ဓာတပ - ခငသြယဝငး၊ RECOFTC, Michael de Alessi, RECOFTC

cå;qyMzatk‹

ျမနမာႏငင ပတဝနးကငဆငရာဆနးစစေလလာခက၂၀၁၉

ေနာကခအေၾကာငးအရာ - ျမနမာႏငင ပတ၀နးကငဆငရာဆနးစစေလလာခကက စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငး ၀နႀကးဌာနေအာကရ ငါး လပငနး ဦးစးဌာနႏင ပးေပါငးလက ငါးလပငနးက႑အေပၚ နားလည သေဘာေပါကမႈက ပမျမငတငရနႏင ရငးလငးသည ၿခငသးသပခကက ေပး ႏငရန ေရးသားျပစခပါသည။ ဤစာ တမးသည ျမနမာႏငငအစးရက ငါး လပငနးက႑ဆငရာ ဘကစဖြ ႔ၿဖးတး တကေစေရး လပငနးမားႏင တက ေသာ လပေဆာငမႈမား ေဆာငရြကရာ တြင ကမာၻ႔ဘဏအေနျဖင ထေရာကစြာ ကညႏငရန အေထာကအကျပမညျဖစ ပါသည။

နညးလမးမား - ဤေလလာဆနးစစ ခကသည သေတသနေဆာငရြကခက မား၊ အမးသားအဆင ညႇႏႈငးေဆြးေႏြး ျခငးမားႏင ရခင၊ ဧရာ၀တႏင တနသၤာရ စသည ကမး႐းတနးေဒသမားတြင ကြငး ဆငးေလလာထားခကမားက ေပါငးစပ ထားၿပး ပငလယျပင ငါးလပငနး၊ ေရခ ငါးလပငနးႏင ငါးေမြးျမေရး လပငနး က႑မားက အဓကထား ေလလာထား ပါသည။

ငါးလပငနးႏင ငါးေမြးျမေရးလပငနးသည ျမနမာႏငင၏ စးပြားေရးက အဓက အေထာကအက ျပပါသည။ ငါးလပငနးအခနးက႑မ ျမနမာႏငင ဂဒပ၏ ၂ ရာခငႏႈနး က အေထာကအကျပၿပး အသားဓာတစားသးမႈ၏ ၅၀ ရာခငႏႈနးႏင အလပအကငပပးႏငမႈ ၆ ရာခငႏႈနး အထရၿပး အခ႕ကမး႐းတနးေဒသမားတြင ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကး ဘ႑ာေငြရရမႈ၏ ၃၄ ရာခင ႏႈနး မ ၅၆ ရာခငႏႈနးအထ အေထာကအကျပသည။ ျမနမာငါးအရငးအျမစမားအား အလြန အကြၽ ဖမးဆးထတယမႈမားေၾကာင ပငလယျပငႏင ေရခငါး သယဇာတ အရငးအျမစမားက ေလာနညးေစသည။ ယခအခါတြင ငါးလပငနးက႑သည စးပြားေရးအရ ႏင တစႏငတစပင ေရလပသားျပညသမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးအတြက မားစြာကဆငးလကရသည။ အေရးယတ႔ျပနမႈမား ေဆာငရြကႏငရနအတြက အစးရသည ေစာငၾကပၾကညရႈျခငး၊ ထနး ခပျခငးႏင ေစာငၾကညစစေဆးျခငးမား (Monitoring, Control and Surveillance - MCS) စနစက ပမတးတက ေကာငးမြနေအာင ေဆာငရြကရန သႏၷဌာနခမတထားၿပး ငါးႏင ငါးေမြးျမ ထတလပေရးအား ပမျမႇငတငႏငရနအတြက အခြငအလမးမားက ရာေဖြလကသည။

• ျမနမာႏငငတြင ၂၀၁၆ ခႏစ ငါးထတလပမႈမာ မကထရစတနခန ၃ သနး (FAO ၂၀၁၈) ရၿပး ပငလယျပငလပငနး၊ ေရခငါးလပငနးႏင ငါးေမြးျမေရးလပငနးမားမ အခးညစြာ ထတလပသည။

• ငါးလပငနးက႑တြင လဦးေရ ၃.၂ သနး ေကာခန႔ အလပလပကငလကရၿပး အခနျပည လပကငသ လပသား ၈ သနးခန႔ႏင အခနပငး လပကငသ လပသား ၂.၄ သနးရသည (ကမာၻ႔ဘဏ ၂၀၁၈)။

• ျမနမာႏငင၏ ကမးရးတနးေဒသမားတြင အမေထာငစေပါငး ၁.၉ သနး ေနထငလကရၿပး ပငလယျပငႏင ကမး႐းတနး အရငးအျမစမားေပၚတြင အဓက မခေနရသည (BOMLME ၂၀၁၄)။

• ပငလယႏင ကမးရးတနးေဂဟစနစ ၀နေဆာငမႈမားမာ တစႏစလင အေမရကန ေဒၚလာ ၈.၅ ဘလယ တနဖးရၿပး ၎တ႔၏ ၆၀ ရာခငႏႈနးနးပါးမာ ဒေရေတာႏင သႏာေကာက တနးမားမ ရရသည (BOBLME ၂၀၁၄)။ မၾကာေသးခငက ျပလပခေသာ ေလလာဆနးစစ မႈမားမ ခန႔မနးခကအားျဖင ဒေရေတာမားသည ကမး႐းတနးေဒသမားအား သဘာ၀ ေဘးအႏရာယမား၏ ႐ကခတမႈမ ကာကြယထားၿပး ၎တနဖးမာ တစႏစလင ပမးမ အေမရကနေဒၚလာ (၁၆၅) သနးဖးမ ရသည (Losada et al.၂၀၁၈)။

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

ဓာတပ - ©Rory Hunter

စးပြားေရးအတြက အေထာကအကျပျခငး ငါးလပငနး၏ အေထာကအကျပမႈအား တကစြာ တငးတာမႈျပလပရန အခကအခရသည။ ဂဒပ ကနးဂဏနးမားတြင ငါးလပငနးႏင ေမြးျမေရး က႑က ပးတြေဖာျပထားသည။ သ႔ရာတြင ၂၀၁၅/၁၆ ကာလတြင ဤ က႑ခြႏစခမ စစေပါငး ဂဒပက အေထာကအကျပမႈမာ ၈ ရာခငႏႈနးရ သည (Belton ၂၀၁၈ )။

၂၀၁၆/၁၇ ခႏစ ငါးလပငနးက႑မ ျပညပတငပ႔ကန သည အေမရကန ေဒၚလာသနး ၆၀၀ ေကာ တနဖး (၄၃၈၇၁၀ မကထရစတနခန) ရသည (ငါးလပငနးဦးစးဌာန ၂၀၁၇)။ တနဖးျမႇင ငါးႏင ငါးထြကကနမားအတြက ျပညပပ႔ကနေစးကြကမားသည ထတလပျခငး၊ ျပျပငထတလပျခငးႏင ငါးဖမးဆးထတယျခငးဆငရာ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက သသာထငရားစြာ တြနး အားမား ျဖစေစၿပး ျမနမာႏငင၏ ျပညပပ႔ကနမ ရရေသာ ၀ငေငြမားႏင ေဒသခမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးမားက အေထာကအကျပရာတြင အေရးႀကးသည။

ပငလယျပငငါးလပငနးပငလယျပငငါးလပငနးမ တစႏစလင မကထရစ တနခနေပါငး ၁ သနး (FAO ကနးဂဏနးမား) မ ၃ သနး (လပငနးဦးစးဌာန ၂၀၁၈) အထ ထတ လပသညဟ ခန႔မနးရသည။ သ႔ရာတြင ငါးအရငးအျမစမားအား အလြန အကြၽဖမးဆး ထတယျခငးမားသည ပငလယငါးအရငးအျမစမားက မားစြာ ထခက ကဆငးေစၿပး ၁၉၇၉/၈၀ ခႏစမားကတညးက ၉၀ ရာခငႏႈနး အထ ကဆငးလာခသညဟ သရရသည (Krakstadt et al.၂၀၁၅)။ ေရရညတညတေသာ ငါးထတလပမႈ သတမတခကအဆငမားႏင ငါး ဖမးဆးသည နညးစနစမားက ပငလယျပင ငါးထတလပမႈ စနစတက တးျမႇငေစရန ထေရာကစြာ ထနးခပရနလအပသည။ ၎သည စးပြားျဖစ ငါးလပငနးမားအတြက ဘ႑ာေငြပမရရေစၿပး တစႏငတစပင ေရလပသား မား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးက ပမ၍ တးတကလာေစမညျဖစသည။

ေရခငါးလပငနးေရခငါးဖမးဆးျခငးငါးထတလပမႈမ တစႏစလင တနခန ၁.၆ သနးရမည ဟ အစးရမ ခန႔မနးသည (ငါးလပငနးဦးစးဌာန ၂၀၁၇)။ ျမနမာႏငင ေျမဧရယာ၏ ၆၀ ရာခငႏႈနးခန႔ ကယ၀နးေသာ ဧရာ၀တျမစ၀မးေဒသ တစေလာကတြင တနဖးႀကးမားသည ေရခငါးမးစတမားစြာ ေလာနညး ကဆငးခေၾကာငး ၎ေဒသရ ေရလပသားမားမ ဆထားပါသည (Baran et al.၂၀၁၈)။

ငါးေမြးျမထတလပမႈFAO ၏ အဆအရ ျမနမာႏငငသည ကမၻာအႀကးဆး ငါးေမြးျမထတလပ သည နငငမားတြင အဆင ၈ ေနရာတြင ရသည (ေရတြင ေပါကေရာက သည အပငမားႏင အစားအစာ မဟတသည ထတကနမား မပါ၀ငပါ)။ တစႏစလငခန႔မနးေျခ မကထရစတနခန ၁ သနးခန႔ ႏစစဥ ထတလပ သည။ ေမြးျမေရးငါးမားသည ျပညတြငးေစးကြကအတြက အေရးပါၿပး ၀ယလအားျမငတကလကရကာ တစႏငငလးငါးစားသးမႈ၏ ၂၁ ရာခငႏႈနး ရသည (Belton et al.၂၀၁၅)။

ငါးေမြးျမေရးမ ဂဒပ၏ ၀.၆ ရာခငႏႈနး အေထာကအကျပၿပး ငါးလပငနး ႏင ေပါငးလင စစေပါငး ဂဒပ၏ ၂ ရာခငႏႈနး ရမညဟ ခန႔မနးရသည။ ၎သည အမနးခငးႏငငမား၏ ငါးေမြးျမေရးက႑ တစခတညးမ ရရ ေသာ ဂဒပမားျဖစသည ဘဂၤလားေဒရ (ဂဒပ ၏ ၃.၆ ရာခငႏႈနး) ႏင ဗယကနမ (ဂဒပ ၏ ၅ - ၆ ရာခငႏႈနး) ထက ေလာနညးသည။

ျမနမာႏငင၏ ငါးေမြးျမေရးတြင က႑ခြ ၃ ခ ပါ၀ငသည။

၁။ ကနးတြငးေရခ - ထတလပမႈ၏ ၉၅ ရာခငႏႈနးရၿပး ဧရာ၀တ ျမစ၀ကြၽနးေပၚတြင ငါးေမြးကန ၉၀ ရာခငနႈနး အထရကာ ရနကနမ ကလမတာ ၂၅ - ၅၀ ဝနးကငအတြငးတြင တညရသည။

၂။ ကမး႐းတနးေဒသငါးေမြးျမထတလပျခငး - ျမနမာႏငင၏ ပစြနေမြးျမ ေရးကန သးပႏစပ ခန႔မာ ရခငျပညနယတြငရၿပး ကနေမြးျမေရး ကနအမားစမာ ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးတြငရသည။

၃။ ပငလယျပငငါးေမြးျမေရးတးတကဖြ ႔ၿဖးမႈ - တနသၤာရတငး ေဒသႀကးရ ပငလယကကတစ (barramundi) ၿခသြငးေမြးျမျခငးမားမအပ အျခားေသာ ငါးေမြးျမေရးမားမာ အကန႔အသတျဖငသာ ရသည။

ဥပေဒႏင အဖြ႕အစညးဆငရာမေဘာငငါးလပငနးက႑မားက ေအာကေဖာျပပါဥပေဒမားျဖင စမခန႔ခြ အပခပ သည - (၁) ျမနမာပငလယျပငငါးလပငနးဥပေဒ (၁၉၉၀)၊ (၂) ေရခငါး လပငနးဥပေဒ(၁၉၉၁)၊ (၃) ငါးေမြးျမေရးဥပေဒ (၁၉၈၉) တ႔ျဖစသည။ ျမနမာပငလယျပငငါးလပငနး ဥပေဒ (၁၉၉၀) က လကရျပငဆငေရးဆြ လက ရသည။

ငါးလပငနးဦးစးဌာနသည ငါးသယဇာတ စမခန႔ခြေရးအတြက အဓက တာ၀နရေသာ ဌာနျဖစၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၊ ခရငႏင ၿမ႕နယအဆင တ႔တြင ၀နထမး (၂၄၆၉) ဦးရသည။ ငါးလပငနးဦးစးဌာနတြင သေတသန ႏင ဖြ ႔ၿဖးေရးဌာနခြရေသာလညး လေလာကသည ရနပေငြႏင အရငးအျမစ မား ပပးေပးထားႏငျခငး မရေပ။ ငါးလပငနးက႑၏ ေရရညတညတေသာ ဖြ ႔ၿဖးတးတကေရးက အေထာကအကျပႏငရန ငါးလပငနးဦးစးဌာနအတြက ဘ႑ာေငြႏင လ႔အရငးအျမစမား ထပမ၍ ပပးရနလအပသည။

ပငလယျပငငါးဖမးဧရယာမားတြင ေစာငၾကပၾကညရႈျခငး၊ ထနးခပျခငးႏင ေစာငၾကညစစေဆးျခငးမား (MCS) ေဆာကရြကလပကငႏငသည အငအားမာ အကန႔အသတျဖငသာရသည။ ငါးလပငနးက႑မာ ဧရာ၀တ တငးေဒသႀကးကသ႔ေသာ တငးေဒသႀကးအလက ရနပေငြ ၅၆ ရာခငႏႈနး အထ ႀကးမားေသာအေထာကအကျပမႈမား ရေသာလညး ငါးလပငနးဦးစး ဌာနအတြက စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငး၀နႀကးဌာန၏ ႏစစဥ ဘတဂကေငြ ခထားေပးမႈမာ ၀.၈ ရာခငႏႈနးမသာ ရသည။

ေျမအသးခခြငႏငဆငသည ကစၥရပမားငါးေမြးျမေရးဖြ ႔ၿဖးတးတကေရးသည လယယာေျမ ဥပေဒ (၂၀၁၂) ႏင ေျမ လြတေျမရငးမား စမခန႔ခြသည ဥပေဒ (၂၀၁၂) တ႔ႏင စပလဥး၍ ကန႔ သတခကမားရေနသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ လယယာေျမဥပေဒမ လယယာေျမ က ခြငျပခကမရဘ အျခားေသာရညရြယခကမားျဖင အၿမတမး ေျပာငးလ အသးျပမႈက တားျမစထားသည။ ေျမလြတေျမရငးမား စမခန႔ခြေရးဥပေဒ မ တစနငတစပင ေျမအသးခလပကငသမားအတြက ေျမအသးခလပကင ပငခြငရရမႈက အားနညးေစသည။

၅။ ဗယကနမ

ငါးၾကငး

တလားဗးယား

အခြမာေရသတဝါမားခ႐ကမာေကာငမားပငလယေရညႇ

အျခားေသာ ေရခငါးမား

ပငလယႏင ကမး႐းတနးငါးမား

၁။ ျမနမာ(ခန႔မနးခက)

၂။ ျမနမာ ၃။ ထငး ၄။ ဘဂၤလားေဒရ

၀.၅၀

၁.၀၂ ၀.၉၆

၂.၂၀

၃.၄၇

(ေရသ

တဝါ

) ငါးေ

မြးျမ

ထတ

လပျ

ခငး (

တနခ

န သ

နးေပ

ါငး)

အရငးအျမစ - FAO ၊ ၂၀၁၈

မတခက။ ေကာလ (၁) သညေလလာဆနးစစခကမားမ ရရေသာ ငါးႏင ပဇြနအထြကႏႈနးအေပၚအေျခခ၍ ျမနမာႏငငထတလပမႈအဆငအား အစားထး ခန႔မနးတြကခကမႈတစချဖစသည။ ၄ငးအစားထး ခန႔မနး ခကမ ျမနမာႏငင၏ အမနတကယငါးေမြးျမထတလပျခငးသည အစရငခစာပါ ထတလပမႈ၏ ထကဝက ခန႔ရမညဟ သးသပပါသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ တာ၀န၀တရား မားက ဗဟခပကငမႈမ ေလာခေပးျခငးငါးလပငနးႏင အျခားေသာ ပငလယျပငဆငရာ က႑မားအတြငး စေပါငး စမခန႔ခြျခငးဆငရာ ခဥးကပ ေဆာငရြကမႈမားႏင ဗဟခပကငမႈ ေလာခ ျခငးမားမတစဆင ပဋပကၡမားေလာခေရး၊ ဘကစတးတကေရးႏင ျမနမာ ကမးရးတနးတစေလာက အျပာေရာငစးပြားေရး (Blue economy) တစခ က ဖနတးႏငရနအတြက အေျခခအတျမစက ခမတေဆာငရြကႏငသည။

ဧရာ၀တတငးေဒသႀကး ေရခငါးလပငနးဥပေဒ (၂၀၁၈) မ ရပရြာအေျချပ ေရလပသားအစအဖြ ႔မား ဖြ ႔စညးပငခြငက အသအမတျပထားသည။ ရခင ျပညနယ ေရခငါးလပငနးဥပေဒ (၂၀၁၄) မ ရပရြာအေျချပေရလပငနး စေပါငးစမခန႔ခြျခငးအတြက ဥပေဒဆငရာအေထာကအပက ေပးအပထား သည။ မြနျပညနယအစးရမ ျပဌာနးထားေသာ ျပညနယငါးလပငနး ဥပေဒ တြင ေရခငါးလပငနးႏင ကမးနးဧရယာမားအတြကပါ ထညသြငးထားၿပး ၎ဥပေဒ၏ တရား၀ငကငသးႏငမႈက မစမးသပရေသးေပ။

ငါးလပငနးစေပါငးစမခန႔ခြေသာစနစရပရြာအေျချပငါးလပငနးစမခန႔ခြျခငးမာ ကနးတြငးႏင ကမးနးငါးလပငနး မားမ ရရေသာ အကးေကးဇးမား သာတညမျဖန႔ေ၀ျခငးက ျမႇငတငႏင ေသာ အခြငအလမးမားက ရရေစသည။ ၎သည ငါးလပငနးစမခန႔ခြ အပခပသည ယႏရားတးတကေကာငးမြနေရးႏင ဆငးရေသာ ျပညသမား ၏ ဘ၀လၿခမႈက ထနးသမးေစာငေရာကေရးတြင ျဖစေပၚလာမည ယဥၿပင မႈမားအား ဟနခကညေစရာတြင အေထာကအကျပမညျဖစသည။ ထ႔အျပင စေပါငးစမခန႔ခြမႈသည ကမးရတနးႏင ေရလႊမးဧရယာမားတြင ေဒသခမား၏ ပဋပကၡမားက ေလာခႏငရန ႀကးမားေသာ အခြငအလမး မားက ေပးႏငသည။ ငါးလပငနးက႑၏ ပဋပကၡမားက ျဖစေပၚေစေသာ အဓက ကစၥရပမားမာ-

• ပငလယျပင ငါးဖမးလပငနးတြင စးပြားျဖစ ကမးေ၀းငါးဖမးသေဘၤာ မားႏင ကမးနး တစႏငတစပင ေရလပသားမားၾကား ယဥၿပငမမား။

• ေရေပၚေရလေဒသမား၏ ေရအနကက စမခန႔ခြျခငးႏင စပလဥး၍ ေတာငသလယသမားမားႏင ေရလပသားမားၾကားတြင ျဖစေပၚေသာ ပဋပကၡမား။

• ငါးေမြးကနလပငနးႀကးမားႏင ယခငလယစကေတာငသမား / ေရ လပသားမားၾကားတြင ေျမယာသမးဆညးမႈႏင ပတသကေသာ ပဋပကၡမား စသညတ႔ျဖစပါသည။

စမခန႔ခြအပခပသညယႏရား တးတက ေကာငးမြနျခငးမ စးပြားေရးဆငရာ အခြငအလမးမားရရနငမႈျမနမာႏငငတြင ပမေကာငးမြနေသာ ငါးလပငနးက႑ ဆငရာ စမခန႔ခြျခငး ေဆာငရြကႏငပါက ျမနမာစးပြားေရးက တနဖးအားျဖင အေမရကန ေဒၚလာ ၁ ဘလယခန႔ ပမ၍ အေထာကအပျပႏငသညဟ ခန႔မနးသည (ကမာၻ႔ဘဏ၂၀၁၇)။ အာရတြင ေဂဟစနစႏင စးပြားေရးအရ ပမေကာငး မြနေသာ ငါးလပငနးစမခန႔ခြမႈ ေဆာငရြကျခငးျဖင အေမရကနေဒၚလာ ၅၄.၈ ဘလယ ထပမရရႏငသညဟ ကမာၻ႔ဘဏ၏ “နစျမပေနေသာ ဘလယတနဖးမားက တးဆြျခငး” အစရငခစာတြင ၂၀၁၂ ကြငးဆငး ေလလာေတြ ႔ရခက ကနးဂဏနးမားက အေျခခ၍ ေဖာျပထားရပါသည။ ၂၀၁၂ တြင ျမနမာႏငငမ ပငလယငါးထတလပမႈမာ (၁၁၃၁၅၀၀) မကထရစတနခန ရ၍ အာရတကတစခလးမ ထတလပမႈ (၄၁၂၀၅၁၆၅) မကထရစတနခန၏ ၂.၇ ရာခငႏႈနးရသည။ ပမေကာငးမြနသည ငါး လပငနး စမခန႔ခြျခငးမ ထပမရရႏငမည အလားအလာမာ ငါးလပငနး တငပ႔ကန ကနးဂဏနးမားအား အသးျပ၍ တြကခကၾကညလင တနဖး အားျဖင အေမရကန ေဒၚလာ ၁ ဘလယခန႔ ရမညဟ သရရသည။

ငါးမးစတမား၏ အနညးဆး သတမတ အရြယအစားပမာဏႏင ငါးဖမးစး ထတယမႈပမာဏ ကန႔သတျခငးက လကနာေစျခငးအားျဖင အျခားေသာ စးပြားေရးဆငရာ အခြငအလမးတစခက ရရႏငသည။ ၁၀ ႏစအတြငးပင ၄ငးေဆာငရြကမႈသည ရခငႏင တနသၤာရေဒသရ ကမးေ၀းငါးပမာဏက ၅ ဆႏင ၃ ဆ အသးသး တးျမငေစမညျဖစၿပး ႏစစဥကမးေ၀းငါးရရမက ၇၀ ရာခငႏႈနးႏင ၃၀ ရာခငႏႈနး အသးသးတးပြားေစမာျဖစသည (EDF – WCS ၂၀၁၉)။

ငါးေမြးျမေရးထတလပျခငးတနဖးကလညး ႀကးမားစြာ တးျမငႏငသည။ ၄ငးက အမနးခငးႏငငမား ေဆာငရြကလကရသည အဆငသ႔ေရာက ေအာင လကရငါးေမြးကနမား၏ ထတလပမႈအဆငက ျမႇငတငေပးျခငး၊ တနဖးျမႇငမးစတမား ပမပါ၀ငေသာ အမးအစားစသည ထတလပမႈက ေဆာငရြကျခငး၊ ထတလပႏငမႈ အေျခအေနေပၚမတည၍ ဧရယာတးခ႕ ေဆာငရြကျခငးက ခြငျပေပးျခငးျဖင လပေဆာငႏငသည။

ျမနမာႏငင၏ ငါးေမြးျမေရး အမနတကယထတလပမႈသည ထငးႏငင၏ ထက၀ကခန႔ရၿပး ဘဂၤလားေဒရႏငင၏ ၁/၄ ပ ႏင ဗယကနမႏငင၏ ၁/၇ ပ ခန႔သာ ရသည။ ပ (၁) တြင ျမနမာ၊ ဘဂၤလားေဒရ၊ ထငး ႏင ဗယကနမႏငငမားအတြက ငါးေမြးျမထတလပျခငး ပမာဏမားအေပၚ အေသးစတေလလာခကမားအား ေဖာျပထားသည။

၂၀၁၆ ခႏစတြင ျမနမာ၊ ထငး၊ ဘဂၤလားေဒရႏင ဗယကနမႏငငမား၏ ငါးေမြးျမထတလပျခငး

ပ-၁

၄.၀၀

၃.၅၀

၃.၀၀

၂.၅၀

၀.၅၀

၂.၀၀

၁.၅၀

၀

၁.၀၀

သ႔ရာတြင ငါးေမြးျမေရးလပငနးသည အေတာျမငမားေသာ စးပြားေရး အကးအျမတရသည။ လတတေလာ လယယာစကပးေနေသာ ေျမမား၏ ၁ ရာခငႏႈနးခန႔က ငါးေမြးကနအျဖစ ေျပာငးလလပကငျခငးျဖင သအရအရ အေမရကနေဒၚလာ ၁၉၃ သနး ထပမရရမည ျဖစသည။ ၄ငးသည ငါး ေမြးျမေရးက႑မ ထတလပမႈက စကပးေရးက႑၏ ဂဒပတြင ၃.၇ ရာခငႏႈနးအထ ပါ၀ငလာေစမညျဖစၿပး အမးသားအဆင ဂဒပက ၀.၉၄ ရာခငႏႈနးအထ အေထာကအကျပမညျဖစသည။

ရညညႊနးBaran, E., K. M. Nwe, T. Swe, S. Hansein, P. Keomonyneath, R. Sokvisal, Z. Lunn, and P. Gatke. 2018. Consultations of Fishers on Fishery Resources and

Livelihoods in the Ayeyarwady Basin. Ayeyarwady State of the Basin Assessment (SOBA) Report 4.3. Myanmar: National Water Resources Committee (NWRC).

Belton, B. 2018. “The Status of Aquaculture in Myanmar in Regional Context, and Opportunities for Sustainable Growth.” Unpublished consultancy report prepared for the World Bank.

Belton, B., A. Hein, K. Htoo, L. S. Kham, U. Nischan, T. Reardon, and D. Boughton. 2015. “Aquaculture in Transition: Value Chain Transformation, Fish and Food Security in Myanmar.” International Development Working Paper 139, Michigan State University, Michigan.

BOBLME (Bay of Bengal Large Marine Ecosystem). 2014. “Assessing, Demonstrating and Capturing the Economic Value of Marine & Coastal Ecosystem Services in the Bay of Bengal Large Marine Ecosystem.” BOBLME-2014-Socioec-02, Food and Agriculture Organisation of the United Nations (FAO), Bangkok.

DOF. 2017. Fishery Statistics 2017. Nay Pyi Taw: Department of Fisheries, Republic of the Union of Myanmar Ministry of Livestock, Fisheries and Rural Development.

EDF-WCS (Environmental Defense Fund & Wildlife Conservation Society). 2019. “Myanmar Multispecies Simulation Model.” https://kristinkleisner.shinyapps.io/myanmar-mizer_-_region/.

FAO. 2018. ‘’FishStat database’’. http://www.fao.org/fishery/statistics/software/fishstatj/en. Accessed 22 November 2018.

Krakstad, J.-O., B. Krafft, O. Alvheim, H. Thein, and P. Psomadakis. 2015. Cruise Report “Dr. Fridtjof Nansen”, Myanmar Ecosystem Survey. FAO-NORAD Technical Report, EAF - N/2015/5.

Losada, I. J., P. Menéndez, A. Espejo, S. Torres, P. Díaz-Simal, S. Abad, M. W. Beck , S. Narayan, D. Trespalacios, K. Pfliegner, P. Mucke, L. Kirch. 2018. ‘’The global value of mangroves for risk reduction. Technical Report.’’ The Nature Conservancy, Berlin.

The World Bank. 2017. The Sunken Billions Revisited: Progress and Challenges in Global Marine Fisheries.

Worldfish. (2018). “Myanmar” downloaded from https://www.worldfishcenter.org/country-pages/myanmar.

လကရေဆာငရြကေနေသာ မ၀ါဒဆငရာျပျပငေျပာငးလမမားလႊတေတာမ ကမးေ၀းငါးဖမးေလမားက ေျခရာခႏငေသာ(VMS) စနစ တပဆငျခငးကျပလပရန မၾကာေသးခငက ဆးျဖတေပးခသည။ ငါး လပငနးဦးစးဌာနသည ႏငငတကာ VMS ၀နေဆာငမႈကမၸဏမားထမ သငေလာေသာ အဆျပလႊာမား တငဒါေခၚယသည လပငနးက လပေဆာင ေနၿပျဖစသည။ ငါးလပငနးဦးစးဌာနအား ကမးေ၀းငါးဖမးေလမား VMS တပဆငေရးလပငနးတြင အကအညေပးေနသည ဒနးမတႏငငတကာ ကညေရးအဖြ ႔ (DANIDA) ၏ အဆအရ ျမနမာအစးရသည VMS စမ ခန႔ခြရနအတြက လအပေသာ ငားရမးမဆငရာ ေဆာ၀လႏင ကမးေ၀း အေျခခအေဆာကအဦးမား တညေဆာကရန ရနပေငြခထားေပးမညဟ သရသည။

စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငး၀နႀကးဌာနအေနျဖငလညး စက ပးေရးဆငရာ ဖြ ႔ၿဖးတးတကေရး မဟာဗဟာတြင ငါးလပငနးႏင ငါးေမြးျမ ေရးက႑ တးတကေစရန ရညမနးခကမား ခမတထားရပါသည။ အမး သားအဆင ငါးေမြးျမေရး ဖြ ႔ၿဖးတးတကေရးအစအစဥ (၂၀၁၈) မၾကမးမ ငါးလပငနးက႑ ေရရညတညတစြာ ဖြ ႔ၿဖးတးတကေရးအတြက ရညမနး ခကမား ထပမခမတထားရပါသည။

ယခအခနအထ ျမနမာငါးလပငနးအေပၚ ဖြ ႔ၿဖးေရး ဆငရာ အေထာကအကျပ ကညမႈမားသည သသာထငရားေသာ ရလဒေကာငးမားက ရရေစသည။ သ႔ရာတြင ၄ငးရငးႏးျမပႏမႈႏင အေကာငအထညေဖာမမားသည ငါး လပငနးက႑အတြက သသာထငရားေသာ အေျပာငးအလက ျဖစေပၚ ေစရန လေလာကမႈ မရေပ။ စမကနးအမားစသည ထတလပသမား (သ႔မဟတ) ေရလပသား အသငးအ၀ငးမားအေပၚ အဓက အေလးထားၿပး အေျခခ အေဆာကအအႏင ေခးေငြေထာကပမႈမား အပါအ၀င တနဖးကြငး ဆကလပငနးမားႏင ဆငေသာကစၥမားတြင အေထာကအကျပမႈမား အား နညးလက ရသညက ေတြ႕ရသည။ ငါးေမြးျမေရးႏင ငါးလပငနးဆငရာ က႑ႏစခစလးက သကေရာကေစေသာ ေျမအသးခမႈမ၀ါဒ၊ ကမးနးငါးဖမး လပငနးမားအား ဥပေဒႏငအည လကနာေဆာငရြကေစမႈ စေသာမ၀ါဒမား၊ စမခန႔ခြမႈ ကစၥရပမားႏင စပလဥး၍လညး အေထာကအကျပမႈမား နညး ပါးပါသည။

ေရ႕ဆက ေဆာငရြကရမည လပငနးစဥမားျမနမာႏငင၏ငါးလပငနးက႑ ဖြ ႔ၿဖးတးတကေစရန လအပေသာ လပ ေဆာငမမားက CEA မ အႀကျပထားပါသည။

ေရတတြင ေဆာငရြကမညလပေဆာငမမားမာ -

• ငါးလပငနးဦးစးဌာန၏ ျပညသ႕ဘ႑ာေငြအသးျပမႏင အဖြ႔အစညး ဆငရာ ျပနလညသးသပေလ႔လာမႈက ေဆာငရြကရန။ ငါးလပငနး ဦးစးဌာန၏ နညးပညာစြမးေဆာငရညႏင MCS လပငနးမား တးတက လာေစရနအတြက မ၀ါဒျပျပငေျပာငးလမႈမား၊ အႀကျပခကမား လအပပါသည။ တနဖးကြငးဆကလပငနးမားႏင ဆကစပသည ဆနးသစေျပာငးလခကမားသည ကမး႐းတနးေဒသတြင ဆငးရ မြေတမ ေလာခေရးႏင စား၀တေနေရးဖလမႈအတြက အေထာက အက ျပမညျဖစသည။

• ငါးေမြးျမေရးက႑ ဘကစတးတကေရးႏင ရာသဥတ ႀကႀကခႏင မႈအား ျမႇငတငရန အေျခခအေဆာကအအဆငရာ လအပခကမား က ေလလာဆနးစစမႈတစခ ေဆာငရြကရန။ ၄ငးေဆာငရြကခကတြင လကရေရေလာငကနမားတြင ငါးေမြးျမေရးႏငမႈ အလားအလာအား ေလလာဆနးစစျခငးႏင ၎လပငနးဖြ ႔ၿဖးေရးအတြက အေထာက အကျပႏငမည စညးမဥးစညးကမးမား ေဖာထတ သတမတျခငးတ႔ ပါ၀ငမညျဖစသည။

• ဒေရေတာမားႏငသႏာေကာကတနးမားအား ကာကြယျခငး၊ ထနး သမး ေဆာငရြကျခငးႏင တနဖးတြကခကျခငးတ႔အား အားျမႇင ေဆာငရြကႏငရန နညးလမးမားရာေဖြျခငး။ ရာသဥတဆငရာ သက ေရာကမႈမားမ ကမးရးတနးေန ျပညသမားက အကာအကြယျပႏင ရနႏင အသကေမြး၀မးေကာငးမႈမားႏင ဆကစပေသာ ေဂဟစနစ ဆငရာ၀နေဆာငမႈမားက ရရေစရနအတြက ၄ငးလပငနးမားက ေဆာငရြကရနမာ လြနစြာ လအပလပါသည။

ဤစာတမး အႏစခပက ျမနမာႏငင ပတဝနးကငဆငရာ ဆနးစစေလလာခက၊ ငါးသယဇာတမားက႑ အစရငခစာ။ ကမာၻ႔ဘဏ၊ ၂၀၁၉၊ ဝါရငတန၊ ဒစ၊ ကမာၻ႔ဘဏ အေပၚအေျခခ၍ ျပစထားသည။

ဓာတပ - ©Rory Hunter