oferty uczelni skierowanej do absolwentów danego kierunku (tyko

3% odpowiedzi) czy zaproszenie do subskrypcji neslettera uczelni (tylko 4% badanych).

RELACJE Z MACIERZYSTĄ UCZELNIĄ

Tylko 11% zapytanych absolwentów (K i M) jest zaangażowanych w życie uczelni, utrzymuje

trwałe relacje ze swoją Alma mater. Ponad połowa absolwentów (59% ) przyznaje, że nie

utrzymuje żadnych relacji z uczelnią.

Kobiety mają większą tendencję do utrzymywania zwłaszcza trwałych relacji ze swoją

macierzystą uczelnią – 13% , względem odpowiedzi panów na poziomie tylko 3%.

Rodzaj ukończonej uczelni w żaden sposób nie wpływa na intensywność relacji absolwentów

z uczelnią.

Większą intensywność kontaktów z uczelnią deklarują absolwenci – pracownicy niż

absolwenci – przedsiębiorcy.

Przedstawione dane są niepokojące w odniesieniu do potrzeby budowania trwałych relacji

uczelni z absolwentami, których efektem powinien być wzajemny transfer wiedzy

Stro

na9

8

w zakresie nauki i praktyki. Przedstawione wyniki pokazują, iż potencjał, wiedza,

doświadczenie, zwłaszcza absolwentów – przedsiębiorców nie są wykorzystywane.

Analizując poziom zainteresowania absolwentów otrzymywaniem informacji dotyczących

swojej macierzystej uczelni (oferta, aktualności, dorobek naukowy, newsy itp.) można

stwierdzić, iż działania uczelni mające na celu nawiązanie trwałej relacji ze swoimi

absolwentami nie są skazane na porażkę. O czym świadczy duże zainteresowanie ze strony

absolwentów otrzymywaniem tego typu informacji – 59% odpowiedzi twierdzących.

Absolwenci uczelni publicznych są bardziej zainteresowani otrzymywaniem takich informacji

– 74% z nich, względem 51% - absolwenci uczelni niepublicznych. Wydaje się, że działania

uczelni mające na celu nawiązanie trwałej relacji ze swoimi absolwentami będą większym

wyzwaniem dla uczelni niepublicznych.

Wyniki badania wskazują również, iż uczelnie mogą tworzyć płaszczyznę do nawiązywania

wzajemnych kontaktów między absolwentami.

Absolwenci w większości wykazują zainteresowanie (45% pytanych respondentów)

nawiązaniem kontaktów za pośrednictwem uczelni z innymi absolwentami. To od

skuteczności i efektywności podejmowanych działań uczelni zależy czy uda się zachęcić grupę

nieprzekonanych do zmiany swojego zdania.

Absolwenci - przedsiębiorcy są bardziej zainteresowani nawiązaniem kontaktów za

pośrednictwem uczelni z innymi absolwentami – 64%, względem odpowiedzi absolwentów

- pracowników na poziomie tylko 44%.

W opinii absolwentów najlepszą formą kontaktów z uczelnią mogłyby być newsletter

z życia uczelni (35% wskazań) oraz cykliczne spotkania absolwentów (25% odpowiedzi).

Szczególnie druga wskazana forma zasługuje na uwagę ze strony uczelni, gdyż potwierdza

zdiagnozowane wcześniej deficyty w funkcjonowaniu Klubu Absolwenta oraz potwierdza

zainteresowanie absolwentów nawiązaniem kontaktów z innymi absolwentami.

Jak zatem uczelnie powinny zdaniem absolwentów budować trwałe relacje ?

o „powinny dbać o satysfakcję � studentów jeszcze w trakcie studiowania,

organizować� wartość dodaną� do studiowania (kursy po cenach preferencyjnych,

animował� życie studenckie, łączyć � studentów w grupy zainteresowań�).

Po zakończeniu studiów zapewnić� np. karty absolwenta (rabatowe na usługi, zakupy

Stro

na9

9

itd., przynajmniej raz na 5 lat organizować� zjazdy, nawet odpłatne. Sporo z nas

absolwentów ma własne firmy, nieźle prosperujące, które mogłyby się włączyć

finansowo w organizację� takich zjazdów, choćby w celach promocyjnych”;

o „tworzyć koła zainteresować, dać możliwość uzupełniania wiedzy i dokształcania się”;

o „nawiązywać� i utrzymywać� kontakty z absolwentami, interesując się jak toczy się

ich życie zawodowe, co dało im studiowanie, informować�o swoich planach itp.”.;

o „poprzez częsty kontakt, podsyłać na maila propozycje, jak pogłębić swoją� wiedzę.

Co jeszcze można uczynić w tym kierunku”;

o „jak najczęściej kontaktować się w sprawie ofert pracy i współpracy z absolwentami”;

o „organizować cykliczne spotkania absolwentów, np. pikniki, dni otwarte, seminaria,

konferencje, w których prelegentami byliby absolwenci”;

o „wysyłać nowinki z życia uczelni”;

o „myślę, że dobre wrażenie pozostawione w umysłach absolwentów plus

przypominanie o sobie poprzez reklamę� uczelni (prasa, radio, bilboardy, ulotki) jest

wystarczającym sposobem na relacje”;

o „Newsletter jest rozwiązaniem dla absolwentów mieszkających w znacznej odległości

od macierzystej uczelni. Relacje warto budować już podczas studiów jeśli te są

pozytywne i trwałe da to pozytywne i trwałe, to relacje z absolwentem takie

pozostaną. Człowiek jest z natury rzeczy nostalgiczny i pamięta o swojej uczelni, jeśli

ma dobre wspomnienia”;

o „moim zdaniem najbardziej wskazana jest pomoc w ukierunkowaniu dalszej kariery

absolwenta jak również podtrzymywanie więzi (poprzez materiały informacyjne

i okresowe spotkania absolwentów)”;

o „kluby absolwenta, prestiż związany z ukończeniem danej uczelni - by fajnie było się

tym chwalić”;

o „dbając�o dobre relacje i właściwą � komunikację� oraz jakość relacji w trakcie

trwania studiów, zachęcać do kontynuacji nauki na macierzystej uczelni. Podkreślać

wartość wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych jakie zdobył� na tej właśnie

uczelni; organizować nieformalne spotkania ze studentami ,aby znać ich potrzeby

i nawiązać trwałe relacje”;

o „poprzez zaangażowanie w życie uczelni oraz działalność poza uczelnią w trakcie

studiów”;

o „włączać absolwentów w życie uczelni (mentorzy) i promować� absolwentów

z których uczelnia jest dumna. Korzyści muszą być dwustronne”;

o „dbać o relacje już w trakcie studiów, kontynuacja poprzez nowoczesne formy

komunikacji (Internet, media społecznościowe, fora itp.)”;

Stro

na1

00

o „wywiady a propos kariery absolwenta i na tej podstawie budowanie relacji między

studentem a absolwentem”;

o „uczelnie powinny zapewniać studentom praktyki oraz posiadać � bazę� ofert pracy

i przygotować� przyszłych absolwentów do podjęcia pracy”;

o „polecać wyjątkowych studentów konkretnym pracodawcom”;

POTRZEBA KORZYSTANIA Z ZASOBÓW UCZELNI

Większość ankietowanych absolwentów (57%) przyznaje, że po zakończeniu studiów nie

korzystało z zasobów wiedzy zgromadzonej na uczelni. 15% pytanych, że nie wiedziało

o takiej możliwości.

Uzyskany wynik powinien sygnalizować uczelniom potrzebę rozpowszechnienia informacji

o możliwości dostępu i korzystania z zasobów zgromadzonej na uczelni wiedzy.

Częściej z zasobów uczelni korzystają absolwenci uczelni publicznych (38%) niż absolwenci uczelni niepublicznych- tylko 23%. Nie zmienia to faktu, że nadal prawie połowa (48%) pytanych absolwentów uczelni publicznych nie korzystała z zasobów zgromadzonych na uczelni i aż 62% absolwentów uczelni niepublicznych.

Biorąc powyższe dane pod uwagę oraz fakt, że większość (64%) zapytanych respondentów

jest zainteresowanych korzystaniem z wiedzy zgromadzonej na uczelni, wydaje się że

działania informujące i promujące podejmowane przez uczelnie w tym zakresie powinny

zostać co najmniej zintensyfikowane.

Zdecydowana większość absolwentów uczelni publicznych (81%) jest zainteresowana

korzystaniem z zasobów wiedzy zgromadzonej na uczelni w porównaniu z absolwentami

uczelni niepublicznych (54%).

Absolwenci najchętniej chcieliby korzystać z zasobów uczelni w formie dostępu on line do biblioteki uczelni (34% wskazań), udziału w kursach zawodowych (25% odpowiedzi).

Do najczęściej wymienionych przez absolwentów barier w zakresie korzystania z zasobów

wiedzy zgromadzonej na uczelni i potencjału kadry naukowo – dydaktycznej zaliczono:

o „barierą jest sama uczelnia, która nie zadbała o to by kontaktu z absolwentami nie

utracić. A teraz chce go odnowić i b. dobrze. Kadra jest poniekąd wiekowa i mało

zaangażowana, mocno \"teoretyzująca\". Zbyt mało praktykująca, pracująca nie na

przykładach z życia, a wyłącznie z książek”;

Stro

na1

01

o „odległość”;

o „brak kontaktu ze strony uczelni - po ukończeniu studiów nikt się studentem nie

interesuje (chociażby czy udało mu się znaleźć pracę w wyuczonym

zawodzie/kierunku)”;

o „brak informacji o możliwościach i sposobach korzystania z ww zasobów”;

o „brak kontaktu władz uczelni z uczniami/absolwentami i nie informowanie ich

o możliwościach (pomocach dydaktycznych), które oferuje im uczelnia”;

o „słaby przepływ informacji”;

o „dostępna jest tylko biblioteka uczelni, przy czym nie jestem pewna czy tylko dla

studentów”;

o „odległość od uczelni”;

o „brak dostępu on line do artykułów i materiałów”;

o „dostęp wyłącznie dla studentów i pracowników uczelni”;

o „nie związanie wykładowców z uczelnią (wykładowcy dojeżdżający tylko

w weekendy, wykładowcy z innych uczelni)”;

o „brak aktualnych informacji kierowanych bezpośrednio do absolwenta”;

o „brak kontaktu z kadrą� - dziekanat nie udziela informacji kontaktowych, nie ma ich

też na stronie uczelni”;

o „brak zainteresowania absolwentami ze strony uczelni. Brak odpowiedzialności ze

strony uczelni”;

o „brak forum, w którym biorą udział wykładowcy”;

o „zły marketing szeptany”;

o „brak możliwości wypożyczenia książek bez ważnej legitymacji studenckiej, kursy

zawodowe tylko dla studentów ( tymczasem absolwentom byłyby one dużo bardziej

przydatne)”;

Absolwenci są zainteresowani dostępem do wiedzy zgromadzonej na uczelni, ponadto ponad połowa badanych (61%) jest również zainteresowana wzajemną wymianą wiedzy w zakresie swojej specjalizacji/ obszaru wiedzy. Taka deklaracja ze strony absolwentów może być bodźcem dla uczelni do przełamywania wymienionych barier, które skutecznie w opinii badanych utrudniają transfer wiedzy.

Stro

na1

02

2.3 REALIZACJA BADANIA TECHNIKĄ INDYWIDUALNYCH WYWIADÓW POGŁĘBIONYCH – IDI

Badanie zostało realizowane z wykorzystaniem metody Indywidualnych Wywiadów

Pogłębionych (IDI). Celem badania było poszerzenie kontekstu badawczego o informacje

o charakterze jakościowym, pochodzące od kadry naukowo-dydaktycznej, ekspertów LLL

oraz absolwentów uczelni, by dokonać oceny:

1. stanu wzajemnej relacji absolwent – uczelnia;

2. gotowości uczelni i absolwentów do budowania trwałej relacji, której efektem

będzie wzajemny transfer wiedzy w zakresie nauki i praktyki;

3. możliwych perspektyw rozwoju uczelni oraz jej absolwentów w wyniku nowego

podejścia do relacji absolwent – uczelnia.

Przedmiotowe badanie zostało podzielone na 4 następujące obszary badawcze powiązane ze

wskazanymi celami szczegółowymi:

1. diagnoza w zakresie działań prowadzonych przez uczelnie w zakresie budowania trwałych relacji ze studentem i absolwentem; cel szczegółowy nr 1

2. gotowość uczelni do budowania trwałych relacji ze studentami i absolwentami; cel szczegółowy nr 2

3. gotowość uczelni do dzielenia się wiedzą zgromadzoną na uczelni; cel szczegółowy nr 2

4. proponowane przez uczelnie zmiany w zakresie systemu kształcenia. cel szczegółowy nr 3

Stro

na1

03

Dobór próby badawczej i charakterystyka grupy badawczej Indywidualnych Wywiadów Pogłębionych – IDI

Wywiady indywidualne przeprowadzono z przedstawicielami kadry naukowo-dydaktycznej

oraz ekspertami Life Long Learning, osobami dysponującymi wiedzą na temat

funkcjonowania polskiego systemu edukacji wyższej - potencjalnymi użytkownikami

produktu końcowego projektu ideAGORA - oraz przedstawicielami odbiorców –

absolwentami uczelni wyższych. Dobór respondentów był celowy, ze względu na istotę

badanego problemu.

Do udziału w badaniu zaproszono 10 osób (2K i 8M). Osoby te posiadały następujące tytuły

naukowe: magister (2) doktor (5), doktor inżynier (2), profesor (1).

Respondenci przedmiotowego badania reprezentowali następujące grona: pracownicy

dydaktyczni polskich uczelni z tytułami naukowymi (4), eksperci Life Long Learning (2),

przedsiębiorca (1), polityk (1) oraz reprezentanci absolwentów Collegium Mazowia (2).

Część z nich posiadała doświadczenie pracy na zagranicznych uczelniach, co wnosiło wartość

dodaną i możliwość porównywania obowiązującego systemu funkcjonowania uczelni

z doświadczeniami zagranicznymi.

Realizacja Indywidualnych Wywiadów Pogłębionych została przeprowadzona według

schematu przedstawionego poniżej.

Stro

na1

04

Plan realizacji badania techniką Indywidualnych Wywiadów Pogłębionych – IDI

Indywidualne wywiady pogłębione zostały przeprowadzone zgodnie ze opracowanym przez

członków zespołu badawczego scenariuszem, co pozwoliło zagwarantować odpowiednią

jakość merytoryczną materiału źródłowego, zgromadzonego w trakcie wywiadów.

Wywiady zostały przeprowadzone w okresie od marca do kwietnia 2013 r.

2

1 ARANŻACJA WYWIADU Nawiązanie kontaktu telefonicznego lub e-mailowego z respondentem w celu uzyskania zgody na przeprowadzenie wywiadu - przedstawienie celu badania i zakresu poszukiwanych informacji.

USTALENIE TERMINU BADANIA Ustalenie z respondentem konkretnego terminu, w którym mógłby być zrealizowany wywiad pogłębiony (IDI); dostarczenie dodatkowych informacji dotyczących sposobu jego przeprowadzenia.

REALIZACJA BADANIA Wywiady zostały przeprowadzone przez członków zespołu badawczego (prowadzących wywiad) posiadających wiedzę w zakresie: a) metod i technik badań jakościowych; b) realizacji projektów innowacyjnych PO KL; c) badań ewaluacyjnych.

UTRWALENIE INFORMACJI POZYSKANYCH W TRAKCIE WYWIADU Ankieter nagrywał – za zgodą respondenta – wywiad na dyktafonie; rozmowa została zapisana w formie pliku mp3; [w przypadku gdy respondent nie wyraził zgody na nagrywanie wywiadu, ankieter spisał jego wypowiedź].

TRANSKRYPCJA WYWIADU Aby umożliwić zespołowi badawczemu analizę jakościową uzyskanego materiału, opracowano transkrypcję nagrań z przeprowadzonych wywiadów.

ANALIZA JAKOŚCIOWA WYWIADU Materiał źródłowy zostanie poddany analizie jakościowego ukierunkowanej na

poszukiwanie prawidłowości w informacjach uzyskanych w trakcie badania.

ANALIZA JAKOŚCIOWA WYWIADU Materiał źródłowy został poddany analizie jakościowej ukierunkowanej na poszukiwanie prawidłowości w informacjach uzyskanych w trakcie badania.

Stro

na1

05

Pierwszy etap analizy danych jakościowych miał charakter quasi techniczny – materiał został

poddany wstępnej selekcji, w celu określenia stopnia wiarygodności otrzymanych danych,

wyeliminowania wewnętrznych sprzeczności, itd.

Analiza jakościowa materiału badawczego zgromadzonego w trakcie realizacji wywiadów

została poddana analizie jakościowej, której etapy zostały przedstawione na poniższym

schemacie.

EEttaappyy aannaalliizzyy jjaakkoośścciioowweejj

Analiza zawartości materiału badawczego

Analiza zawartości materiału badawczego została podzielona na 4 zasadnicze obszary wokół,

których zorganizowane zostało przedmiotowe badanie:

1. diagnoza w zakresie działań prowadzonych przez uczelnie w zakresie budowania trwałych relacji ze studentem i absolwentem;

2. gotowość uczelni do budowania trwałych relacji ze studentami i absolwentami; 3. gotowość uczelni do dzielenia się wiedzą zgromadzoną na uczelni; 4. proponowane przez uczelnie zmiany w zakresie systemu kształcenia.

Analiza jakości materiału badawczego Materiał badawczy został poddany wstępnej selekcji, w celu określenia stopnia wiarygodności otrzymanych danych, wyeliminowania wewnętrznych sprzeczności, itd.

1

Analiza zawartości materiału badawczego Dokonano selekcji i kategoryzacji uzyskanego materiału poprzez wyodrębnienie pewnych regularności, najczęściej pojawiających się pojęć, określeń, analizy związków przyczynowych między wskazanymi kategoriami, wytypowano wypowiedzi charakterystyczne, które są cytowane w raporcie.

2

Formułowanie wniosków i rekomendacji Dane empiryczne analizowane jakościowo rozpatrywane były zarówno przy przyjęciu zorientowania na zmienną, jak i przypadek. Zastosowana technika badawcza pozwoliła na wyodrębnienie kilku kluczowych zmiennych, które posłużyły do przedstawienia ogólnych tendencji, postaw obserwowanych w grupie badanych.

3

Stro

na1

06

DIAGNOZA W ZAKRESIE DZIAŁAŃ PROWADZONYCH PRZEZ UCZELNIE W ZAKRESIE BUDOWANIA TRWAŁYCH

RELACJI ZE STUDENTEM I ABSOLWENTEM

Wszyscy respondenci negatywnie ocenili wzajemne relacje student- absolwent- uczelnia.

Prezentowano opinię, że relacje między studentem, absolwentem a uczelnią, jeśli istnieją, to

są bardziej indywidualne, wychodzące z inicjatywy konkretnych osób. Podkreślano brak

systemowego podejścia i brak świadomości, że każda ze stron może wynieść ze wzajemnej

współpracy konkretne korzyści. Zdiagnozowano, że obecne relacje student – absolwent –

uczelnia są chaotyczne, a potrzebne są relacje w oparciu o konkretny system. Uczelnie

powinny np. badać średnie pensje absolwentów. Ranking średnich zarobków absolwentów

danej szkoły wyższej byłby bardzo motywującym czynnikiem do studiowania na tejże uczelni.

Powinny również monitorować liczbę absolwentów znajdujących zatrudnienie po to, aby nie

kształcić osób potencjalnie bezrobotnych. Jako element wspierający i stymulujący relacje

między uczelnią a absolwentami wskazano istnienie stowarzyszeń absolwenckich oraz

motywację i zapał osób nimi kierujących.

Respondenci wskazywali także na istniejącą rzeczywistość - z chwilą, kiedy student -

absolwent opuszcza mury uczelni, kończy się jego kontakt z tą placówką. Winę za ten stan

rzeczy ponoszą w ocenie rozmówców głównie same uczelnie, nie starając się zmieniać tej

niekorzystnej tendencji. Wśród respondentów pojawiła się refleksja, że omawiana relacja

jest bardzo tradycyjna - student chodzi na zajęcia, zalicza je, pisze pracę licencjacką lub

magisterską czy inżynierską, która jest ukoronowaniem studiów i odchodzi.

W ocenie jednego z rozmówców uczelnie zdają sobie sprawę z tego, że jest coraz mniej

kandydatów na studia, wobec czego starają się prześcigać w ofercie dla studenta.

W porównaniu do poprzednich lat oferta ta znacznie się rozszerzyła. Wiąże się to również

z rozwijaną przez uczelnie współpracą międzynarodową i możliwością oferowania

zagranicznych wyjazdów stypendialnych studentom. O ile szkoły wyższe starają się

przyciągać młodych ludzi, kandydatów na studia, o tyle brak takich działań w odniesieniu

do absolwentów. Działania uczelni są atrakcyjne dla studentów i pod tym kątem także

młodzi ludzie wybierają konkretne uczelnie.

Według innego z respondentów uczelnia ma jeden interes- żeby mieć studenta, żeby mieć

pieniądze budżetowe i na tym się kończy. Student, w jego opinii, jest tylko narzędziem, aby

uczelnia mogła funkcjonować. Nie interesuje jej już czy absolwent korzysta ze swoich praw

na uczelni. Uczelnie wykazują swoją aktywność nie pod kątem studenta, ale pod kątem

swoich interesów- dodał respondent.

Stro

na1

07

Pojawiały się również oceny mniej negatywne, co nie znaczy, że według ich autorów stan

rzeczy w przedmiocie wzajemnych relacji uczelni ze studentami i absolwentami jest

właściwy. Jeden z respondentów wyraził pogląd, że relacja jest lepsza na uczelniach

publicznych, bo jest ona związana z większą liczbą godzin zajęć, jaką te uczelni oferują w toku

nauki studentom. Studenci mają także większą liczbę godzin praktyk studenckich, większy

jest zakres życia studenckiego w organizacjach uczelnianych.

Inny respondent, oceniając relacje absolwenta ze studentami (z pominięciem drogi formalnej

przez uczelnię) i absolwenta z uczelnią, uznał, iż te pierwsze są dużo bardziej efektywne, jeśli

nie odbywają się za pośrednictwem uczelni. Absolwent ma relację nie tyle ze szkołą wyższą,

co ze swoim środowiskiem absolwentów i studentów. Są to, jak podkreśliła respondentka,

inicjatywy oddolne. Uczelnia nie robi nic w tym kierunku. Przyznała jednak, iż np. SGH robi

bardzo dużo w kierunku stworzenia prestiżu bycia absolwentem. Szkole tej bowiem chodzi

o kształtowanie środowiska ludzi sukcesu związanych z tą uczelnią. Uczelnia [SGH] –

kontynuowała rozmówczyni- stara się dać swoim studentom i absolwentom narzędzia do

tego, aby odnosili sukces zawodowy. W opinii respondenta Klub Absolwenta powinien być

klubem ludzi sukcesu. Uczelnia zatem musi stworzyć przestrzeń, aby dać szansę studentom

na skonsolidowanie się, budowę kontaktów nieformalnych - np. koła naukowe, które

stanowią punkt wyjścia do powstania koła absolwentów.

Respondenci zgodnie podkreślali, że brak jest ze strony polskich uczelni działań na rzecz

budowania relacji ze studentami- przyszłymi absolwentami.

Nie dostrzegają oni żadnych posunięć, które mogłyby prowadzić do długookresowej relacji,

późniejszej współpracy czy więzi pomiędzy absolwentem a uczelnią. Jedna z osób wyraziła

przypuszczenie, że brak tych relacji wynika głównie z tego, że program czy oferta, jaką

dysponują uczelnie, bardzo często odbiega od rzeczywistości i od tego, czego absolwenci

de facto potrzebują. Bardzo często jest tak, że korzysta się z wiedzy teoretycznej, która jest

przestarzała i nie aktualizuje się jej o obecne wydarzenia czy obecne zmiany.

Trwałe relacje, powinny przede wszystkim opierać się na stałym kontakcie uczelni

z absolwentem, aby uczelnia miała wiedzę, co się z nim dzieje. Jest to bowiem wskaźnik, jak

absolwent został wykształcony. Podkreślano, że w przypadku potencjalnych kandydatów na

studia, organizowane są dni otwarte, które mają na celu zapoznanie młodych ludzi z ofertą

dydaktyczną oraz atrakcjami, jakie może zaoferować szkoła. Uczelnie, aby zdobyć nowych

studentów organizują dni otwarte samodzielnie bądź biorą udział w targach edukacyjnych.

Stro

na1

08

Jeśli jednak chodzi o relacje ze studentem - przyszłym absolwentem, to w opinii

respondentów nie dzieje się nic lub dzieje się niewiele.

Trwałe relacje powinny opierać się na tym, aby uczelnia wróciła do swoich starożytnych,

klasycznych korzeni, aby stała się wspólnotą ludzi gromadzących dane, przetwarzających je

w informacje, tworzących wiedzę. Jeden z ankietowanych jest zdania, iż: sposób nauczania

powinien bardziej iść w kierunku zindywidualizowania kontaktu studenta z jego

profesorem, budowaniu autorytetu, wiedzy, sposobu myślenia, działania. Szkoły wyższe-

zdaniem rozmówcy: muszą nauczyć elity, jak być elitą.

Jako bariery wskazywano komercjalizację - liczba studentów na poszczególnych uczelniach

(np. na KUL-u) sięga kilkunastu tysięcy. Przeciwstawiano przykład Harvardu, gdzie studiuje

dużo mniejsza liczba osób, około pięciu tysięcy.

Ponadto, w opinii respondentów kadra ma dużo obowiązków, często niewystarczające

zarobki, co nie sprzyja aktywności na rzecz budowania relacji ze studentami. Jeden

z respondentów podkreślił, iż: sam system jest zbudowany tak, że nie ma czasu, nie ma

ochoty patrzeć w przyszłość i budować tych relacji ze studentem. Wyrażono opinię, że

relacje te powinny być budowane poprzez stowarzyszenia absolwentów. Wskazano, że

uczelnie powinny przekształcić formy współpracy z absolwentem, dostrzec potencjał i siły

tkwiące w relacjach z absolwentami. Drogą do tego celu jest transformacja uczelni

w kierunku czegoś w rodzaju przedsiębiorstwa. Wielokrotnie w wywiadach podkreślano, iż

bardzo ważna jest misja uczelni, która ma być zrozumiała dla studentów. Wszystko bowiem,

jak dowodzili respondenci, powinno się zacząć od misji uczelni. Szkoła wyższa powinna mieć

misję, by wyposażyć w wiedzę, umiejętności i doświadczenia, które będą gwarantowały, że

dana osoba poradzi sobie na rynku pracy.

Działania, które muszą prowadzić uczelnie w zakresie budowania relacji z absolwentem, to

przede wszystkim zbudowanie takiej strategii, że uczelnia uczy tak, by absolwent jak

najłatwiej mógł wejść na rynek pracy. Chodzi o umiejętności branżowe, twarde, które

muszą być nauczane. Poza tym, uczelnia musi organizować staże, praktyki, targi pracy

z przedsiębiorcami.

Podkreślano także brak na uczelniach aspektu praktycznego. Studenci bowiem, opuszczając

mury uczelni, nie są zaznajomieni z praktycznymi aspektami swego realnego funkcjonowania

na rynku pracy. Postulowano usprawnienie systemu przepływu informacji, np. poprzez

stronę internetową. Ponadto, zbliżenie rynku z uczelnią np. poprzez znalezienie wspólnej

Stro

na1

09

z biznesem płaszczyzny korzystania z grantów na badania czy opracowywanie raportów.

Opinia o braku współpracy uczelni z biznesem (lub o współpracy dalece niewystarczającej)

pojawiała się w wypowiedziach respondentów bardzo często. Wskazywano na istniejący

niegdyś bardzo dobry w ocenie jednego z respondentów zwyczaj, że powstawały korporacje

studenckie, które stanowiły namiastkę stałego i ciągłego kontaktu między absolwentami,

studentami a szkołami wyższymi. Jak zauważył jeden z respondentów: Aby to zmienić, musi

być wola ze strony uczelni jako inicjatora. Po drugie, należy znaleźć w środowisku

absolwentów kogoś, kto jest ciekawy, kto ma coś do powiedzenia, potrafi się

komunikatywnie z młodzieżą porozumieć i ma przede wszystkim coś do przekazania.

Należałoby zatem wpasować w tok studiów spotkania z ciekawymi absolwentami. Tematami

takich spotkań powinno być zaznajamianie słuchaczy z tym, co się dzieje po zdobyciu

dyplomu.

Respondenci wskazywali również, że niektóre szkoły mają tak zwane działy kontaktów

z absolwentami - jest to jednak rzadkością w polskim krajobrazie. Jedna z osób za przeszkodę

w nawiązaniu właściwych relacji uważa stosunek samorządów do szkół wyższych. Zauważyła,

że jeśli nawet samorządy pomagają uczelniom, są to działania niewystarczające.

W przypadku próśb kierowanych do samorządów o pomoc w zmianie lokalizacji czy

o obniżkę czynszu okazuje się, że samorządy traktują szkoły wyższe jak każdą inną firmę

zarobkową. Szkoła wyższa zaś jest w ocenie respondenta, owszem jest firmą, ale firmą

specyficzną. Uczelnia bowiem ma misję, która wiąże się z kulturą i edukacją. Zła sytuacja

ekonomiczna wielu uczelni, niska świadomość szkół wyższych oraz perspektywy braku

środków z UE wskazywane były przez kilka osób jako bariery. Jak zauważył jeden

z rozmówców - uczelnia musi mieć środki na przeżycie i na tym się koncentruje.

Jeden z respondentów podkreślał również duży potencjał tkwiący w samorządzie

studenckim. W jego ocenie jest dużo akcji dających możliwość aktywności samorządowi

studenckiemu. Wszystko zależy od jego składu. Takie przedsięwzięcia to np. Juwenalia, także

wspieranie inicjatyw budujących integrację między studentami (zwłaszcza na uczelniach

prywatnych)- wyjazdy integracyjne lub prowadzenie badań międzywydziałowych. Jednak

wszystkie tego typu działania (np. podejmowane także przez Biura Karier) absolutnie nie są

wystarczające do zbudowania długookresowej relacji na linii absolwent- uczelnia.

Respondenci zauważyli także, że na uczelniach prywatnych pojawiają się relacje klient

(student)- uczelnia. Jedna z osób dodała jednak, iż: w szkolnictwie państwowym studenci

nie mają świadomości, że ich obecność na uczelni ma wymiar w pieniądzu. Brak im

Stro

na1

10

świadomości swoich praw i możliwości wywierania presji na uczelnie co do sposobu

wydatkowania tych pieniędzy. Takie postawy studentów wymusiłyby niejako na uczelni

inne- lepsze- ich traktowanie.

Inna osoba dodała, że trzeba byłoby zdefiniować zasady współpracy - partnerstwo.

Należałoby do tego stworzyć regulacje, określające zasady korzystania z prac dyplomowych,

magisterskich, zasobów uczelni, infrastruktury, zasady wynagradzania wykładowców.

Jeden z respondentów wskazywał jako barierę brak działań ze strony Ministerstwa

Szkolnictwa Wyższego. Ministerstwo, w jego kategorycznej ocenie, nie stworzyło żadnej

strategii w tym obszarze przez ostatnie 25 lat. Powinno to być rolą Ministerstwa, ponieważ-

zdaniem respondenta- uczelnia co do zasady jest krępowana przepisami (np. ustawa

o szkolnictwie wyższym).

Zmianie powinien ulec układ mistrz - uczeń. Źródłem wiedzy już nie tylko jest uczelnia, ale

też otoczenie - Internet, publikacje itp. Kiedyś uczelnia (np. poprzez wykłady) była

podstawowym źródłem informacji. Obecnie sytuacja jest już odmienna. Powinien powstać

układ coach/trener- student. Postawy wykładowców powinny ewoluować w kierunku bycia

coachem, trenerem. Studenci powinni przychodzić na uczelnie, aby zdobyć wiedzę,

umiejętności, a nie tylko dyplom. Zmianą systemową, jaka by temu sprzyjała, byłoby

wprowadzenie opłat za studia. Podobnie - zewnętrzna kontrola tego, czego się w szkole

wyższej uczy. Pomógłby także, obok dyplomu, obowiązkowy egzamin praktyczny,

zewnętrzny, którego zaliczenie byłoby obowiązkowe. To pracodawcy powinni wyznaczać

poziom, zakresy takich egzaminów. Stanowiłoby to też formę kontroli zewnętrznej uczelni.

To zmusiłoby szkoły wyższe do samodoskonalenia się, by nie wypaść

z rynku.

Wskazywano także na koła naukowe, pracę w grupach, co sprzyjałoby budowaniu więzi.

Działania takie powinny się odbywać podczas studiów (nauka pracy zespołowej, poświęcanie

dodatkowego czasu na te relacje) jak i po ich zakończeniu (podtrzymywanie tych relacji).

Udział w kole naukowym, stanowi bowiem dobry zaczątek późniejszego koła absolwentów.

Współpraca zespołowa na studiach to nauka późniejszej współpracy między

absolwentami.

Ważny jest także przepływ informacji o tym, co dzieje się na uczelni. Informacje o bieżących

działaniach i inicjatywach uczelnia mogłaby przekazywać poprzez bazy mailingowe, Internet.

Byłaby to również forma zainteresowania okazana przez szkołę absolwentowi, traktowania

go w sposób podmiotowy, budowałoby to konkretną relację.

Stro

na1

11

Wskazano także, że: podstawową barierą są trudności w komunikacji. […] Ten problem

można rozwiązać podczas studiów, ucząc ludzi komunikacji, wypowiadania się. Studenci

nie umieją dyskutować, bronić swoich racji. Szkoła ich tego nie uczy. Wynika to choćby

z tego, że na wcześniejszych etapach kształcenia dominują testy. Uczelnie nie uczą

komunikacji.

Wskazanym przykładem działania wiążącego absolwenta z uczelnią byłaby Karta

Absolwenta, dająca możliwość uzyskania np. symbolicznego rabatu na jakieś usługi. To

wiązałoby absolwenta z uczelnią. Jednakże, w opinii respondentki: Tym bardziej ktoś się

czuje absolwentem, im bardziej czuł się studentem danej uczelni. Chodzi zatem o takie

zaangażowanie studenta w życie uczelni, aby czuł się jej częścią.

Szkoła wyższa powinna monitorować sytuację na rynku pracy. Powinna być zdaniem

rozmówców swego rodzaju przedsiębiorstwem, które rozpoznaje panujące na rynku trendy

i zastanawia się, co może pomóc absolwentowi i jakie można mu zaproponować

konkretne wsparcie. Jednym z elementów wsparcia mogłoby być prowadzenie bazy danych

dostępnych miejsc pracy na rynku. Wskazywano również, że jednym ze znaków czasu jest

współpraca z sektorem biznesu, w przyszłości uczelnia będzie musiała to zrobić. Takie

relacje uczelni z poważnymi partnerami biznesowymi i relacje z absolwentami, będą

w ocenie respondentów niesłychanie istotne dla pracodawców.

Jedna z osób wskazała również na możliwe działanie ze strony uczelni, które polegałoby na

zapewnieniu wyłączności na prowadzenie pośrednictwa pracy dla studentów. Takie

działania mogłyby prowadzić stowarzyszenia absolwentów, zapewniając sobie środki na

własną działalność.

Uczelnie powinny prowadzić kursy, szkolenia dla absolwentów, pozwalać im na

doskonalenie się w ich murach, zatrzymywać ich jako pracowników przy inkubatorach,

parkach technologicznych. Wskazywano także na konieczność indywidualnego traktowania

młodych ludzi już na etapie studiów.

Jako inny pomysł na ofertę uczelni wskazano nawiązanie współpracy z zagranicznymi

uczelniami, co usprawniłoby przepływ studentów.

Respondenci byli także zgodni w tym, iż uczelnia powinna zaoferować studentowi w ramach

toku nauczania poznanie praktyki, poznanie tego, co się dzieje później po obronie dyplomu.

Jak dodał jeden z rozmówców, mówiąc o przedmiocie ekonomicznym: Tego rodzaju

Stro

na1

12

przedmiot powinien robić człowiek z księgowości, pani księgowa. Profesor z informatyki

uczy informatyki. Ja odważnie zaprosiłbym hakera, aby pokazał, na czym to polega.

Innym pomysłem na działania uczelni jest zmiana formuły działania inkubatorów

przedsiębiorczości - nie na zasadzie publicznej jak ma to miejsce obecnie, tylko prywatnej,

współprowadzonej przez uczelnie. Szkoła inwestowałaby w ten sposób w pomysły, dając

swoją markę. Angażowałaby się kapitałowo w małe firmy. Szkoła wyższa mogłaby także

w opinii jednej z osób zaoferować absolwentom możliwość wykorzystywania laboratoriów

na preferencyjnych warunkach. Absolwenci staliby się w ten sposób atrakcyjni dla firm, które

chciałaby wykorzystywać tę infrastrukturę.

Kolejną opinią, było spostrzeżenie, że naukowcy powinni być bardziej mobilni, otwierać się

na nowości. Skonstatowano jednak, że: przy tej strukturze, jaka panuje teraz na uczelniach,

jest to nie do zrobienia. Profesorowie starej generacji są przede wszystkim zakochani

w sobie. Żaden student nie będzie im mówił, co mają robić. Nie interesuje ich opinia

studentów. Chodzi o umiejętność patrzenia w kategoriach rezultatów. Ma to związek

z mentalnością, otwartością, kreatywnością.

Wskazywano także, iż ofertę szkoły wyższej dla absolwentów mogłyby stanowić informacje

o życiu uczelni i korzyściach dla absolwenta, informacje na temat korzyści wynikających

z kontaktu ze środowiskiem uczelnianym (abstrahując od specyfiki i zróżnicowania

poszczególnych środowisk zawodowych). Wskazano również na możliwość zaoferowania

absolwentowi szansy powrotu na uczelnię celem dalszego dokształcania się. Takie podejście

mogłoby stanowić cenną ofertę uczelni.

W kwestii tego, co absolwenci mogliby zaproponować uczelni, padały różnorakie propozycje

i pomysły. Absolwenci mogliby zaoferować uczelniom przede wszystkim swoje

doświadczenie zawodowe. Teraz, niestety, jak podkreślił jeden z rozmówców widoczny jest

w tej materii opór ze strony uczelni.

Jako element działań ze strony absolwentów wskazywano także na Biura Karier, co niejako

umocowałoby absolwentów na uczelni. Mogliby oni także, jako przedstawiciele

pracodawców, współtworzyć programy nauczania. Oni dużo lepiej od samego pracodawcy

wiedzą, czego brakuje w programie nauczania, co by się przydało w tej konkretnej sytuacji

- podkreślał jeden z rozmówców.

Stro

na1

13

Jako formę działań w przedmiotowym obszarze wskazywano ponadto kontakt z biznesem.

Absolwenci, są najlepszym łącznikiem. Mogą też pełnić funkcję coachów dla studentów.

Absolwent, który ma za sobą 20 czy 30 lat pracy zawodowej osiągnął już konkretny poziom

w swoim zawodzie, dysponuje informacjami, które może przekazać młodym ludziom,

dopiero wchodzącym na rynek pracy.

Kilkakrotnie wskazywano także na fakt, iż ci spośród absolwentów, którzy już pełnią funkcje

kierownicze, mogliby pomóc szkołom wyższym przede wszystkim w praktykach, których

organizacja jest zawsze czasochłonna i rodzi wiele trudności. Osoby te mogłyby zaoferować

pewną pomoc, zlecić szkole przeprowadzenie badań, zaprosić studentów do swojej firmy,

żeby im pokazać, jak wygląda praca. Jak zauważył jeden z respondentów: My cierpimy na to,

że między szkołą a praktyką życia gospodarczego jest absolutna granica, taka, którą trudno

przekroczyć. Jeśli absolwent pełni funkcję kierowniczą lub prowadzi własną firmę- mógłby-

używając słów jednego z respondentów- tworzyć system naprawdę praktycznych praktyk

dla aktualnych studentów. Absolwenci, jeśli mają kompetencje, mogliby także prowadzić

część zajęć.

Ponadto przedstawiono pogląd, że absolwenci weryfikują swoją wiedzę i kompetencje, jakich

nabywają podczas procesu edukacji, w tym studiów. Jeśli absolwent ma poczucie, że dana

uczelnia przyczyniła się do jego sukcesu, wróci on do niej na bardziej rynkowych zasadach.

Kilkakrotnie przywoływano także przykład amerykański, gdzie pracodawcy (często są nimi

również absolwenci danej placówki) chętnie dają pieniądze na uczelnie, bo mogą odpisać te

kwoty od podatku. Szkoły wyższe kształcą także ich przyszłych pracowników.

Sugerowano również możliwość przekazywania uczelniom informacji zwrotnych - jak

absolwenci radzą sobie na rynku pracy, jak oceniają poszczególne przedmioty. Uczelnia, aby

mieć absolwenta usatysfakcjonowanego, musi w niego wiele zainwestować wówczas, kiedy

jest on jeszcze studentem. Powinna również inwestować w niego wtedy, kiedy jest on już

absolwentem. Zgodnie bowiem z ideą kształcenia się przez całe życie – zadowoleni

absolwenci będą na uczelnię wracać na (płatne) szkolenia czy studia podyplomowe. Uczelnia

zatem, wg słów rozmówczyni: zapewnia sobie bazę funkcjonowania, którą może poszerzać.

[…] Buduje również środowisko ludzi, którzy będą nadal z uczelni korzystać. […] Absolwenci

odnoszący sukcesy zawodowe są najlepszym miernikiem sukcesu uczelni i najlepszą

zachętą dla kolejnych studentów, żeby tu studiować.

Stro

na1

14

W ocenie respondentów korzystne z punktu widzenia uczelni byłoby stworzenie bazy danych

na temat obecnej sytuacji absolwentów, ich planów i monitorowanie ich sytuacji

zawodowej, zbieranie informacji zwrotnej. Szkoła mogłaby wspierać tych absolwentów,

którzy sobie „nie radzą”, zaoferować im szkolenia. Widząc zaś tych, którzy sobie radzą,

mogłaby budować zaplecze absolwenckie.

Rekomendacje

systemowe działania ze strony uczelni w kierunku budowania relacji z absolwentami,

stworzenie strategii w tym zakresie,

monitorowanie przez uczelnie sytuacji zawodowej absolwentów (poziomu ich

zarobków, statusu na rynku pracy),

wspieranie przez uczelnie inicjatyw oddolnych służących budowaniu wzajemnych

relacji między absolwentami oraz między absolwentami a uczelniami,

działania zwiększające poczucie prestiżu bycia absolwentem (np. organizacja i

promowanie Klubów Absolwenta),

usprawnienie systemu przepływu informacji, np. poprzez stronę internetową,

zbudowanie przez uczelnie strategii efektywnego i skutecznego wprowadzania

absolwentów na rynek pracy,

wspieranie stowarzyszeń absolwentów, wprowadzanie Kart Absolwenta dających ich

posiadaczowi zniżki, rabaty na usługi, upusty finansowe, bonusy dla absolwentów,

dokonanie zbliżenia na linii uczelnia- rynek pracy, biznes, wspólne działania uczelni

i biznesu dotyczące organizacji staży, praktyk, targów z przedsiębiorcami,

kładzenie przez uczelnie większego nacisku na praktyczny aspekt kształcenia

i zaznajamianie studentów z realiami rynku pracy,

zindywidualizowanie charakteru kontaktów studenta z wykładowcą,

wspieranie inicjatyw promujących integrację między studentami (np. wyjazdy

integracyjne lub prowadzenie badań międzywydziałowych),

większa aktywność Biur Karier, funkcjonowanie uczelnianych Biur Karier w ścisłym

powiązaniu z rynkiem pracy,

uzyskanie przez biznes możliwości finansowego wspierania uczelni i możliwości

odliczania tych środków od podatku przez donatorów,

traktowanie studenta jako klienta, za którym idą konkretne środki finansowe,

zdefiniowanie zasad współpracy na linii uczelnia –student,

określenie zasad korzystania z zasobów uczelni,

Stro

na1

15

ewoluowanie postaw wykładowców w kierunku coachingu i stworzenia relacji

coach/trener a student,

wprowadzenie opłat za studia, co zapobiegłoby studiowaniu jedynie celem uzyskania

dyplomu, nie zaś wiedzy i umiejętności,

wprowadzenie (obok obrony dyplomu) dodatkowego obowiązkowego egzaminu

praktycznego, którego zakres wyznaczaliby przyszli potencjalni pracodawcy,

promowanie przez uczelnie działalności kół zainteresowań, pracy zespołowej, co

tworzy więzi i pozwala zacieśniać relacje,

przekazywanie absolwentom przez uczelnie poprzez mailing informacji o ich

bieżących działaniach i inicjatywach,

uczenie studentów sposobów komunikowania się, wypowiadania swoich racji,

dyskutowania,

zaangażowanie studenta w życie uczelni, aby czuł się jej częścią,

prowadzenie bazy danych dostępnych etatów, wakatów na rynku,

prowadzenie komercyjnego pośrednictwa pracy przez uczelnie lub działające na ich

terenie stowarzyszenia absolwentów,

wprowadzenie przez szkoły wyższe oferty szkoleń, kursów dla absolwentów,

proponowanie absolwentom zatrudnienia w parkach technologicznych, poprzez

inkubatory przedsiębiorczości,

indywidualne traktowanie młodych ludzi już na etapie studiów,

nawiązanie współpracy z zagranicznymi uczelniami, co usprawniłoby przepływ

studentów,

zaproszenie na uczelnię przemysłu czy szeroko rozumianego rynku i nawiązanie

długotrwałej współpracy,

współprowadzenie przez uczelnie inkubatorów przedsiębiorczości i angażowanie się

szkół w małe firmy,

zwiększenie otwartości i mobilności kadry dydaktycznej,

informowanie absolwentów o życiu uczelni oraz korzyściach z bycia absolwentem,

danie absolwentowi możliwości powrotu na uczelnię celem dalszego dokształcania

się,

wykorzystywanie przez uczelnie wiedzy, doświadczenia, potencjału absolwentów przy

tworzeniu programów nauczania,

pomoc ze strony absolwentów przy organizacji praktyk,

dostrzeżenie przez uczelnie potencjalnej roli absolwenta jako łącznika między szkołą

wyższą a biznesem,

dostrzeżenie roli absolwenta jako źródła cennych kontaktów dla uczelni,

Stro

na1

16

umożliwienie absolwentom mającym dużą wiedzę i umiejętności praktyczne

prowadzenia części zajęć,

udzielanie uczelniom przez absolwentów informacji na temat tego, jak radzą sobie na

rynku pracy, dysponowanie przez uczelnie wiedzą na ten temat, monitorowanie

losów zawodowych absolwentów,

zbudowanie przez uczelnię zaplecza absolwenckiego z dobrze funkcjonujących na

rynku pracy absolwentów.

GOTOWOŚĆ UCZELNI DO BUDOWANIA TRWAŁYCH RELACJI ZE STUDENTAMI I ABSOLWENTAMI

Respondenci badania podkreślali, że budowanie trwałych relacji ze studentami

i absolwentami w dużej mierze uzależnione jest od postaw jakie uczelnie zdołają zaszczepić

w studentach – przyszłych absolwentach.

W opinii badanych, kształtowanie postaw to proces, który powinien się zacząć już na

wcześniejszych etapach edukacji. Zaznaczano, iż do szkół wyższych trafiają ukształtowani już

ludzie i w związku z tym ogromna odpowiedzialność leży także po stronie szkół

podstawowych, gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych, o przedszkolach i domach rodzinnych

nie wspominając.

Postulowano, aby rozpocząć budowanie trwałych relacji od kształtowania postaw

i nawyków kadry dydaktycznej uczelni - nie tylko kadry młodszej, ale także tej starszej,

mentalnie zakorzenionej niejednokrotnie jeszcze w minionych realiach. Uczelnia powinna

najpierw kształtować młodszą kadrę dydaktyczną, bo to ona właśnie będzie mentorować,

coachować w pierwszych etapach zdobywania wykształcenia przez studenta. Podczas

jednego z wywiadów padło stwierdzenie, iż: podstawą trwałych relacji jest dobry

wykładowca. Wykładowcy muszą mieć szansę i możliwości podnoszenia swoich

kompetencji. Jak zauważyła jedna z osób: należy nauczyć metod pracy ze studentami

niesprowadzających się tylko i wyłącznie do klasycznego wykładu czy klasycznych ćwiczeń.

Liczy się bowiem nie tyle treść, co metoda. Uczelnia mogłaby zdaniem jednej

z respondentek: Wprowadzić o wiele więcej zajęć w formie warsztatowej aniżeli słowa

mówionego.

Mówiąc o postawach, jakich powinny kształcić uczelnie w kontekście budowania trwałych

relacji wskazywano na ważne obecnie na rynku pracy postawy: innowacyjności,

przedsiębiorczości, kreatywności, „otwartej głowy”. Uczelnie nadal jednak w ocenie

respondentów oferują suchą wiedzę, nie uczą tych postaw. Na uczelniach pracuje kadra

Stro

na1

17

mająca ogromną wiedzę, nawet biznesową, ale bardzo często ci ludzie nie mają

doświadczenia, styczności z realiami dotyczącymi działalności gospodarczej i poruszania się

po rynku pracy.

Wielokrotnie postulowano konieczność zbliżenia studiów do realiów rynku pracy,

uzupełnienia okresu nauki w murach uczelni o kilkumiesięczne staże zawodowe (nawet

kosztem wydłużenia o rok samych studiów). Wskazywano wielokrotnie na kwestie z zakresu

szeroko rozumianej autoprezentacji, czyli umiejętności przygotowania się do rozmowy

kwalifikacyjnej, umiejętności rozwiązywania konfliktów. Powinny być one zdaniem

rozmówców wprowadzane absolutnie na każdym kierunku. Wskazywano także na

konieczność kształtowania w studentach postaw prospołecznych, np. poprzez społeczną

odpowiedzialność biznesu, codzienną uczciwość. Jedna z respondentek zauważyła, że: ktoś,

kto jest przyzwyczajony do pewnej uczciwości jako student, będzie uczciwszym

pracownikiem. Rolą uczelni jest więc kształtowanie postaw rzetelności, umiejętności uczenia

się, pracy w zespole, komunikowania się, a więc umiejętności niezwiązanych z konkretnymi

umiejętnościami zawodowymi. Kompetencje te nie powinny wynikać z konkretnych szkoleń

na ten temat, ale z pracy nad konkretnymi projektami.

Wskazywano także na konieczność wykształcenia w studencie umiejętności ciągłego

kształcenia się, jak również- samodzielności, myślenia projektowego (poprzez tworzenie

zespołów interdyscyplinarnych). Bardzo istotną postawą, na jaką wskazywali respondenci,

jest także postawa elastyczności, fakt bowiem, że ktoś się wykształcił w jednym zawodzie,

nie daje pewności, że dotrwa w tym zawodzie do emerytury. Jak zatem podkreślił jeden

z respondentów: postawa elastyczna to jest więcej niż przymus w tej chwili. Uczelnia

mogłaby zatem w jego opinii: przede wszystkim uczyć, jak się uczy, a nie sprzedawać

teoretyczną wiedzę, która jest do niczego niepotrzebna. Inny rozmówca dodał: Przede

wszystkim powinniśmy robić więcej zajęć praktycznych, bo szkoła jest przeteoretyzowana.

[…] Praktyki powinny być integralną częścią planu kształcenia szkoły.

Podkreślano, że kształtowaniu postaw i zarazem trwałych relacji sprzyjałoby zapraszanie na

wykłady absolwentów, którzy opowiadaliby z własnej praktyki, jak zakłada się biznes, jak się

funkcjonuje w realiach rynku pracy. Takie sytuacje zdarzają się, ale zbyt rzadko i tylko na

niektórych uczelniach.

W zgodnej opinii niemal wszystkich respondentów polskie szkoły wyższe nie uczą studentów

kreatywności i innowacyjności bądź uczą w stopniu dalece niewystarczającym. Tylko jedna

osoba oceniła tę kwestię pozytywnie, a i to jedynie w odniesieniu do uczelni dużych

Stro

na1

18

i bogatych. Przyczynami złego stanu rzeczy są w opinii respondentów skostniałe struktury

i niewydolność w tej materii dużych uczelni. Być może, jak przypuszcza jeden z rozmówców,

efektywniejsze na tym polu byłyby uczelnie mniejsze. Podkreślano, że: Nasz system

akademicki nie kształtuje takich postaw również wśród wykładowców. Nie przekazują ich

oni zatem dalej studentom.

Badani wskazywali również, iż uczelnie nie są w stanie nauczyć studentów innowacyjności,

bo nie mają zaplecza opierającego się na przepływach wiedzy, zarządzaniu nią.

Z kreatywnością jest o wiele łatwiej, zwłaszcza w przypadku młodszej kadry dydaktycznej.

Kreatywność to generowanie i syntezowanie, strukturyzowanie pomysłów. Nie ma na

uczelniach trendów trenerskich, nie pracujemy- jak reszta świata- na case’ach.

W świetle kolejnej opinii sposób wykorzystywania wiedzy i infrastruktury uczelni jest

zaprzeczeniem kreatywności. Gdyby szkoły wyższe uczyły postaw kreatywnych, same byłyby

kreatywne. Polskie uczelnie, jak ocenia rozmówca, nie są kreatywne. Brakuje mechanizmów,

które by tego uczyły. Jak podkreśliła jedna z osób: Model uczenia nie nadąża za zmianami na

rynku pracy i w gospodarce. Uczelnie powinny uczyć tego, co robić z informacją, bo jest jej

dużo. Wykładowcy muszą na bieżąco śledzić nowości i postęp naukowy oraz uczyć

studentów, aby stale aktualizowali swoją wiedzę. Padały opinie, że należy uczyć

rozwiązywania problemów, nie zaś uczyć „na pamięć”.

Polskie uczelnie są w zgodnej opinii respondentów przeteoretyzowane. Mentalnością

i nawykami tkwią jeszcze w minionym systemie, kiedy funkcjonowała zupełnie inna relacja

nauczyciel - uczeń, diametralnie odmienne były też realia gospodarcze. Niestety, według

powtarzających się kilkakrotnie opinii, statystycznie w kręgach akademickich jest bardzo

dużo osób preferujących tradycyjny (co nie zawsze znaczy: dobry) system edukacji

i stosujących jego założenia na co dzień. Szkoły, owszem, uczą teorii, dają wiedzę, jednakże

absolwent po ich ukończeniu nie ma umiejętności poruszania się po rynku pracy, reagowania

na zmiany, bycia odpornym na stres.

Respondenci zostali również zapytani o możliwość wykorzystania wiedzy o zawodowych

losach absolwentów w kontekście kształtowania relacji z absolwentami i kształtowania

własnej oferty edukacyjnej dostosowanej do potrzeb rynku pracy.

W opinii respondentów uczelnia mogłaby odnosić taką wiedzę do swojego potencjału- czy

dobrze go wykorzystuje, kształcąc studentów. Dzięki uzyskanej wiedzy uczelnia mogłaby

dostosowywać ofertę edukacyjną do potrzeb rynku pracy szybko reagując na zmiany

zachodzące na rynku.

Stro

na1

19

Podkreślano konieczność monitorowania losów absolwentów, celem generowania statystyk

pokazujących, jaką po danym kierunku, na danej uczelni można uzyskać ofertę pracy,

w jakich instytucjach. Obecnie jest tak, że absolwent kończy uczelnię i dopiero wtedy zdaje

sobie sprawę, że popełnił pomyłkę.

Padł także pomysł zorganizowania odrębnego działu, który by zbierał dane absolwentów

i miał z nimi kontakt.

Losy absolwentów powinny być badane w sposób cykliczny. Jak bowiem zauważył jeden

z respondentów: Wielu absolwentów pracuje, robi kariery, ma dobre stanowiska. Powinno

się budować trwałe relacje poprzez zapraszanie ich na spotkania ze studentami, aby

podzielili się swoją wiedzą. To byłoby bardzo ciekawe. Bo szkoła nie ma praktyków.

W ocenie respondentów interesujące jest, na ile wiedza, jaką studenci uzyskali w trakcie

nauki, przydała się im przy pokonywaniu wyzwań, jakie niesie rynek pracy. Ważne jest –

zbadanie, ile wysiłku absolwent włożył w to, że osiągnął to, co osiągnął. Uczelnie powinny

wiedzieć, czego brakuje absolwentom w miejscach pracy.

Uzyskanie takich informacji jest możliwie tylko w oparciu o trwałą relację z absolwentami.

Przedstawiono także opinię, iż wiedza na temat losów absolwentów mogłaby być

wykorzystana przez szkoły wyższe, ale jednocześnie absolwent musi chcieć, aby uczelnia

śledziła jego losy zawodowe. W USA np. więź ze studentami, absolwentami jest absolutnie

naturalna dzięki stowarzyszeniom. W Polsce nie stworzono systemu, który by umożliwił

śledzenie losów absolwentów i wykorzystywanie tej wiedzy.

Ważne jest, aby uczelnia badała losy absolwentów- przy pomocy twardych danych- kim

student był, zanim zaczął naukę na uczelni, czy pracował podczas studiów i co robi po ich

ukończeniu. Przynajmniej przez 5 lat jego życie zawodowe powinno być monitorowane za

zgodą absolwenta, jedynie trwała relacja z uczelnią może ułatwić ten proces. Uczelnie

powinny śledzić rynek pracy. Urząd Pracy mógłby np. informować uczelnię, że w danym roku

zgłosiła się do niego jakaś liczba jego absolwentów.

Rekomendacje

kształtowanie postaw młodych ludzi już na wcześniejszych etapach edukacji,

Stro

na1

20

zmiana postaw kadry dydaktycznej, polegająca na zmianie podejścia do nowoczesnego kształcenia,

odejście od klasycznych form wykładu i teorii w stronę zajęć praktycznych, kształtowanie w studentach postaw innowacyjności, przedsiębiorczości,

kreatywności, pracy zespołowej „otwartej głowy”, uczciwości, odpowiedzialności społecznej,

położenie nacisku na kształtowanie umiejętności komunikacji, autoprezentacji, poruszania się po rynku pracy, elastyczności,

zbliżenie toku studiów do realiów rynku pracy, wprowadzenie dłuższych okresów staży- nawet kosztem wydłużenia toku studiów,

zapraszanie na wykłady absolwentów, nabycie postaw innowacyjnych i przedsiębiorczych przez samych wykładowców, odejście od teorii na rzecz praktyki w codziennej pracy dydaktycznej, wprowadzenie przez polskie uczelnie trendów i metod pracy trenerskich, monitorowanie losów zawodowych absolwentów zapraszanie na uczelnie tych absolwentów, którzy odnieśli sukces na rynku pracy, współpraca uczelni z Urzędami Pracy w zakresie śledzenia losów absolwentów na

rynku pracy.

GOTOWOŚĆ UCZELNI DO DZIELENIA SIĘ WIEDZĄ ZGROMADZONĄ NA UCZELNI

Respondenci przedmiotowego badania byli podzieleni w ocenie kwestii dotyczącej

możliwości korzystania przez absolwentów z zasobów uczelni (wyników badań naukowych,

zbiorów bibliotecznych, zasobów ludzkich).

Część z nich oceniła, iż dostęp do zasobów uczelni (przynajmniej niektórych) nie jest

utrudniony. Większość jednak zauważyła i podkreślała problemy w dostępie. Według nich

obszar ten wymaga daleko idącej modyfikacji i zmiany. W powtarzających się opiniach

badania naukowe, zasoby biblioteczne nie stanowią mocnych stron naszych uczelni i szkoły

wyższe w ocenie większości rozmówców nie są gotowe na dzielenie się tą wiedzą. Uczelnie

nie uczą, jak zamieniać zgromadzone dane w wiedzę, w informacje. Ewentualnie robią to

w niewielkim stopniu. Wyjątkiem bywa informatyka, ale nie zawsze- często nawet jej

programy opierają się na przestarzałych technologiach lub zakresie wiedzy, jaką posiadają już

licealiści. Uczelnie upowszechniają i udostępniają wyniki badań, bo to jest ich

obowiązkiem. Udostępniają je jednakże w formule niedostępnej dla „zwykłego człowieka”.

Specyfika publikacji mocno ogranicza liczbę potencjalnych odbiorców. Również specyfika

tytułów zniechęca do sięgnięcia po nie. Jak stwierdził jeden z respondentów: Wiedza jest

ropą naftową XXI wieku, ale ktoś musi wiedzieć, że u Ciebie są złoża roponośne.

Stro

na1

21

Jeden z rozmówców dowodził, że absolwent nie ma możliwości korzystania z zasobów

uczelni, bo były student nie może, będąc absolwentem, korzystać z biblioteki- przynajmniej

na uczelniach państwowych. Uczelnia zatem w ocenie respondenta nie jest gotowa na

dzielenie się wiedzą. Dodał on: Absolwent przestaje być studentem i nie ma na uczelni

żadnych praw. Absolwenci powinni mieć na uczelni specjalny status. Również- mieć prawo

do korzystania ze zbiorów, badań naukowych, także być zapraszani do ich prowadzenia.

Absolwent powinien mieć upusty, korzystając z zasobów uczelni, niemniej respondent

uważa, że takie rozwiązania są mało prawdopodobne. W opinii jednej z osób: Uczelnie nie

mają co sprzedawać, nie mają narzędzi do sprzedawania […] i nie mają ambicji do tego, żeby

być na rynku dostawcą wiedzy [...] Uczelnia nie ma takiej funkcji. Są nieliczne wyjątki

w polskich realiach. Generalnie jednak w opinii respondenta: uczelnia nie ma żadnego

interesu, aby zająć się sprzedażą wiedzy.

Według jednej z osób powinno się mieć choćby przez pewien czas po ukończeniu studiów

prawo do korzystania z biblioteki. Byłoby dobrze, gdyby istniał łatwy dostęp do publikacji

uczelni. Wiele szkół wyższych ma wykupiony dostęp on line do publikacji naukowych.

Dobrze byłoby, gdyby absolwent miał możliwość korzystania z zasobów w tej formie.

Chodzi o to, aby taka możliwość kontaktu z wykładowcą jeszcze przez jakiś czas po

ukończeniu studiów była normą. Muszą zatem zostać wprowadzone dopłaty za dostęp do

wiedzy, w przeciwnym bowiem razie zabraknie pieniędzy na badania. Z drugiej strony

uczelnie istnieją po to, aby dzielić się wiedzą. Należy zatem wypracować system dostępu

do wiedzy.

Inny z rozmówców ocenił, że istnieje dostęp do zasobów wiedzy pisanej- są bazy danych,

można wykupić do nich dostęp. Problemem jest natomiast nierozwiązana do dzisiaj kwestia

praw własności intelektualnych pomiędzy absolwentem a uczelnią. W ocenie respondenta

na dzień dzisiejszy uczelnie niechętnie dzielą się prawami własności.

Powtarzała się opinia o trudności, jaką rodzi fakt, że zasoby wiedzy szkół wyższych nie są

zarchiwizowane w formie cyfrowej. Podkreślano kilkakrotnie kwestię, że ponieważ zasoby

te istnieją w formie papierowej, ukryte na półkach bibliotecznych, niewątpliwie nie ułatwia

to korzystania z nich. Konieczne jest ich zdigitalizowanie, co już niektóre szkoły wyższe

zaczynają robić.

Jako trudność w korzystaniu z zasobów wiedzy wskazywano także to, że biblioteki małych

szkół wyższych są niewielkie, mają ubogie i niskiej jakości zbiory. Przeciwstawiono im

biblioteki budowane przez dziesięciolecia, jak np. na Wydziale Zarządzania UW.

Zaledwie jeden z respondentów ocenił, że wyniki badań naukowych są ogólnie dostępne i nie

jest tu potrzebne pośrednictwo uczelni. Można, jak to określił także po „linii koleżeńskiej”

kontaktować się z asystentami. Brak jest jednak w jego opinii działań instytucjonalnych.

Stro

na1

22

Wskazywano także kilkakrotnie na konieczność zmiany postrzegania studentów czy

absolwentów przez kadrę naukową. Wielu bowiem z tych ludzi zbyt protekcjonalnie traktuje

absolwentów – osób z niższym stopniem naukowym. Pracownik naukowo- dydaktyczny,

zwłaszcza dydaktyczny, musi mieć powołanie i wciąż rozwijać swoje kompetencje. Na

szczęście w ocenie jednego z respondentów część z młodych osób, pasjonatów, chce

zostawać na uczelni, co wpływa na odmłodzenie kadry. Obecnie odnotowuje się coraz

większe zainteresowanie absolwentów zdobyciem doktoratu.

Rekomendacje

wypracowanie przez uczelnie systemu dostępu do wiedzy, stworzenie absolwentowi specjalnego statusu na uczelni, który umożliwiłby mu

korzystanie z jej zasobów, wprowadzenie upustów, udostępnianie przez uczelnie swoich zasobów w bardziej przystępnej formie, wypracowanie przez uczelnie narzędzi do sprzedawania zgromadzonej przez siebie

wiedzy, uregulowanie praw własności intelektualnej i zwiększenie gotowości uczelni do

dzielenia się zgromadzoną wiedzą (np. publikacjami badaniami naukowymi), digitalizacja posiadanych zasobów wiedzy oraz udostępniania tych zasobów online, stałe wzbogacanie i powiększanie zasobów bibliotecznych, zwłaszcza przez małe i od

niedawna istniejące uczelnie, zmiana stosunku kadry profesorskiej do osób z niższymi stopniami naukowymi.

PROPONOWANE PRZEZ UCZELNIE ZMIANY W ZAKRESIE SYSTEMU KSZTAŁCENIA.

W przedmiotowym obszarze badawczym wskazywano na konieczność współpracy

z sektorem biznesu. Podkreślano, że należy uczyć przedsiębiorczości, wtedy człowiek jest

kreatywny. Ponadto, stowarzyszenia studentów powinny być systemowo umocowane

celem kształtowania programów nauczania oraz kształtowania karier zawodowych.

Warto również zakładać kluby absolwentów. Absolwent byłby zrzeszony w korporacji,

klubie, gdzie mógłby cyklicznie spotkać się z byłymi kolegami ze studiów. Zdaniem

rozmówców nauka nie jest tylko ślęczeniem nad książką. Jej elementem powinny być także

spotkania mniej formalne.

Stro

na1

23

Kolejną kwestią jest wprowadzenie, bez względu na typ i kierunek studiów, zestawu

przedmiotów związanych z nabywaniem umiejętności miękkich, tj. samodzielne uczenie się,

komunikacja, czy nauka o zarządzaniu. Podkreślano także, że przede wszystkim musi mieć

miejsce praktyka. Uczelnie powinny nawiązywać kontakt z interesującymi, w miarę dużymi

instytucjami, w których pracują absolwenci. Powinno się to odbywać w kontakcie

z właścicielami, władzami tych instytucji, po to, by absolwent mógł poznać w praktyce to,

czym student będzie zajmował się zawodowo po dyplomie. Jak uzupełnił jeden

z rozmówców, konieczna jest: Zmiana systemu kształcenia, który by sam z siebie

gwarantował absolwentom odnalezienie swego miejsca na rynku pracy. Tu respondent

widzi dwa kierunki- kontekst zawodowy oraz kreatywność. Czyli – dodaje-

multidyscyplinarność i otwartość na uczenie się. Tego szkoły wyższe muszą uczyć.

Pogląd o „gwarantowaniu” przez uczelnie odnalezienia się na rynku pracy ścierał się z innym,

wyrażanym w wywiadach. Podkreślano, że – owszem - ważna jest współpraca

z przedsiębiorstwami, ale także elastyczność człowieka, aby poradził sobie w różnych

miejscach i w różnym czasie. Uczelnia nie może jednak ponosić stuprocentowej

odpowiedzialności za zmienność rynku pracy i rozwiązać wszystkich problemów. Programy

studiów, charakter relacji student- absolwent- uczelnia muszą być bezwzględnie

dostosowane do bieżących potrzeb rynku pracy.

Według innego z rozmówców trzeba w ogóle zmienić system kształcenia. Również treści

teoretyczne. Jeśli powstaje na danym terenie państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa,

powinna ona wypełnić lukę na rynku, kształcić w tych kierunkach, których na danym terenie

nie oferują uczelnie prywatne, nie zaś tę ofertę dublować- a tak się nierzadko zdarza.

Wskazywano także na konieczność zmiany zasad finansowania uczelni. Jeżeli uczelnie będą

finansowo rozliczane ze wskaźnika zatrudnienia absolwentów, stanie się to dla nich

mobilizujące. Proponuje się również wprowadzenie krótszych kursów, studiów

podyplomowych - otwieranych w oparciu o bieżące potrzeby i oczekiwania tak studentów

jak i rynku pracy.

Pomogłoby również wykształcenie świadomości, że uczelnia tylko wyznacza pewien

kierunek, ale nie gwarantuje niczego, jednakże pomoże uczyć się, znajdować istotne

informacje, ułatwi osiągnięcie pewnych postaw społecznych, uświadomi,

w czym student jest lepszy, w czym gorszy, czyli da wiedzę na swój własny temat. Kluczem

do sukcesu jest w ocenie jednej z rozmówczyń umiejętność uczenia.

Im wyższy poziom uczenia się, tym absolwent jest lepszy- podkreśla respondentka.

Stro

na1

24

Szkoła wyższa przyszłości powinna być bardziej nastawiona na rozwój przedsiębiorczości

osób studiujących. Na każdym etapie kształcenia powinna być ujęta praca zespołowa,

innowacyjność, innowacyjne myślenie. W przyszłości konieczne będzie też otoczenie

studentów oraz absolwentów „większą troską”, coachingiem, mentoringiem - po to, aby

lepiej przygotować ich do wejścia na rynek pracy. Uczelnie powinny inwestować w sferę

doradztwa zawodowego, żeby ludzie bardziej świadomie wybierali kierunki studiowania.

Wyrażono również nadzieję, że uczelnia przyszłości to miejsce spotkań i wymiany

informacji. Nie tylko samych studentów i nauczycieli, ale również osób z zewnątrz, tak aby

szkoła wyższa była miejscem, które przyciąga pozytywnych ludzi. Powinno to być miejsce

warsztatowe, nastawione na człowieka, pomagające odkrywać, kim jesteśmy, do czego

mamy predyspozycje, w czym czujemy się komfortowo.

Podkreślano również, że „ukształtowany przez uczelnie” absolwent musi być elastyczny,

dostosowywać się do zmieniających się warunków, musi być otwarty na nowości, nie może

obawiać się zmian.

Zwrócono również uwagę na przewidywany efekt wprowadzenia nowej ustawy

o szkolnictwie wyższym, która spowoduje odmłodzenie kadry uczącej. Uczelnie zaczną ze

sobą konkurować- nie tylko poprzez strony internetowe, ale przede wszystkim poprzez

realne działania. W przyszłości ponadto uczelnie będą musiały przestawić się z ilości na

jakość.

Szkoły wyższe, o ile nie nastąpią w nich zmiany, staną się zwykłymi szkołami, gdzie będzie

można otrzymać tytuł. Będą fabrykami magistrów, inżynierów. Będzie się to odbywało na

zasadzie kursu, który trzeba odbyć. Jak bowiem stwierdził jeden z respondentów: Poziom

społeczeństwa to jest też poziom elit tego społeczeństwa. Jeżeli nie będzie się zwracało

uwagi na poziom wyższych uczelni i sposobu tworzenia elit (bo uczelnie de facto są

sposobem do tworzenia elit), to bez elit nie będziemy żadną istotną cywilizacją.

Inny respondent przewiduje w przyszłości radykalną redukcję liczby szkół wyższych. Nauka

w jego ocenie będzie miała charakter bardziej sieciowy i odbywać się będzie w oparciu

o technologię. Studia staną się bardziej zindywidualizowane, odpowiadając na konkretne

zapotrzebowanie ze strony rynku. Każdy, potencjalny student najpierw będzie miał

zdiagnozowane predyspozycje co do konkretnego kierunku, jaki miałby studiować. Zwiększy

się też możliwość jednoczesnego studiowania na kilku uczelniach- w ramach jednej ścieżki

edukacyjnej. Z pewnością powstaną mechanizmy poparte technologiami, które dadzą

Stro

na1

25

możliwość kontaktu z najlepszymi profesorami w skali globalnej. W ramach UE, jeśli ona

przetrwa, stworzy to model studiów komplementarnych. Pojawią się też kontroferty wobec

tradycyjnych uniwersytetów ze strony firm edukacyjnych.

Wskazano także na rozwój technologii i ich szersze wykorzystanie w procesie edukacji.

Smartfony, którymi posługuje się już 60% ludzi, mogą być wg jednego z respondentów

świetnym narzędziem do uczenia się gdyż umożliwiają dostęp do różnych platform wiedzy.

Podobnie Internet, z którego w każdej chwili można czerpać wiedzę. Jak stwierdził

rozmówca: Uniwersytety staną się nie tyle miejscami, co społecznościami. Uczelnia zaś

stanie się miejscem do testowania zdobytej w różnych miejscach wiedzy, prowadzenia

badań, eksperymentów, walidowania pewnych obszarów. Jak uzupełnia rozmówca: Uczelnia

będzie bardziej zorientowana na to, żeby weryfikować, a nie żeby kształcić.

Wg. innego z rozmówców uczelnia stanie się miejscem, gdzie: Studenci uczą się wiedzy

ogólnej, a uczelnia krystalizuje umiejętności. Nastąpi zatem przeformułowanie roli szkoły

wyższej. Absolwenci staną się odbiorcami uczelni. Szkoła wyższa jest przedsiębiorstwem, jej

produktem są absolwenci, ci z kolei stają się odbiorcami produktu, np. jako pracodawcy.

Rolą szkół wyższych będzie również gromadzenie wiedzy popularnej, aby: pomóc ludziom

w rozumieniu świata, także tym, którzy nie ukończyli studiów.

Rekomendacje

powiązanie programu studiów z potrzebami rynku pracy, wprowadzenie w tok studiów zestawu przedmiotów i umiejętności miękkich

dotyczących samodzielnego uczenia się, komunikacji, nauki o zarządzaniu, postaw elastycznych,

położenie większego nacisku na praktykę, nawiązywanie kontaktów z interesującymi instytucjami, w których pracują

absolwenci, szeroka oferta szkół wyższych dotycząca kursów i studiów podyplomowych

otwieranych w oparciu o bieżące potrzeby rynku pracy oraz samych studentów, zakładanie klubów i stowarzyszeń absolwenta oraz ich systemowe umocowanie, szersze udostępnianie wiedzy zgromadzonej na uczelni, zintensyfikowanie współpracy z sektorem biznesu, podtrzymywanie przez uczelnie kontaktów z absolwentami i wspieranie ich, wymiana pokoleniowa wśród kadry uczelni wyższych, odmłodzenie kadry

dydaktycznej,

Stro

na1

26

rozwijanie przedsiębiorczości osób studiujących, promowanie na każdym etapie: pracy zespołowej, innowacyjności, innowacyjnego

myślenia, inwestowanie w sferę doradztwa zawodowego, również dla absolwentów, ewoluowanie uczelni w kierunku tworzenia miejsca wymiany informacji z różnych

branż, sektorów, zwiększenie konkurencyjności uczelni, zwiększenie jakości pracy szkół wyższych kosztem zmniejszenia liczby osób

studiujących, diagnozowanie predyspozycji zawodowych kandydatów na studia, szersze wykorzystanie nowoczesnych technologii w procesie dydaktycznym, ewoluowanie uczelni w kierunku bycia przyjaznymi społecznościami, miejscami, gdzie

testuje się, weryfikuje i waliduje pozyskaną z różnych źródeł wiedzę.

Wnioski

Z opinii, jakie zgodnie wygłaszali respondenci, wyłania się obraz polskiego szkolnictwa

wyższego wymagający zmian, przede wszystkim w obszarze filozofii kształcenia oraz relacji

uczelni i kadry wobec studentów i absolwentów. Szkoły wyższe potrzebują „nowego

otwarcia” na świat, ludzi, nowoczesność.

Polskie uczelnie nie wypracowały do tej pory strategii działań na rzecz „związania ze sobą”

studentów i absolwentów. Trudno tu zatem mówić o jakichkolwiek relacjach.

Oferta dydaktyczna uczelni najczęściej nie jest powiązana z potrzebami rynku pracy. Szkoły

wyższe nie konstruują swej oferty w oparciu o wskaźniki rynku pracy, nie monitorują ich, nie

współpracują np. z Urzędami Pracy. Uczelnie nie śledzą dalszych losów absolwentów, co

stanowiłoby cenną informację zwrotną co do efektywności i celowości kształcenia na danych

kierunkach. Brak też coraz bardziej pożądanej współpracy uczelni z sektorem biznesu. Taka

współpraca w opinii respondentów jest niezbędna.

Uczelniane Biura Karier nie wykorzystują swych możliwości i potencjału, najczęściej też nie

stanowią wsparcia dla studentów. Brak jest działań związanych z doradztwem zawodowym

i wsparciem dla młodych ludzi, których czeka wejście na trudny rynek pracy.

Absolwent najczęściej jest pozostawiony sam sobie po zakończeniu nauki, szkoły wyższe

z reguły mało (lub wcale) nie interesują się jego dalszymi losami.

Stro

na1

27

Uczelnie w ocenie rozmówców nie są, funkcjonując w obecnej postaci, gotowe na

budowanie trwałych relacji z absolwentami. Przytaczano kilkakrotnie przykład systemu

amerykańskiego, gdzie absolwenci uczelni nie tracą kontaktu ze szkołami, które ukończyli,

ale też wspierają je przez cały okres swej aktywności zawodowej, tak merytorycznie, jak

i finansowo. Takich działań na polskim rynku edukacyjnym nie ma, a w zgodnej opinii

respondentów są one konieczne.

Uczelnie nie korzystają z potencjału, dorobku swych absolwentów, absolwenci zaś nie

korzystają z oferty uczelni lub czynią to rzadko i w sposób przypadkowy. Kadra (zwłaszcza

starszej daty) jest z reguły konserwatywna, niechętna zmianom, nowym technologiom, nie

chce zauważyć, że świat się zmienił, a co za tym idzie- zmienili się także studenci, ich

oczekiwania, aspiracje, dążenia.

Rzadko stosowane są nowoczesne i oparte o nowe technologie metody dydaktyczne.

Tradycyjne (w złym tego słowa znaczeniu) są także codzienne relacje profesor- student.

Najczęściej brak tu pożądanej otwartości, demokratyzacji, możliwości swobodnej wymiany

opinii.

Uczelnie nie są także gotowe do dzielenia się z absolwentami swymi zasobami. Z chwilą

otrzymania dyplomu absolwent ma bardzo niewielkie możliwości korzystania z zasobów

uczelni, w szczególności wyników badań naukowych - często jest to niemożliwe z przyczyn

formalnych tj. brak uregulowanych kwestii praw autorskich pomiędzy uczelnią a badaczami.

Polskie szkolnictwo wyższe w opinii respondentów czekają duże zmiany, których nie da się

uniknąć. Przyszłość szkół wyższych w ocenie respondentów to otwarcie się na świat, ludzi

i nowe technologie, promowanie i kształtowanie u studentów postaw samodzielności,

innowacyjności i kreatywności. Konieczna jest zmiana postaw kadry dydaktycznej

i naukowej, inwestowanie w sferę doradztwa zawodowego oraz poszerzenie oferty

edukacyjnej, powiązanej z potrzebami rynku pracy. Konieczne jest także budowanie prestiżu

uczelni i jej absolwentów poprzez zwiększenie jakości kształcenia i stawianie potencjalnym

kandydatom na studentów wysokich wymagań. Obecnie, bardzo wysoka liczba osób

studiujących dewaluuje wartość najniższego stopnia naukowego jakim jest magister

i destrukcyjnie wpływa na ocenę całego systemu szkolnictwa wyższego w Polsce. Niezbędna

jest zmiana systemu finansowania i kontroli szkół wyższych.

Stro

na1

28

III. Podsumowanie Głównym celem przeprowadzonego badania było dokonanie analizy potrzeb uczelni,

studentów i absolwentów w zakresie budowania trwałych relacji studenta i absolwenta

z uczelnią, które służyć będą nabyciu i wymianie wzajemnej wiedzy o aktualnej sytuacji na

rynku pracy i potrzebach obu stron wynikających z konieczności dostosowywania się do

zmieniających się warunków społeczno-gospodarczych.

Studenci, to grupą do której działania podejmowane przez uczelnie w zakresie budowania

trwałych relacji powinny być kierowane w pierwszej kolejności! To w nich tkwi największy

potencjał do nawiązania i przede wszystkim utrzymywania w przyszłości trwałych relacji ze

swoją macierzystą uczelnią.

Wszelkie działania w tym zakresie powinny opierać się na zdobyciu zaufania studenta, jego

satysfakcji z przebiegu studiów. Dopiero ten fundament pozwoli uczelniom wyzwolić

w studentach zaangażowanie i aktywność w życie uczelni. W następnej kolejności lojalność,

które to razem w efekcie zaowocują trwałą relacją z absolwentem.

Badanie aktywności udziału w przedmiotowym badaniu wskazuje, że najliczniejsza grupa

respondentów to studenci od 1 do 3 roku. Powyżej 3 roku studiów aktywność w życiu

studenckim i poczucie więzi z uczelnią zasadniczo słabnie. Wynik ten powinien stanowić

wskazówkę, iż jeśli uczelnia planuje budować trwałą relację ze studentem musi rozpocząć

działania od pierwszego roku studiów, kiedy motywacja i zaangażowanie studentów są

największe.

Szczególną uwagę uczelnie powinny zwrócić na działalność samorządu studenckiego oraz

Biura Karier. Działalność samorządu postrzegana jest negatywnie. Respondenci wskazują

takie negatywne zjawiska jak: „kolesiostwo” i chęć zyskania dodatkowych profitów

z pełnionych funkcji w samorządzie.

Biura Karier nie spełniają istoty swojej misji. W zdecydowanej większości uczelni, z którymi

związani są studenci działają Biura Karier (78% wskazań), jednocześnie blisko 20% studentów

nie wie, czy Biuro Karier działa na terenie ich uczelni. O niewystarczającej i nieefektywnej

działalności Biur Karier świadczy negatywny wynik (74% wskazań) deklaracji o niekorzystaniu

z działań przez te podejmowanychnieer. Przyczyn braku zainteresowania studentów

działalnością Biur należy szukać w niewłaściwych założeniach organizacyjnych, np.

niedostosowany czas pracy Biura Karier do możliwości czasowych studentów (29% wskazań),

w ofercie nieodpowiadającej potrzebom i oczekiwaniom studentów (27% wskazań) oraz

ocenie działalności Biura jako nieefektywne (23% wskazań).

Stro

na1

29

Uzyskane wyniki potwierdzają również absolwenci - aż 56% wszystkich ankietowanych

absolwentów nie wiedziało czy na uczelni, którą ukończyli działa lub działał Klub Absolwenta.

Odpowiedź twierdzącą jest w stanie wskazać tylko 23% badanych. Z kolei 21% respondentów

jest przekonanych, że Klub nie działa. Powyższe wyniki w zakresie wiedzy o funkcjonowania

Klubu Absolwenta potwierdza również analiza wskazująca, że aż 89% zapytanych

absolwentów nie korzystało z oferty Klubu.

Wydaje się ze uczelnie, które „muszą” sprostać wyzwaniom jakie stawia przed nimi dzisiejszy

rynek pracy i oczekiwania pracodawców. Nie mogą bagatelizować ani pozwolić sobie na brak

relacji ze swoimi studentami – przyszłymi absolwentami, bowiem skutki takiej potencjalnej

ignorancji mogą być dla uczelni, szczególnie tych mniejszych nie do odrobienia.

Ocena obecnej relacji uczelnia – student nie jest optymistyczna. W wypowiedziach

respondentów zawartych jest wiele negatywnych uwag, świadczących o tym, że uczelnie

o nich nie dbają i nie szanują studentów oferując słabe zajęcia, nieaktualną wiedzę. Nie

przygotowują do zawodu, , nie zapewniają studentom komfortu

w kontaktach z kadrą naukową i administracyjną.

Blisko połowa studentów ocenia relacje na poziomie obojętnym. Taki stan rzeczy powinien

budzić respekt, w kontekście poprawy relacji, która mogłaby zaowocować lepszym

przygotowaniem młodych ludzi do wejścia na rynek pracy.

W przypadku absolwentów relacje te praktycznie nie istnieją. Tylko 11% zapytanych

absolwentów jest zaangażowanych w życie uczelni, utrzymuje trwałe relacje ze swoją Alma

Mater. Ponad połowa absolwentów (59%) przyznaje, że nie utrzymuje żadnych relacji

z uczelnią.

Ciekawe są również wyniki wskazujące na większą intensywność kontaktów z uczelnią

absolwentów, którzy są pracownikami niż absolwentów – przedsiębiorców. Żaden

z badanych absolwentów – przedsiębiorców nie utrzymuje trwałych relacji z uczelnią, jedynie

17% wskazuje na relacje sporadyczne i aż 83% pytanych deklaruje brak relacji.

Przedstawione dane są niepokojące w odniesieniu do potrzeby budowania trwałych relacji

uczelni z absolwentami, których efektem powinien być wzajemny transfer wiedzy

w zakresie nauki i praktyki. Przedstawione dane pokazują, iż potencjał, wiedza,

doświadczenie, zwłaszcza absolwentów – przedsiębiorców nie są wykorzystywane.

Studenci - zapytani o działania jakie zachęciłyby ich do utrzymania relacji z uczelnią po

zakończeniu wskazali na zapewnienie łatwego dostępu do kursów specjalistycznych

zakończonych zdobyciem różnego rodzaju uprawnień zawodowych (tj. niższa cena niż ta

dostępna na rynku, szeroki katalog kursów specjalistycznych). Ponadto, zdecydowana

Stro

na1

30

większość respondentów zadeklarowała chęć korzystania z zasobów wiedzy zgromadzonej

na uczelni w formie dostepu on-line do biblioteki uczelni.

Warto wykorzystać tę wiedze biorąc pod uwagę również odpowiedzi absolwentów:

zdecydowana większość pytanych (85%) odczuwa potrzebę dokształcania się. Jedynie 8%

badanych nie ma takiej potrzeby lub zdania w tym zakresie (7%).

Analizując poziom zainteresowania absolwentów otrzymywaniem informacji dotyczących

swojej macierzystej uczelni (oferta, aktualności, dorobek naukowy, newsy itp.) można

stwierdzić, iż działania uczelni mające na celu nawiązanie trwałej relacji ze swoimi

absolwentami nie są skazane na porażkę. O czym świadczy duże zainteresowanie ze strony

absolwentów otrzymywaniem tego typu informacji – 59% odpowiedzi twierdzących.

W opinii absolwentów najlepszą formą kontaktów z uczelnią mogłyby być newsletter z życia

uczelni (35% wskazań) oraz cykliczne spotkania absolwentów (25% odpowiedzi). Szczególnie

druga wskazana forma zasługuje na uwagę ze strony uczelni, gdyż potwierdza

zdiagnozowane wcześniej deficyty w funkcjonowaniu Klubu Absolwenta oraz potwierdza

zainteresowanie absolwentów nawiązaniem kontaktów z innymi absolwentami.

Absolwenci najchętniej chcieliby korzystać z zasobów uczelni w formie dostępu on line do

biblioteki uczelni (34% wskazań), brać udział w kursach zawodowych (25% odpowiedzi), mieć

dostęp do najnowszych publikacji i badań prowadzonych przez uczelnię oraz forum

dyskusyjnez udziałem wykładowców – ex eqo 18% wskazań.

O ile studia podyplomowe cieszą się największym zainteresowaniem absolwentów (40%

preferencji) należy również zwrócić uwagę na wysoki odsetek absolwentów (37%), którzy

preferują krótkie formy szkoleniowe, takie jak: seminaria, kursy czy warsztaty 2-7 dniowe

w formie stacjonarnej. Uczelnie zainteresowane budowaniem trwałych relacji

z absolwentem powinny rozszerzyć swoją ofertę edukacyjną o te właśnie formy

dokształcania.

Wydaje się ze uczelnie dostrzegają potrzebę zmian zarówno w zakresie podejścia do systemu

kształcenia, wymagań stawianych kadrze, jak i relacji ze studentami - przyszłymi

absolwentami. W procesie budowania trwałych relacji to uczelnie muszą być mądrym

inicjatorem i katalizatorem zmian, to one muszą wysłać czytelny sygnał do swoich studentów

– liczymy się z waszym zdaniem, zależy nam na waszej opinii, jesteście dla nas ważni.

W opini studentów zmiana jaką należałoby wprowadzić, która w efekcie mogłyby wpłynąć na

zmianę systemu kształcenia tak, aby był bardziej efektywny i dostosowany do potrzeb rynku

pracy, została ujęta w jeden główny postulat: PRAKTYKA, PARKTYKA i JESZCZE RAZ

PRAKTYKA. Dane te potwierdzają odpowiedzi absolwnetów, którzy wskazują, iż ze studiów

wynieśli gł. wiedzę teoretyczną (64% wskazań), tylko 25% badanych wskazało, iż było to

Stro

na1

31

połączenie wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych. Należy również odnotować, iż

wiedzę głównie praktyczną z uczelni wyniósł tylko 1% badanych absolwentów.

Niezbędna jest również współpraca z pracodawcami, co zapewni uczelni wiedzę

o potrzebach rynku pracy, ale także pomoże studentom na ten rynek pracy się dostać.

Uczelnia mogłaby być ambasadorem studentów na tym rynku. Wskazywane są przez

respondentów konkretne rozwiązania: warsztaty, targi pracy itp., oferowanie poza

standardowym trybem studiowania kursów specjalistycznych, certyfikowanych oraz szkoleń

miękkich: dotyczących umiejętności komunikacji i prezentacji.

W tym kontekście należy zwrócić uwagę na odpowiedzi absolwentów, którzy prowadzą

działalność gospodarczą. Absolwenci – przedsiębiorcy są zdania, iż program kształcenia na

uczelni nie przygotował ich do tej formy aktywności zawodowej, pogląd ten podziela aż 73%

badanych absolwentów – przedsiębiorców.

Jak się jednak okazuje to absolwenci – przedsiębiorcy są dużo bardziej zainteresowani (82%)

wzajemną wymianą wiedzy z danego obszaru zawodowego niż ich koledzy pracownicy (59%).

Te wyniki badań pozwalają optymistycznie patrzeć na powodzenie wzajemnych, trwałych

relacji środowiska biznesu i uczelni, co w efekcie może przyczynić się do udanego transferu

wiedzy w zakresie praktyki i nauki, a także wyzwań jakie stoją przed uczelniami w zakresie

funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy.

Absolwenci są zainteresowani wzajemną wymianą wiedzy najczęściej w następujących

formach: dzielenie się wiedzą ze studentami/ zajęcia ze studentami (35% odpowiedzi),

doradztwo biznesowe (26% wskazań) oraz w mniejszym stopniu chat ze studentami/

wykładowcami (20%) i recenzowanie case study studentów (19%).

Z opinii ekspertów związanych ze szkolnictwem wyższym wyłania się obraz polskiego

szkolnictwa wymagający zmian, przede wszystkim w obszarze filozofii kształcenia oraz relacji

uczelni i kadry wobec studentów i absolwentów. Szkoły wyższe potrzebują „nowego

otwarcia” na świat, ludzi, nowoczesność.

Zdaniem uczestników wywiadów indywidualnych bardzo ważna jest misja uczelni, która ma

być zrozumiała dla studentów. Szkoła wyższa powinna mieć misję, by wyposażyć w wiedzę,

umiejętności i doświadczenia, które będą gwarantowały, że dana osoba poradzi sobie na

rynku pracy. Kiedyś uczelnia była podstawowym źródłem informacji. Obecnie sytuacja jest

już odmienna i dlatego rola uczelni powinna zmierzać w kierunku zmiany relacji mistrz –

uczeń na relację trener/ coach – student. Postawy wykładowców powinny ewoluować

w kierunku bycia coachem, trenerem. Studenci powinni przychodzić na uczelnie, aby zdobyć

wiedzę, umiejętności, a nie tylko dyplom.

Stro

na1

32

Ważne jest również prowadzenie badań dotyczących ceny sukcesu zawodowego

absolwentów, by określić ile wysiłku wymaga jego osiągnięcie.. Uczelnie powinny wiedzieć,

czego brakuje absolwentom w miejscach pracy. Uzyskanie takich informacji jest możliwie

tylko w oparciu o trwałą relację z absolwentami.

Jaki powinien być zatem wzorcowy absolwent, opuszczający mur uczelni, ale pozostający

z nią w trwałej relacji?

„Ukształtowany przez uczelnie” absolwent musi być elastyczny, by dostosowywać się do

zmieniających się warunków, musi być otwarty na nowości, nie może obawiać się zmian.

Przed uczelniami wielkie wyzwanie, jakim jest konieczność dokonania istotnych zmian

w sposobie funkcjonowania, w innym przypadku może się pojawić wątpliwość, czy we

współczesnym świecie ich misja jest wciąż aktualna.

Stro

na1

33

IV. Załączniki

NARZĘDZIA BADAWCZE

Na potrzeby badania wykorzystano trzy zasadnicze komplety narzędzi badawczych –

2 kwestionariusze ankiety internetowej CAWI oraz dyspozycje do scenariuszy wywiadów

indywidualnych i wywiadu grupowego. Narzędzia zostały dopracowane po szczegółowych

uzgodnieniach z Zamawiającym i nieznacznie zmodyfikowane w odniesieniu do założeń

przyjętych w raporcie metodologicznym.

Załącznik Nr 1

SCENARIUSZ WYWIADU GRUPOWEGO

Załącznik Nr 2.1

KWESTIONARIUSZ ANKIETY INTERNETOWEJ CAWI DLA STUDENTÓW

Załącznik Nr 2.2

KWESTIONARIUSZ ANKIETY INTERNETOWEJ CAWI DLA ABSOLWENTÓW

Załącznik Nr 3

SCENARIUSZ WYWIADU INDYWIDUALNEGO