RM2006-02 Feb

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006 1

Ma˙

ru©

mill-

ÌiΩw

iti M

altin

• 2

26, S

t Pau

l’s S

tre.,

Valle

tta •

Se

na

58

• F

rar

20

06

• N

um

ru 2

NEWSPAPER POST

2

Rajt tarbija titwieled, g˙ajnejha mag˙luqa,xuxitha miblula, la˙amha i˙ammar umkemmex, trid tibki u tid˙ak, trid tixrob utorqod, titgezzez f’dirg˙ajn ommha g˙ajjiena,u ma©enbha missierha, wiççu safrani b’xidemg˙a i©©elben fis-skiet...Kif tista’ ma temminx?

Rajt soru Ωag˙Ωug˙a, g˙ajnejha mbikkijaimma fommha da˙kan. Fer˙ana se ttir g˙axissa qed tifhem x’i˙ossu l-lebbruΩi li kienet ilhataqdi snin twal. G˙ax issa qalulha li hi wkolllebbruΩa, hi wkoll imçappsa bil-marda ta’dawk ˙utha g˙eΩieΩ. Mhix aktar differenti,mhix aktar ‘is-Sister’... Issa lebbruΩa b˙al˙utha li t˙obb!...Kif tista’ ma temminx?

Rajt omm, fqira, bla flus. Darha tat-tajn.Sodditha l-art ˙arxa. Imdawra b’uliedhajilg˙abu fit-trab. Ftit çraret minxura. Biexjieklu trid tg˙aΩaq u ssaqqi u t˙affer u tfittex.Uliedha jit˙alltu ma’ l-bhejjem tar-ra˙al.Jixorbu mill-ilma imdardar ta’ xmara li sservig˙al kollox. U fuq wiççha samrani, il-©ildaimnixxfa minn xemx tikwi bla ˙niena,tbissima li ˙ier©a mill-qalb. G˙ajnejn jixg˙elub’dawl qawwi, ma tafx mnejn hu ©ej...Kif tista’ ma’ temminx?

Rajt mara Ωag˙Ωug˙a. Wiççha l-©miel tieg˙u.Persuntha sabi˙a. Imma kienet bla idejn. Hekktwieldet. Hekk kibret. Imma b’ri©lejharnexxielha tag˙mel dak li jag˙mlu l-idejn.Sabet l-im˙abba. Waqqfet familja. Welldettarbija. U, hekk bla idejn, rabbiet it-tarbija.Titmag˙ha, ta˙silha, tbenninha, tlibbisha. Uwiççha da˙kan g˙ax binha fer˙an...Kif tista’ ma temminx?

Rajt tifel ©o party. Kien Ωmien il-Milied. Qalululi ©ej il-Christmas Father. Stennih u stennih.

Kif da˙al fil-kamra, b’Ωaqq ˙oxna u liebeslewn a˙mar, ir-ra©el tbissimlu minn wara il-le˙ja ta’ suf u tajjar. Minn xkora tal-plastic,˙are© pakket imqartas ©o karta tad-deheb.Wiçç iç-çkejken inbidel. G˙ajnejh xeg˙lu bil-fer˙. Mar fuqu u g˙annqu, tah bewsa lindifnet fis-suf u t-tajjar. Dak kien g˙alihtassew Christmas Father, tassew ir-ra©el liwaqa’ mis-sema biex i©iblu r-rigal. Iç-çkejkenemmen u fera˙...Kif tista’ ma temminx?

Rajt omm tistenna wara l-bieb tat-taqsimakura intensiva l-isptar. Binha Ωag˙Ωug˙ kienf’coma gravi wara incident li kellu bir-rota.Kien ˙abat rasu u ntilef g˙al kollox. It-tobbakienu g˙adhom kif qalulha li binha ftit sieg˙atbiss kien baqag˙lu ˙ajja. Smajtha ting˙i fis-skiet, imbag˙ad fet˙et fommha. “Alla silifulig˙al ftit Ωmien. Dak ibnu mhux ibni. Metajridu, tieg˙u hu...”Kif tista’ ma temminx?

Ωew©ha kien ˙alliha biex imur ma’ mara o˙ra.Kien ˙alliha b’erbat itfal Ωg˙ar. Il-kbirakellhfRg˙axar snin. Iltqajt m⁄ó˙ha warabosta snin. It-tfal kienu kibru bil-˙ila ta’ l-omm. Kollha kienu sabu posthom fil-˙ajja.Qaltli: “Qatt ma naf li g˙edt kelma wa˙dakontra missierhom mat-tfal. U jekk ji©i lurallum, na˙firlu u nilqg˙u lura...”Kif tista’ ma temminx?

Kienet tfajla fuq tag˙ha, ˙elwa u ntelli©enti.Popolari ferm ma’ s˙abha u kellhaquddiemha futur mill-isba˙. L-a˙˙ar li smajtdwarha kien li da˙let soru tal-klawsura. Riedettkun biss ta’ dak li serqilha qalbha. ©©ennetwarajh u riedet tg˙ix g˙alih biss. Minn barratidher midfuna g˙ad-dinja. Min jiltaqa’mag˙ha jiskopri kif ikun bniedem fer˙an.Kif tista’ ma temminx?

Ma kien jemmen b’xejn. Kmieni f’Ωog˙Ωitu kienabbanduna l-Knisja u warrab lil Alla minn ˙ajtu.Missieru kien jibki kuljum, qalbu maqsuma liibnu kien tbieg˙ed daqshekk minn Dak li kienkollox g˙alih. IΩΩewwe© mara twajba, imma lib˙alu ma kienet temmen b’xejn. Kellhomtarbija. Iddeçidew li jg˙ammduha. Riedujag˙tuha rigal sabi˙ fil-bidu ta’ ˙ajjitha.Kif tista’ ma temminx?

Iltqajt mag˙hom wara sitt snin namrar ug˙erusija. Kienu Ωg˙aΩag˙ moderni. Ta’ l-iskolau bieΩla. Spiss kont tarahom Paceville. Kienuj˙obbu jiΩfnu wisq. Waslu g˙al jum it-tie©.Kollox kien lest, kollox sar sew. Dakinhar qalu lilxulxin: “Issa tassew a˙na ta’ xulxin. ©isimnajista’ jing˙aqad g˙ax ru˙na issa ˙a©a wa˙da.”Qatt ma kellhom x’jaqsmu flimkien qabel iΩ-Ωwie©.Kif tista’ ma temminx?

Ωag˙Ωug˙ kien ilu sitt xhur imsakkar il-˙absmin˙abba d-droga meta martu wellditlu lil ibnu.Hi wkoll kienet g˙adha Ωg˙ira; wie˙ed ug˙oxrin sena. Meta ˙aditlu t-tarbija l-˙abs biexjaraha, beka fuq li beka: “Dak ibni l-g˙aΩiΩ!”Iddeçieda li jag˙tih missier ta’ veru. Illumja˙dem mechanic. Ibnu tfarfar sew. Jg˙inu fil-˙anut, wara l-iskola...Kif tista’ ma temminx?

Twieled f’ra˙al minsi u fqir. Missieru sempliçi˙addiem. Ommu mara tad-dar. Kien twajjeb u˙lief ©id ma g˙amilx. Saru jafu bih biss fl-a˙˙artliet snin ta’ ˙ajtu. Qal il-verita’ u g˙amel il-©id.G˙eru g˙alih u ma fel˙ux jisimg˙u kliemu.Biççruh u qatluh. Wara elfejn sena g˙adu jg˙ixfil-qlub u jqanqal muntanji ta’ tjubija f’miljuni ta’nies...Kif tista’ ma temminx?


G˙alkemm il-˙abiba tieg˙i, Michelle,hi ghamja ˙add ma jinduna. Tant hikapaçi tag˙mel uΩu tajjeb mis-sensi l-o˙ra tag˙ha, speçjalment is-”sitt sens”ta’ intuwizzjoni, li kul˙add ja˙seb li maqed titlef xejn.

Michelle tie˙u ˙sieb it-tfal tag˙hab˙alna. Bintha Sarah, ta’ sitt snin, ubinha Aaron, ta’ disa’ snin, g˙andhomvanta©© g˙ax Michelle veru kalma.Darba, Michelle qaltli li tinkwieta ftitg˙ax it-tfal tag˙ha ma jkunux lebsinskond il-gosti tag˙ha. Hi jkollhatoqg˙od fuq Ωew©ha u l-˙bieb tag˙habiex jag˙Ωlu l-˙wejje© ta’ uliedha. IΩda,peress li l-missier u l-˙bieb ma jkunuxjafu x’jixtiequ t-tfal, huma t-tfal stess lijag˙Ωlu l-˙wejje©. Imma Michelle mat˙obbx kustjonijiet. Sakemm il-˙wejje©ikunu ndaf u tajbin g˙all-ista©un, hi matg˙id xejn. U hi taf ukoll li t-tfal issakibru biΩΩejjed biex jitkellmu jekk ikunuqed i˙ossu l-bard jew is-s˙ana.

˙a©a o˙ra li Michelle ma tantxtargumenta fuqha ma’ uliedha hi t-tindiftad-dar. Mhux g˙ax hi ma tindunaxmeta d-dar tkun imqallba. Tkun taf li

hemm bΩonn tnaddaf meta tibda tirfesfrak jew ©ugarelli li j˙allu fin-nofs. IΩda,fid-dar ta’ Michelle, it-tfal drawjiΩbarazzaw g˙ax jafu li ommhomtirrabja u wkoll g˙ax jafu li g˙aliha jkunta’ periklu. Tant timxi tg˙a©©el fid-dar,Michelle, li xi mistednin l-anqasjindunaw li hi g˙amja.

Dan inba˙t bih meta t-tifla ta’ sittsnin tieg˙i, Kayla, marret tilg˙ab l-ewweldarba d-dar tag˙ha. Meta Kayla ©ietlura d-dar kienet eçitata ˙afna. Qaltli likienu sajru l-gallettini, lag˙bu u pin©ewukoll. Imma, l-aktar li kienet ˙adet gosttag˙mel kienet it-tpin©ija bis-swaba’.

Dak il-˙in g˙addieli ˙sieb minnmo˙˙i; irrealizzajt li jien qatt ma kontg˙amilt dik it-tip ta’ tpin©ija ma’ binti.Ma kontx nie˙u pjaçir naqla’ ©enn.B˙ala riΩultat ta’ dan, binti kienettg˙allmet il-kuluri ming˙and ˙abibag˙amja. Dan ©eg˙elni noqg˙od bil-qieg˙da u n˙ares lejn binti u lejja stess.

Kayla qaltli,”Michelle qaltli li l-istampa tieg˙i kienet turi fer˙, kburija usens ta’ sudisfazzjon. Kienet qed tara sewx’g˙amilt!” Kayla Ωiedet li qatt ma

kienet ˙adet gost tag˙mel dik it-tip ta’tpin©ija sakemm Michelle urietha kiftpin©i ming˙ajr ma t˙ares lejn il-karta.

Hawn jien indunajt li Kayla makinitx taf li Michelle kienet g˙amja. Qattma kellna l-okkaΩΩjoni li nitkellmu fuqha.

Meta g˙idtilha,baqg˙et siekta g˙alftit ˙in. G˙all-ewwel ma riditxtemminni. “Imma, ma, Michelle kienettaf eΩatt x’kien hemm fl-istampa tieg˙i!”U jien kont naf li dik kienet il-verita’ g˙axMichelle kienet semg˙et lil Kaylatiddiskrivi t-tpin©ija tag˙ha. Michellekienet ukoll semg˙etha titkellem bikburija fuq xog˙olha, tiskanta bil-mod kifjistg˙u jit˙alltu l-kuluri u tifra˙ bir-riΩultat.

Ωammejna siekta g˙al ftit ˙in. Kayla, imbag˙ad, qaltli, “Ma, Michelle verurat it-tpin©ija tieg˙i. Hi uΩat g˙ajnejjaminflok dawk tag˙ha!”

Qatt ma smajt lil xi ˙add jirreferi g˙alMichelle b˙ala persuna b’diΩabbilta’. Fil-fatt, mhijiex. Hi tara b’mod speçjali,tara kif biss kull omm tista’ tara.

Marsha

4

Jiena, Alla wie˙ed, il-MissierLi nista’ kollox,Li ˙laqt is-sema u l-art,Jiena nemmen fik, Ωag˙Ωug˙,Ωag˙Ωug˙a g˙andi fiduçja fik:Ólaqtek g˙ax emmintli tista’ tkun fer˙an,afdajtlek f’idejk il-˙olqientieg˙i kollu,tajtek libertà s˙i˙a


U int? ... Int ukollTista’ twelldu u tista’ toqtlu,l-g˙aΩla f’idejk.

Kun af bissLi l-im˙abba hi aqwa mill-mewt,Ukoll jekk toqtluh,Dan Ibni jer©a’ jg˙ix,Jekk jibqa’ midfun,miskin int, imsieken intom,jekk jg˙ix, intom tg˙ixumieg˙u.

Int ukoll g˙ad ter©a’ tarah,meta jer©a’ ji©i,wiççu jkun imdawwal,fih g˙ad tara l-verità ta’˙ajtek,fih g˙ad issib il-˙ajjata’ bla tmiem.

Nemmen fik,Ωg˙aΩug˙a, Ωag˙Ωug˙,fik jien qeg˙idt l-Ispirtu tieg˙i,fik jien qeg˙idtÓafna m˙abba u tjubija.Nemmen li dit-tjubijatista’ t˙alliha tikber,nemmen li ˙ajtekg˙ad tag˙ti ˙afna frott.

G˙alhekk nemmen liint ukoll tista’tg˙ix ma’ ˙utek il-bnedminfl-g˙aqda u fil-paçi,Int ukoll tista’ tibnil-Knisja tieg˙i,Int ukoll tista’ tibni dinja ©dida,Int ukoll g˙ad tara ˙ajja a˙jar,Int ukoll ser tirba˙ il-mewt.

Iva, Ωag˙Ωug˙, Ωag˙Ωug˙a,Jien Alla nemmen fik.

biex tiΩviluppakull ma ˙laqt g˙all-©id tieg˙eku ta’ ˙utek.

Dan ma kienx biΩΩejjed ...Tajtek lill-Mulej Ìesù Kristu,Ibni Wa˙dieni,li nissilt qabel kull Ωmien,Ibni l-g˙aΩiΩ li bih sar kollox,niΩel mis-sema g˙aliku g˙al kul˙add.

Afdajtu f’idejk b˙al ma afdajtufi ˙dan Marija,sar bniedem biex tkun tista’tarah u tisimg˙u,afdajtu f’idejk,b˙al ma afdajtu f’idejn Pilatu.

Marija wellditu ...Pilatu u l-Lhud qatluh,

6

Twelidt 75 sena ilu. Ommi u missierikienu nies tar-raba’. Kelli xi g˙axar ˙utiimma, min kbir u min Ωg˙ir, kollhamietu, barra wie˙ed. G˙andi memorjisbie˙ ta’ tfuliti. Missieri sikwit kienjg˙abbini fuq il-karettun tieg˙u u kontimmur mieg˙u waqt li hu jbig˙ il-˙axix.Skola ftit li xejn mort. Meta kelli tnax-ilsena missieri miet ˙abta u sabta.Niftakar kien qrib il-Milied. Filli kienibig˙ is-sa˙˙a, u filli ©ie mill-g˙alqa u˙assu ma jifla˙x u sa filg˙axija kienmejjet. Jien u ˙ija iΩg˙ar minni konnaqisna miblug˙in, nafu li ©rat xi ˙a©akerha u donna ma nistg˙ux nifhmux’©ara. Kul˙add jg˙idilna li missieri marg˙and il-Bambin imma donni ma stajtxnifhem dan xi jfisser.

Minn dakinhar ˙ajjitna nbidlet g˙all-ag˙ar. Batejna mhux ftit g˙aliex ommikellha tie˙u ˙siebna u ta˙dem ir-raba’minfloku. Dak iΩ-Ωmien ir-romol makellhomx g˙ajnuna soçjali b˙al-lum ug˙alhekk ma kinitx façli l-˙ajjag˙alihom. Niftakar li ˙afna drabi kienikolli nqum kmieni qabel l-iskola u

nsajjar, g˙aliex ommi kienet tkun ©atelqet ta˙dem ir-raba’. Però qatt makienet tibda l-©urnata ming˙ajr matisma’ l-quddiesa. Biex inla˙˙qu max-xog˙ol, a˙na ©ieli kien ikollna wkollinnaddfu d-dar, nag˙lfu t-ti©ie©,na˙ilbu l-mog˙Ωa qabel immorru l-iskola... Insomma li jkun hemm bΩonntrid tag˙mlu. Fir-raba’ ˙dimna ˙afnawkoll, kemm jien u kemm ˙ija.

Meta tfarfart naqra iktar, iltqajt ma’©uvni bil-g˙aqal u ta’ dsatax-il senaΩΩewwi©t. Morna noqog˙du g˙andomm ir-ra©el flimkien ma’ zijuh. Kellnaerbat itfal u dan naturalment ©abmieg˙u ˙afna xog˙ol. Sadanittant kontng˙in ukoll lir-ra©el li kien ja˙dem ir-raba’. Lit-tfal dejjem g˙allimniehomikunu qalbhom tajba ma’ min hu fil-bΩonn iktar minnhom, u minn dawn,dak iΩ-Ωmien kien hawn ˙afna. A˙nakonna nieklu mir-raba’ tag˙na stessimma min kien ikollu xi saram, xi mard,jew kien bla xog˙ol, kien ibati ˙afna.Dejjem tajniehom eΩempju tajjeb mill-a˙jar li stajna u g˙allimniehom li min

i˙abbatlek il-bieb g˙all-g˙ajnuna, tridtg˙inu.

It-tifel iΩ-Ωg˙ir kien g˙adu kemmtwieled meta marad iz-ziju tar-ra©el.Dorna bih kemm stajna u wara mardatwila, miet. Il-mediçina ma tantx kienetavanzata dak iΩ-Ωmien. Sadanittant ˙ijakien baqa’ joqg˙od m’ommi iΩdaommi wkoll bdiet tikber. Kont nipprovanag˙ti daqqa t’id kif nista’ lil ˙ija wkoll,iΩda ma stajtx ninqasam f’elf biçça.Xog˙ol kemm trid: it-tfal, il-mard id-dar, ir-raba’, ommi... Qatt ma qtajtqalbi, g˙alkemm kultant tg˙idx kemmkont nibki wa˙di. Kont nitlob li l-Mulejjag˙tini l-g˙ajnuna tieg˙u u mid-dehrama naqsitx, g˙aliex kollox kontinla˙˙aq nag˙mel. M’g˙andniex xing˙idu, qatt ma gawdejt wisq. Makienx hemm wisq ˙in u mezzi biextgawdi.

Darba minnhom, il-kunjatu ˙assu©ig˙ kbir u ntefa’ fis-sodda u minnhemm qatt ma re©a’ qam. Lestejnaru˙na g˙al marda o˙ra twila, li spiççatbiex temmet is-sa˙˙a tal-kunjatu u


©abitha fix-xejn. Ma kienx hawn wisqsptarijiet fejn stajna nag˙tuh il-kura u t-tabib dejjem qatg˙alna qalbna li kienhemm xi tama. Min-na˙a tag˙na,dejjem xtaqna li minkejja d-diffikultà,xorta nie˙du ˙siebu a˙na d-dar, ˙allib’hekk nag˙tuh l-ikbar attenzjonipossibbli. Il-kunjata issa kienet kibretsew u bejn bl-età u bejn bl-inkwiet tar-ra©el, bdiet sejra lura wkoll. Il-piΩ tal-kura tag˙hom it-tnejn waqa’ fuqi u fuqir-ra©el, u l-iktar fuqi, peress li r-ra©elkien jo˙ro© ja˙dem biex ikollna biexng˙ixu. Il-kunjati tgerbu t-tnejn li humaf’daqqa. G˙elejna ˙afna g˙alihom g˙axkienu nies twajba. Imma l-˙ajja kellhatibqa’ ddur.

It-tfal tag˙na bdew jitfarfru u issabeda l-inkwiet tag˙hom. Dak iΩ-Ωmienforsi l-ulied kienu jisimg˙u ftit iktar mill-©enituri tag˙hom, imma tieg˙ukul˙add irid jag˙mlu. Il-˙bieb, l-g˙aqdiet, l-iskola u l-inkwiet u l-˙sibijiettas-soltu... Forsi kellna naqra tad-dixxiplina mag˙hom, b˙alma kienurabbew lilna l-©enituri tag˙na. Imma

llum ma jiddispjaçinix li mxejtmag˙hom hekk, g˙ax kibru u saru niesmaturi u responsabbli.

Miskina ommi mietet ukoll, ta’ eta’kbira. Gawdejnieha ˙afna u tg˙allimna˙afna minnha, u dejjem nibqa’ nafulhata’ kemm batiet g˙alina. Anzi la˙qet lill-kbira tieg˙i tiΩΩewwe©. It-tfal l-o˙rakienu tg˙arrsu wkoll sadanittant, uwie˙ed wie˙ed bdew jie˙du l-istattag˙hom.

Dan l-a˙˙ar kien marad ukoll ir-ra©eltieg˙i, marda twila tax-xju˙ija. Dejjemsibt g˙ajnuna kbira minn uliedi biexindur bih. ©rejna bih ˙afna: sptarijiet,tobba u x’naf jien. Stajt da˙˙altu f’dartax-xju˙ iΩda ladarba ma kienx me˙tie©li jkun fi sptar kontinwament, iddeçidejtli nie˙u ˙siebu jien id-dar. Dik kienet ix-xewqa tieg˙i, li sa l-a˙˙ar nikkurah jien,minkejja l-età mhix Ωg˙ira tieg˙i.

Ir-ra©el miet ftit tax-xhur ilu. Sfajtwa˙di, u dik id-dar tal-©enituri tar-ra©el,fejn Alla biss jaf kemm dort b’morda,sfat vojta ˙lief g˙all-passi tieg˙i lijinstemg˙u minn kamra g˙al o˙ra. Meta

noqg˙od na˙seb dwar ˙ajti, nara kemm˙dimt u stinkajt u batejt, l-iktar b’niesmorda qraba tar-ra©el. Imma majiddispjaçinix milli g˙amilt g˙ax barkietsibt ˙afna wkoll. Fil-familja dejjemirrispettajna lil xulxin u wliedi ˙adu danl-eΩempju, flimkien ma’ l-eΩempju tas-sagrifiççju li g˙amilna biex rabbejniehomu la˙˙aqna max-xog˙ol u mal-mard.

Illum, f’˙afna mumenti n˙ossniwa˙di g˙ax id-dar hija kbira u vojta.G˙alkemm ir-ra©el g˙amel Ωmien twilfis-sodda u g˙al ˙inijet twal ma kienxikun f’sensih wisq min˙abba l-mard,xorta n˙oss in-nuqqas tieg˙u. Imma t-tfal jag˙mlu minn kollox biex iderruli ujo˙or©uni mag˙hom. Nista’ ng˙id li issa,fi xju˙iti, se nibda nistrie˙ ftit u no˙ro©naqra, g˙alkemm g˙adni nag˙ti daqqat’id lit-tfal f’li jkollhom bΩonn.

Nirringrazzja lill-Mulej kull ˙intalli wassalni s’hawn. U nitolbu biexmeta niltaqa’ mieg˙u, jag˙ti kas iktar ta’kif qdejt dmiri milli tad-difetti tieg˙i liΩgur dehru çari meta ˙assejt id-dinja setaqa’ fuqi!

8

Beda jg˙ix ˙ajja sfrenata mimlijaxog˙ol u ta˙bit u ma kienx baqag˙lu ˙inja˙seb fl-img˙oddi u f’tant nies li kienuj˙obbuh. ˙afna drabi, lanqas kienjibqag˙lu ˙in g˙al martu u g˙al ibnu.

Darba fost l-o˙rajn, çemplitlu ommu,‘Miet il-©ar tag˙na, is-sur Meilaq, il-lejl lig˙adda. Il-funeral nhar l-Erbg˙a’. Minnmo˙˙u bdew g˙addejjin ˙afna memorjital-passat, ta’ tfulitu.

‘James, qed tismag˙ni?’‘SkuΩani, ma. Iva smajtek. Ili ˙afna

ma na˙seb fih. Jiddispjaçini, imma ˙sibtli ilu li miet’, stqarrilha James.

‘Imma hu qatt ma nsiek. Kull darba likont narah kien jistaqsini g˙alik. Kienisemmi bil-qalb il-˙in li kontu tqattg˙uflimkien’, qaltlu ommu.

‘Kemm kont in˙obbha dik id-darantika tieg˙u!’

‘James, wara li miet missierek, is-surMeilaq sar it-tieni missier tieg˙ek. Riedjibqa’ jg˙inek ˙alli ma t˙ossx wisq it-telfatieg˙u’, qaltlu ommu.

‘Kien hu li g˙allimni s-seng˙a ta’

mastrudaxxa. Kieku jien illumm’g˙andix dan in-negozju li g˙andi.Kemm g˙adda ˙in jg˙allimni! Ma, ni©iΩgur g˙all-funeral’, qalilha James.

G˙alkemm kellu ˙afna x’jag˙melb˙as-soltu, James qabad l-ajruplan lejnart twelidu. Il-funeral tas-sur Meilaq kienfuneral Ωg˙ir. Ma kellux tfal u ftit li xejnqraba, peress li ˙afna minnhom kienu ©amietu.

Lejliet li kellu jitlaq lura, James uommu waqfu quddiem id-dar l-antikatas-sur Meilaq u da˙lu ©ewwa, peress liomm James kienet spiççat tie˙u ˙siebuftit qabel miet u kellha ç-çwievet. Jameswaqaf fil-bieb. Il-˙ajja donnha waqfet umar lura fi Ωmien tfulitu. Id-dar kienetg˙adha kif ˙allieha hu. Kull ˙a©a kienettoffrilu memorji sbie˙. F’daqqa wa˙dawaqaf issummat.

‘X’©ara, James?’‘Il-kaxxa marret’.‘X’kaxxa?’ staqsietu ommu.‘Kien hemm kaxxa tad-deheb, li

dejjem kien iΩomm mag˙luqa fuq l-

iskrivanija. Staqsejtu elf darba x’kienfiha dik il-kaxxa u dejjem qalli, ‘dak ling˙oΩΩ wisq’,’ wie©eb James.

Il-kaxxa ma kinitx hemm. Hi bisskienet nieqsa mid-dar kollha. ˙aseb li l-qraba kienu ˙aduha.

‘Issa qatt mhu se nkun naf x’kienjg˙oΩΩ l-aktar. Issa a˙jar immorru d-dar g˙ax sar ˙afna ˙in u g˙ada rridintir kmieni’.

Xi ©imag˙tejn wara l-mewt tas-surMeilaq, James irçieva nota mill-posta.‘Ne˙tie©u l-firma g˙al pakkett tieg˙ek.Ma sibna ‘l ˙add id-dar. Ejja l-posta fit-tliet ijiem li ©ejjin’.

L-g˙ada filg˙odu kmieni, James maril-posta g˙all-pakkett. Kienet kaxxaΩg˙ira antika ta’ l-injam u l-kitba kienetdiffiçli li tinqara imma l-indirizz ta’ minbag˙atha ©ibidlu l-attenzjoni. Kienetming˙and is-sur Meilaq. James ˙a l-kaxxa fil-karozza u bla sabar feta˙ha.Sab il-kaxxa tad-deheb u envelopp.Ma fela˙x jaqra n-nota bir-rog˙da liqabditu.

‘Wara mewti, ibag˙tu din il-kaxxab’dak li fiha lil James Axiaq. Hi l-iktar˙a©a li qatt g˙oΩΩejt f’˙ajti’. çavettaΩg˙ira kienet mehmuΩa ma’ l-ittra.

James kien ilu snin ma jarah lix-xwejja˙. Studju,˙bieb, karriera u l-˙ajja nfisha beg˙duh mix-xwejja˙.Fil-fatt, James kien telaq minn art twelidu biex isir sinjuru jgawdi l-flus u l-˙ajja.


Qalbu bdiet t˙abbat sitta sitta u d-dmug˙ beda j©elben ma’ ˙addejh.James feta˙ il-kaxxa bil-mod. Hemmsab arlo©© sabi˙ çkejken. Kellu biebatinfeta˙ u ©ewwa kien hemmimnaqqax dan il-kliem: ‘James, grazzi

tal-˙in li tajtni - Fran©isk Meilaq’.L-iktar ˙a©a li kien jg˙oΩΩ... kien... il-

˙in. James Ωamm l-arlo©© f’idejh.çempel l-uffiççju u ne˙˙a l-appuntamenti kollha li kellu f’dawk il-jumejn. ‘G˙aliex?’ staqsietu s-segretarja.

‘Ne˙tie© inqatta’ ftit ˙in ma’ibni u ma’ marti’, qalilha. ‘U fuqkollox, Janet,... grazzi tal-˙in litag˙tini!’

U int, ˙abib, x’inhi l-aktar ˙a©ali tg˙oΩΩ f’˙ajtek?

10

Issa kienu g˙addew seba’ snin minnmeta miet ibni, Ryan. Kellu hemophilia,u kien ˙a l-AIDS minn prodott li dawk lihuma morda bil-hemophelia jie˙du biexjag˙qdilhom id-demm. Dan kien ©ara˙afna qabel ma kien hawn g˙arfien sewfuq l-AIDS Kellu biss tlettax-il sena metandunaw li kellu din il-marda. It-tobbaqalulna li nkunu veru xxurtjati jekk Ryanjg˙ix g˙al sitt xhur o˙ra.

Ryan g˙ex g˙al sitt snin o˙ra ukien hu “t-tifel li permezz tieg˙u n-nazzjon sar jaf aktar fuq l-AIDS” Dak kienil-kliem li l-President Cinton qal fuq Ryantieg˙i meta ffirma l-awtorizzazzjoni tar-’Ryan White CARE Act’. Dan l-Attjipprovdi sapport, mediçini, infermierafid-djar, u servizz ta’ outpatient lil mijietta’ eluf ta’ persuni fl-Amerika lig˙andhom l-HIV. Jien çerta li Ryan kienikun tassew kuntent li ˙ajtu u l-mewttieg˙u g˙enu daqshekk nies.

G˙all-ewwel, meta sirna nafu li Ryankellu marda li kienet se toqtlu, jien kont

imfarrka. Jien kont omm ta’ Ωew©t itfal,ming˙ajr ra©el, u l-ewwel iben tieg˙ikien se jmut. ˙sibt li kollox kien spiççag˙alija. Biex tkompli tg˙axxaqha kellnan˙abbtu wiççna ma’ l-injoranza, il-biΩa’ ul-mibeg˙da li kien hawn min˙abba din il-marda dak iΩ-Ωmien. Ryan ried imur lural-iskola, imma l-iskola ma riduhx. Il-©enituri kienu jibΩg˙u li, jekk it-tfaltag˙hom joqog˙du fl-istess kamra ma’Ryan, kienu jie˙du l-marda ta’ l- AIDShuma wkoll. I©©ilidna biex ikun jista’jmur l-iskola u rnexxielna imma l-pressjoni u l-ostilità tal-komunità mastajniex nissaportuhom. G˙alhekkiddeçiedejna li mmorru noqog˙du f’belto˙ra.

Fl-iskola l-©dida l-istorja kienetkompletament differenti. L-istudentig˙amlu ˙ilithom kollha biex jilqg˙uh.Organizzaw klassijiet ta’ edukazzjoni fuql-AIDS u bdew joffru pariri g˙al min kieng˙adu jibΩa’. L-edukazzjoni tal-pubblikufuq din il-marda saret il-˙ajja ta’ Ryan, il-

karrieratieg˙u. Ryan sarkelliem internazzjonali,beda jidher fuq it-televiΩjoni, fir-rivisti u fil-gazzetti wkoll. Dan g˙en ˙afnabiex jag˙ti skop g˙al li kien ©ralna qabel,u t-tbatija ttaffitilna xi ftit.

Tg˙allimna ng˙ixu ma’ l-AIDS. L-ag˙ar ˙a©a ta’ din il-marda hi li taqbdekinfezzjoni wara l-o˙ra. Kull meta kienjisg˙ol jew jaqbdu d-deni, kont na˙seb lise jmut. Qatt ma kont inkun naf jekk hix˙a©a serja jew le. Il-pazjent ikun majifla˙x u mbag˙ad ikun tajjeb u, hekk kifjg˙addilu, jer©a’ jkun ma jifla˙x.

Ryan kwaΩi dejjem kien ikun burdatatajba. Anki meta kien imissu jmur l-isptar,kien jipprova jitbissimli meta kont nid˙olfil-kamra. Però, meta kien ikun ma jifla˙xu ma jkunx jista’ jattendi g˙al xi kunçert

Nota ta’ l-Editur:Kul˙add sema’ bil-marda kiefra ta’ l-AIDS. Din tattakka s-sistema tal-©isem b’mod li ma jkunx jista’ jiddefendi ru˙u mill-infezzjonijiet u kullxorta ta’ mard ie˙or. Hija marda li twassal g˙all-mewt u s’issa g˙aduma nstab ebda rimedju g˙aliha. Fl-Afrika biss kull sena jmutu aktarminn Ωew© miljun ru˙ b’din il-marda


partikulari,jew ma

jistax jiltaqa’ma’ xi ˙add

interessanti, jewjivvja©©a g˙al xi post sabi˙,

kien ikun bin-nervi. Kienhemm xi drabi meta çanfartu.

Kien jisg˙obbih u jitlobni skuΩamill-ewwel, jibg˙atli nota jew xi

kartolina. Persuna marida trid tkunaltru qaddisa biex ma titfarrak qatt. U,

jekk tkun qed tie˙u ˙sieb tal-marid, matridx tag˙ti kas tar-rabja tieg˙u - g˙axtkun jew il-marda li qed tinfirex jew il-mediçini li jkunu qed jitkellmu u mhux il-qalb kollha m˙abba tieg˙u.

Jum fost l-o˙rajn, Ryan qabadli idiu beda jbandalha.

“Ryan, meta tag˙mel hekk tkuntrid xi ˙a©a.”

“Ma rrid xejn. Mela iben ma jistaxiΩomm id ommu?”

“Ejja, Ryan...”“Le, veru, ma. Irrid biss

nirringrazzjak ta’ dak kollu li g˙amiltg˙alija.” Dawk il-kelmiet ˙add qatt majista’ je˙odhomli. ˙add qatt ma jista’je˙odli dak li ˙assejt dakinhar b˙ala

omm.Niftakar li darba xi

˙add staqsieni, “Jeanne, kifjirnexxilek tg˙ix, ©urnata wara l-

o˙ra, taf li ibnek se jmut?”Irrispondejt hekk: “A˙na ma na˙sbux

fuq il-mewt. Lanqas g˙andna ˙in na˙sbufuqha. Jekk t˙alliha tid˙ol ©ewwa ˙ajtektieklok minn ©ewwa. Trid tkompli sejra,tipprofitta ru˙ek minn kull ©urnata u kullsieg˙a.”

Fl-a˙˙ar wasal iΩ-Ωmien li ©isemRyan ma setax ikompli. Meta Ryan kienqed imut, l-istaff ta’ l-isptar na˙seb˙asbuna m©ienen. Kienu jaraw lit-tifeliΩomm bil-magni u l-omm li ssejja˙lub’ismu u tkellmu waqt li jkun rieqed.Probabbilment ma kien jisma’ xejn,imma ©ibnielu l-muΩika. Ma kien jaraxejn, imma konna nitilg˙u fuq is-si©©ijietindendlu stampi mal-˙ajt fost il-monitorsu l-wires. Ma ridniex naqtg˙u qalbna.

Madanakollu, hekk kif kontin˙ares lejn il-©isem Ωg˙ir u rqiq ta’ Ryankont naf li m’hemmx aktar x’wie˙edjag˙mel. Qabel ma ntilef minn sensih,Ryan qalli, “Jekk ta˙seb li hemm xi çans,ma, id˙ol g˙alih.” Hekk g˙amilt. Sa l-a˙˙ar mument, g˙amilt dak kollu li stajt.Tbaxxejt ˙dejh u g˙idtlu,” O.K. ibni,tista’ tmur.” U miet.

Re©g˙u tawh il-˙ajja g˙al ftit minuti.Kont naf li ma kienx hemm çans g˙axjer©a’ jmut. Imma bqajna ni©©ieldu sa l-a˙˙ar... Kien mument ta’ dwejjaq li mab˙alu g˙alija u g˙all-familja tieg˙i.

It-tabib, Marty Kleiman, li kien ilujie˙u ˙sieb Ryan mill-bidunett, li kien

g˙enu jg˙ix g˙al aktar minn sitt snino˙ra meta t-tobba l-o˙ra qalu li se jg˙ixbiss sitt xhur, ˙are© u ta l-a˙bar li t-tifeltieg˙i kien miet waqt l-irqad, ming˙ajrtbatija.

Marritli l-˙e©©a kollha.Il-lum, seba’ snin wara, il-˙e©©a

re©g˙et bdiet ©ejja bil-mod il-mod. Sirtnie˙u pjeçir b’kollox. Kuntenta li jienmiΩΩew©a. Ir-ra©el tieg˙i, Roy, imlieli˙ajti bil-fer˙ g˙al darba o˙ra. Binti,Andrea, kibret u saret tfajla sabi˙a u ta’karattru sod ˙afna. Nistenna bil-˙erqakull ma g˙andu jg˙addi minn g˙alija -avventuri, ivvja©©ar, neputijiet. Fit-tarftas-sema, wara s˙aba, na˙seb li veru qednara t-tmiem tat-tbatija ta’ l-AIDS. Kull©urnata li tg˙addi, nies li qabel kellhom˙ajjithom fl-a˙˙ar, issa re©g˙u ˙adusa˙˙ithom. Il-kura riesqa. KwaΩi qieg˙dahawn. In˙oss li g˙ad naraha sakemmindum ˙ajja. X’rigal aqwa jista’ wie˙edqatt jirçievi minn dan is-sens ta’ stennija?

It-terapija tieg˙i kien il-©nien.Hawn, qalb il-fjuri u l-frott frisk, fejn id-dawl hu ©did fjamant u kollox hu frisk ul-weraq imxarrba bin-nida, jien na˙demfid-dar tan-natura u ner©a’ n©edded l-ispirtu tieg˙i. Donnu li, kull ˙axixa˙aΩina li naqla’, hi biçça dwejjaq li qednitg˙allem inwarrab, demg˙a li qaççattbiex minn flokha jikber il-fer˙.

Fil-fjuri, nara l-uçuh tal-˙bieb litlift. Nara wiçç ibni. Kollha huma sbie˙f’din il-g˙odwa ©dida, imbissma u jleqqubit-tama. Grazzi, Mulej, ta’ ©urnata o˙ra.

Jeanne White

12

Konna qed nag˙Ωqu u ftit tfal kienu qed jimir˙u fil-bera˙, jilag˙bu mal-klieb tag˙na, meta rajna tlietbastimenti g˙addejjin fil-viçin. Ma tajniex kashom,˙sibna li kienu xwieni tal-merkanzija sejrin lejn Malta.Konna qed nistrie˙u, meta f’daqqa wa˙da naraw çormaMisilmin bl-istandard Tork telg˙in lejn in-Nadur: kienDragut. Kien ©ej attakk ie˙or.

Kien tard wisq biex mmorru ©ol-Belt. Sie˙bi riedimur bil-mo˙bi u ji©©ieled ma’ ˙utu kontra dawn il-barbari, imma ma ˙allejniehx. Kull ma stajna nag˙mlukien li nista˙bew ©o g˙ar sakemm huma jmorru lura.Wara ftit ˙ri©na u rajniehom mexjin lejn il-bastimenti,b’serbut G˙awdxin marbutin warajhom. ˙arist sewwa,kien hemm ibni u marti mexjin. Mort g˙alihomg˙alkemm kont naf li se jaqbduni, imma ridt nag˙melminn kollox. Ersaqt bil-mod lejhom u ppruvajtnne˙˙ilhom l-irbit, imma...

Fta˙t g˙ajnejja u sibt li kont f’g˙adira demm. ˙dejjarajt lil ˙ija, lil Ωaren u lil Patist, qaluli li sabuni minxurg˙al mejjet ma’ l-art, u li dawk il mis˙utin ©arrew kolloxmag˙hom, anke l-g˙amara. Il-fortizza kienet fi stat tal-biki, djar ma˙ruqin u ˙aΩniet misruqin. Ma stajtxnemmen kif Dragut seta’ jag˙mel dan kollu lilna. L-ikbardaqqa ta’ ˙arta kienet li ©arrew il-familja tag˙na wkoll.Ming˙ajrhom m’a˙na xejn.


Iddeçidejna li nippruvaw insalvaw il-ma˙bubin tag˙na u lil uliedna.Ftehimna li mmorru Malta unippreparaw biex nag˙mlu attakk bil-mo˙bi. Ikkonvinçejna ˙afna r˙ulajing˙aqdu mag˙na, speçjalment dawk likienu attakkati regolarment. ˙afnaminnhom offrew id-dg˙ajjes tag˙homlilna u familji mkissrin o˙ra ng˙aqdumag˙na.

Tlaqna mill-Port il-Kbir xi xahrejnwara l-attakk, b’xi tnax-il dg˙ajsa uarmati sa snienna. L-isqof tana l-barkawaqt li konna ˙er©in. Jien u ˙uti konnaqed nippjanaw kollox u b’xorti tajbakellna l-ispiji li qalulna fejn kienu x-xwieni Misilmin. Kienu fil-port “el-Akbar”, fit-TuneΩija. Ma stajniex nissieltukontriehom peress li konna ftit, kellnane˙ilsu bil-mo˙bi lill-familji tag˙na.

Wasalna fil-port xi tlett ijiem warag˙al nofsillejl. Kellna l-vanta©© li l-©urnata ta’ wara l-qamar ma kienx sejuri ru˙u billejl. Missier Patist beda jifli l-port u tani ˙afna pariri siewja fuq kif senag˙mlu attakk. Ωaren kellu jie˙u ˙siebid-dg˙ajjes waqt l-attakk u ja˙bihomfejn jista’. ˙ija kellu seba’ mitt sena lijmur u jsalva lill-maçbuba tieg˙u.

Wasal il-mument. Id-dg˙ajjesmg˙ottijin mid-dlam da˙lu qajla qajla ukul˙add Ωamm kwiet fil-˙emda tal-dlamli kont taqtg˙u b’sikkina. G˙omna biççau bil-mod il-mod bdejna telg˙in mal-ktajjen li kienu jorbtu xini ma l-ie˙or.D˙alna. Kul˙add kien rieqed barra l-

g˙assiesa. QbiΩna fuqhom u qabel mafet˙u ˙alqhom qtilniehom bla ˙niena.InΩilna t-tur©ien bil-mod u wasalna fiç-çelel. ˙lisna lil kul˙add f’qasir Ωmien uwie˙ed wara l-ie˙or il-˙absin bdewjaqbΩu ©ol-ba˙ar u jg˙umu sad-dg˙ajjes mo˙bijin.

F’˙in minnhom ji©i Mislem uf’le˙˙a ta’ berqa ta l-allarm lill-kmandanti tax-xwieni. Kellna ni©©ieldujew immutu. G˙exieren ta’ Misilmin©ew ji©ru. ˙ija qabad ix-xabla u sarqisu ljun, ji©©ieled ming˙ajr biΩa’ ta’xejn. F’waqt minnhom nisma’sparatura u nara ‘l ˙ija ma l-art b’sidrujnixxi d-demm. Ma setax ikun, l’a˙˙arkliem li qalli kienu, “T˙allix lil dawn il-klieb joqtlu lilek ukoll”.

Ma stajniex inkomplu aktar. Ba˙arta’ Misilmin bdew de˙lin. Ma ridtxin˙alli ‘l ˙ija hemm, ma ridtx nitlaq.Dak il-˙in splodejt u bdejt noqtol sittasitta. Bqajt hemm ni©©ieled fejn ©isem˙ija, qisni fferoçjat. ˙add ma seta’ jmisslil ˙ija. Ku˙add telaq, jien bqajtni©©ieled. Fl-a˙˙ar mo˙˙i ©ie f’postu urrealizzajt li se niddiΩappunta lil ˙ijajekk ˙a nibqa’ hemm u mmut. QbiΩtminn hemm g˙al isfel u bdejt ng˙um.

Ma nafx kif ©ismi fela˙ dak il-˙in,bqajt ng˙um daqs li kieku ma kontqatt se neg˙ja. Indunajt li d-dgçajjestag˙na kienu qed isalpaw. ˙asbunimejjet. Ma stajtx nemmen lili nnifsiiΩda nara dg˙ajsa Ωg˙ira b’Ωaren fuqha.Lema˙ni u ©ie g˙alija. Qalli li s˙abna

kienu ˙aduha kontrieh u telqu g˙ax rawil-flotta ©ejja g˙alihom u g˙ax qalu li jienkont mitt.

Rajna l-flotta t˙affef lejna. Tlaqnag˙al wara l-flotta tag˙na. Bqajnana˙arbu minnhom meta g˙al grazzja ta’Alla ltqajna mal-galeri Venezjani.Offrewlna protezzjoni u l-galerirnexxielhom jisfurzaw il-flotta ta’ Dragutta˙rab. Wara vja©© twil irnexxielna nasluMalta u l-Maltin kollha ©ew jag˙mlufesta u jifir˙ulna.

L-isqof ©ie jifra˙li u qalli li kien hemmxi˙add li ried ikellimni. Dak il-˙in qbadtΩiemel u mort l-Imdina u rajt ra©el li kienqed jistennieni fuq ix-xwiek. D˙alnaPalazz Falzon u hemm rajt lil KardinalRoches! Ma stajtx nemmen lili nnifsi!Fera˙li u qal li xtaq ila˙˙aqni kmandanttal-flotta Venezjana! G˙alkemm qatt mastennejt unur b˙al dan jien m’aççettajtx.Ma ridtx in˙alli warajja l-familja li er©ajt©ibt lura u wisq anqas l-g˙aΩiΩa gΩirat’G˙awdex tieg˙i.

André MicallefStudent tal-Kulle©© San Alwi©i

(Nota ta’ l-Editur: Din hi storja miktubaminn student tal-Form 5 li reb˙et konkorsta’ kitba bil-malti g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙. Qednippublikawha g˙ax nixtiequninkora©©ixxu liΩ-Ωg˙aΩag˙ jiktbu aktarbil-malti u jkabbru t-talenti tag˙hom.Nifir˙u lill-kittieb Ωag˙Ωug˙.)

14

Kien il-˙add, meta Jamie,membru tal-parroçça tieg˙i, qallili kien twelidlu neputi u xtaq ling˙ammdu jien. Kien hemm minkien kontra g˙aliex il-familja tat-tarbija kienet toqg˙od f’postie˙or. Il-knisja tag˙na kienettie˙u ˙afna bis-serjeta’ d-dmir litie˙u ˙sieb dawk li jkunutg˙ammdu hemm.

Imma x-xewqa ta’ Jamie ©ietmilqug˙a u l-˙add ta’ wara, iç-çkejken Larry ©ie mg˙ammed.Kien hemm il-©enituri tieg˙u,Tony u Sherry, in-nannu Jamie un-nanna Minnie u ˙afna membrio˙ra tal-familja.

Il-parroçça tag˙nag˙andha drawwa li fil-mag˙mudija il-kappillanjistaqsi,”Min ©ab din it-tarbija?”u l-familja kollha taç-çkejkentqum bil-wieqfa u tibqa’ hekkmatul iç-çerimonja kollha.G˙alhekk, b’Larry f’idejja,staqsejt il-mistoqsija u l-familjakollha qamet bil-wieqfa.

Wara l-knisja, kul˙addmar ji©ri d-dar biex jiekol id-dundjan, u jien bqajt hemm biex

Fil-˙ajja tieg˙i ta’ Kappillan iltqajt ma’ diversisitwazzjonijiet u stejjer li g˙allmuni kemm hi sabi˙al-komunita’ nisranija meta tg˙ix tassew skond il-Van©elu. Din li se nirrakkonta hawn hija storja dwaromm mhix miΩΩew©a u kif il-komunita’ laqg˙ethab’im˙abba vera fi ˙danha.


nitfi d-dwal. Mara mda˙˙la fl-eta’ kienet bil-qieg˙da fl-ewwelbank. Ma setg˙etx titkellem u l-anqas biss setg˙et t˙ares lejjag˙al ˙in twil. Fl-a˙˙ar qaltli liisimha kien Mildred, u bdiettg˙idli kemm kienet sabi˙a ç-çerimonja tal-Mag˙mudija. Warapawsa twila o˙ra, qaltli ,”BintiTina g˙adu kif kellha tarbija una˙seb li g˙andna ng˙ammduha,mhux hekk?”

Issu©©erejtilha li tg˙id lilTina biex ti©i ma’ Ωew©ha unitkellmuha. Mildred re©g˙etwaqfet u g˙ajnejja fissi f’tieg˙i,qaltli, “Tina m’g˙andhiex ra©el.G˙adha kif g˙alqet tmintax-ilsena; irçeviet il-GriΩma hawnhekkerba’ snin ilu. Kienet ti©i il-youthcentre hawn, iΩda mbag˙ad bdietto˙ro© ma’ dan il-©uvni li makienx imur skola...” U l-istorjabdiet ˙ier©a kollha: “...umbag˙ad ˙ar©et tqila u ddeçidietli ΩΩomm lit-tarbija u xtaqet litg˙ammidha f’din l-istess knisja.IΩda, tist˙i ti©i hi tkellmek,Father. Lit-tifel semmietu Jimmy.”

G˙idtilha li issa nitkellimhamal-Kumitat tal-Knisja biex narax’ja˙sbu. Meta semmejt dan fil-Kumitat, bdew jirrakkuntawaffarijiet li kul˙add kien jafhom -li g˙alkemm Tina kienet membrutal-parroçça, hija kienet omm

mhix miΩΩew©a u li jien ma kontxnaf min kien il-missier. Humakollha kienu jafu min kien il-missier; din il-belt Ωg˙ira.

Bdew jinqalg˙umistoqsijiet b˙al jekk TinaΩΩommx il-weg˙diet tag˙ha tal-Mag˙mudija ta’ binha. Jieng˙idtilhom li wara kollox, Tina uç-çkejken Jimmy kienu joqog˙duhawn u a˙na stajna ng˙inuhom.

Il-problema kienet li a˙naf’mo˙˙na kollha kellna l-istess˙a©a. Tina, tfajla Ωag˙Ωug˙a,b’tarbija çkejkna f’dirg˙ajja, il-missier mhux hawn; u ommhaMildred biss kienet se tqum bil-wieqfa meta nistaqsu l-mistoqsijatas-soltu: “Min ©ab din it-tarbija”. Kul˙add kien im˙assebdwar x’se j˙oss kul˙add,speçjalment l-omm, meta tridtqum we˙idha g˙ax dit-tarbijabla missier. IΩda, fl-a˙˙ar, il-kumitat aççetta li l-Mag˙mudijassir. Kellha ssir fl-a˙˙ar ˙add ta’l-Avvent.

Il-knisja kienet mimlijadakinhar, kif tkun is-soltu fl-a˙˙ar ˙add ta’ qabel il-Milied.Tina g˙addiet min-nofs, iΩΩommlil Jimmy li kellu biss xahar; bdiettg˙a©©el, tirtg˙od xi ftit utitbissem lili biss.

Kienet se tkun ˙ajja diffiçlig˙al din l-omm Ωag˙Ωug˙a li

kienet tant wa˙edha.Bdejt iç-çerimonja u ˙arist lejn

Mildred. Staqsejt il-mistoqsijatas-soltu: “Min ©ab din it-tarbija?” G˙amilt sinjal lilMildred biex tqum bil-wieqfa. Hiqamet, ˙arset lejn kull na˙a tal-knisja u tbissmitli.

Baxxejt g˙ajnejja fuq il-ktieb. Kont se nibda nistaqsi lilTina l-mistoqsijiet meta ˙assejtçaqliqa fil-knisja.

Jamie qam bil-wieqfa umieg˙u qamet Minnie wkoll.Warajhom qamu xi anzjani.Qamet ukoll l-g˙alliema tas-sittklassi, wara qamet koppjaΩag˙Ωug˙a, u f’daqqa wa˙da,©rat ˙a©a li ma titwemminx -qamet il-knisja kollha g˙aç-çkejken Jimmy. Tina bdiet tibki.Ommha kellha ΩΩomm mal-bankg˙ax bdiet t˙ossha qisha fuqvapur jitbandal mal-mew©.

Dakinhar il-qari ta’ l-Iskrittura kien dan:

“Araw b’liema g˙oΩΩa˙abbna l-Missier; nistg˙u nissej˙uulied Alla... Lil Alla g˙adu ˙addma rah, imma jekk in˙obbu ‘lxulxin hu jg˙ammar fina, um˙abbtu ssib il-milja tag˙hafina...”

F’dik il-Mag˙mudija, ilkollfhimna l-qawwa u l-verita’ ta’dan il-kliem.

16

Grazzi, Mulej, tal-privile©©li tajtna li nkunu Mieg˙ekfil-tnissil tat-tarbija li g˙o©bok tag˙tina.

Kemm hu kbir Ismek.Kemm huma kbar l-g˙emejjel Tieg˙ek.

Bierek, nitolbuk, dan in-nisel tag˙na.Bierek il-˙ajja umanali g˙o©bok issawwar mag˙na.

Seddaqha u kabbarha fil-©uf.Ieqaf mag˙ha, Mulej,fil-˙ti©ijiet kollha tag˙ha,˙arisha minn kull ˙sara u ti©rib,u wassalha bil-grazzja kbira tieg˙eksat-twelid.

Ωejjinha, Mulej, bid-doni ta’ l-IspirtuTieg˙eku g˙in lilna niΩviluppaw il-potenzjal kolluu l-personalità tag˙ha.

Ieqaf mag˙ha matul ˙ajjitha kollha,u nebba˙ha biex tag˙mel dejjem ir-riedaTieg˙ek.

Inweg˙duk, Mulej, b’rieda qawwijali naqdu r-responsabbiltajiet kollhata’ ©enituri ta’ din it-tarbijaminn issa,in˙obbuha b’qalbna kollha,

nag˙tuha qalb kbira,u n˙arsu sa˙˙itha fiΩika u emozzjonaliminn kull ˙sara,matul iΩ-Ωmien kollu tat-tqala.

Hekk jixirqilha kull persuna umanama˙luqa Minnekb˙ala xbieha Tieg˙ek.

Ieqaf mag˙na, Mulej, u man-niseltag˙nabil-grazzja kbira Tieg˙ek.

Tony u Rose


18

Esperjenza spiritwali ta’ ˙idma diretta ma’ l-ifqarnies fil-Mother Teresa Home of the Dying f’AddisAbaba, kif ukoll ma’ tfal iltiema u/jew HIV+ f’çentrio˙ra. B’kollaborazzjoni mas-sorijiet Fran©iskani tal-Qalb ta’ Ìesù u mal-ÌiΩwiti. Miftu˙a g˙al Ωg˙aΩag˙maturi bejn it-18 u s-26 sena li lesti jg˙ixu ˙ajjasempliçi u jo˙olqu ambjent ta’ komunità.Esperjenza tajba ˙afna g˙al dawk b’esperjenza fil-mediçina, fil-fiΩjoterapija u t-tag˙lim tat-tfal u g˙almin jixtieq jesplora iktar fil-fond il-˙idmamissjunarja tal-Knisja. Applikazzjonijiet u iktardettalji minn g˙and Fr Joseph Cassar SJ, email:[email protected], tel. 21440325.

Tliet esperjenzi spiritwali u komunitarji f’postijietdifferenti mat-tfal fqar tal-E˙ittu. L-ewwel grupp, fil-

g˙odu jorganizza skola-sajf g˙at-tfal fqar tal-Muqattamfil-Kajr fejn ja˙dmu s-sorijiet ta’ Madre TereΩa. Wara

nofs in-nhar issir ˙idma mal-anzjani u t-tfal fil-Faggalaflimkien mal-istess sorijiet. It-tieni grupp jorganizza

skola-sajf g˙at-tfal fqar tal-villa©© ta’ Nagid. Dik qrib il-Minja. It-tielet grupp jaçdem mat-tfal fqar fiç-Centru ta’

GadelSid immexxi mill-GiΩwita Malti P. TwannyFenech. Isiru intervisti biex jing˙aΩlu l-gruppi. Ting˙ata

prijorita’ lill-istudenti universitarji. Applikazzjonijiet uiktar dettalji minn g˙and Fr. Jimmy Bartolo SJ,

email: [email protected], tel. 23402341

Etjopja 2006 3-30 t’ Awissu

E©ittu 2006 2-27 ta’ Lulju


Al©erija 2006 10 ta’ Lulju - 3 t’ Awissu

Ûejtun 2006

Tlett ©img˙at esperjenza mat-tfal fqar tal-Al©erija. Il-kampsajf ji©i organizzat flimkien ma’ grupp ta’ Ωag˙Ωag˙ mill-Al©erija u norganizzaw kamp tas-sajf g˙al dawn it-tfal.Noqg˙odu f’komunita ta’ sorijiet ta’ Madre TereΩa. Din tkunesperjenza unika fejn nibnu komunita’ flimkien mas-sorijet,Ωag˙Ωag˙ Al©erini u tfal. Minkejja reli©jonijiet differenti ukulturi differenti tkun esperjenza fejn naraw ˙afna ˙itanjaqg˙u u ninag˙qdu flimkien. Importanti ˙afna li dawkkollha li japplikaw ikollhom fidi qawwija fil-Mulej u jafdaw fil-providenza tieg˙u u jkunu nies li g˙andhom esperjenza lijg˙ixu ©o komunita’. Ig˙in ukoll li tkun taf ftit Franciz. Jekkint i g˙andek bejn 19 u 25 - il sena u tixtieq tapplika çempellil Fr. Edgar Busuttil sj fuq 21694583.

Grupp ta’ ΩgΩa˙ag˙ li jixtiequ jg˙inu fil-kampsajf tat-tfal fiΩ-Ûejtun. Kul˙add irid jattendi g˙alseminar ta’ formazzjoni bejn is-7 u d-9 ta’ Lulju.Tul Lulju niltaqg˙u darbtejn fil-©img˙a. Minnwara Santa Marija niltaqg˙u kuljum sat-Talentshow fil-5 ta’ Settembru.

G˙andna bΩonn ukoll volontiera biex ng˙inu tfalbatuti fil-qari u l-kitba tul is-sajf.

Minn hu nteressat içempel lil Fr Edgar Busuttil sj21694583

20

Cottolengo 2006 15 - 30 ta’ Lulju

Life Cycle 2006 29 ta’ Lulju - 9 t’ AwissuLife Cycle Challenge hija qadfa bir-roti li ssir kull sena minn çiklistiMaltin f’pajjizi differenti. L-g˙anewlieni ta’ dawn ic-ciklisti huwa lijin©abru l-flus g˙al pazjenti li jie˙dul-kura fir-Renal Unit ta’ l-Isptar SanLuqa. Barra minn hekk din l-isfidatg˙in biex tkattar l-informazzjonidwar il-mard tal-kliewi u taghtig˙ajnuna lil min ibati minn din il-marda. Permezz tal-Life Cyclejitkattar l-g˙arfien tad-donazzjoni ta’l-organi u b’hekk jiΩdiedu aktar id-donaturi. L-isfida ta’ din is-sena setie˙u lic-ciklisti minn Oslo in-

L-esperjenza ta’ Cottolengo hijammirata biex tag˙ti lil Ωg˙aΩag˙©eneruΩi jinfet˙u aktar g˙al persuni lijiddependu g˙al kollox mill-o˙rajn:persuni b’ diΩabilita’ mentali jew fiΩika,anzjani u morda f’qieg˙ ta’ sodda.Óafna drabi dawn il-persuni, aktar mill-g˙ajnuna fizika, g˙andhom bΩonnpreΩenza ta’ wens u m˙abba. Pero’ dinl-esperjenza titlob ˙inijiet twal ta’servizz matul il-©urnata kollha u wie˙edirid ikun lest li jg˙in u jaqdi l-bΩonnijietkollha li marid jista’ jkollu.

Esperjenza b˙al din hija ndirizzata l-aktarg˙all-istudenti maturi tas-Sixth Form tal-Kulle©© San Alwi©i, iΩda ©ieli ing˙aqdumag˙na Ωg˙aΩag˙ o˙rajn li kienu lestijintegraw ruh˙om fil-grupp.Ìeneralment il-grupp ikun mag˙mulminn tminn persuni, tfajliet u ©uvintur.

Min hu nteressat jista’ jikkuntattja jew lilFr. Anthony Cilia, s.j.Tel. 21556635;e-mail: [email protected] jewlil Fr. Joe Cassar, s.j. Tel. 21441583

Norvegja sa’ Rovaniemi fil-Finlandja, via l-’Arctic Circle’ u l-Isvezja, distanza ta xejninqas minn 2000 kilometri mifruxin fuq11-il ©urnata. L-isfida ta’ din is-senaqieg˙da tkun meqjusa b˙ala l-aktar wa˙dakies˙a min˙abba t-temperaturi baxxi fl-’Arctic Circle’, b’xenarji mill-isba˙ kif taftoffri l-Iskandinavja.

Kull min hu interessat jista’ ji©borapplikazzjoni mill-kumpless sportiv ta’ SanAlwigi (Tel. 21441502) jew mill-Kappellata’ l-Universita’ (Tel.23402341). Gçal aktarinformazzjoni çempel lil Jonathan Barbarafuq 99485895.


L-akbar ostaklu?IL-BIÛA’

L-aktar ˙a©a façli li tag˙mel?TIÛBALJA

L-isba˙ jum?ILLUM

L-akbar Ωball?TAQTA’ QALBEK

L-a˙jar aljenazzjoni?IX-XOGÓOL

L-akbar telfa?META ÇÇEDI

L-aqwa g˙alliema?IT-TFAL

L-ewwel bΩonn?RELAZZJONI

X’jag˙mlek fer˙an?LI TGÓIN LIL XI ÓADD

L-ag˙ar difett?IL-BURDATI

Il-bniedem l-aktar perikoluΩ?IL-GIDDIEB

L-ag˙ar sentiment?IR-RABJA

L-akbar rigal?IL-MAÓFRA

L-INTELLIÌENZA ming˙ajrim˙abba tag˙mlek makakk...

IL-ÌUSTIZZJA ming˙ajrim˙abba tag˙mlek kiefer...

ID-DIPLOMAZIJA ming˙ajrim˙abba tag˙mlek faççjol...

IS-SUÇÇESS ming˙ajrim˙abba jag˙mlekarroganti...

IL-FLUS ming˙ajr im˙abbajag˙mluk x˙i˙...

LI ÇÇEDI ming˙ajr im˙abbajag˙mlek dg˙ajjef...

IL-FAQAR ming˙ajr im˙abbajag˙mlek supperv...

IS-SBUÓIJA ming˙ajr im˙abbatag˙mlek stupida...

L-AWTORITA’ ming˙ajrim˙abba tag˙mlek tirann...

IX-XOGÓOL ming˙ajrim˙abba jag˙mlek skjav...

IS-SEMPLIÇITA’ ming˙ajrim˙abba tag˙mlek iblah...

IT-TALB ming˙ajr im˙abbajag˙mlek stramb...

IL-LIÌI ming˙ajr im˙abbatag˙mlek dittatur...

IL-POLITIKA ming˙ajrim˙abba tag˙mlek fanatiku...

IL-FIDI ming˙ajr im˙abbatag˙mlek fundamentalista...

IS-SALIB ming˙ajr im˙abbahu biss tortura...

IL-ÓAJJA MINGÓAJRIMÓABBA... MATAGÓMILX SENS!

A˙seb f’dawn:

U jekk trid tkun taf x’jag˙mlekl-AGÓAR BNIEDEM aqra dawn:

L-akbar ©id me˙tie©?ID-DAR

L-aqwa arma?TBISSIMA

L-a˙jar mediçina?L-OTTIMIÛMU

L-akbar qawwa fid-dinja?IL-FIDI

22

Kelli triq twila biex nasal id-daru ppruvajt nikkalma filwaqt li bdejtna˙seb f’Jordan. Ftakart kemm˙adtha b’sorpriΩa li kont tqila.Meta kont qed nikber, kont çerta liqatt ma kien se jkolli tfal. Imma,dak iΩ-Ωmien, ma kontx ippjanajt lin˙obb ra©el mhux miΩΩewwe© u likellu Ωew©t ibniet.

Wara ˙ames snin ta’ Ωwie©,kont drajt nag˙milha ta’ omm tar-

rispett. Kien rwol adattat ˙afnag˙alija u l-bniet kienu kuntenti.Niftakarni ninkwieta fuq kif kienuse je˙duha l-a˙bar tat-tarbija,g˙aliex issa kienu j˙ossuhom fis-sod. Bdejt nid˙ak ng˙ajjat wa˙dimeta ftakart fir-risposta tag˙hom.Kienu ˙aduni fil-kamra tal-banju,‘l bog˙od minn missierhom, uqaluli bl-inkwiet tag˙hom , “Danifisser li int u missierna kellkom

x’taqsmu ma’ xulxin?”Seba’ xhur wara,

wara 22 sieg˙a ta’ ˙lasdiffiçli, stajna, fl-a˙˙ar,naraw lil Jordan.B’kunjom Perez, qatt ma

konna qed nistennew tifelb’xag˙ru a˙mar, imma dak

©ie. Tifel sabi˙ u b’sa˙˙tub’g˙ajnejn tant skuri li kienu

kwaΩi suwed..“Din it-tarbija hi parti minna

lkoll,” qalet Val, it-tifla l-kbira waqt li˙arset lejn ˙uha Ω-Ωg˙ir. Dan sejg˙aqqadna aktar flimkien.”

Waqaft no˙lom hekk kif wasalt id-dar u ©rejt ©ewwa. Jordan kien rieqed,imma kien qed ibati biex jie˙u n-nifs ukien ma˙sul bl-g˙araq. Erfajtu,da˙˙altu ©ol-karozza, u tlaqt ni©rig˙and it-tabib. Waqt li kont qedinsuq, jien bdejt in˙ares lejn it-triq kifukoll lejn Jordan. Il-baby sitter kellhara©un; Jordan ma kienx b˙as-soltu.Issa kien qam u kien qed i˙ares lejjab’g˙ajnejn imdejqa u g˙ajjenin.

Meta konna kwaΩi wasalna, ˙aristlura u ndunajt li xufftejn Jordan kienuqed jirtg˙odu, g˙all-ewwel bil-mod umbag˙ad bil-g˙a©la. F’daqqa wa˙dain˙sadt g˙aliex bdiet ˙ier©a ˙afnarag˙wa minn ˙alqu. ©ismu kollu bedajirtg˙od u beda jaqleb g˙ajnejh. F’˙inqasir re©a’ ©ie g˙an-normal u ntelaqfuq is-si©©u.

Kont mitlufa na˙seb waqt li kont qieg˙da na˙dem fuqrapport importanti, meta daqq it-telefon. Imma g˙aliexissa? staqsejt irrabjata. Kienet il-baby-sitter li qaltli li t-tifeltieg˙i ta’ sentejn kien ma jifla˙x. “Jordan mhux b˙as-soltu,”qaltli. “M’g˙andux deni, imma mitluq ˙afna.”


Qabadni paniku s˙i˙ u l-anqasbiss tajt kas tad-dwal ˙omor, iΩdabqajt sejra nipparkja. Meta ˙ri©tumill-karozza kien mitluq g˙al kollox.G˙ajnejh kienu bla ˙ajja u ndunajt limhux qed jie˙u nifs.

Hekk kif d˙alt fil-bini bdejtinwerΩaq, “ G˙andu xi ˙a©aserja,Ωgur!” It-tabib, kif sema’ t-twerΩiq, ˙are© fil-waiting room u˙adli t-tifel minn idejja. Miss g˙onqit-tifel biex jisma’ l-polz u qal lill-infermiera biex tg˙ajjat lill-paramediçi ˙alli jer©g˙u j˙addmuluqalbu. Infermiera o˙ra Ωammitnibarra fejn qg˙adt sakemm bdewjippruvaw jag˙tu l-˙ajja lil ibni.

“Isa ˙anini,” xi ˙add qal, “Er©a’ejja lura.”

“Ma nistax naqbad art!” qaletvuçi o˙ra mbezza’.

Ma stajtx nemmen dak li kienqieg˙ed ji©ri. Tant kont im˙awda umwerwra li stajt nitlef lil ibni. Ridtinkun ˙dejh. Ridt inΩommlu idu,inbuslu ˙addejh u ng˙idlu li kolloxkien se jkun sew. ˙assejtni tantbeΩg˙ana, tant bla kontroll.

Sakemm waslu l-paramediçi,Jordan kien g˙adu mhux qed jie˙unifs. ˙admu fuqu g˙al xi ftit minuti umbag˙ad, ˙ar©uh fuq streçer.

“Po©©ejnieh fuq il-magni,”spjegali wie˙ed mill-paramediçi. “It-tifel tieg˙ek ma jistax jie˙u nifswa˙du b˙al issa, g˙alhekk seng˙inuh a˙na.”

Ûew©i ©ie jil˙aqni fil-waitingroom privata ta’ l-isptar. NiΩel

g˙arkubbtejh u nfaqa’ jolfoq f’˙o©ri.Irrealizzajt li qatt qabel ma kont rajtujibki. Wa˙da mill-infermieri da˙let ustaqsietna jekk tridx li ng˙ajtu lill-kappillan. “Le!” g˙ajjat Ωew©i .“Dalwaqt jg˙addilu!”

Sieg˙a wara, ˙allewna nid˙lunaraw lil Jordan. It-tifel iΩ-Ωg˙ir tieg˙itant kien jidher bla sa˙˙a, b’˙afnapajpijiet u jirtg˙od. Ftit wara li ©abuhf’tieg˙u re©a’ waqaf kollox.

It-tabib ta’ l-Emer©enza kien jidherinkwetat ˙afna. “Kull ma nista’ng˙idilkom hu li Jordan hu maridsew,” qalilna. “Tajnieh l-og˙la doΩata’ phenobarbetal, imma qalbug˙adha qieg˙da tieqaf.”

G˙addiet sieg˙a o˙ra. Il-qag˙data’ Jordan issa kienet stabbli u ˙aduhfi sptar pedjatriku. Kien g˙adu fuq il-magni imma qalbu ma re©g˙etxwaqfet.

Il-CAT Scans ma kienu juru xejnmhux tas-soltu. Kollox kien jidhernormali. ˙add ma seta’ jispjegalnag˙aliex ©ara hekk u ma setg˙uxjg˙idulna jekk in-nuqqas ta’ ossi©nukienx g˙amillu ˙sara f’mo˙˙u.

Jien u Ωew©i stajna noqog˙du fit-Taqsima tal-Kura Intensiva. Ωammejtid Jordan u bistlu ˙addejh u g˙idtlu likollox kien se jkun sew. Fil-g˙axija,waqt li l-kappillan u l-familja kienuqed jitolbu fil-waiting room, Jordanbeda jisg˙ol, beΩaq il-pajp u ˙a l-ewwel nifs ming˙ajr g˙ajnuna.

L-g˙ada fil-g˙odu, meta Jordanfeta˙ g˙ajnejh, jien u Ωew©i makonniex nafu x’se ji©ri. Setg˙et saret

˙sara fil-mo˙˙, imma a˙na konnalesti g˙al kollox. L-uniku ˙a©a li makonniex nifil˙u kienet li nitilfuh.

G˙alkemm kien g˙adu ta˙t l-effetttal-mediçini, Jordan ipprova jifta˙g˙ajnejh. Kont naf li, kieku kellujag˙rafna, kollox kien ikun sew. Bil-mod il-mod beda j˙ares lejn ir-ra©el uwara lejja. Midd idejh u qal, “Ma, Pa.”Jien infqajt nibki.

Meta rani nibki, Jordan staqsieni,“Orrajt, Ma?”

“Ûgur li orrajt, g˙aΩiΩ ibni,”we©ibtu waqt li mellistlu ˙addejh.

G˙addew sitt xhur minn dan l-inçident. M’g˙adnix aktar norqodma’ l-art bil-lejl fil-kamra tieg˙u um’g˙adnix noqg˙od attenta g˙al kullmoviment li jag˙mel. Qatt ma sirnanafu x’kien ©ara. Setg˙et kienetinfezzjoni jew inkella tibdil f’salt tat-temperatura tal-©isem. Min˙abbadan, Jordan ikollu jie˙u xi mediçinig˙al sentejn.

Il-biera˙ qg˙adt in˙ares lejnJordan jilg˙ab il-futbol ma’ ˙utu umissieru fil-bit˙a u, b˙as-soltu, bdejtna˙seb kif g˙al naqra ma tlifnihx. Il-ballun ©ie ˙dejja u Jordan ©era biexi©ibu. Hekk kif tajtu l-ballun, Jordaninduna b’demg˙a f’g˙ajnejja. Po©©aidu çkejkna fuq irkobbti u staqsieni,“Orrajt Ma?”

“Iva, ibni l-g˙aΩiΩ,” we©ibtu, waqtli tbissimtlu u g˙annaqtu mieg˙i,“Jien orrajt tassew.”

C. Perez

24

FTIT STATISTIÇI

Data Numru ta’ persuni Nazzjonalita’ Kif mietu4 t’Ottubru 2005 2 Marokk Mietu bil-©u˙ f’dg˙ajsa mitlufa qrib l-Al©erija31 ta’ Marzu 05 12 Afrika Mietu wara tmint ijiem f’dg˙ajsa bla ikel

u ilma qrib Spanja.25 ta’ Marzu 05 3 Çina Mg˙arrqa wara li waddbuhom il-ba˙ar

mid-dg˙ajsa qrib il-kosta Taljana.28 ta’ Frar 05 26 Mhux mag˙ruf Mietu meta l-vapur tag˙hom g˙ereq qrib il-Libja.5 ta’ Frar 2001 1 Maghreb Mietu meta d-dg˙ajsa nqalbet qrib Tarifa,

Spanja.11 ta’ Novembru 2000 1 Mhux mag˙ruf Kadavru li nstab qrib Tarifa, Spanja27 ta’ Settembru 1999 1 Algeria Miet f’dinghy waqt attentat biex imur Spanja.25 ta’ Diçembru 1996 283 Indja/Pakistan/ G˙erqu... qrib Malta

Sri Lanka

Mill-website www.united.non-profit.nl...


G˙al xi w˙ud huma 20,000. G˙alo˙rajn 10,000. Skond il-websitewww.united.non-profit.nl (United forIntercultural action) huma 6,356 il-kaΩi“çerti”, dokumentati. Qed nitkellmu fuqin-numru ta’ persuni li tilfu ˙ajjithom fit-tentattiv li jid˙lu fl-Ewropa. ˙afna minndawn il-persuni huma midfuna fil-ba˙arta’ madwarna, fil-ba˙ar Mediterran, li bil-mod il-mod qed isir l-ikbar çimiterju tad-dinja. Fit-tabella li tidher fuq din il-pa©na, g˙aΩilna biss xi eΩempji minnlista twila, lista li g˙al xi w˙ud tista’tidher montona u ripetitiva. Hekk jewhekk, il-kliem ftit ivarja... “unknown”“drowned” eçç. Imma wara dawn in-numri statistiçi xotti xotti, wara kullnumru anonimu hemm storja ta’persuna, ra©el, mara jew tifel lif’˙ajjithom kellhom ˙olma u kienu lestijissugraw ˙ajjithom biex din il-˙olmasetg˙et isse˙˙. Il-˙olma kienet l-Ewropa,˙ajja iktar komda, ‘il bog˙od mill-faqar,‘il bog˙od mill-bombi. ˙afna drabinisimg˙u biss b’dawk, li b’xi mod jew

ie˙or jirnexxilhom jaslu fuq xtutna uninsew jew ma nafux li ˙afna u ˙afnao˙rajn, din l-”Art Imweg˙da” rawha bissmill-bog˙od.

X’nistg˙u nag˙mlu a˙naquddiem din it-tra©edja umana? Insolvul-problemi soçjali u l-faqar tal-pajjiΩiAfrikani? In©ibu l-paçi fejn hemm il-gwerra? Infittxu lil dawk il-persuni blaskruplu li japprofittaw ru˙hom mill-faqaru d-disprament ta’ ˙addie˙or biex isirusinjuri?

G˙al ˙afna minna dawn il-problemi

jidhru ‘il bog˙od u kbar wisq ug˙aldaqstant nispiççaw naqtg˙uqalbna u ma nag˙mlu xejn. Imma forsixi ˙a©a nistg˙u nag˙mlu g˙al dawn˙utna li jinsabu midfunin fil-ba˙ar ta’madwarna.

Nistg˙u niftakru fihom. Niftakru likull sena ma’ l-elfejn ru˙ imutu fil-Mediterran, fost l-indifferenza kwaΩitotali tal-media. Elfejn ru˙. Bhal li kiekukull sena fil-Mediterran, isse˙˙ stra©ikbira... daqs dik tat-Twin Towers.

Intenzjoniet ta’ l-Appostolat tat-Talb, Frar 2006

Ìenerali: It-twaqqif tat-traffikar tan-nies: Biex il-komunità internazzjonalitifhem id-dmir ur©enti tag˙ha li twaqqaf it-traffikar tal-bnedmin.

Missjunarja: Impenn akbar mil-lajçi nsara fil-˙ajja politika u soçjali: Biex fil-missjonijiet, l-insara lajçi jagçrfu l-˙tie©a li jaqdu lil pajjiΩhom ankifil-˙ajja politika u soçjali.

Isqfijiet: Sabiex il-Maltin u l-G˙awdxin jg˙oΩΩu dejjem iΩjed il-Fidi Nisranijali ˙abilna l-Appostlu Missierna San Pawl.

26


IRTIR FIS-SILENZJU10-12 ta’ Marzu 2006(b’possibilta’ ta’ jumejn qabel ukoll g˙al min di©a’ g˙anduesperjenza ta’ irtir fis-silenzju)g˙al Ωg˙aΩag˙bejn is-17 u l-25 sena• biex tag˙raf tg˙ix iktar fil-preΩenza t’Alla• biex tag˙raf x’direzzjoni Alla jixtieqek tie˙u f’˙ajtek

L-IRTIR JINGÓATA MINN GRUPP TA’ ÌIÛWITIFr Jimmy Bartolo, Fr Edgar Busuttil, Fr Joseph Cassar,Fr. David Cefai, Fr Patrick Magro, Fr Ray Pace.

Dan hu ç-çans biex tag˙mel irtir bis-serjetà• laqg˙a mill-qrib ma’ Alla• bid-direzzjoni spiritwali individwali• ma’ o˙rajn li qed ifittxu lil Alla fis-skiet

G˙al iktar tag˙rif jew g˙all-applikazzjoni ibg˙at email [email protected] jew ikteb lil Fr Jimmy Bartolo SJ, Dar ManwelMagri, Triq Carmelo Zammit, Msida MSD 06.

Kull min jag˙mel l-irtir jimxi bil-pass tieg˙u/tag˙ha.Ikollna wkoll mumenti komuni ta’ talb flimkien.

l-irtir ta’ l-INYGO 2006 se jsirF’Mount St. Joseph Retreat House, Targa Gap, l/o Mosta.

Nibdew Ìimg˙a, 10 ta’ Marzu, fis-6.00pm (wasla+re©istrazzjoni)Nag˙lqu l-Óadd, 12 ta’ Marzu fl-4.30pmÓlas tal-partiçipazzjoni: Lm17*

*Jekk tixtieq tie˙u sehem imma g˙andek diffikultà min˙abba l-˙las,kellimna biex noffrulek l-opportunità xorta wa˙da.

Jien nixtieq nie˙u sehem fl-irtir fis-silenzju bejnil-10 sat-12 ta’ Marzu 2006

IsemIndirizz

EmailTelefonMobile

Fl-irtir fis-silenzju nixtieq li jkollib˙ala gwida spiritwali lil:(Immarka tlieta mill-ismijiet li ©ejjin skond l-ordni tal-preferenza tieg˙ek. Filwaqt li nippruvaw mill-a˙jar linirrispettaw ix-xewqa tieg˙ek, ma nistg˙uxniggarantixxu li ting˙ata l-preferenza li tixtieq.)

Fr Jimmy BartoloFr Edgar BusuttilFr Joseph CassarFr. David CefaiFr Patrick MagroFr Ray Pace

Ikteb fil-qosor g˙alfejn tixtieq tag˙mel l-irtir.

INYGO, in-Network Injazjan taΩ-Ωg˙aΩag˙qed joffri g˙al darb’o˙ra:

Formola ta’ l-Applikazzjonig˙all-irtir ta’ l-INYGO 2006

28

In˙ossni g˙ajjieninsuq il-˙ajja jienf’kull pass ‘il quddiem.

In˙ossni xewqanli n˙alli s-sewqanu nsib is-ser˙anu ma nibqax g˙ajjieng˙ax inkun fil-˙arsienta’ Dak li g˙adu u li kienu li jibqa’ jindokra l-˙olqien.

Colombo

Meta jaraw koppja jin˙abbubejniethom, b˙alma huma ommi umissieri, in-nies jg˙idu li kienet ‘a perfectmatch’. Però, din biss hija deskrizzjonisempliçi ΩΩejjed biex tiddeskrivi ir-relazzjoni u l-im˙abba ta’ bejn il-mamà uil-papà. ‘Perfect Match’, tista’ tkunkemm poΩittiva, u kif ukoll negattiva.Jekk ra©el u mara ta’ livell baxx jiltaqg˙uflimkien, u jsiru koppja, xorta perfectmatch tibqa’. Fi kliem ie˙or, il-kunçettta’ ‘a perfect match’ juri biss illi il-koppjajixirqu lil xulxin, u xejn iktar.

G˙all-Mamà u l- Papà n˙obb nuΩa’ t-terminu, ‘the perfect couple’ , u emnunim’inix nesa©era meta nuΩa’ l-kelma‘perfect’ hawnhekk. Dawn iΩ-Ωewgma˙bubin mhux biss jin˙abbub’im˙abba li m’hawnx b˙ala, iΩdapermezz ta’ g˙emilhom jag˙tu eΩempji uvaluri tajbin lin-nies ta’ madwarhom,

speçjalment lilna, it-tfal tag˙hom. Ivab˙al kull bniedem ie˙or it-tnejn li humajiΩbaljaw... però dan ma jfissirx limhumiex koppja perfetta, g˙aliex jienanemmen illi l- koppja perfetta mhix dik lima tiΩbalja qatt, iΩda dik illi mill-iΩbalji litag˙mel, titg˙allem u dejjem tissa˙˙a˙iΩjed, propjament b˙al ma dejjemg˙amlu missieri u ommi. Minflokjifridhom, Ωball dejjem i©ibhom eqreb ta’xulxin u tal-familja. Bla ebda dubju,na˙seb kul˙add jaqbel mieg˙i metang˙id illi l-ikbar kapulavur illi kopja qatttista’ tag˙mel hija illi trabbi familja, udan ommi u missieri g˙amluh bl-ikbarpassjoni u m˙abba li qatt setghattintwera.

Ma, Pa GRAZZI mill-qalb ta’ kull mag˙amiltu mag˙na. A˙na konna, g˙adnau dejjem nibqg˙u kburin bikom! LAnniversarju t-tajjeb!

In˙ossni g˙ajjien

‘A PERFECT MATCH’Kitba ta’ Ωag˙Ωug˙ fl-okkaΩjoni tal-25 sena Ωwie© tal-©enituri tieg˙u.


Mulej fejn int f’dan kollu,kif nagçraf tiegçek l-id,Qalb dil-melinkonijakif ngçid l’Int tama u ˙id?

Ma nilmaç xejn çlief kaosfit-triq li twassal çdejk,ma nifhem xejn mill-˙rajjali jseççu taçt gçajnejk!

F’din l-art \gur qatt il-henama jwarrad tul it-triq,‘mma x-xewk jimla l-pjanuriflok fjur nilmaç l-gçollieq.

M’hemmx lingwa li taf tfisserm’hemmx kliem li jista’ jtuq;hemm biss ftit tama msabbrabi çjiel ta’ ferç maçnuq.

Nistabar gçax nistennaid-dawl fil-mogçdijiet,gçax nemmen li hemm qawwali taf b’tal-qalb l-inkwiet.

Jekk din ir-rieda tiegçekça jkun mela kif trid.Biss tçallinix bçal qa\batixxejjer m’ngçajr irbit.

Hekk biss dat-toqol jeçfefhekk biss dal-vja˙˙ nimxieh,sa meta l-port jien nilmaçtas-sliem, hena u mistrieç.

Geoffrey G. Attard29-03-2005

Agçtini llum, nitolbokftit qtar ta’ ferç li jfuçbiex fik ner˙a’ ni˙˙eddedtal-çajja ntella’ l-qlugç.

Jekk minni mrar tistennaf’irfigç l-eçrex salib,dirgçajk oçro˙ mis-satraça tgçinni fit-ti˙rib.

30

ÇENTRU SPIRITWALITÀ INJAZJANAUffiççu:Dar P. Manwel Magri, SJTriq Carmelo ZammitL-Imsida MSD 06Tel: 21 34 43 49 jew

Mount St Joseph Retreat HouseTarga Gap,Triq il-Missjunarji MaltinIl-Mosta MST 11Tel: 21 41 69 16Fax: 21 41 27 85

Weekend Seminar: It-Talb f’ÓajtiDan is-Seminar hu miftu˙ g˙al dawk lidi©a’ huma mid˙la tat-talb u li jixtiequjid˙lu iktar fil-fond u jkabbru r-relazzjonitag˙hom m’Alla. Fis-Seminar ji©u trattatitemi b˙al: id-diffikultajiet fil-˙ajja tat-talb; kif nintegraw il-˙ajja tat-talb mal-˙ajja ta’ kuljum; kif nag˙rfu r-rieda t’Allag˙alina ... Dan is-Seminar jinkludi wkollta˙ri© prattiku individwali u qsim figruppi.Data: Mill-Ìimg˙a 3 ta’ Frar fis-6.00 pmsal-Óadd 5 fil-5.00 pmImexxu: Il-Koppja Gordon u JosetteVassallo u Fr Reno Grech, SJPost: Mount St Joseph Retreat House,Il-Mosta

Irtir ta’ tlett ijiem fuq kif nesprimu

t-talb personali bil-persuna kollhatag˙na (Embodying Prayer)Dan l-Irtir joffri opportunità ta’skoperta ©dida kif nitg˙allmu nitolbubilli nuΩaw il-persuna kollha tag˙na ...ru˙, mo˙˙ u ©isem. Il-parteçipantijkunu mg˙ejuna jesprimu personalib’espressjoni skond il-modi u t-ta˙ri©ta’ atturi tat-teatru.Imexxu: Ms Genevieve Mamo, MsChristine Sammut u Ms Mary CassarData: Mill-Ìimg˙a 10 ta’ Frar mid-9 amsal-Óadd 12, fil-5.00 pmPost: Mount St Joseph Retreat House,Il-Mosta

“Ru©i g˙atxana g˙alik, Mulej”Irtir g˙all-Ir©iel bissKif naqtg˙u l-g˙atx g˙al Alla fil-˙ajjatag˙na? Kif nitg˙allmu n˙allu spazjug˙alih fil-˙ajja mg˙a©©la tag˙na.Dan il-Weekend joffri oasi ta’ skiet u©abra sabiex nimlew il-vojt bl-ilma lijag˙ti l-˙ajja ... (Ìw Kap 4)Data: Mill-Ìimg˙a 24 ta’ Frar fis-6.30pm sal-Óadd 26 fil-5.00 pmImexxi: Fr Mario Jaccarini, SJPost: Mount St Joseph Retreat House,Il-Mosta

Irtir ta’ Weekend g˙all-MiΩΩew©inDan il-weekend huwa okkaΩΩjoni g˙al

dawk il-koppji miΩΩew˙a li jixtiequj˙eddu u jiççelebraw il-weg˙diet taΩ-Ωwie© tag˙hom. Din hija esperjenzaspiritwali b’differenza .Mill-Ìimg˙a, 24 ta’ Frar, fis-6.00 pm sal-Óadd 26, fil-5.00 pmJiffaçilitaw il-Koppja Carmen u KarmConti u Fr Vince Magri, SJPost: Mount St Joseph Retreat House,Il-Mosta

Public Lecture: “Spirituality forManagers”The goal of this lecture, intended formanagers and those in leadershippositions, is to develop an awareness ofthe importance of spirituality at theworkplace and how this is expressed inour situations at work.Date: 16 March, 2006Time: 6.30 pm - 8.30 pmSpeaker: Ms Catherine McGeachy, aManagement Consultant, who isdedicated to promoting the potential ofhuman beings individually and collectivelyin the workplace.Place: Mount St Joseph Retreat House,Mosta

Two-day Workshop:“Spirituality in the Workplace”This Workshop, which includes inputs,a slide show, practical sessions in

IL-ÌIÛWITI JOFFRULEK OPPORTUNITAJIET TA’ FORMAZZJONIAg˙Ωel l-attività li tixtieq u ikteb jew çempel biex fejn hu me˙tie˙ tibbukkja jew tikseb aktar tag˙rif


groups, self-assessment exercises andother activities, aims at how to bringspirituality in our workplace.Date: 18 - 19 March, 2006Time: 9.00 a.m. to 5.30 pmSpeaker: Ms Catherine McGeachy, aManagement Consultant, who is dedicatedto promoting the potential of humanbeings individually and collectively in theworkplace.Place: Mount St Joseph Retreat House,Mosta

“Ru˙i g˙atxana g˙alik, Mulej”Irtir g˙an-nisa bissKif naqtg˙u l-g˙atx g˙al Alla fil-˙ajjatag˙na? Kif nitg˙allmu n˙allu spazjug˙alih fil-˙ajja mg˙a©©la tag˙na.Dan il-Weekend joffri oasi ta’ skiet u©abra sabiex nimlew il-vojt bl-ilma lijag˙ti l-˙ajja ... (Ìw Kap 4)Data: Mill-Ìimg˙a 24 ta’ Marzu fis-6.30pm sal-Óadd 26 fil-5.00 pmImmexxi: Sr Marie Scicluna, RCSJPost: Mount St Joseph Retreat House,Il-Mosta

“Kif ng˙ix dejjemfil-Paçi ta’ Kristu”Seminar nhar l-Erbg˙a qabel il-festa tad-Duluri, 5 t’April, 2006G˙aliex nitilfu daqshekk malajr il-paçi tal-qalb, meta mhux ukoll il-paçi ma’ l-o˙rajn?F’dan is-Seminar infittxu l-g˙eruq tal-

vera paçi u naraw x’rabta hemm bejn dil-paçi u l-verità fuqna nfusna u fuq l-o˙rajn.Imexxi: Fr Arthur G. Vella, SJPost: Mount St Joseph Retreat House,Il-Mosta

XAHAR IRTIR INJAZJAN - 30 JUMDan l-Irtir hu g˙al min jixtieq jag˙mel ix-xahar kollu, tmint ijiem jew xi numru ta’©ranet.Dati: Mill-31 ta’ Lulju sat-2 ta’ Settembru,2006Imexxi: Fr Paul Deguara, SJPost: Mount St Joseph Retreat House,Mosta.Biex tinkiteb, çempel lil Fr Deguara fuqnumru 21 24 71 16 jew 79 28 45 59

DAR MANRESATriq Santa DminkaVictoria VCT 114, GçawdexTel: 21 55 66 35Fax: 21 55 93 14

Min hu Ìesù?Ir-Randan hu Ωmien biex nersqu iktar lejnÌesù li tant ˙abbna u bata g˙alina. F’dinl-esperjenza se nipprovaw insiru nafuhiktar u nqattg˙u ftit tal-˙in iktar mis-soltumieg˙u.Data: Mill-Ìimgça 17 ta’ Marzu, fis-7.00pm sal-Óadd 19 wara l-pranzu.Imexxu: Ms Mary Xuereb, Ms Rosalie

Scicluna u Fr Paul Zammit, SJ.

Irtir g˙all-Professjonisti(Koppji) bil-MaltiDan hu appuntament ta’ kull sena bit˙ejjija g˙all-G˙id g˙all-koppji tal-professjoni u tal-˙bieb tag˙hom.Data: Mill-Ìimgça 24 ta’ Marzu, fis-7.00pm sal-Óadd 26 wara l-pranzu.Imexxi: Fr Vincent Magri, SJ.

Irtir g˙all-Professjonisti bil-MaltiDan l-Irtir li d-Dar toffri kull sena g˙all-professjonisti u l-˙bieb tag˙hom bi t˙ejjijag˙all-G˙id.Data: Mill-Óamis 30 ta’ Marzu, fis-7.00 pmsat-Tnejn 4 ta’ April wara l-pranzu.Imexxi: Fr Ray Pace, SJ.

Retreat for ProfessionalMen in EnglishLent is a time of preparation for thesolemn celebration of the Lord’s victoryover sin and death. It is a special time ofgrace and reconciliation. Every yearManresa House offers a 5-day retreat inEnglish to members of the professions.On the last day the retreatants go on apilgrimage to the Shrine of our Lady ofTa’ Pinu.Dates: Friday,7 April at 7.00 pm -Tuesday,11 April after lunchDirector: Fr Paul Andrews, SJ, an Irish Jesuitwho is a psychologist, a counsellor and awriter, with a long experience in the givingof the Spiritual Exercises.

32


34

TISLIBA FRAR

Ca

rpe

t Z

ON

E ©

en

tilm

en

t jo

ffri

Dir

t C

on

tro

lle

r b

˙a

la r

iga

l g

˙a

r-re

bb

ie˙

/a t

al-

Cro

ssw

ord

Pu

zzle

Dis

inn

• O

utlo

ok

Co

op

Mulej, ilqa’ f’Saltnatek il-benefatturiu ˙bieb tag˙na mejtin:

IMPORTANTI:Ibg˙atu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz:RM2000 Lil Óbiebna, 78, Marquis Scicluna Str, Naxxar NXR 03It-twe©ibiet iridu jaslulna sa l-a˙˙ar tax-xahar.

Óal Balzan Sr Josephine Buhagiar, F.M.M.o˙t Br. F.X. Sant, SJ

Il-Óamrun Joe ScerriÓu Fr Anton, SJ, Fr John, SJ,u Br Tommy, SJ

Is-Si©©iewi Mikelina Chircopomm Br Philip, SJ

GΩira Anton GaleaTas-Sliema Josephine Mangion

MIMDUDIN: 1. Mg˙affe© ta˙t is-saqajn; 4. Ìietb’mod im©ebbed p.e. xi ©lekk; 7. Grupp ta’kantanti; 8. Ìabbru; 9. Sta˙ba; 10. Iben IΩakk; 12.Suriet ta’ çerimonji reli©juΩi; 14/15. L-ewwel xahar;16/18. Ippassi©©ajt; 20. Reçipjent g˙all-ilma; 21.Hekk tajbin il-pastizzi; 24. Arlo©© fin ikollu ˙afnaminn dawn; 25. Qasam il-bettie˙a f’biççiet; 26.Kwalita’ ta’ le˙en; 27. Hamlet bil-Malti; 28. II-Belthemm triq imsemmija g˙al din il-qaddisa.

WEQFIN: 1. X’kien Mose’ g˙al-Lhud; 2. Ûmien ta’penitenza; 3. Mhux lewn çar; 4. Tnehid; 5. Ûew©tuΩΩani u nofs; 6. Hawn min g˙andu ˙afna minndan fi kliemu; 11. II-kuntrarju ta’ Rama; 13. Friska,p.e. Ωidra; 16. II-plural ta’ _âres; 17. JuΩawhom f’xidwell; 18. IIliberaw, intom; 19. Taqla’ l-imsiemerbiha; 22. Dan kien il-Mexxej tal-Jugoslavja; 23.Dejqu u mardu ‘l xi ˙add, intom.

TWEÌIBIET GÓAT-TISLIBA TA’ JANNAR, 2006

MIMDUDIN: 1. Qastan; 4. Sultan; 7. AΩΩ; 8. Rundun; 9. Amorin; 10/12. Eleganti;14/15. Jarawk; 16/18. Fidila; 20. Snin; 21. Smar; 24. EliΩew; 25. Benito; 26. Ave;27. Iqarar; 28. Kura©©.

WEQFIN: 1. Qarrej; 2. Senter; 3. Nani; 4. S˙a˙; 5. Tarzna; 6. Ninsik; 11. Latin;13. Twila; 16. Fsieqi; 17. DifiΩa; 18. Immira; 19. Arlo©©; 22/23. Twarrab.

Ir-REBBIEÓ tat-Tisliba ta’ Diçembru, 2005,hu Mr J. Micallef, minn ÓaΩ-Ûebbu©, Malta


NIXTIEQU NIBQGÓUNIDDEPENDU MILL-ÌENEROÛITÀTAL-QARREJJA.• TINSIEX IÌÌEDDED L-

ABBONAMENT TIEGÓEK• SIBILNA ABBONATI ÌODDA• FIL-BIDU TAS-SENA AGÓTI

ABBONAMENT RIGAL LIL XIÓADD LI TÓOBB

• OFFRI DONAZZJONI MAÛ-ÛEWÌ LIRI TA’ L-ABBONAMENT TIEGÓEK

ILLUM AKTAR MINN QABELNIDDEPENDU MILL-ABBONAMENTI U MID-DONAZZJONIJIET LI TIBGÓATUMAGÓHOM.

IL-MAGAZIN MA JISTAX IKOMPLIMINGÓAJR L-GÓAJNUNAÌENERUÛA TIEGÓEK.

GRAZZI MILL-QALB LIL DAWKKOLLHA LI QED JIBGÓATUOFFERTI U GÓAJNUNA.

Ibg˙at din il-formola

lill-Editur,

RM- LIL ÓBIEBNA

c/o 78, Triq il-MarkiΩScicluna

In-Naxxar NXR 03

in©edded l-abbonament tieg˙i.

nibda nirçievi l-magazine id-dar bil-posta

nag˙ti abbonament rigal lil:

IVA NIXTIEQ (immarka fejn jg˙odd g˙alik)

Isem

Data tat-Twelid

Tel

Indirizz

Post Code

Qed nibg˙at çekk/Postal order ta’

Lm2

Abbonament ta’ Sena

+ OFFERTA b˙ala g˙ajnuna

L-ISPEJJEÛ GÓOLEW ÓAFNA, IMMA MA NIXTIEQUX NGÓOLLU L-PREZZ TA’ L-ABBONAMENT. QED INÓALLUH LM2 BISS,FILWAQT LI NITOLBU OFFERTA LIBERA LIL MIN JISTA’ JAGÓTIAKTAR MINN ÛEWÌ LIRI.

ÌEDDED L-ABBONAMENT TIEGÓEK ILLUM U GÓAJN FIL-ÓIDMA TAL-ÌIÛWITI

ISSA TISTA’ TABBONA FL-RM2000-LIL ÓBIEBNA

PERMEZZ TAL-MOBILEIbg˙at SMS fuq dawn in-numri:

50618916jekk tixtieq taghti offerta ta’ Lm 3 (li minnhom 30 çenteΩmu jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

50519210jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ Lm 5 (li minnhom 50 çenteΩmu jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

Nota: NiskuΩaw ru˙na li, bi Ωball, in-numri ta’ l-SMS ©ew stampati ˙aΩin fil-˙ar©a ta’ Diçembru.

IMPORTANTI:Fuq l-SMS ikteb: ismek, kunjomok, l-inidiriz u l-kodiçi postali.Jekk se ©©edded l-abbonament ikteb: ir-Reference Number lissib miktub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievibil-posta.

36

Tixtieq tiΩra’ pjanta li tibqa’ twarradu tag˙ti l-frott g˙all dejjem?

Jekk tixtieq li jkollok sehem minn dan il-©id kollu:• ibg˙at l-offerta tieg˙ek illum• ftakar fil-missjoni tal-ÌiΩwiti fit-testment tieg˙ek• ag˙mel BorΩa ta’ Studju biex isir Saçerdot jew Brother

ÌiΩwita.

Indirizza l-offerta tieg˙ek lill-PROVINÇJA TAL-ÌIÛWITI MALTINUffiççju tal-Provinçjal, 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar NXR 03

G˙al kull tag˙rif ikteb jew çempel: tel: 21412606email: [email protected]

• I˙ejju Saçerdoti u Brothers li jwie©bu g˙all-˙ti©ijiettal-bniedem tal-lum.

• Jedukaw tfal u Ωg˙aΩag˙ b˙ala Insara u çittadini tajbin.• Ixerrdu l-Bxara t-Tajba permezz ta’ kitba, media u

publikazzjonijiet.• Imiddu g˙onqhom biex jg˙inu lill-fqir u jissieltu g˙al

aktar ©ustizzja madwarna.• Jg˙inu lir-Refu©jati u l-imwarrbin jiksbu d-dinjità li

tixirqilhom b˙ala ulied Alla.• Jg˙inu lil eluf ta’ nies jiltaqg˙u ma’ Alla u jsibu fih il-veru

sens ta’ ˙ajjithom.

Il-©id li l-Mulej jag˙tina f’din il-˙ajja jista’ jkun Ωerrieg˙a ta’ pjantabi frott li ma jspiççax.

Jekk qed ta˙seb x’tista’ tag˙mel bil-©id li Alla pprovdielek f’˙ajtek,ftakar li tista’ tg˙in biex il-ÌiΩwiti, ma’ ˙afna kollaboraturi,ikomplu jaqdu l-missjoni tag˙hom:

Documents

RM2006-02 Feb