20
رؤذنامة�ي�ان�ةى ب�ةراي ئةنجامة ئ��ةو �ى ب�ةث�يرةىرى ب��ةم��اوة��راك��راون، ج��ة ئ��اش��ك كوردستان �م�ى ه�ةري ل�ة ئؤثؤزسيؤننطةكانى كؤى دةيةك ذة ؛ بةإيوةانتربو فراويةنةكانى ةرامبةرةكان لةبةنة ئؤثؤزسيؤني بذاردنى لة هةلوة زياتر بوتدا زؤرسة دةابردوو. ى ر موزى سالى تةم)25( رض�اوة ل�ةس�ة�ي�ةك�ان ب�ةراي ئةنجامةورى: لةسنو ن ي وة دةلميىء ليستةكانة رةس يةكى سةختى نيلمانى، كة م م زطاى سلي ثاري بة تةنياوةى طؤإانمدرا، بزووتنة ئةنجا دا تيمانيىزبى ناو هاوثةي حي)13( ةرامبةر لة بوةىىء بزووتنة ت ةكي ثارتىء ي( : كوردستانى شيوعىءياليستء سؤسميىء ئيس،) ديكة حيزبى ح��ةوت شانء حمةتكي زةروةها كؤى نزيكة، هةى لة يةكساننطةكان دةطؤإان،( : ئؤثؤزسيؤنرةى بةنطةكانى دة مانى زطاى سلي ، لة ثاري)و، كؤمة يةكطرتوكاتة دة، كة ناوة دةستهيى بةورة كى طة ئةنجاميةرامبةر نزيكةىزار دةنط ب هة)440( زياتر لة ليستىكةىوارة قة)13( زار دةنطى هة)300( مانيى. هاوثةييانةىمة بةراي ى ئةو ئةنجا ها بةثيروة هةطؤإان،( ى ئؤثؤزسيؤنيةن ونهاتودةست بةكةى شارة دوو لة) ك�ؤم�ةو، يةكطرتو) ر، دهؤك هةولي( مى كوردستان ديكةى هةريياننطةكان دةى)%50( نزيكةى ذةى بةإي ر، زطاى هةولي ن لة ثاريديكردووةء طؤإا زياوء يةكطرتوزار دةن�ط ه�ة)110( زياتر لةطيان دةن هةزار)150( نزيكةى يش كؤمةل ئةطةرى يةش بةوثي كة ناوة، دةستهي بةرسى لةو كو)5( ة ئؤثؤزسيؤن ز بةهيوة ئة ت. كردبييةدا مسؤطةر زطا ثارييةكانمة بةراي ى ئةنجا لةدهؤكيش، بةثي كانديدةكانى ثارتىنيداستى هاوثةيما لةناو لييان بردووةونطةكانى ليستةكةى دة زؤرينة باشى كى دةنطيميش ئيسوى يةكطرتو كورسى، كة ئةطةر هةية دوو ناوة دةستهي بةش يةك ت طؤإاني دةضي مسؤطةر بكاتء ثيردانى دةرةوةدةنطى كوورسى لة دهؤك بة ك ت. ني دةستبهي بةيانةىاري زاني ئةو ى بةثيوك كةرك لة كى دةنطيمانيى هاوثةي ليستىون، طةيشتو، كة ناوة دةستهينةكراوى بةوةإوان زؤرى ضا كورسيء) نج ثي( تى ةكي كورسىء ي)6( طاتة دة، كة ئةم ناوة دةستهي كورسى بةش يةك ثارتيى بةمانيى هاوثةي ليستى بؤ ئةنجامةش زؤرينةىمانةو طو طةى جيوة رانة ضاودي لةدذىيان سكاوك كةرك لة ليستةكان تةزوير،مدانى ئةنجا لةسةرمانيى هاوثةيى بايةكىرضاوة سةك��ردووة، ت��ؤم��ارى ئةوبارةى كوردستان لةتى ديموكرات ثاروكمانيى لة كةركستى هاوثةي ئةنجامانةى لي تى، ةكيية لة يثارتى توإة« : رؤذنامة وتى بؤنطى تةزويرزار دة هة)200( كة لةسةرووونى ى بؤضو تء ضاوةإي دةنط نابي كردووة، بيين كؤمسيؤنيانةىرةتاي سة ئةنجامة ئ�ةو ى بةثينطانةىو دةون ئةتوركةوراكراون، دة ئاشك مى هةريكةى شارة هةرسى لة ليستةكان) دهؤك مانى، سلي ر، هةولي( كوردستانةنطدانى لةد جطة ناوة، هيدةستيان بةتى ديموكراتىت، ثارتء دةرةوةى و تايبةزار دةنطء هة)600-550( نزيكةى كوردستان هةزارو)430( نزيكةىوةى طؤإان بزووتنة نزيكةى كوردستان نيشتمانيى تيى ةكي ي ناوة، دةستهي بة دةنطى هةزار)330-320( ئةذمار زى يةكةم يةش ثارتى بة هي بةوثي زى دووةم ى طؤإان بةهيوةء بزووتنة ت دةكري زى يى كوردستان بةهي تى نيشتمان ةكي تء ي دي ضوارةمءميى ئيسوى يةكطرتو يةمء سي ناوة. دةستهي نجةمى بة ميى ثي ى ئيس كؤمةلةكان، بذاردن ند بة ئةنجامى هةليوة هةر ثةيان لة دذىان سكاتة ئؤثؤزسيؤنةك ليس بةهؤىكردووة تؤمارمانيى هاوثةي ليستى وقات لة هةرسىمدانى تةزويرء خر ئةنجاانى ديكة. زطاك مء ثاري زطاكةى هةري ثاري2010 /3 /9 مة شةم سي572 ذمارة دينار750 نرخNo.572 Tue 9/ 3/ 2010 ةريدةكات هةفتانة كؤمثانياى وشة ددا ستا لة ئيرامنء ئا ثشتيوا ليستةكاناسىيء سي رانى ضاوديتييانى هاوى)%70( كةيانطةياند، را ثرؤسةىوك بةشداريى زطاى كةرك ثاري�ي�ان ك���ردووةو ليستى �ب�ذاردن ه�ةل زطاية ش لةو ثاريمانيى كوردستاني هاوثةيمداوة.تى ئةنجاترين تةزويرا زؤر كوردستانمانيى هاوثةي ليستى ثرؤسةىون�ى �وةض�و ب�ةإي لةكاتى تةزويرءيةكى زؤر وة ندا بةشي بذارد هةلمءريك( ، لةوانةمداوة خروقاتى ئةنجايةنمانيى لةستى هاوثةي بانطةشة بؤ لي حيزبييةكان، كاديرةديدةكانء كان سوثا، ثؤليس،يش، ئاساي كخستن، ريدةرةوةى ك��ردن��ةوة،بةخشينة ثارة بنكةى ك ي ان لة كؤمةل ةكانى طؤر ر ضاوديةنطدانى بنكةى د)29( ، لةناكاوةنطداندا داويان شتر ن ، كة ثيوة ك�ران�ة زي��ادة بنكة ك ي ون، كؤمةلسنةكرابووةو با نةبويةك ذمارةةخستنى دانون، كإدرابو وارة، ى ئي)5( ن لة سةعاتةنطدا بنكةى درةكانىضةكدا زة وةىهينطدانة دووبارةدة ليواىةتايبةتىمانيى، بستى هاوثةي لي)تةنةر( تى، دابةشكردنى ةكي كةركوكى ي تىء ةكي ي بةندى مةل ل�قءي�ةن ل�ةكةبيرة مةوةى سإينة بؤوة ثارتيية كدانى ذاوةء تيوستكردنى ئاان، درةنطد د.)وشى ئةمنيى رة نةقشبةندى خاليد ��زةر ث��اري طؤإانوةى بزووتنة دراوى طةثي ري سةربةخؤىى ب��ا كؤمسيؤنى لةوك، زطاى كةرك ةكان لة ثاري بذاردن هةلةنطدانىماوةى دكرد؛ لةوةى بة ئاماذة)62( طؤإان ليستى طشتيداايبةتء ت هاوثةيمانى ليستى لةسةرى سكاكردووة. تؤمار ئةو ى بةثيوة دي��ك��ةي�ةك�ى ل�ةون،انةى بة رؤذنامة طةيشتوياري زاني زؤريةكى ذة ريمدانى ئةنجا بةهؤى ليستىي��ةن ل��ةي ساختةكاري ل�ة ت وةإواندةكري ضاوة،مانيية هاوثةي نء جطة نري وتيق بسويةك سندوو ذمارة و و كؤمةل يةكطرتو لة ليستى طؤإان و يان سكارةبيش عة كى ليستي ضةندكردووة.انى تؤمار لةسةر هاوثةيم رؤذنامةهكان له بژاردن ي هةل ري عهين بؤ ضاودي تؤإي رهكان، ضاودي راثؤرتي ي بهپييگهياند: را راق، عي دان ليان روءبهإءويندهكاني له كارمهيهكژماره« و هاوكات زگاي موس ايبهت له پاري، بهتوه بوءنهتهنگ به ضهندن تا دههنگدهراتهسهر د خراوه فشاريكراو بدهن ديار كي ليستييطةياند: را زياتروةيةوبارة لة عةين تؤإى، زطاى موسل شهنگارى سةر بة ثاريله قهزاي« له بنكهيي كوردستانمانياوپهيستي ه ليراني بريكايان رهكان نء ضاوديهنگدهراهلوس د قوتابخانهي ئهند ك هنگدهري هيض دداوه نه گهيان دهرهوهء ري كردووةتهيمانياوپهيستي ه به لير دهنگي، ئهگهوههكه ته بنك بضي ت. نهدابي كوردستانني بي تيوهشيان ئه عهين تؤإي راني ضاوديني دوءبارهوهنگدا هتي د دين حال، كه ضهن كردوءهايبهت له ضهند، بهتكراوهي تؤمار زاني خيهنگداني د. زطاى موس ثاريهكي بنكهي ئةنجومةنى ئةندامى عةبدولكةريم، س�ةردارةكان بذاردن هةل سةربةخؤي كؤمسيؤنىي باوارةى ق��ة نةرى نويةيةك بنك هةريطةياند: را تة دا كرابي رةكانى تي وة ضاودي كخرا ء ريي سياسيوة. نة دةكريوضة بنكةية ثونطةكانى ئةو دةرةوة دة رؤذنامة لة ط���ؤإان، فراكسيؤنى كى ئةندامي ويستة ثييطةياند؛ را كوردستان ثةرلةمانىوةى تة ثةرلةمان بؤ ئة ى حكومةت بي سةرؤكراستة بودجةى ئاء كةموكورتييةكانىني بي تي ت. بكري ثةرلةمانى ئةندامى �ح، س�الروان ك���ا بة ط�ؤإان فراكسيؤنى لةسةر كوردستان زؤريان لةسةرني بي اند: تيمةى راطةي رؤذنا ت نري ثةإي بة ئاسانى تي ن ل ةء ناهي بودجةكة هةي تء نةبي كدا خةليرذةوةندي بة لة ئةطةر سازش ك خةل كى سةنتي لةسةرين ئامادةن دةبن ك خةل مافةكانى �زةرى ث�اري بكةنء كةمانكردووةداوا« :شيندا، وتي لة ثةرلةماوةى تة ثةرلةمان بؤ ئة ى حكومةت بي سةرؤكراستة ئا بودجةى كةموكورتييانةى ئةووة تة وونبكري مةش ر كء ئي تء بؤ خةل بكريوكمانيى لة كةرك هاوثةيترين تةزوير زؤرةدات ئةنجامد عهين: تؤأي دةرةوة كردينةيان رهكان ضاودييمانياوپهيستي ه لي تة ثةرلةمان ت بي ح دةكري لة بةرهةم سال داوانا رةئوف: د. زا ت لة حكومةت بكريوة ضينة ثي ت لي دةبي7 ل نا دةستهيى بةورة سةركةوتنى طةرةى ئؤثؤزسيؤن بة م زى هةري وة دووةم هي طؤأان بوwww.asiacell.com ﻃﺮﻭﺛﻲ ﻛﺆﻣﺜﺎﻧﻴﺎﻛﺎﻧﻲ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺋﺎﻃﺎﺩﺍﺭﻱ ﻫﺎﻭﻵﺗﻴﺎﻧﻲ ﺧﺆﺷﺔﻭﻳﺴﺘﻲ ﺳﺔﺭﺍﻧﺴﺔﺭﻱ ﻛﻮﺭﺩﺳﺘﺎﻥ ﺩﺓﻛﺎﺕ، ﻛﻴﻠﺆﻣﺔﺗﺮﺓ(٠) ﻠﻲ ﺷﺆﻓﺮﻟﻴ ﺋﺆﺗﺆﻣﺆﺑﻴ(٥) ﻛﺔ ﻛﺔ ﻭﺍﺩﺓﻱ ﺩﺓﺭﺿﻮﻭﻧﻲ ﺧﺔﻵﺗﺔﻛﺎﻧﻲ ﻧﺰﻳﻚ ﺑﺆﺗﺔﻭﺓ(pvc) ﺩﺓﺭﻃﺎ ﻭ ﺛﺔﻧﺠﺔﺭﺓﻱ ﻜﻲ ﻧﺎﻭﻣﺎﻝ ﻳﻨﻲ ﻫﺔﺭ ﺑﺎﺑﺔﺗﻴ ﻟﺔ ﻫﺔﻣﻮﻭ ﻟﻘﺔﻛﺎﻧﻲ ﺩﻳﻮﺍﻧﺪﺍ ﻟﺔ ﻛﺮ ﺔﻱ ﺑﺔﺷﺪﺍﺭﺑﻮﻭﻧﻲ ﺧﺔﻵﺗﺔﻛﺎﻥ ﻭﺓﺭﻃﺮﻥ ﺖ ﺛﺴﻮﻟ ﻛﺔﻭﺍﻧﺘﺔﺭﺩﺍ ﻟﺔ ﺑﻴﺮﺗﺎﻥ ﻧﺔﺿﻴ٠٥٣٣١٣٧٣٢٥ ٠٥٣٣١٢٠٦٤٢

rozhnama 572

Embed Size (px)

DESCRIPTION

no. 572 3/9/2010

Citation preview

Page 1: rozhnama 572

رؤذنامة

ب��ةراي��ي��ان��ةى ئةنجامة ئ��ةو ب��ةث��َي��ى ئ��اش��ك��راك��راون، ج���ةم���اوةرى ب��ةرةى كوردستان ه��ةرَي��م��ى ل��ة ئؤثؤزسيؤن دةنطةكانى كؤى بةإَيذةيةك فراوانتربووة؛ اليةنة ئؤثؤزسيؤنةكان لةبةرامبةر اليةنةكانى هةَلبذاردنى لة بووة زياتر زؤر دةسةآلتدا

)25(ى تةمموزى ساَلى رابردوو.ل��ةس��ةرض��اوة ب��ةراي��ي��ةك��ان ئةنجامة لةسنوورى دةَلَين: ليستةكانةوة رةسميىء ثارَيزطاى سلَيمانى، كة ملمالنَييةكى سةختى تَيدا ئةنجامدرا، بزووتنةوةى طؤإان بة تةنيا هاوثةيمانيى ناو حيزبى )13( بةرامبةر لة كوردستانى: ) ثارتىء يةكَيتىء بزووتنةوةى شيوعىء سؤسياليستء ئيسالميىء ديكة(، حيزبى ح��ةوت زةحمةتكَيشانء دةنطةكانى لة يةكسان نزيكة، هةروةها كؤى )طؤإان، ئؤثؤزسيؤن: بةرةى دةنطةكانى سلَيمانى ثارَيزطاى لة كؤمةأل(، يةكطرتوو، ئةنجامَيكى طةورةى بةدةستهَيناوة، كة دةكاتة زياتر لة )440( هةزار دةنط بةرامبةر نزيكةى )300( هةزار دةنطى )13( قةوارةكةى ليستى

هاوثةيمانيى.بةراييانةى ئةنجامة ئةو بةثَيى هةروةها )طؤإان، ئؤثؤزسيؤن اليةنى بةدةستهاتوون شارةكةى دوو لة ك��ؤم��ةأل( يةكطرتوو، ديكةى هةرَيمى كوردستان )هةولَير، دهؤك( دةنطةكانيان )50%(ى نزيكةى بةإَيذةى هةولَير، ثارَيزطاى لة طؤإان زياديكردووةء يةكطرتوو دةن��طء ه��ةزار )110( لة زياتر دةنطيان هةزار )150( نزيكةى كؤمةَليش

ئةطةرى بةوثَييةش كة بةدةستهَيناوة، لةو كورسى )5( ئؤثؤزسيؤن بةهَيزة ئةوة

ثارَيزطايةدا مسؤطةر كردبَيت.بةراييةكان ئةنجامة بةثَيى لةدهؤكيش، لةناو ليستى هاوثةيمانيدا كانديدةكانى ثارتى بردووةو ليستةكةيان دةنطةكانى زؤرينةى باشى دةنطَيكى ئيسالميش يةكطرتووى بةدةستهَيناوة، كة ئةطةر هةية دوو كورسى يةك طؤإانيش ثَيدةضَيت بكاتء مسؤطةر كورسى لة دهؤك بةدةنطى كوردانى دةرةوة

بةدةستبهَينَيت.زانيارييانةى ئةو بةثَيى كةركوك لة دةنطَيكى هاوثةيمانيى ليستى طةيشتوون، كة بةدةستهَيناوة، زؤرى ضاوةإواننةكراوى دةطاتة )6( كورسىء يةكَيتى )ثَينج( كورسيء ثارتيش يةك كورسى بةدةستهَيناوة، كة ئةم بةالى هاوثةيمانيى ليستى بؤ ئةنجامةش زؤرينةى طومانةو جَيطةى ضاودَيرانةوة لةدذى سكاآليان كةركوك لة ليستةكان تةزوير، ئةنجامدانى لةسةر هاوثةيمانيى باآلى سةرضاوةيةكى ت��ؤم��ارك��ردووة، ئةو لةبارةى كوردستان ديموكراتى ثارتى ئةنجامانةى ليستى هاوثةيمانيى لة كةركوك بؤ رؤذنامة وتى: »ثارتى توإةية لة يةكَيتى، تةزوير دةنطى هةزار )200( لةسةروو كة كردووة، بَيدةنط نابَيتء ضاوةإَيى بؤضوونى

كؤمسيؤنين«.سةرةتاييانةى ئةنجامة ئ��ةو بةثَيى دةنطانةى ئةو دةركةوتوون ئاشكراكراون، هةرَيمى شارةكةى هةرسَى لة ليستةكان دهؤك( سلَيمانى، )هةولَير، كوردستان لةدةنطدانى جطة هَيناوة، بةدةستيان

ديموكراتى ثارتى وآلت، دةرةوةى تايبةتء كوردستان نزيكةى )550-600( هةزار دةنطء هةزارو )430( نزيكةى طؤإان بزووتنةوةى نزيكةى كوردستان نيشتمانيى يةكَيتيى بةدةستهَيناوة، دةنطى هةزار )330-320(

ئةذمار يةكةم هَيزى بة ثارتى بةوثَييةش دةكرَيتء بزووتنةوةى طؤإان بةهَيزى دووةم دَيتء يةكَيتى نيشتمانيى كوردستان بةهَيزى ضوارةمء ئيسالميى يةكطرتووى سَييةمء

كؤمةَلى ئيسالميى ثَينجةمى بةدةستهَيناوة.

هةر ثةيوةند بة ئةنجامى هةَلبذاردنةكان، دذى لة سكاآليان ئؤثؤزسيؤنةكان ليستة بةهؤى تؤماركردووة هاوثةيمانيى ليستى هةرسَى لة خروقات تةزويرء ئةنجامدانى

ثارَيزطاكةى هةرَيمء ثارَيزطاكانى ديكة.

No.572 Tue 9/ 3/ 2010نرخ 750 دينار ذمارة 572 سَيشةممة 9/ 3/ 2010لة ئَيستادا هةفتانة كؤمثانياى وشة دةريدةكات

ثشتيوانء ئارام

ليستةكان سياسىيء ضاودَيرانى هاوآلتييانى )70%(ى كة رايانطةياند، ثارَيزطاى كةركوك بةشداريى ثرؤسةى ليستى ك����ردووةو ه��ةَل��ب��ذاردن��ي��ان هاوثةيمانيى كوردستانيش لةو ثارَيزطاية

زؤرترين تةزويراتى ئةنجامداوة.كوردستان هاوثةيمانيى ليستى ثرؤسةى ب��ةإَي��وةض��وون��ى لةكاتى هةَلبذاردندا بةشَيوةيةكى زؤر تةزويرء )ريكالمء لةوانة ئةنجامداوة، خروقاتى بانطةشة بؤ ليستى هاوثةيمانيى لةاليةن حيزبييةكان، كاديرة كانديدةكانء سوثا، ثؤليس، ئاساييش، رَيكخستن، ك��ردن��ةدةرةوةى ثارةبةخشينةوة، ضاودَيرةكانى طؤِران لة كؤمةَلَيك بنكةى دةنطداندا، لةناكاو )29( بنكةى دةنطدانى ناويان ثَيشتر كة ك��ران��ةوة، زي��ادة نةبووةو باسنةكرابوون، كؤمةَلَيك بنكة ذمارةيةك دانةخستنى كإدرابوون، بنكةى دةنطدان لة سةعات )5(ى ئَيوارة، دووبارةدةنطدانةوةى هَيزة ضةكدارةكانى

ليواى بةتايبةتى هاوثةيمانيى، ليستى كةركوكى يةكَيتى، دابةشكردنى )تةنةر( يةكَيتىء مةَلبةندى ل��قء ل��ةالي��ةن مةرةكةبي سإينةوةى بؤ ثارتييةوة دةنطدان، دروستكردنى ئاذاوةء تَيكدانى

رةوشى ئةمنيى(.نةقشبةندى خاليد ث���ارَي���زةر طؤإان بزووتنةوةى رَيطةثَيدراوى سةربةخؤى ب��اآلى كؤمسيؤنى لة كةركوك، ثارَيزطاى لة هةَلبذاردنةكان دةنطدانى لةماوةى بةوةكرد؛ ئاماذةى )62( طؤإان ليستى طشتيدا تايبةتء هاوثةيمانى ليستى لةسةر سكاآلى

تؤماركردووة. ئةو بةثَيى دي��ك��ةوة ل��ةالي��ةك��ى طةيشتوون، رؤذنامة بة زانيارييانةى زؤر رَيذةيةكى ئةنجامدانى بةهؤى ليستى ل��ةالي��ةن ساختةكاريي ل��ة ضاوةإواندةكرَيت هاوثةيمانييةوة، ذمارةيةك سندووق بسووتَينرَينء جطة لة ليستى طؤإان و يةكطرتوو و كؤمةَل سكااَليان عةرةبيش ليستَيكى ضةند

لةسةر هاوثةيمانى تؤماركردووة.

رؤذنامة

له هةَلبژاردنه كان ضاودَيريي بؤ عه ين تؤإي ضاودَيره كان، راثؤرتي به پَيي رايگه ياند: عَيراق، لَيدان كارمه نده كانيان روءبه إءوي له »ژماره يه ك بوءنه ته وه، به تايبه ت له پارَيزگاي موسأل و هاوكات ضه ند به ده نگ تا ده نگده ران خراوه ته سه ر فشار

ليستَيكي دياريكراو بده ن«.

رايطةياند: زياتر لةوبارةيةوة عةين تؤإى موسَل، ثارَيزطاى بة سةر شه نگارى قه زاي »له بريكاراني ليستي هاوپه يمانيي كوردستان له بنكه ي قوتابخانه ي ئه نده لوس ده نگده رانء ضاودَيره كانيان كردووةته ده ره وهء رَيگه يان نه داوه هيض ده نگده رَيك بضَيته بنكه كه وه، ئه گه ر ده نگي به ليستي هاوپه يمانيي

كوردستان نه دابَيت.تَيبيني ئه وه شيان عه ين تؤإي ضاودَيراني

دوءباره و ده نگداني حاَله تي ضه ندين كه كردوءه ، ضه ند له به تايبه ت تؤماركراوه ، خَيزانيي ده نگداني

بنكه يه كي ثارَيزطاى موسأل.ئةنجومةنى ئةندامى عةبدولكةريم، س��ةردار هةَلبذاردنةكان سةربةخؤي كؤمسيؤنى باآلي ق��ةوارةى نوَينةرى بنكةيةك هةر رايطةياند: كرابَيتة تَيدا ضاودَيرةكانى رَيكخراوة سياسييء دةرةوة دةنطةكانى ئةو بنكةية ثووضةأل دةكرَينةوة.

رؤذنامة

لة ط���ؤإان، فراكسيؤنى ئةندامَيكى ثَيويستة رايطةياند؛ كوردستان ثةرلةمانى ئةوةى بؤ ثةرلةمان بَيتة سةرؤكى حكومةت ئاراستة بودجةى كةموكورتييةكانى تَيبينيء

بكرَيت.ثةرلةمانى ئةندامى س��اَل��ح، ك���اروان بة ط��ؤإان فراكسيؤنى لةسةر كوردستان لةسةر زؤريان تَيبيني راطةياند: رؤذنامةى بودجةكة هةيةء ناهَيَلن بة ئاسانى تَيثةإَينرَيت نةبَيتء خةَلكدا بةرذةوةنديي لة ئةطةر

سازش خةَلك سةنتَيكى لةسةر ئامادةنين دةبن خةَلك مافةكانى ث��ارَي��زةرى بكةنء كة »داوامانكردووة وتيشي: ثةرلةماندا، لة ئةوةى بؤ ثةرلةمان بَيتة سةرؤكى حكومةت ئاراستة بودجةى كةموكورتييانةى ئةو

بكرَيتء بؤ خةَلكء ئَيمةش روونبكرَيتةوة«.

هاوثةيمانيى لة كةركوك زؤرترين تةزوير

ئةنجامدةدات

تؤأي عه ين: ليستي هاوپه يمانيي ضاودَيره كانيان كردينة دةرةوة

داوا لة بةرهةم سالَح دةكرَيت بيَتة ثةرلةمان

د. زانا رةئوف:

دةبَيت لَيثَيضينةوة لة حكومةت بكرَيت

7 ل

بةرةى ئؤثؤزسيؤن سةركةوتنى طةورةى بةدةستهيَنا

طؤأان بووة دووةم هَيزى هةرَيم

www.asiacell.com

طروثي كؤمثانياكاني ديوان ئاطاداري هاوآلتياني خؤشةويستي سةرانسةري كوردستان دةكات،

كة وادةي دةرضووني خةآلتةكاني نزيك بؤتةوة كة (٥) ئؤتؤمؤبَيلي شؤفرلَيت (٠) كيلؤمةترة

(pvc) لة هةموو لقةكاني ديواندا لة كِريني هةر بابةتَيكي ناوماَل و دةرطا و ثةنجةرةي

كةوانتةردا لة بيرتان نةضَيت ثسوَلةي بةشداربووني خةآلتةكان وةرطرن

٠٥٣٣١٣٧٣٢٥٠٥٣٣١٢٠٦٤٢

Page 2: rozhnama 572

بةهادين يوسف

لةكؤي زياتر لة )2( مليؤن دةنطدةري دةرةوةي وآلت، )273( هةزار كةسيان بةشداريي هةَلبذاردني دةرةوةي وآلتيان كردووة، بةهؤي نةبووني تؤماري دةنطدةرانيش

لةدةرةوة، بةهةزاران كةس لة دةنطدان بَيبةش بوون.ئةنجومةني ئةندامي عةبدولكةريم، س���ةردار هةَلبذادنةكاني سةرثةرشتياري ب��اآلو كؤمسيؤني »بةهؤي راطةياند: رؤذنامةي بة وآلت، دةرةوةي دةنطدةراني بة تايبةت تؤمارنامةيةكي ئامارو ئةوةي كؤمسيؤن بؤية نةبووة، وآلت دةرةوةي عَيراقي ئةو بؤ بةستبوو عَيراقي بةَلطةنامةي بة ثشتي تةنيا بة ئةمةش دةكةن، هةَلبذاردن بةشداريي كة كةسانةي مةبةستي رَيطرتن بووة لة دووبارة دةنطدانء رَيطرتن لة نيية، بةشداريكردني ئةو كةسانةي كة مافي دةنطدانيان بؤية دةبوو ثشت بةو بةَلطةنامانة ببةستراية، هةرضةندة درةنط توانيمان ئةو بةَلطةنامانة ئاشكرا بكةين، كة ثشتي

ثَي ببةسترَيت«.دةنطدان ثرؤسةي بةإَيوةضووني »لةكاتي وتيشي: دةرةوةي بنكةكاني سةرداني زؤر خةَلكَيكي بينيمان رةسمييان عَيراقيي بةَلطةنامةيةكي هيض دةكةنء وآلت لة كؤمسيؤن ئةنجومةني لةطةأل ب��ةردةوام نيية، ثَي لةسةر رَيبكةوين نةتوانرا سةرةتا طفتوطؤدابووين، ئةوةي ثشت بة بةَلطةنامة بيانييةكان ببةسترَيت، رؤذي بةزةحمةت بؤية بةردةوامبوو، حاَلةتة ئةو دواتريش دةنطداني بؤ كة ئ��ةوةي، طةيشتينة سَييةم رؤذي هاوآلتيياني عَيراقي دةرةوةي وآلت، ثشت بة بةَلطةنامة بةَلطةنامة كةسانةي لةو زؤر ببةسترَيت، بيانييةكانيش

بيانييان هةبوو، رؤذي سَييةم توانيان دةنطبدةن«.

دةنطدان لة بةشداريكردن بةإَيذةي سةبارةت كةس هةزار )273( »نزيكةي وتي: وآلت، لةدةرةوةي بةشدارييان كردووة لة هةر )16( وآلتةكةي دةرةوة، كة ثَيشبينيمان دةكرد نزيكةي )2( مليؤن كةس لة دةرةوةي ئةو بؤ ئامادةكاريمان هةبَيتء دةنطدانيان مافي وآلت

مةبةستة كردبوو«. )16( لة دةنطدان ثرؤسةي ،)3/7-6-5( رؤذان��ي وآلتي ئةوروثاو دةوَلةتة عةرةبييةكانء ئَيرانء ئةمريكا دةرةوةي وةزارةت��ي ئامارةكاني بةثَيي بةإَيوةضوو، تايبةت رَيكخراوةكاني نةتةوةيةكطرتووةكانء عَيراقء نيشتةجَيي هاوآلتي مليؤن )2( نزيكةي كؤضبةران بة ناوةندى 119 و هةبوو دةنطدانيان مافي دةرةوة ذمارةى دواتريش كرانةوةو وَيستطة 602 دةنطدانء

وَيستطةكان زيادكران بؤ 672 وَيستطة.

راثؤرتى: بةرهةم خاليد

داهاتوو هةفتةى دةكرَيت ثَيشبيني دانيشتنة ك��وردس��ت��ان ث��ةرل��ةم��ان��ى لةسةر طفتوطؤكردن بؤ ئاساييةكان ثةرلةمانتارَيكى دةستثَيبكاتةوة، بودجة سوورن دةَلَيت: طؤإانيش فراكسيؤنى بودجة كةموكورتييةكانى ئةوةى لةسةر ضاكبكرَيت، دةنا ثةنا بؤ راي طشتيى خةَلك دةبةنء بة ثَيويستيشى دةزانَيت سةرؤكى ئةندامَيكى ثةرلةمان، بَيتة حكومةت بةشى دةَلَيت؛ كوردستانيش فراكسيؤنى زؤرى كةموكورتييةكان ضارةسةركراون.

ث���اش ئ����ةوةي ب��ودج��ةى ه��ةرَي��م بةهؤى ب��ةآلم ث��ةرل��ةم��ان، ن��َي��ردراي��ة ماوة مادةيةكى ضةند كةموكوإييةكانةوة دةنطي لةسةر بدرَيت، لةبةرئةوةى بةهؤى طشتييةكةى هةَلبذاردنة بةإَيوةضوونى ثةرلةمانى عَيراقةوة، ثةرلةمانى كوردستان )2010(ى بودجةي لةسةر دانيشتنةكانى هةرَيم دواخست بؤ دواى هةَلبذاردنةكان. ثةرلةمانى ئةندامى ساَلح، ك��اروان ط��ؤإان فراكسيؤنى ل��ة ك��وردس��ت��ان ئةو بةهؤى كة ئةوةكرد، بؤ ئاماذةى هةبووة بودجةدا لة زؤرةى كةموكوإيية حيزبء بودجةى تَيكةآلويى بةتايبةت حكومةت، بةشَيكى زؤر لة خزمةتى اليةنة بؤية بةرثرسةكانداية، سياسييةكانء بؤ بطةإَينرَيتةوة بودجةكة داوايانكردووة

حكومةتء وتي: »ثَيداطريي دةكةين لةثَيناو ئةوةى بودجةكة بةجؤرَيك ضاكبكرَيت، كة كوردستاندا خةَلكى زؤرينةى خزمةتى لة بَيتء دادثةروةري لة دابةشكردنيدا هةبَيت

بةسةر ناوضةكاندا«.كوردستان، ثةرلةمانى ئةندامةكةى وتيشي: »ئامادةنين لةسةر سةنتَيكى خةَلك سازش بكةينء ثارَيزةرى مافةكانى خةَلك

كة داوامانكردووة، ثةرلةمانداء لة دةبين سةرؤكى حكومةت بَيتة ثةرلةمان بؤ ئةوةى ئاراستة بودجةى كةموكورتييانةى ئةو

بكرَيتء بؤ خةَلك روونبكرَيتةوة«.

ل���ةم���اوةى راب�����ردوودا ب��ودج��ةى زؤرى مشتومإَيكى طفتوطؤو هةرَيم زؤرينةدا ليستى ئؤثؤزسيؤنء لةنَيوان دروستكردء دةسةآلت ئؤثؤزسيؤنى بةوة ئةو بانطةشة وةك كة تؤمةتباردةكرد، هةآلية لةسةر بودجة دةكةن، بةآلم كاروان ئةوان كة دةكات؛ ئةوة بؤ ئاماذة ساَلح، ئةوةى لةسةر نوَينةرى خةَلكنء سوورن تَيثةإَيت، بة كةموكورتى ناهَيَلن بودجةكة وةزيرانء سةرؤك »بانطكردنى وتيشي: بودجةية ئةو ئةوةية، بؤ وةزي��رةك��ان رَيطةش هةر ئةطةر بإوات، شةفافي بة نةدةنء طوَيمان لَينةطرن، ئةوا بة شَيوازى لة مافي خةَلك دةكةينء جياواز بةرطريى ئةوةى بؤ ئاطاداردةكةينةوة، طشتيى راي بةرذةوةندييةكانى لة بةرطريى خةَلك ثشتيوانيان ئَيمةش ب��ك��ةنء خ��ؤي��ان

دةكةين«.سابير، د.رةف��ي��ق ب��ةرام��ب��ةردا ل��ة ثةرلةمانتارى كوردستانى ثَييواية؛ ناردنى دةردةخات ئةوة ئاشكراكردنى، بودجةء بةإَيوةية روونكارييةك سةرةتاى كة سةرةتا وةك ئ���ةوةش ب��ودج��ةدا، ل��ة بةبَي نيية مةرج هةرضةندة باشة شتَيكى طرنطة »ئةوةى وتي: بَيتء كةموكوإيي لةاليةن بةديكراوة، تَيبينييةك هةر ئةوةية فراكسيؤنةكانةوة هةموو ثةرلةمانتارانى لةناو ض ليذنةكانء لة ض طفتوطؤكراوة، ثةرلةمان، بةشي زؤرى كةموكوإييةكاني بةشي دةستنيشانكراونء بودجةكة

زؤريشيان ضارةسةركراون«.

هةستيار قادر

ليستى بة سةر ضاكسازيى رةوت��ى كةركوك لة عَيراقيى نيشتمانيى ئيئتالفى ليستى ثَيشَيلكارييةكانى لة ذمارةيةك هاوثةيمانى لةكاتى هةَلبذاردنى ئةو شارةدا بآلودةكاتةوةو ئةندامَيكى ئةو ليستةش لة دةكاتةوة؛ ئةوة لةسةر جةخت كةركوك بة شكات خروقاتانةيان ئةو كة سةرجةم

داوةتة كؤمسيؤنى باآلى هةَلبذاردنةكان.رةوتى روونكردنةوةيةكى بةثَيى ضاكسازيى نيشتمانيى عَيراقيى، كة يةكَيكة ليستى سةرةكييةكانى ثَيكهَينةرة لة

جؤر ضةندين كةركوك لةشارى ئيئتيالف هاوثةيمانى ليستى ثَيشَيلكارييةكانى كوردستانى تيا بآلوكراوةتةوة، كة لةكاتى ئةنجامدانى ثرؤسةى دةنطداندا هةَلبذاردنى داوةو ئةنجامى نوَينةراندا ئةنجومةنى »ضةندين روونكردنةوةية ئةو بةثَيى براونةتة سلَيمانييةوة شارى لة هاوآلتى بةهاوكاريى كةركوكء لةيالنى ناحيةى سنوورةو ل��ةو كة ئاسايش، ثؤليسء ئامادةبوون، دةنطداندا بنكةكانى لةناو ئاشتيىء خوَيندنطةى لة دةنطيانداوةو دةنطدةران ثةنجةى كةركوكيش طؤران لة دةنطدانداء مةرةكةبى بة نةكراوة

هاوآلتييةك ضةند شؤريجةش طةإةكى خوَيندنطةى لة دةنطيانداوةء ضةندينجار ذمارةيةك بة رَيدراوة قةرةحةسةنيشدا دةنط كة ضةندينجار ثَيشمةرطة، هَيزى لة ناحيةى مةشعةلى خوَيندنطةى لة بدةنء هاوآلتى ذم��ارةي��ةك بة رَي ت��ازةش��دا تؤمارى لة ناويان كة بدةن، دةنط دراوة

دةنطداندا نةبووة«.ل����ة ب���ةش���َي���ك���ى دي����ك����ةى ئ���ةو روونكردنةوةيةى رةوتى ضاكسازيى سةر هاتووة؛ عَيراقيدا نيشتمانيى ئيئتيالفى بة كةركوكدا ئامادةيى خوَيندنطةى لة كة بةو رَيى تةنيا عةقيد ثلةى بة ئةفسةرَيك

بؤ دةنطيان كة دةنطبدةن، داوة ئاوارانة بووة، كوردستان هاوثةيمانيى ليستى ئةمة جطةلةوةى لة خوَيندنطةى ديراساتى ئةو بةإَيوةبةرى كةركوك ئيسالميى وَيستطةية بة بةرضاوى نوَينةرى ليستةكانى ديكةوة )450( فؤإمى دةنطدانى بؤ ليستى

هاوثةيمانى كوردستان ثإكردووةتةوة. لةوبارةيةوة عةمار كةهيية، بةرثرسى رةوتى ضاكسازيى نيشتمانيى لة كةركوك، ليستى ثاَلَيوراوى كاتدا هةمان لة كة رؤذنامةى بة ش��ارة ل��ةو ئيئتيالفيشة ثَيشَيلكارييانةى ئةو »سةرجةم راطةياند: تؤماركراون دةنطداندا ناوةندةكانى لة كة

سكاآل ب��ة رةس��م��ي��ىء بةشَيوةيةكى سةربةخؤى باآلى كؤمسيؤنى داومانةتة بؤ هةوَلةكانمان هةموو هةَلبذاردنةكانء ثَيشَيلكاريى ساختةكاريىء كة بوو، ئةوة نةدات، روو كةركوكدا هةَلبذاردنى لة

بةآلم بةداخةوة ئةنجامدرا«.ئيئتيالف ليستى ئ��ةن��دام��ةى ئ��ةو تَيبنييةكانيان كة ب��ةوةش��دا، ئاماذةى ناوةندةكانى ب��ةإَي��وةب��ردن��ى ل��ةس��ةر بةإَيوةبةرى ئةطةر بةطشتيىء دةنطدانة حيزبَيكةوة لةاليةن دةنطدان ناوةندةكانى كؤمسيؤن ثَيويستة كرابَيت، ئاراستة

وةآلمى ئةو ثرسيارة بداتةوة.

رؤذنامة

بةدياركةوتنى هةَلبذاردنء كؤتاييهاتنى ثاش ئةنجامة بةراييةكان، بؤ ماوةى )25( خولةك تةقة لة بارةطاى تةلةفزيؤنى طؤإان_كةركوك دةكرَيت بة ثارتى يةكَيتىء بةياننامةيةكدا لة كةناَلةكةش بةرثرسيار لةو رووداوة دةداتة قةَلةمء رةخنة لة بة نةهاتوون كة دةطرَيت، ئةو شارةش ثؤليسي

دةم رووداوةكةوة.بآلوكراوةتةوة دوَينَي كة بةياننامةكةدا، لة هاتووة؛ كة شةوي )3/7( بةناوى تةقةى خؤشييةوة كةناَلةكة لة دةستإَيذيان خولةك )25( لة زياتر بة ثةيوةندييان ئةوانيش كةركوكء لة كردووة

جَيطرى بةإَيوةبةرى طشتيى ثؤليسةوة كردووة، شوَينى هاتوونةتة سةعات سَي دواى بةآلم »وَي��إاى بةوةشكرد: ئاماذةى رووداوةك���ةء لة بةرثرسيارن كةركوك مةَلبةندي لقء ئةوةى كةركوك دةسةآلتى ثؤليسء بةآلم ميليشياكان، بة بةرثرسي يةكةم دةزانين لةو دةستدرَيذيية«.

عوسمان عةسكةرى، بةإَيوةبةرى كةناَلةكةش درةنط زؤر ثؤليس كة راطةياند؛ رؤذنامةى بة طةيشتوونةتة اليانء سوودي نةبووة، دةربارةى طوللة كة ئةوةكرد؛ بؤ ئاماذةى زيانةكانيش ئاسؤشيةتد ئاذانسي ثةيامنَيرى ئؤتؤمبَيلي بةر ثرَيس كةوتووة، كة لةوكاتةدا لة كةناَلةكة ميوان

بووة«.

بةرهةم خاليد

هةَلبذاردنةكان سةربةخؤى باآلى كؤمسيؤنى عَيراق ثارَيزطاكانى سةرجةم لة دةنطدانى رَي��ذةى راطةياند بةجؤرَيك، دهؤك بة )80%( بةرزترين ئاستى ئاستى نزمترين )%50( بة ميسان هةبووةو بةشداريي بةشداريي عَيراقييةكان )62%(ى طشتيش بة هةبووة،

هةَلبذاردنيان كردووة.

ئَيوارةى كة رؤژنامه نووسيدا، كؤنگره يه كي له حسَيني، حه مديه ب��ةإَي��وةض��وو، بةغدا لة دوَي��ن��َي سه ربه خؤي باآلي كؤمسيؤني ئه نجومه ني ئه ندامي هةَلبژاردنه كان رَيژه ي ده نگداني له سه رجه م پارَيزگاكاني

عَيراقدا راگه ياند: به مشَيوه يه بوو: به شداريي تيايدا هاوآلتيي زؤرت��ري��ن ده��ؤك، هةولَير ثاشان )80%(ء به إَيژه ي كردووه ده نگداني ئةوانيش كةركوكء دواى ،)%73( سلَيمانى )76%(ء سةآلحةدين )73%(، نه ينه وا )66%(، بابل )63%(، دياله ء

موسه ننا نه جه فء ئه نبارو ،)%62( قادسية كةربةالو به غدا ،)%57( به سره ،)%60( زيقار واستء ،)%61(ئاستى نزمترين كة ،)%50( ميسان ثارَيزطاى )53%(ء بةشداريكردنة بةوثَييةش هةرسَي شارةكةى هةرَيم لة ريزى ثَيشةوةى ذمارةى بةشداربووانى هةَلبذاردندان.

تائَيستا كة رايطةياند: كؤمسيؤن ديكةوة لةاليةكى تايبةت ت��اراوط��ةء دةنطدانى لة سكاآليان )540(وةردةطرنء سكاآلكان بةردةوام بةدةستطةيشتووةء

هيض سكاآليةكيش ثشتطوَي ناخةن.

ذمــارة )572( 3هـةواألسَيشةممة 2010/3/9

[email protected]

فراكسيؤنى طؤأان دةيةوَيت سةرؤكى حكومةت بيَتة ثةرلةمان

ئيئتيالف لة كةركوك، سكاآل لةسةر هاوثةيمانيى تؤماردةكات

لة كةركوك، تةقة لة تةلةفزيؤنى طؤأان دةكرَيت

)14%(ي دةنطدةراني دةرةوة بةشداريي هةلَبذاردنيان كردووة

رَيذةى طشتيى بةشداريكردن هةرَيم )76%( بووة

ثةرلةمانى كوردستان

Page 3: rozhnama 572

رؤذنامة

س��ةرؤك��اي��ةت��ي ث��ةرل��ةم��ان بؤ لَيكؤَلينةوة ليذنةيةكى ثَيكهَينانى دةرخستنى راستييةكان دةربارةى لَيدوانَيكى لَيكدانةوةيةى بةهةَلة ئةو دةربارةى طؤإان ثةرلةمانتارَيكى ثَيكهَينانى دوادةخ��ات، ثَيشمةرطة، دةرب��ارةى لَيكؤَلينةوةش ليذنةى سةر دةكرَينة هَيرشانةى ئ��ةو كةناَلةكانى لة ثةرلةمانتارة ئةو

راطةياندنةوة، رةتدةكاتةوة.لَيدوانَيكى هةَلة بة ئةوةى دواى ثةرلةمانتارى عوسمان، عةدنان

ثةرلةمانى لة ط��ؤإان فراكسيؤنى ثَيشمةرطةوة لةبارةى كوردستان، ثةرلةمانتارة ئ��ةو لَيكدرايةوة، كرد هةرَيم سةرؤكى لة داواى ثَيكبهَينرَيت لَيكؤَلينةوة ليذنةيةكى بؤ دةرخستنى راستى ئةو مةسةلةية )2/28( لة كة بؤ خةَلكى كوردستان سةرؤكايةتى ه��ةرَي��م س��ةرؤك��ى ثَيكهَينانى بؤ راسثارد ثةرلةمانى

لَيكؤَلينةوة. ليذنةيةكى ليذنةى ئةندامى محةمةد، كاردؤ ياسايى ثةرلةمانى كوردستان، وتى: رةسميى نوءسراوى بة تائَيستا ليذنةكةيان ئاطادارنةكراوةتةوةء ئةو

ثَيكنةهَينراوة. لَيكؤَلينةوةيية ليذنة

دواخستنى ثَيكهَينانى ئةو ليذنةية دةسةآلتةوة لةاليةن كة لةكاتَيكداية هةرايةكى طةورة لةسةر ئةو لَيدوانةى ثةرلةمانتارةكةى فراكسيؤنى طؤإان دروستبوو، بة بؤضوءنى ضاودَيرانى ليذنةية ئةو ثَيكنةهَينانى سياسى طةورةكردنى كة ئةوةدةطةيةنَيت، هةَلمةتى بؤ تةنيا مةسةلةية ئةو خةمخؤريى نةك بوو، هةَلبذاردن

بَيت بؤ ناوى ثَيشمةرطة.كةناَلةكانى لة ديكةوة لةاليةكى هَيرشكراية تونديى بة راطةياندنةوة فراكسيؤنى ثةرلةمانتارةكةى سةر ثَيشمةرطةى بة طواية ط���ؤإان، عوسمان عةدنان »ميليشيا«، وتووة

سةرؤكايةتى ئاراستةى داوايةكى ليذنةيةكى تا ك��ردووة ثةرلةمان بةآلم ثَيكبهَينرَيت، لَيكؤَلينةوة جَيطرى ب��ةزاز، عةونى وت��ةى بة سةرؤكى ليذنةى ياسايى ثةرلةمان؛ لةسةر طفتوطؤكردن ل���ةدواى ليذنةى ليذنةية، ئةو ثَيكهَينانى ياسايى هاوإابوون لةسةر ئةوةى كة ئةو ليذنةية ثَيكنةهَينرَيتء ئةطةر عةدنان ئاراستةى هةيةء تاوانَيك رَيطةى لة ئ��ةوا ك��راوة، عوسمان دادطاوة دةتوانرَيت يةكالييبكرَيتةوة، نوءسراوَيكيان مةبةستةش ئةو بؤ ثةرلةمان سةرؤكايةتى ئاراستةى

كردووة.

شارا عةبدوإلةحمان

دوَينآ )8(ى مارس، رؤذى جيهانيى ذنان بوو، بةآلم لة هةرَيمى كوردستان، هيض طرنطييةك بةو رؤذة نةدراو هيض كؤإء كؤبوونةوةيةك بؤ ئةو مةبةستة ساز نةكرا، ثياوةسياسييةكانى كة سةلماند ئةوةى زياتر ئةمةش هةَلبذاردنةوةن، بةراييةكانى ئةنجامة دواى بة هةرَيم،

زياتر لةوةى ك بيريان الى تاكة رؤذةكةى ذنان بَيت.عةدالةت عومةر، هةَلسوإاوى بوارى مافةكانى ذنان ئةوةى رؤذى جيهانيى »بةهؤى راطةياند: بة رؤذنامةى نوَينةرانى ئةنجومةنى هةَلبذاردنى دواى رؤذَيك ذنان،

عَيراق بوو، واى كرد كة خةَلكَيكى زؤر بةدواى ئةنجامة بةراييةكانى هةَلبذاردنةوةبنء خةياَليان الى ئةوةبَيت كة لة كة لةوةى زياتر بةدةستهَيناوة، كورسى ضةند كورد

بيرى رؤذى جيهانيى ذناندابن«.ئاماذةى ذنان، مافةكانى بوارى هةَلسوإاوةى ئةو باشيان رَيذةيةكى ذن��ان باشة، ثَيى كة بةوةشكرد وتيشى بةدةستهَينابَيتء )3/7(دا لةهةَلبذاردنةكانى ناو ذنانى ذناندا، جيهانيى رؤذى لة »ئاواتةخوازم لة بةهَيز طةورةى كوتلةيةكى بتوانن عَيراق، ثةرلةمانى ثَيكبهَينن، باكوورى عَيراق ناوةإاستء باشوورو ذنانى بؤئةوةى زياتر بةدواى بةدةستهَينانى مافةكانى ذنانةوةبن

لة هةموو ناوضةكانى عَيراقدا«.

رؤذنامة

)jfo( رؤذنامةوانييةكان ئازاديية روانطةي ثرؤسةكاني بةإَيوةضووني لةكاتي رايطةياند: بةرامبةر ط���ةورة ثَيشَيلكاريي دةن��ط��دان��دا كوردستاندا، لةعَيراقء كراوة رؤذنامةنووسان )23( ه��ةرَي��م ث��ارَي��زط��اك��ةي س��َي ل��ة بةتةنيا ثَيشَيلكارييء لة بةغداو ثارَيزطاكاني ديكةي عَيراق

)27( ثَيشَيلكاريي ئةنجامدراون.رؤذنامةنووسان )JFO( راطةياندنَيكي بةثَيي بوونةتةوةو ثَيشَيلكاريي ضةندين رووب��ةإووي كارةكانيانء ئةنجامداني لة لةإَيطريكردن ئةويش هةرَيمي ل��ة ئ��ازاردان��ي��ان، دةستطيركردنء بةرامبةر ثَيشَيلكاريي ضةندين كوردستانيش رؤذنامةنووسان ئةنجامدراوة، كة جَيي نيطةرانييةو

داواي وةستاني ئةو ثَيشَيلكارييانة دةكات.بة ثشتي كوردستان لة كة ن��اوةن��دة، ئ��ةو مافي لة بةرطريي رَيكخراوي ضةندين زانياري رؤذنامةنووسان بةستووة، ئاماذة بةوةدةكات؛ كة بةرامبةر ثَيشَيلكارييانةي توندوتيذييء ئةو كؤي بةإَيوةضووني لةكاتي كراوة رؤذنامةنووسان سندوقةكاني داخستني تا بانطةشةوة ثرؤسةي

دةنطدان )23( حاَلةتي ثَيشَيلكاريي ئةنجامدراون.

راثؤرتةكةي )JFO(، كة دوَينَي )3/8( بآلوبووةتةوة كة دةكات؛ ثَيشَيلكارييانة ئةو قةوارةي بة ئاماذة بةرامبةر ئازاديي رؤذنامةنووسي دةكرَيتء اليةنة تؤمةتبار بةوة ئةمنييةكانيش هَيزة سياسييةكانء تا دةطرن، رؤذنامةنووسان لة رَيطة كة دةكات، راستييةكان، بطةنة زانيارييةكانء بطاتة دةستيان دةزطا سياسييةكانء كوتلة لةهةموو داوا بؤية دةكات، سةربازييةكان ئةمنييء هَيزة حكومييء كة رَيزي بنةماكاني ديموكراسييء كاركردن بطرن

بةثَيي دةستوورو ياسا عَيراقييةكان.

رؤذنامة

ئاماذة ئؤثؤزسيؤنةكان ليستة ثَيشَيلكارييةكانى ساختةو بة دةك��ةنء هاوثةيمانيى ليستى دةنطى هةزار )6( كة رايدةطةيةنن؛ ساختة دراوةو »ئاسايشء ثؤليسء بةهيض ئيداريى يةكةى سةرؤكى اليةنَيكى هيض هاوكاريى شَيوةيةك زياتر، يةكَيتى لة نةبوون سياسيى سةر ك��ردة دةستدرَيذيشيان

خةَلك«.بةإَيوةبةرى ق��ادر ق��ارةم��ان ئؤفيسي طؤإان لة كؤية لة لَيدوانَيكيدا )10( »تا سةعات بؤ رؤذنامة وتى: كؤية لة هةَلبذاردنةكة ثرؤسةى ئاسايى بةإَيوةضووة، »بةآلم دواتر لةاليةن رَيكخراو بةشَيوةيةكى يةكَيتييةوة هاوثةيمانييء ليستى نزيكةى بةناوى )هةوية( ثَيناس دانيشتووى كةسى ه��ةزار )6(دةركردووةو مردووةوة ئةوروثاء لَيداوةو ديكةيان خةَلكى وَينةى الية بةَلطةشمان ثَيدراوة، دةنطي جطةلةوةش ئةوانة، سةلماندنى بؤ دةستإَيذيان ب���ةدواوة لةوكاتة ك��ردووةت��ة س��ةر خ��ةَل��كء هةر بةشةق ناإازيبواية ضاودَيرَيكيش ضةند لة وةك دةرةوة، دةيانكردة

يةكطرتوو ط��ؤإانء ضاودَيرَيكى دراو دةريانكردنة دةرةوة«.

ئؤفيسةكة ب���ةإَي���وةب���ةرى ساختةية ئةو بةرنامة بة ثَييواية؛

سةركردايةتى »لةاليةن ك��راوةو كة كراونةتةوة، ئاطادار يةكَيتييةوة بةهةرشَيوةيةك بَيت دةبَيت لةكؤية س��ةردانء بة ثَيشتر بيبةنةوة،

لةسةر كاريطةريى نةيانتوانى ثارة ط��ؤإان ضونكة ب��ك��ةن، خ��ةَل��ك بؤية هَيناوة، خ��ؤى دةنطةكانى كردووة، تةزويريان بةوشَيوةية ب��ةدواوة )3( سةعات تا ضونكة )100( لة زياتر قوتابخانة )14( لة ثَيشمةرطةو كةسانى ديكة براونةتة ثَيدراوةو دةنطيان بنكةكانةوةو 30%ى رةنطة سةعاتَيكدا لةماوةى ئةوةشى داب��َي��ت«، دةنطةكانيان خ��س��ت��ةإوو؛ ك��ة ن��اإازي��ب��وونء ئةو لةبارةى خؤيان سكاآلكانى ثَيشَيلكاريىء ساختانةوة ئاراستةى ءتيشى: باآلكردووة، كؤمسيؤنى نوَينةرةكانى مةكتةب هةندَيك »لة كة دةرةوة، كردووةتة ئَيمةيان لةهةر كؤمسيؤنيش بإيارى بةثَيى نوَينةرةكانى ضاودَيرء ناوةندَيك اليةنَيك بكرَيتة دةرةوة، دةبَيت ئةو

ثووضةَلبكرَيتةوة«. سندووقة ل��ةالي��ةك��ى دي��ك��ةوة س��ؤران 12ى مةَلبةندى بةرثرسى ئةحمةد، يةكطرتوو هةولَيرى دةوروب��ةرى ثَيشَيلكارييء دذى لة رايطةياند كؤيةو لة نوَينةرَيكيان لَيدانى ضةند

تةقتةق سكاآليان تؤماركردووة.مةبةست هةمان بؤ رؤذنامة كؤمةَلى و ثارتي كة زانيويةتى ئيسالميش ئيمزايان لةسةر ئةنجامى

هةَلبذاردن لةكؤية نةكردووة.

ذمــارة )572( سَيشةممة 2010/3/9 هـةواأل 2

[email protected]

ثةرلةمان ثَيكهيَنانى ليذنةيةكى لَيكؤلَينةوة بؤ دةرخستنى راستييةكان بؤ خةَلك، دوادةخات

رؤذى جيهانيى ذنان، لةبيركرا لةماوةي هةلَبذاردندا )50( ثَيشيَلكاريي بةرامبةر رؤذنامةنووسان كراون

»لة كؤية )6( هةزار دةنطى ساختة دراوة«هةَلبذاردني سةرةتاييةكاني ئةنجامة راطةياندني ثاش )3/7(، طؤإان وةك بزووتنةوةيةكي جةماوةريي بةرفراوان ئةمإؤ خؤيان تا لةطةأل اليةنةكاني ديكةي ئؤثؤزسيؤن، كة دةبينَيت، ئيسالميي كؤمةَلي ئيسالمييء يةكطرتووي لة بةشَيوةيةك، بةدةستهَيناوة، بةرضاويان ثَيشكةوتنَيكي بةرامبةر كةميينةوة لة كوردستان لة ئؤثؤزسيؤن كة هاوثةيمانيي كوردستان، كة خؤي لة سيازدة حيزبء اليةني كة بةرضاو، طةورةو ذمارةيةكي بووة دةبينَيت، سياسيي سياسييء هاوكَيشة نزيكدا داهاتوويةكي لة دةتوانَيت بطؤإَيتء كوردستان لة هةم سياسييةكان هاوثايمانيةتيية

هةم ثَيطةي خؤي لةبةغدا بةهَيزتر بكات.اليةنة هةموو لة وا هةَلبذاردنة، ئةم ئةنجامةكاني ديكة جارَيكي كة دةك��ات، كوردستان سياسييةكاني ذمارة ئةو بإواننة مةوزوعيانة زانستييء بةشَيوةيةكي لة ديكة سياسييةكاني ق��ةوارة خؤيانء كة دةنطانةي، بنةماية ئةو لةسةر هَيناوةو بةدةستيان كوردستان هاوثةيمانَيتي نوَي ثَيكبهَينن، بةتايبةتيش كة ئةم هةَلبذاردنة سياسيي اليةنَيكي حيزبء هةر كة رةخساند، بوارةي ئةو لةطةأل بزانَيت جياجياكان ناوضة لة خؤي سةنطي قةبارةو دةسةآلت جارَيك هةموو كة زؤرةي، تةزويرة ئةو بووني نامانةوَيت كة هةَلشتن، ثارة لةطةأل دةكات ثةيإةوي لَيرةدا بايةخي زؤري ثَيبدةين، ضونكة ئةو مةسةلةية قابيلي لةخزمةتي بةدَلنياييةوة بنرَيتء بةالوة لةداهاتوودا ئةوةية هةرةسهَينانةء باوةإنةبوونء بةَلطةي نييةو خاوةنةكاني كاردانةوةي زؤر خراثي هةبووةو دةيبَيت لةسةر ئةزموونة كة اليةنانةش، ئةو خودي كوردستانء ديموكراسييةكةي

تةزويرو ساختةكارييان كردووةتة ثيشة.دةبَيتء فراوانتر بةهَيزو دَيت تا ئؤثؤزسيؤن بةرةي ئامادةن بارودؤخةنء ئةم طؤإيني وَيَلي خةَلك كؤمةآلني ئةم خزمةتي خؤيان ماندووبووني ئةركء بة ثارةو بة

بزووتنةوةية بكةن، ضونكة بة هي خؤياني دةزانن.طؤإان بؤ بةغدا طوتارَيكي نوَيي ثَيية، ئةو طوتارة لةسةر ئاَلؤزو كَيشة هةموو باسكردني شةفافييةتء كؤَلةكةي زماني بة ضارةسةركردنيان مةبةستي بة مَيذووييةكانة، دانيشتن راستييةكان، بةَلطةو دةرخستني لةيةكطةيشتنء طؤأل دواخستنء نةك ضارةسةركردن، بؤ يةكتر لةطةأل

لةيةكتر كردن.طةلي ئامانجةكاني بة طةيشتن بؤ واية؛ باوةإي طؤإان متمانةو دؤزينةوةي بة دروستكردني ثَيويستي كوردستان شةريكة، ثَيويستي بة دةرخستني هَيزو هةإةشةو طوإةشة نيية، ضونكة ئةوة دؤستمان بؤ ثةيدا ناكات، بةَلكو دوذمنمان بةرامبةر كوردي عةرةبيء شةقامي رقي دةكات، زياد بؤ كورد ئةوةي بؤ ثَييواية طؤإان دةكات، ئاَلؤز زيادو يةكتر زياتري حورمةتي رَي��زو بَيتء بةهَيز ثَيطةي بةغدا لة ئةزموونةكةي سةيري تةقديرةوة بةضاوي لَيبطيرَيتء ديموكراسيي جواني نموونةيةكي دةبَيت هةرَيم، لة بكرَيت ثَيشكةش بكات، دةبَيت رَيز لة هاوآلتييانء بيروإاي جياواز بطرَيت، بةها مرؤييةكان ثَيشَيل نةكاتء كةسايةتيي كوردي

بةهَيزو بةرزإابطرَيت.طؤإان بة بةرنامةو هةَلوَيستي داكؤكيكردن لة مافةكاني طةلي كوردستان دةضَيتة بةغداو هةَلطري ئاآلي ئاسوودةييء

ثَيكةوةذيان دةبَيت.

رؤذنامة

بةغداو طؤأان!

2010/3/8 ئةسينا ذنانى جيهان يادي 8ى مارس دةكةنةوة

Page 4: rozhnama 572

ذمــارة )572( 5راثـــــــؤرتسَيشةممة 2010/3/9

[email protected]

راثؤرتي، دلَير عةبدولخالق

ناإةسمييةكان، سةرضاوة بةثَيى ئةو )80%(ى تايبةت دةنطدانى لة جطة سنوورى دةن��ط��دةرةى ه��ةزار )200(لة دوك��ان ق��ةآلدزَىء رانيةء قةزاكانى رؤذى دةنطدانى طشتييدا لة )105( بنكةدا دةنطيان داوة، هاوكاتيش لة زؤربةى ئةو بنكانةى بؤ دةنطدةرانى ناوة نةطةإاوةكان دراوة، ساختةكاريى هةوَلى كرابووةوة، اليةنة كؤمسيؤنء لةاليةن بةشَيكى كة هةندَيك بَيئةنجامكراوةء سياسييةكانةوة

لة حاَلةتةكانيش دزةى كردووة.ئةنجومةنى ئةندامانى هةَلبذاردنى بؤ )2010/3/7( رؤذى كة عَيراق، نوَينةرانى هةَلبذاردنةكان ثرؤسةى ئةنجامدرا، ثشدةر بتوَينء دوك��انء سنوورى لة زؤرب��ةى ل��ة ئاسايى بةشَيوةيةكى بةإَيوةضوو، دةنطداندا ناوةندةكانى طشتيى ب��ةش��َي��وةي��ةك��ى ه��ةرض��ةن��دة لةناوى بةشَيك نةطةإانةوةى طرفتى لة بةشَيك ناوى نةهاتنةوةى دةنطدةران، لةدايكبووانى )1992(، زؤريى حاَلةتةكانى ثاساوى بة ديكة كةسَيكى بؤ دةنطدان بةشَيك هةوَلدانى نةخوَيندةواريىء بنكةى لة دةن��ط��دان بؤ دةن��ط��دةران لة هةبَيت، ناويان بَيئةوةى راطوَيزراوةكان لة ذمارةيةك جطةلةوةى هةبوو، بوونى بةثَيناسى هةوَليانداوة دياريكراو خةَلكى س��اخ��ت��ةوة دووب����ارة دةن��ط��ب��دةن��ةوة، حاَلةتانةى ئةم كؤى هةبوونى لةطةأل بةآلم ثَيكراوة، ئاماذةى راثؤرتةدا لةم اليةنة لةنَيوان ئةوتؤى طرفتَيكى هيض

سنوورة لةو ثرؤسةكة ركابةرةكانى دروستنةبوو.

رانية:لة زياتر رانية، قةزاى سنوورى لة دةنطدانيان مافى دةنطدةر هةزار )110(بنكةى )56( مةبةستةش ئةو بؤ هةبوو، ناحيةكانى قةزاكةء ناوةندى لة دةنطدان حاجياواء ضوارقوإنة، سةركةثكان، بةشَيك قسةى بةثَيى كرابووةوة، بَيتواتة لة ئاطايانى ثرؤسةكة بةرثرسى حيزبيىء بنكةكانى لةنزيك عةسكةرى بةرثرسى لةسةر كاريطةرييان هةبوونء دةنطدان

خةَلك دروستكردووة. طؤإان ضاودَيرى ئةبوبةكر، حسَين طؤجاإى سةرةتايى قوتابخانةى لةبنكةى بنكةى نزيك »ل��ة وت: رؤذن��ام��ةى بة ثَيشمةرطةء هَيزى فةرماندةيى دةنطدان وةستاون، يةكَيتى كؤميتةى ئةندامى كؤمسيؤن بةئاطادارى ئَيمة جطةلةوةى بارى ثَيناسى ساختةء قةيدى سورةت كة ئاشكراكردووة، ساختةمان كةسى ثَيبدةن، دةنطى بةنيازبوون خةَلكَيك ناو هاتووةتة هةبووة كؤميتةش ئةندامى بنكةكةوة، بؤئةوةى دةنط بؤ خةَلكى ديكة بدات، رَيطريمان لَيكردووةء نةمانهَيشتووة

بَيتة ذوورةوة«.نةزاهة تؤإى لةضاودَيرانى يةكَيك بة سةرةتايى ئاكؤى قوتابخانةى لة هةبووة، »كةسَيك راطةياند: رؤذنامةى دةنطدان بنكةى ناوةندةكانى زؤربةى لة ب��َي��ئ��ةوةى داوة، خ��ةَل��ك ب��ؤ دةن��ط��ى

لَيثرسينةوةى لةطةَلدا بكرَيت«. لة بةرامبةر ئةو حاَلةتانةدا، عوسمان

كؤمسيؤنى سةرثةرشتيارى عةبدوَلال هةَلبذاردنةكان لة رانية ئاماذةى بةوةكرد؛ سنوورة لةو هةَلبذاردنةكان ثرؤسةى طرفتيان تةنيا بةإَيوةضووةء ئاسايى كةسانة بؤئةو كة ب��ووة، بنكانةدا لةو نةطةإاوةتةوةء ناويان كة كراوةتةوة، وتى: »ذمارةيةك خةَلك بةنيازبوون دةنط ئةوانةى هةبوو سجلَيكمان ئَيمة بدةن، رَيطةمان نةبواية سجلةدا لةو ناويان ثَينةدةدا، ئةمةش ثةستانَيكى زؤرى لةسةر ئةو ضونكة دروستكرد، ئَيمة كارمةندانى ئَيوارة تا درةنطانى ذمارة زؤرةى خةَلك

مانةوة لةبةردةم بنكةكاندا«.ئةمين، محةمةد خاليد وتةى بةثَيى سنوورى لة كؤمسيؤن سةرثةرشتيارى ناحيةكانى ضوارقوإنةء حاجياواء بَيتواتة، لة ناوضةيةش ئ��ةو سةرةكيى طرفتى دةنطدةرانى لة بةشَيك ناوى نةهاتنةوةى

ناوضةكةدا كؤبووةتةوة.

قةآلدزَى:حةوزى ثشدةر، كة ثَيكدَيت لة ناوةندى سةنطةسةر، ناحيةكانى قةآلدزَىء قةزاى )60205( ئيسَيوة هَيرؤء هةَلشؤ، ذاراوة، دةنطدةر مافى دةنطدانيان هةبووةء 80%ى دةنطداندا ناوةندى )28( لة رَيذةية ئةو

دةنطيانداوة.رَيبوار حسَين، )27( ساأل بة رؤذنامةى داوة، دةنطم ئازادانة بة »من راطةياند: ويذدانى خؤم ئاسوودة كردووة، بةآلم ضةند حاَلةتَيكم بينوةء خةَلك هةبووة ناسيومةء دةزانم خوَيندةوارى هةية، كةضى كةسَيكى

ديكةى لةطةأل هاتووة دةنطيان بؤ داوة«.ضاودَيرانى لة بةشَيك قسةى بةثَيى

سنوورى لة ئؤثؤزسيؤنةكان، اليةنة ئةوانةى بؤ دةنطدان حاَلةتى ق��ةآلدزَى هاوكاتيش هةبووة، نةماون، لةذياندا هةبووة، خةَلكانة لةو بةرضاو رَيذةيةكى دةنطيان نةخوَيندةوارييةوة بةناوى كة ضةند جطةلةوةى داوة، ديكة يةكَيكى بؤ حاَلةتَيكى دووجار دةنطدانيش لة سنوورةكة

دزةى كردووة.ع��ةب��دول��خ��ال��ق ح��ةم��ةإةش��ي��د، سةرثةرشتيارى هةَلبذاردنةكان لة حةوزى ثشدةر ثرؤسةى هةَلبذاردنةكة لة سنوورةكة زؤر ثَييواية؛ وةسفدةكاتء طرفت بةبَى لة نةبَيت ئةوة تةنيا بةإَيوةضووة، ئاسايى تؤمارى دةنطدةراندا ناوى ذمارةيةك خةَلك

نةطةإابووةوة.

دوكان:لة سنوورى قةزاى دوكان رَيذةيةكى زؤر لةو )34( هةزار دةنطدةرةى سنوورةكة، كة بةسةر ناحيةكانى سورداش، ثيرةمةطروون، دابةشبوون، خ��دران بنطردء خةلةكان، دةنطيانداوة. دةنطداندا ناوةندى )21( لة هاوكاتيش بةشَيك لةضاودَيرةكان ئاماذة بة

حاَلةتة نةشياوةكانى ئةو ثرؤسةية دةكةن.يةكطرتووى ضاودَيرى عةزيز، زاهير ئيسالميى بة رؤذنامةى وت: »بةشَيوةيةكى طشتيى طوشار لةسةر ضاودَيرةكان هةبوو، دةرةوة، ضوونة بؤ ناوةندةكان لةوانة: هةروةك كَيشةيةك، بةدواداضوونى يان بؤ دةنطم ثَييوتم؛ ضاودَيرةكان لة يةكَيك فةراغى بةشَيوةيةك داوة، كةس شةش كةسَيكى دةرةوةء ضووةتة وةرطرتووةء بةرذةوةنديى لة هَيناوةء خؤى لةطةأل اليةنةكةى خؤى دةنطى بؤداوة، بةرثرسانى

لةخؤيانةوةء نزيكبوون كؤمسيؤنيش كارئاسانييان بؤ كردوون«.

سةرثةرشتيارى مستةفا، ف��اي��ةق لة دوك���ان، بؤ ض��اودَي��رةك��ان��ى ط���ؤإان هةوَلى روون��دةك��ات��ةوة؛ رؤذن��ام��ةى كة بةتايبةت دراوة، زؤر ساختةكاريى ثَيكهاتةى كؤمسيؤن بةشَيوةيةك داإَيذراوة، دةس��ةآلت��دارة، حيزبى قازانجى لة كة كردووة سةربةخؤيان كةسانى بةئاشكرا ديكة، خةَلكانى ناوةندةكانء بةرثرسى بة سةر هةبووة، بةرثرسيارَيتيان ثَيشتر كة بة طؤإان، يان اليةنَيكى ديكة بوون دةورى ئاسانكاريى بؤ ئةمةش ثَيداون، الوةكييان

ساختةكاريى.ديكة حاَلةتَيكى بةضةند ئاماذة فايةق، دةكاتء دةَلَيت: »هَيزة تايبةتةكانيان ئةوانةى دابوو، دةنطيان تايبةت لةدةنطدانى ثَيشتر ئامادةكرابوون بؤ دةنطدان، بةآلم رَيطةيان ثَينةدراء لةزؤر شوَينيش دزةيان كردووة، حاَلةتى دووبارة دةنطدان هةبووة، كؤمةَلَيك خَيزان ناضار كرابوون، خةَلكى ديكة دةنطيان بؤ بدات، جطةلةوةى ذمارةيةك كارت مابوو بةضاودَيرةكانى يةكَيتى ضاودَيرةكانى ثإيبكةينةوة، تةوافق بة با وت؛ ئَيمةيان

بةآلم ئَيمة رازى نةبووين«.بؤضوونى وةرطرتنى بؤ رؤذن��ام��ة لة هةَلبذاردنةكان ب��اآلى كؤمسيؤنى سةيدطوأل، ن��ةوزاد بة ثةيوةندى دوك��ان سةرثةرشتيارى كؤمسيؤن كرد، بةآلم ئةو ئامادةنةبوو لةو بارةيةوة هيض زانيارييةك

بة رؤذنامة بدات.لَيكردين، داوايان طؤإان: ضاودَيرَيكى ئةو كارتانةى بة بةتاَلى ماونةتةوة بة تةوافق

ثإيبكةينةوة، بةآلم ئَيمة رازى نةبووين.

راثؤرتى: رؤذنامة

لة دةبينَيت رؤَلى سةرةكيى راطةياندن لةكاتى خةَلكى، بة كانديدةكان ناساندنى كانديدةكانى بةآلم هةَلبذاردندا، بانطةشةى ثةرلةمانى هةَلبذاردنى بؤ طؤإان ليستى عَيراق، رةخنة لة رؤَلى راطةياندن دةطرن لةم بة زياتر »طرنطيى دةبوو كة هةَلبذاردنةدا، كانديدةكان بدرَيت«، كانديدَيكيش ثَييواية؛ كة كةميى ذمارةى ميدياى طؤإان هؤكاربووة بؤ ثَيإانةطةيشتن لة بةسةركردنةوةى طشت

كانديدةكان.لة ه���ةَل���ب���ذاردن ب��ان��ط��ةش��ةى )3/6( تا ثَيكردء دةستى 2010/2/12ةوة بةردةوامبوو، لةو ماوةيةدا نةتوانراوة وةك بناسَينرَيت، خةَلك بة كانديدةكان ثَيويست طؤإان ليستى سةرؤكى كيانى د.محةمةد لة هةولَير، ثَييوابوو؛ كة ماوةى بانطةشةكة ليستة كانديدى ذمارةى لةضاو بووة، كةم وةك ل��ةوةى جطة ئةمة ج��ي��اوازةك��ان، طؤإان »راطةياندنى دةَلَيت: د.محةمةد

لة هةبَيت رؤَلى ثَيويست وةك نةيتوانيوة ناساندنى كانديدةكانى طؤإان«.

لة بةرامبةردا، ذمارةيةك لة كانديدةكان ذمارةى كةميى كة ب��وون، بإوايةدا لةو الوازيى بؤ هؤكاربووة ميدياى سةربةخؤ، ناساندنى كانديدةكانى طؤإانء ئةو اليةنانةى

ديكةى دةرةوةى حيزبة دةسةآلتدارةكان.سةرؤكى مستةفا، شَيخ د.لةتيف ليستى طؤإان لة ثارَيزطاي سلَيمانى ئةوةى راطةياندن كة خستةإوو؛ رؤذنامة بؤ لةكاتى سةركةوتنة هؤكارى طرنطترين اليةنَيكى بةآلم هةَلبذاردن، بانطةشةى كةناَلى يةك بة طؤإان بزووتنةوةى وةك رؤذنامةء ي��ةك )KNN(ء تةلةفزيؤنى راديؤوة، بَيطومان ناتوانَيت )134( كانديد بةو ماوة كةمةى كة هةبوو، بة بةراورد لةطةأل دةيان كة دةس��ةآلت، اليةنى كةناَلةكانى كةناَلى بينراء بيستراء ء نووسراويان هةية، الواز دةبَيتء ناتوانرَيت هةموو كانديدةكان لةطةأل بدرَيتَى، خؤيان هةقى يةك وةك رؤَليان توانيويانة كانديدةكان ئةوةشدا

هةبَيتء بضنة نَيو خةَلكةوة.

سلَيمانى لة طؤإان ليستى سةرؤكى ميدياى لة جطة كة خستةإوو؛ ئةوةشى ميدياى تةنيا بَياليةن ميدياى ط��ؤإان، طؤظارن، رؤذنامةء )4-3( كة نووسراون، وةك ناتوانرَيت نوخبةيةء خوَينةريان كة

كةناَلَيكى طشتطير تةماشا بكرَين.ئيبراهيم، خالد دي��ك��ةوة لةاليةكي ئاماذةى لة موسأل ليستى طؤإان سةرؤكى بةوةكرد؛ كة كانديدةكان ئةوةندة ئيمكانياتى دةرةوةى لة بتوانن كة نةبووة، ماديان ديكةوة كةناَلةكانى لة خؤيان اليةنةكةى اليةنانةى ئةو ثَيضةوانةى بة دةربكةون، لةم خةياَلييان ثارةيةكى حيزبةكانيان سةرف كانديدةكانيان بؤ بانطةشةيةدا كإينى بة ض بَيت، ناساندنيان بة ض دةكرد،

دةنطء ثَيدانى ثارةبَيت بة دةنطدةر.بةشَيوازى هةَلبذاردن ئةنجامدانى ليستى نيمضةكراوة، طرنطيى زؤرى هةية بؤ ئةوةى كةسى شياو لة ثةرلةمان نوَينةرايةتى خةَلك دةنطى بة كانديدةكان بكاتء خةَلك بة بةآلم حيزب، نةك بكرَين، دةستنيشان ليستى سةرؤكى ئيبراهيم، خالد ب��إواى،

نيمضةكراوة ليستى موسأل، لة ط��ؤإان بةإَيوةضوونى ديموكراسى بة بؤ سوودى دةنطى طرنطيى هةَلبذاردنةكةء ثرؤسةى دةنطدةر هةية، بةآلم طوشارَيكى دةروونيىء

ماديى زؤر لةسةر كانديد دروستدةكات. ئامادةنةبوونى راطةياندنةكان لة هةندَيك ثرؤسةى بةإَيوةضوونى لةكاتى ناوضة عَيراق، ثةرلةمانى هةَلبذاردنى بؤ دةنطدان ماجد دةكرَيت، هةذمار كةموكورتى بة بةغدا لة طؤإان ليستى سةرؤكى علوان، بةوةدا؛ ئاماذةى رؤذنامة بؤ لَيدوانَيكدا لة دةنطدان بنكةكانى لة زؤر ثَيشَيلكاريى كة ئةطةر دةوروب��ةرى، بةغداء لة رووي��داوة سةربةخؤ ميدياى يان طؤإان، راطةياندنى ثَيشَيلكارييانة ئةو دةتوانرا لةوَيبووناية تؤماربكرَينء خةَلكيان لَى ئاطاداربكرَيتةوة، كة ئةمة كةموكوإييةكةء كاريطةريى لةسةر

ثإؤسةكة دةبَيت.هةولَير لة ط��ؤإان ليستى سةرؤكى طؤإان راطةياندنى لة ئةوةشى رةخنةى بة طرنطييان ثَيويست وةك كة هةبوو، سةرؤكى ليستةكان نةداوة لة ثارَيزطاكاندا،

كة بةبإواى ئةو دةبوو حسابَيكى جياواز بؤ سةرؤكى ليستةكان بكرَيتء وةك كانديدَيكى

ئاسايى مامةَلةيان لةطةَلدا نةكرَين.باس بؤضوونانةى ئةو بةرامبةر لة لة دةك��ةن، راطةياندن كةمتةرخةميى لة ناوضةى هةندَيك لة كانديدةكان، ناساندنى كةمتةرخةميش راطةياندن عَيراق، ديكةى ضونكة نةبووة، كاريطةريى هَيندة بووبَيت ليستى سةرؤكى جومعة، ئةيوب وتةى بة ئةو ئةوةى لةبةر سةآلحةدين لة طؤإان هَيندةى عةشايةرن، خَيألء زياتر ناوضانة كانديد زؤرترين كة دةبوو، طرنطيى ئةوة لةطةأل عةشيرةتت زؤرت��ري��ن تا هةبن بؤ نيية، رؤَل��ى ئةوةندة راطةياندن بَيت، هةربؤية ليستةكة، كانديدء سةرخستنى كانديد )4( لة ناوضانة لةم طؤإان دةبوو

زياتريان هةبواية.سياسييء ضاودَيراني ب��ةإاي بؤية داهاتوو، بؤهةَلبذاردني رؤذنامةواني، بؤ ثةيِرةوبكرَيت نوَي ميكانزمي دةبَيت كانديدةكاني ليستء ناساندني ضؤنَيتي

بةشداري ثرؤسةي هةَلبذاردن.

طرفتةكانى دةنطدان، لة رانيةء قةآلدزَىء دوكان

كانديدةكانى طؤأان، ضؤن لة رؤَلى راطةياندن دةأوانن لة بانطةشةدا؟

Page 5: rozhnama 572

راثـــــــؤرت[email protected]

ذمــارة )572( سَيشةممة 2010/3/9 4

راثؤرتي، دلَير عةبدولخالق

سةرؤكى ساَلح، بةرهةم ئةوةى لةطةأل حكومةتء ضةند وةزيرَيكى كابينةكةى لةيادى شارةيان ئةو سةردانى رانيةدا راثةإينى كردء بةردى بناغةى ضةند ثرؤذةيةكيان دانا، بةآلم بة وتةى بةشَيك لة دانيشتوءانى قةزاكة تَيدانةبوو، رانية بؤ نوَيى شتَيكى طةشتةكة هةروةك ئةندامَيكى ثةرلةمانى كوردستانيش بةشَيوةيةكى »حكومةت رايدةطةيةنَيت: ناياسايىء بةمةبةستى بانطةشةى هةَلبذاردن

ضةند ثإؤذةيةكى راطةياندووة«.ل��ةب��ةردةم ج��ةم��اوةرى ك��ؤك��راوةى فةرمانبةرانى لة ثَيكهاتبوون كة شارةكةدا، حكومييةكان، فةرمانطة بةإَيوةبةرَيتىء قوتابخانةء قوتابيانى خ��وَي��ن��دك��ارانء سةرؤكى ساَلح، د.بةرهةم خوَيندنطةكان، رؤذى لة كوردستان، هةرَيمى حكومةتى كردنةوةى بةَلَينى رانية لة )2010/3/5(بناغةى ب��ةردى دانانى راثةإينء زانكؤى كة كاتةشدا لةو ثَيدان، راثةإينى مؤنؤمَينتى داواكاريى ئامادةبوون، جةماوةر زؤربةى بةثارَيزطابوونى قةزاكةيان بةرزدةكردةوة، كة بةثَيى لَيدوانى سةرؤكى حكومةت بؤ رؤذنامة ضةند رانيةء بةثارَيزطاكردنى »بإيارى دةستوءرى بة ثةيوةستة ديكة ناوضةيةكى

عَيراقييةوة، نةك حكومةتى هةرَيم«.راطةياند: رؤذنامةى بة ساَلح د.بةرهةم ضةند رانيةء بةثارَيزطاكردنى بإيارى دةستوءرى بة ثةيوةستة ديكة ناوضةيةكى ئَيمة بةآلم دةستوءريي، بإيارى عَيراقء ئيداريى سيستمى بة ثَيداضوءنةوة ئَيستا هةرَيمى كوردستاندا دةكةين بؤ دروستكردنى ضةند ناوةندَيكى ئيداريي لة ثارَيزطاى سلَيمانى بؤ كةالرء هةَلةبجةء رانية، لة هةولَيريش بؤ ئاكرآ زاخؤء دهؤكيش لة سؤران، كؤيةء ئةو هاوآلتييانى كة ئيداريى، ناوةندى دةبنة ئيشوكارةكانيان دةتوانن زؤربةى سنوءرانة لةوآ رايي بكرَيت، بةشَيكى كةمى كارةكانيش بة ثةيوةستيش زؤر ئيشى ثارَيزطاء لة

حكومةت، دةبَيت بطةإَينةوة بؤ ثايتةخت.حكومةت س��ةرؤك��ى س��ةردان��ةك��ةى هاوكات بوو لةطةأل دوايين رؤذى بانطةشةى هةَلبذاردنى ئةنجومةنى نوَينةرانى عَيراق، كؤى سةردانةكةش بةدةرنةبوو لة دؤخى ملمالنَيى ذمارةيةكى هاوكاتيش سياسييةكان، اليةنة قوتابييانء بةسةر يةكَيتى ئاآلى بةرضاو بة كة دابةشكرابوو، ئامادةبوو خوَيندكارانى ئةو قوتابخانةكان لةناو قوتابييةكان وتةى

ئاآليانةيان ثَيدراوة. قوتابخانةى قوتابى حسَين، كةوكةز رةسوأل ئاكام سةرةتايىء بابةطوإطوإى

»لة قوتابخانةى طؤجاإى سةرةتايى؛ قوتابى قوتابخانةكانمان ئاآلى كوردستانء يةكَيتييان

ثَيداين«.ضاالكوانى مستةفا، خاليد س��ةي��د لة رةخنة مةدةنى، كؤمةَلى رَيكخراوةكانى شارةكةى راثةإينى يادكردنةوةى شَيوازى رانيةييةكانى ئ��ةوةى ثَييواية؛ دةط��رَي��تء نيطةرانكردووة، ئةو يادة مَيذوءييةية، نةك لة هةرَيم الى لَينةكراوةتةوة، بةَلكو لةناو رانيةش كةم ساأل هةبوءة اليةنةكان ثَيكةوة رَيكبكةون لةسةر يادكردنةوةكةء هةموو ساَلَيك اليةنى ئةو خؤى بةرذةوةنديى بؤ دةس��ةآلت��دار وتيشى: بةكارهَيناوة. جةماوةرييةى يادة كةشوهةواى بةهؤى يادةكة »ئةمساَليش هةَلبذاردنى عَيراقةوة لة خزمةت بةرذةوةنديى حيزبيىء وةك بانطةشةى هةَلبذاردن سوءدى جَيبةجَيكردنى بةَلَينء هةربؤية لَيبينرا، حيزبى ئةنجامةكانى لةسةر ثإؤذةكانيش

دةسةآلتدار دةوةستَيت لة هةَلبذاردندا«.لةو رَيكةوتة، رانيةييةكان سآ ساأل بةر بة هةرَيم حكومةتى وةفدَيكى رَيطةياننةدا وةزي��رى شوانى، عوسمان سةرؤكايةتي شارةكةوة بَيتة هةرَيم حكومةتى ثالندانانى بؤ دانانى بةردى بناغةى مؤنؤمَينتى راثةإين، لة بةرهةم ساَلح جطة لةم سةردانةيدا بةآلم دانانةوةى بةردى بناغةى مؤنؤمَينتى راثةإين،

بةردى بناغةى زانكؤى راثةإينيشى دانا.ثةرلةمانى ئةندامى عةلى، د.جةعفةر ئاماذة ط��ؤإان، فراكسيؤنى لة كوردستان سةرؤكى ث��إؤذان��ةى ئ��ةو ب��ةوةدةك��ات؛ ثإؤذةى دان��اوة، بناغةى بةردى حكومةت ثةرلةماندان، طفتوطؤى لة ثَيشنيازكراونء ثةسةنديشنةكرَين ئ��ةوةى تا بةشَيوةيةك سةرؤكى بة جَيبةجَيكردن دةس��ةآلت��ى بةَلَينى نيية ئ��ةوةى مافى حكومةتيشةوة سةردانى بؤية هةر بدات، جَيبةجَيكردنيان بةشَيوةيةكى لةوكاتةدا حكومةت سةرؤكى سؤزى جوءآلندنى ئامانجى بة ناياسايىء بؤ ب��ووة هةَلبذاردن بانطةشةى خةَلكء

يةكَيتى.سةردانى »راستة وتى: عةلى جةعفةر راثةإينى يادى لةطةأل حكومةت سةرؤكى رانيةدا بوو، بةآلم هَيندةى ئامانج لةو سةردانة هَينانى هَيندة بوو، هةَلبذاردن بانطةشةى ثإؤذةء خزمةتى ناوضةكةء ئيدارةى سةربةخؤ مؤنؤمَينتى بناغةى ب��ةردى ثَيشتر نةبوو، حكومةت س��ةرؤك��ى دان��راب��وو، راث��ةإي��ن هةمان لةسةر بناغةى بةردى ئةمجارةش بةردى بناغة كؤنةكة دانايةوة، دةستخؤشيى لةسةر زانكؤيةك دةكةين هةركةسَيك لة تاقيطةيىء ثَيداويستى بة زانستىء بنضينةى بةآلم بكات، دةستةبةر زانستى كةرةستةى

نازانرَيت زانكؤ سآ كردنةوةى ث��إؤذةي ئةنجامةكةى ضى دةبَيت؟«.

لةبارةى طرنطيى سةردانةكةى سةرؤكى مستةفا، خاليد سةيد رانية، بؤ حكومةت بةوةدةكات؛ ئاماذة رانية، ضاالكوانةكةى تَيدانةبوو، طرنطى نوآء شتَيكى سةردانةكة نةخؤشخانةيةك كردنةوةى بةشَيوةيةك ثإؤذةيةكى تةواوبوءة زؤرة ماوةيةكى كة مؤنؤمَينتى بناغةى بةردى جَيبةجَيكراوة، دابنرَيت، )2007( لة بإياربوو راثةإين طرنطة، راستة راثةإين زانكؤى كردنةوةى لة زانكؤ سآ كردنةوةى لةهةمانكاتدا بةآلم ئةو نازانين سلَيمانى ثارَيزطاى سنوءرى ناوةندة ضؤن دةبنة زانكؤء خوَيندكارى سآ زانكؤيى سيمايةكى ض دَينن؟ بؤ لةكوَيوة بوو طرنط »ئ��ةوةى وتيشى: وةردةط���رن؟ سةرؤكى كة بوو، رانية بةثارَيزطاكردنى بارةيةوة ل��ةو بإيارَيكى هيض حكومةت

ثَينةبوو«. بةط، حةمةد عةلى لةبةرامبةريشدا ساَلح بةرهةم سةردانةكةى رانية، قايمقامى بة طرنطء سةركةوتوو وةسفدةكاتء دةَلَيت: جةماوةريى تَيكةَلبوونَيكى »سةردانةكة شارةكة بوو لةطةأل سةرؤكايةتى ئةنجومةنى مةزنيان دةستكةوتى ئةمساأل وةزي��رانء مؤنؤمَينتى دانانى لةوانة هَينابوو، رانية بؤ

ناسينةوةى رةم��زى دةبَيتة كة راثةإين، ئةو دةروازةى وةك رانيةش راث��ةإي��نء خةونَيكى راث��ةإي��ن زان��ك��ؤى راث��ةإي��ن��ة، سنوءرةكة خةَلكى خوَيندكارانء طةورةى بوو، ئةويش كايطةريى زؤرى دةبَيت لةسةر رةوتى زانستيى ناوضةكة، جطة لةوةى رانية ئيدارةيةكى وةك بإياردانء ناوةندى دةبَيتة

سةربةخؤ مامةَلةى لةطةأل دةكرَيت«.رةت��دةك��ات��ةوة ئ��ةوة رانية قايمقامى سةردانى سةرؤكى حكومةت ثةيامى سياسيى »ئةوانةى وتى: رؤذنامة بؤ لةثشتةوةبَيتء راستييةكان بوءة سياسيى ثةيامى دةَلين دةثرسين ئَيمة دةش��ارن��ةوة، خةَلك لة يان ئاوةدانيية ثةيامى زانكؤ كردنةوةى سياسيى؟ مؤنؤمَينتى راثةإين ثةيامى وةفاء سياسيى؟ يان ناوضةكة بؤ خؤشةويستيية بةو منداَلبوون نةخؤشخانةى كردنةوةى نيية؟ خزمةتطوزاريى ثةيامى ثَيشكةوتوءيية بإياردان لةسةر ئيدارةيةكى سةربةخؤ ثةيامى

ئاوةدانيى نيية؟«.لةبارةى ئةو ئاَلوطؤإء الدانة بةمةبةست فةرمانطة بةرثرسَيكى بةضةند حيزبييانةى شارةوانييةكانى سةرؤكى حكومييةكانء ناوضةكة كراوة، د.بةرهةم ساَلح بؤ رؤذنامة بة ثةيوةنديى بةرثرسانة ئةو »الدانى وتى: دَلنياتان نييةء كةسةكانةوة حيزبيي وةالئى دةكةم بةرنامةى ئَيمة جياكردنةوةى حيزبة لة حكومةت، حكومةت هى هةموو هاوآلتييانةء بةرثرسة ب��ؤ هةية ث��َي��داض��وءن��ةوةم��ان ئيدارييةكانى هةموو ناوضةكان، كاتى ئةوةش طؤإانكاريشمان بكةينء ئيجرائات هاتوءة كردووة، بةآلم ثَيوةرى ئَيمة بؤ هةَلسةنطاندنى فةرمانطةكان ئيدارييةكانء يةكة بةرثرسى خةَلكى كؤمةآلنى خزمةتكردنى رادةى

كوردستانة، نةك وةالئى حيزبيى«.بناغةى ب��ةردى دانانى رَيوإةسمى لة نةخؤشخانةى ك��ردن��ةوةى ث��إؤذةك��انء خةَلك بةرضاو ذمارةيةكى منداَلبوون، يارمةتيدان بؤ نوءسراويان داواك��اري��ىء ئاراستةى سةرؤكى حكومةتء ثاسةوانةكاني دةست كة داواكارييةك تةنيا ب��ةآلم ك��را، ثياوَيكى نوءسراوى نةطةيشت س��ةرؤك كةسى )4( كةخاوةنى ب��وو، بةساآلضوو

ئةنفالكراوة.ئيسماعيل ئةحمةد محةمةدى )65(ساأل بة ضاوى ثإ لة فرمَيسكةوة نوءسراوةكةى داية ضةند ثؤليسَيكى ئاسايى، كة ئةو بة ثاسةوانى تَيطةيشتبوو، حكومةت سةرؤكى تايبةتى لة نيازى ثؤليسةكان كة نةياندةويست بَيئاطا ضيتر ئةو ثياوة ثيرة ضاوةإآ بكاتء بَيئةوةى

داواكارييةكةى بطاتة شوَينى خؤى.منداَلةكانم »خَيزانء وتى: ئيسماعيل ئةنفالنء ثَيويستم بة هاوكاريية، ئينجا نازانم

سةرؤكى حكومةت ضيم بؤ دةكات!«.

رؤذنامة

لةنَيوان كَيشةيةك سةرهةَلدانى دواى ثؤليسَيكء زيندانييةكى ضاكسازيى طةوران سلَيمانى، شارى لة سةالم مةعةسكةر لة تةداخول ئؤثةراسيؤن هَيزى ئاسايشء )6( تةقةكردنيشياندا ئةنجامى لة دةكةنء ضارةسةر بؤ دةكرَينء بريندار زيندانيى رةوانةى نةخؤشخانةى فرياكةوتنى سلَيمانى كوردستانيش ثةرلةمانتارَيكى دةكرَين، كة نةبووة، طةورة هَيندة »كَيشةكة دةَلَيت: تَيبينيية جَيى ئةوةى بكرَيتء تَيدا تةقةى هؤَلةكانى ديوارى بة طوللةكان ئاسةوارى بةر طووللة زيندانييةكيش بةنديخانةوةنء

ثشتى كةوتووة«. دواى دووشةممة شةوى درةنطانى دةكةوَيتة كَيشة مؤبايلةوة بةهؤى ئةوةى ثاسةوانى ثؤليسَيكى بةندييةكء نَيوان طةوران، بةشى ضاكسازيى بةإَيوةبةرَيتى هَيزى ئاسايشء دةبَيتء طةورة كَيشةكة كثكردنةوةى بؤ بانطدةكرَين، ئؤثةراسيؤن لة طوللة« »دةس��ت��إَي��ذى كَيشةكةش بةندييةكان دةكرَيتء لة ئاكامدا )6( كةسيان نةخؤشخانة رةوان���ةى دةب��نء بريندار ئةوة بريندارةكانيش كةسوكارى دةكرَين،

دةخةنةإوو؛ كة هيض زانيارييةكيان لةسةر بارودؤخى بريندارةكان ثَينادرَيت.

بريندارةكان، لة زيندانيية يةكَيك براى كة نةيويست ناوى لة رؤذنامة بآلوبكرَيتةوة، باسى لةوةكرد، كة ئةو شةوة سةعات )11( براكةى ثَييإاطةياندوون؛ كة برينداركراوةو بةرةو نةخؤشخانة دةطوَيزرَيتةوة، ئةو وتى: زيندانييةكدا لةطةأل كَيشةكة بزانين »وةك بة تةقة دةم��ةق��اَل��َى دواى ب��ةآلم ب��ووة، براكةى ك��راوةو زيندانييةكاندا ذوورى ئَيمةش بةركةوتووة، كة هيض ثةيوةندييةكى

بةكَيشةكةوة نيية«. الى خؤشييةوة ثةيمان عيزةدين، ئةندامى ليذنةى مافى مرؤظى ثةرلةمانى كوردستان، سةردانى كَيشةكة روودان���ى دواى كة »كة وتى: كردووة، رووداوةكةيان شوَينى بةرثرسانى رووداوةك��ة سةر طةيشتينة بةدةم كؤمةآليةتى كاروبارى وةزارةت��ى ليذنةيةكى ئَيستاش هاتبوونء كَيشةكةوة لَيكؤَلينةوةيان ثَيكهَيناوة«، ئةوةى باسكراوة كة بووة، بةندييةكان ثاسةوانء ثَيكدادانى طةيشتووةتة حاَلةتَيك لة كؤنترؤَلى ئةواندا نةماوةو ثةيوةندييان بة ثؤليسء ئيسعافةوة

كردووة«.ئةوةى كة كردةوة، روونيشى ثةيمان

جَيى تَيبينيية هَيزَيكى زؤرى ئاسايشء هَيزى ئؤثةراسيؤن )كة طومان هةية دذةتيرؤربن( شوَينى ضوونةتة زؤرةوة ذمارةيةكى بة بةرةو سةربانةوة لة دواتر رووداوةك��ةء كراوة، تةقة هؤَلةكان ناوةوةو حةوشةى وتى: »ئةطةر زيندانيى هةوَلى راكردن بدات، ئيدارة دةتوانَيت تةقةيان لَيبكات، بةشَيوةيةك ئةوةى بةآلم نةبَيت، كوشتن مةبةستى بة جَييى تَيبينيية تةقةكان لة حةوشة طةورةكةدا نةبوونء مةترسيى راكردنيان نةبووة، بةَلكو فيشةك بة ديوارى ناوةوةى هؤَلةكانيشةوة هةية، بؤية ئَيمة راثؤرتى خؤمان بؤ ليذنةى بؤئةوةى بةرزدةكةينةوة م��رؤظ مافى وردةكاريى بكةينء حكومةت مخاتةبةى لَيكؤَلينةوةى ضاوةإَيى جطةلةوة بزانين، وةزارةتى كاروبارى كؤمةآليةتىء ئيدارةى دةستيان ئ��ةوان كة ضاكسازييةكةين،

ثَيكردووةو دةيانةوَيت ئيجرائات بكةن«.تَيبينيية، جَيى رووداوةكةدا لة ئةوةى طةورةكردنى كَيشةكةو تةقةكردنة، ئةوةش دةكرَيتء هةذمار توند كاردانةوةيةكى بة زيندانييةكان كةسوكارى نادرَيت رَيطاش

بارودؤخى بريندارةكان بزانن.ثةرلةمانتارةكةى كوردستان ئاشكراى نيطةرانيى جَيى ئ���ةوةى ك��ة دةك���ات،

زيندانييةكانة، كةسَيك لة ئيدارةى سجنةكة بةهؤى ئ��ةوةش لةطةَليانء توندوتيذة »كةواتة وتيشى: ئةوةبووة، كاردانةوةى نيية، قورس ئةوةندة بضووكةو كَيشةكة )6( برينداركردنى تةقةكردنء بطاتة كة ثشتى بةر فيشةك يةكَيكيان كة ك��ةس، ئَيستاش تا م��اوةو سكيدا لة كةوتووةو نةشتةرطةريى بؤ نةكراوة )سةر لة ئَيوارةى ثؤليس كاردانةوةى ثَيويستبوو دوَينآ(، توند بؤ دامركانةوةى كَيشةكة بةوشَيوةية مةترسيى حاَلةتةدا لةو ضونكة نةبواية، هؤَلةكان لةناو نةبووةو ئارادا لة هةآلتن بة س��ةرب��ان��ةوة لة تةقةكانيش ب��ووةو ئاراستةى ذوورةكان كراوة، بؤية ئةطةر لة كردبَيت، كاريان ياساشدا ضوارضَيوةيةى بةكارهَينانى لة ك��ردووة زيادةإةوييان

دةسةآلتةكانياندا«.رةخنةى زيندانييةكة براى هةروةك كَيشةكةيان وردةك��اري��ى كة لةوةطرت، بارودؤخء ثَينادرَيت رَيشيان ثَيناوترَيتء لة ب��زان��نء ك��وإةك��ةي��ان تةندروستى نةخؤشخانة ضاويان ثَيى بكةوَيت، وتيشى: »نةدةبوو بةوشَيوة توندة رةفتاريان لةطةأل ياسايى داواى بةنيازين ئَيمة بؤية بكراية،

تؤمار بكةين«.

رانية لة خةونى بةثارَيزطابووندايةد. بةرهةم سالَح: بةثارَيزطابوونى رانية، ثةيوةستة بة دةستوءرى عَيراقةوة

تةقةكردن لة زيندانييانى مةعةسكةر سةالم )6( بريندارى لَيدةكةويَتةوة

نَيردراوى رؤذنامة ثرسيار ئاراستةى سةرؤكي حكومةت دةكات

زيندانيي مةعةسكةر سةالم

Page 6: rozhnama 572

7

سازداني، بةهادين يوسف

د. زانا رةئوف، ثةرلةمانتاري فراكسيؤني طؤإانء ئةندامي ليذنةكاني

نةزاهةو ياسايي، لة ثةرلةمانى كوردستان، رةخنة لة وتةكاني سةرؤكي

حكومةتي هةرَيم دةطرَيت بةوةي، ناوهَيناني ثإؤذةحيزبييةكاني لة

بودجةي طشتيي هةرَيمدا بةشةفافييةت ناوبردووةو دةثرسَيت: »حكومةت

سةرثشك نيية لةوةي كة بة ئارةزوي خؤي بارةطا بؤ حيزب بكاتةوة، كةواتة

بةشَيك لة شةفافييةت ئةوة نيية، ساماني وآلت بةهةدةربدرَيت، ئايا

بةهةدةردانى ساماني وآلت، شةفافييةتة، يان كارةساتةو دةبَيت لَيثيضينةوة

بةرامبةر حكومةت بكرَيت«.

طفتوطؤيةي هةموو ئةو دواي رؤذنامة: )2010( ساَلي بودجةي ثإؤذةياساي لةسةر

بؤ لةسةرى طفتوطؤكردن دواخستني كراء لَيدَيت، ضي ضارةنووسي هةَلبذاردن، دواي دةطةإَينرَيتةوة بؤ حكومةت، يان لةثةرلةماندا

طفتوطؤي كؤتايي لةسةر دةكرَيت؟* تا ئَيستا لةحاَلةتي طفتوطؤكردندا بووين طةيشتبوينة بودجةء ثإؤذةياساي لةسةر ئةو ناوةإؤكي دةرنةكةوتني م��ادةي)18(، كة وآلت ساماني بةفيإؤداني ثإؤذانةو ئةمة ثةردةثؤشكرابوو، بودجةكةدا لة جطةلة ثةرلةمانتاران، بةشَيكي كة وايكرد لةناوياندا دروست ئةو دةنطة ئؤثؤزسيؤن، بطةإَيتةوة بودجةكة تر بَيتةوة كة جارَيكي بؤ حكومةت، بؤية وةكو ثَيشنيازَيكي كاتي، طفتوطؤكردن دةربارةي بودجة وةستَينرا، بؤ دواي هةَلبذاردنةكان، بةو ئاقارةدا دةإوات ثإؤذةياساكة دةربارةي طفتوطؤكردن كة دةستةي بيروإاي رةنطة بكرَيت، ت��ةواو ب��إوات، ئاإاستةيةدا بةو سةرؤكايةتي كة ثةرلةمانتار ذمارةيةك تر جارَيكي ذمارةيةكي ثإؤذةكةو لة دةكةن داكؤكي ثإؤذةكة ل��ةوةي دةك��ةن داكؤكي كة تر بإواتةوة بؤ حكومةت، هةريةكةو ثَيشنيازي لةسةر دةنطداني دةخ��ةن��ةإوو، خؤيان دةكرَيتةوة، لةبةرئةوة، ئةطةرى طةإانةوةي بؤ ناو حكومةت لة ئاراداية كة ثَيويستي بة دةنطداني ثةرلةمانتاران هةية، ضونكة بودجة ئةم بةآلم وآلتة، ساماني رَيكخستني بؤ ثإؤذةياساية فةوتاندنء لةناوبردني داهاتي وآلتة كة بةشَيوةيةكي تةندروست ثارةكان

سةرف ناكرَين.رؤذنامة: ثَيشتر، زؤرينةي ثةرلةمانتاران بودجةكة ك��ة ئ����ةوةدا ب��ؤ دةن��ط��ي��ان زياتر دواي حكومةت، بؤ نةطةإَينرَيتةوة دةكرَيت كةموكورتييةكان، روونبوونةوةي جارَيكي تر، دةنط لةسةر ئةوة بدرَيتةوة كة

ثإؤذةكة بنَيررَيتةوة بؤ حكومةت؟شَيوازَيكي ناوخؤ، ثةيإةوي راستة *لةبةرئةوةي بةآلم حاَلةتة، ئةم بؤ داناوة بإياردةري ثةرلةمانتاراندايةء لةبةردمي يةكةمء كؤتايين لةسةر ئةم حاَلةتة، شتَيكي هةندَيك ئ��ةوةي، دواي كة ئاسايية زؤر زانياريي وردتر رووندةبنةوةء لةم حاَلةتةدا، هةآلنة ئ��ةم دةستنيشانكردني ف��ةزَل��ي فراكسيؤنةكاني بؤ دةطةإَيتةوة لةبودجةكة ثاش كة ئاسايية ئؤثؤزسيؤن، شتَيكي زؤر دةستنيشانكردني ئةم هةموو كةلَينة، هةندَيك ذمارة هةية لةناو ئةم ياسايةدا، طؤإانكاري لة زياتر دةَلَييت، لةكاتَيكدا دَيت، بةسةردا بودجةي بؤ تةرخانكراوة تريليؤن سآ ثإؤذانة ئةو بةشَيكي بةآلم وةبةرهَينان، وةهمين، ثإؤذةي ضونكة رةتدةكرَيتةوة، كةرتي بؤ يان ت��ةواوك��راون، ثَيشتر يان ذمارةية ئةو دةستكاري دةبَيت تايبةت، تةشغيلي بودجةي بةهةمانشَيوةي بكةين، كاديري بؤ تةرخاندةكرَيت ثارة بإَيك كة نةمينَيتء ثارةية بإة ئةم ثَيويستة حيزبي، طؤإانكاري تةشغيلي بودجةي نةما، كة طشتيدا كؤي لة كةواتة دَي��ت، بةسةردا دةستكاري ئةو بإانة كراوة لةهةردوو ثاية ئةمانةكرا، دةستكاري كة سةرةكييةكةداء كةواتة ئاسايية ئةم ثإؤذةية بطةإَينيتةوة بؤ

حكومةت لةثَيناوي سةرلةنوآ داإشتنةوةي ذمارةكانء ثَيداضوونةوةي.

رؤذنامة: فراكسيؤنةكاني ئؤثؤزسيؤنء بة تايبةتي طؤإان، ضةندين ثارةيان ئاشكراكرد بةرذةوةنديي حيزبء ث���إؤذةي بؤ كة زؤرينةي حيزبي خةرجكرابوون، تايبةتيء را لةسةر ئةوةبوو، ئةم ثإؤذانة الببرَين، ئةم ثةرلةمان ضارةسةردةكرَين، ضؤن كةلَينانة دةسةآلتى موناقةلةي هةية، يان ئةو دةسةآلتة

دةدرَيتةوة بة حكومةت؟بؤ ثارة كة كةلَينانةي ئةو هةموو *يان حيزبي ثإؤذةي يان تايبةت، ثإؤذةي نةمانتواني دان��راوة، تةواوكراو ث��إؤذةي ضونكة هةَلبوةشَينينةوة، ئةوانة، هةموو دةسةآلت فراكسيؤني دةنطدانةوةء خراية بمَيننةوة، كة دةك��رد لةسةر داك��ؤك��ي بكرَيت، دةستكاري نةيانهَيشت، بةدةنطدان ثَيهةَلوةشاندنةوة، بةشَيكيشيمان بةآلم بةداخةوة، بينيمان بةشَيك لة ثةرلةمانتاراني لة داكؤكييان دةس���ةآلت، فراكسيؤني ث���إؤذةي���ةك دةك���رد ك��ة س��وودةك��ةي هاوآلتييةكدا هيض ب��ةرذةوةن��دي��ي ل��ة هةندَيكيان ثإؤذةياساكةدا لة نةبوو، ضي ضارةنووسيان كة دةستنيشانكردبوو ئةو ثَيشنيازةكاندا لةناو نموونة، بؤ لَيدَيت، طلدةدرَينةوة، ثإؤذةوةهميانة لةو ثارانةي كةرتي بؤ يان تةواوكراون، كة ئةوانةي بؤ دةطةإَينرَينةوة تةرخانكراون، حيزبي ثارَيزطادا لةهةمان ث��إؤذة ئةنجامداني خودي بكات، دةستنيشاني بَيئةوةي بةشَيكي ضةندة، تَيضوونةكةي ثإؤذةكةو نموونة بؤ ديارنيية، ضارةنوسي تريان نؤذةنكردنةوةي بؤ ث��ارةي��ةي ب��إة ئ��ةو ياريطاي شةعب، دانرابوو، وتيان، ثإؤذةكة دةطةإَيتةوة بؤ خةزَينةي طشتيء وةزارةتي دارايي، ئةمةش خؤي لةخؤيدا كارةساتَيكي دةطةإَيتةوة ثارةية بإة ئةو كاتَيك ترة،

بَيئةوةي دةستنيشاني بكةي، ئةم بإة ثارةية، دةسةآلتَيكي نابَيت خةرجدةكرَيت، ضؤن رةها بدرَيتة وةزارةتي دارايي كة بة ويستي ثَيشوةخت ثَيويستة بكات، سةرفي خؤي لةو يةكَيكة ئةمةش بكات، دةستنيشاني هةآلنةي تر كة هةية، كاتَيك لة ثإؤذةيةكي دةدرَيتة طلدةدرَيتةوة، ثارةيةك حيزب، ئةو اليةنَيكى هيض مادام ترء ثإؤذةيةكي طومانةكان تر جارَيكي ديارنيية، ثإؤذةية ئةم رةنطة دةبنةوة، قات سَي دووق��اتء لة كة سةرفبكرَيت ثإؤذةيةكدا لة ثارةية

سوودي طشتيدا نةبَيت.كة دةكات قسةيةك دةسةآلت رؤذنامة: دواخستني بودجة دةبَيتة هؤي دواكةوتني قوربانييانء شةهيدانء موضةي زيادكردني ثةككةوتني ضةندين ثإؤذةو دانةمةزراندني خةَلكء بَيكاريي، لَيكدانةوت ضيية، لةكاتَيكدا ساآلني ثَيشوو، مانطي حوزةيران لةثةرلةمان

بودجة ثةسةند دةكرا؟ياسايي بنةمايةكي هيض قسةية ئةم *نيية، لةبةرئةوةي خودي حكومةت بودجةي درةنط نارد بؤ ثةرلةمان، ئةو بإة ثارةيةي كة حكومةت ثَيشنيازيكردووة، بؤ زيادكردني م��وض��ةي ش��ةه��ي��دانء ئ��ةن��ف��ال��ك��راوانء بذَيوي ناتوانَيت كةمةء زؤر كةمئةندامان، باشتر ئاستَيكي بةرةو ئةوكةسانة ذياني )150(هةزار، نَيوان لة كة زؤرترينيان ببات لةكاتَيكدا دةك��ات، زي��اد )200(ه���ةزار بؤ ئةو ثَيشنيازمانكرد، ط��ؤإان فراكسيؤني بَيت، زيادكردنةكة دووقاتي ثارةية بإة بؤ دةك��ات بانطةشة كة حكومةت خودي ئةوةي كة موضةي شةهيداني زيادكردووة، كةمي ب��إَي��ك��ي ب���ةوةي كةمتةرخةمة )50( تةنها هاوآلتي شةهيدي زيادكردووة،

ئَيمة لةكاتَيكدا زي��ادك��راوة، بؤ ه��ةزاري )100(هةزار لة زيادكردنة ئةو داوامانكرد لةكارةساتةكان تر يةكَيكي بَيت، زياتر )30( لة كةمئةندامان موضةي كة ئةوةية

ئةمة خؤي )50(هةزار، بة كراوة هةزارةوة زيادكردووةء موضةم بَلَييت كة كارةساتة لةاليةكي بةسةريانةوة، منةتَيك بيكةيتة )12(بةش لة دةتوانَيت، حكومةت ترةوة، خةرجبكات، ساآلنة بودجةي )1(بةشي موضةي لة زيادكراوةكانيش طشتي كؤي ئةنفالكراوةكان، كةمئةندامانء شةهيدانء كةواتة طشتيي، بودجةي )0.50%(ي ناطاتة بضوكةي رَي��ذة ئةم دةيةوَيت، حكومةت ئةوةي بؤ ثاساوَيك بكاتة زي��ادك��ردن، 10%ي لة زياتر بةفيإؤداني ثةردةثؤشي بودجةي هةرَيمي كوردستان بكاتء بةرةو شوَينيكي نادياري ببات، ثاساوةكةش بخاتة بةدةرةنجام، ئةمة كة ثةرلةمان ئةستؤي ش��ةإى ب��ةث��رس��ي��ارة، خ��ؤي حكومةت شةهيدانء ك��ةس��وك��اري ل��ةس��ةر ئَيمة ئةم بَينةواي هاوآلتيياني ئةنفالكراوةكانء حكومةت دةس��ةآلتء ب��ةآلم هةرَيمةية، بؤ ثةردةثؤشَيك بكةنة ئةمة دةيانةوَيت، ئَيمة كة لةثارةكان تر بإَيكي شاردنةوةي

بةهةموو شَيوةيةك رَيطري لَيدةكةين.كاتَيكدا لة ئ��ةوةي��ة تر ثرسيارَيكي دةتوانَيت، كوردستان هةرَيمي حكومةتي ثَيش دابنَيت، زانكؤيةك بناغةي ب��ةردي كة بودجةكةدا ثةسةندبكرَيت، لةناو ئةوةي مليارةها ديناري تَيدا خةرجدةكرَيت، ئةي بؤ )20(هةزار زيادكراوي مووضةي ناتوانَيت يةكَيكة ئةمة بدات، كةمئةندامان ديناري حكومةتة خؤدزينةوةي كة شتانةي لةو

لةبةرامبةر بةرثرسيارَيتييةكاني.ئ��ةوة قسةكاندا ل��ةك��ؤي رؤذن��ام��ة: قوتي دةتانةوَيت، ئَيوة كة دةردةكةوَيت خةَلك بطةإَيننةوة، نةك تةنها بؤ بانطةشة، ئةمة بكةن؟ حكومةتء دةسةآلت ويستيان بؤ

بانطةشة بةكاريبهَينن؟بة ثإؤذةكة ناردني تةوقيتي خودي *بانطةشةي لَيي ئامانج دياربوو، ئاشكرا طؤإان فراكسيؤني ضونكة هةَلبذاردنة، لةمانطي )تشرينى يةكةم(دا ياداشتمان داوةتة داوامانكردووة، ثةرلةمانء سةرؤكايةتيى خةمَلَينراوة، بودجةيةي ئةو خؤيدا لةكاتي هةَلبذاردنةكان باسي دةنطء كة بنَيرَيت ويستي حكومةت خودي كةواتة نةبوو، ئَيمة، نةك بةكاريبهَينَيت، بانطةشة بؤ

خؤيان كة بةهةمانشَيوةي وايزاني، بةآلم تَيدةثةإَينرَيت، بؤي ثَيشنيازيانكردووة، بةآلم نةيزاني خةَلكَيك هةية رَيطانادات ئةم ثإؤذةية بةو ئاإاستةيةدا ثةسةندبكرَيت كة دةبَيت تَيداية، وآلتي ساماني بةفيإؤداني دينار بةرامبةر لَيثرسينةوة ل��ةم��ةودوا

بةديناري ئةو بودجةية بكرَيت. بؤ بودجانةي ل��ةو جطة رؤذن��ام��ة: ثإؤذةكاني حيزب تةرخانكراون، باسي ئةوة داهاتةكانيش زؤري بةشَيكي كة دةكرَيت

ديار نيين؟ ئةمة ضؤن ضارةسةر دةكرَيت؟حكومةتةوة لةاليةن ليستةي ئةو *بؤ خةمَلَينراوة داهاتي ثَيشنيازكراوة، لةجَيي ثَيوةرَيك بةهةموو )2010(ء ساَلي ساَلي بة بكةين بةراورديش نيية، خؤيدا بةديدةكرَيت، زؤر جياوازييةكي ،)2009(هةندَيك لة وةزارةتةكانيش بَيئاطايي خؤيان بؤ حاَلةتة، ئ��ةم دةرب���ارةي دةردةب���إن نموونة، بؤ ساَلي )2009( داهاتي وةزارةتي دينار )18(مليؤن سامانةسروشتييةكان بووة، بؤ ساَلي )2010( بة )890(مليؤن دينار وةزيري لة ثرسيارةمان ئةم خةمَلَينراوة، بَيئاطايي خؤي سامانة سروشتييةكان كرد، دةربإي، لةهةموو حاَلةتَيكدا ناكرَيت، داهاتي تةنها سروشتييةكان سامانة وةزارةت��ي لةكاتَيكدا )2009( بؤ ديناربَيت )18(مليؤن لةبازاإةكاني جيهاندا نرخي بةرميلَيك نةوت بةرميلَيك ضةند ثارةي ئةمة )80(دؤالرة، نةوت وةبةرهَيناني ئاستي دةكات، نةوت

لةهةرَيمدا )50(هةزار بةرميلة لة رؤذَيكدا.لةهةرَيمي ئَيستا ت��رةوة، لةاليةكي لة هةولَيرو ثاآلوطة هةن كوردستاندا، دوو دروستي ناوةند حكومةتي كة بازيان بؤ سووتةمةني دابينكردني بؤ ك��ردوون، بةثَيي كارةباء بةرهةمهَيناني وَيستطةكاني زانيارييةكان، ئةم ثاَلَيوطايانة تةنها طازوايل

كة تر ثَيكهاتانةي ئةو بةرهةمدةهَينن، سروشتي، طازي بةنزينء لة دةمَيننةوة، دةفرؤشرَين، ئَيرانء دةبرَينة بةتةنكةر تةني بة )350(دؤالر، بةآلم لة بودجةدا هيض نةخراوةتة نةكراوةو داهاتة ئةم حيسابَيكي

ضوارضَيوةي داهاتةكاني حكومةتةوة.رؤذنامة: ئةطةر دواي طفتوطؤكان، بودجة دةنط زؤرينةي بة دانطدانةوةو خراية بؤئةوةى ضيية، بةديلتان ئَيوة ثةسةندكرا،

ساماني طشتيي وآلت بةفيإؤ نةدرَيت؟لَي خةَلكي يةكةمدا، قؤناغي لة *خةَلك بؤ ثإؤذانة ئةو دةكةينةوة، ئاطادار بةرذةوةنديي لة كة دةكةين دةستنيشان ليذنةكانةوة رَيي لة هةروةها تايبةتيدان، ب��ةدواداض��وون دةك��ةي��نء ض��اوةإوان��ي دوا كة دةكةين )2009( خيتامي حساباتي وادةي )2010/4/15(ية، هةروةك ئَيمة رَيطا تري ئةنداماني بة قةناعةت دةبَيت نادةينء لة بودجة دةبَيت كة بكةين ثةرلةمانيش

بةرذةوةنديي طشتيدا سةرفبكرَيت.هةرَيم حكومةتي سةرؤكي سةيرة، ثَيم دةَلَيت بةشَيك لة شةفافيةتي بودجة ئةوةية باسكردووة، حيزبييةكانمان ث��إؤذة كة بةو حكومةتدا سةرؤكي كارةساتة، ئةمة ئاإاستةية بيربكاتةوة، ثإؤذةي حيزبي ضي سةرؤكي طشتيدا، بودجةي لةناو دةكات تةنها ئايا كة نةثرسي لةخؤي حكومةت ث��إؤذةي لةناو حيزبي ث��إؤذةي بووني لةسةر نيية ت��ةواو بةَلطةيةكي بودجةدا حكومةت، حيزبء بودجةي تَيكةآلوكردني بؤية حكومةت سةرثشك نيية لةوةي كة بة بكاتةوةء حيزب بؤ بارةطا خؤي ئارةزوي وآلتء ساماني بةفيإؤدانى ئايا دةثرسم، بؤ ثإؤذةي حيزبيء وةهميي خةرجكردني دةبَيت، كارةساتةو ي��ان شةفافييةتة؟،

لَيثيضينةوة بةرامبةر حكومةت بكرَيت.

بة هةدةردانى سامانى وآلت شةفافييةتة يان كارةسات؟

د. زانا رةئوف: دةبَيت ليَثَيضينةوة لة حكومةت بكرَيت

لة كاتَيكدا حكومةتي هةريَمي

كوردستان دةتوانَيت،

بةردي بناغةي زانكؤيةك دابنَيت،

ثَيش ئةوةي لةناو بودجةكةدا

ثةسةندبكرَيت، كة مليارةها ديناري

تَيدا خةرجدةكرَيت، ئةي بؤ ناتوانَيت

مووضةي زيادكراوي )20(هةزار ديناري كةمئةندامان

بدات

ذمــارة )572( ضاوثَيكةوتنسَيشةممة 2010/3/9

[email protected]

د. زانا رةئوف

Page 7: rozhnama 572

6

سازداني، ثشتيوان سةعدوَلآل

عومةر سديق هةورامى، ئةندامى ثةرلةمانى كوردستان لة فراكسيؤنى

كوردستاني، ثَييواية؛ ئؤثؤزسيؤن ئةزموونَيكى نوَييةء وا باشة هةموو اليةك لة دامةزراوة نيشتمانييةكانى

كوردستانء حيزبة سياسييةكانء ميدياو دامةزراوة مةدةنييةكان

مامةَلةى لةطةأل بكةن، بؤئةوةى زووتر ئاوَيتةى ثإؤسةى سياسى ببَيت.

هةروةك باس لةوة دةكات، ثارتىء يةكَيتى دوو حيزبى جيان، ئةندامانى ثةرلةمان لة كوتلةى ثارتىء يةكَيتى لة ثؤستء ثلةى جياجياى حيزبىء

ئيدارييةوة هاتوونةتة ثةرلةمان، بؤية ضاوةإَيدةكرَيت لة هةندَيك كارى

ثيشةيى ثةرلةماندا، جياوازى لةنَيوان ثةرلةمانتارانى ثارتىء يةكَيتيدا

هةبَيت.

ئةم لةنَيوان جياوازييةك ض رؤذنامة: ثَيشوودا خولةكاني ثةرلةمانء خولةي

دةبينيت؟* خولى سَييةمى ثةرلةمانى كوردستان ئابووريىء سياسىء هةلومةرجى لة كؤمةآليةتيى جياواز لة خولى يةكةمء دووةم يةكةمى خولى كاردةكات، دروستبووةء راثةإينى دواى لة كوردستان ثةرلةمانى لةوكاتةدا كاريكرد، ء دروستبوو )1991(كوردستان هةرَيمى ئابووريى ب��ارى نةبوو، بةهَيزمان راطةياندنَيكى خراثبوو، هؤشياريى سياسيي هاوآلتييان لة ئاستَيكى ثةرلةمانيى كارى ئةزمووني بوو، نزمدا بة نةبوو، ئؤثؤزسيؤن نةبوو، ثَيشتر كوردستان ثةرلةمانى طشتيى شَيوةيةكى لة هةنطاوى يةكةمى ضةسثاندنى بنةماكانى ضةندين ثَيناوةشدا لةم بوو، ديموكراسيدا بؤ دةرض��وون خولةدا لةم طرنط ياساى رَيكخستنى كاروبارى سياسىء ئابووريىء شةإى ئ��ةوةى لةطةأل هةرَيم، ئيداريى ناوخؤ طورزَيكى بةهَيزى لة خولى يةكةمدا، بةآلم نةيتوانى دوو ثةرلةمان دروستبكات، لة ثةرلةمان دووةم��ى خولى هةرضةندة نةهَيشتنى ئيداريىء يةكخستنى قؤناغى كاريكرد، ن��اوخ��ؤدا ش��ةإى ئ��اس��ةوارى تَيدا طرنطى بإيارى ياساو ضةندين بةآلم بةدواداضوونى ضاودَيريىء دةرض��وون، بةدى حكومةت كاروبارى بؤ ثةرلةمانيى دواى لة ثةرلةمان سَييةمى خولى دةكرا، ئابووريى سياسىء طؤإانكاريى كؤمةَلَيك دةكرَيت، ئومَيد دروستبووة، كوردستانى ثَيشوو خولةكانى تةواوكةرى خولة ئةم ضاودَيريى ضاالكانة ياساء دانانى لة بَيت ضونكة بكات، حكومةت كاروبارةكانى هةية، راب���ردوو خولى دوو ئةزموونى ئؤثؤزسيؤن هةية، راطةياندنَيكى بةهَيز هةية، لة ثَيطةياندنى سياسى هؤشياريىء ئاستى

طةشةكردنء بةرةوثَيشضوونداية. لة ئؤثؤزسيؤن هَيزي ئَيستا رؤذنامة: تاضةند تؤ بؤضوونى بة هةية، ثةرلةماندا

ئةو هَيزة ئؤثؤزسيؤنى راستةقينةية؟سآ كوردستان ثةرلةمانى لة ئَيستا *كؤمةَلى طؤإانء ئؤثؤزسيؤنن، فراكسيؤن ئيسالميىء يةكطرتووي ئيسالميي، هةريةك ثةرلةمانىء كارى لة جياوازن هَيزانة لةم هَيزى سآ لة ضونكة ئؤثؤزسيؤنبوونيان، سياسيى جياجياوة دروستبوون، هةبوونى ثَيويستييةكانى لة يةكَيكة ئؤثؤزسيؤن ثةرلةمانىء ذيانى ديموكراسىء ثإؤسةى ئةزموونَيكى نوَييةو لة سةرةتايداية. وا باشة هةموو اليةك لة دامةزراوة نيشتمانييةكانى ميدياو سياسييةكانء حيزبة كوردستانء لةطةأل مامةَلةى مةدةنييةكان دام��ةزراوة ثإؤسةى ئاوَيتةى زووتر بؤئةوةى بكةن

سياسى ببَيت.ثةرلةمان، كارابوونى تاضةند رؤذنامة: فراكسيؤنى هةوَلى فشارو بة ثةيوةنديى

طؤإانةوة هةية؟بةهَيزبوونء ب��ؤ زؤرن ه��ؤك��ار *بوونى ل��ةوان��ة ث��ةرل��ةم��ان، ك��اراب��وون��ى

ئةزموونى دوو خولى رابردوو ء هةمةإةنطى ئةزموونء تواناو ثةرلةمانء ثَيكهاتةى سةرؤكايةتيى رؤَلى ئةندامانء ثسثؤإيى بةهَيزو راطةياندنَيكى بوونى ثةرلةمانء هةوألء بَيطومان ئؤثؤزسيؤن، بوونى فراكسيؤنى فراكسيؤنةكانء هةموو كارى فراكسيؤنى طةورةترين وةكو طؤإانيش ئؤثؤزسيؤن، رؤَلى بةرضاوى دةبَيت لةسةر

راثةراندنى ئةركةكانى ثةرلةمان.بة ثشتبةستن بةثَيى رؤذن��ام��ة: لَيدوانى هةَلوَيستء روون��ك��ردن��ةوةو ثةرلةمان، راطةياندنى سةرؤكايةتىء جؤرَيك لة اليةنطرىء بةرطريى لة دةسةآلت ئَيستا تا بؤضى تؤ بإواى بة دةبينرَيت، راطةياندنةكةى ثةرلةمانء سةرؤكايةتيى

بَياليةنيى خؤيان نةثاراستووة؟لة ثةرلةمان سةرؤكايةتيى ئَيستا تا *لة فراكسيؤنةكان هةموو لةطةأل مامةَلةى ثةرلةماندا، دانيشتنةكانى بةإَيوةبردنى هةميشةييةكانى ليذنة سةرثةرشتيكردنى ليذنةى وةف��دء رَيكخستنى ثةرلةمان، هةوَلى روونكردنةوة، لَيدوانء لة كاتى، ضةند ئةطةر بكاتء مامةَلة بَياليةنانة داوة حاَلةتَيكى اليةنطريى بةديبكةين، ماناى ئةوة هةموو بةسةر راستَيك ضةثء كة نيية ئةوةشدا، لةطةأل بةآلم بهَينين، كارةكانياندا لة ثةرلةمان سةرؤكايةتيى ثَيويستة

بَياليةنيى خؤيان بةردةوامبن.باآلى ثؤستَيكى بةكارهَينانى رؤذنامة:

سةر هَيرشكردنة بؤ كوردستان ثةرلةمانى ياساو لة الدان��ة تاضةند فراكسيؤنَيك، رَيساكانى ثةرلةمانء ض زيانَيك بة ثةرلةمان

دةطةيةنَيت؟فراكسيؤنَيكى هةر بة زيانَيك هةر *بطات، ئةندامَيكى ه��ةر ي��ان ثةرلةمان، ثَيويستة دةكةينء تةحةمولى هةموومان ئةندامء سةرؤكايةتيى بة بة هةموو اليةك ثةيإةوى ياساو ثابةندى ثةرلةمانيشةوة ئةو ضونكة بين، ث��ةرل��ةم��ان ن��اوخ��ؤى ذيانى لة جووَلةمان كارو ثةيإةوة ياساء ثَيكةوة دةكات وا رَيكدةخاتء ثةرلةمانيى اليةكمان هةر ئةطةر بَيطومان بكةين، كار جا دةبَيت، ك��اردان��ةوةى بكةين، كارَيك ياسايىء كاردانةوةكانمان كارء بؤئةوةى

رَيسايي بن، ثَيويستة ثابةندى ياسا بين.رؤذى ضةند دانيشتةكانى لة رؤذنامة: لة جياوازى رابردووى ثةرلةماندا، جؤرَيك لة ثارتى ثةرلةمانتارانى هةَلويستى لة ئةمة بةديدةكرا، يةكَيتى ثةرلةمانتارانى

بؤضى دةطةإَيتةوة؟جيان، حيزبى دوو يةكَيتى ثارتىء *كاديران ئةندامانء ثَيطةياندنى راهَينانء لةو دوو حيزبةدا جياوازيى هةية، ئةندامانى يةكَيتى ثارتىء كوتلةى لة ثةرلةمان دوو ئةو رَيكخستنةكانى طةورةبوونى حيزبةن، لة ثؤستء ثلةى جياجياى حيزبىء بؤية ثةرلةمان، هاتوونةتة ئيدارييةوة

ثيشةيى كارى هةندَيك لة ضاوةإَيدةكرَيت ثةرلةمانتارانى لةنَيوان نةك ثةرلةمان، ثارتىء يةكَيتى، بةَلكو لةنَيو ثةرلةمانتارانى جياوازى يةكَيتى ي��ان ث��ارت��ى، خ��ودى هةَلوَيستء لة جياوازى ئةطةرى هةبَيت، هةموو ئةندامانى نَيو لة ثةرلةمانى كارى دةبينرَيت، هةيةء ديكةشدا فراكسيؤنةكانى بةآلم ئَيمة وةكو كوتلةى ثارتى لة ثةرلةمانى نيشتمانىء هةَلوَيستى لة كوردستان، سياسيء ستراتيذيى هاوثةيمانينء ثابةندى رَيكةوتنى ستراتيذيى حيزبةكةمانين لةطةأل

يةكَيتيى نيشتمانيى كوردستان.ثةرلةمانء ئؤثؤزسيؤنى رؤذن��ام��ة: ميللةت دذى ب��ة ط���ؤإان بةتايبةتي كاتى بةإَيزت راى بة تؤمةتباردةكرَيت، دوذمنكارانةوة ضاوَيكى بة هاتووة ئةوة

تةماشاى ئةو ئؤثؤزسيؤنة نةكرَيت؟ئؤثؤزسيؤن، دةس���ةآلتء ليستى *ثةرلةمانى هاتوونةتة ميللةت بةدةنطى كردارمان قسةو ثَيويستة كوردستانء ه��ةردووال بَيت، هاوآلتييان خزمةتى بؤ بةشدارينء هةرَيم سياسيى سيستمى لة لةطةأل مامةَلة لَيثرسراوانة ثَيويستة بةرذةوةنديى لة بكةين، بارودؤخةكةدا يان دةس��ةآلت، ليستى كة نيية هةرَيمدا بناسَينين، ميللةت بةدوذمنى ئؤثؤزسيؤن دووبةرةكىء ثةيامانة قسةو بةم ضونكة هاوآلتيياندا دةروون��ى لة دوذمنايةتى بةرذةوةنديى لة ئةمةش دروستدةكةين، بة ضونكة نيية، كوردستان هةرَيمى قؤناغَيكى سياسيء هةلومةرجَيكى هةنطاوى لة تَيثةإدةكاتء هةستياردا دام��ةزراوة طةشةثَيدانى بةهَيزكردنء ئابوورييةكانداين، مةدةنىء نيشتمانىء خاَلة ئةم رةضاوى اليةك هةموو ثَيويستة هاوآلتييان بة هؤشياريى ئاطايىء بكةينء

بدةين.نَيوان ثةيوةنديى دةوترَيت رؤذنامة: ثةرلةمانى لة ئؤثؤزسيؤن دةس���ةآلتء دوو لة ه��ةردووال الوازةو كوردستاندا سةنطةرى جياوازدان، هؤكارى ئةمة ضيية؟

سياسىء ثإؤسةى هةموو ثَيويستة *دادوةري��ى حكومىء ثةرلةمانىء كارى بَيت، هةرَيمدا هاوآلتييانء خزمةتى لة ثةيوةنديى نَيوان طروثى حكومةت ثَيكهَينةرو ئةمة سةرةتايداية لة ئؤثؤزسيؤن طروثى هةموومان ئَيمة ديكة، لةاليةكى لةاليةك، ثةرلةمان هةميشةييةكانى ليذنة لة ثَيكةوة لة ثةرلةمان ئةندامانى ك��اردةك��ةي��نء يةكسانن، ثةرلةمانييان ئةركى م��افء ثةيوةنديى لة الوازي��ى كةمَيك ئةطةر هةبَيت، ثةرلةمان فراكسيؤنةكانى نَيوان سياسييةء بارودؤخة ئةو بؤ هؤكارةكةى هةَلمةتى هةَلبذاردنةكان دةطةإَيتةوة، بةآلم ئاستةنطةكان كَيشةء كات تَيثةإبوونى بة

نامَينن.رؤذنامة: ثَيويستة ئةو ثةيوةنديية ضؤن

بَيت؟قبوَلبكةينء يةكتر ثَيويستة *تةواوكةرى يةكتر بين، ئَيمة دوذمنى يةكتر دةكةينء سياسى كَيبركَيى بةَلكو نين، رازين، ديموكراسى ذيانى بة هةموومان لةثاأل ثابةندبوونمان بة ديموكراسيدا، نابَيت ئةركى نةتةوةيىء نيشتمانيمان لةبيربكةين، دةستى لة ضاوى نةتةوةيةك ميللةتَيك،

ئَيمةيةو مَيذوو ئةمانة تؤماردةكات.

لة بةرذةوةنديى هةريَمدا نيية كة ليستى دةسةآلت، يان ئؤثؤزسيؤن بةدوذمنى ميللةت بناسيَنين، ضونكة بةم قسةو ثةيامانة دووبةرةكىء دوذمنايةتى لة دةروونى

هاوآلتيياندا دروستدةكةين

عومةر سديق، ثةرلةمانتاري ليستي كوردستانيي:

طؤأان، رؤَلى بةرضاوى لة ثةرلةماندا دةبَيت

ذمــارة )572( سَيشةممة 2010/3/9 ضاوثَيكةوتن

[email protected]

عومةر سديق

مةهدى ئةبوبةكر

يةكَيتيمان لة ماوةية ئةم ئةوةى ئةو لَيدةرناكات! سةرى كةس بينى تةنانةت بانطةشةء لةكاتى حيزبة ئيمتيازات، ثارةء بة بانطةشةش ثَيش شةقء بة ئ��ةوا نةيخوارد، ئةطةر اليةنةكانى دةنطى دةيويست تَيهةَلدان بؤ ط��ؤإان ليستى بةتايبةتى ديكة ضاوَيكى تيلةى ئةوةى بةرَيت، خؤى يةكَيتى، سياسةتةكانى داب��َي��ت��ة يةكَيتى ئ��ةوةى تَيطةيشتووة ل��ةوة خؤسةثاندنء سياسةتى كردوويةتى هةندَيك بووة، بَيئةندازة توندوتيذيى دةيانوت: يةكَيتى ئةطةر وانةكات، ئةوا دةستى لة بنى هةمانةكةوة دةردةضَيت، زؤرينةش ئةوةيان بةضاويدا دةدايةوة ساَلة دةيان كة حيزبَيك دةبَيت ضؤن مرؤظى مافى ديموكراسيىء تةثَلى بةوشَيوةية ئ��اوا بندةستى، ناوةتة نةك يةكَيتى كةضى بكات؟ رةفتار بةَلكو ن��ةك��ةوت، رةف��ت��اران��ة ل��ةو دةستبآلوى شةقوةشَينء وةك لة مايةوة، ثول ثارةو بةخشينةوةى توندى طوتارَيكى هَيندة ميدياكانيشيدا دةخستة ضاودَيرَيكى هةر كة هةبوو، دَلة كوتكآ!، ضونكة ئةوةى راطةياندنء وَيناكردنى بؤ يةكَيتى بةرثرسةكانى كرديان، دوذم��ن بة ط��ؤإان ليستى ثَيش ئةوةى زيان بة طؤإان بطةيةنَيت، ناويانناوة بةوةى خؤيان زيانطةياندنة يةكإيزيى طةل، زيانطةياندنة بة ئاشتيى بووة يةكَيتى بةكردةوة كؤمةآليةتى. كة كؤمةَلطة، بؤ شةقكردنى هؤكارَيك ويست زؤرى ناوخؤ شةإى دواى تاطةيشتة ئةوةى ئةم تؤزة متمانةيةى بة دروستبووة ساَلَيكة ضةند كة

دةستبَيتةوة. بانطةشةدا لةكاتى يةكَيتى زانيمان لة بةشان، ث��ارةى وةش��ان، شةقى زؤرترين هةَلبذاردنيشدا رؤذى ضةندين كرد، طزيى ساختةكاريىء بة كةركوك لة دةنطدانى وَيستطةى كاشى دةنطى تا كإى كاش ث��ارةى تَيدا مسؤطةر بكات، هةموو رَيطةيةكى دةسةآلتدا لة ضمكَيكى تا طرتةبةر بة كردى ئةوانةى هةموو بمَينَيتةوة،

رةواى زانىء دةستى لَينةثاراست.ئةطةر دةض��وون بؤ واى زؤرَي��ك بدؤإَيت، ئةوا سةرى خؤى كزدةكاتء لة راطةياندنةكانييةوة نقة ناكات، ئةطةر دَيتةوة ئ��ةوا بَيت، سةركةوتوءش هَيور ئاطرينةكانى طوتارة سةرخؤء دةكاتةوة، بةآلم ئةوةى يةكَيتى لة شةوى دةرضوونى ئةنجامة هةرة بةراييةكاندا بوو، سوإمان سةر مايةى ك��ردى بةشَيوةيةك ميدياكانييةوة لة ضونكة دةستوبرد ه��ان��دةدا، اليةنطرةكانى طؤإانء بارةطاكانى سةر هةَلكوتنة شةوة ئةو ئةوةى بكةن، هةراسانيان هاندان تةقةكردنء بؤ كردى يةكَيتى بة ضونكة بوو، سةرسوإمان مايةى ئايا سةركةوتووبوون، خؤيان وتةى خوَينى دةكاتء تةقة بؤ سةركةوتوو خؤى، ملى دةكاتة كوذراو بريندارء سؤشيال »مؤدرَينء حيزبَيكى ئايا تةقةو لة يةكَيتى، وةك ديموكرات«ى شك ديكة رَيطةيةكى كوشتوبإ ئةطةر شاديى؟ دةربإينى بؤ نابات دؤإاويشن، »كة ئةوة راستييةكةية«، لة خؤشى ضيدا تةقة دةكةن، ئاخر خةَلكينة تةقةى لةكاتى دؤإاندا بينيوة كةستان هةَلثةإَيت، لةطةَليدا بكاتء خؤشى يةكَيتى ل��ة س��ةر ك��ةس بةإاستى بةوشَيوةية ضؤن نازانرآ دةرناكات، بؤية لةدةستداوة، باآلنسي شيرازةو لة ذيرانة موراجةعةيةكى واية هةق بة بكاتء خؤي نزيكي راب��ردووى بؤئةوةى بطةإآ ضارةسةردا شوَين طؤإةثاني لةجياتى كة حيزبَيك نةبَيتة ئةنتيكةخانةدا لة خ��ؤي سياسيي

بدؤزَيتةوة.

حيزبى

ئةنتيكةخانة

Page 8: rozhnama 572

راثؤرتى: هةستيار قادر

ب��ةث��َي��ى دةرئ��ةن��ج��ام��ة ب��ةراي��ي��ة عَيراقيية ليستةكانى ناإةسمييةكان، دةوَلةتى عةالوىء ئةياد بةسةرؤكايةتى ماليكى ن��ورى سةرؤكايةتى بة ياسا عَيراق ثارَيزطاكانى دةنطى زؤرينةى بة نيشتمانيش ئيئتالفي بةدةستدةهَيننء لة )2005(ةوة هةَلبذاردنى ثَيضةوانةى

ثاشةكشَيداية.ل��ةط��ةأل ئ����ةوةى دةرئ��ةن��ج��ام��ة هةَلبذاردنى ث��رؤس��ةى بةراييةكانى دواى ضةند عَيراق نوَينةرانى ئةنجومةنى ئةو بةثَيى رؤذَيكى ديكة رادةطةيةنرَيتء كورسييةكةى )325( دةرئةنجامانةش بةسةر داهاتوو نوَينةرانى ئةنجومةنى ليستة براوةكاندا دابةشدةكرَينء ئةنجامة دةنطداندا ناوةندةكانى لة كة بةراييةكان، يان ليستةكان، لةاليةن هةذماركراوةو هةَلبذاردن بة تايبةت رَيكخراوةكانى نيشمانيى ليستى ب��آوك��راون��ةت��ةوة، عَيراقيية، ذمارة )333( بووةتة موفاجةئةى ئةم هةَلبذاردنةو سةركةوتنَيكى بةرضاوى عَيراق ثارَيزطاكانى لة هةندَيك لة بةراييةكان دةرئةنجامة بةدةستهَيناوة، ئاماذة بةوة دةكةن، كة ليستى نيشتمانيى عَيراقيية، كة هةريةك لة حيزبةكانى تاريق خؤدةطرَيت، لة نجَيفى ئوسامة هاشمىء لة ثارَيزطاى موسَلدا زؤرينةى دةنطةكانى ثارَيزطاى دووةم بة كة بةدةستهَيناوة، )31( دةكرَيتء هةذمار عَيراق طةورةى لة ئةنجومةنى نوَينةراندا دةبَيت، كورسى دووبارةكردنةوةى لة جؤرَيكة ئةوةش حةدبا ليستى سةركةوتنى ئةزموونى بةسةرؤكايةتى ئةسيل نجَيفى، ثارَيزطارى 2009/1/31ى هةَلبذاردنى لة كة ئَيستا، عَيراقدا ثارَيزطاكانى ئةنجومةنى دةرئةنجامة بةهةمانشَيوة تؤماريكرد، بةراييةكان ئاماذة بة سةركةوتنى ليستى

نيشتمانيى عَيراقيية دةكةن، لة هةريةكة لة ئةمة سةآلحةدين، ئةنبارء ثارَيزطاكانى ليستة توندى ركابةرييةكى جطةلةوةى بةسرةو بةغداو لة ديكةشة شيعةكانى

ديالةو ثارَيزطاكانى ديكةى عَيراقدا.ثارَيزطاي يةكةم كة بةغدا، ثارَيزطاى دانيشتووانء زؤري��ى ل��ةإووى عَيراقة كورسييةكانى رَيذةى كورسييةكانييةوة دةنطدةرى ميلؤن )4( بؤ كورسيية )68(بةراييةكان دةرئةنجامة ثارَيزطاية، ئةو تيايدا ئاماذة بؤ ئةوة دةكةن؛ كة ركابةرى

هةردوو لةنَيوان يةكةمى بةدةستهَينانى عَيراقييةدايةء ياساو دةوَلةتى ليستى ئيئتيالفى ليستى دووةميش ثلةى بؤ سةرؤكايةتى بة عَيراقى نيشتمانيى زؤرترين ئيسالميى باآلى ئةنجومةنى

ضانسى هةية.كة ش��ارةش، ئةو سةدرى ناوضةى شيعةنشين بووةتة طؤإةثانى طةورةترين

ملمالنَيى نَيوان ئيئتيالفء دةوَلةتى ياسا.ثلةى بة كة بةسرةش، ثارَيزطاى عَيراقدا ئاستى لةسةر دَي��ت سَييةم

دانيشتووانةوةو ذم���ارةى ل���ةإووى نوَينةرانى ئةنجومةنى كورسى )24(بةراييةكان دانراوة، دةرنجامة بؤ عَيراقى دةوَلةتى ليستى سةركةوتنى بة ئاماذة بةدوايدا دةك��ةن، ماليكى نورى ياساى دَيتء دووةم ثلةى لة عَيراقيية ليستى دَيت، سَييةم بةثلةى ئيئتيالفيش ليستى ئةمجؤرة ريزبةندييةش بةشَيوةى جياجيا ن��اوةإاس��تء ديكةى ثارَيزطاكانى لة لة دووبارةبووةتةوةو عَيراق باشوورى ئاماذةكان كةربةال ديوانييةو ثارَيزطاى

ئةوة دةردةخةن؛ كة ليستى دةوَلةتى ياسا يةكةمء ئيئتيالف دووةمء عَيراقيية سَييةم بنء ثارَيزطاى نةجةفيش لةنَيوان دةوَلةتى يةكَيك يةكةمبوونى بؤ ئيئتيالفدا ياساء

لةو ليستانة يةكاليى نةبووةتةوة.ثارَيزطاى ديالةش، كة بة ثارَيزطايةكى تَيكةأل لة شيعةء سوننةو كوردء توركمان ئةنجومةنى لة كورسى )13( دادةنرَيتء دةرئةنجامة دةبَيت، داهاتوودا نوَينةرانى كة دةك��ةن، ب��ةوة ئاماذة بةراييةكان بؤ ئيئتيالف عَيراقييةء ليستى ضانسى ثارَيزطاية ئةو براوةى ليستى بة بوون زؤر نزيكةو بةدواياندا هةريةك لة ليستى عَيراق يةكَيتى ليستى تةوافوقء بةرةى

بةثلةى سَييةمء ضوارةم دَين.نوَينةرانى ئةنجومةنى هةَلبذاردنى لة ضاودَيرى )577( هةزارء )494( عَيراقدا ليستة نوَينةرى نَيودةوَلةتىء ناوخؤيىء ثرؤسةكةيان ضاودَيريى سياسييةكان رؤذنامةنووسى )1200( ك���ردووة، بيانى رؤذنامةوانى )800( عَيراقيىء بانطةشةى دةنطدانء ثرؤسةى رووماَلى

هةَلبذاردنيان كردووة. ه��ةواألء س��ةرض��اوةك��ان��ى بةثَيى مليؤن )5( لَيكؤَلينةوةش ناوةندةكانى لةكاتى عَيراق سةرانسةرى لة ثؤستةر دابةشكراوة، هةَلبذاردندا بانطةشةى بانطةشةى ثرؤسةى هةَلواسراوةء يان كةناَلةكانى لة ثاَلَيوراوةكانيش ليستء رادي��ؤك��انء رؤذن��ام��ةو تةلةفزيؤنء طةورةترين بة مؤبايليش كؤمثانياكانى مَيذووى لة دادةنرَيت بانطةشة ثرؤسةى نوَيى عَيراقداو زياد لة )نيو مليار( دؤالرى )6172( هةَلبذاردنةدا لةم تَيضووةء نَيو لة ذنن، يان )1803( كة ثاَلَيوراو، )165( كيانى سياسيى لةنَيو )12( ئيئتيالفدا بةدةستهَينانى ب��ؤ ك��رد رك��ةب��ةري��ان داهاتووى ئةنجومةنى كورسييةكانى

نوَينةرانى عَيراق، كة )325( كورسيية.

راثؤرتى: رؤذنامة

ضاودَيرى ديوانى راثؤرتَيكى بةثَيى سةرفكردنى لة رةخنة ع��َي��راق، داراي��ى ثةرلةمانتارةكانى ثاسةوانى مووضةى كة بةوةشدةكات؛ ئاماذة دةطرَيتء بةغدا ثةرلةمانتاران هيض نووسراوَيكى رةسمييان ئةو بيسةلمَينَيت كة نةكردووة، ثَيشكةش

ثاسةوانانةيان ثارةيان وةرطرتووة.بةثَيى راثؤرتى وةرزى يةكةمى ديوانى ضاودَيرى دارايى )2009(، كة مانطى كانوونى دةطرَيتةوة، ئازار مانطى )31(ى تا دووةم تةسفية ثارةية بإة ئةو بةوةكراوة؛ ئاماذة نةكراوة، كة ئةندامانى ئةنجومةنى نوَينةرانى ئؤتؤمبَيل كإينى بؤ ثَيشينة وةك عَيراق وةريانطرتووةو بإةكةى )26( مليارو )806( زانيارييةكانى بةثَيي بةآلم دينارة، مليؤن وةك كة ثارةيةي ئةو جياوازى رؤذنامة، بؤ ثةرلةمانةكان ئةندام بة درابوو سلفة لَييان و رابردوو مانطى ئؤتؤمبَيل كإيني جياواز ثارةى بإى ضةندين وةرطيرايةوة، رَيكخراو ذمارةيةك بؤ هاوكاريى وةك دابةشكردنى مةبةستى بة سةرفكراوة ئةوةى بةبَي شايستةدا، كةسانى بةسةر لة رَيكخراوانة ئةو ناونووسكردنى لة كؤمةَلطةى رَيكخراوةكانى بةإَيوةبةرَيتى بةَلطةيةكيش هيض دَلنياببنةوةء مةدةنى سةرفكردنى راستى كة نيية، لةبةردةستدا رَيكخراوانةوة ئةو لةاليةن ثارانة ئةو ديناريش مليؤن )100( بإى بسةلمَينَيتء بؤ رَيكخراوى )أهل العراق لالغاثة واالتنمية( بةناوى ثارةية ئةو ضةكى كة سةرفكرا، رَيكخراوةكة بووةو دواتر بةبَي دياريكردنى هؤيةكةى ضةكةكة كراوة بةناوى سةرؤكى

رَيكخراوةكةوة.ئةو تَيبينييةكانى ديكةى بةشَيكى راث��ؤرت��ةى دي��وان��ى ض��اودَي��رى داراي��ى تايبةتة بة مووضةى ثةرلةمانتارانى عَيراقى هيض كة بةوةكراوة؛ ئاماذة تيايدا عَيراقء بة رَيبدات كة نيية، ياسايى بةَلطةيةكى سةرؤكى لةنَيوان طرَيبةست ئةنجامدانى

لةطةأل ثةرلةمانتاران، عَيراقء ثةرلةمانى هيض دانراوةء بؤيان ثاسةوانةى )30( ئةو ثةرلةمانتارةكان، بؤ نيية رَيطةثَيداروَيكيش ئةو ئيمزاى ثاسةوانةكان لةبرى كة طرَيبةستانة ئةو ثَيويستة بكةنء طرَيبةستة ئةنجومةنى دي��وان��ى ئ��ي��دارةى ل��ةالي��ةن بةثَيى ثاسةوانةكان لةطةأل نوَينةرانةوة

طرَيبةستى رَيكخراو ئةنجام بدرَيت. )30( ئ��ةو ل��ةب��رى ث��ةرل��ةم��ان��ت��اران دانراوة هةريةكةيان بؤ كة ثاسةوانةى، مووضةكانيان وةرطرتووةء هيض بةَلطةيةكى ياساييان نةخستووةتةإوو، كة بيسةلمَينَيت ثاسةوانةكانيان ئةو ثارةيةيان وةرطرتووة. ئةمةش بووةتة هؤى قورسبوونى ثرؤسةى

لةوإَيطةيةوة كؤنترؤَلكردنىء ضاودَيريىء ك��راوةء دؤسيةية ل��ةو لَيكؤَلينةوةش ئةندام )156( كة دةرك��ةوت��ووة، بؤيان كةشفَيكيان طرَيبةستء عَيراق ثةرلةمانى ثاسةوانةكانيان ن��اوى ب��ة س��ةب��ارةت كة ئةوةى س��ةرةإاى نةكردووة، ئاشكرا بةوهؤيةشةوة وةرطرتووةو ثارةكةيان داواي��ك��ردووة داراي��ى ضاودَيرى ديوانى ثةرلةمانتاران ثاسةوانةكانى ث��ارةى نةهَينن، ثَيويستيانة ئةو تا نةكرَيت سةرف ثاسةوانى لة هةندَيك كة جطةلةوةى ئةمة ثةرلةمانتارةكان بة تةنسيب لة نووسينطةى ئةنجومةنى وةزيرانء وةزارةتى بةرطريىء ئةو ثارةى سةرفكردنى نَيردراونء ناوخؤ سةرفكردنى لة دووفاقيى ثاسةوانانةش

مووضة دَينَيتةكايةوة.ديكةى تَيبيينييةكانى ل��ة يةكَيك مووضةى لةسةر دارايى ضادَيرى ديوانى بةو تايبةتة عَيراق ثةرلةمانتارةكانى كؤمةَلةى لة ثَيشتر كة ثةرلةمانتارانةى كة خانةنشينكراون، ب��وونء نيشتمانيى مووضةى ئَيستاى ثةرلةمانتارىء مووضةى لةوبارةيةوة وةردةط���رنء خانةنشينى حوكمةكانى »بةثَيضةوانةى نووسيويةتى: بةندى دووةمى فةرمانى ذمارة )9(ى ساَلى هةندَيك مووضةى سةرفكردنى ،)2005(وةك ثَيشتر كة بةديكراوة، ثةرلةمانتار ئةندامى كؤمةَلةى نيشتماني خانةنشينكراون، سةرفكردنى لة دووفاقيى ئةمةش كة مووضةدا دروستدةكاتء ثَيويستة دةستةى خانةنشينى نيشتمانيى بدوَينن، بة مةبةستى خانةنشينييةكةيانء مووضةى راطرتنى طةإاندنةوةى ئةو مووضةى خانةنشينانةى، مووضةى وةرطرتنى ب���ةروارى لة كة

ثةرلةمانتارةكانةوة وةريانطرتووة.

ئيئتيالف لة ثاشةكشَيدايةعةالوىء ماليكى، شارة طةورةكان دةبةنةوة

ضاودَيري دارايي عَيراق:ثةرلةمانتاران، مووضةي ثاسةوانةكانيشان وةرطرتووة

ذمــارة )572( 9سَيشةممة 2010/3/9

[email protected]

نورى ماليكي ئةياد عةالوي

ئةنجومةنى نوَينةرانى عَيراق

عـيَـراقـيـي

Page 9: rozhnama 572

راثؤرتى: هةستيار قادر

بَيبةرنامةيى لة وةرطرتنى ثؤستةكان

حكومةتى لة وةزاري��ي��ةك��ان ثؤستة ثَيشوءى نورى ماليكى سةرؤك وةزيراندا، وةك يان تاييفى هاوثشكى بنةماى لةسةر خؤيان دةَلَين هاوثشكى هةَلبذاردن لة غيابى رؤَلى ثةرلةمانى كوردستانء وةرطرتنى راى ناوةندَيكى نةبوءنى سياسيىء ثسثؤرانى لَيكؤَلينةوةى ستراتيذيى بووة لة هةرَيم، كة ثؤستةكان وةزارةتء وايكردووة ئةمةش سوءدبينين لؤذيكى بة بةثشتبةستن بنةماى لةسةر بةَلكو ثؤستانة، لةو نةبووة لةاليةكء كورد لةطةأل رَيكةوتنى شيعةكان بةغدا لة كوردييةكة دوواليةنة رَيكةوتنى روءخسارى روونبوءنةوةى لةطةأل بووةء ثَيكهاتةى حكومةتى داهاتووى عَيراقيش ئةم بة نوَينةرانى كورد بةردةم ثرسة دةخرَيتة

سةرجةم اليةنةكانيانةوة.سةرؤكى ئةحمةد، د.محةمةد راى بة ليستى يةكطرتووي ئيسالميى لة ثةرلةمانى عَيراق؛ يةكَيك لة كَيشةكانى هةرَيم نةبوءنى بؤ رؤش��ن��ة ستراتيذيى بةرنامةيةكى كوردستان هةرَيمى ئايندةى دياريكردنى لة ضوارضَيوى ثرؤسةى سياسيى عَيراقداء لةم يةكةمن بةرثرسى ثارتيش يةكَيتىء وةرطرتنى لة »ثَيويستة وتيشى: كَيشةيةدا، عَيراق داهاتووى حكومةتى ثؤستةكاندا ثسثؤإ كةسانى ثةرلةمانتارانء بة ثرس بكات، دةبَيت كورد لة بةغدا ثآ لةسةر ئةو دؤسيةى بؤ قازانجة كة دابطرَيت شوَينانة

كوردء بةرذةوةنديى نةتةوةكةمان«.رؤشنةش ستراتيذة ئ��ةو نةبوءنى لة كورد سياسيى سةركردايةتى لةاليةن هاوكاتة بةغدا، باآلكانى ثؤستة وةرطرتنى طةورةكردنى لة ك��ورد ه��ةَل��ةى لةطةأل كوردء بازنةى لة تاييفييةكة هاوكَيشة

عةرةب بؤ بازنةى كوردو شيعةء سوننة.ليستى ئةندامى ش��ةب��ةك، ئةحمةد ثةرلةمانى لة كوردستان هاوثةيمانيى وةرطرتنى لة دةزانَيت؛ ثَيويستى بة عَيراق، ثؤستةكانى عَيراقدا لةسةر بنةماى نةتةوةيى بنةماى نةك بكات، كار ع��ةرةب ك��وردء شيعةو سوننةء وتي: »ئةطةر كورد بةرامبةر زيانى ثَيبدرَيت، ثؤستى سوننة شيعةو بة لة خؤى دةسةآلتى كورديش لَيدةكةوَيتء

بةغدا لةدةستدةدات«.

لةنَيوان سةرؤك كؤمارء سةرؤكى ثةرلةماندا

وةرط���رت���ن���ى ث��ؤس��ت��ى س���ةرؤك وةك ئةوكات ك��وردةوة لةاليةن كؤمار بةآلم نةتةوةيى سةيردةكرا، دةستكةوتَيكى ثؤستة لةو سوننة شيعةو بَيدةنطبوءنى دةستوءرى خوَيندنةوةى بة نةبووةو بَيهؤ فيدراَليدا ثةرلةمانى عَيراقى لة كة عَيراق دةسةآلتةكانى زؤربةى وةزيران سةرؤك دةسةآلتةكانى دةضنَيتةوةو جَيبةجَيكردن ثؤستَيكى ل��ةن��َي��وان ك��ؤم��ار س���ةرؤك مةرسومى كَيشمةكَيشمى تةشريفاتىء تةنيا دةسةآلتى مافى ظيتؤ بووة، كؤماريدا، ئاماذةكانء هةموو كة لةوةى جطة ئةمة شيعة سوننةكانء سياسيى ط��وت��ارى هاوئاوازةكانى كورديش بةرةو ئةوةية، كة لة خولى داهاتوودا دةسةآلتى سةرؤك كؤمار ظيتؤء مافى ئاستةى ئةو تا كةمبكةنةوة رةتكردنةوةى ياساكانيشى لَيوةربطيرَيتةوة،

لةكاتَيكدا عَيراق هَيشتا لة قؤناغى بنيادنانى دةستوءريش هةمواركردنى ياساييدايةو كةمكردنةوةى بؤ ديكةية مةترسييةكى

دةسةآلتةكانى كورد لة دةستوءردا.لة ئةحمةد؛ د.محةمةد ب��إواى بة ثؤستى ديموكراتيدا ثةرلةمانيى عَيراقَيكى كؤمار سةرؤك لة ثةرلةمان سةرؤكايةتي وتةى بة بةوثَييةى ك��ورد، بؤ طرنطترة لة دةسةآلتةكان لة كؤمةَلَيك ن��اوب��راو؛

سةرؤك كؤمار دةسةنرَيتةوة.

جَيطرى سةرؤك وةزيران لةسةرةتاى كة ثؤستانةى لةو يةكَيك ثَيكهَينانى حكومةتى عَيراقيدا كورد شانازيى سةرؤك جَيطرى ثؤستى دةك��رد، ثَيوة سةرؤك وةك ئةوكات كة بوو، وةزي��ران لةكاتَيكدا ثيشاندةدرا، ديكة وةزيرانَيكى جَيبةجَيكردن دةسةآلتى دةستوءردا لة كة باسكراوةو وةزي��ران ئةنجومةنى وةك دراوةتة ضةكدارةكانيش هَيزة فةرماندةيى بةسةر وةزيرانء سةرؤك خودى دةست

جَيطرةكانيدا دابةشنةكراوة.بةوةدةكات؛ ئاماذة شةبةك، ئةحمةد بة وةزي��ران ئةنجومةنى لة بإيارةكان س��ةرؤك »جَيطرى دةدرَي���تء زؤري��ن��ة نييةء وةك بإياردانى وةزيران دةسةآلتى وةزيرةكانى ديكة مامةَلة لةطةأل دةنطةكةيدا

دةكرَيت لةو ئةنجومةنةدا«.

وةزارةتةكانذينطة، وةزارةتةكانى كورد ئَيستادا لة سةرضاوة ئاوييةكان، ثيشةسازيىء كانزاكان، لة يةكَيك دةرةوةو دادو شارةوانييةكان، بةدةستةوةيةو دةوَلةتى وةزارةتةكانى بة دةرةوة وةزارةت���ى تةنيا لةنَيوياندا

وةزارةتى سيادى هةذماردةكرَيت.وةرطرتنى ئةو وةزارةتانة كة زؤربةيان خزمةتطوزاريى وةزارةتى ضوارضَيوةى لة دةخولَينةوة، لةماوةى ضوارساَلى رابردوودا يةكَيك دةبوو كورد كة سةلماند، ئةوةى وةك بةرطريى ناوخؤء وةزارةتةكانى لة وةزارةتة لة يةكَيك يان ئةمنيى وةزارةتى دارايى وةزارةتى وةك نةوت، داراييةكانى وةزارةت��ى ساآلنة بةوثَييةى وةربطرَيت، ئةنجومةنى لةطةأل هاوبةشى بة داراي��ى بودجةى لة هةرَيميان )17%(ى وةزيراندا مةترسىء ذَير دةخستةوة عَيراقدا طشتيى قوإطى دةخستة ثَيشمةرطةشيان ثارةى بووبوءة نةوتيش وةزارةت��ى شَيرةوةو كَيشةكانى ب��ةردةم طرَيكانى لة يةكَيك ناوخؤش وةزارةتى بةغداو هةرَيمء نَيوان بةعسييةكاندا كؤنة دامةزراندنةوةى لةثاأل نزمدةكردةوةو كوردى ثلةدارى ئةفسةرو رَي��ذةى ن��ةدا رَي��ي بةرطريش وةزارةت���ى )10%(و بطاتة عَيراقدا سوثاى لة كورد سوثاى كةركوكء ناردة دوانزةى ليواى بة ثاشةكشَيى كردء خانةقين ثةلكَيشى كة دابإاوةكاندا، ناوضة لة كرد ثَيشمةرطة ئةوكاتء لة ئَيستاشدا كَيشةكة بةردةوامةء لةبةردةم هةإةشةى ناوضانة ئةو كوردانى تؤقاندندان، يان تةعريبكردنةوة دووبارة ئةمة لةكاتَيكداية كة هةريةك لة بريكارةكانى وةزارةتى داراييء نةوت، كوردنء سةرؤكى وةزارةتى لة ئيستيخبارات دةزطاى طشتيى عَيراقء سوثاى ئةركانى سةرؤك ناوخؤء

وةزارةتى بةرطريى كورد بوون.ئةندامى ئةحمةد، ثشتيوان بإواى بة ليستى هاوثةيمانيى كوردستان لة ثةرلةمانى كوردانة، بةرثرسة ئةو »ئةطةر عَيراق، بةتايبةت لة وةزارةتةكانى بةرطريىء ناوخؤ

ئةكتيظ بووناية، دةبواية رؤَلى زؤر باشيان رَييان بووناية ئةكتيظيش ئةطةر بطَيإاية،

نةدةدا سوثاى عَيراقى بَيتة سةر خانةقين«.لةسةر ثرسيار روءانطةيةشةوة لةم كورد ناكرَيت ئايا كة دةك��رَي��ت، ئ��ةوة وةزارةت���ى دوو بؤ ي��ةك بة قوربانيى تةشريفاتىء خزمةتطوزاريى بدات بؤ يةكَيك لةو وةزارةتة ئةمنيىء داراييانة تا ئاطادارى ئةمنييانة ئابوءريىء ثالنة ئةو وردةكاريى بَيت كة دذى هةرَيم لة بةغداوة نةخشةى بؤ

دةكَيشرَيت، تا رَيى لَيبطرَيت.يةكَيك لةو ثؤستة وةزارييانةى ديكة كة وةرنةطرتنةوةى يان وةرطرتنةوة لة باس وةزارةت��ى ك���وردةوة، لةاليةن دةك��رَي��ت جيهانى لة عَيراق ناساندنى كة دةرةوةية، دةرةوة وةك دةوَلةتَيكى عةرةبى طومان لة سوءدمةندبوءنى كورد دةكات لة وةرطرتنى وةزارةت��ى وةك ديبلؤماسى ثؤستَيكى ثيالنء ئةو زؤربةى كة لةكاتَيكدا دةرةوة، لة دةكرَيت كورد لَيدانى بؤ نةخشانةى لةسةر كَيشةكانيشى زؤربةى ناوةوةيةو هةرَيمء نةك بةغداية، هةرَيمء ئاستى سةركردايةتى بةتايبةت دةرةوة، جيهانى بةوة ئ��ام��اذة ك��ورد سياسيى ئَيستاى لؤكاَلى كَيشةيةكى لة كورد كة دةك��ات، بؤ ثةليكَيشاوة هةرَيميشةوة ناوخؤيىء ئاستى لةسةر نَيودةوَلةتىء دؤسيةكانى كردنةوةى دةرةكييةكانيش ثةيوةنديية لة دةرةوةى وآلتانى نوَينةرايةتييةكانى

هةرَيم دةكةنة بةَلطةى ئةو بؤضوونةيان.سياسييء شارةزاى محةمةد، د.دلَير مامؤستاى زانكؤ بة طرنطى دةزانَيت لةبرى يةكَيك كورد ئةمجارة دارايى، وةزارةت��ى داراييةوة بة ثةيوةنديدار وةزارةتةكانى لة لة كورد »دةيان دةشثرسَيت وةربطرَيتء

لة عَيراق كونسوَلخانةكانى باَليؤزخانةو وآلتانى دةرةوة دامةزرَينراون، ئةمانة ضيان دةستكةوتَيكى لة جطة كردووة كورد بؤ كورد توانى كورد باَليؤزى كام شةخسى؟ بة دنيا بناسَينَيت؟ بةثَيضةوانةوة رَينماييان لة وةزارةتى درةوة وةرطرتووة، كة هةمان ثَيشوءى سةردةمى دةرةوةى وةزارةت��ى رَيكةوتنء بنةماى لةسةر كة بووة عَيراق

ثرؤتؤكؤَلة نَيودةوَلةتييةكان كاردةكات.

بةشداريىء سيستمى حوكمإانيى

ه��ةرض��ةن��دة ل��ةم��اوةى ض��وارس��اَل��ى رابردوودا نوَينةرانى كورد لة بةغدا خؤيان قايلنةبوون دادةناء حكومةت هاوبةشى بة مامةَلةكان بةآلم ببرَين، ناو بةشداربوو بة لة واقيعدا بةوجؤرة نةبووةو ئةو نوَينةرانة لةنَيوان هاوبةشىء بةشداريى لة حكومةتء ونبوون، ثةرلةماندا لة ئؤثؤزسيؤنبوون كة ئ��ةوةن ب��ةرةو ئةطةرةكان لَيرةشةوة تةوافوقى مةبدةئى ثةيإةوكردنى لةبرى كار ثؤستةكاندا دابةشكردنى لة سياسيى ئةوكات كة بكرَيت، زؤرينة مةبدةئى بة بةشداريكردنى كورد لة حكومةتى داهاتووى

عَيراقدا شَيوازَيكى ديكة وةردةطرَيت. بة بإواى د.دلَير محةمةد؛ دةوَلةتى نوَيى عَيراق لةسةر بنةماى هاوبةشىء هاوثشكى دةستوءردا لة ئةوةى بةبآ دروستبووة بةثَيى ثؤستةكان بةوةبكرَيت ئاماذة كوردء شيعةو سوننة ضؤن دابةشدةكرَينء داهاتوودا حكومةتى لة بةشداريكردنيش

دةبَيت بؤ بإياريزمةكردن بَيت.دةكةن؛ بةوة ئاماذة ديكة هةندَيكى حكومةتى بةإَيوةبردنى سيستمى ثَيويستة محةمةد، د.عةلى راستبكرَيتةوة، عَيراقى كابينةى لة عَيراقى دةوَل��ةت��ى وةزي��رى رؤذنامةى بة ماليكى، ن��ورى حكومةتى طرنطى لة ب��اس »ب��ةرل��ةوةى راطةياند: ثؤستةكان بكرَيت، دةبَيت باس لة سيستمى بكرَيت سياسيى دةسةآلتى بةإَيوةبردنى وةزارةت��ةك��ان ك��ارى ئةطةر عَيراقدا، لة ئةوا بةإَيوةبضَيت، رَيكوثَيك بةشَيوةيةكى ئةو وةزارةتانة بةدةست هةركةسَيكةوة بَيت

كَيشة نابَيت«.بةوةشدةكات؛ ئاماذة محةمةد عةلى »ئةو وةزارةتانةى ثَيشتر كورد لة حكومةتى حيزب موَلكى وةك وةريطرتوون، عَيراقيدا

مامةَلةيان لةطةَلدا كراوة«.

دةبَيت كورد لة بةغدا ثآ لةسةر ئةو شويَنانة دابطرَيت

كة قازانجة بؤ دؤسيةى كوردء بةرذةوةنديى نةتةوةكةمان

ذمــارة )572( راثؤرتسَيشةممة 2010/3/9 8

[email protected]

سةرؤك كؤمار، ثةرلةمانء وةزارةت...

ض ثؤستَيك طرنطترة كورد لة بةغدا وةريبطرَيت؟

Page 10: rozhnama 572

ذمــارة )572( 11سَيشةممة 2010/3/9

سازدانى: رؤذنامة

د.محةمةد ئةمين عةلى، ثسثؤإى نةشتةرطةريى طشتيى، مةترسيى هاوردةكردنى خؤراكء دةرمانى

بةسةرضوو بؤ ناو هةرَيم دةخاتةإوو، ضارةسةرى ئةو كَيشةيةش بة ئاسان

نابينَيت، ضونكة »بةرثرسانى هةرَيم بازرطانيى بة ذيانء تةندروستيى

خةَلكةوة دةكةن«ء دةسةآلتى سياسيش بة بةرثرسى يةكةم لةم كةموكوءإييانة

دةزانَيت.

رؤذنامة: بؤ تائَيستا نةتوانراوة لة هةرَيمى كوردستاندا كوالَيتى دةرمان كؤنترؤَلبكرَيت؟

جؤرةها بة زؤرء ئَيجطار رَيذةيةكى *رَيطة دةرمان دَيتة هةرَيمةوة، كة كوالَيتييان لة ئاستَيكى نزمداية، هةرضةندة حكومةتى هةرَيم لة رَيطةى ضةندين كؤمثانياوة خؤى دةرمان ئاشكراء كةمكردنةوةى بةشَيوةى دةكإَيت كؤمثانيا كة ثرؤثؤزةَلةوةية، رَيطةى لة دةرمانةكان كوالَيتى جؤرء بةشدارةكان دةخةنةإوو، بةآلم بةداخةوة ئةوةى دةكرَيت رَيكةوتن لةطةأل ئةو كؤمثانياية دةكرَيت كة بة كةمترين نرخ دةرمانةكة بة هةرَيم دةفرؤشَيت، وةرناطيرَيت هةند بة بةرز كوالَيتى لةوةدا بودجةى كةمترين مةبةستيانة ئةوةندةى

تَيبضَيت، نةك دةرمانةكةى باشتربَيت.رؤذنامة: ئةى وةزارةتى تةندروستى لَيرةدا

رؤَلى نيية؟تاوانةكة تةندروستي وةزارةت��ى لة *دةخةنة ئةستؤى ضاودَيرى دارايى، كة ئةوان نرخةكةى كؤمثانيا كام دةكةن ئةوة داواى تا بكرَيت، ئةودا لةطةأل طرَيبةست كةمترينة

ئةو دةرمانةى هةرزانة ئةوة بَينن.رؤذنامة: كآ دةبَيت رَيطة لة هةناردةكردنى بؤ بطرَيت بَيكةَلكانة دةرمانة خؤراكء ئةو

هةرَيم؟زؤر كة دةرم��ان خ��ؤراكء ئاسايشى *ثَيويستة طرنطترن، نةتةوةيى ئاسايشى لة دةزطاى كؤنترؤَلي جؤريي بةو ئةركة هةستن، خةَلك دةرمانانةى خ��ؤراكء ئةو ضونكة بةكاريدةهَينن ئةطةر كوالَيتى باش نةبَيت، واتة بة كوالَيتى كؤنترؤَلدا نةإوات، ماناى واية تؤ

ذةهرَيكت دابةشكردووة بةسةر خةَلكدا.بةداخةوة كؤنترؤَليش كوالَيتى دةزطاى هَينانى لة رَيطريى نةيتوانيوة تائَيستا كة بطرَيت خراثة خؤراكة دةرم��انء ئةو شارةزاء كةسانى راستة هةرَيمةوة، دَيتة تَيدا هةية، بةآلم دةسةآلتةكانيان دلسؤزيان حيزبةوة دةسةآلتى )لةاليةن سنوءردارة

سنوءرداركراوة(.خؤراكء كؤمثانيايانةى ئةو رؤذنامة: دةرمان دَيننة هةرَيمةوة كؤمثانياى ثسثؤإن؟

* نةخَير، طةورةترين كَيشةش ئةوةية كة هَينانى كاريان كؤمثانيايانةى كةسانةء ئةو كؤمثانياى كوردستان، هةرَيمى لة دةرمانة بة تايبةت كؤمثانيايةكى نةك بازرطانين دةرمان، كة كةسانى شارةزاء ثسثؤإى ئةو دكتؤرَيكى مؤَلةتى رةنطة تَيدابَيت، بوارةيان كةسانى بةآلم بةكاربهَينن، دةرمانسازيي كارة ئةو بازرطانيى مةبةستى بؤ بازرطان جؤرى باشترين هَينانى بؤ نةك دةك��ةن، ضاودَيريى ثَيويستة زؤر بؤية هةر دةرمان، كة بكرَيت، كؤمثانيايانة جؤرة ئةو وردى ئةمةش كارَيكى ئاسان نيية، ضونكة زؤربةيان

هى بةرثرسةكانن.بازرطانيى بةرثرسةكان كةواتة رؤذنامة:

بة ذيانى خةَلكةوة دةكةن؟* بَيطومان، ضونكة مةسةلةيةكى ئاشكراية كوردستان هةرَيمى طةورةى كَيشةى كة بةرثرسةكان سياسةتمةدارةكانء ئةوةية بازرطانيى ئةوةتا بازرطانيكردنن، سةرقاَلى ث��ةروةردة، وةك دةبينيت، بوارَيك هةر لة يان راستةءخؤ بة هةمووى تةندروستى،

ناإاستةوخؤ بةرثرسَيكى لةثشتة. بةرثرسةكانيش بازرطانييةى ئ��ةو ئةطةر دةبوو ئاسايي تاإادةيةك دةيكةن، تةندروستيى ذيانء بة نةبَيت بازرطانيكردن

لةثَيناو ئ��ةوان بةداخةوة بةآلم خةَلكةوة، خؤيان دةوَلةمةندبوءنى بةرذةوةنديىء دةرم��انء ج��ؤرى خراثترين كة وادةك��ةن بة بازرطانى هةرَيمةوة، دَيننة خ��ؤراك ئةمةش دةكةن، تةندرستيى خةَلكةوة ذيانء بةهؤى يةكَيتىء ثارتييةوةية، ضونكة بةهؤى بؤ كار تَيياندا ئيدارةيى طيانى دوو مانةوةى زووتر كاميان كؤمثانياى كة دةكةن ئةوة بآ زيادبَيت، سةرمايةيان دةوَلةمةندبَيتء ذيانى سةالمةتيى تةندروستيىء طوَيدانة خةَلك بةرذةوةنديي لة بير ضونكة خةَلك،

ناكةنةوة.كةموكوءإييانة لةم بةرثرس رؤذنامة:

وةزارةتى تةندروستى يان حكومةتة؟لةم يةكةم بةرثرسى بةدَلناييةوة، *سياسيية، دةس��ةآلت��ى كةموكوءإيانة هةيكةليةتى لة دةسةآلتةكان لةبةرئةوةى وةزيرى راستة دابةشنةكراوة، حكومةتدا تةندروستى هةية، بةآلم لةبةرئةوةى دةستى رؤَلى ناتوانَيت نيية، دةسةآلتى نييةء كراوة تةواوى خؤى ببينَيت، ئةمة جطة لة مانةوةى دوو ئيدارةيى، كة وايكردووة ئةطةر وةزيرةكة يةكَيتى بَيت تةنيا لة سلَيمانى دةستى دةإواتء ثارتى وةزيرةكة ئةطةر لَيدةطيرَيتء طوَيى

بَيت لة هةولَير رؤَلى دةبَيت.دةرمانانةى حكومةتى لةو رؤذنامة: جطة هةرَيم دةيكإَيت، باس لةوة دةكرَيت كة ئةو دةرمانانةش كة حكومةتى عَيراق وةك بةشى

هةرَيم دةينَيرَيت، بةسةرضوون، ئةم راستة؟عَيراق حكومةتى دةرمانةى بإة لةو *هةية، بةشى هةرَيم دةيكإَيت، دةرةوة لة ئةو شوَينةى بووةتة بةداخةوة هةرَيم بةآلم و بةسةرضوو خؤراكة دةرمانء هةموو كة بَيكةَلكةكانى بؤ دةنَيرَيت، حكومةتى عَيراقيش ئةو بإة دةرمانةى رةوانةى هةرَيمى دةكات، بةسةرضوون، زؤريان ئاطاداربم ئةوةندةى بةهؤى هةرَيم بةرثرسانى وتةى بة ئةويش ئةوةوةية، كة كاتَيك حكومةتى عَيراق بةشى هةرَيم لة دةرمان رةوانة دةكات، كة لة خؤى ماوةى تةواوبوءنى نزيك دةبَيتء زي��اد بةكارهَينانييةتىء ثاش طةيشتنى بة ماوةيةكى

كةم بةسةردةضَيت.ئ��ةم��ة ض��ارةس��ةردةك��رَي��ت، ب��ةوةى كؤطاكانيان سيستمى نةخؤشخانةكان لة ئةطةر كة ئةليكترؤنى(، )حكومةتى بكرَيتة ئةوا هةبَيت، سيستمةمان ئةو كؤطاكانياندا دةرمانةكة بةسةرضوءنى لة بةر ماوةيةك نةخؤشخانةكاندا لة كات زؤر ثَييدةزانرَيت، دكتؤر ثَيتدةَلَين، دَين ئيدارة بةشى دةبينين ئةمإؤ ئةم دةرمانانة هةية ئةمانة سةرف بكة! ئةم قسةية بة كةسَيكى ديكة بوءترَيت رةنطة لةطةأل مامةَلة كة دكتؤر بةآلم بَيت، ئاسايى هةر كة دةكات، خةَلكدا ذيانى تةندروستىء ناتوانيت هةية، خؤى دةرمانى نةخؤشييةء سةرف دةرمان يةك نةخؤشَيك هةموو بؤ

بكةيت.

رؤذنامة: وةك ثزيشكةكان، خؤتان ناتوانن هةنطاوَيك بةرةو ضارةسةر بنَين؟

بةآلم ئاسانة، كارَيكى ئةوة بةإاستى *لة يةكةم كةسى تةماشادةكةيت كاتَيك وةزارةت دةسةآلتى نييةء ئةو كؤمثانيايانةى بةرثرسن، دةسةآلتدارء دةهَينن دةرمانيش

ئيتر تؤ ضى دةكةيت. بةسةرضوو، دةرمانى لة جطة رؤذنامة: ثزيشكييةكانيش ئامَيرة هةية زانياري كوالَيتييان وةك ثَيويست نين، ئةم زانيارييانة

دروستء راستن؟ئامَيرة ئةو ضونكة راستة، زؤر ئةمة *وةزارةت��ى بؤ دةهَينرَين ثزيشكييانةى تةندروستى هيضى كوالَيتييان باش نين، ضةند ساَلَيك لةمةوبةر نزيكةى )60( ئامَيرى تيشك )سؤنار( كإدران، هةموويان ئامَيرى خراثء ماركةى ضينى بوونء بة ثارةيةكى خةياَليىء باشترين كة ئةَلمانى، ئامَيرى ث��ارةى بة

مواسةفاتى هةية، كإدران.خراثن، شتةكان راستة كَيشةكةية، ئةمة بةآلم ثارةيةكى زؤريشيان ثَيدةدرَيت، ئةمةش

بؤ سوءدى كؤمثانياى بةرثرسةكانة.بيانوءيةك ئينتةرنَيت، هاتنى لة بةر كوالَيتى بة خراث ئامَيرى هَينانى بؤ هةبوو نةماوة، بيانوءة ئةو ئَيستا بةآلم خ��راث، كاتذمَيرَيك ضةند بة دةتوانرَيت ضونكة لة ئامَير باشترين ئينتةرنَيتةوة رَيطةى لة باشترينء بةناوبانطترين كؤمثانياى جيهانيى حةواَلة ثارةكة بانكةوة رَيطةى لة بكإيتء ئةمةشدا لةطةأل بةآلم بنَيرن، بؤت بكةيتء ثارة زؤرترين بة ئامَير خراثترين ئَيمة الى

دةكإدرَيت. هةروةك كاتَيك دةرمانَيك دَيتة بازاإةوة دةهَينرَينة سنوءرةكانةوة لةسةر ي��ان ئاستى راستىء لة دةتوانرَيت هةرَيمةوة، باشيى ئةو دةرمانانة دَلنيابينء بة ضركةيةك بةو ثةيوةنديى ئينتةرنَيتةوة رَيطةى لة ئةو راستة بزانرَيت بكرَيتء كؤمثانيايةوة دةرمانة لةو كؤمثانياية كإاوةء كوالَيتييةكةى

ضؤنة.رؤذنامة: لة برى ئةو بازرطانانة، ناتوانرَيت

كؤمثانياى ثسثؤإ ئةو كارة بكات؟* بؤ ناتوانرَيت، حكومةتى هةرَيم دةتوانَيت كؤمثانيايةكى باش دروست بكات، كة تَيكةأل حكومةتء تايبةتء كةرتى لةنَيوان بَيت طرَيبةست جيهانييةكان كؤمثانيا لةطةأل لةبوارى كة بهَينرَين كةسانَيك بكاتء هةبَيت، باشيان شارةزاييةكى دةرم��ان حكومةت ئةوكاتة بن، بازرطان تةنيا نةك رووى لة دةكات دةرمان بازاإى كؤنترؤَلى ضؤنَيتىء جؤرَيتييةوةء بةسةر نرخةكةشيدا زاَلدةبن، بةآلم ئةوان بؤ سوودى كؤمثانياى

بةرثرسةكان ئةمة ناكةن.

سةنطةر كوردة

خؤراك ثسوَلةى بةإَيوةبةرى هةرضةندة ئاماذة بةوةدةكات كة كارةكانيان رانةوةستاوةو هاوآلتييان مامةَلةى رؤذانة فةرمانطةكةيان بةإَيدةكات، بةآلم نةطةيشتنى فؤإمى خؤراكى مانط، )3( تَيثةإبوونى دواى ن��وآ، ساَلى نيطةرانى دروستكردووةو بةوهؤيةوة بةشَيكى هاوآلتييان بؤ راييكردنى كارةكانيان ناضارن لة فةرمانطةى خؤراكةوة ثشتطيرى ببةن بؤ ئةو اليةنةى بؤ راييكردنى مامةَلةكان داواى فؤإمي

خؤراك دةكةن.رَيكخستنى بةإَيوةبةرى ئةحمةد، بةيان لَيدوانَيكيدا لة سلَيمانى، لة خؤراك ثسوَلةى ثرؤسةى دواى »بإيارة وتى: رؤذنامة بؤ ثارَيزطاكاندا بةسةر ف��ؤرم ه��ةَل��ب��ذاردن مانط كة سآ لةكاتَيكداية ئةوة دابةشبكرَيت«، نوآ تؤمارى تَيثةإيوةء نوَيدا ساَلى بةسةر وتيشى: بةيان فؤرمةكان. سةر نةخراوةتة ئَيمةوة بة ثةيوةنديى فؤرمةكان »دواكةوتنى نيية، ضونكة لةكاتى خؤيدا داتاكانمان ناردووة، ئيشوكاري خؤراكء دابةشكردنى رووى لة كَيشةيان فةرمانطةكاندا لة هاوآلتييانيشةوة

نيية، ضونكة وتوومانة كار بة كؤبوونى )2009( بكةن تا هاتنى كؤبوونى نوآ«.

ئةو بؤ كة طرفتانةشةوة ئةو لةبارةى ساَلى فؤرمى كة دروستدةبَيت، هاوآلتييانة نيية، ناويان يان ون��ك��ردووة راب��ردووي��ان سلَيمانى خؤراكى ثسوَلةى بةإَيوةبةرى فؤرمةكانيان كة كةسانةى ئةو »هةموو وتى: راييكردنى بؤ نيية، ناويان يان ونكردووة ثشتطيرييان فةرمانطةكةمانةوة لة كارةكانيان نةبووةء كَيشةيةك هيض تائَيستا دةكةين، بؤ بؤ بارطرانيى تاإادةيةك كة ئةوةية تةنها فةرمانطةكةى ئَيمة دروستبووة، كة رَيذةيةكى ثشتطيريى ثَيدانى بؤ هاوآلتييان زياترى س��ةردان��م��ان دةك���ةنء ل��ةط��ةأل ئ��ةوةش��دا مانطانة بةردةوام نةوةستاوةو ئيشوكارمان ت��ؤم��ارء وةك ك����ردووة، خ��ؤم��ان ئيشى نَيوان تةنيا طواستنةوةى هاوسةرطيريى نوآ، ثارَيزطاكان راوةستاوة«، ئاماذةى بة جياوازيى فؤرمى ساَلى نوآ كرد كة بؤ يةك ساأل نييةو وتيشى دَيت، فؤرم يةك بة )2010ء2011( داتا دةنَيرين، »ئةوة ئاسانكاريية كة يةك جار لةكاتَيكدا دروستبكات، كَيشةش رةنطة بةآلم

كة هاوآلتييان فؤرم وندةكةن«.

د.محةمةد ئةمين:بةرثرسانى هةرَيم بازرطانيى بة ذيانء تةندروستيى خةلَكةوة دةكةن

فؤأمى خؤراكى 2010 نةدراوة بة هاوآلتييان

سالََيك لةمةوبةر نزيكةى )60( ئامَيرى

تيشك )سؤنار( كِردران، هةموويان

ئامَيرى خراثء ماركةى ضينى

بوونء بة ثارةيةكى خةيالَيىء بة ثارةى

ئامَيرى ئةلَمانى

هاوآلتييان ضاوةإوانى خؤراكي كوالَيتي بةرزن، نةك فؤإمي بآ خؤراك

د. محةمةد ئةمين

بةدواداضوون[email protected]

Page 11: rozhnama 572

ئا: شاآلو فةتاح

جيهانيدا، يةكةمى جةنطى لةكاتى بةتاليؤنَيكى ضةند قةوقاز ئةرمةنييةكانى يارمةتيدانى بؤ ثَيكهَينا خؤبةخشانةيان سةرةتاى لة تورك. دذى رووس سوثاى ضةندين بةتاليؤنة ئةم )1915(دا ساَلى لةثشت بةكرَيطرت توركياى ئةرمةنيى طواستنةوةى بة ت��ورك��ةوة، هَيَلةكانى ئةرمينييةكان بؤ سورياو فةلةستين لةاليةن لة ئةرمينيى مليؤن يةك نزيكةى توركياوة، برسا مردن، يان لة رَيطادا كوذران، زؤرَيك رايانكرد رووداوة ئةم رزطاربووةكانى لة )1918( لةساَلى كة رووسى، ئةرمينياى بؤ

يةكةمى جةنطى كؤتاييهاتنى ث��اش داو ئةرمينيايان سةربةخؤى كؤمارى جيهانيى،

دروستكرد.

جينؤسايد ضيية؟ثَيناسةى فةرميى جينؤسايد لة رَيكةوتنى )1948(دا لةساَلى نةتةوةيةكطرتووةكان كؤمةَلكوذيى تاوانى سزاو لة رَيطرتن بؤ رَيكةوتنة ئةم دووى م��ادةى دةبينرَيت. جينؤسايد ثَيناسة دةكات بة »هةر كردةوةيةك يان بةشَيكى تَيكشكانى طشتيى بةمةبةستى يان رةطةزَيك نةتةوةيةك، نيشتمانَيك، وةكو ئةنجامبدرَيت، ئايينيى طرووثَيكى كوشتنى ئةندامانى رَيكخراوةكة، زةرةردانى جةستةيى يان عةقَليى لة ئةندامانى طرووثةكة، بةمةبةستى طرووثةكة سةر هَيرشكردنة تَيكدانى دؤخى ذيانء زةرةردانى تَيكشكانى سةثاندنى طرووثةكة، بةشَيكى يان طشت لةناو نةوةخستنةوة لة رَيطرتن مةرجى طرووثةكةداء طواستنةوةى ناضاريى كةسانى

طرووثةكة بؤ طروثَيكى ديكة«.

»جينؤسايد«ى )1915(ى ئةرمةنةكان

ثَيناسةية ئةم ئايا كة ئ��ةوةى لةسةر ئةرمةنةكانى دذى ت��ورك ك���ردةوةى هةية، زؤر مشتومإى دةطرَيتةوة، )1915(جينؤسايد كة ثَييانواية ئةرمينييةكان ضةوسانةوة دةَلَين توركةكان بةآلم بووة،

بؤ رَيكخراو هةوَلَيكى هيض بةآلم هةبووة، نةبووة. كريستيانةكان ئةرمةنة لةناوبردنى توركةكان ذمارةى ئةوانةى لةساَلى )1915(

هةزار )300( بة لةدةستداوة طيانيان دا كةس دةخةمَلَيننء دةَلَين كة ضةندين توركى مسوَلمانيش لةو جةنطةدا طيانيان لةدةستداوة. بة رووداوةي���ان ئةم وآلت )20( نزيكةى جينؤسايد ناساندووة، لةنَيوياندا ئةرجةنتين، ئيتاَليا، رووسياء بةلجيكا، كةنةدا، فةرةنسا، ئؤرؤطواى. ثةرلةمانى ئةوروثاو كؤمسيؤنى جينؤسايديش ل��ة رَيطرتن ب��ؤ يوئَين بةهةمانشَيوة ئةم رووداوةيان بة جينؤسايد هةَلبذاردنة كةمثةينى لةكاتى ناساندووة. طومانى ئؤباما باراك سةرؤكايةتييةكةيدا، جينؤسايد وةك كَيشةية ئةو ناساندنى لة

بيروإاى كَيشةى ئةوة وتي، ثيشاننةداو دؤكيؤمَينتى ضةندين بةَلكو نيية، شةخسى لةكاتى بةآلم هةية، لةوبارةيةوة مَيذوويى لة خؤى ئؤباما توركيا، بؤ سةردانةكةيدا ثاراست، جينؤسايد وشةى بةكارهَينانى

ضونكة نةيدةويست دذايةتى توركيا بكات.

توركيا هةإةشة دةكاتس��ةرؤك ئ��ةردؤط��ان، تةيب رةج��ةب بة وآلتةكةى ثَييواية؛ توركيا، وةزيرانى كارَيك تؤمةتبار دةكرَيت كة ئةنجامينةداوة. بةمدواييانة طرووثَيك لة كؤنطرَيسى ئةمريكا بإياريدا كة ياداشتَيك بآلوبكاتةوةو تَييدا ئةو رووداوة )90( ساَليية بة جينؤسايد بناسَينَيت، تان، ناميق رووداوةش ئةم ل��ةدواى هةر

بإياريدا ئةمريكا، لة توركيا نوَيى باَليؤزى وةها بةتاَلكردنةوةى لة بكات بةشداريى بإيارَيك، ئةمة جطة لةوةى مورات مةرجان، ثةرلةمانى دةرةوةى كؤميتةى سةرؤكى ئةوروثا، بإياريدا سةردانى ئةمريكا بكات بؤ بإياريدا كؤشكى سثى بةآلم كَيشة، هةمان ئةم دذايةتيكردنةى توركيا فةرامؤش بكاتء تائَيستا بناسَينَيت. »جينؤسايد« بة كَيشةكة ثَيشووترى سةرؤكى ريطان، رؤناَلد تةنيا وةك رووداوةى ئةو بةفةرميى ئةمريكا، ليذنةكةى بإيارى ناوبردووة. جينؤسايد ئؤباماى سةرؤكى باراك لة داوا كؤنطرَيس جينؤسايد بة كَيشةكة كة دةكات، ئةمريكا توندى دذايةتيكردنى ئةنقةرة بناسَينَيت، خؤى بؤ ئةم بإيارة راطةياندو وتى؛ لةكاتى

كشانةوةيةكى بإيارةكةدا جَيبةجَيكردنى ئةمريكاو نَيوان ثةيوةندييةكانى لة توند توركيا روودةدات. لةمبارةيةوة ئةحمةد داود ئؤغلؤ، وةزيرى دةرةوةى توركيا، رايطةياند: بإيارى ئةو ليذنةيةى كؤنطرَيس دةبَيتة هؤى كؤشكى ئةنقةرةو ثةيوةندييةكانى تَيكدانى

سثى. بإيار هةمان ديكة دووجارى ثَيشترو رووبةإووى ئيدارةى سةرؤكايةتى ئةمريكا كراوةتةوة، بةآلم ئةمجارةيان لةكاتَيكداية كة ئاساييكردنةوةى بإيارى ئةرمينيا توركياو ثةيوةندييةكانيان داوة، هةربؤية داود ئؤغلؤ اليةنى دةستَيوةردانَيكى هةر ثَييوابوو؛ لة زؤر زةرةرَيكى ثرؤسةيةدا لةم سَييةم نَيوان ئةو ئاساييكردنةوةى ثةيوةندييةكانى لة رةخنةى داودئؤغلؤ دةدات. وآلتة دوو طرتء كَيشةيةش ئةو ناساندنى شَيوازى راوَيذكارَيك »ئةطةر وتى: كؤنفرانسَيكدا لة لة ئةنجومةنى نوَينةراندا »نةخَير«ى بةطوَيى ئةنداماندا بضرثانداية، ئاكامى كَيشةكة لةوةى ئَيستا جياواز دةبوو، ئايا مَيذوو بةمشَيوةية

مامةَلةى لةطةَلدا دةكرَيت؟«.

ئؤباما دذى ناساندنى كَيشةكةية بة »جينؤسايد«

دةرةوةى وةزي��رى كلينتؤن، هيالرى ئؤباما ئ��ي��دارةى رايطةياند: ئةمريكا، راطرتنى بؤ دةيكات ثَيبكرَيت هةرضى كؤنطرَيس ليذنةيةكى ثَيشكةوتنانةى ئةو ئةو رووداوةى ناساندنى لة تؤماريكردووة ئةرمينيا بة جينؤسايد. هةرضةندة ليذنةكةى ت��ةواوك��ردووة، بإيارةكةى كؤنطرَيس جديى بة »زؤر رايطةياند: كلينتؤن بةآلم بإيارَيك. وةها لة رَيطرتن بؤ كاردةكةن« لة داواى )2007(دا لةساَلى ليذنةو هةمان ئةمريكا ثَيشووى سةرؤكى بؤشى جؤرج كرد، كة وةها بإيارَيك ثةسةند بكات، بةآلم ئؤباماش رةتكردنةوةى رةتيكردةوة، بؤش ئةو تووشى ضارةنووس هةمان دوورنيية سَييةمى، جارى دةبَيتة كة بكات، بإيارة رةتبكرَيتةوة. ئَيستا ثرسيارةكة ئةوةية، ئايا تةنيا بإيارَيكى ئؤباما جينؤسايدَيكى ديكة بؤ

سةر مَيذووى مرؤظايةتى زياد دةكات؟

ذمــارة )572( سَيشةممة 2010/3/9 نـَيودةولَـةتـى10

[email protected]

ئا: شاآلو فةتاح

ئةوروثييةكان وآلت��ة لة زؤرَي���ك دةستطيركردنى بة دةستيانكرد لةيةككاتدا سةر هَيرشكردنة ثةكةكةو ئةندامانى بةو ث��ةي��وةن��دي��دارةك��ان دام���ودةزط���ا مانطة ئ��ةم 4ى رؤذى رَي��ك��خ��راوةوةو ئةو ئةندامى ضةندين بةلجيكا وآلت��ى نَيوانياندا لة دةستطيركردء رَيكخراوةى رَيكخراوةكة، ديارى هةردوو سةركردةى ئةم بوون، كارتاأل رةمزى ئايدارء زوبَير هةنطاوة بووة جَيى دةستخؤشيى دةوَلةتى توركياو ئةم هةنطاوةى بةلجيكا بة يةكَيك لة طةورةترين هَيرشةكانى سةر ئةو حيزبة )300( لة زياتر ئةوةى دواى دادةنرَيت

ثؤليس بةشدارييان تَيداكرد.هَيرشةكةوة لةبارةى راثؤرتةكان دةَلَين: ئةم هَيرشة بة هاوكاريى موخابةراتى ثَيشكةشكردنى بة ئةنجامدراوة، توركى

زانياريى بة ثؤليسى بةلجيكا. ئايدار، سةرؤكى رَيكخراوى كؤنطرةى لقى سةرؤكى كارتاَليش ك��وردةء طةلى ئةوروثاى ثةكةكةية، لةنَيوان النيكةم )15( هةَلمةتةدا لةو كة بوون ديكةدا كةسى دةستطيركران، كؤنطرةى طةل خؤى بةباَلى سياسيى ثةكةكة دةناسَينَيت، بةآلم هةر بة

ثةكةكة دادةنرَيت.

ئؤثةراسيؤنَيكى نَيودةوَلةتى دذى ثةكةكة

ثةكةكةية، زمانحاَلى كة تيظى، رؤذ ئامانجةكانى ل��ة ب��وو ديكة يةكَيكى ثةخشى بةلجيكا، ثؤليسى هةَلمةتةكةى لة طةمارؤدانييةوة بةهؤى كةناَلة ئةم لة دواتر بةآلم راطيرا، ديندارليؤ شارى باجطرةكانى دةستيثَيكردةوة، سويدةوة شانبةشانى بةلجيكاش دارايى وةزارةتى بنكةى سةر ضوونة وآلتة ئةو ثؤليسى

سةر باجةكانى لة ئةوةى بؤ تيظى رؤذ ئةم كةناَلة بكؤَلنةوة، ئةم هةَلمةتانة لة )25( شوَينى جياواز ئةنجامدراو راثؤرتةكانيش ئيتاَلياو ثؤليسى كة دةدةن، بةوة ئاماذة ئةنجامداوة، كاريان هةمان فةرةنساش بؤية وةك دةسةآلتدارانى بةلجيكا وتوويانة لةدواى »نَيودةوَلةتيية«، ئؤثةراسيؤنةكة ئؤغلؤ، داود ئةحمةد ئؤثةراسيؤنةكةش، وةزيرى دةرةوةى توركيا، لة كؤنفرانسَيكى رؤذنامةوانيدا لة ئةنقةرة دةستخؤشيى لة دذى »هاوكاريكردن وتى: كردو بةلجيكا وآلتَيكة، طشت مةسئوليةتى تيرؤريزم رَيكخراوة ئةندامى كة ئةوانةى بةتايبةت بةوةى شادمانين ئَيمة جيهانييةكانن، لةبارةى ن��اوة«. هةنطاوةى ئةم بةلجيكا هةواَلطريى دةزط���اى بةشداريكردنى ئايدارةوة، زوبَير داواكردنةوةى توركىء

ئةو ناو بضنة ثَييباشنةبوو ئؤغلؤ داود وردةكارييانةوةو وتى: ئةوةى طرنطة ئَيستا هاوكاريي ئةوروثادا توركياو لةنَيوان لةو خاكةكانيان ثاككردنةوةى بؤ هةية

ضاالكييانة.

ثَيطةى توركيا لة هاوكَيشةكةدا

ساَلى ثار توركيا كةمثةينَيكى ديبلؤماسى ثةيوةنديىء بإينى بؤ ئةنجامدا ضإوثإى هاوكارييةكانى وآلتانى ئةوروثا بؤ ثةكةكة، يةكطرتووةكانى وياليةتة كةمثةينةدا لةم ئةمريكاش فشارى خستةسةر ئةوروثا بؤ ئةنجامدانى هةمان كار، بؤية مانطى ثَيشوو فةرةنساو وآلتانى لة هةريةكة ثؤليسى دذى لة ئؤثةراسيؤنيان رؤمانيا ئيتاَلياو ضةندين ئةنجامداء ثةكةكة ضاالكوانةكانى

كة ئ��ةوةى دةستطيركرد، كةسيشيان مةترسيى دروستكردووة، ثةيوةنداربوونى ئؤثةراسيؤنة ئةوروثييةكانى دذى ثةكةكةو توركيا، لة كورديية كرانةوةى ثرؤسةى ثَيشةكى دةبَيت ئةوة بوءترَيت كة بةلجيكاو دةستثَيكى لة هةر ئةوروثييةكان وآلتة توركياوة رَيطاى نةخشة بانطةشةى ك��ورد، كَيشةى ض��ارةس��ةرك��ردن��ى ب��ؤ طرووثةكانى خؤيانء لةنَيوان هَيَلَيكيان ئيرادةى ئةوةى بةهؤى كَيشا ثةكةكةدا ضارةسةركردنى كَيشةى كورد لة توركيادا بة رَيطةى ياسايىء ديموكراتييانة بةهَيزة، وآلتانى ئةوروثا طةيشتوونةتة ئةو بإوايةى كوردةكان سياسيية رَيطةيةى ئةو كة هةَليانبذاردووة طونجاو نييةو نايانطةيةنَيت بة هيض ئةنجامَيك، بؤية دةستيانكردووة بة

دةستطيركردنى ئةندامةكانيان.

ثةيوةنديى ثرؤسةكانء نةخشة رَيطا

ضةند مانطَيك لةمةوبةرء وةك بةشَيك لة طةإانةوةى بة رَيطةيدا توركيا رَيطا، نةخشة ضةند طرووثَيكى ثةكةكة لة شوَينى جياوازةوة بؤ ضاودَيريكردنى نةخشة رَيطا، بةآلم بةهؤى ئةوةى بةخَيرهاتنةوةيةكى جةماوةريى طةورةى دروستبوو زؤر ناإةزاييةكى لَيكةوتةوة، نةتوانرا ئ��ةوةى تا توركياداو ناوخؤى لة بطةإَيتةوة، توركياية لة كة طرووثةى ئةو ئؤجاالن، عةبدوَلآل ئ��ةوةى دواى ئةمةش بة فةرمانيدا ثةكةكة، بةندكراوى سةرؤكى طةإاوةية ئةم ئةطةر ط��ةإان��ةوة، راطرتنى ئؤثةراسيؤنانةى ئةم دوورنةبوو رانةطيراية ئةوروثاش ثَيويستى نةكرداية، ضونكة زؤر لةو وةك دةستطيركران بةلجيكا لة سةركردانةى كة بوو طرووثةدا لةو ناويان كارتاأل، ئايدارو ئةوةية، ثرسيار بةآلم توركيا، بؤ دةطةإانةوة داخستنى سةرةتاى بة ئةمة دةكرَيت ئايا كة تةواوةتى نةخشة رَيطا بَيت، بَيطومان سةرانى ئةمةبوو هةر بةَلَي، دةَلَين: وةآلمدا لة ثةكةكة

ئَيمة لَيى نيطةران بووين. لةسةر بإيار ئ��ةوةى بؤ زووة هَيشتا بةآلم بدرَيت، ئؤثةراسيؤنانة ئةم ئاكامى لةنَيوان هاوكاريى كة ئةوةية، روونة ئةوةى بة ئةوروثاش هةيةو ئ��ةوروث��ادا توركياو ضارةسةركردنى ب��ؤ توركيا ئ��اراس��ت��ةى مةترسيى ئةمةش كاردةكات، كورد كَيشةى طؤإانَيكى هةر لة كة ط��ؤإآ دةخاتة ئ��ةوة ثَيشتر )وةك كورد كَيشةى بةرامبةر توركيا كوردةكان يةكةم زةرةرمةندى رووي��داوة( توركيا دةسةآلتدارانى ئةطةر بةتايبةت دةبن، بَيخةم بن لة كوردةكانى ئةوروثاو نيطةرانيش

بن بة رةخنةكانى ناوخؤ.

لة سوود راثؤرتة ئةم ئامادةكردنى بؤ نيوز( دةيلى )حوإييةت زةم��ان(ء )تودةيس

وةرطيراوة.

ئةوروثا فشارةكانى بؤ سةر PKK توند دةكاتةوة

كوشتارطةى ئةرمةن، كَيشة دةخاتة نَيوان توركياو ئةمريكاوة

ئةحمةد ديجلة، بةرَيوةبةرى كةناَلى رؤذ تي ظى

لة سَيدارةدانى ئةرمةنةكان

Page 12: rozhnama 572

ذمــارة )572( 13سَيشةممة 2010/3/9

راثؤرتى: ثشتيوان سةعدوَلآل

لة هةَلبذاردنى ئةنجومةنى نوَينةرانى عَيراقدا رؤذنامةنووسانى كوردستان )رؤذنامةنووسانى زؤرى شةثؤلَيكى رووب��ةإووى سةربةخؤ( ضةكدارةكانى هَيزة لَيدانى ثةالمارء هَيرشء بوونةوة، كوردستان دةسةآلتدارةكانى ثارتة بةرامبةر لَيثَيضينةوةيةك هيض بةبَيئةوةى

ئةنجامدةرانيان كرابَيت.رةحمان غةريب، رَيكخةرى سةنتةرى ميترؤ بؤ داكؤكيكردن لة رؤذنامةنووسان بة رؤذنامةى رؤذنامةنووسانى ثرؤسةيةدا لةم راطةياند: دةستدرَيذيى ئيهانةو رووبةإووى كوردستان بؤسةر دةستدرَيذييةش ئ��ةم ب��وون��ةوة، تَينةطةيشتنء ب��ؤ رؤذن��ام��ةن��ووس��ان، ثؤليسء ئاسايشء بةرثرسانى بةدحاَليبوونى هَيزى ئةمنيىء هَيزى حيزبيي دةطةإَيتةوة، كة تَينةطةيشتوون لة ئازاديى رؤذنامةنووسى، كة بة ياسا رَيكخراوة، ثَيويستة ئةو ياساية بثارَيزن،

نةك خؤيان ثَيشَيلي بكةن.لة رؤذى دةنطدانى تايبةت، كة ثَينجشةممةى جياجياكانى ناوضة لة بةإَيوةضوو راب��ردوو سةربةخؤو رؤذنامةنووسانى كوردستان، ميدياى ئازاد كةوتنة بةر هَيرشء ثةالمارى هَيزة

ضةكدارةكانى يةكَيتىء ثارتى. )KNN( كةناَلى تيمَيكى )3/4( رؤذى لةسةر رَيطةى مةخمور هَيرشياندةكرَيتةسةرء لةاليةن دوات��ر دةشكَينرَيت، كامَيراكةيان هةمان دةستطيركران، ثؤليسةوة هَيزةكانى لة كةناأل هةمان رؤذنامةنووسَيكى ضةند رؤذ هةولَير بؤ ماوةيةك دةستبةسةركران، ئَيوارةى سلَيمانى شارى لة ثارتى اليةنطرانى )3/4(رووماَلكردني لةكاتى سازكردو كةرنةظاَلَيكيان ثاراستنى ضةكدارةكانى هَيزة كةرنةظاَلةكةدا

سَي ث��ةالم��ارى ثارتى )4(ى لقى بة س��ةر دواى داء هاوآلتييان هةفتةنامةى ثةيامنَيرى هةمان لَيسةندرا، كامَيراكانيان زؤر لَيدانَيكى )KNN( كات هَيرشيانكردة سةر تيمَيكى كةناَلى )KNN( تيمى كؤية رانيةو لة رؤذ هةمان ،

رووبةإووى هَيرشء ثةالماردان بوونةوة.شارى لة تايبةتدا دةنطدانى لةكاتى هةر ئاسايشى ثؤليسء هَيزةكانى لةاليةن كةالر ثةيامنَيرى دوو سةر هَيرشكراية طةرميانةوة كامَيراو ل��َي��دان دواى يةكطرتوو، سايتى مؤبايلةكانيان لَي سةندرا، هةمان رؤذ لة شارى ضةكدارةكانى هَيزة لةاليةن بادينان هةولَيرء رؤذنامةنووسانى سةر هَيرشكراية ثارتييةوة سثَيدةء )KNN(ء ئاسمانيى كةناَلى هةردوو ش��ارةزوور لة هةروةها ئاوَينة، رؤذنامةى رَيطريى لة كةناَلى سثَيدة كرا، لةكاتَيكدا سةرقاَلى

رووماَلكردنى ثرسةى دةنطدانى تايبةت بوون.لة )ك��رم��اش��ان( بنكةى لة رؤذ هةمان لة رَيطريى ئاسايشةوة لةاليةن هةولَير شارى ثةيامنَيرَيكى سايتى يةكطرتوو كراو كامَيراكةى لة دواتر شكَينراو ميمؤرييةكةى لَيسةندراو

بنكةكة كرايةدةرةوة.ضةند )3/5( رؤذى دي��ك��ةوة، لةاليةكى لة طةرميان يةكطرتوو راطةياندنى كارمةندَيكى ثؤليسء هَيزةكانى ثةالمارى بةر كةوتنة ئاسايش، هةروةها لة رؤذى دةنطدانى طشتييدا كؤيةء بازيانء ك��ةالرو ش��ارى لة )3/7( لة ضةند ثةالمارى ئاسايش هَيزةكانى خورماأل رؤذنامةنووسَيكى راطةياندنى يةكطرتوويان دا، لة شارى سلَيمانيش هَيرشكراية سةر ثةيامنَيرى كةناَلى سثَيدةو تةلةفزيؤنء سايتى يةكطرتوو، هةمان كات لة شارى هةولَير ئاسايش بة لَيدان تةلةفزيؤنى ثةيامنَيرى دوو سةر هَيرشيكردة يةكطرتوو و بؤ ماوةيةك دةستطيركران، شةوى )3/7( ضةكدارةكانى ليستى دةسةآلت تةقةيان لة

تةلةفزيؤنى طؤإان كرد لة كةركوك، هَيزةكانى ثةيامنَيرَيكى ثةالمارى هةولَير لة ئاسايش لة هةإةشة جطةلةوانة دا، سظيليان طؤظارى

ثةيامنَيرَيكى رؤذنامةى ئاوَينة كرا.لظين لة روونكردنةوةيةكدا ستافى طؤظارى بةردةوامانة هَيرشة ئةو ئيدانةى توندى بة رؤذنامةنووسان سةر دةكرَيتة كة دةك��ات، لةاليةن دةزطا ئةمنيية حيزبييةكانةوةو ئةو كارة بة شةرمةزاريى دةزانَيت بؤ دةسةآلتى كوردىء

ئةنجامدةرانيشى ريسوادةكات.هاتووة: روونكردنةوةكةدا لة ه��ةروةك »طؤظارى لظين بة توندى ئةو هَيرشة بةردةوامانة

بؤ سةر رؤذنامةنووسان ئيدانةدةكاتء داوا لة ئةو بؤ دةكات، سنوورَيك بةرثرسةكان اليةنة

دةستدرَيذيية بةردةوامانة دابنرَيت«.ئةحمةد ميرة، سةرنووسةرى طؤظارى لظين وتى: »مايةى شةرمةزاريية بؤ دةسةآلتَيك، كة توندوتيذييةوة ئةنجامدانى رَيطةى لة بيةوَيت بطرَيت، راستييةكان ئاشكراكردنى لة رَيطة ئةو ثَييهةَلدةستن، رؤذن��ام��ةن��ووس��ان كة رؤذنامةنووسان سةر بؤ دةستدرَيذييانة يةكَيتىء ل��ةالي��ةن داإَي����ذراو ثالنَيكى بة رؤذنامةنووسة ئةنجامدةدرَينء ثارتييةوة

سةربةخؤكانيان كردووةتة ئامانج«.

نووسينطةى بةرثرسى كانةبى، شةوقى لةم ل��ةوةك��رد، باسى هةولَير لة )KNN(رووبةإووى كةناَلةكةيان تيمى هةَلبذاردنةدا بووةتةوة، دةستدرَيذيى ثةالمارو ضةندين بؤ راستييةكان ويستوويانة ئةوان لةكاتَيكدا

خةَلك بطوازنةوة.كارمةندى كة سةعيد، بيالل ه��ةروةك راطةياندنى يةكطرتووى ئيسالمييةو يةكَيكة لةو رؤذنامةنووسانةى، كة ضةند رؤذَيك ثَيش ئَيستا هَيرشي كراوةتة سةر وتى: »ضةند ئاسايشَيك بة شةقء تَيهةَلدان ثةالمارياندامء قسةى ناشرينيان

ثَيوتمء هةرضيم ثَيبوو لَييانسةندمء برديان«.

ئامادةكردنى: حسَين محةمةد عةزيز

رؤذانى هةلَبذاردن، شووم بوون بؤ رؤذنامةنووسان

وردةكاريى دابةشبوونى دةنطدانء كورسى هةلَبذاردنى ثةرلةمانى عَيراق بةسةر ثارَيزطاكاندا

فؤتؤ: ناصيح عةلى خةيات

رؤذنامةوانان لةطةأل لَيداندا رووماَلي هةَلبذاردنيان كردووة

بةدواداضوون[email protected]

Page 13: rozhnama 572

ذمــارة )572( سَيشةممة 2010/3/9 12

راثؤرتى: شارا عةبدوإلةحمان

سياسيى زيندانييانى هةفتةيةكة، مافةكانيان دةستةبةركردنى بؤ كوردستان تا بإيارة مانطرتن نةشكَينن مانيانطرتووةو ئةو كاتةى لة ثةرلةمانى كوردستاندا بةجديى دةكرَيت، داواكارييةكانيان لةسةر طفتوطؤ ثةرلةمانى لةناو بةوةشدةكةن؛ ئاماذة بةربةستبوون ثارتى يةكَيتىء كوردستاندا

لة جَيبةجَيكردنى داواكارييةكانيان.زيندانييانى )3/3(ةوة، رؤذى ل��ة سياسيى كوردستان لة بةردةم نووسينطةى سلَيمانى ل��ة ك��وردس��ت��ان ث��ةرل��ةم��ان��ى اليةنة ئَيستا تا ب��ةآلم مانيانطرتووة، كَيشةكانييانةوة بةدةم ثةيوةنديدارةكان ضةند بةياننامةيةكيشياندا لة نةضوونء اليةنة طشتىء راى بؤ داواكارييةكيان تَييدا كة خستووةتةإوو، ثةيوةنديدارةكان هاتووة »لةإَيى ثةرلةمانةوة بودجةى تايبةت تةرخانبكرَيتء زيندانييةسياسييةكان بة حيزبييةوة رَيكخراوَيكى لة رَيكخراوةكة لة حكومىء دامةزراوةيةكى بؤ بطؤإَيت ضوارضَيوةى ياسادا كارةكان ئةنجامبدرَين«، ئةوة هةإةشةى بةياننامةكةياندا لة هةر ئةطةر ناشكَينن مانطرتن ك��ة دةك���ةن

داواكارييةكانيان جَيبةجَينةكرَين.دةستةى وتةبَيذى ثشدةرى، محةمةد زيندانييةسياسييةكان مافى لة داكؤكى لةسةر بإيار ثةرلةمان »تا رايطةياند: ساَلى )4(ى ذمارة ياساى جَيبةجَيكردنى )2006(ى ثةرلةمانى عَيراق نةدات، مانطرتن طران داواكارييةكى ئةمةش ناشكَينين، ثَيويستة خؤمانةو مافى تةنيا بةَلكو نيية، حكومةتى هةرَيم ئةو مافةمان بؤ دةستةبةر

بكات«.زيندانةكانى لة سياسيى زيندانييانى لةذَير رووتوقوتىء برسَيتىء بة بةعسدا ئةشكةنجةدا ذيانيان طوزةراندووة، ئَيستاش ئاماذة بةوة دةكةن كة لة سايةى حكومةتى هةرَيمداء لة بةردةم نووسينطةى ثةرلةماندا، سيناريؤى هةمان سةرما ب��ارانء لةبةر

سةردةمى بةعسيان بةسةردا هاتووةتةوة.ئَيمة »داواك��اري��ى وت��ى: ث��ش��دةرى، ثارتى يةكَيتىء ثةرلةمانتارانى كة ئةوةية بةَلَينى بكةنء لةطةَلدا دانيشتنمان بَينء هةم ثَيبدةن، داواكانمان جَيبةجَيكردنى ثةرلةماننء زؤرينةى ئةوان لةبةرئةوةى هةم لةبةرئةوةش كة ثَيمانواية لة ماوةى )4(

بة بةربةست ساَلى رابردوودا ئةوان بوون داواكارييةكانماندا جَيبةجَيكردنى لةبةردةم

لة ثةرلةمانى كوردستان«.كة كوردستان، سياسيى زيندانييانى حيزبةكانى ئةندامى زؤرب��ةي��ان ثَيشتر بةآلم ب��وون، شيوعى ثارتىء يةكَيتىء اليةنانة ئةو تةنيا ئَيستا خؤيان وتةى بة محةمةد ه���ةروةك ناثرسنةوة، لَييان رةخنةكانمان »ئَيمة وتيشى: ثشدةرى، كؤمةألء طؤإانء فراكسيؤنةكانى لةسةر بةَلكو ثةرلةماندا، لةناو نيية يةكطرتوو بَيدةنطن لة ئاست ئةوة يةكَيتىء ثارتين كة بيرضووةتةوة ئةوةيان داواكارييةكانمانداء باَلى شانء بة بوون ئةوان دوَينآ تا كة بووينة بووين ئَيمةش هةَلدةداء ئَيمةياندا ثَيبثةإنةوة ئةوانى ئ��ةوةى بؤ بةردةباز بةداخةوة بةآلم دةسةآلت، ثةرلةمانء بؤ كورسييةكان سةر كةوتنة ئةوةندةى هةر

ئَيمةيان بيرضووةوة«.

زيندانيية مافى لة داكؤكى دةستةى رؤذى كة بةياننامةكةياندا لة سياسييةكان يةك هةر ئاإاستةى )3/5(دةريانكردووةء )كوردستانى، فراكسيؤنةكانى سةرؤكى لة ثةرلةمانى كؤمةأل(ى يةكطرتوو، طؤإان، خاأل بةدوو ئاماذة كردووة، كوردستانيان

دةكةن:ثةرلةماندا، داهاتووى دانيشتنى لة -1ثشتطيريىء رةزامةنديى خؤيانء ئةندامانى بؤ دةنطدانيان بة دةرببإن ليستةكانيان بؤ تايبةت بودجةى ب��إى دياريكردنى بودجةى لةناو زيندانييةسياسييةكان

حكومةتى هةرَيمدا.دةزط��اى ياساى بة ثشتبةستن -2ساَلى )4(ى ذمارة زيندانييةسياسييةكانى هةمواركراوةكانى مادة بإطةو )2006(ء لةاليةن دةرضوون بؤى كة رَينماييانة ئةو كوردستانيش لة عَيراقييةوة، ثةرلةمانى رَيكخراوى دةرهَينانى بؤ ثَيبكرَيت كارى

زيندانييةسياسييةكان لةذَير ضنطى حيزبةوة سنوورى لة حكوميى دامةزراوةيةكى بؤ

ياسادا.دةس����ت����ةى داك����ؤك����ى ل���ة م��اف��ى بةياننامةيةكى لة زيندانييةسياسييةكان، ثَيشترياندا كة رؤذى )2/28( بآلويانكردةوة، بةَلطةوة بة كة ك��ردووة، بةوة ئاماذةيان ثةرلةمان حكومةتء بؤ راستييةيان ئةو تا )2006(ةوة ساَلى لة كة سةلماندووة دينار )134(مليار بودجةكةيان ئةمساأل، بودجةى بةشة )17%(ى بودجةى لة بووة مافةى ئةو هةرَيم حكومةتى بةآلم هةرَيم،

لَي زةوتكردون.ثةرلةمانى ل��ة ط���ؤإان فراكسيؤنى )36(ى ذمارة ثإؤذةبإيارى كوردستان، لة)2009/11/18(دا بؤ جَيبةجَيكردنى ياساى ثةرلةمانى )2006(ى ساَلى )4(ى ذمارة ثةرلةمان، سةرؤكايةتيى داي��ة عَيراقى ناو كوردستانيى ليستى لةاليةن ب��ةآلم

ثَيويستة كة بةوةكرا، ئاماذة ثةرلةمانةوة هةربؤية بَيت، تايبةت ثإؤذةياسايةكى بة ثإؤذةياسايةكى ط���ؤإان فراكسيؤنى سياسيى زيندانييانى مافى بؤ تايبةتى بةآلم ثةرلةمان، سةرؤكايةتيى ن��اردة ئةوةش نةخراية بةرنامةوة بؤ طفتوطؤكردن

لةسةرى.بؤ كة رَيوشوَينانةش بةو سةبارةت زيندانييةسياسييةكان مافى ضارةسةرى طرتويانةتةبةر، ئيسماعيل طةآلَلةيى، ئةندامى فراكسيؤنى طؤإان لة ثةرلةمانى كوردستان، وتى: »لة طفتوطؤى بودجةى هةرَيمداء لةناو بإطةيةك بة كة داوامانكردووة ثةرلةماندا، لةناو ئةو مادةيةى كة تايبةتة بة شةهيدانء )4( ذم��ارة بإيارى سياسيى، زيندانيى

عَيراقى ثةرلةمانى )2006(ى ساَلى ى جَيبكرَيتةوة، ضونكة ثَيمانواية كة زيندانييانى كَيشاوةو زؤري��ان زةحمةتى سياسيى، كة كوردستانَيكدا لةثَيناو ئةشكةنجةدراون

ئَيستا حكومةتةكةى ئاوإيان لَي ناداتةوة«.تايبةتى شاندى رؤذة، )15( نزيكةى عَيراقء زيندانييةسياسييةكانى دةزط��اى نوَينةرى وةزارةتى ناوخؤى عَيراق لة هةرَيمى كوردستانن بة مةبةستى ثشتإاستكردنةوةى فايلى زيندانييةسياسييةكانى كوردستان، كة هاتوونةتة هةرَيم حكومةتى داواى لةسةر ياسا بةثَيى ماوةيةدا لةو كوردستانء زياتر لة هةزار فايلى زيندانييةسياسييةكانى بإيارة ثشتإاستكردووةتةوةء هةرَيميان

ثإؤسةكةش بةردةوامبَيت.ئةو كؤبوونةوةيةكى لة رؤذى)3/3( ثةرلةمانى س��ةرؤك��ى لةطةأل ش��ان��دةدا بةوةكرا، كة زيندانييانى ئاماذة كوردستان، سياسيى ئةو كةسانةن لة رؤذطارى سةختدا بة هؤى بيروباوةإى سياسييانةوة زيندانيى كراون، بؤية مافى خؤيانة كة بة هةموو مافء بؤيان ياسا بةثَيى كة بطةن ئيمتيازاتَيك )4(ساَلة كة كاتَيكداية لة ئةمة دياريكرابَيت، داكؤكى دةستةى هةَلبذَيردراوى نوَينةرانى لة مافى زيندانييةسياسييةكان، ضةندين رَيطاو بؤ طرتةبةر ديموكراسييانةيان بنةمايةكى جَيبةجَيكردنء هةمواركردنى ياساى ذمارة )4(ى ساَلى )2006(ى ثةرلةمانى عَيراق، كة بؤ زيندانييانى سياسيى ئيمتيازاتى ضةندين هيض ئةمإؤ تا بةآلم دةستةبةركراوة، تَيدا كارَيك نةكراوة بؤ بةجَيطةياندنى ئةم ياساية لةبةرئةوةش كوردستانداء هةرَيمى لة مانطرتن بة لةئَيستادا سياسيى زيندانييانى داواكارييةكانيان جَيبةجَيكردنى داواى

دةكةن.

راثؤرتى: رؤذنامة

ئةمنيي كؤمثانيايةكي لةكاتَيكدا بة دةدات دؤالر )840( مانطانة بةريتاني دةزطاي بةآلم شؤفَيرةكاني، كارمةندو جةالل سكرتاريةتي بةناوي تيرؤر دذة دةطوَيزَيتةوة موءضةكانيان تاَلةبانييةوة لة بةشَيك مانطانةش سةر سكرتاريةتء

موءضةكانيان بؤخؤي دةبات. كؤمثانياي )DS VANSE(ي بةريتاني، ئةركي ئةمنييةو كؤمثانيايةكي ك��ة بيرةنةوتةكاني ث��اآلوط��ةو ثاراستني )2004( لةساَلي كوردستانةو هةرَيمي

رَيطةي لةاليةن حكومةتي هةرَيمةوة ةوة كاركردنى ثَيدراوة.

شاري خةَلكي هاوآلتييةكي )ك،م( وةك )2004(ةوة لةساَلي سلَيمانييةو شؤفَير لةطةأل ئةو كؤمثانيايةدا كاردةكات شؤفَير وةك كاتَيك بةوةكرد؛ ئاماذةي مانطانة كاريكردوءة كؤمثانياكةدا لةطةأل وةرك��ا بانكي لة دؤالري )840( ب��إي كؤمثانياكة ئؤفيسي يان سلَيماني لة دووس��األ »دواي ب��ةآلم وةرط��رت��وءة، شؤفَيرةكانةوة لَيثرسراوي لةاليةن ئاطاداركراينةوة بةوةي كة موءضةكانمان ج��ةالل سكرتاريةتي س��ةر ض��وءةت��ة

تاَلةباني«. DS( كؤمثانياي لة شؤفَير )350(VANS( لة ثرؤذةكاني سنووري ثارَيزطاي

لة كؤمثانياكةش كاردةكةنء سلَيمانيدا زاخؤو كةالرو ناوضةي توإكة لة سةنطاوء ثرؤذةي نةوتي شيواشؤكء فإؤكةخانةي

هةولَير كةمثي هةية.لة ئ���ةوةي »دواي وت���ي: )ك،م( سكرتاريةت موءضةكانمان وةرطرت، هةر موءضةكانمان لة دؤالر )100( شؤفَيرَيك بةآلم كة ثرسيارمان كرد، وتيان برابوء، ئةو )100( دؤالرة بؤ سكرتاريةتي جةالل كار ئَيمة ثَيمان وتن كة ئَيمةش تاَلةبانية، بؤ نةك دةكةين بيانيي كؤمثانيايةكي بؤ حيزب، بةآلم لة وةآلمدا ثَييان راطةياندين ئَيمة نةكات، دةوام ناإازيية هةركةسَيك ئَيوة جياتي لة زؤرةو خؤمان خةَلكي

داياندةنَيين«.كة )ي��وس��ف(ةوة ن��اوي بة كةسَيك ثَيدةضَيت سكرتَيري )رؤذ( بَيت، كة ئةويش سكرتَيري ثاظَيأل تاَلةبانيية بة شؤفَيرةكاني موءضةكانتان لةمةودوا كة راطةياندءوة، بة ثةيوةنديتان وةردةط����رنء ل��َي��رة نةماوة، )DS VANSE(ةوة كؤمثانياي بةآلم لةوة سةيرتر ئةوةية كة شؤفَيرةكان لة موءضةكانيان ئةوةي لةجياتي مانطانة سكرتاريةت وةربطرن لةماَلي ئةو يوسف لة كةركوكيةو كة وةري��دةط��رن، ن��اوة

سلَيمانى نيشتةجَيية.بة مانطانة يوسف )ك،م( وت��ةي بة شؤفَيرةكاني موءضةي خؤي ئارةزووي نزيكةي هةبوءة وا مانطي دابةشدةكردء

هةفتةيةك لة وادةي خؤي اليدةدا.»دواي نةشاردةوة ئةوةشي )ك،م(

بةإَيوةبةري الي سكاآلمان ئ��ةوةي كة ثَييوتين ئةو بةآلم كرد، كؤمثانياكة هةموو تةواوي ثارةي مانطانة كؤمثانيا كارمةندء شؤفَيرةكان دةدات، بةآلم ئةوة

سكرتاريةت كة نيية ئةواندا تواناي لة ضؤنء ضةند دةدةن بة شؤفَيرةكان«.

ضةند شؤفَيرَيكي كؤمثانياكة كة طواية لةاليةن كؤسرةت رةسوَلةوة ثشتطيرييان لَيكراوة، دواي ئةوةي ناإةزاييان لة بإيني ئةو )100( دؤالرة دةربإي، بةآلم دواجار

دةركران.»ب��ةإَي��وةب��ةري )ك،م(؛ وت��ةي ب��ة بَيئاطاية ماكوت( )ئؤليظةر كؤمثانياكة كؤمثانياكة جَيطري بةآلم ثارةبإينة، لةو ضةند بةرامبةر لة )إ،م(ةء ن��اوي كة ثَيدةكرَيتء كارةي ئةم دؤالرَيكدا هةزار بؤ ثارةية ئةو ثَييانواية؛ شؤفَيرةكانيش دذةتيرؤرةو لَيثرسراوى )إ،م(ء طيرفاني لةو ثارةية ئ��ةو )2004(ةوة لةساَلي خؤياني ب��ؤ دةب���إَي���تء ش��ؤف��َي��ران��ة

هةَلدةطرن«. DS( كؤمثانياي هةولَيري ئؤفيسي VANSE( لة طةإةكي عةينكاوةى هةولَيرة، بةآلم كارمةندانء شؤفَيراني كؤمثانياكةي خؤيان دؤالري )840( مانطانة هةولَير

وةردةطرن.»زؤرجار بةوةشكرد؛ ئاماذةي )ك،م( ئةوة هةولَير كؤمثانياكةي كارمةنداني ئَيمةي حيزب طواية كة دةَلَين، ئَيمة بة

كإيوةتةوة«.دةربارةي ئةوةش كة ئايا هيض هةوَلَيك دراوة بؤ بةرزكردنةوةي سكاآلو ناإةزايي )ك،م( وتي: »ئَيمة كةسَيكمان لة ئاساييش بةآلم ئاطاداركردووةتةوة، حاَلةتةكة لة ئاساييش كة راطةياندين، ثآ ئ��ةوةي

دةسةآلتي هَيزي دذة تيرؤري نيية«. بإيني دةرب��ارةي )ك،م( كؤتاييدا لة موءضةكانيان ثَييواية؛ دةسةآلتي ياساييء خؤي سةروةريي نةيتوانيوة دادوةريي بَيت داكؤكيكار اليةنَيكي بضةسثَينَيتء ثَييوابوء بؤية هةر هاوآلتييان. مافي لة دةسةآلت اليةني ئةطةر كوردستاندا لة بيةوَيت بة ئارةزووي خؤيء بآ طوَيدانة بوَيت ضي مرؤظ سةروةريي ئيرادةو

ئةنجاميدةدات. كةمثي ل��ة زان��ي��اري��ي��ةك��ان بةثَيي كةس )140( سةنطاو ناوضةي توإطةي كفريء ك��ةالرو خةَلكي هةموويان كة كةسوكاري خ��زمء ب��وءنء سةرقةآل شةهيدء ئةنفالكراوةكان بوءن بة فشاري لة كؤمثانياكةوة لةاليةن سكرتاريةت لةجياتي دوورخ��ران��ةوةو كارةكانيان ئةوانةي بةآلم دانراوة، ثَيشمةرطة ئةوان خزمي بةرثرسَيكى سةربازيى فةرماندةيى طشتيى بوون نةيانتواني دةريان بكةن، ئةو سكرتاريةتي لةاليةن كة ثَيشمةرطانةش سةرةتا نَيردرابوون، تاَلةبانييةوة جةالل دواي ثَيدةدراو دؤالريان )100( مانطانة ئَيستاش دؤالرو )125( بة كرا ساَلَيك )150( دؤالريان دةدرَيتآ، ئةوة لةكاتَيكداية لة ثَيشمةرطةيةك هةر بؤ دؤالر )640(

كؤمثانياكة وةردةطيرا.بؤ بَيدةنطكردني ئةفسةرو ثلةدارةكانيش ئؤتؤمبَيلَيكي دةبأل كابينةي مؤدَيل )2009( هةر بؤ ثَيشمةرطة موءضةي لةسةر

ئةفسةرَيك كإاوة.

»مانطرتن ناشكيَنين، تا داواكارييةكانمان جيَبةجَيدةكرَين«

دذة تيرؤر لةسةر حسابي خةَلك خؤي دةولَةمةند دةكات

زيندانييانى سياسيي لةبةردةم نووسينطةى سلَيمانى ثةرلةمانى كوردستان، بةردةوامن لة مانطرتن

هةر شؤفَيرَيك )100( دؤالر لة موءضةكانيان

برابوء، بةآلم كة ثرسيارمان كرد،

وتيان ئةو )100( دؤالرة بؤ سكرتاريةتي جةالل

تالَةبانيية، ئَيمةش ثَيمان وتن كة ئَيمة

كار بؤ كؤمثانيايةكي بيانيي دةكةين نةك

بؤ حيزب

بةدواداضوون[email protected]

Page 14: rozhnama 572

15 بةدواداضوون[email protected]

ذمــارة )572( سَيشةممة 2010/3/9

يوا، ه

ينهاد

بةح،

صي: نا

ؤتؤ ف

مؤمي طؤأان، سندووقــــــــةكانى رووناك كردةوة

Page 15: rozhnama 572

ذمــارة )572( سَيشةممة 2010/3/9 بةدواداضوون14

[email protected]

مؤمي طؤأان، سندووقــــــــةكانى رووناك كردةوة

Page 16: rozhnama 572

17بةدواداضوون[email protected]

ذمــارة )572( سَيشةممة 2010/3/9

راثؤرتى: سةنطةر جةمال

سيستمى لة طرفت دةركةوتنى دواى كارطة بةرهةمةكانى لة بةشَيك هاتوضؤى كةوتنةوةى ئؤتؤمبَيلء بةناوبانطةكانى بةهؤيانةوة، هاتوضؤ رووداوى هةزاران كارطانة ئةو ئؤتؤمبَيلى مليؤنَيك ضةند ئةو ئؤتؤمبَيلةكانى بةآلم طةإَينرانةوة، هيض كوردستاندانء لة كؤمثانيايانة نةكراوة. رءوةوة لةو بةدواداضوءنَيك بؤ ئةوة كوردستانيش ثةرلةمانتارَيكى دةطةإَينَيتةوةو حكومةت كةمتةرخةميى بريكارى كؤمثانياو ئةو »بةشَيكى دةَلَيت: بؤية بةرثرسانن، هى ئؤتؤمبَيالنةش

بةدواداضوءنء لَيثَيضينةوة ناكرَيت«.

ضَيكنةكردنةوةوة بةهؤى هةرضةندة ئؤتؤمبَيلى سيستمى لة كَيشة كة نازانرَيت ئةو كؤمثانيانةدا هةية كة لة كوردستاندان، دةزانن ثَيويستى بة بةكارهَينةران بةآلم طرفتَيك ئةطةر بكرَيتء بؤ بةدواداضوءنى

هةية ئاطاداربكرَينةوة.تؤيؤتا ئؤتؤمبَيلَيكى فاروق، هةردى ليستى لة كة هةية، نوَيى مؤدَيل راظ��ى كَيشايةوة، تؤيؤتا ئؤتؤمبَيالنةية ئةو ئةو بيستنى دواى ب��ةوةك��رد؛ ئاماذةى دةكات ئ��ارةزوو بوءةو نيطةران هةواَلة هةية ئؤتؤمبَيالنة لةو كَيشة هيض بزانَيت كة هَينراونةتة كوردستانء وتى: »ثَيويستة ضَيككردنةوةيةك هةبَيت بؤئةوةى دَلنيابين، حكومةت دةرك��ةوت كَيشةيةكيش ئةطةر

لَيثَيضينةوة بكات«.

مةالنورى، عةبدوَلآل خؤشيةوة الى بةكاربةر، مافى ثاراستنى ليذنةى ئةندامى خواردنء كارةبايىء بوارى لة ثَييواية؛ بازاإَيك بوءةتة وآلت��ة ئةم ئؤتؤمبَيلدا هيض كة خراث كاآلى ساغكردنةوةى بؤ نيية كوالَيتييان لةسةر ضاودَيرييةك بةجؤرَيك لة جؤرةكان، »بةوثَييةى بةشَيكى حيزب ب��ةرذةوةن��دي��ى بة تَيكةأل ب��ازاإ ثشتطوَيخراوة ضاودَيريكردن كارى بووةء ئةم هاوآلتييانى واي��ك��ردوءة ئ��ةوةش لةوةى جطة لَيى، زةرةرمةندبن هةرَيمة ناكرَيتء )زةم��ان( بيمة سيستمى بة كار ياساى بةناوى نيية ياسايةك تائَيستاش ياساية ئةو هةرضةندة بةكاربةر، مافى لةسةركراوة، راثؤرتى ثةرلةمانةو لة نةبوونى ياساكةو نةبوونى بةهؤى بةآلم

هةميشة ضاالكةوة ضاودَيريى سيستمَيكى شتى بؤ خةَلك ثارةى داهاتء لة بةشَيك خراث بةفيإؤضوءةو ئةو داهاتةش ضوءةتة ئ��ةوةش ك��ةس��ةوة، كؤمةَلَيك طيرفانى ناشةرعيى لة جؤرَيك كة دةري��دةخ��ات ئةو بةوثَييةى فرؤشتن، كإينء لة هةية ثَيداويستييانة ض ئؤتؤمبَيل يان شتَيكى ديكة بَيت لة رووى كوالَيتييةوة لةئاستى ثَيوستدا

نين كة دَينة بازاإةكانى كوردستانةوة«.سيستمى لة كَيشة زانرا ئةوةى دواى بإَيكء سلَيكتةرى ضةند جؤرَيكى ئؤتؤمبَيلى تؤيؤتاى يابانى هةية، كؤمثانياى بةرهةمهَين زياتر لة )2( مليؤن ئؤتؤمبَيلى لة بازاإةكانى ديكةشةوةو لةاليةكى كَيشايةوة، جيهاندا كةموكوءإيى هةمان دةركةوتنى دواى ئةمريكى مؤتؤرزى جَينراأل كؤمثانياى

نزيكةى )1( مليؤنء )500( هةزار ئؤتؤمبَيلى ئؤتؤمبَيلَيكى هيض تائَيستا بةآلم كَيشايةوة، ئةو كؤمثانيايانة لة بازاإةكانى كوردستاندا

نةطةإَينراوةتةوة.ئؤتؤمبَيالنةشةوة ئةو طرفتى لةبارةى عةبدوَلآل مةال نورى وتى: »ئةو ئؤتؤمبَيالنة نيية سيستمَيك كوردستانةوة دَينة كة خؤى نيية حكومةتَيك يان بكات ضَيكى كة روءةوة، لةو بزانَيت بةرثرسيار بة بَيطومان ئةوةش كةمتةرخةميى حكومةتء كة دةردةخ���ات، ثةيوةنديدار وةزارةت��ى هةوَلنادات بؤ ضَيككردنةوةى ئؤتؤمبَيلةكانى ناوة بةوةدا دانيان كة كؤمثانيايانةى ئةو هةية«، ئؤتؤمبَيلةكةدا سيستمى لة هةَلة هةروةك بة ثَيويستيشى دةزانَيت حكومةتء بؤ بةدواداضوءن ثةيوةنديدارةكان اليةنة طيانى ثاراستنى لةبةر بكةن كَيشانة ئةو هاوآلتييانء رَيطريى لة رووداوى هاتوضؤء سةالمةتى لة هاوآلتييان ئاطاداركردنةوةى لة جطة »ب��ةآلم وتيشى: ئؤتؤمبَيلةكانء كة ل��ةوةداي��ة طرفتةكة كةمتةرخةميى، بةشَيكى ئةو كؤمثانياو بريكارى ئؤتؤمبَيالنة لة بؤية حكومةتةن، ئةم بةرثرسانى هى كؤمثانيايانةو ئةو بةالى هَيندة ئةنجامدا قازانج ضةند طرنطة ثشتيانةوة كةسةكانى كة نيية طرنط بةاليانةوة هَيندة بكةن ئةم وآلتة بةكارهَينةرى ضةند هاوآلتييانء زةرةرمةند دةبَيت، ئةوةش بة دَلنياييةوة بؤ ياساو نةبوونى حكومةتء كةمتةرخةميى نةبوونى دامةزراوةيةكى بةهَيزو ضاالك بؤ

كوالَيتى دةطةإَيتةوة«.لةبارةى بةدواداضوءنى ليذنةكةشيانةوة لةاليةن سكاآليةك شكاتء »تائَيستا وتى: نةطةيشتوءةتة هاوآلتييانةوة بةكارهَينةرو لةوجؤرة شتى هةركاتَيك ئَيمة، ليذنةكةى بؤ بةدواداضوونى بةدَلنياييةوة هةبَيت، داوا هةية طرفتَيكيش هةر ئةطةر دةكةين، لة هاوآلتييان دةكةم سكاآل الى ئَيمة بكةن بكةينء بؤ بةدواداضوءنيان ئةوةوى بؤ

كَيشةكة ضارةسةر بكةين«.

طةأاندنةوةكة كوردستان ناطريَتةوة نزيكةى )5( مليؤن ئؤتؤمبَيل لة بازاأةكانى جيهاندا كَيشراونةتةوة

راثؤرتى: شارا عةبدوإلةحمان

ئةوينى تةمةن )4( ساأل بة جلى كوردييةوة وتى: دةرةوةو هاتة دةنطدان بنكةيةكى لة ثشتإاستكردنةوةى بؤ دةنطمدا، منيش قسةكةشى ثةنجة مؤركراوةكةى ثيشاندامء نةيانهَيشت ثَيشوء هةَلبذاردنى »لة وتى: ئةمجارة، بةس دةنطدانةكةوة، بنكةى بضمة كردمية ثؤليسةكة ط��ةورةب��وءم ضونكة

ذوءرةوة منيش ضوءم ثةنجةم مؤركرد«.هةَلبذاردنةكانى بانطةشةى رؤذانى لة ئةنجومةنى نوَينةرانى عَيراقدا، كة لة )2/12( تةواو رؤذى )22( ماوةى دةستيثَيكردء شاشةى سةر شةقامء لةسةر منداآلن تةلةفزيؤنةكان بةديدةكران، كة بةشدارييةكى بؤ بانطةشةكردن لة هةبوو بةرضاويان خَيزانةكانيانةوة بةالى كة ليستانةى ئةو ثةسةندن، هاوكات لة رؤذى هةَلبذاردنيشدا كة ثَيرآ )3/7( بةإَيوةضوو بينرا كة زؤربةى دةنطدان بؤ ضوءنيان لةكاتى خَيزانةكان بؤ دةب��رد خؤيان لةطةأل منداَلةكانيان بنكةكانى دةنطدان، ئةمةش ئةو بإوايةى الى بؤيان ئةوان كة دروستكردبوو منداَلةكان ثرؤسةى لة بةشداريى دةنطبدةنء هةية الى نيطةرانيى ئةمة بةآلم بكةن، سياسيدا ثةيداكردء منداآلن مافةكانى ثارَيزةرانى دةرونناسان كؤمةَلناسانء ب��إواى بة بةشداريثَيكردنى منداأل لةو بوارةدا دةضَيتة

خانةى ثَيشَيلكاريى مافةكانى منداآلنةوة.ئةوةى كؤمةَلناس، نةزيف، سةناريا كؤمةَلطةى لة كة خستةإوء رؤذنامة بؤ لةدايكبوءنييةوة لة هةر مرؤظ كورديدا ثةروةردة وادا كةشَيكى لة طةورةبوءن تا يان راس��ت��ةوخ��ؤ سياسةت ك��ة دةب��َي��ت ناإاستةوخؤ تَيكةأل بة ذيانى دةبَيت، ئةمةش

»منداأل وتيشى: خَيزانةكانةوة، رَيطةى لة جؤرَيك لة فزوَليةتى تَيداية بؤ تَيكةَلبوءن بة رةوشةكان، يةكَيك لةو رةوشانةش كة حةز

بة تَيكةَلبوءنى دةكةن سياسةتة«.ئاماذةشى بةوةكرد؛ منداأل لةوة تَيناطات تواناى بكات، اليةنَيك بؤ بانطةشة كة بؤضى ئةو ئايا بيربكاتةوة كة نيية ئةوة كة ئاآليةى ئةو يان سةرجادة هاتووةتة هةية، مانايةكى ض بةدةستييةوةيةتى ئةو منداَلةكان لة وا بةداخةوة خَيزانةكان بةآلم ئةمة بانطةشةدا، لة بةشداربن كة دةكةن خَيزانى ثةروةردةكردنى بؤ دةطةإَيتةوة منداَلةكانيان كة اليةنة ئ��ةم بؤ ك��ورد

بةوشَيوةية بةكاردةهَينن.تَيكةَلكردنى كؤمةَلناسة ئةو بإواى بة خراثى رةنطدانةوةى سياسةت بة منداأل وتيشى: منداَلة، ئةو كةسَيتيى لةسةر هةية كةسايةتييةكى بإيارء خاوةنى ئَيمة »تاكى منداَليدا لة لةبةرئةوة نيية، بة خؤى تايبةت ئةمة كة دةدةن، بؤ بإياريان خَيزانةكان وا منداأل ثَيويستة بةَلكو نيية، باش كارَيكى ثةروةردة بكرَيت كة خؤيان خاوةنى بإيارى

خؤيان بن«.ئةنجومةنى هةَلبذاردنى ياساى بةثَيى خوار لة كةسَيك هيض عَيراق، نوَينةرانى بةشداريكردنى مافى ساَلةوة )18( تةمةنى بةوثَييةش نيية، دةنطداندا ثرؤسةى لة )18( تةمةنى خوار منداَلى بةشداريكردنى بؤ بردنى بانطةشةو ثرؤسةى لة ساأل هةندَيكجار نةخواستراوةو دةنطدان بنكةى منداَلةكة بيركردنةوةى لةسةر كاريطةريى

دةبَيت.ئاماذة دةرونناس، سيوةيلى، سامان لة هةر منداأل بةكارهَينانى بةوةدةكات؛ ثرؤسةى بانطةشةى هةَلبذاردنةوة تا رؤذى ناثةروةردةيىء دياردةيةكى دةنطدان نادروستة، وتيشى: »ئةمة تَيكةَلكردنى منداَلة

بة سياسةتء شَيواندنى ئةو دنيا ثاكيزةيةى منداَلة«.

وا ك��وردةواري��دا كؤمةَلطةى لة منداأل بيركردنةوةى لة رَيطة كة ثةروةردةكراوة، باوك دايكء كة بيروإايةى ئةو بطيرَيتء لة هةيانبوءة خَيزاندا لةناو طةورةكان يان كؤمةآليةتييةوة طؤشكردنى ثرؤسةى رَيى بطوَيزرَيتةوة بؤ منداَلةكان، كة لةو رَيطةيةوة طةورةكان وةك كة رادةهَينرَيت وا منداأل بؤ ثانتاييةك كة ئةوةى بةبآ بيربكاتةوة بةجَيبهَيَلرَيت، منداأل ئازاديى بيركردنةوةى ئةمانة نةك بؤ سياسةت، بةَلكو لة زؤربةى بوارةكانى ديكةشدا وابوءة، بؤ نموءنة لةناو خَيزانى كورددا كوإةكان دواى ئةو ثيشةية

كةوتوءن كة باوكيان هةيانبوءة،بؤية بة بإواى سيوةيلى بةشداريثَيكردنى هةَلبذاردن بانطةشةى ثرؤسةى لة منداأل »ثَيشَيلكاريية بةرامبةر مافى منداأل«، ضونكة ياساكان ديارييانكردوءة كة تا تةمةنى )18( ساَلى تاكةكان بؤيان نيية دةنطبدةن، كةواتة تا ئةو تةمةنة دياريكراوة مافى تَيكةَلبوءنى سياسييةكانيشى بانطةشة سياسةتء بة نيية، »بةآلم بةداخةوة ئةم ثَيشَيلكاريية زؤر سةرماشدا بارانء لةكاتى ديارة زةقى بة بةبآ شةقامةكان لةسةر دةبينرا منداأل ئةو بؤ سةرما طةرماو رةض��اوى ئ��ةوةى ئةمة كة ثَيدةكرا، بانطةشةى بكرَيت منداَلة سياسىء كةسايةتى روءى لة ئاييندة بؤ

رةنطدانةوةى دةروءنييةوة كؤمةآليةتىء خراثى دةبَيت«.

)STEP( ِرَي��خ��راوى خؤشيةوة الى هةَلمةتى لةكاتى كة بةياننامةيةكدا لة ليستء لة داوا بآلويكردوة هةَلبذاردندا منداآلن كة دةك��ات سياسيةكان ق��ةوارة هةَلبذاردنء بانطةشةى بؤ بةكارنةهَينن ِرَيطة نةدةن منداآلن بضنة شوَينة قةرةباَلغء

ثِر ملمالنَيكانةوة.منداآلن ثَيويستة دةَلَيت: ِرَيكخراوةكة دِراندنى هةَلواسينء بؤ بةكارنةهَيندرَين ضاندنى هؤى دةبَيتة ئةوة ثؤستةر، ضونكة شَيواندنى منداآلنء لةناخى كينة ِرقء

بةهاكان.

منداآلنيش لة )3/7(دا دةنطيان دا

ماَلي قةَلب دةطةإَيتةوة بؤ خاوةنةكةى

فؤتؤ: رؤذنامة كؤمةَلناسء دةروونناسةكان رةخنة لة بةشداريي منداآلن دةطرن لة هةَلبذاردندا

Page 17: rozhnama 572

ذمــارة )572( سَيشةممة 2010/3/9 بةدواداضوون 16

[email protected]

راثؤرتى: رؤذنامة

بةإَيوةبةرانى سياسيىء بةرثرسانى ميدياى بوءنى بة دان حيزبيى ميدياى شارةزايانى بؤضوءنى بة نانَين، ئةهليدا ميدياء بة داننةنانة ئةو ميديا، ب��وارى ترسى سةربةخؤ، رؤذنامةنوءسانى دةزطاكانى كة كاريطةرييةى لةو دةسةآلتة

ميدياى ئةهلى خةريكة دروستيدةكةن.

كاركردني ميديابةضي ئاراستةيةكة؟

ث��رؤس��ةى م��ي��دي��ا ث��رؤس��ةي��ةك��ى تةواوكاريية، بةوثَييةي دةبَيت ثَيداويستييةكى هةبَيت، ئابووريى فةرهةنطيىء سياسيىء ئينجا كةناأل دروستبَيت، بةآلم لة كوردستان كؤلَيذى مامؤستاى ئةبوبةكر، هةظاأل وةك راطةياندنى زانكؤى سلَيمانى، ئاماذةى ثَيدا؛ ئةو تةواوكاريية نيية، حيزب قسة دةكات تا طوَيناطرَيت بَلَيتء خةَلك بة خؤى ثةيامى لةوةى خةَلك لة كاردانةوةكةيدا ضى دةَلَين، بؤية »زؤركات دةبينين ميدياى ئَيمة بة يةك كاردانةوة ئةوةندةى كاريكردووة، ئاراستة

بووة، ئةوةندة بكةرء كرداريى نةبووة«.

ثةيامةكان ئاراستةى خةَلك ناكرَين

ميدياي دي��ك��ةي ج��ي��اوازي��ي��ةك��ي كة ئةوةية هةستيثَيدةكرَيت، كة كوردي لةو ناكرَين، وةرطر ئاراستةي ثةيامةكان سةرنوءسةرى محةمةد، ئاكؤ بارةيةوة هةفتةنامةى رووداو، دةَلَيت: »لة كوردستان راثؤرتء هةواألء كة هةية كةموكورتييةك نابةسترَينةوة، خةَلكةوة بة زانيارييةكان ئ��ةم��ةش زي��ات��ر ل��ة دةزط���اء رؤذن��ام��ة حيزبييةكاندا دةبينرَيت، ثةيامةكان ئاراستةى خةَلك ناكرَين، ئةمةش جياوازى ئَيمةية لةطةأل

كةناألو دةزطا ميديايية ئةوروثاييةكاندا«.

نكؤَلي لة ميدياي ئةهليي ناكرَيت

ئةوانةى يان سياسييةكان لة بةشَيك بةإَيوةدةبةن، حيزبيى ميدياى دةزطايةكى ميدياء دةزط��اى كة دةك��ةن لةوة نكؤَليى لة هةبَيت بوءنيان ئةهليى رؤذن��ام��ةى سورمآ، عةزيز نةذاد ثَيشتر كوردستان، سةرنوءسةرى رؤذنامةى خةبات )زمانحاَلي ثارتى ديموكراتى كوردستان(، لة لَيدوانَيكيدا بؤ رؤذنامة وتى: »باوةإم بةوة نيية كةناَلَيك رؤذنامةيةكى يان كةناأل ناوى بة هةبَيت ئةهليى، هيض رؤذنامةيةك لة كوردستان بة ئةهليى نازانم، ضونكة ئةوانةى ثَيياندةوترَيت راشكاوانة بة دةيانخوَينيتةوة كة ئةهليى،

اليةنطرييان ثَيوةديارة«.ل��ةب��ةرام��ب��ةردا رَي��ب��ي��ن رةس���وأل، كؤمةَلطةى رَيكخراوةكانى هةَلسوإاوى مةدةنى، ئةوبؤضوءنة رةتدةكاتةوةء ئاماذة دةزطاو دةَلَين كةسانةى »ئةو بةوةدةكات؛ كوردستان، لة نيية ئةهليمان رؤذنامةى حيزبيى دةزطاى سةرثةرشتى كة ئةوانةن دةكةنء لة دةرةوةى حيزبةكان هيضى ديكة بة باوةإيان نييةء ثَيى باوةإيان نابيننء

دةزطاى سةربةخؤء ئةهليى نيية«. ض��ون��ك��ة ب��ة وت���ةي ه��ةَل��س��وإاوى ناكرَيت مةدةنى؛ كؤمةَلطةى رَيكخراوةكانى ئةو راستيية نةبينين كة ئَيستا دةزطاى ئةهليى ساَلى )9( لة كوردستانء لة هةية بوءنى رابردوودا رؤَليان هةبووة لة ئاشكراكردنى بؤضوءنى دروستكردنى لة طةندةَلييةكانء بانطةشانةى ئةو هةموو نوآ، رةخنةيى نيية ئةهليى دةزطاى لةوةدةكةن باس كة بَيبنةمايةء ثوضء بانطةشةى كوردستان، لة كة كاريطةرييةية ئ��ةو سإينةوةى بؤ لة دروستيدةكات خةريكة ئةهليى دةزطاى جطة نابَيت سوءديشى هيض كوردستانء دةبَيت بؤية هةر خةَلك، ضةواشةكردنى لة بارودؤخة ئةو لةطةأل مامةَلة واقيعيانة

بكرَيت«.

ميديا يان سةنطةرى دذبةيةكئازاديى كؤمةَلطانةى ئةو هةموو لة نييةء س��ن��وءردار تَيياندا رادةرب��إي��ن سةنطةرى حيزبيى ئةهليىء ميدياى ئةمنييةكان هَيزة نةطرتووة، دذبةيةكيان

ناكةنة هَيرش رادةربإين ئازاديى لةسةر دةتوانرَيت ئةوا رؤذنامةنوءسان، سةر ناوببرَينء ديموكراسى كؤمةَلطةيةكى بة جياواز بؤضوونى راو لة رَي��ز تياياندا بطيرَيت، بةآلم نةك لة كوردستان كة ئازاديى بووةتة وتةى سواوى سةر رادةربإين، كة زمانى بةرثرسةكان تةنيا بؤ ضةواشةكردن بَيتء لةبةرامبةردا رؤذانة رؤذنامةنوءسان ئازاربدرَينء جياواز بؤضوءنى لةسةر

دةستدرَيذييان بكرَيتةسةر.سةرؤكى س��دي��ق، ع��ةب��دوإلةح��م��ان لة ثَييواية؛ لَيكؤَلينةوة، بؤ ثرد سةنتةرى وآلتانى ديموكراسيدا ياسا بةرقةرارة، بةآلم سياسيى ثَيشبإكَيى تائَيستا كوردستان لة دةبَيتة كة دةكرَيت، بؤ كارى نةفةسَيك بة لة طةورةية طرفتَيكى ئةمة سياسى، تؤَلةى راى وايكردووة كة ئَيمةدا، سياسيى كارى

جياواز قبووَلنةكرَيت.

ئازاديى رادةربإين لة كوردستان لة مةترسيداية

ميدياى لة دةس��ةآلت تَينةطةيشتنى قبوَلنةكردنى س��ةرب��ةخ��ؤء ئةهليىء طةيشتووةتة بآلوكراوةكانيان بؤضوءنء دةس��ةآلت ئ��ازادء ميدياى رادةي��ةى ئةو دذبةيةك، جياوازء بةرةى دوو بوءنةتة رؤذنامةنوءسانى راثؤرتَيكى بةثَيى ئازاديى »ديموكراسىء بَيسنوءريش لة ع��َي��راق كوردستانى لة رادةرب��إي��ن مةترسيداية«، لةمبارةيةوة ئاسؤس هةردى، »دةسةآلتداران دةَلَيت: رؤذنامةنوءس، دةرب��ارةى وتارةكانيان لة ب��ةردةوام��ن بة دةكةن شانازيى رادةربإينء ئازاديى ئةم بةآلم راطةياندن، كةرتى سةربةخؤيى لة دةسةآلت نيية، مانايةكيان هيض قسانة رادةربإين ئازاديى بة بإواي كوردستان

نيية«.هاوكات كةمال رةئوف، سةرنوءسةرى رؤذنامةى هاوآلتى، دةستدرَيذيكردنة سةر رؤذنامةنوءسانى ئازاد بة غةدرَيك دةزانَيتء رؤذنامةنوءسانى »بةوثَييةى دةَل��َي��ت: كردووة بةشداريمان سةربةخؤ، ئ��ازادء كةرتى دةستثاكيى ئاستى باشكردنى لة لة ئةمةش سةربةخؤييبوءنى، راطةياندنء بةرذةوةنديى خوَينةرانة، بةآلم لةبةرامبةردا هةَلدةكوتنة ئةمنييةكان هَيزة ئةمإؤ

سةرمانء بةبآ هؤ لَيماندةدةن«.

كةمثةينَيكى جيهانيى بؤ بةرطريكردن لة رؤذنامةنوءسان

باوةإثَيكراء ئامارَيكى ضةند بةثَيى لةماوةى هةَلمةتى هةَلبذاردنةكانى ثةرلةمانى عَيراق كة )4( هةفتةى خاياند، زياتر لة )25( لَيشاوى بةر كةوتوءنةتة رؤذنامةنوءس هةإةشةلَيكردن، داثَلؤسينء ئيهانةكردنء توندوتيذيىء ئةو سةرجةم لة جطة ئةمة زةبرو زةنطانةى كة لةساَلى )2008 ء 2009(

ميدياى رؤذنامةنوءسانء بةرامبةر دا لة زياد تائَيستا كة تؤماركراون، ئةهليى لة كوشتنء )200( حاَلةتى توندوتيذيى هةر ئيهانةكردنء داثَلؤسينء لَيدانء رفاندنء لة هةإةشةكردن دادطاييكردنء دةركردنء

رؤذنامةنوءسان تؤماركراون.توندوتيذييةكان زيادبوءنى دواى ميدياي رؤذنامةنوءسانء بة بةرامبةر كةمثةينَيكى كوردستان، هةرَيمى لة ئةهليى جيهانيى بؤ بؤ بةرطريكردنء بةجيهانيكردنى داك��ؤك��ي��ك��ردن ل��ة رؤذن��ام��ةن��وءس��انء ناشارستانىء كردةيةكى هةر ئيدانةكردنى رؤذنامةنوءسان بةرامبةر كة نامرؤيي

ئةنجامدةدرَيت ثَيكهَينرا.رَيكخراوى بةرثرسى جةبار، ئاسؤ ئةوةى نوءسين، ئازاديى لة بةرطريكردن خستةإوو، كة »دياردةى لَيدانء رفاندن ثَيكإا دياردةيةكى رَيكخراوء بةرنامة بؤداإَيذراوة، هةوَلَيكى نامرؤييدا، ناياسايىء فؤرمَيكى لة كةشوهةوايةكى خولقاندنى بؤ مةترسيدارة

تؤقَينةرء هةإةشةئامَيز.

هَيرشي سةر ميدياي ئةهليي بةكوآ دةطات؟

ميديا سةر دةكرَيتة هَيرشةى ئةو ئةهلييةكان بابةتَيكى نوآ نيية، بةآلم ئةوةى ثإ زمانة ئةو نيطةرانيية مةترسيء مايةى هَيرشء تؤمةتباركردنةية كة ميدياى حيزبيى

دةيكاتة سةر اليةنةكانى ديكة. بة وتةي شوان محةمةد، سةرنوءسةرى رؤذنامةنوءس سياسىء ئاوَينة؛ رؤذنامةى لة ثَيطةيةى ئةو مافء ئةركء رووى لة

كؤمةَلطةدا هةيانة دوو كائينى جياوازن.نيطةرانة ئ��اوَي��ن��ة س��ةرن��وءس��ةرى سياسيء زؤرى بةشَيكى ل��ةوةي؛ ب��وو لةبرى ئَيمة وآلت��ى رؤذنامةنوءسةكانى مرؤظدؤستييةكةى جوانء ثةيامة ئةوةى طؤإينى لة هةبَيت رؤَلى رؤذنامةنوءسيى

يةكتر ديموكراسىء بةرامبةر تَيإوانينيان رؤذنامةطةريى كارى كةضى قبوءَلكردن، سإينةوةى دذايةتيكردنء بؤ بةكاردةهَينن مةسةلةيةدا لةم طةورةش ثرسى بةرامبةر. سياسييةكان سةركردة ئايا كة ئةوةية، لة شَيوةية ئةم كة نيية ئةوةيان مةترسيى شةإَيك بةرثابوءنى مايةى دةبَيتة طوتار كة ضةندينجار نةفرةتى لَيكراوة؟ ئايا ئةوةى

ئَيستا دةيكةن ياريكردن نيية بة ئاطر؟

ميدياي حيزبيي مشةخؤري بودجةي طشتين

كة نيية ياسايةك لة كوردستان تائَيستا ئةو بةثَيي رَيكبخاتء حيزبةكان بودجةى ميدياكان ثشتطيريي حيزبةكان بودجةية هةبَيت، بةخؤيان تايبةت ميدياي يان بكةن، ميديا زؤرب��ةي بكات ل��ةوة رَيطريي يان حكومةت بودجةي لةسةر حيزبييةكان

بةإَيوةنةبرَين.حيزب هةية لة كوردستان النيكةم )4-3( كةناَلى تةلةفزيؤنى لة هؤتبَيردء نايلسات هةية، كةناآلنة ئةو ثةخشكردنى شوَينى تةنيا كة لةسةر مانطى دةستكرد ساآلنة )350 –700( هةزار دؤالرة، ئةمة جطة لةو ذمارة زؤرةي كارمةند كة كار لةو دةزطايانةدا دةكةنء جطة كة ديكة راديؤيانةى طؤظارء رؤذنامةء لةو بودجةيةكى مانطانة حيزبنء هةمان موَلكي

خةياَلييان بؤ خةرجدةكرَيت.لَيوةكرد؛ باسى ئةبوبةكر هةظاأل وةك ضونكة طرنطة، سةربةخؤ دةزطاى بوءنى ن��اخ��ؤن، طشتيى ب��ودج��ةى ل��ة النيكةم كةسَيكى كة بآلوناكةنةوة وا زانيارييةكان لة ئةمانة بؤية بيَلَيت، دةيةوَيت دياريكراو كةناَلة رؤذنامةء لة جيادةكرَينةوة دنيادا فرؤشتنى بة ثشت يان ضونكة حيزبييةكان، يان سةرمايةدارَيك يان دةبةستن، خؤيان ئةو ئةوةية طرنط دةرياندةكةن، طروثَيك ثارةيةى تَييدا خةرجدةكرَيت بةرثرسيارن لة طةإانةوةى، ضونكة بة وتةي هةظاأل ئةبوبةكر؛ طرنطييةكانى لة يةكَيك ئةهليى »ميدياى ئةوةى ب��ووةء ب��ازاإ تَيكةَلى كة ئةوةية، ثَييدةوترَيت ئابوءريى نةتةوةيى دةوَلةمةندو ئةوةى بةآلم ناكات، الوازى بةهَيزدةكاتء ثَييدةوترَيت ئ��ةوةى دةيكةن، حيزبةكان ئابوءريى ئاسايشى نةتةوةيىء ئابوءريى دةهَيننة خوارةوة، ضونكة بةبآ ئةوةى شتَيك

ثَيشكةش بكةن، لة ثارةى طشتيى دةخؤن«.

ئةوجؤرة رؤذنامانةى كة بة رؤذنامةى كة ناودةبرَين، سياسى يان حيزبيى نيمضة ببنة تا كايةوة هَينابنية ثَيويستييةك رةنطة ضونكة حيزبييةكان، رؤذنامة بؤ بةديلَيك لة ش��ارةزا محةمةد، يوسف بؤضوءنى بة ئةطةر حيزبييةكان رؤذنامة ميديا؛ بوارى حكومىء دامودةزطا بةسةر دابةشنةكرَين ئةوتؤيان خوَينةرَيكى رةنطة حيزبييةكاندا، حيزبييةكان سةركردة هةربؤية نةبَيت، بةشوَين بةديلَيكدا دةطةإَين كة ئةو رؤذنامة نيمضة حيزبييانةيان كردووةتة بةديل بؤ ئةو

رؤذنامة حيزبييانة.ئةمة رةس��وأل، رَيبين لةبةرامبةردا بةرثرسة كة دةزانَيت، نوآ نةرَيتَيكى بة رؤذنامةنوءسَيك ضةند حيزبييةكان كؤدةكةنةوةء ثارةيان دةدةنآ بؤ دةركردنى لَيبكات بةرطرييان تا يان طؤظارَيك رؤذنامة رَيطةى لة لَيدةطيرَيتء رةخنةيان كة كاتَيك اليةنانة كةسء ئةو وةآلمى كةناآلنةوة ئةو بدةنةوة كة لة رووى ئايديؤلؤذياوة ناطونجَين

لةطةَليان«.

هةواأل ثارة ناكاتب��وارى ثسثؤإي ئةبوبةكر، هةظاأل راطةياندنة دةزط��ا ثَييواية؛ راطةياندن، س��ةرض��اوةى ل��ةب��ةرئ��ةوةى حيزبييةكان طشتيىء ب��ودج��ةى ل��ة داراي��ي��ةك��ةي��ان تيراذ بة طوآ نة دةردةضَيت، حيزبةكانةوة بة نة دةدةن، ريكالم بة طوآ نة دةدةن، هةمووشى لة دةدةن، فرؤشتن ضاثةمةنىء طرنطتر ئةوةية طوآ بة هةواأل نادةن. هةواأل لةبةرئةوةى ناكات، ثارة ئَيمةدا وآلتى لة لةسةر كةناَلةكاندا ل��ةن��َي��وان كَيبركآ بةَلكو نيية، رؤذنامةطةريى دةستثَيشخةريى ئةو حيزبةى كةناَلةكة ئاراستة دةكات خؤى

ضى دةوَيت ئةوة ثَيشكةشدةكات. حيزبىء ميديا دذبةيةكةى ثةيامة ئةو خةَلك لةاليةك كة دوواليةنةية، ئةهلييةكان، مافةكانى لة دةتوانَيت دةكاتةوةو هؤشيار لةاليةكى بكات، لةسةر داكؤكييان تَيبطاتء كؤمةَلطة لة سةرلَيشَيواندَيك جؤرة ديكةوة رؤذنامةنوءسء حكومةتء دروستدةكاتء دوو دةكاتة رؤذنامةنوءسانيش خ��ودى بثرسين دةك��رَي��ت كة دذب��ةي��ةك، ب��ةرةى ملمالنآء كوردستانء لة ميديا رةوش��ي ئةهليء حيزبيء ميديا نَيوان كَيبركَيي

سةربةخؤء سياسييةكان بةكوآ دةطات؟.

لة هةَلمةتى هةَلبذاردندا، دةسةآلت زؤرترين ثَيشَيلكاريي بةرامبةر رؤذنامةوانان كرد

لة يةك مانطدا 25 رؤذنامةوان ثةالماردراون

ئازاديى رادةربأين لة كوردستان، لة مةترسيداية

Page 18: rozhnama 572

19 ذمــارة )572( بؤضــــوونسَيشةممة 2010/3/9

birura. [email protected]

شوان رةئوف

لة بزووتنةوةو ثارتة لة دواي )7/25(ةوةء جياواز كوردي، كؤمةَلطاي تري تةقليدييةكاني سياسييية هَيزَيكي سياسيي-كؤمةآليةتي، هاتة مةيداني سياسييء وةك مةيداني هاتنة لةطةأل كوردييةوةء جوآلنةوةي سةلماندء خؤي كؤمةآليةتي-سياسيي، دياردةيةكي بَيتاقةتي تاكي كوردي ئةمةش دةرئةنجامي تووإةييء لة هةرَيمة ئةم فةرمانإةواييكةراني دةسةآلتء لة بوو ثةيمانانةي بةَلَينء ئةو بةجَينةهَيناني )18(ساألء دواي نووسراوةء ثارتةكاندا ثرؤطرامي ثةيإةوء لة كة بةآلم بةعس، حوكمإاني شَيوازي دووبارةكردنةوةي تاكي ئيرادةي بة زماني كوردي. هةروةها رَيزنةطرتني كوردي لة هيض كاتء ساتَيكداء بةإَيوةبردني كؤمةَلطاي كؤمةآلني لة دوور تاريكةكاني ذوورة لة ك��وردي شةخسي ميزاجي تةنها بإياردانيش، شَيوازي خةَلكء دواتريش دةرك���راوةء دايإشتووةو كةسَيك ضةند سةرفكردني طشتيء موَلكي سامانء بةهةدةرداني بةشَيوةيةكي ناعةدالةتي، تا ئةو رَيذةيةي كة ميللةتَيكي ماوةي بةرهةمي دةوَلةمةند، فةرمانإةواي هةذارو ناكرَيت كة هةن تريش كةلَيني زؤر بوو، حوكمإانييان هةموويان باس بكةين، ضونكة سةرجةميان زيندوونء

ثَيويست بة بيرخستنةوة ناكةن.

دةركةوتني طؤإان:دواي لة سياسيي بزووتنةوةيةكي وةك طؤإان كوردي سياسييي دةسةآلتي لة دةية دوو نزيكةي بزووتنةوة لة جياواز ئةمةش دةكرَيت دةرك��ةوتء بخاتة جياواز فؤرمَيكي كورد، تري سياسيييةكاني لةسةرةتا زؤربةيان كة طؤإان بزووتنةوةي ئةستؤي دةركةوتنء نةتةوايةتي مافي بةدةستهَيناني بؤ دروست بوون، ياخود بؤ بةرةنطاربوونةوةي دةسةآلتة بَلَيين، ئةوةي دةمانطةيةنَيتة ئةمةش كة داطيركةرةكان

نةك كرد، دروستي نَيوخؤيي ثَيويستييةكي طؤإان هةإةشةيةك لةسةر ئةمني نةتةوةييء ديارة لةسةرةتادا دةركةوتني هةر بزووتنةوةيةكيش بؤ بةرةنطاربوونةوةي ثةنجة كة ئةوةي دةطاتة دواتر نَيوخؤييةكانةء كَيشة بةرَيت بؤ كَيشة هةستيارة دةرةكييةكان، ضونكة ئةطةر هةر هَيزَيك بةبآ سَلةمينةوة، بتوانَيت دةست بؤ كَيشة تاكةكاني بةردةستي بيانخاتة بةرَيتء نَيوخؤييةكان كؤمةألء هةوَلي ضارةسةريان بدات، ئةوة طوماني تَيدا نيية كة بَيباكانة لةسةر مةترسيية دةرةكييةكانيش هةَلوَيستي تاكةكاني ثةنطخواردنةوةي دواتريش دةبَيتء جديي كؤمةَلطاي كوردي طةيشتبووة زياتر لة رادةي تةقينةوةء ثةنطخواردنةوةية ئةم ساتيشدا ك��اتء لةهةندَيك هةَلوَيستوةرطرتندا، لة خؤثيشاندانء دةكرا بةرجةستة ض لة اليةن تاكةكانى بة سةربةخؤيي، ياخود لة رَيطةي ثَيكهَيناني ياخود مةدةني، كؤمةَلطاي رَيكخراوةكاني طروثء كؤمةَلةي سةربةخؤ بؤ هةَلوَيستنيشاندان، جطة لةو نووسينانةي كة بةردةوام لة ميدياكانةوة )بةتايبةت

ميدياي سةربةخؤ(وة بآلودةكرانةوة.

يةكانطيربووني بزووتنةوةكة لةطةأل كؤمةَلطادا:

دواي ماوةيةك لة دروست بووني كؤمثانياي وشة، زؤري بةهةوَلي كؤمثانياكةوةو بةإيوةبةراني لةاليةن هةندَيك كةسايةتيي سةربةخؤ، ليستَيك بؤ بةشداريكردن لة هةَلبذاردني ثةرلةماني كوردستان ثَيكهَينرا لة )7/25(

داء ليستةكةش بة طةرمي لة اليةن خةَلكةوة ثَيشوازي كرا )بة تايبةت لة شاري سلَيماني(، ئةمةش لة ئةنجامي دةسةآلتي لة بوو خةَلكةوة ساَلةي ضةندين بَيزاري سياسييء بةإَيوةبردن، ئةو شةثؤلة تووإةيةي خةَلك، رةنطَيكء لة ثَيشوازي ئةمجارة كة ئةوةي طةيشتة دةنطَيكي جياواز بكاتء دواتريش بة ئومَيدي كاركردن هةم ثشتيوانيء هةم تريش خةَلكَيكي هاوآلتييان، بؤ دةكردء بزووتنةوةكة سةركةوتني بؤ جدييان كاري

هةَلبذاردني كةساني سةربةخؤيش، ثةيامَيكي تر بوو كة لة كاتء ساتي خؤيدا طةيشتة تاكةكاني كؤمةَلطا، ئةويش ثَيكهاتةيةكي تةنها طؤإان بزووتنةوةى سةلماندي، كة بزووتنةوةيةكي بةَلكة نيية، حيزبَيك جيابووةوةي لة كة حيزبةكانيش ئةنداماني هةندَيك سةربةخؤء هاتوونةتة ناإازينء دةسةآلت بةإَيوةبردنى شَيوازي نَيويء ئةوانيش بةشَيكي دانةبإاون لةكؤمةَلطا كة ناكرَيت هةندَيك خوَيندنةوةي نا ئةقآلني بؤ بكرَيتء بةو شَيوازة بخوَينرَيتةوة كة ئةم طروثانة ئامانجيان خزمةتكرنةوةي ضونكة ثارتةكة، ل��ةدةرةوةي دياريكراوة ثارتَيكي بكات، خؤي ثارتةكةي خزمةتي بيةوَيت، كةسَيك هةر باشترين شوَين بؤى، ناو ثارتةكةية كة بتوانَيت خزمةتي زؤر تا كةم كة كيانَيك دروستكردني نةك تيابكات، جياواز لة فةلسةفةي ثارتةكة بيردةكةنةوةء كاردةكةن.

كوتلةي ثةرلةماني »طؤإان« لة ثةرلةماني كوردستانء كارةكانيان:

لة كوردستان ثةرلةماني هةَلبذاردني ل��ةدواي )7/25(دا، دةركةوتني كوتلةيةكي طةورةي ئؤثؤزسيؤن لة ثةرلةمانداء ضوونة ناو كايةي سياسييي بزووتنةوةى طؤإان، هةندَيك لة هاوآلتييان بةتايبةت ئةوانةى بيرَيكي ئَيستاش هةندَيكجارء دةيانووت، هةبوو، حيزبييانةيان دةَلَين »طوإان ضي كردووة؟؟« يان ثرسيارةكةي ئةوان يةكةم ك��ردووة؟؟(«، خةَلك بؤ ضي )طؤإان بَلَيينةوة خةَلك بة دةيانةوَيت ئةوان ئةطةر كة ئةوةية وةآلم ئةوة دةكات، ضي دةسةآلتدايةء لة طؤإان ئةوة بَلَين، ئةوةي كة ئةويش تةنها وةآلميانة كة وةآلمَيكي سادة، كوتلةي طؤإان ئؤثؤزسَيونة، نةك شةريكء هاوثةيماني دةسةآلتء ضاوةإَيي ثإؤذةي خزمةتطوزاريء مووضة دابينكردني لَيناكرَيتء ناشتوانَيت كةس دابمةزرَينَيت، بةو سيفاتةي ئةندام ثةرلةماناني طؤإان ئؤثؤزسَيننء تةنها ثإؤذةياساء تةرحي كارةكانيء حكومةتء ضاودَيري ئةو هةموو ترو ثإؤذةياساكاني لةسةر هةَلوَيست

كارانةي كة ليستَيكي ئؤثؤزسيؤني ثةرلةماني دةيانكات. دواي ئةوةش كة بةرطريكردن لة مافي هاوآلتييان بووة كوتلةي ئيشي ئيلهامبةخشي سةرةكي سةرضاوةي خؤمان ضاوي بة ئةمةشمان ثةرلةمانء لة ط��ؤإان قسةكردن بؤ كرا ثةرلةمان دانيشتني كاتَيك دي، نةشاردنةوةء )هةَلوَيستي هةرَيم بودجةي لةسةر داهَيناني خؤيء وةك راستييةكان خستنةبةرضاوي جاران كة ثةرلةماندا( هؤَلي نَيو لة ثةرلةماني كلتوري تةنها ديوةخانئاسا بوو، سةرؤك قسةي دةكردء بةكؤي ئةمجارة، بةآلم ثَيدةهات، كؤتايي شتَيك هةموو دةنط ثةرلةمانتاراني بيري بةَلكو نةبوو، دةنط كؤي نةك تريشيان خستةوة كة ئيشي ثةرلةمانتار تةنها دانيشتنء بؤ دةنطبةرزكردنةوةية بةَلكو نيية، دةستبةرزكردنةوة ثَيبةخشيون. هةروةها تاكانةي كة متمانةيان ئةو مافي تازةكان كارة لة ترة يةكَيكي هاوآلتييانيش، نَيو هاتنة لَيكردووةو ثةيإةوي طؤإان ثةرلةماني كوتلةي كة هاوآلتيياندا كَيشةكاني بةدواي ثةرلةمانتاران خودي طةإاونء ئؤفيسةكانيان جَيهَيشتووةء رَيزيان طَيإايةوة بؤ دةنطي ئةو هاوآلتييانةي كة متمانةيان ثَيبةخشيونء داواكانيشيان خستوونةتة بةر باسء لَيكؤَلينةوةي جديي، بةآلم ئةم كردارانة لةاليةن حكومةتء كوتلةي ثةرلةماني دةكرَينء سةير ناشرينكردن، ئاذاوةو بة حوكمإانةوة ئةمةش تةنها ضةواشةكارييةكي تري دةسةآلتة، ضونكة بة نةك هةَلوَيستة، طفتوطؤء شةإي شوَيني ثةرلةمان

تةنها خةوتنء دةستبةرزكردنةوة.لةو طؤإان بزووتنةوةي بَلَيين، دةتوانين كةواتة ثَيشتر كة بكات كار هةندَيك توانيويةتي كةمةدا ماوة نةكراونء تواني ئومَيدَيك بطةإَينَيتةوة بؤ كؤمةَلطاء بة تاكةكان بَلَيت، ئَيوةن خاوةن بإيارء دةتوانن دةسةآلت لة ئةويش تر، ليستَيكي بيدةنة بسةننةوةو ليستَيك لة بةشداري ضةمكي تر، بةجؤرَيكي دةنطدانةوة، رَيطةي طةإاندةوة رَيزي زيندووكردةوةء تاكةكاني سياسييي

بؤ دةنطي تاكةكاني كؤمةَلطا.

ئةحمةد حةمةساَلح

وآلتَيكى ك��وردس��ت��ان ئ��ةط��ةرض��ى بةآلم كةرتى كشتوكاَليى روو كشتوكاَليية، لة بَيكار كراونةتة جوتياران سستييةء لة

شارو شارؤضكةكاندا.طوندةكانةوةء راطواستنى بةهؤى بةتايبةت لةدواى رَيككةوتننامةى جةزائيرى كة بةعسةوة رذَيمى ئَيرانء شاى نَيوان رَيككةتننامةية، ئةو بةندةكانى لة يةكَيك طوندانةى ئةو طواستنةوةى لة بوو بريتى بة وآلت هةردوو نَيوانى سنوورى سةر عَيراق رذَيمى كليؤمةترء بيست قوآليى حةفتاكاندا ساآلنى دووةم��ى نيوةى لة طوندةسنوورييةكان راطواستنى بة دةستى راثةإينة تا هةشتاكانيش ساآلنى لة كرد، )1991(دا ل��ة طةلةكةمان م��ةزن��ةك��ةى سياسةتى لة بوون بةردةوام بةعسييةكان دورت��ري��ن ل��ة ط��ون��دةك��ان راطواستنى مةركةزى لة طوند نزيكترين تا طوندةوة شارةكانةوة كة دةرئةنجام زياتر لة )4500(

خةَلكةكةى كاولكردو كوردستانى طوندى كؤكرانةوة. زؤرةملَييةكان ئؤردوطا لة رذَيمى بةعس سياسةتى )ارض المحروقة(ى بةكارهَينا دذى كورد بة مةبةستى نةهَيآلنى ثَيشمةرطة، داَل��دةى حةوانةوةو شوَينى درَيذخايةنيشيان مةبةستى بةعسييةكان هةر هةبووة، طوندةكاندا راطواستنى لة رؤشنبيريىء )كةلثوورء داهَيزرانى لة كؤمةآليةتىء فةرهةنطى نةتةوةيىء ميلليى لة ذَيرخانى كاريطةريى طةلى كوردستانء كشتوكاَلى كةرتى نةمانى بة ئابووريمان ببةستين، خؤمان بة ثشت نةتوانين تا لة كورد خةَلكى خإكردنةوةى هةروةها طةلَيكى ملَييةكاندا، زؤرة ئؤردوطا نَيو هةوَلى طرنطترين كة هَينايةبوون بَيكارى دابإانى ئؤردوطاكاندا، ناو لة حكومةت خاكةكةىء زةوىء لة بوو كورد طةلى وةالئى قةومىء ئينتيماى كاَلكردنةوةى نةريتى زي��ن��دوك��ردن��ةوةى نيشتمانىء خَيَلةكىء تيرةطةرييش بوو( كة تا ئةمإؤش كاريطةريية خراثةكانى راطواستن بةئاشكرا

ديارو بةرضاون.مةبةستمانةو زياتر كة ئةوةى لَيرةدا لة لةسةركردنة، هةَلوَيستة ثَيويستى كة طوندةكانةوة راطواستنى ثإؤسةى

سستبوونى هةية، كاريطةرى ئةمإؤ تا يةكَيك بووةتة كة كشتوكاَليية كةرتى لة بَيكارى، دي���اردةى هؤكارةكانى لة كوردى تاكى ثَيشبينى راثةإينةوة دواى طوندةكان، بةئاوةدانكردنةوةى كة بوو جوتيارة ببوذَيتةوةء كشتوكاَلى كةرتى بَيكار ك��راب��وون��ة ك��ة خ��اوةن��ك��ارةك��ان كةسى ب��ة ببنةوة ئ��ؤردوط��اك��ان��دا، ل��ة نةبوونء بةهؤى ب��ةآلم بةرهةمهَينةر، بة تؤكمة بةرنامةيةكى كارانةبوونى طةإانةوةى طوندةكانء بوذاندنةوةى سةر بؤ كشتوكاَلى بةرهةمهَينانى دةستى كةرتى بوذاندنةوةى لةثَيناو زةوييةكانيان كشتوكاَلىء رزطاربوون لة دياردةى بَيكارى كة تائةمإؤش زؤرترين ذمارةى بَيكارى لة ئؤردوطا زؤرةملَييةكانى سةردةمى بةعسدان كة ئةو ئؤردوطايانة لة سةردةمى حكومةتى بة كراون ئاوةدانتركراونةتةوةء هةرَيمدا رَيذةى زؤرترين ئَيستاش كة شارؤضكة بَيكارييان تَيداية، ئةو نيمضة ئاوةدانييةش كة لةاليةن طوندنشينانةوة كرا لة دواى راثةإين، ن��ةوةدةك��ان��ةوة، ساآلنى لةناوةإاستى دووبارة طوندةكان بةرةو ضؤَلى ضوونةوة، نةبوو ملَى زؤرة راطواستنَيكى جارة ئةم ئةفسوس ك���وردةوة، دوذمنى الي��ةن لة لة هةرَيمداء حكومةتى سَيبةرى لةذَير بةرنامةيةكى هةمةاليةن نةبوونى ئةنجامى ئاوةدانيى( )ئابووريىء رووةك��ان��ى لة

بؤ طوندنشينان كؤضى دي��اردةى ي��ةوة، ذيانى بة درَيذةدان شارؤضكةكانء شارو ثةرةسةندنداية. لة بةردةوامء ئؤردوطاكان خاكى بةثيتى س���ةرةإاى ب��ةداخ��ةوة، كوردستان لة جؤرةها بةرهةمى كشتوكاَليدا، بةرهةمى كشتوكاَليى لة ثإن بازاإةكانمان هةر طوندةكانمان كة دراوس��آ، وآلتانى حاَلى ئ��اوةدان��ب��نء نيمضة ي��ان كاولبن نةك بَيت، جؤرة بةو كشتوكاَليمان كةرتى زيانمةندين، ئابوورييةوة رووى لة هةر هَيناوةتة بَيكاريشى رَيذةى طةورةترين طوندةكانء ئ��اوةدان��ك��ردن��ةوةى ب��وون. هةنطاوة كشتوكاَلى، كةرتى بوذاندنةوةى ئابووريىء ذَيرخانى بوذاندنةوةى بؤ بَيكاريشة زؤرى رَيذةيةكى كةمكردنةوةى نَيو دياردةيةكى ئةمإؤدا لة بَيكارى كة كؤمةَلطايةو لة بةردةم ئةوةداين كة بَيكارى

ببَيتة كَيشةو مةترسى لة ئايندةدا.

دَلشاد مةجيد/ سويد

قةوارةيةکي وةک گؤإان ليستي بووني سياسيي لةبةغدا، بة رَيژةيةکي باشء سةنگين کة ئةمةش پشتئةستوور دةبَيت بة رَيژةي دةنگداني خةَلکي کوردستان بةو ليستةء دةبَيتة سةرةتاي قوَلکردنةوةو پتةوکردني پإؤسةي ديموکراسيء لَيکجياکردنةوةي دةسةآلتةکانء کةمکردنةوةي موئةسةساتکردنى بة حيزبء دةس��ةآلت��ي دا مو دةزگاکاني حکومةتء بنبإکردني گةندةَليء لةسةر خةَلک زياترى بةرچاوإووني بووني

کاروچاالکييةکاني حکومةت، لةو هةرَيمة.دةبَيتةوة، رووبةإوومان پرسيارَيک لَيرة لة گؤإان ليستي بووني)25(کورسيي باشة پةرلةماني کوردستان، لةبةرامبةر ئةو پرسانةدا

هيچ ناگةيةنَيت؟بة راي من، گؤإان بةهةر قةبارةء رَيژةيةک، سيستمي پةرلةمانء لة بَيت ژم��ارةي��ةک يا جوآلنةوةو کوردستان، ئةمإؤي سياسيي ئةو ببَيتة ناتوانَيت سنووردارةو کاريگةريي لةماوةيةکي بةتوانايةي، بةهَيزو کارةکتةرة سياسيء سيستمي رَي���إةوي کورتخايةندا هؤکاري بگؤإَيتء کوردستان لة حوکمإاني ئةو دةسةآلتي شَيوازي بؤ ئاريشةيةش ئةم دووحيزبة دةگةإَيتةوه کة بةشَيوةيةکي وا ئاَلؤز، وةک تةوني جاَلجاَلؤکة، شؤإبوونةتةوة ناوگشت کؤمةآليةتييةکاني سياسيء ئابووريء پَيگة ديسانةوة لَيکهةَلوةشاندنةوةو هةرَيمةء ئةم تةندروست، بةشَيوةيةکي دامةزراندنةوةي هةية. شؤإشگَيإانة سةبري بةکاتء پَيويستي گؤإيني ئةو بارودؤخةو لَيداني ئةو بةرژةوةندييانه سياسيء گوشاري کارتةکاني بووني بةبآ کارتي تةنيا ئةمإؤ مةحاَلةء کارَيکي ئابووري، گوشاري ئؤپؤزسيؤن لةکوردستان، هاوآلتييانء حيزب کاتَيکيش کوردييةء شةقامي پشتگيريي

گرتبَيت، خةَلکي بژَيويي ژيانء قوإقوإاگةي چونکة وةآلم، بَيتة زوو وا شةقام ئةستةمة شةقاميش بةگوَيرةي بةرژةوةندييةکان، دابةش يةکگرتوو(، گةيشتني)گؤإانء بة بةآلم بوون، ئةم يةکسةر بةغدا، بة ئؤپؤزسيؤن بَلَيين، يان لةوَيوةوة دةبَيتةوةء سةراوگَيإ هاوکَيشةية دةستء دَيتة گوشاريان حةقيقييةکاني کارتة لةوَيوة دةتوانن دةستء پَيي ليستي هاوپةيماني لةگةأل خؤيان سياسييةکاني گةمة ببةستنء )هاوپةيمانيي کوردستاني( برةو پَيبدةن، لةمةودوا کاربکرَيت وةرگرتن دانء پرةنسيپي لةسةر

لةجياتي هاوارو توإةبوونء هؤأل بةجَيهَيشتن. بة راي من، ليستي هاوپةيمانيش بةگوَيرةي اليةنة لةگةأل هاوپةيمانييانةي رَيکكةوتنء ئةو ئيلزاميان کة ک��ردوون ئيمزايان عَيراقييةکان بَيت ، بةردةوام هاوپةيمانيية ئةو لةسةر دةکات هاوکاريء داواي دوودَل��ي، بةبآ بةناچاريء چةند چونکة دةکات، ئؤپؤزسيؤن لة پشتگيري زياتر رَيژةي کورسييةکاني )گؤإانء يةكگرتوو( سةنگي رَيژةو لة ئةوةندة بَيت، زياتر لةبةغدا وةک ناتوانَيت دةکاتةوةء کةم هاوپةيماني جاران ئةو هَيزة بَيت کة اليةنةکاني تر پَيويستيان

پَيبَيت. )هاوپةيماني( لة وا خاَلةشة ئ��ةم ه��ةر بةچةمکي لةکوردستانيش لةمةودوا کة دةکات کةمينةو بةچةمکي نةوةک کاربکات، )تةوافوق( گؤإانَيکي هَيزةکان پارسةنگي لَيرةوة زؤرينة. ئةگةر بةمةرجَيک دَي��ت، دا بةسةر ريشةيي بووني دةمشيرين پ��اش ئؤپؤزسيؤنيش ماديء بةرژةوةنديية پاراستني بةدةسةآلتء بةرژةوةنديي پةردةي لةژَير ئيمتيازاتةکانيان، النةدات، ئامانجة سياسييةکاني خؤي لة گشتي بؤية لَيرةوة ئؤپؤزسيؤني کوردستان دةکةوَيتة بةر تاقيکردنةوةيةکي حةقيقي کة ئايا دةيانةوَيت کوردستان سياسيي سيستمي لة گؤإانگاري گ��ةالن ئ��ةزم��وون��ى چونکة ن��ا؟ ي��ان بکةن دةريخستووة، هةرکاتَيک ئؤپؤزسيؤن گةيشتبَيتة خؤي ئامانجةکاني ل��ةزؤرب��ةي دةس���ةآلت، اليداوةو )خؤزگة بةکفندز خوازراوة( . هةروةها وتةيةکي سياسيش هةية، دةَلَيت) کاتَيک ويستت، لةپاکيء بَيگةردي هةر هَيزَيکي سياسي بدةيت، دةسةآلتي بدة دةست، بؤ ئةوةي بکةوَيتة داوي هَيزودةسةآلتء پةرژةوةندييةوة(. بةهةرحاأل با بچينةوة بةغدا، چونکة هةموو رَيگاکان دةچنةوة کاروانةکان رَيگاي تر جارَيکي لةوَيوة بةغدا، کةرةستةو بة بارةکان دةکرَينةوةو دي��اري سةفةري دةکرَينةوة، پؤشتة پَيداويستييةکان سياسييةکان ملمالنآ گةمةي لة کةسة ئةو سةرکةوتوو دةبَيت کة بزانَيت چؤنء کةي ئةو

کةرةستةو پَيداويستييانة بةکاردةهَينَيت . بةشکو ديموکراسي لةبةغداوة ئةمجارةيان )خواية( ئةو )18(ساَلة چونکة بَينين، کوردستان بؤ نةک لَيدةدةين، پَيوة الفي ديموکراسييةي نةمانبردة بةغدا، بةَلکو بةقاچاغيش لة بازگةکاني هةولَيرو دَيگةَلة پَيمان دةرباز نةدة بوو. هةروةها ئةو کلتوري پَيکةوة نةژيانةشمان لةگةأل يةکتري، نةوةک موسَليش، کةرکوکء شارةکاني بردة خةَلکي خؤمان، بةَلکو نةتةوةکاني تريشمان کردة

دوژمني خؤمانء چارةي ئَيمة مانانيان نةوَيت. لةبةغدا ئؤپؤزسيؤن بووني گرنگي لَيرةوة لةناو رةوش��ة ئةم بتوانَيت کة دةردةک��ةوَي��ت بگؤإَيت، ناوچةدابإاوةکان لةناو کوردستانء شةإي کة بگات لةوة )گ��ؤإان( دةبَيت بةآلم ديموکراسيي گؤإان لَيرةوة دةستپَيدةکات، بؤية دةبَيت بخاتةگةإء هَيزةکاني هةموو دةبَيت خةَلکانَيک ئةو شةإة بکةن كة خاوةني ئةزمووني ناو هةَلقوآلوي كة بن خةَلکانَيک بن، سياسي نةوةک بن، کَيشةکانيان خةَلکء کؤمةآلني دةژينء لةئةوروپا ساَلة چةندين کة خةَلکانَيک رؤژان��ةي طرفتى وردةکارييةکاني ئاگاداري سياسي هةرزةکارَيکي وةک نةبووبنء خةَلک مامةَلة لةگةأل کَيشةکان بکةن، بؤية، دةبواية کاک نةوشيروانء هةندَيك سياسيي تري بةئةزموون ئةم چونکة بووناية، ليستةکةدا خودي لةناو داكؤكيكةرء کةساني بة پَيويستي قؤناغة پشوودرَيژ هةية، چ لة کوردستانء چ لة بةغداش. نووسينة لةم وا خوَينةران لة بةشَيک رةنگة بگةن کة ئؤپؤزسيؤن )گؤإانء يةگرتوو( لةبةغدا چارةنووسسازةکاني مةسةلة لةسةر سازش دةستکةوتيان کوردستان لة تا بکةن، کورد ئةم مةبةستي هةرگيز نةخَير کةوَيت!! دةست هةية، راستييةک بةآلم نيية، ئةمة نووسينة لؤژيکانة پراگماتيء بةشَيوةيةکي ئَيمة ئةگةر لَيکي بدةينةوة، کورد ناتوانَيت دةورو کاريگةري تا کورد کاريگةريي هةبَيت، عَيراقةوة بةسةر تَيپةإ سةوز لةناوچةي لةبةغداش بةغدايةء ساَلةي حةوت راب��ردووي ئةزمووني ناکات. کؤمار( س��ةرؤک کوردستانء )هاوپةيمانيي بووني کردووةتةوةو دووپات راستييةيان ئةو زياتر عَيراق حکومةتي پةرلةمانء لة کورد لةحاَلةتَيکي بةرگري ضووة، بؤية دةبَيت وا کار تا لةبةغدا ، بکه بةرگري کاتة ئةو تا بکرَيت، لةسةر کوردستان ناوخؤي بةرةي شةإةکاني ژَيرخاني بنياتناني )ديموکراسي، ئاستةکاني ئابووري، خؤشگوزةرانيء ئاشتبوونةوةي نَيوان

دةسةآلتء خةَلک( کؤتايي پَيدةهَينَيت.

[email protected]

بزووتنةوةي »طؤأان«، وةك هَيزَيكي ثؤست-ئؤثؤزسيؤن

ئاوةدانيى طوندةكان، دروستبوونى ذَيرخانى ئابووريى

بووني گؤأان لة بةغدا

Page 19: rozhnama 572

ذمــارة )572( سَيشةممة 2010/3/9 18

ئةمجارةشمان هةَلبذاردني دةكرَيت ل��َي��رةدا ب��ةإَي��ك��راو، سةرنجي ب��ي��رو ك��ؤم��ةَل��َي��ك سةرثَيي لةسةر خودي ثرؤسةكة

بخةينةإوو:ئةمجارةو ث��إؤس��ةي -1ب��ةت��اي��ب��ةت��ي ه��ةَل��م��ةت��ي طةرمءطوإيي هةَلبذاردنةكةي، كَيبإكَيي زؤرترو زماني زياترو بةخؤيةوة راطةياندني زب��ري ليستي لةنَيوان بةتايبةتي بيني، هاوثةيمانيء ليستي ط��ؤإانء راطةياندنةكاني لةناويشياندا ي��ةك��َي��ت��ي، ك��ة س��ةرةت��اك��ان��ي بآلوكردنةوةي بؤ دةطةإَيتةوة سكرتَيري بةإَيز راثؤرتةكةي ل��ةدواي��ي��ن يةكَيتي طشتيي ك��ردن��ةوةي خ��ؤىء ثلنيؤمي دةرط����اي ت��اوان��ب��ارك��ردنء راستيية شَيواندني تةخوينء مَيذووييةكاني رؤذاني خةباتء يةكَيتي، خ��ودي تَيكؤشاني وتةيةكي نيشانداني دواتريش لة مستةفا نةوشيروان بةإَيز كةناَلةكاني راطةياندني يةكَيتييةوة بة قرتاويي كة ئةوةش بؤ خؤي ثةنجةرةي دةرطاو واآلكردني

ماَلة شوشةكةي دةسةآلت بوو.ن��ةزان��ان��ة دةس��ت��ب��ردن بؤ بَي لَيكدانةوةو بَي ضةكة، ئةم ك��اردان��ةوةي ديراسةكردني ئةنجامةكاني، بةرامبةرو اليةني راطةياندنةي خستة حاَلةتي ئةو بةرطريكردنء بوون بةثاشكؤي

رووداوةكان.بةَلَينء لةهةموو 2-دوور ديموكراسيء بة باوةإبوونَيك خةَلك، ئ��ي��رادةي بةويستء ثَيشتر بةرنامةيةكي بة شَيوةيةكء بةهةموو دةس��ةآلت تةزويري لةهةَلةكاني بةسوودوةرطرتن و ب��ؤداإَي��ذراو ثَيشوويان كةوتنةخؤ، بة هيواي طؤإيني ئةنجامي ئةو واقيعةي تةزوير، بؤية بؤ سةرخستني كاري تَيي كةوتوون، هةر كة وا ثَيشوةخت ئةوةي بؤ هةَلشت زؤريان ثولَيكي ثارةو نيشاني بدةن كة هَيشتا جةماوةريان زؤرة، ئيتر طوَييان لةوة نةبوو ئةو ئؤتؤمبَيالنةي كة بةكرَييان دةطرن ثاشتر دةنطيان بؤ دةدةن يان نا؟ ئةو ثؤليسء ئاسايشء ثَيشمةرطانةي كة ناضاري بةزؤر لَيدةكةنء دةركردنيان نانبإينء هةإةشةي

سةر سندوقي دةنطدانيان دةكةن، دةنطيان دةدةنَي يان نا؟3- دةسةآلت لةكوردستان هةرضي دةَلَيت سةبارةت بة بةئيرادةي ملدان جةماوةرء خواستي بةهَيزو باوةإبوون ئةمإؤ كةس دةكاتء طةورة ئَيجطار درؤيةكي هاووآلتيان، ئةم كة بهَينَيت، بةخؤي قةناعةت ناتوانَيت كوردستان لة دةبنء غةش غةلء بَي هةَلبذاردنَيكي خوازياري حيزبانة ثةيإةوي دةكةنء ئةطةر ئةنجامي هةر هةَلبذاردنَيك بة دَلي ئةوان نةبوو، ئةوا بة طياني وةرزشكارانة وةريدةطرنء قبوَلي

دةكةن.هاوآلتييان دةمي ثارووي حيساب�ي لةسةر هةربؤية دةوروثشتيان خؤيانء كؤدةكةنةوةو سامان سةروةتء بةخؤيان سةر ضةكي ثإ قةبةو سوثاي دةكةن، دةوَلةمةند دةهَيَلنةوةو رازي نابن بضنة ذَير باري ئةو ياسايانةي خؤيان

بانطةشةي بؤ دةكةن.رذَيمة ئةزمووني تاقيكردنةوةو لة عيبرةت ثةندو وةرناطرنء عَيراقيش دنياو ديكتاتؤرةكاني تؤتاليتاريء نايانهَيننةوة بةرضاوي خؤيانء ثَييانواية ئةم كَيشانة كةفء كوَلي كاتينء ئةوان دةتوانن بةئاساني مامةَلةي لةطةَلدا بكةن.

دةإواننة وا كوردستان دةسةآلتدارةكاني 4-حيزبة خةَلك كة هةتا هةتاية خؤيان قارةمانء سةركردةو ئاغايانن و

ئةوانيش كؤيلةو مسكَين.كةسايةتيي ويذداني كإيني بؤ كار بةبةرنامة ئةوان قابيلي كورد ثياوي ذنء ويذدانى ثَييانواية دةكةن، كورد كإينء فرؤشتنن وةك هةر كاآليةك، ئةوةش كة رازيي نييةو بؤ ديكةي رَيطاي بدةنَيء زياتري دةبَيت ديارة نادات، مل

بطرنةبةر!جاران دةمانوت، ديكتاتؤرةكةي عَيراق نةفسيةتي خةَلكي عيزةتي كةرامةتء هةوَليدا بةرنامة بة طؤإيء عَيراقي بسإَيتةوة، عَيراقيدا تاكي ناخي لة مرؤييةكان بةها نةفسء ئةو بؤ ئةوةي بَلَيي تؤ ئةوةية، لَيرةدا ثرسيارةكة بةآلم نةضووةسةر، كةساني ديكة بتوانن ئةو بةها ثيرؤزانة لة ناخي مرؤظي كورددا بسإنةوة، جارَيك بة جوينةوةي سةركةوتنء خةباتء تَيكؤشاني طةلةكةمانء لة قاَلبداني بةناوي حيزبء ئيمتيازاتي ثارةو بةخشيني بة ديكةش جارَيكي بنةماَلةوةء بة هيض جؤرَيك موَلكي هيض ئةويش بَي هةقء حيساب، كة

بةرثرسء سةركردةيةك نيية؟!.

ديموكراسي بةأبةي دةسةآلت

بؤضــــوونbirura. [email protected]

ئازاد ضاالك

دةسةآلت لةكوردستان هةرضي دةلََيت

سةبارةت بة باوةِربوون بةهَيزو خواستي

جةماوةرء ملدان بة ئيرادةي هاووآلتيان،

درؤيةكي ئَيجطار طةورة دةكاتء كةس

ئةمِرؤ لة كوردستان ناتوانَيت قةناعةت بةخؤي بهيَنَيت، كة

ئةم حيزبانة خوازياري هةلَبذاردنَيكي بَي غةش

دةبن

د. بةهزاد عةلي

طؤإان بةردةوامه طؤإان هةر بة مانا جوان و ثإبةخشينةكةي، به واتاي تازه كردنةوة، نوَي كردنةوه، ضاك كردن و طؤإين، بزووتنةوةي طؤإان ثرؤسة و ميكانيزمَيكي تازة و زيندووة له مَيذووي خةباتي ميللةتةكةماندا، و ئابوري و إامياري طرنطي ثَيويستيةكي كه بووني بةردةوام بؤ بوو، زانستيانه و كؤمةاليةتي ئةزمووني ذيان لةم بةشةي كوردستاندا و سةرفراز كردني لةو بازنه داخراوة ضةقيوةدا ، كة بؤ ماوةي ثتر لة 18 ساَلة، دةسةالتي كوردي سةثاندوَيتي و

ئةيسةثَينَي بةسةر كؤمةالني خةَلكدا. بزوتنةوةي طؤإان نةبةستراوةتةوة بة تيؤرييةكي ئايدؤلؤجَيةكي ياخود وة ئامادةكراو، ثَيشوةختي

بةَلكو بزووتنةوةيةكه، بة كؤمةَلَي حزبي تةقليديي، ثةيام و داواكاري و داخوازي و ثرؤطرامةوه هاتوة، خواستي و هةست له طوزارشت ناخةوه لة كة ئةنجامي له كه ئةكات، طةلَيك ذاني و جةماوةر له به هةذدة ساَل بةرامبةر نةهامةتي نائومَيدي و شَيوازي ضةوتي خؤحوكمإاني و دةسةالتي إةهاي

حزبايةتي و بنةماَلةوة ، هاوار و ذان ئةكات.طؤإان بزوتنةوةيةكي ئاشتيخوازانةيه، كة كار ئةكات بؤ طؤإيني شَيوازي حوكمإاني و ئاَلوطؤإي و ديموكراسيانة شارستاني إَيطاي بة دةسةالت دةنطداني جةماوةريي. طؤإان بة إووناكي مؤمَيك ئازادي طةإانةوةي مةبةستي و بةهيواو هةَلكرا لة وه إزطاركردني كوردستاندا لة كورد تاكي بؤ كؤيلةيةتي و بَي ئيرادةيي، كة لة ئةنجامدا نةتةوةيةكي سةربةست و تةندروست و ئازاد بَيت، وة متمانةي بة خؤي و داهاتووي كوردستان بَيت، دور له كةلتوري سةقةتي خؤ بةكةم زانين و زةليلي و كإوزانةوة. وة ئَيستا خؤش بةختانة طإو تيني مةشخةَلي ئاطري ئةو مؤمة هةموو كوردستاني طرتؤتةوة، كة كوذانةوةي

مةحاَلة.

ئةخةمة تيشك هَينانةوة بةياد بؤ هةر لَيرةدا سةر هةندَي لة هؤكارة سةرةكيةكاني، لةدايك بووني سةرضاوةكاني هةروةها وة طؤإان بزووتنةوةي

هَيزو ووزةي طؤإان:

هؤكارةكان1( ناإةزايي و بَي ئومَيدي لة ناو خودي ئةندامان و اليةنطيراني حزبه دةسةالتدارةكان، لةسةر نةبووني و إوون ئايدؤلؤجييةكي و ثرؤطرام و شةفافيةت ئاشكرا، وه هةروةها قؤرخ كردني دةسةالتي حيزبي

لةاليةن تاكه كةس و بنةماَلةوه.حزبي دةسةالتي تَيكةالوبوو ني مةسةلةي )2له جيانةكردنةوةيان هةرطيز ياخود وه و حكومي

يةكتر.سازشكردنيي ياخود وه كردن فةرامؤش )3دةسةالت لةسةر ماف و ثرينسيثه نةتةوةييةكان و سةروةريةكان بؤ بةرذةوةندي تةسكي تاكه كةسي، كه ئةوانه هةرطيزاو هةرطَيز مافي إةواي نةتةوةيي و ميللةت اليةن له سوورن خةتي وه و نةطؤإن

جةماوةر و نيشتيمان ثةروةرانةوه.ناتوانين حوكمإاني، خؤ له ساَل 19 ثاش )4إةهاي سةروةري دادطا و ئازادة ياسا كه بَلَيين

هةيه.بؤ ن��ةن��وان��دووه شةفافيةتي دةس���ةالت )5و ئةندامان خ��ودي بؤ تةنانةت و ج��ةم��اوةرو اليةنطراني حزبةكانيان، لةسةر مةسةلةي بودجة ت

و سةرضاوةكانيي و قةباره و ضؤنَيتي خةرجكردني بةشَيوازَيكي كردني دابةش و ئةوةلياتةكاني و

يةكساني و ياسايي.سيستةمي و ئازاد دةزطايةكي نةبوو ني )6ثَيداضوونةوه، به هاوبةشكردني مرؤظي شيا و كارا و دَلسؤز، به شَيوةيةك كه دةسةالتَيكي سةربةخؤي هةبَيت بؤ كاركردن و ضاودَيري ئازاد و لَيثَيضينةوه. 7( تةشةنةكردني طةندةَلي بة شَيوةيةك كة بؤتة

سيماتي إةهاي دةسةالت.دورخستنةوةي و إؤَل كردني فةرامؤش )8كة ميللةتةكةمان ووزةي و طةنجان لة نةوةيةك وة حزبايةتي كاري لة بن بةشدار توانيوة نةيان

ياخود نزيك بن لة دةسةالتةوه.

سةرضاوةكاني طؤإانو ئةندامان سةركرده و له ذمارةيةك -)1هةبووة خؤيان هةَلوَيستي كه ي.ن.ك، اليةنطراني وة ي.ن.ك، ناو ناإةواكاني سياسةتة به بةرامبةر ئةوانةش بريتين له هةندَي بةش و كاتةطؤري جيا جيا به ثَيي بؤ ضون و كاتي هةَلوَيست وةرطرتن له ئاقارةكاني ناو ي.ن.ك. وه ياخود بةرثرسَيارَيتيان

لة ناو ي.ن.ك دا.بةرين و ف��راوان ذمارةيةكي هةروةها -)2ساَله ساَلةهاي كه كوردستان، جةماوةري له حزبة سياسةتي بة بةرامبةر هةبوو ناإةزاييان دةسةالتدارةكان، وة ضاوةإواني ئاسؤ و ئومَيدَيك بوون كه وةك مؤمَيك دابطيرسَي و شةوطاريان بؤ

إوون بكاتةوة.3(- هةندَي لة ئةندامان و اليةنطراني ثاسؤك، نا ئاسودةيي كوردستان و شةإي باري لةبةر كة بون، ئومَيدَيك و هيوايةك ضاوةإواني خؤ، ناو كة ج��ةم��اوةري ثرؤسةيةكي هاتنةكايةي بؤ بةرذةوةندية نةتةوةييةكان بةرزو و ثيرؤز إابطرَيت، كة زؤر بة ئاساني خاَلي هاوبةشي سةرةكيان لةناو

بزووتنةوةي طؤإاندا بةدي كرد.4(- ذمارةيةكي بةرضاو لة ئةندام و اليةنطراني ثارتي ديموكراتي كوردستان و هةندَي حيزبي تر، كه له بةر إؤشناي هاتنةكايةي بزووتنةوةي طؤإان و شكاندني تةوقي ترس و ستةم و هةستكردنيان هةموو بةو بةرامبةر مَيذووي بةرثرسيارَيتي به

ناحةقيانه، سةنطةري خةباتيان طؤإي.هيزة لة هةندَي اليةنطراني و جةماوةر -)5ئةزانن هزر، و لؤجيك ثَيي بة كة ئيسالميةكان، و سروشتي مافة و داواك��اري��ي لة هةندَي كة ياساييةكانيان لة ناو بزووتنةوةي طؤإاندا مسؤطةر

ئةكرَيت.6(- الوان و طةنجاني كوردستان كة ساالنَيكي خةباتي و شاخ ئةزمووني نةبووني لةبةر زؤرة حزبايةتي هةردةم فةرامؤش كراون و هيض حسابَيك

بؤ توانا و ووزةيان نةكراوه.طشتي بةشَيوةي كوردستان دانيشتواني -)7ئاسؤيةكي داواكاري كة تريشةوة، نةتةوةكاني بة إوناك و دةنطي حةق ئةكةن، بةهيواي إؤذَيكي ثإ

ئاسوده بؤ هةموو كوردستان. كة ئاشكراية و إوون زؤر ل��ةب��ةرئ��ةوة و ضؤنيايةتي ل��ةب��اري ط���ؤإان ب��زووت��ن��ةوةي ضةندايةتيةوه، بزووتنةوةيةكي جةماوةريي فراوانة، ضةترَي و سةكؤ و خةبات سةنطةري بؤتة كة بؤ جةماوةريي، تَيكةَلبووني و كؤكردنةوه بؤ تاك، بةهاي و مافةكان ئازادي لة كردن، داكؤكي نيشتيمان. و سةربةستي كؤمةَلطاو بؤ سةروةري لة جةماوةريية طردبوونةوة و بوون تَيكةالو ئةم دةوري طؤإان سنوري ئايدؤلجيه فكرية تةريبةكان و هةروةهاش سنوري ناوضةطةري و تا إادةيةكيش

سنوري ضينايةتي بةزاندووة.ئةوةي طرنطة لَيرةدا ئاماذةي ثَي بكةين ئةوةية ئيرادةي كة بزانن ضاك ئةبَيت طؤإانخوازان، كة ئيرادةيةكي كوردستاندا كؤمةَلطاي ناو لة طؤإين توإةبوونَيكي و هةَلضوون نةك ثؤالينة، بةرزي هةرطيز ئةبَيت، طؤإانخوازان ئةوة لةبةر كاتي. سازش نةكةن و سوور بن لةسةر ثةيام و داخوازي

و سةروةرييةكان.وة ثإؤسةي طؤإين ثرؤسةيةكي فرة اليةنةية، كة كار و كات و كؤشش و خةباتَيكي مةدةني ئارام و بةردةوامي ثَيويستة. وة ئةو طؤإانخوازانةي كة لة ناخةوة تين و ئيرادة و نةفةسي طؤإينيان نةبَيت،

بَيطومان كةشتي طؤإان بةجيان دةهَيَلَيت.كة ئةوانةن إاستةقينه، طؤإانخوازاني واتة هةرطيزاو هةرطيز، بة رؤحَيكي خؤنةويستيةوة، كار ئةكةن، وة دورن لة كةلتوري سةقةتي ناشةفافيةت و طةندةَلي و ذوري تاريك و ضرثةضرثي دوو سَي إةوي، تاك و تةكةتوالت و خزمَينة و خزم قؤَلي وة ياخود إق و كينه بةرامبةر به مرؤظة ضاالك و

زيرةك و به تواناكان.

هيََله تةريبةكان له طؤِراندا يةك دةطرنةوه

ثرؤسةي طؤِرين

ثرؤسةيةكي فرة اليةنةية،

كة كارو كاتء كؤششء

خةباتَيكي مةدةني ئارامء

بةردةوامي ثَيويستة.

وة ئةو طؤِرانخوازانةي كة

لة ناخةوة تينء ئيرادةو

نةفةسي طؤِرينيان نةبَيت،

بَيطومان كةشتي طؤِران

بةجيَيان دةهيَلََيت

Page 20: rozhnama 572

ضاث: ضاثخانةى زةرطةتة 07480412369 - 07480412368 - 3190519

ذمــارة )572( سَيشةممة 2010/3/9 ريـــكــالم 20

[email protected]

Orange/Umniah

طرةةرب

ة وئيَم

لة ت

وس در

رىانيا

ن زرتري

زؤ

راستطؤيىوردبينىبيَاليةنى