Embed Size (px)
Citation preview
Plan de recuperaciónEste plan de recuperación enmárcase nas medidas de atención á diversidade previstas no noso proxecto. As devanditas medidas están orientadas a responder ás necesidades educativas concretas do alumnado e á consecución das competencias básicas e os obxectivos do curso.O plan presenta, para cada unidade, unha ficha de re-paso que inclúe actividades referentes aos contidos mínimos tratados nela. Esta ficha pode utilizarse pa-ra calibrar en que medida os estudantes pendentesde recuperación van afianzando os obxectivos mínimos de cada unidade, con vistas ás avaliacións correspon-dentes.
100
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3.°
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
11 Explica que é a nutrición heterótrofa.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
12 Indica a función da membrana plasmática.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
13 Indica a función do citoplasma. .....................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
14 Indica a función do núcleo. ............................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
15 Contesta as seguintes cuestións:
A. Que orgánulo se encarga de fabricar
proteínas? ..................................................
B. Que orgánulo realiza a dixestión ce lular?
......................................................
C. Que orgánulo participa na formación
de flaxelos? ...............................................
D. Que orgánulo se encarga de transportar
substancias ao exterior celular? ................
16 Explica a función das mitocondrias.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
17 Define os seguintes conceptos:
Tecido: .............................................................
Órgano: ...........................................................
Aparato ou sistema: ..........................................
18 Escribe os nomes dos distintos tipos de teci-dos do corpo humano.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
19 Relaciona cada aparato coa súa función:
1. Dixestivo A. Encárgase domovemento
2. Reprodutor B. Recibe a información do exterior e responde a ela
3. Nervioso C. Transporta substancias a través do sangue
4. Locomotor D. Produce os gametos
5. Endócrino L. Transforma osalimentos en nutrientes
6. Circulatorio F. Coordina co sistema nervioso todas asfuncións do organismo
10 Pon un exemplo explicando quen é o receptor nun transplante e quen o doador.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de repasoFicha de repaso
PROBA
1PROBA
2
101
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3.°
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
11 Define nutriente, nomea os principais nutrien-tes e di que proporcionan ao organismo.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
12 Explica as funcións que realizan os nutrientes.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
13 Que condicións ten que ter unha dieta para que sexa equilibrada?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
14 Na roda dos alimentos, que función realizan os grupos de cor vermella? Cita exemplos e indica os seus principais nutrientes.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
15 Enumera os principais alimentos que inclúe a dieta mediterránea.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
16 Copia e completa a táboa sobre os métodos de conservación dos alimentos.
MÉTODOS EXEMPLOS
Utilizan frío
..............................
..............................
..............................
..............................
Salgaduras,...........
17 Explica por que se produce a malnutrición e cita tres trastornos producidos por ela.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
18 Un alimento transxénico é..............................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
19 Todos os alimentos envasados por lei teñen que levar unha etiqueta. Que información nos proporciona a etiqueta aos consumidores?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
10 As etapas dunha cadea alimentaria son:
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de repasoFicha de repaso
PROBA
2
102
PROBA
4
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3.°
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
11 Cita os aparatos e sistemas relacionados coa nutrición.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
12 Copia e completa a táboa situando os termos seguintes onde corresponda:
Absorción de nutrientes, mastigación, forma-ción do bolo alimenticio, formación das feces fecais, formación do quilo, formación do qui-mo.
Acción
Boca
Estómago
Intestino delgado
Intestino groso
13 Completa a frase: O osíxeno que chega aos
pulmóns tras a ............................., pasa á
......................... . Esta cede aos alvéolos o
CO2 que recolleu das .......................... . A
continuación, o CO2 expúlsase ao exterior
mediante a ........................................ .
14 Cal é a función do aparato circulatorio?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
15 Cita os compoñentes máis importantes do sangue.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
16 Indica a que tipo de circuíto sanguíneo se refire a seguinte frase:
O sangue cargado de CO2 e substancias de refugallo entra ao corazón polas veas cavas e sae del polas arterias pulmonares, e chega aos pulmóns onde deixa o CO2 e se carga de osíxeno.
........................................................................
17 Explica que é o plasma intersticial.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
18 Debuxa un ril e sinala as súas partes máis importantes.
19 Indica que órgano intervén na excreción das seguintes substancias.
Urina: ...............................................................
Restos de glóbulos vermellos: ............................
Suor: ................................................................
10 Cita tres enfermidades relacionadas cos apa-ratos e sistemas que realizan a nutrición.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de repasoFicha de repaso
PROBA
3
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3° E
SO
Mat
eria
l fot
ocop
iabl
e au
toriz
ado.
11 Cita as etapas da función de relación.
........................................................................
........................................................................
12 De que tipo son os receptores do sentido do olfacto? Como se chaman as células recepto-ras do olfacto? A que substancias é sensible?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
13 Completa as frases seguintes:
A. Os receptores do gusto son...................
sensibles a substancias............... que
están disoltas na ............................. .
B. Os receptores do gusto denomínanse
................... , que se agrupan en..................
e estes, á súa vez, en................... .
14 Resume en cinco frases o proceso da audición.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
15 Debuxa unha neurona e sinala o núcleo, o corpo celular, as dendritas e o axón.
16 Explica como se transmite o impulso nervioso na sinapse.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
17 Cita as partes e as funcións do sistema ner-vioso central e do sistema nervioso periférico.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
18 Onde deben chegar os impulsos nerviosos para que a sensación sexa consciente?
........................................................................
........................................................................
19 Explica que é unha hormona. Onde se fabrica as hormonas?
........................................................................
........................................................................
10 Escribe dous exemplos de ósos longos, dous de ósos curtos, dous de ósos planos, dous de músculos fusiformes e dous de músculos pla-nos.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................ ........................................................................
103
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de repasoFicha de repaso
PROBA
4
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3.°
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
11 Cita os principais cambios que se producen na adolescencia.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
12 Di cales son as funcións de:
Os testículos: ................................................
........................................................................
O epidídimo: ..................................................
........................................................................
As glándulas anexas: .....................................
........................................................................
13 Di cales son as funcións de:
Os ovarios: ....................................................
........................................................................
As trompas de Falopio: .................................
........................................................................
A vaxina: .......................................................
........................................................................
14 Define folículo, ovulación e menopausa.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
15 Completa as frases seguintes:
A. A hormona FSH, segregada pola
........................, estimula o crecemento
dun folículo e a produción de..................... no ovario.
B. Tras a ovulación, o........................ segrega estróxenos e proxesterona, que promoven o engrosamento do endometrio.
16 Explica que dúas estruturas se forman unha vez que o embrión se implantou.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
17 Explica brevemente as fases do parto.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
18 Algunhas mulleres teñen as trompas de Falopio obstruídas e, a pesar de producir óvulos con normalidade, non poden ter fillos. Explica por que.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de repasoFicha de repaso
PROBA
5
........................................................................
104
PROBA
6
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3.°
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
11 Segundo a OMS, que tipos de benestar ten que gozar unha persoa para ter unha boa saúde?
........................................................................
........................................................................
12 Enumera os distintos factores determinantes dunha boa saúde.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
13 Que son os vectores nunha enfermidade infecciosa? Cita un exemplo.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
14 Cita tres causas de enfermidades non infec-ciosas e pon un exemplo de cada caso.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
15 Que é a resposta inmunitaria?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
16 Cales son as principais células que forman o sistema inmunitario? Que papel desempeñan cada unha destas células?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
17 Completa esta táboa indicando as principais diferenzas entre a inmunidade innata e a adaptativa.
Inmunidade innata Inmunidade adaptativa
18 Cando administramos unha vacina a un indivi-duo, que o provoca?
........................................................................
........................................................................
19 A vacinación produce no individuo inmunida-de activa. Por que se lle denomina así?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
10 Que é un soro? Cres que a administración dun soro producirá inmunidade activa?
........................................................................
........................................................................
........................................................................ ........................................................................
105
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de repasoFicha de repaso
PROBA
6
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3.°
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
11 De onde procede a enerxía que impulsa os cambios na Terra?
........................................................................
........................................................................
12 Que son os anticiclóns? Como se move o aire nos anticiclóns?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
13 Que é a humidade do aire? Como inflúe a temperatura na humidade?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
14 Cales son os elementos máis representa-tivos que aparecen nos mapas sinópticos? Defíneos.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
15 Define escala e indica de cantas formas se pode indicar.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
16 Que é a cota dunha curva de nivel? Como se indica?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
17 Unha das diferenzas entre as rochas plutó-nicas e as volcánicas é que nas primeiras todos os minerais forman cristais grandes e nas segundas forman cristais microscópi-cos ou non forman cristais. Por que sucede isto?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
18 Que é a foliación? Que rochas presentan esta característica?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
19 As rochas sedimentarias teñen dúas carac-terísticas que non adoitan presentarse noutras rochas. Cales son estas caracterís-ticas?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
10 Que teñen en común o carbón e o petróleo?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de repasoFicha de repaso
PROBA
7
........................................................................
106
PROBA
8
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3.°
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
11 Escribe unha frase que teña sentido coas palabras seguintes: conxela, criofracción, meteorización, gretas, auga líquida.
........................................................................
........................................................................
12 Explica en tres pasos o proceso de formación dun solo.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
13 Relaciona cada axente de modelado coa forma do relevo que produce.
A. Augas de arroiada 1. Rochas ovelladas
B. Ríos 2. Dunas
C. Augas de infiltración 3. Tómbolos
D. Mar 4. Dolinas
E. Xeo glaciar 5. Cárcavas
F. Vento 6. Terrazas fluviais
14 Cales son as partes dun torrente? Descríbeas brevemente.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
15 Cita tres formas endokársticas e tres exokárs-ticas.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
16 A que se debe a acción xeolóxica do mar?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
17 Escribe os nomes das partes sinaladas con números:
1. ....................................................................
2. ....................................................................
3. ....................................................................
18 Define deflacción.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
19 Que mecanismos do modelado eólico forma arcos e cavidades?
........................................................................
........................................................................
10 Define nivel freático.
........................................................................
........................................................................
........................................................................ ........................................................................
107
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de repasoFicha de repaso
PROBA
8
1
2
3
11 Completa as frases seguintes:
A. Os recursos non renovables son aqueles que,
........................................................................
........................................................................
........................................................................
B. Os recursos renovables son aqueles que,
........................................................................
........................................................................
........................................................................
12 Aínda que as enerxías renovables se consi-deran enerxías limpas, poden provocar algún impacto. Cita dous impactos producidos polas enerxías renovables.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
13 Que é a eficiencia enerxética? Escribe un exemplo.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
14 Completa o esquema do ciclo urbano da auga.
15 Cita catro recursos que obtemos da biodiver-sidade.
........................................................................
........................................................................
16 Ademais do seu esgotamento, que outros problemas causa a extracción de minerais e rochas?
........................................................................
........................................................................
........................................................................
17 Explica que é a deforestación.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
18 Completa o texto seguinte:
O efecto invernadoiro é un fenómeno
................, grazas ao cal a superficie terres-
tre se................. e alcanza unha.....................
que fai posible a................... no planeta.
Este fenómeno pódese ver incrementado
pola acumulación do ......................... pro-
cedente da combustión dos .........................
......................... empregados polas industrias
e os......................... .
19 Define compost e reciclado.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
10 Escribe algunhas medidas coas que contri-búes ou podes contribuír a conseguir un des-envolvemento sostible.
........................................................................
........................................................................
........................................................................
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de repasoFicha de repaso
PROBA
9
........................................................................
108
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3.°
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
Medio natural
1 2Consumo humano
Augasresiduais
3
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3° E
SO
Mat
eria
l fot
ocop
iabl
e au
toriz
ado.
109
SOLUCIÓNSSOLUCIÓNS
minerais) e en orgánicos (glícidos, lípidos, proteínas e vitaminas). Proporcionan ao or-ganismo a materia e a enerxía que este ne-cesita.
12 Os nutrientes realizan tres funcións:
Enerxética: proporcionan ao organismo a enerxía que require para realizar as súas funcións vitais.
Plástica ou estrutural: proporcionan ao orga-nismo os materiais necesarios para formar novos tecidos e órganos do corpo e así po-der crecer ou renovarse.
Reguladora: subministran substancias nece-sarias para controlar as reaccións químicas que acontecen no organismo.
13 Unha dieta equilibrada:
• Debe ser mixta; é dicir, ten que achegar alimentos de todos os grupos para así pro-porcionarnos todos os nutrientes na canti-dade axeitada.
• Debe achegarnos a cantidade axeitada de enerxía. Esta debe proceder nun 60% dos glícidos, un 30% das graxa e 10% das pro-teínas.
• As graxas na súa maioría deben ser vexetais.
• Ten que achegar fibra vexetal.
14 Estes grupos de alimentos realizan unha función plástica. Algúns alimentos que in-clúen son a carne, os ovos e o leite. Os nu-trientes que achegan son, sobre todo, pro-teínas, algúns como os lácteos tamén calcio.
15 Os alimentos que inclúe son cereais e deriva-dos (pan, pasta, arroz, etc.), que nos achegan sobre todo glícidos; legumes (garavanzos, len-tellas, feixóns, etc.), que nos achegan proteí-nas e fibra; froitas e verduras, que nos achegan vitaminas, minerais e fibra vexetal; aceite de oliva, que nos achega lípidos; lácteos, que nos achegan proteínas e calcio; pescado e en me-nor medida carne, que nos achegan proteínas.
16
MÉTODOS EXEMPLOS
Utilizan fríoUtilizan calorUtilizanconservantes
Refrixeración e conxelación.Esterilización, pasteurización,deshidrataciónSalgaduras, conservas en vina-gre, aditivas, químicas, artificiais
FICHA DE REPASO 1
11 Os organismos con nutrición heterótrofa to-man substancias nutritivas fabricadas por outras células.
12 A membrana plasmática controla a entrada e saída de substancias da célula, e recibe estímulos do medio.
13 O citoplasma enche o interior celular. Nel encóntranse os orgánulos celulares.
14 O núcleo controla as funcións celulares e transmite a información ás células fillas.
15 A. Ribosoma.
B. Lisosoma.
C. Centríolos.
D. Aparato de Golgi.
16 Nas mitocondrias acontece a respiración celular, que é un proceso no que se quei-man nutrientes en presenza de osíxeno, para obter enerxía, e se desprende CO2.
17 Un tecido é un grupo de células que ten a mesma ou parecida forma e estrutura e que se especializaron en realizar a mesma fun-ción. Exemplos: epitelial, nervioso, etc.
Un órgano é unha agrupación de tecidos para realizar unha determinada función. Son órga-nos o corazón, o estómago, os músculos...
Os aparatos e os sistemas son grupos de órganos que, de xeito conxunto, realizan unha función común. Son aparatos o dixes-tivo e o locomotor.
18 Epitelial, muscular, nervioso e conectivo (do que hai varios tipos: conxuntivo, cartilaxino-so, adiposo, óseo e sanguíneo).
19 1-E; 2-D; 3-B; 4-A; 5-F; 6-C.
10 O doador é a persoa que cede o tecido ou o órgano san, e o receptor, a persoa á que se lle implanta.
FICHA DE REPASO 2
11 Os nutrientes son substancias químicas que forman parte dos alimentos. Os nutrientes clasifícanse en inorgánicos (auga e sales
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3° E
SO
Mat
eria
l fot
ocop
iabl
e au
toriz
ado.
etc.) e as células sanguíneas que son os glóbulos vermellos, as plaquetas e os glóbu-los brancos.
16 Corresponde ao circuíto pulmonar.
17 O plasma intersticial é o líquido que rodea as células. A el, procedente dos capilares, vér-tense os nutrientes e o osíxeno, que pasan ás células. Ademais, as células verten a el substancias de refugallo.
18 O alumno realizará un debuxo do ril no que debe sinalar as seguintes estruturas: codia renal, medula renal, pelve renal. Ademais, no caso de que o debuxe, poderá sinalar o uréter e a arteria e a vea renal.
19 Urina: ril.
Restos de glóbulos vermellos: fígado.
Suor: glándula sudorípara.
10 Algunhas das enfermidades que pode citar o alumno son: carie dental, gastroenterite, arteriosclerose, infarto cerebral, cólico nefrí-tico, etc.
FICHA DE REPASO 4
11 As etapas da función de relación son a percepción dos estímulos, o procesamen-to da información e a elaboración das res-postas.
12 Os receptores do olfacto son quimiorrecep-tores. As células receptoras son as células olfactivas, que son sensibles a substancias volátiles do aire.
13 A. Os receptores do gusto son quimiorre-ceptores sensibles a substancias quími-cas que están disoltas na saliva.
B. Os receptores do gusto denomínanse cé-lulas gustativas, que se agrupan en bo-tóns gustativos e estes, á súa vez, en papilas gustativas.
14 1. As ondas sonoras atravesan o oído exter-no. 2. O tímpano vibra. 3. A vibración move a cadea de osiños e transmítese ao líquido do caracol. 4. Estimúlanse as células auditi-vas do órgano de Corti. 5. Envíanse impul-sos polo nervio coclear ata o cerebro.
17 A malnutrición prodúcese pola inxestión dunha dieta desaxeitada ou insuficiente. Tres trasto-nos provocados por ela son as enfermidades carenciais, a obesidade e a anorexia.
18 Un alimento transxénico é aquel que se ob-tén a partir de organismos modificados xe-neticamente; é dicir, organismos aos que se lles introduciron xenes doutros seres para que neles aparezan as características que determinan estes xenes.
19 A principal información que nos dá a etiqueta é a marca comercial; o nome do produto, a identificación do fabricante, o contido do pro-duto (peso ou volume), a lista de ingredien-tes e de aditivos alimentarios, as condicións de conservación e a data de caducidade.
10 As etapas son a produción, o envasado, o almacenamento, o transporte e a comercia-lización.
FICHA DE REPASO 3
11 Os aparatos e sistemas relacionados coa nutrición son o aparato dixestivo, o aparato respiratorio, o aparato circulatorio, o sistema linfático e o aparato excretor.
12
Acción
Boca Mastigación
Estómago Formación do quimo
Intestino delgado Formación do quiloe absorciónde nutrientes.
Intestino groso Formación das fecesfecais
13 O osíxeno que chega aos pulmóns, tras a inspiración, pasa ao sangue. Este cede aos alvéolos o CO2 que recolleu das célu-las. A continuación, o CO2 expúlsase ao ex-terior mediante a expiración.
14 O aparato circulatorio transporta substan-cias mediante o sangue, que circula polos vasos sanguíneos impulsado polo corazón.
15 O sangue está composto polo plasma (for-mado por auga, sales, nutrientes que proce-den da dixestión, substancias de refugallo,
110
SOLUCIÓNS SOLUCIÓNS
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3° E
SO
Mat
eria
l fot
ocop
iabl
e au
toriz
ado.
2 Os testículos producen testosterona e es-permatozoides a partir da puberdade. O epi-dídimo almacena os espermatozoides men-tres estes maduran. As glándulas anexas fabrican secrecións, que, xunto cos esper-matozoides, forman o seme.
13 Os ovarios producen óvulos e hormonas sexuais femininas (estróxenos e proxestero-na). As trompas de Falopio recollen os óvu-los que liberan os ovarios e lévanos ao úte-ro. A vaxina é un conduto onde se depositan os espermatozoides.
14 O folículo é unha estrutura formada por óvulos inmaturos rodeados doutras célu-las que se forman cando a muller está no ventre da súa nai e que maduran cando esta alcanza a puberdade. A ovulación é un proceso polo cal un folículo crece e o óvulo que se encontra no seu interior ma-dura e sae do ovario. A menopausa é o cesamento da capacidade reprodutora fe-minina.
15 A. A hormona FSH, segregada pola hipófise, estimula o crecemento dun folículo e a pro-dución de estróxenos no ovario.
B. Tras a ovulación, o corpo lúteo segrega estróxenos e proxesterona, que promoven o engrosamento do endometrio.
16 Unha vez que o embrión se implantou fór-manse a placenta e o amnio. A placenta co-necta o embrión coa nai mediante o cordón umbilical. A través delas, a nai e o embrión intercambian substancias (nutrientes, refu-gallos, oxígenos...). O amnio é unha bolsa chea de líquido, o líquido amniótico, no que o embrión queda inmerso e cuxa función é protexelo dos golpes.
17 1. Dilatación: As contraccións do útero em-purran o feto cara ao exterior e prodúcese o seu ensanchamento ou dilatación.
2. Expulsión: As contraccións rítmicas e os esforzos da musculatura permiten a saída do bebé.
18 Porque a fecundación ten lugar nas trompas de Falopio e, se están obstruídas, o esper-matozoide nunca se pode poñer en contacto co óvulo.
15 Para debuxar a neurona, os estudantes tomarán como modelo a do seu libro de texto.
16 O impulso nervioso da neurona transmisora chega ao extremo do seu axón, que provo-ca que os neurotransmisores se vertan ao espazo sináptico. Os neurotransmisores únense á membrana da neurona receptora e xeran nesta o impulso nervioso, que se transmite pola membrana desta neurona ata o seu axón, onde se produce de novo o pro-ceso.
17 O sistema nervioso central coordina e pro-cesa todas as funcións do organismo. Está formado polo encéfalo e a medula espiñal. O sistema nervioso periférico comunica o SNC cos órganos do corpo. Está forma-do por 31 pares de nervios raquídeos, que parten da medula, e 12 craniais, que saen do encéfalo.
18 Deben chegar ata o encéfalo, máis concre-tamente ata a codia cerebral.
19 As hormonas son mensaxeiros químicos fa-bricados polas glándulas endócrinas.
10 Ósos longos: o fémur e a tibia.
Ósos curtos: as vértebras e os ósos do pul-so.
Ósos planos: a omoplata e os ósos do cra-nio.
Músculos fusiformes: o tríceps e o bíceps femoral.
Músculos planos: os abdominais e os peito-rais.
FICHA DE REPASO 5
11 Os principais cambios que sofren as ra-pazas e os rapaces na adolescencia son o crecemento corporal; o desenvolvemento e comezo de funcionamento dos órganos re-produtores (os carácteres sexuais primarios); a aparición dos carácteres sexuais secunda-rios ou conxunto de características que, ade-mais dos xenitais, distinguen ás mulleres dos homes, e cambios psicolóxicos.
111
SOLUCIÓNSSOLUCIÓNS
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3° E
SO
Mat
eria
l fot
ocop
iabl
e au
toriz
ado.
10 Son preparados artificiais, que conteñen an-ticorpos contra unha enfermidade específica. Non, porque o organismo non produce os an-ticorpos.
FICHA DE REPASO 7
11 Da calor interna da Terra, da gravidade te-rrestre e do Sol.
12 Son zonas superficiais onde a presión at-mosférica é alta. Nestas zonas, as masas de aire frío e denso descende das capas altas.
13 É a cantidade de vapor de auga que contén o aire. A humidade aumenta ao aumentar a temperatura.
14 As isóbaras, os anticiclóns, as borrascas e as liñas das frontes.
As isóbaras son liñas que unen puntos que teñen igual presión atmosférica. Os antici-clóns son zonas de presión atmosférica alta e represéntanse por unha A. As borrascas son zonas de presión atmosférica baixa e represéntanse por unha B. As liñas das frontes sinalan o límite entre dúas masas de aire de distinta temperatura; se a fronte é fría, a liña leva triangulos pequenos; se é cálido, leva semicírculos.
15 A escala é a relación entre o tamaño do mapa e o tamaño real do terreo. Pódese indi-car de forma numérica, mediante unha frac-ción, o numerador indica o valor no mapa, e o denominador, o valor na realidade; e de forma grafica, mediante un segmento gra-duado que representa unha determinada distancia real.
16 É a altitude á que se encontran os puntos que forman a curva de nivel. Indícase cun número escrito sobre as liñas mestras.
17 Isto débese á velocidade de arrefriamento do magma. No caso das rochas plutóni-cas, o magma arrefríase lentamente e dá tempo a que todos os minerais cristalicen ben. No caso das rochas volcánicas, o magma arrefríase rápida ou moi rapida-
FICHA DE REPASO 6
11 Benestar físico, benestar mental e benestar social.
12 Factores biolóxicos, factores ambientais, es-tilo de vida e atención sanitaria.
13 Son os animais que actúan como vehículo transmisor do patóxeno dende a persoa en-ferma á persoa sa. O mosquito do xénero Anopheles é o vector da malaria.
14 Envellecemento, unha enfermidade produci-da por esta causa é a demencia senil. Ac-cidente, unha enfermidade producida é a fractura dunha perna. Malos hábitos de vida, unha enfermidade producida é a obesidade.
15 A resposta inmunitaria é a reacción do siste-ma inmunitario ante a entrada dun patóxeno no organismo.
16 Os fagocitos e os linfocitos. Os fagocitos en-cárganse de englobar (fagocitar) e dixerir a calquera patóxeno que penetra no organis-mo. Os linfocitos, ante a entrada dun patóxe-no, producen anticorpos, que actúan especi-ficamente contra el e o destrúen.
17
Inmunidade innata Inmunidade adaptativa
Prodúcese tras o primei-ro contacto co patóxeno
Prodúcese despois dun novo contacto co mesmo patóxeno
Require un período de latencia longo, para que os linfocitos recoñezan o patóxeno e proliferen
Require un período de latencia curto, debido á formación de linfocitos con memoria tras a res-posta primaria
Produce menos anticor-pos e máis lentamente
Produce máis anticor-pos e máis rapidamente
18 Provócalle unha resposta inmune primaria, na que se producen anticorpos e linfocitos con memoria que lle confiren inmunidade fronte ao patóxeno que constitúe a vacina.
19 Denomínase así porque é o sistema inmuni-tario do propio organismo o que fabrica os anticorpos que actúan contra o patóxeno.
112
SOLUCIÓNS SOLUCIÓNS
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3° E
SO
Mat
eria
l fot
ocop
iabl
e au
toriz
ado.
17 1. Morena terminal.
2. Lingua.
3. Circo.
18 A deflacción é a mobilización, causada polo vento, dos materiais soltos que se encontran nun terreo.
19 A abrasión eólica.
10 O nivel de saturación de auga dunha rocha permeable nun acuífero.
FICHA DE REPASO 9
11 A. Os recursos non renovables son aqueles que, tras ser usados, se esgotan (ou poden esgotarse) e non se rexeneran.
B. Os recursos renovables son aqueles que, tras ser usados, poden rexene--rarse.
12 Pódese citar: o impacto sobre a paisaxe que xeran as instalacións de enerxía solar e a morte de aves por colisión cos aeroxerado-res de enerxía eólica.
13 A eficiencia enerxética consiste en utilizar menos enerxía en calquera proceso, obten-do o mesmo servizo. Por exemplo, en usar motores e sistemas de calefacción e de re-frixeración que consuman menos enerxía.
14 1. Captación.
2. Potabilización.
3. Depuración.
15 1. Gran cantidade de recursos alimenticios que obtemos da caza, da pesca, da agri-cultura e da gandería.
2. Medicamentos como os antibióticos.
3. Paisaxes.
4. Materias primas, como a madeira, a corti-za ou o caucho.
16 Impactos na paisaxe e contaminación do solo e da auga.
mente, o que fai que os minerais ou non cristalizan ou se o fan, forman cristais moi pequenos.
18 A foliación é a disposición orientada en lá-minas que presentan os minerais dalgunhas rochas metamórficas, debido á intensa pre-sión.
19 Preséntanse en estratos, en principio hori-zontais, pero, debido a forzas externas, po-den aparecer dobrados, inclinados, fractura-dos, etc.; e algunhas poden conter fósiles.
10 Son combustibles fósiles. Fórmanse pola transformación de restos de seres vivos que, ao morrer, quedaron enterrados cos sedimentos. Estas transformacións realíza-nas bacterias anaerobias.
FICHA DE REPASO 8
11 A criofracción é un tipo de meteorización física que produce a fragmentación das ro-chas cando a auga líquida entra nas súas gretas e se conxela.
12 1. A rocha comeza a alterarse debido á me-teorización.
2. Fórmase un manto de alteración e sobre el desenvólvense seres vivos.
3. A combinación do manto e de restos de organismos forma o solo.
13 A-5; B-6; C-4; D-3; E-1; F-2.
14 A conca de recepción é a zona máis alta, onde conflúen as augas salvaxes que alimentan o torrente. A canle de desaugadoiro ou canle, por onde dis-corre o torrente. O cono de dexec-ción ou parte baixa do torrente, onde se depositan os materiais erosionados.
15 Endokársticas: estalactitas, estalagmitas, columnas, galerías...
Exokársticas: lenares, dolinas, poliés, tor-cas...
16 A acción xeolóxica do mar débese á enerxía cinética que contén a auga mariña en move-mento.
Impactos na paisaxe e contaminación do
113
SOLUCIÓNSSOLUCIÓNS
© G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xía
e X
eolo
xía
3° E
SO
Mat
eria
l fot
ocop
iabl
e au
toriz
ado.
combustibles fósiles empregados polas industrias e os vehículos.
19 O compost é un aboamento orgánico obtido a partir da fermentación dos residuos orgá-nicos.
O reciclado consiste en utilizar os residuos como materia primas para fabricar de novo o mesmo produto.
10 Resposta aberta.
17 A deforestación é a desaparición dos bos-ques e das selvas debida aos incendios e á corta masiva de árbores para obter madeira ou para convertelos en terreos de cultivos e de pasteiros.
18 O efecto invernadoiro é un fenómeno natu-ral, grazas ao cal a superficie terrestre se quenta e alcanza unha temperatura que fai posible a vida no planeta. Este fenóme-no pódese ver incrementado pola acumula-ción do CO2 procedente da combustión dos
114
SOLUCIÓNS SOLUCIÓNS
