Doç. Dr. Simten Malhan Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi - Ankara

Araştırıcı Merkez

Simten Malhan Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ankara

Salih Pay Ayhan Dinç

Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Ankara

Şebnem Ataman Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara

Ediz Dalkılıç Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, Bursa

Eren Erken Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, Adana

İhsan Ertenli Sedat Kiraz

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara

Esin Ertuğrul Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kayseri

Feride Göğüş Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara

Vedat Hamuryudan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, İstanbul

Murat İnanç İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, İstanbul

2

Araştırıcı Merkez

Yaşar Karaarslan Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara

Ömer Karadağ Diyarbakır Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Diyarbakır

Yüksel Karakoç Bursa Şevket Yılmaz Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Bursa

Göksel Keskin Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara

Bünyamin Kısacık Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi, Gaziantep

Fahrettin Öksel Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzmir

Ergun Öksüz Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara

Timur Parıldar Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Manisa

İsmail Sarı İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İzmir

Mehmet Soy Bolu İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi, Bolu

Taşkın Şentürk Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aydın

Ali Taylan İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İzmir

3

Romatoid artrit (RA) ve ankilozan spondilit (AS), morbidite, uzun süreli sakatlık ve yüksek bakım maliyeti ile ilişkili olmakla beraber, mortalite oranı diğer kronik hastalık gruplarına göre daha düşük olan prototipik kronik kas-iskelet sistemi hastalıklarıdır.

4

Bu çalışma Türkiye genelinde, RA ve AS hastalıklarına özgü doğrudan (direkt) ve dolaylı (indirekt) maliyetlerin hesaplanarak, toplam hastalık maliyetinin belirlenmesi amacıyla tasarlandı.

5

Çalışmanın evrenini, ülke genelinde üçüncü basamakta sağlık hizmeti veren romatoloji (n=53) klinikleri oluşturdu.

Rastgele örneklem metoduyla 20 merkezden seçilen 22 uzman ile, konuya yönelik klinik tecrübe ve görüşlerini almak üzere bir uzman paneli toplandı.

6

RA ve AS hastalarının tıbbi yönetimine yönelik doğrudan maliyetlerin hesaplanmasında “hastalık maliyeti” metodolojisi kullanıldı.

İş gücü kaybı maliyetleri “insan sermayesi yaklaşımı” metodolojisi ile hesaplandı.

7

Ziyaretler Ziyaret sıklığı, ziyaret %’si ve ziyaret

gerektiren poliklinik adı, konsültasyonlar

Yatış (Yılda) Yatış günü,yatış %’si ve yatılan servis

Lab. Testleri Uygulanan test, uygulanma %’si ve

uyglanma seferi

Görüntüleme X-ray, MRI, Ultrasound vb.

Komplikasyonlar % görülen tüberküloz, kardiyovasküler

problemler, nefropati vb.

İlaç ve yardımcı

maddeler % vakanın aldığı tedavi, günlük doz,

süresi

%... vaka ortalama ....gün ...kez (yılda) rapor alarak dinlenmektedir.

%...vaka tam iyileşmeden işe geri dönmek zorunda kalmaktadır.

%...vaka işe geri döndüğünde 8 saatinin ...saatini hastalığı yüzünden (ort)... gün verimli kullanamamaktadır.

%...vaka bu hastalık yüzünden (ort)... yıl erken ölmektedir.

%...vaka (ort) ...yıl erken emekli olmak durumundadır.

%...vaka (ort) ...yıl evde bakım ihtiyaç duymaktadır.

%...vaka(ort)...yıl profesyonel bakıma ihtiyaç duymaktadır.

Parametreler

a) Müdahaleyi sunabilmek için gerekli olan sağlık hizmetlerinin birim maliyeti (C)

b) Müdahale için gerekli her bir hizmet türünün miktarı (V)

c) O hizmet için sağlık kurumuna başvuran kişi sayısı (n)

10

Notasyonları kullanarak ülkedeki j (Mj) müdahalesinin toplam üretim maliyeti şu şekilde gösterilebilir:

11

s

i

ijijijj nVCM1

Sağlık Uygulama Tebliği (SUT)

Poliklinik Fiyatları

Klinik Fiyatları

İşlem Fiyatları

Paket Fiyatları

İlaç Fiyatları

Kamu İndirimi

12

Dolaylı (indirekt) maliyet hesabında;

hastalıktan ötürü raporlu geçirilen gün sayısı,

sakatlık derecesi,

erken emeklilik ve

erken ölüm

bileşenleri asgari ücret üzerinden değerlendirildi.

13

Toplam yıllık doğrudan (direkt) maliyet;

RA hastası başına yıllık ortalama maliyet 5.542 TL,

AS hastası başına ise yıllık ortalama maliyet 6.775 TL olarak bulundu.

14

Toplam yıllık dolaylı (indirekt) maliyet;

RA hastası başına yıllık ortalama maliyet 13.412 TL ve

AS hastası başına ise yıllık ortalama maliyet 13.281 TL olarak hesaplandı.

15

16

Doğrudan

(Direkt) Maliyet (TL)

Dolaylı (İndirekt)

Maliyet (TL)

Toplam Maliyet (TL)

RA 5.542 13.412 18.954

AS 6.775 13.281 20.056

RA ve AS, Türkiye’de sosyoekonomik açıdan toplumsal yükü olan hastalıklardır.

İşgücü kaybına bağlı maliyet, hastalığın tıbbi yönetimine ilişkin maliyete nazaran çok daha yüksektir.

Bir başka önemli sonuç, dolaylı maliyetlerin RA ve AS hastalarında toplam maliyetin sırasıyla %70 ve %66’lık kısmına karşılık gelmesidir.

17

RA için toplumun katlanmak zorunda kaldığı yıllık ortalama maliyet 4.047.806.892 TL olup, bu rakam Türkiye için Gayrisafi Milli Hasıla (GSMH)’nın %0.37’sine karşılık gelmektedir.

Öte yandan AS için, toplumun katlanmak zorunda kaldığı yıllık ortalama maliyet 4.197.483.618 TL

olup, GSMH’nin %0.38’ine tekabül etmektedir.

18

Sonuç olarak, RA ve AS hastalıklarının Türkiye’de ki toplam yükü 8.245.290.510 TL

olup, bu rakam ülkemiz GSMH’nın % 0.75’ini

oluşturmaktadır.

19