Bolesti,njega i zaštita reproduktivog sistema

Bolesti,njega i zaštita polnih organa

Polna, polno prenosiva ili venerična bolest (ponekad poznata pod engleskom skraćenicom STD) je naziv za zaraznu bolest koja se prenosi putem seksualnog odnosa koji može biti oralni, vaginalni i analni.

Iako su različite forme spolnih bolesti bile poznate kroz historiju, na njih je zapadna medicina počela obraćati veću pažnju tek nakon otkrića Amerike i epidemije nove, dotada nepoznate bolesti poslije nazvane sifilis.

Obuhvaćaju pedesetak bolesti i sindroma, uzrokuju ih mikroorganizmi, bakterije i virusi, a prenose se uglavnom razmjenom tjelesnih tekućina (sjemenom, vaginalnom tekućinom i krvlju). Neke od spolnih bolesti prenose se i poljupcem poput herpesa, humanog papiloma virusa (HPV), a ni pravilno korištenje kondoma tijekom vaginalnog ili analnog odnosa ne smanjuje opasnost od tih bolesti. Također i kod oralnog seksa postoji mogućnost od prijenosa spolnih infekcija.

Posebna disciplina koja se bavi polnim bolestima je venerologija (od lat. Venus,Venera – boginja ljubavi). Najvažnije polne bolesti su triper,sifilis,trihomonijaza,kandidijaza,sida – AIDS ili SSID-a i dr.

Gonoreja,triper ili kapavac (Gonorrhea)

Gonoreja (Triper, Kapavac) je veoma česta bakterijska polna infekcija. Ponekad se gonoreja pogrešno dijagnostikuje kao hlamidija, zbog sličnih simptoma. Uzrokuje je bakterija gonokoka, tj. Neisseria gonorrhoeae koja živi u polnim organima, uključujući i uretru i reproduktivni trakt i kod muškarca i kod žene. Gonoreja ima jako velik procenat novih infekcija. U Americi statistike beleže skoro million novih infekcija ovom bolešću svake godine. Najviše su pogođeni mlađi odrasli i tinejdžeri, zbog povećanog promiskuiteta, tj. čestog menjanja seksualnih partnera.

Kao i većina polnih bolesti i polnih infekcija, prenosi se putem seksualnog kontakta, tj. polnog odnosa. U obzir dolazi kontakt sa penisom, vaginom, anusom (analnim otvorom), pa čak i ustima i grlom. Vrlo lako se prenosi od jedne osobe drugoj, što je razlog zašto triper ima tako visok procenat novozaraženih. Nažalost, nove varijacije bakterije koja izaziva triper postaju teže za lečenje, budući da se adaptiraju i postaju imune na antibiotike.

Simptomi gonoreje su generalno blagi ili skoro neprimjetni. Kada postoje simptomi, oni se obično javljaju između 5 i 30 dana nakon odnosa sa zaraženom osobom i malo se razlikuju kod mušaraca i kod žene. S obzirom da bakterija tripera prebiva u seksualnim organima i u grlu, ovo su glavna mesta na kojima se javljaju simptomi gonoreje tj. tripera. Triper simptomi kod muškaraca su: osećaj pečenja prilikom mokrenja,žućkasti sekret, iscedak, tečnost iz penisa,bolni ili otečeni testisi,bol u grlu. Triper simptomi kod žena su: osećaj pečenja prilikom uriniranja, mokrenja, žućkasti sekret ili iscjedak iz vagine, krvarenje vagine,bolna velika nužda.

2

Ako se ne liječi, kod žene se može razviti bolest upale karlice, koju ima više od jednog miliona Amerikanki danas, iako ne znaju da je imaju i iako nemaju nikakve simptome. Ukoliko simptomi postoje, to su bol u stomaku i temperatura sa drhtavicom (groznica).

Ukoliko se ne liječi, ova bolest može oštetiti kanale materice (uterine tube), a posljedica može da bude sterilitet. Kod muškaraca, gonoreja može izazvati epididimis. Ovo je bolna bolest, usljed koje testisi otiču, a posljedica može da bude sterilnost, tj. neplodnost. Liječenje gonoreje je uglavnom prilično jednostavno uz primjenu antibiotika.

1.0.Unutarćelijski prikaz bakterije Neisseria gonorrhoeae

Sifilis

Sifilis je spolno prenosiva bolest uzrokovana spirohetom Treponema pallidum podvrste pallidum. Najčešći način prijenosa infekcije je spolnim odnosom; također se može prenijeti s majke na dijete tijekom trudnoće ili porođaja, dovodeći do kongenitalnog sifilisa. Znakovi i simptomi sifilisa ovise o stadiju bolesti (primarni, sekundarni, latentni i tercijarni).

Primarni stadij se tipično očituje solitarnim vrijedom, tzv. tvrdim čankirom (bezbolnom ulceracijom kože koja ne svrbi, a rubovi su još na opip čvrsti). Sekundarni sifilis je obilježen difuznim kožnim osipom koji često zahvaća dlanove i tabane, dok u latentnom stadiju sifilisa simptoma nema ili su vrlo oskudni. Tercijarni sifilis je obilježen stvaranjem guma, neurološkim ili srčanim simptomima. Sifilis je poznat pod nazivom "veliki imitator" jer se često očituje atipičnim simptomima. Dijagnoza se obično postavlja pomoću seroloških pretraga krvi, ali se bakterije mogu vidjeti i mikroskopom. Sifilis se učinkovito liječi antibioticima, osobito intramuskularnom primjenom penicilina G (koji se kod neurosifilisa primjenjuje intravenski) ili ceftriaksona, a u osoba koje su alergične na penicilin, peroralnom primjenom doksiciklina ili azitromicina.

3

Sifilis se može očitovati tijekom jednog od svoja četiri stadija: primarmog, sekundarnog, latentnog i tercijarnog, a može biti i kongenitalan. Sir William Osler ga je nazvao “velikim imitatorom” zbog vrlo različitih načina očitovanja.

Sifilis se prenosi spolnim odnosom ili tijekom trudnoće s majke na fetus; spirohete mogu ući u tijelo kroz neoštećene sluznice ili kroz oštećenu kožu. Zbog toga se bolest može prenositi ljubljenjem blizu lezije, kao i oralnim, vaginalnim i analnim spolnim odnosom. Oko 30 do 60 % osoba izloženih primarnom ili sekundarnom sifilisu će se zaraziti ovom bolešću. Zaraznost ove bolesti naglašava činjenica da u osobe zaražene sa samo 57 bakterija postoji 50 %-tna mogućnoat zaraze. Do zaraze sifilisom ne može doći putem zahodskih dasaka, dnevnih aktivnosti, toplih kupki ili zajedničkog jedaćeg pribora i odjeće.

Dijagnozu sifilisa je u ranom stadiju teško postaviti. Ona se potvrđuje ili pomoću pretraga krvi ili neposrednim pronalaženjem pomoću mikroskopa. Pretrage krvi koriste se češće, jer se lakše izvode. Dijagnostičkim testovima nije moguće razlikovati o kojem se stadiju bolesti radi. Kongenitalni sifilis se u novorođenčadi može prevenirati probirom majki tijekom rane trudnoće i liječenjem onih koje su zaražene. Godine 2010., još nije postojalo učinkovito cjepivo. Suzdržavanje od spolnih odnosa sa zaraženom osobom je učinkovito u smanjenju širenja sifilisa, isto kao i pravilna uporaba kondoma.

1.1Treponema pallidum, uzročnik sifilisa 1.2 Promotivni poster za svjesnost

Trihomonijaza

Trihomonijaza je polno prenosiva bolest, koju uzrokuje mali organizam po imenu trihomonas vaginalis (trichomonas vaginalis). Najčešće su ovom bolešću pogođene žene, iako i muškarci mogu postati zaraženi i preneti infekciju na svoje partnere putem seksualnog kontakta.

4

U vagini se javlja redak, beo ili žućkast sekret često penušav, sladunjavog mirisa, u kom se mogu naći mnogobrojni trihomonasi i leukociti, kod nekih žena javlja se bol prilikom seksualnog odnosa ili mokrenja.

Vrlo često se na ovu bolest nadoveže i gljivična ili bakterijska upala. Tokom dužeg vremenskog perioda akutna upala se smiruje i prelazi u hroničnu. Kod muškaraca se simptomi vrlo retko javljaju. Leči se Metronidazolom, i potrebno je istovremeno lečenje oba partnera. Trihomonas je polno prenosiva infekcija. Neseksualno prenošenje je veoma retko s obzirom da je T. vaginalis infekcija generalno ograničena na urogenitalni trakt. Jedino poznato prenošenje trihomonasa koje nije seksualnim putem, je sa majke na dete tokom porođaja. Približno 5% devojčica koje rađaju inficirane majke, je dobilo ovu infekciju. Obično se oboleloj ženi zarad lečenja prepisuje metronidazol (Flagyl), koji se uzima oralno. Trihomonas kod trudnica može izazvati prerano pucanje membrana koje štite bebu i prevremeni porođaj.Zapaljenje u genitalnom području koje uzrokuje trihomonas, može takođe kod žena povećati rizik od dobijanja HIV infekcije kod žena, ukoliko bude izložena HIV virusu.

1.3. Protozoa Trihomonas vaginalis

Kandidijaza

Gljivične infekcije polnih organa su uglavnom uzrokovane gljivicom Candidom albicans i vrlo su česte kod žena. Candida albicans se normalno nalazi u crevima i na koži čoveka. Do infekcije tj. prekomernog bujanja gljivice dolazi kada je iz određenih razloga poremećena imunološka ravnoteža i zbog nekih spoljašnjih uticaja. Kandidijaza je skoro uvek posledica autoinfekcije tj. infekcije gljivicama koje normalno nastanjuju čovekov organizam i koje se iz određenih razloga, u određenom trenutku počnu intenzivno razmnožavati.

Najčešći razlozi su: prekomerna upotreba antibiotika širokog spektra, upotreba kontraceptivnih tableta, prekomerna higijena polnih organa upotrebom alkalnih sapuna koji uništavaju normalnu floru sluzokože, trudnoća, menstruacija, neadekvatan veš, neadekvatni higijenski ulošci, neregulisana šećerna bolest itd. Kod žena se javlja peckanje i svrab polnog organa i pojačan sekret koji je najčešće bele boje. Crvenilo je znak upale, a vagina je prekrivena belim sirastim kolonijama gljivice.

5

Kod muškaraca se uglavnom ne javljaju simptomi (tzv. asimptomatski nosioci). Mogu se javiti bele naslage na glansu penisa i prepucijumu. Može se javiti i sekret iz mokraćne cevi. Simptomi su pogotovo izraženi nakon polnog odnosa jer trenje dodatno pojačava osećaj peckanja i svrab. Kod žena se nakon polnog odnosa moze javiti i bol. Svrab se može proširiti i na područje oko analnog otvora (čmara). S obzirom da antibiotici podstiču rast gljivica oni se ne koriste u terapiji već se pribegava  antimikotičkoj terapiji.

Kod žena se primenjuje u obliku vaginaleta koje se stavljaju u vaginu i krema koje se primenjuju spolja, a kod muškaraca krema se maže po glansu i prepucijumu. Terapija se može sprovoditi i tabletama (takođe antimikoticima). Obično simptomi nakon terapije vrlo brzo nestaju. U slučaju čestih reinfekcija treba proveriti šećer u krvi jer jedan od prvih simptoma šećerne bolesti može biti infekcija polnih organa Candidom albicans.

1.4. Gljivica Candida albicans

Sida (AIDS/SSID-a)

Sindrom stečene imunodeficijencije (franc. - Syndrome d'ImmunoDéficience Acquise - SIDA) (eng. - Acquired Immunodeficiency Syndrome - AIDS) je bolest ljudskog imunološkog sustava. Osnovna osobina te bolesti je teško oštećenje imunološkog sustava, tj. nemogućnost da se taj sustav brani od štetnog djelovanja različitih bolesti. Tada se smanjuje broj leukocita u krvi, smanjen je broj limfocita u limfnim čvorovima i slezeni, smanjen je broj zrelih T limfocita te se smanjuje količina protutijela. Pojam «imunodeficijencija» podrazumijeva smanjenu ili neučinkovitu sposobnost imunološkog sustava u bolesnika.

Uzročnik HIV (Human Immunodeficiency Virus), je retrovirus koji napada specifične stanice obrane organizma, stanice iz grupe leukocita, tj. limfocitske podgrupe - zrele T4-limfocite, stanice koje direktno sudjeluju u imunološkoj reakciji protiv mnogih bolesti i tako čini imunološki sustav čovjeka bespomoćnim da se brani od bolesti, pa čak i onih na koje je inače otporan.

6

On svojim enzimom reverzna transkriptaza nameće svoj geHIV se najčešće prenosi spolnim činom, miješanjem nekih od tjelesnih izlučevina oboljelog s onima zdravog čovjeka (sjemena tekućina, krv), sa majke na dijete (u trudnoći) ili drugim dijelovima organizma u kojima je koncentracija ovog virusa velika. Može se zaraziti i korištenjem iste igle kao i prethodno zaraženi, zatim transfuzijom a kroz posteljicu zaražena majka prenosi bolest i na dijete. Zaražena majka može dijete zaraziti i dojenjem.nski kod te tako zaražena stanica umnožava viruse i uništava se. AIDS se na organizmu ne očituje neposredno kao neke druge bolesti, već pojavom tzv. oportunističkih bolesti/infekcija. HIV virus znatno oslabi imuni sustav čovjeka, a to iskorištavaju kako mikroorganizmi koji redovno žive na i u čovjeku, tako i organizmi koji dolaze izvana. Ostatak imunološkog sustava nije dovoljno jak da se odupre HIV virusu pa je bolesnik dobra podloga za razne oportunističke infekcije (proljevi,rakovi,upale). Često se za sve HIV oboljele greškom smatra da svi imaju AIDS, no postoje slučajevi da HIV-pozitivne osobe požive i preko deset godina bez ikakvog znaka bolesti.Osoba na kraju umire od raznih infekcija pluća, tumora, i drugo.

1981. je kod pet mladih homoseksualaca iz Los Angelesa otkrivena dotad nepoznata bolest. Nitko nije slutio da će ta bolest postati prava «kuga 20. stoljeća».1983. francuski onkolog Luc Montagnier na francuskom institutu Pasteur izolirao je dotad nepoznat virus i prozvao ga retrovirusom HIV, a bolest SIDA.

Korištenje prezervativa (kondoma) u seksualnim odnosima značajno smanjuje vjerojatnost prenošenja spolno prenosivih bolesti. Osobe sklone uzimanju opojnih droga intravenoznim putem trebaju se suzdržavati od djeljenja igle s bilo kime, već isključivo koristiti svoj pribor, najbolje jednokratne igle i šprice koje poslije uporabe treba ukloniti u posebne, za to izrađene spremnike.

1.5. Virus HIV 1.6. Simbol solidarnosti

7

Homoseksualnost

Homoseksualnost ili istopolnost je emocionalna, seksualna, fizička, duhovna sklonost i privlačnost prema osobama istog pola. Homoseksualnost se smatra jednom od seksualnih orijentacija (pored heteroseksualnosti i biseksualnosti). Kao vid seksualne orijentacije homoseksualnost je osnova za izgradnju psiho-socijalnog identeta. Muškarci homoseksualne orijentacije se nazivaju gejevi, a žene homoseksualne orijentacije lezbejke.

Američka akademija pedijatrije je dala izjavu u kojoj se kaže: "Seksualna orijentacija verovano nije određena samo jednim faktorom, već kombinacijom genetskih, hormonalnih i spoljašnjih uticaja." Kognitivne razlike između homoseksualnih i heteroseksualnih osoba.

Kognitivne razlike između homoseksualnih i heteroseksualnih osoba: gejevi i lezbejke češće koriste levu ruku ili obe ruke nego heteroseksualni muškarci i žene, gejevi i lezbejke tečnije govore nego njihovi heteroseksualni parnjaci, gejevi imaju bolju memoriju o položaju objekata nego heteroseksualni muškarci.

1.7. Zastava duginih boja-simbol LGBT 1.8. Simboli ženske i muške homoseksualnosti

zajednice

Nataša Kuburović, III1

8