RENKLRENKL CAM CAM KOLYEM KIRILDIKOLYEM KIRILDI

RENKL CAM KOLYEM KIRILDI

KKMYA KONUSUMYA KONUSU: CAMIN : CAMIN YAPISI VE RENKLYAPISI VE RENKL CAMLARCAMLAR

KONU BAKONU BALILII I LE KLE KMYA KONUSU MYA KONUSU ARASINDAKARASINDAK LLKK: Cam: Camn tarihte ilk n tarihte ilk bulunubulunuu anlatu anlatlarak glarak gnnmmzde renkli zde renkli camlarcamlarn n retilmesi ve gretilmesi ve gnlnlk yak yaamda amda kullankullanmm..

HEDEF VE DAVRANIHEDEF VE DAVRANILARLAR

Hedef Hedef --1:1: CamCamn tarihte bulunun tarihte bulunuunu unu aaklamaklama

KazanKazanmlarmlar

1)Cam1)Camn yapn yapssnnn ve camn ve cam oluoluturan ana turan ana maddelerin anlatmaddelerin anlatlmaslmas. .

2)Cam2)Camn gn gnlnlk hayatta kullank hayatta kullanm m ekillerinin ekillerinin rneklendirilmesi rneklendirilmesi

HEDEF VE DAVRANIHEDEF VE DAVRANILARLAR

Hedef Hedef --22: Cam: Camn yapn yapssnnn ve renkli n ve renkli camlarcamlarn anlatn anlatlmaslmas..

KazanKazanmlarmlar

1) Cam1) Cam oluoluturan bileturan bileiklerin anlatiklerin anlatlmaslmas..

2) Cama renk veren kimyasallar2) Cama renk veren kimyasallarn n anlatanlatlmaslmas..

3) Cam yap3) Cam yapmmnnn anlatn anlatlmaslmas..

GGNLNLK YAK YAAMDA AMDA KARKARIMIZA IMIZA IKAN OLAYIKAN OLAY

Cam, Cam, ok ok eeitli kullanitli kullanm alanlarm alanlar bulmubulmu stratejik stratejik nemi olan birnemi olan birmadde olup, basit bir su bardamadde olup, basit bir su bardandan ndan ok karmaok karmak bir teknikk bir teknikdonandonanm malzemesine kadar kullanm malzemesine kadar kullanm alanm alan genigenitir. Cam tir. Cam dokunuldudokunulduunda sert ve katunda sert ve kat bir malzemedir. Gevreksi bir yapbir malzemedir. Gevreksi bir yapssvardvardr, sert bir yr, sert bir yzeyle aniden karzeyle aniden karlalattnda knda krrlmaya meyillidir.lmaya meyillidir.Buna raBuna ramen kimya terminolojisinde smen kimya terminolojisinde svv olarak tanolarak tanmlanmaktadmlanmaktadr.r.Yani sYani svvlarlar tatamak imak iin tasarlanmin tasarlanm vazolarvazolarn n oou aslu aslnda snda svvnnnnkendi formudur. Cam sertlekendi formudur. Cam sertlemek imek iin soin soutulduutulduunda bu temelunda bu temelnitelikleri tanitelikleri tamaktadmaktadr ancak, r ancak, ssttldldnda nitelikleri tamamen denda nitelikleri tamamen deiiir.ir.SSneklikneklik derecesine kadar yumuderecesine kadar yumuamaya baamaya balar ve elar ve eer yeterli er yeterli derecede derecede ssttllrsa(1200rsa(1200--1500 C) su gibi ak1500 C) su gibi akcc olur.Cam,bu olur.Cam,bu zellizellii i

sayesinde gsayesinde gnlnlk yak yaamammmzda szda sklklkla kullankla kullanlmaktadlmaktadr.r.

YaygYaygn olarak camn olarak camn tesadn tesadf eseri kef eseri kefedildifedildiine ine inaninanlmaktadlmaktadr. Camr. Camn ken kefine dair en sfine dair en sk bahsi k bahsi gegeen aen aklama Yunan tarihklama Yunan tarihi i Piny'ninPiny'ninaaklamasklamasddr. r. Piny'ePiny'e ggre birtakre birtakm tm tccarlar ccarlar teknelerinden kteknelerinden kyyya ya ktktktan sonra bir nehir ktan sonra bir nehir kkyyssnda kamp kurup, nehir yatanda kamp kurup, nehir yatanda bir atenda bir ateyakmyakmlardlardr. Sonraki gr. Sonraki gn ise n ise nceki gnceki gnnn n ateateinin kinin klleri aranda lleri aranda effaf, parlak cam effaf, parlak cam parparalaralar bulmubulmulardlardr. Erken dr. Erken dnemlerde, cam nemlerde, cam sanatsanat daha daha ok Mok Mssr ve Mezopotamya'da r ve Mezopotamya'da geligelimimitir.tir.

CamCamn tarihn tarihesiesi

CAMIN YAPISICAMIN YAPISI

Cam, aCam, arr ssttlmlm alkalialkali ve ve toprak alkalitoprak alkali metal metal oksitleriyleoksitleriyle, di, dier bazer baz metal oksitlerin metal oksitlerin zzlmesinden olulmesinden oluan oluan oluan bir an bir ssvv olup ana olup ana maddesi (SiOmaddesi (SiO22) ) silisyumdursilisyumdur. Cam, ak. Cam, akkan bir kan bir maddedirmaddedir. . amorfamorf yapyapssnn koruyarak katkoruyarak katlalaan an inorganik cisimler olarak taninorganik cisimler olarak tanmlanabilir. mlanabilir. retim retim ssrasrasnda hnda hzlzl sosouma nedeniyle kristal yapuma nedeniyle kristal yapyerine yerine amorfamorf yapyap oluoluur. Bu yapur. Bu yap cama cama sasalamllamlk ve saydamlk ve saydamlk k zellizelliini kazandini kazandrrr.r.

Cam molekllerininyaps

Amorf Yap

Modell zur Struktur von Glas, hier am Beispiel eines Silicatglases verdeutlicht. Die SiO4-Tetraeder sind unregelmig vernetzt. In den relativ groen Zwischenrumen knnen Kationen wie Natrium oder

Kalium eingebaut werden.

CAM YAPIMINDA KULLANILANCAM YAPIMINDA KULLANILANKATALKATALZZRLERRLER

CamCamn yapn yapssnda bulunan maddeleri ergime noktalarnda bulunan maddeleri ergime noktalaraltaltnda belirli bir snda belirli bir scaklcaklkta eritebilmek ikta eritebilmek iin katalizin katalizrlere rlere ihtiyaihtiya vardvardr. Bu katalizr. Bu katalizrler rler unlardunlardr: r:

NaNa22COCO33 ( Soda) :( Soda) : Sodyum karbonatSodyum karbonatn erime noktasn erime noktas890 derece d890 derece dzeylerinde, Karbonat olarak bilinen zeylerinde, Karbonat olarak bilinen PotasPotasn ise erime noktasn ise erime noktas yine 890 derece yine 890 derece civarcivarndadndadr. r. kisi de fabrikalarda kisi de fabrikalarda retilirler. Soda retilirler. Soda retimi genellikle retimi genellikle SolyavSolyav yyntemiyle (tuzlu suyun intemiyle (tuzlu suyun iine ine Amonyum karbonat eklenmesi) gerAmonyum karbonat eklenmesi) gerekleekletirilir.tirilir.

NaNa22SOSO44 :: Cam eriyiCam eriyiinde yalninde yalnzca bu madde zca bu madde kullankullanlabilir.Erime derecesi 900 civarlabilir.Erime derecesi 900 civarndadndadr.r.

PbPb33OO44 (Kur(Kurun Oksit) :un Oksit) : Cama Cama k kk krrlganllganlnn artartrmak rmak suretiyle daha fazla parlaklsuretiyle daha fazla parlaklk kazandk kazandrrr. Camr. Camn n zgzgl l aarlrl artar.artar.

Bor:Bor: CamCamn n ss dedeiiimlerine dayanimlerine dayanklklllnnartartrabilir.(Laboratuarrabilir.(Laboratuar camlarcamlar, yemek pi, yemek piirilen cam irilen cam kaplarkaplar))

Cam pratik olarak katCam pratik olarak kat bir madde olarak gbir madde olarak grrnse de, nse de, teknik olarak steknik olarak svv halde bir maddedir.Sohalde bir maddedir.Soutulduutulduunda, unda,

iiindeki molekindeki molekller, bir kristalin geometrik ller, bir kristalin geometrik ddzeninde dezeninde deil, bir sil, bir svvnnn tipik n tipik zellizellii olan i olan ddzensiz bir yapzensiz bir yapda katda katlalar.Kristaller.Kristallemenin menin gg olduolduu karmau karmak molekk molekler bir dler bir dzene zene sahiptir. Bu sahiptir. Bu zellizellii sebebiyle i sebebiyle Amorf KatAmorf Kat veya veya SSper Soper Soumuumu SSvv olarak adlandolarak adlandrrllr.r.

CAMI OLUCAMI OLUTURAN ANA TURAN ANA MADDELERMADDELER

OKSOKSTLERTLER

ERERTTCCLERLER

STABSTABLLZATZATRLERRLER

OKSOKSTLER:TLER:

AAss tabaka olutabaka oluturup camlaturup camlama ma zellizellii i sasalayan maddelerdir. layan maddelerdir. KuvarsKuvars kumu kumu bunlarbunlarn ban banda gelir. Anda gelir. A oluoluturan turan oksitlerin en oksitlerin en nemlileri ise SiOnemlileri ise SiO22, B, B22OO33 ve ve PP22OO55 ((fosforfosforpentaoksitpentaoksit) ) dirdir..

ERERTTCCLER :LER :

AA oluoluturan ve cam haline gelebilen oksitlerin turan ve cam haline gelebilen oksitlerin erimelerini kolaylaerimelerini kolaylattrmak amacrmak amacyla cam yla cam bilebileimine katimine katlan maddelerdir. lan maddelerdir. BaBallcalarcalarNaNa22O, KO, K22O, LiO, Li22O dur. CamlaO dur. Camlacclarlarn erime n erime sscaklcaklnn ddrerek onlarrerek onlarn erimelerini n erimelerini kolaylakolaylattrrr. r. zellikle 1713zellikle 1713C'deki silisyumun C'deki silisyumun erime derecesi 1500erime derecesi 1500C'ye dC'ye der. Eriticiler aer. Eriticiler aiiine girerek onu deine girerek onu deiitirditirdii ii iin eriticilere in eriticilere modifikatmodifikatrr de denilmektedir.de denilmektedir.

STABSTABLLZATZATRLER(SABRLER(SABTLETLETTRRCCLER) LER) ::

StabilizatStabilizatrler, camrler, camn kimyasal dayann kimyasal dayanmm, , kkrrlma indisi, lma indisi, dielektrikdielektrik zellikleri zellikleri zerinde etki zerinde etki yaparlar. Formyaparlar. Formllne stabilizatne stabilizatr ilave r ilave edilmemiedilmemi bir cam su karbir cam su karssnda stabil nda stabil zellik zellik ggstermez. Bu camlara su camstermez. Bu camlara su cam denilir. denilir. StabilazatStabilazatrr olarak kullanolarak kullanlan maddelerin lan maddelerin baballcalarcalar CaOCaO, , BaOBaO, , PbOPbO, , MgOMgO ve ve ZnOZnO dur.dur.

CAM ELDE ETMEDE CAM ELDE ETMEDE KULLANILAN KARIKULLANILAN KARIIMLARIMLAR

Normal camNormal cam

%72 Silis%72 Silis

% 15 Soda% 15 Soda

% 13 Kalker% 13 Kalker

ve kristal cam ive kristal cam iin;in;

% 42 Silis% 42 Silis

% 24 Potas + Soda% 24 Potas + Soda

% 34 Kur% 34 Kurun oksitun oksit

CAMA RENK VERENCAMA RENK VERENMADDELERMADDELER

BakBakr:r: YeYeil, turkuaz, kil, turkuaz, krmrmzz Krom:Krom: sarsar, , yeyeil il Demir:Demir: yeyeil, mavi, saril, mavi, sar Nikel:Nikel: Potas Potas camcamnda meneknda meneke e Kobalt:Kobalt: Koyu mavi ve Koyu mavi ve aak mavi soda camk mavi soda camnda sarnda sar renk renk Magnezyum:Magnezyum: mor, eflatun mor, eflatun Selenyum:Selenyum:Soda camSoda camnda pembe nda pembe GGmm:: Koyu sarKoyu sarkurkurun camun camnda amber renk nda amber renk AltAltnn: : pembe, kpembe, krmrmzz Titanyum:Titanyum: SarSar, , kahverengi kahverengi inko, Fosfat, Kalay:inko, Fosfat, Kalay: OpakOpakbeyaz beyaz Uranyum:Uranyum: YeYeilimsi sarilimsi sar Antimon:Antimon:SarSar

YardYardmcmc BileBileenler :enler :

Bu bileBu bileenler genelde adi camenler genelde adi camn formn formllne ne girmezler, ancak degirmezler, ancak deiiik cam tik cam trlerinde rlerinde dedeiiik etkiler saik etkiler salamak lamak zere kullanzere kullanlan lan oksitlerdir. oksitlerdir. rnerneinin

(MnO(MnO22):): CamCamn rengini an rengini aar.ar.

(As(As22OO33):): Renk verici ve saflaRenk verici ve saflattrrccddr.r.

(Na(Na22SOSO44):): RedRedkleyicidir.kleyicidir.

(KNO(KNO33):): CamCamn saydamln saydamlnn sasalar.lar.

CAM TCAM TRLERRLER

Soda Soda kalsikkalsik CamCam

KurKurun Camun Cam (Kristal Cam) (Kristal Cam)

BorosilikatBorosilikat CamCam

AlAlminosilikatminosilikat CamCam

Silisyum CamSilisyum Cam (%96 SiO(%96 SiO22) )

zel Camlar(Emniyet Camlarzel Camlar(Emniyet Camlar,Buzlu ,Buzlu Camlar,Renkli Camlar,Fiber Camlar,Renkli Camlar,Fiber GlasGlas))

CAMIN KULLANIMCAMIN KULLANIMALANLARIALANLARI

AYDINLATMA(Pencere,kandiller,vitrayAYDINLATMA(Pencere,kandiller,vitray))

TIP(TIP(lala kutularkutular,ila,ila kaplarkaplar,,eeitli cam itli cam malzemeler,deney tmalzemeler,deney tpleri..)pleri..)

KOZMETKOZMETK(ParfK(Parfm m iieleri,krem kaplareleri,krem kaplar,ayna),ayna)

TAKI(YTAKI(Yzzk,Cam bilezik,kolye,cam boncuklar)k,Cam bilezik,kolye,cam boncuklar)

MUTFAK ve EV DEKORASYONUNDA MUTFAK ve EV DEKORASYONUNDA (Bardak,tabak,elektrikli ara(Bardak,tabak,elektrikli ara geregereler, ler, borcamborcam))

HazHazrlayanrlayan

Ebru AysanEbru Aysan

2033840820338408