WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO

Relacje i komunikacja w świecie medycznym

MARCIN KĘSY

Marcin Kęsy uzyskał stopień doktora w dziedzinie nauk ekonomicznych w zakresie nauk o zarzą-dzaniu na Uniwersytecie Jagiellońskim w 2006 roku. W latach 2007−2009 pełnił funkcję Prorek-tora ds. Nauczania w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Wałczu. W 2010 roku odbył staż naukowo-dydaktyczny na Université Paris XIII.Jest członkiem Zespołu Badań nad Organizacją i Zarządzaniem Szpitalami „Avicenna” w Instytu-cie Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu Jagiellońskiego. Brał udział w czterech projektach badaw-czych. Uczestniczy w działaniach Stowarzyszenia Menedżerów Opieki Zdrowotnej (STOMOZ).W pracach naukowych zajmuje się zarządzaniem zasobami ludzkimi ze szczególnym uwzględnie-niem kompetencji menedżerskich personelu medycznego. Jest autorem lub współautorem 53 publikacji naukowych, w tym dwóch monografi i indywidual-nych, oraz współredaktorem naukowym pracy zbiorowej Innowacje organizacyjne w szpitalach wydanej w Wydawnictwie Wolters Kluwer w 2011 roku.

Tematyka książki obejmuje zagadnienia istotne dla prawidłowego funkcjonowania każdej orga-nizacji. W szpitalach, podobnie jak w innych organizacjach, dochodzi do niepożądanych zjawisk w relacjach międzyludzkich i do zaburzeń w systemie komunikacji. Książka ta jest próbą znale-zienia rozwiązania tych nieprawidłowości i powinna zainteresować w równym stopniu kadrę za-rządzającą, jak i pracowników oraz organy właścicielskie szpitali. Na szczególną uwagę zasługuje prezentacja wyników rozległych badań empirycznych przeprowadzonych w szpitalach naszego województwa.

Z przedmowy Wicemarszałka Województwa Dolnośląskiego Jerzego Łużniaka

***

Książka jest oparta na bardzo dużej liczbie danych empirycznych. Wysoko oceniam wkład pracy autora. Sądzę, że publikacja nie tylko będzie źródłem wiedzy dla studentów kierunków medycz-nych oraz ekonomicznych, lecz także stanie się użyteczna dla zarządzających szpitalami.

Z recenzji dr. hab. Janusza Klisińskiego, profesora Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, Rektora Wyższej Szkoły Menedżerskiej w Legnicy w latach 2003−2005

***

Przedmiotem badania są relacje międzyludzkie oraz między grupami. Ich owocem są wnioski za-wierające sposoby eliminacji barier i czynników uniemożliwiających prawidłowe relacje między-pracownicze. [...] Część empiryczna jest mocną stroną tego opracowania. Praca zyskuje nauko-wy charakter, wzbogacając wiedzę z zakresu relacji między grupami zawodowymi i komunikacji w szpitalach.

Z recenzji dr. hab. n. med. Jerzego Błaszczuka, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Prorektora do spraw naukowo-dydaktycznych w Państwowej Medycznej

Wyższej Szkole Zawodowej w Opolu w latach 2008−2012

www.wuj.pl

MAR

CIN

KĘ

SY

R

ELAC

JE I K

OM

UN

IKAC

JA W Ś

WIE

CIE

ME

DYC

ZN

YM

ISBN 978-83-233-3443-9

9 788323 334439

Relacje i komunikacja w świecie medycznym

Autor książki jest członkiem Zespołu Badań nad Organizacją i Zarządzaniem Szpitalami „Avicenna”

w Instytucie Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu Jagiellońskiego.

MARCIN KĘSY

WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO

Relacje i komunikacja w świecie medycznym

Książka dofi nansowana ze środków badawczych realizowanych w ramach projektu „Ba-danie zapotrzebowania na wiedzę menedżerską personelu medycznego w polskich szpi-talach”, umowa z Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr NN115 011839; kierownik projektu: prof� dr hab� Zbigniew Nęcki (projekt realizowany był przez członków Zespołu „Avicenna”); oraz ze środków badawczych realizowanych w ramach projektu „Reorgani-zacja rachunku kosztów na potrzeby zarządzania szpitalami”, umowa z Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr NN113 047335; kierownik projektu: prof� dr hab� Jan Stęp-niewski (projekt realizowany był przez członków Zespołu „Avicenna”)�

RECENZENCIdr hab. n. med. Jerzy Błaszczukdr hab. Janusz Klisiński, prof. Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej

PROJEKT OKŁADKIPracownia Register

Fotografie na okładce: WavebreakmediaMicro, Alx, Yuri Arcurs – Fotolia

© Copyright by Marcin Kęsy & Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoWydanie I, Kraków 2012All rights reserved

Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mecha-nicznych, kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żad-nym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy�

ISBN 978-83-233-3443-9

www�wuj�pl

Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul� Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel� 12-631-18-81, tel�/fax 12-631-18-83Dystrybucja: tel� 12-631-01-97, tel�/fax 12-631-01-98tel� kom� 506-006-674, e-mail: sprzedaz@wuj�plKonto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325

Spis treści

Przedmowa � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 7

Wstęp � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 9

ROZDZIAŁ I� Analiza środowiska zewnętrznego i wewnętrznego podmiotów leczniczych � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 11

1�1� Charakterystyka systemu ochrony zdrowia � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 11

1�2� Instytucje świadczące usługi zdrowotne oraz promocję zdrowia � � � � � � � � � 15

1�3� Identyfikacja otoczenia zewnętrznego podmiotów leczniczych � � � � � � � � � � 18

1�4� Identyfikacja otoczenia wewnętrznego szpitali � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 23

1�5� Struktura pracownicza w szpitalach � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 25

ROZDZIAŁ II� Teoretyczne aspekty relacji i komunikacji w szpitalach � � � � � � � � 31

2�1� Współodpowiedzialność pracowników za organizację pracy w szpitalach � � 32

2�2� Stereotypy grupowe i zawodowe � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 34

2�3� Konflikty występujące w organizacji � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 38

2�4� Jakość kultury organizacji � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 40

2�5� Czynniki wpływające na komunikację w szpitalach � � � � � � � � � � � � � � � � � � 42

2�6� Analiza procesu komunikacji w szpitalach � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 48

ROZDZIAŁ III� Metodologia badań � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 53

3�1� Prezentacja pola badawczego � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 53

3�2� Charakterystyka narzędzi pomiarowych � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 54

3�3� Dobór próby badawczej � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 54

3�4� Opis i wnioski z badania pilotażowego � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 55

3�5� Wprowadzenie do badań głównych � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 56

3�6� Prezentacja próby badawczej � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 60

ROZDZIAŁ IV� Implikacja personelu w organizację szpitalną � � � � � � � � � � � � � � 63

4�1� Zespoły organizacyjne do spraw udoskonaleń � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 63

6 Spis treści

4�2� Współuczestnictwo pracowników w zarządzaniu organizacją � � � � � � � � � � � 67

4�3� Rozwiązywanie problemów organizacyjnych � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 73

4�4� Organizacja zebrań pracowniczych � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 77

4�5� Integracja pracowników � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 82

ROZDZIAŁ V� Relacje między grupami zawodowymi personelu medycznego � � 93

5�1� Wpływ problemów organizacyjnych na relacje międzygrupowe � � � � � � � � � 93

5�2� Zjawisko podziałów wśród pracowników ze względu na przynależność zawodową � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 95

5�3� Wpływ funkcjonujących stereotypów i konfliktów w organizacji � � � � � � � � � 99

5�4� Jakość relacji międzygrupowych w szpitalu � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 105

5�5� Ocena komunikacji międzygrupowej � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 111

5�6� Ocena i jakość pracy grup zawodowych przez przedstawicieli personelu medycznego � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 118

5�7� Ocena i jakość pracy grup zawodowych przez przedstawicieli grupy pomocniczej � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 126

ROZDZIAŁ VI� Relacje interpersonalne w szpitalach � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 135

6�1� Przyczyny pojawiania się konfliktów międzyludzkich � � � � � � � � � � � � � � � � 135

6�2� Ocena jakości relacji międzyludzkich przez grupy medyczne � � � � � � � � � � 139

6�3� Ocena jakości relacji międzyludzkich przez grupy pomocnicze � � � � � � � � � 144

6�4� Ocena jakości relacji międzyludzkich przez ogół pracowników � � � � � � � � � 148

ROZDZIAŁ VII� Wnioski z badań empirycznych � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 151

7�1� Sposoby neutralizacji istniejących barier w procesie komunikacji � � � � � � � 151

7�2� Udoskonalenia procesu komunikacji interpersonalnej � � � � � � � � � � � � � � � 157

7�3� Udoskonalenia procesu komunikacji intergrupowej � � � � � � � � � � � � � � � � � 158

7�4� Sposoby oceny stosunku pracowników do zmian organizacyjnych w szpitalach � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 163

Zakończenie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 167

Bibliografia � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 169

Przedmowa

Mam przyjemność przedstawić Państwu książkę autorstwa dra Marcina Kęsego pt. Relacje i komunikacja w świecie medycznym� Publikacja jest rezultatem badań na-ukowych prowadzonych w ostatnich czterech latach przez zespół naukowy „Avi-cenna” Uniwersytetu Jagiellońskiego we współpracy z  Zarządem Województwa Dolnośląskiego�

Tematyka książki obejmuje zagadnienia istotne dla prawidłowego funkcjonowania każdej organizacji� W szpitalach, podobnie jak w innych organizacjach, dochodzi do niepożądanych zjawisk w relacjach międzyludzkich i do zaburzeń w systemie komu-nikacji� Książka ta jest próbą znalezienia rozwiązania tych nieprawidłowości i powin-na zainteresować w równym stopniu kadrę zarządzającą, pracowników oraz organy właścicielskie szpitali� Na szczególną uwagę zasługuje prezentacja wyników rozległych badań empirycznych przeprowadzonych w szpitalach także naszego województwa�

Autor książki jest członkiem Zespołu Badań nad Organizacją i  Zarządzaniem Szpitalami „Avicenna” w Instytucie Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu Jagielloń-skiego� Grupa ta została założona w  2005 roku we Wrocławiu przez wrocławskich absolwentów francusko-polskich studiów Master – Management des Organisations Sanitaires et Sociales (MOSS), prowadzonych obecnie przez trzy współpracujące uczelnie: Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Ekonomiczny oraz Université Paris XIII� W najbliższym czasie zespół przeprowadzi ponowne badania w dolnośląskich szpitalach, których celem będzie pogłębienie wiedzy w zakresie zarządzania tymi pla-cówkami oraz zaproponowanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych� Pokła-dam nadzieję, że podjęta wiele lat temu współpraca zaowocuje kolejną interesującą publikacją w tej dziedzinie�

Praca naukowców z  Uniwersytetu Jagiellońskiego, którzy podejmując własne wyzwania naukowe, przyczyniają się tym samym do lepszego funkcjonowania pol-skich szpitali, zasługuje na uznanie i szacunek� Od wielu lat znane są problemy syste-mu ochrony zdrowia, dlatego każde działanie przyczyniające się do poprawy sytuacji jest niezwykle cenne i społecznie oczekiwane�

Wicemarszałek Województwa DolnośląskiegoJerzy Łużniak

Wstęp

Do rąk Czytelnika trafia książka, która powstała między innymi dzięki wsparciu Mar-szałka Województwa Dolnośląskiego� Na spotkaniu 10 marca 2009 roku z  gronem praktyków i naukowców zainspirował tę grupę do podjęcia badań naukowych w pod-miotach leczniczych� Rezultat tych prac miał stanowić wskazówkę i wsparcie dla dzia-łań ukierunkowanych na poprawę procesu zarządzania tymi podmiotami�

Dzięki pomocy Zarządu Województwa Dolnośląskiego umożliwiono członkom Zespołu Badań nad Organizacją i  Zarządzaniem Szpitalami „Avicenna” Uniwersy-tetu Jagiellońskiego przeprowadzenie analiz na różnych płaszczyznach działalności szpitali, w tym zdiagnozowanie poziomu relacji i poprawności komunikacji między pracownikami� Ta dziedzina stanowiła szczególny przedmiot zainteresowania autora publikacji�

Skutkiem bezpośrednich obserwacji w szpitalach oraz rozmów autora z dyrekto-rami szpitali jest potrzeba badań dotyczących zarządzania zasobami ludzkimi w orga-nizacjach medycznych�

Problemami, nie jedynymi, które należy zidentyfikować w szpitalach w tym obsza-rze badawczym, są relacje i komunikowanie się między pracownikami oraz grupami zawodowymi�

Wszystkie te spostrzeżenia stanowiły przesłankę do podjęcia przez autora badań nad procesem komunikowania się między pracownikami w szpitalach� Badanie zosta-ło ukierunkowane na określenie zakłóceń i  szumów informacyjnych wpływających na jakość komunikowania się w organizacji� Autor w szczególności przeanalizował takie zjawiska, jak stereotypy oraz konflikty emocjonalne� Wzbogaciło to publikację o  badania relacji między grupami zawodowymi  (lekarzy, pielęgniarek i  położnych, pracowników administracyjnych oraz pracowników technicznych)�

Celem, jaki postawił sobie autor, było zidentyfikowanie faktycznych relacji oraz poziomu komunikacji międzyludzkiej i między grupami zawodowymi w szpitalach, a następnie zaproponowanie sposobów udoskonalenia tych procesów, z korzyścią dla pracowników oraz samych organizacji�

Publikacja zawiera siedem rozdziałów, z  czego dwa mają charakter teoretyczny, natomiast kolejnych pięć jest ukierunkowanych na analizę badawczą� Autor pragnął przedstawić rzeczywiste otoczenie, w którym przebiegają kontakty pracownicze oraz stan i jakość komunikowania się na poziomie indywidualnym i grupowym�

Autor objął badaniem pracowników z 21 szpitali, uwzględniając podział na gru-py zawodowe w  celu zdiagnozowania ewentualnych barier istniejących w  procesie

10 Wstęp

komunikowania się między tymi grupami� Dane badawcze są zamieszczone w 158 tabelach, przedstawiających różne informacje, uwzględniające różne kryteria�

W tym miejscu autor pragnie podziękować szczególnie pielęgniarkom za pomoc w zebraniu danych� Właśnie osoby z tej grupy zawodowej okazały wielką pomoc oraz wytrwałość w badaniach� Sprawnie wypełniały ankiety oraz wspierały badacza przy mobilizowaniu przedstawicieli pozostałych profesji przy ankietyzacji�

Niniejsza publikacja przeznaczona jest dla pracowników zatrudnionych w sekto-rze ochrony zdrowia, a szczególnie dla kadry zarządzającej w szpitalach oraz dla stu-dentów uczelni medycznych� Realizację celu badawczego wyznaczonego w tej książ-ce autor w dużym stopniu zawdzięcza otaczającym go osobom, będących członkami Zespołu Badań nad Organizacją i Zarządzaniem Szpitalami „Avicenna” Uniwersytetu Jagiellońskiego, i dziękuje im w tym miejscu za pomoc, podpowiedzi merytoryczne oraz wsparcie�

Bibliografia

Adams K�, Galanes G�J�, Komunikacja w grupach, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2008�Adler N�J�, Doktor R�, Redding S�G�, From the Atlantic to the Pacific century. Cross-cultural

management reviewed, „Journal of Management”, 1986, 12, s� 295–318�Amstrong M�, Zarządzanie ludźmi, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2007, s� 65–66�Bachman M�, Mierzwa T�, Nowiński P�, Zarządzanie zmianą w procesach restrukturyzacji przed-

siębiorstw, „Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe”, 2007, 1, http://www�obrum�gliwice�pl/UserFiles/14%20-%20Bachman_%20Mierzwa_%20Nowinski�pdf�

Balle F�, Formy komunikowania społecznego: próba typologii, „Przekazy i Opinie”, 1979, 1�Bernstein M�, Crosby F�, An experimental examination of relative deprivation theory, „Journal of

Experimental Social Psychology”, 1980, 16, s� 442–456�Bielski M�, Organizacje: istota, struktury, procesy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego,

Łódz 1992�Binst M�, Du mandaryn au manager hospitalier, L’ Harmattan 1990, s� 266�Blank J�L�, Van Hulst B�L�, Productive innovations in hospitals: an empirical research on the

relation between technology and productivity in the Dutch hospital industry, „Health Eco-nomics”, 2009, 18 (6), s� 665–679�

Błuszkowski J�, Stereotypy narodowe w świadomości Polaków, Dom Wydawniczy Elipsa, War-szawa 2003�

Brislin R�W�, Intercultural interactions: A practical guide, Sage Publications, Beverly Hills 1986�Cekański A�, Ginekolog a sędziwa pacjentka, [w:] K� Imieliński (red�), Medycyna u progu XXI

wieku, Polska Akademia Medycyny, Warszawa 1997�Churchill G�A�, Bdania marketingowe� Podstawy metodologiczne, PWN, Warszawa 2002�Czy NZOZ może ustalić w  regulaminie dłuższy niż 7 godz. 35 min czas pracy pracowników

medycznych, www�serwiszoz�pl (dostęp 2�04�2012)�Delaeter B�, La conduite du changement à l’hôpital public:principes dégagés de démarche straté-

gique menée au CHRU de Lille, „Cahiers Lillois d’Economie et de Sociologie”, 1991, 18, semestre 2éme�

Dobek-Ostrowska B�, Współczesne systemy komunikowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Wro-cławskiego, Wrocław 1998�

Dolna H�, Doskonalenie kompetencji interpersonalnych, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2010�

170 Bibliografia

Dyrektywa transgraniczna, http://www�sluzbazdrowia�com�pl/sp3�php (dostęp 3�11�2011)�

Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce – Zielona Księga II, Warszawa listopad 2008�Fiske J�, Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem, Wydawnictwo Astrum, Wrocław

1999�Forgas J�P�, Bower G�H�, Mood effects on person-perception judgments, „Journal of Personality

and Cocial Psychology”, 1986, 53, s� 53–60�Fraczkiewicz-Wronka A�, Bratnicki M�, Efektywność organizacyjna i  zarządzanie publiczne:

Wyłaniające się koncepcje, kluczowe wyzwania i  kierunki dalszych badań w  obszarze pomiaru efektywności, „Organizacja i Kierowanie”, 2006, 3�

Gaertner S�L�, Mann J�, Dovidio J�F�, Murrell A�, Pomare M�, How does cooperation reduce inter-group bias? „Journal of Personality and Cocial Psychology” 1989, 59, s� 692–704�

Gick A�, Tarczyńska M�, Motywowanie pracowników, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1999�

Gilbert D�T�, Hixon G�, The trouble of thinking: Activation and application of stereotypic beliefs, „Journal of Personality and Social Psychology”, 1991, 60, s� 509–517�

Głodowski W�, Komunikowanie interpersonalne, Hansa Communication, Warszawa 2001�Głowacka M�D�, Mojs E� (red�), Profesjonalne zarządzanie kadrami w zakładach opieki zdrowot-

nej, Wolters Kluwer, Warszawa 2010, s� 155�

Goban-Klas T�, Media i komunikowanie masowe, PWN, Warszawa 2009�Gramlewicz M�, Oblicza kryzysu społecznego w polskiej służbie zdrowia, Wydawnictwo Nauko-

we „Śląsk”, Katowice 2007�Griffin R�W�, Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa 2000�Gulski B�, Prokop P�, Skurzynska-Sikora U�, Szeloch Z�M�, Podstawy organizacji i zarządzania,

Wydawnictwo Centrum Szkolenia Samorządu i Administracji, Lublin 2000�Hartley P�, Komunikacja w grupie, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1997�Holstein-Beck M�, Być albo nie być menedżerem, INFOR, Warszawa 1997�http://definicja�net/definicja/Demografia (dostęp 5�12�2011)�

http://isap�sejm�gov�pl/DetailsServlet?id=WDU20111120654 (dostęp 10�01�2012)�

http://www�kongresobywatelski�pl/portret-polakow-20-lat-po/jaka-jest-polska-rodzina/179-przemiany-wspolczesnej-rodziny-polskiej/MZ2000�pdf (dostęp 17�07�2011)�

Imieliński K�, Relacje lekarz – pacjent, [w:] K� Imieliński (red�), Humanizm i medycyna: relacje lekarz – pacjent, Polska Akademia Medycyny, Warszawa 1993�

Jasiński Z�, Motywowanie w  przedsiębiorstwie: uwalnianie ludzkiej produktywności, Placet, Warszawa 1999�

Kachniarz M�, Komercjalizacja samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, Wolters Kluwer, Warszawa 2008�

Kaczmarczyk S�, Badania marketingowe. Metody i techniki, Polskie Wydawnictwo Ekonomicz-ne, Warszawa 2003�

Bibliografia 171

Karniej P�, Działalność lecznicza. Praktyczne wskazówki dla kadry zarządzającej, Wydawnictwo Wiedza i Praktyka, Warszawa 2011�

Kast F�, Rosenzweig J�, Organization and management. A systems approach, Mc Graw Hill, New York 1970�

Kęsy M�, Kształtowanie relacji interpersonalnych w szpitalach, [w:] W� Matwiejczuk (red�), Dyle-maty organizacji gospodarczych, Difin, Warszawa 2011, s� 185–198�

Kęsy M�, The disturbances appearing in the process of social communication on the example of selected Polish hospitals, [w:] E� Krajewska-Kułak, W� Kułak, C� Łukaszuk, J� Lewko, E� Rozwadowska (red�), Challenges of the current medicine, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Białystok 2012, s� 241–249�

Kęsy M�, Kompetencje i przywództwo w zakładach opieki zdrowotnej, [w:] J� Stępniewski (red�), Organizacja i zarządzanie szpitalami – wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Uniwersyte-tu Jagiellońskiego, Kraków 2009, s� 107–118�

Kęsy M�, Rola procesu komunikacji w zarządzaniu pracownikami szpitala, [w:] J� Stępniewski, P� Karniej, M� Kęsy (red�), Innowacje organizacyjne w szpitalach, Wolters Kluwer, Warszawa 2011, s� 402–438�

Kolwitz M�, Polski system ochrony zdrowia – perspektywy i  możliwości zastosowania syste-mów ochrony zdrowia innych państw Unii Europejskiej, „Rocznik Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie”, 2010, 56, s� 131–143�

Koper A�, Wdowiak L�, Wrońska I�, Służbowe więzi organizacyjne w szpitalu, „Zdrowie Publicz-ne”, 2003, 1/2�

Krawczyń-Sołtys A�, Komunikacja interpersonalna w szpitalu w opinii personelu medycznego. Studium przypadku, [w:] R� Lewandowski, M� Kautsch (red�), Przekształcenia struktu-ralne i społeczne w ochronie zdrowia, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie” 2012, XIII (5)�

Krot K�, Jakość i marketing usług medycznych, Wolters Kluwer, Warszawa 2008�Krupski R�, Zarządzanie przedsiębiorstwem w turbulentnym otoczeniu, Polskie Wydawnictwo

Ekonomiczne, Warszawa 2005�Krzyżanowski L�, O podstawach kierowania organizacjami inaczej, PWN, Warszawa 1999�Księżpolski M�, Polityka społeczna. Wybrane problemy porównań międzynarodowych, Wydaw-

nictwo „Śląsk”, Katowice 1999�Ksykiewicz-Dorota A�, Podstawy organizacji pracy pielęgniarskiej, Wydawnictwo Czelej, Lublin

2004�Kwalifikacje wymagane od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w pod-

miotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami, Załącznik do rozporządzenia Mini-stra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r�

Le Beux C�, Une communication externe adoptee au marketing hospitalier, „Gestion Hospi-taliere”, 2003, novembre�

Leowski J�, Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne. Ochrona zdrowia w gospodarce rynkowej, CeDeWu, Warszawa 2004�

172 Bibliografia

Lesikar R�V�, Pettit J�D�, Flatley M�E�, Lesikar’s basic business communication, Irwin/McGraw-Hill, New York 1999�

LeVine R�A�, Campbell D�T�, Ethnocentrism: Theories of conflict, ethnic attitudes, and group behavior, Wiley, New York 1972�

Lewandowski M�, Korzyści wdrażania innowacji organizacyjnych w  publicznych instytucjach kultury, „Zarządzanie Publiczne”, 2011, 3/15�

Listwan T�, Kształtowanie kadry menedżerskiej firmy, Mimex, Wrocław 1993�Malinowska A�, Komunikacja społeczna, http://www�edukacja�edux�pl/p-6388-komunikacja

-spoleczna�php (dostęp 7�05�2010)�Miller N�, Brewer M� (red�), Groups in contact: The psychology of desegregation, Academic Press,

Orlando, FL 1984�Morgan G�, Obrazy organizacji, PWN, Warszawa 1997�Morreale S�P�, Spitzeberg B�H�, Barge J�K�, Komunikacja między ludźmi. Motywacja, wiedza

i umiejętności, PWN, Warszawa 2008�Napier R�W�, Gershenfeld M�K�, Groups: Theory and experience, Houghton Mifflin, Boston

1973�Nęcki Z�, Komunikacja międzyludzka, Oficyna Wydawnicza Antykwa, Kraków 2000�Nowotarska-Romaniak B�, Marketing usług zdrowotnych. Koncepcja i stosowanie, Wolters Klu-

wer, Warszawa 2008�Olędzki J�, Tworzydło D� (red�), Public relations. Znaczenie społeczne i kierunki rozwoju, Wyższa

Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, PWN, Warszawa 2006�Olzak S�, The dynamics of ethnic competition and conflict, Stanford University Press, Stanford

1992�Ombach J�, Słomczyński W�, Planowanie rozwoju kadry lekarskiej, ekspertyza, Uniwersytet

Jagielloński, Kraków, XII 2000, http://www�im�uj�edu�pl/JerzyOmbach/MZ2000�pdf (dostęp 17�09�2006)�

Opolski J� (red�), Zdrowie publiczne. Wybrane zagadnienia, t� 1, Wydawnictwo Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa 2011�

Otto J�, Marketing relacji. Koncepcja i stosowanie, C�H� Beck, Warszawa 2001�Oyster C�K�, Grupy� Psychologia społeczna, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2002�Ożarek G�, Jakość wyrobów i usług jako zagadnienie etyczne: aspekty techniczne i ekonomiczne,

„Problemy Jakości”, 2001, s� 23–31�Parkinson B�, Fischer A�H�, Manstead A�S�R�, Emotion in social relations: Cultural, group and

interpersonal perspectives, Psychology Press, New York 2005�Penc J�, Zachowania organizacyjne w przedsiębiorstwie. Kreowanie twórczego nastawienia i aspi-

racji, Wolters Kluwer, Warszawa 2011�Peszko A�, Podstawy Zarządzania Organizacjami, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Tech-

niczne, Kraków 2002�

Bibliografia 173

Piwowarczyk J�, Partycypacja w zarządzaniu a motywowanie pracowników, Oficyna Wydawni-cza, Kraków 2006�

Poździoch S�, System zdrowotny, [w:] A� Czupryna, S� Poździoch, A� Ryś, W�C� Włodarczyk (red�), Zdrowie publiczne, wybrane zagadnienia, tom I, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Kraków 2000�

Puchalski J�, Podstawy nauki o organizacji, Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych, Wro-cław 2008�

Rocznik demograficzny z 2011 roku, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2011�Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 7 lipca 1995 r� zmieniające roz-

porządzenie w  sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych stanowiskach pracy w publicznych zakładach opieki zdrowotnej�

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z  dnia 28 grudnia 2009 r� zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinno odpowiadać medyczne laboratorium diagnostycz-ne, z dnia 10�2011�

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r� w sprawie specjalizacji leka-rzy i lekarzy dentystów ze zmianami z dnia 19 września 2008 r�, z dnia 8 grudnia 2011 r�

Rozwadowska B�, Public relations – teoria, praktyka, perspektywy, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa 2002�

Rubin J�Z�, Pruitt D�G�, Kim S�H�, Social conflict. Escalation, stalemate and settlement, McGraw--Hill, New York 1994�

Rumerlhart D�E�, Hinton G�E�, McClelland J�L�, A general framework for parallel distributed processing, [w:] D�E� Rumerlhart i inni (red�), Parallel distributed processing, MIT Press, Cambridge 1986, s� 45–76�

Sears D�O�, Peplau L�A�, Taylor S�E�, Social psychology, Prentice Hall, Englewood Cliffs, NJ 1994�Skalik J�, Zarządzanie zmianami w  organizacji medycznej, [w:] J� Stępniewski, P� Karniej,

M� Kęsy (red�), Innowacje organizacyjne w szpitalach, Wolters Kluwer, Warszawa 2011�Sokołowska M�, Socjologia medycyny, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa

1986�Stangor C�, Lynch L�, Duan L� Glass B�, Categorization of individuals on the basis of multiple

cocial features, „Journal of Personality and Cocial Psychology”, 1992, 62�Stankiewicz J�, Komunikowanie się w organizacji, Wydawnictwo Astrum, Wrocław 1999�Steinmann H�, Schreyogg G�, Zarządzanie – podstawy kierowania przedsiębiorstwem – koncep-

cje, funkcje, przykłady, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1992�Stephan W�G�, Stephan C�W�, Wywieranie wpływu przez grupy. Psychologia relacji, Gdańskie

Wydawnictwo Pedagogiczne, Gdańsk 2007�Stor M�, Komunikowanie się w  organizacji, [w:] T� Listwan (red�), Zarządzanie kadrami,

C�H� Beck, Warszawa 2006�Sztumski J�, Konflikty społeczne i negocjacje jako sposoby ich przezwyciężania, Wydawnictwo

Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2000�

174 Bibliografia

Światowa Organizacja Zdrowia, http://www�who�int/topics/health_systems/en/ (dostęp 1�03�2010)�Triandis H�C�, The future of pluralism revisited, [w:] P�A� Katz, D�A� Taylor (red�), Eliminang

racism: Profiles in controversy, Plenum Press, New York 1988, s� 31–50�Ustawa o działalności leczniczej z dnia 15 kwietnia 2011 r�Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r� o zakładach opieki zdrowotnej�Weber R�A�, Zasady zarządzania organizacjami, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warsza-

wa 1984�Wejnert B�, Integrating models of diffusion of innovations: A conceptual framework, „Annual

Review of Sociology”, 2002, 28, s� 297–326�Włodarczyk C�, Poździoch S�, Systemy zdrowotne. Zarys problematyki, Wydawnictwo Uniwer-

sytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001�Włodarczyk W�C�, Polityka zdrowotna w  społeczeństwie demokratycznym, Uniwersyteckie

Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Łódź–Kraków–Warszawa 1996�Włodarczyk W�C�, Wartości a nowa polityka zdrowotna państwa, „Polityka Społeczna”, 1992,

10�Włodarczyk W�C�, Wprowadzenie do polityki zdrowotnej, Wolters Kluwer, Warszawa 2010�Zakrzewska A�, Kilka słów o stereotypach. Życie Kolorado, Englewood, http://www�zycie-kolo-

rado�com (dostęp 01�2010)�Załącznik Wykaz kwalifikacji niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych na poszczegól-

nych stanowiskach pracy w laboratorium, do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 3 marca 2004 r� w sprawie wymagań, jakim powinno odpowiadać medyczne laborato-rium diagnostyczne�

REDAKTORDorota Węgierska

KOREKTAKatarzyna Jagieła

SKŁAD I ŁAMANIEMarta Duda

Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul� Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel� 12-631-18-80, fax 12-631-18-83

WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO

Relacje i komunikacja w świecie medycznym

MARCIN KĘSY

Marcin Kęsy uzyskał stopień doktora w dziedzinie nauk ekonomicznych w zakresie nauk o zarzą-dzaniu na Uniwersytecie Jagiellońskim w 2006 roku. W latach 2007−2009 pełnił funkcję Prorek-tora ds. Nauczania w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Wałczu. W 2010 roku odbył staż naukowo-dydaktyczny na Université Paris XIII.Jest członkiem Zespołu Badań nad Organizacją i Zarządzaniem Szpitalami „Avicenna” w Instytu-cie Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu Jagiellońskiego. Brał udział w czterech projektach badaw-czych. Uczestniczy w działaniach Stowarzyszenia Menedżerów Opieki Zdrowotnej (STOMOZ).W pracach naukowych zajmuje się zarządzaniem zasobami ludzkimi ze szczególnym uwzględnie-niem kompetencji menedżerskich personelu medycznego. Jest autorem lub współautorem 53 publikacji naukowych, w tym dwóch monografi i indywidual-nych, oraz współredaktorem naukowym pracy zbiorowej Innowacje organizacyjne w szpitalach wydanej w Wydawnictwie Wolters Kluwer w 2011 roku.

Tematyka książki obejmuje zagadnienia istotne dla prawidłowego funkcjonowania każdej orga-nizacji. W szpitalach, podobnie jak w innych organizacjach, dochodzi do niepożądanych zjawisk w relacjach międzyludzkich i do zaburzeń w systemie komunikacji. Książka ta jest próbą znale-zienia rozwiązania tych nieprawidłowości i powinna zainteresować w równym stopniu kadrę za-rządzającą, jak i pracowników oraz organy właścicielskie szpitali. Na szczególną uwagę zasługuje prezentacja wyników rozległych badań empirycznych przeprowadzonych w szpitalach naszego województwa.

Z przedmowy Wicemarszałka Województwa Dolnośląskiego Jerzego Łużniaka

***

Książka jest oparta na bardzo dużej liczbie danych empirycznych. Wysoko oceniam wkład pracy autora. Sądzę, że publikacja nie tylko będzie źródłem wiedzy dla studentów kierunków medycz-nych oraz ekonomicznych, lecz także stanie się użyteczna dla zarządzających szpitalami.

Z recenzji dr. hab. Janusza Klisińskiego, profesora Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, Rektora Wyższej Szkoły Menedżerskiej w Legnicy w latach 2003−2005

***

Przedmiotem badania są relacje międzyludzkie oraz między grupami. Ich owocem są wnioski za-wierające sposoby eliminacji barier i czynników uniemożliwiających prawidłowe relacje między-pracownicze. [...] Część empiryczna jest mocną stroną tego opracowania. Praca zyskuje nauko-wy charakter, wzbogacając wiedzę z zakresu relacji między grupami zawodowymi i komunikacji w szpitalach.

Z recenzji dr. hab. n. med. Jerzego Błaszczuka, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Prorektora do spraw naukowo-dydaktycznych w Państwowej Medycznej

Wyższej Szkole Zawodowej w Opolu w latach 2008−2012

www.wuj.pl

MAR

CIN

KĘ

SY

R

ELAC

JE I K

OM

UN

IKAC

JA W Ś

WIE

CIE

ME

DYC

ZN

YM

ISBN 978-83-233-3443-9

9 788323 334439