RRUGËT E KOMUNIKACONIT MËSIMI I RREGULLT DHE

Autor: Sonja Stefanovska Zhaneta Dimitrievska Emilija Dimitrova

RRUGT E KOMUNIKACONIT

MSIMI I RREGULLT DHE ZJEDHOR PR VTN III-t

Recensent:Prof.dr. Valentina Zhileska Pancovska, Fakulteti i ndrtimtaris - ShkupRuzhica Josifovska, inxh. i dipl. i arkitekturs, Urim Mejzini, inxh. i dipl. i ndrtimtaris

Prkthyes:Mr. Toni Bogojevski

Redaktor: Prof. dr. Abdyl Koleci

Lektor: Abdulla Mehmeti

Punimi kompjuterik: Autort

Fotografit dhe rregullim teknik: Emilia Dimitrova

Redaktor: Autort

Shtypi: Grafi cki centar dooel, Shkup

. 22-4361/1 29.07.2010

CIP - . ,

625(075.3)

, : III . / ,

, . - : , 2010. - 180 . : . ; 30 : . 180ISBN 978-608-226-247-51. , [] 2. , []COBISS.MK-ID 84248586

PARATHNIE

Ky libr sht dedikuar pr studentt e profilit arsimor teknik t ndrtimit. N k t libr jan prfshir dhe prpunuar trsit tematike q jan t parashikuara me planin msimor t lnds Rrugt e komunikacionit pr nxnsit e vitit t tret (programi i rregullt dhe programi zgjedhor). Nxnsit do t jen n gjendje t njihen n hollsi me prmbajtjet e parashikuara pr kt profil t teknikve prmes dymbdhjet trsive tematike t prpunuara n hollsi.

Qllimi i ktij libri sht q nxnsit sa m leht ta prvetsojn msimin dhe t fitojn njohuri t prgjithshme dhe profesionale n fushat e mposhtme: noci-onet e prgjithshme pr rrugt e komunikacionit; konstruksionit t poshtm dhe t siprm t rrugve dhe hekurudhave; projektimi i rrugve dhe linjave hekurudhore dhe mirmbajtja e tyre; elektrifikimi i linjave hekurudhore, pajisjet e sinjalizimit dhe siguris, si dhe trasimi i rrugve.

Libri sht shkruar n nj mnyr q t jet i kuptueshm dhe i pranueshm pr nxnsit e vitit t tret t profilit arsimor, teknik t ndrtimit, ashtu edhe pr teknikt q e prfunduan shkollimin q duan ti rifreskojn dhe thellojn njohurit e fituara gjat shkollimit. Gjithashtu, librin mund ta prdorin edhe teknikt e fushave t prafrta, t cilt duan ta kryejn rikualifikimin ose trajnimin shtes n kt fush.

Prmbajtja e librit dhe stili me t cilin sht shkruar u lejojn profesorve nj pr shtatje t leht dhe fl eksibilitet n realizimin e ors msimore. Kalimi nga kreu n kreun tjetr sht i thjesht, me nj qasje t kujdesshme n teorin dhe praktikn, dhe n mnyr q t lexohet leht dhe t kuptohet leht. Libri prmban edhe nj numr t madh t imazheve q e pasurojn t njjtit dhe t kontribuojn pr ilustrimin m t mir t konceptit, qllimeve dhe ideve programore t autorve. Kjo qasje e autorve u lejon nxnsve n mnyr m t leht dhe m t thjesht ta kuptojn prmbajtjen q ligjrohet dhe n mnyr m t leht ti prvetsojn njohurit e nevojshme n kt fush.

Autort u shprehin falnderim recensentve pr sugjerimet n formsimin pr-fundimtar t librit. Gjithashtu, autort do t jen mirnjohs ndaj t gjith lexuesve q do ti nxjerrin n pah dobsit n kt libr dhe do t japin sugjerime pr prmirsimin e tij n edicionin e dyt eventual.

Shkup, 2010 Autort

PRMBAJTJA (RRUGT E KOMUNIKACIONIT, MSIMI I RREGULLT)

1. TERME KRYESORE PR RRUGT E KOMUNIKACIONIT1.1. Komunikacioni 15

1.1.1. Komunikacioni rrugor 15

1.1.2. Komunikacioni hekurudhor 17

1.1.3. Krahasimi i pjesve konstruktive 17

2. KONSTRUKSIONI I POSHTM 212.1. Punimet standardet gjeoteknike gjat ndrtimit t konstruksionit t poshtm 222.2. Materialet pr punimin e konstruksionit t poshtm 22

2.3. Punimet hulumtuese 24

3. KUSHTET PR STABILITETIN E KONSTRUKSIONIT T POSHTM 293.1. Bartsja e bazs - toka natyrale 29

3.2. Problemi i stabilitetit t pjerrsive 29

3.2.1. Mbrojtja e pjerrsive t objekteve gjeoteknike 31

3.2.1.1. Mbrojtja biologjike 31

3.2.1.2. Mbrojtja mekanike e pjerrsive 343.3. Ndikimi i ujit dhe akullit 343.4. Kanalet mbrojtse 353.5. Muret e veshura 36

3.6. Muret mbajtse 36

4. PROJEKTIMI I KONSTRUKSIONIT T POSHTM 414.1. Profilet karakteristike trthore 41

4.2. Rendimi i masave toksore 44

5. PUNIMET PRGATITORE PR NDRTIMIN E KONSTRUKSIONIT T POSHTM 495.1. Shnimi i trupit t rrugs s komunikacionit 495.2. Punimet projektuese 505.3. Punimet organizative 51

5.4. Prpunimi i toks mbi t ciln do t shtrihet profili 51

5.4.1. Prpunimi gjeomekanik 51

5.4.2. Prpunimi gjeometr ik 52

6. METODAT STANDARDE PR PRPUNIMIN E PUNIMEVE GJEOTEKNIKE 556.1. Punimi i grmimeve 55

6.1.1. Gropimi n materialet e buta toksore 55

6.1.1.1. Punimi i grmimeve 56

6.2. Punimi i pendave 59

6.2.1. Metodat e prpunimit t pends 59

6.2.1.1. Punimi i pends n konstruksionin horizontal 59

6.2.1.2. Prpunimi i pends n krye 60

6.2.1.3. Punimi i pends me metodn kombinuese t mbushjes 60

6.2.2. Rregullat q dalin nga prvojat gjat prpunimit t pendave 61

6.3. Ndrtimi i konstruksionit t poshtm n kushtet e vshtira gjeoteknike 61

6.3.1. Prpunimi i grmimeve n shkmbinjt e forta 62

6.3.2. Punimi i pendave n tok me bartsi t vogl 62

6.3.3. Mbrojtja mekanike dhe stabilizimi i pjerrsive n shkmbin 63

7. PROJEKTIMI I RRUGVE T KOMUNIKACIONIT 677.1. Klasifikimi i rrugve 677.2. Ngarkesa e komunikacionit 69

7.3. Fuqia lshuese e rrugve dhe niveli i shrbimit 707.4. Shpejtsia relevante 70

7.5. Automjetet relevante 70

7.6. Profili i lir 70

8. PROFILI TRTHOR I RRUGS 758.1. Elementet e planimit t rrugs 76

8.1.1. Elementet e karrexhats 76

8.1.1.1. Korseta e komunikacionit 77

8.1.1.2. Korseta skajore 77

8.1.1.3. Korseta pr ndalimin emergjent t automjeteve 77

8.1.1.4. Korseta shtes 78

8.1.1.4.1. Korseta pr kyje dhe kyje 78

8.1.1.4.2. Korseta pr automjetet e ngadalshme n pjerrsi t madha 78

8.1.2. Korsi e ndarjes 79

8.1.3. Bankinat 79

8.1.4. Rigolla 79

8.1.5. Berma 79

8.1.6. Korsi e kmbsorve dhe korsi pr biikletat 80

8.1.7. Pjerrsia trthore e karrexhats 80

9. ELEMENTET PROJEKTUESE N PROJEKSIONIN HORIZONTAL 879.1 Dukshmria e rrugs 90

9.2 Zgjerimi i rrugs n kthes 90

10. ELEMENTET PROJEKTUESE N PROJEKSIOIN VERTIKAL 9510.1 Profili gjatsor 95

10.2 Kahjet dhe pjerrsia gjatsore 95

10.2.1 Pjerrsia gjatsore maksimale 96

10.2.2 Pjerrsia gjatsore minimale 97

10.3 Kthesat vertikale 97

10.4 Riformimi (deformimi) i rrugs s komunikacionit 99

11. TRASIMI 10311.1. Njohuri t prgjithshme pr trasimin 10311.2 Studimet pr prcaktimin e pikave t domosdoshme 10311.3. Kushtet q duhet t plotsohen gjat trasimit 104

11.4 Llojet e traseve 104

11.4.1. Trase luginore 104

11.4.2 Trase shpati 105

11.4.3 Trase ujndarse 105

11.4.4 Trase trthore 106

12. PRPUNIMI ANALITIK I PROJEKTEVE 10912.1 Plani i situats 109

Detyra vjetore 115

RRUGT E KOMUNIKACIONITE, MSIMI ZGJEDHOR 125

1. LLOJET E RRUGVE T KOMUNIKACIONIT - HEKURUDHAT 1271.1. Nocioni, detyra dhe rndsia i linjs hekurudhore 1271.2. Stacioni hekurudhor - roli dhe vendi i ndrtimit t stacionit hekurudhor 1281.3. Zhvillimi historik i linjave hekurudhore 129

1.4. Klasifikimi i linjave hekurudhore 130

1.4.1. Karakteristikat teknike 130

1.4.2. Karakteristikat e komunikacionit 133

1.5. Kategorizimi i rrugve hekurudhore 1331.6. Elemente konstruktive t rrugve hekurudhore 134

1.7. Profili i lir dhe shtyllor 135

2. KONSTRUKSIONI I EPRM I LINJAVE HEKURUDHORE 1392.1. Shinat, llojet dhe tiparet e shinave 140

2.1.1. Llojet dhe tiparet e shinave 140

2.1.2. Prodhimi i shinave 141

2.1.3. Lidhset nyjore t shinave 142

2.1.4. Saldimi i shinave 143

2.2. Pajisja e binarit 148

2.2.1. Pajisja e binarit pr lidhjen e shinave me pragjet 148

2.2.2. Pajisja e binarit pr lidhjen e shinave mes veti 150

2.2.3. Pajisja e binarit pr parandalimin e lvizjen vertikale dhe horizontale t shinave dhe t binarit n trsi 151

2.3. Pragjet 153

2.3.1. Pragjet prej druri 153

2.3.2. Pragjet prej betonarmeje 154

2.3.3. Pragjet prej eliku 156

3. SHTRESA SIPRFAQSORE 1593.1. Materiali pr prpunimin e shtress siprfaqsore 161

4. BINARI MBI UR 1654.1. Sistemi i konstruksionit t eprm t tipit 49 dhe 45 1654.2. Binari mbi lshimet dhe urat 165

5. LIDHJA E HEKURUDHVE 1695.1. Ndrruesit e kahjes 1695.2. Transmetuesit 171

5.3. Ndarsit 171

5.3.1. Ndarsit e kahjes 173

6. PROJEKTIMI I VIJAVE HEKURUDHORE 1776.1. Llojet e projekteve t linjave hekurudhore 177

6.1.1. Studimi teknik paraprak 177

6.1.1.1. Zgjidhja e situats 178

6.1.1.2. Profili gjatsor 178

6.1.1.3. Trheqja e linjs zero 179

6.1.1.4. Trheqja e aksit t trases 1806.2. Projekti ideor 181

6.3. Projekti themelor 184

7. MIRMBAJTJA E LINJAVE HEKURUDHORE 1917.1. Mirmbajtja e konstruksionit t epr m 1917.2. Metodat e riparimeve t linjs hekurudhore 1927.3. Makinat q prdoren pr mirmbajtjen e linjave hekurudhore 193

7.4. Llojet e riparimeve 194

7.4.1. Riparimet e vazhdueshme 194

7.4.2. Riparimet e mesme 195

7.4.3. Riparimet kryesore 195

8. ELEKTRIFIKIMI I LINJAVE HEKURUDHORE DHE PAJISJET E SINJALIZIMIT DHE SIGURIS 1998.1. Karakteristikat themelore t reparteve 199

8.1.1. Lokomotiva me avull 199

8.1.2. Lokomotiva me naft 199

8.1.3. Reparti elektrik 200

8.2. Sistemet e repartit 200

8.2.1. Sistemi i rryms s vazhduar 201

8.2.2. Sistemi i rryms alternative 2018.3. Rrjeti i kontaktit 2028.4. Nnstacionet me trheqje elektrike 203

8.5 Mjetet sinjalizuese dhe siguruese (aparatet) 204

Literatura 209

RRUGT E KOMUNIKACIONIT MSIMI I RREGULLT

15

Rrugt e komunkacont (msm rregullt)

1. NOCIONET THEMELORE PR RRUGT E KOMUNIKACIONIT

1.1 Komunikacioni

Me nocionin komunikacion nnkuptohet transporti i njerzve dhe mallrave, lndve t para, gjysmprod himeve, prodhimeve t gatshme etj. Komunikacioni ka nj rndsi t madhe pr zhvillimin e nj vendi n trsi, d.m.th. paraqet nj pjes shum t rndsishme t ekonomis.

Ekzistojn shum lloje t komunikacioneve q dallohen mes veti sipas rrugs s ko-munikacionit dhe sipas mjeteve q prdoren. Ekzistojn: komunikacioni toksor, komuni-kacioni lumor, komunikacioni ajror dhe komunikacioni postar-telegr afik-telefonik.

Komunikacioni toksor mund t jet rrugor dhe hekurudhor.

Fig. 1.1 Komunikacioni rrugor Fig. 1.2 Komunikacioni hekurudhor

1.1.1 Komunikacioni rrugor

Komunikacioni rrugor zhvillohet npr rrug. Rruga paraqet nj linj t komunika-cionit mbi tok npr t ciln zhvillohet komunikacioni transit dhe urban. Komunikacioni rrugor aplikohet nga kohrat e lashta deri sot.

Pr t ecur n kmb, si dhe pr lvizjen e kafshve, njeriu e ka prgatitur terrenin pr prdorim, ashtu q n kohrat prehistorike filloi t`i trasoj shtigjet e para. Traseja ka qen e prshtatshme pr kushtet natyrore me objekte t veanta natyrore t pakalueshme, lumenj, shpate t pjerrt etj.

M von, me prdorimin e kafshve, m par n Azi, dhe n Indi, shtigjet duhej t adaptoheshin karrocave me kafsh, kuaj, lop, elefant, m hert n Azi, madje edhe n Evrop, n kohn e Kanibalit.


16

Shtigjet u shndrruan n rrug ather kur njeriu shpiku karrocn e par me trheqje. Shtigjet duhej t transformoheshin fizikisht dhe funksionalisht, por pa ndryshime t mdha n profilin gjatsor t rrugve.

Rrugt e para ishin te konstruktuara n Azi (Kin dhe n Amerikn e Jugut (Inkat).

Romakt e lasht ishin ndrtuesit m t rndsishm t rrugve. Ata i kan kri-juar rrjetet e para rrugore n Evrop. Kan ndrtuar pothuajse tetdhjet mij kilomet-ra rrug me karrexhatn prej pllakave t shkmbinjve vullkanik.

Modernizimi n konstruksionin e rrugve filloi gjat Revolucionit Industrial.

N vitin 1775 inxhinieri francez Trezage aplikoi nj lloj t ri t karrexhats nga guri i grim-cuar, me trashsi n mnyr dukshm m t ult n krahasim me rrugt romake. M von me meritn e inxhinierit Makadami nga Anglia filluan t formohen karrexhatat me gur t ngjeshur.

Zhvillimi i automobilit si nj mjet transportues krkon rrug t reja kompakt dhe t asfaltuara, gur-kubike, asfalt-betonike, beton-imentoje.

Ato duhej tu prgjigjen krkesave n lidhje me rehatin e udhtimit, shpejtsit dhe dimensionet.

Tendenca e zhvillimit t mjeteve t komunikacionit e imponon nevojn pr zhvilli-min e vazhdueshm dhe prmirsimin e rrugve.

Fig. 1.4. Autostrad

Fig. 1.3 Rrug romake

17


1.1.2 Komunikacioni hekurudhor

Komunikacioni hekurudhor prfaqson nj pjes t komunikacionit toksor ku au-tomjetet (trenat) lvizin prgjat rrugs s paracaktuar paraprakisht, t quajtura pista.

Komunikacioni zhvillohet n do koh t vitit, ditn dhe natn, n shi, mjegull, bor, q nuk sht rasti me t gjitha llojet tjera t komunikacionit.

Siguria e komunikacionit te linjat hekurudhore, rregullshmria dhe kapaciteti jan shum m t mdha se sa n llojet e tjera t komunikacionit.

Komunikacioni hekurudhor n raport me komunikacionin rrugor sht shum m i ri. Daton nga koha e revolucionit industrial. Linja e par hekurudhore pr prdorim publik sht lshuar m 1830. Kjo ishte rruga hekurudhore Liverpul- Manester. N kt rrug ka qarkulluar edhe lokomotiva e par me avull. M von jan shpikur dhe repartet disel (loko-motivat), dhe m bashkkoho re jan hekurudhat e elektrifikuara.

Fig. 1.5. Linj hekurudhore moderne

1.1.3. Krahasimi i pjesve konstruktive

Rrugt dhe linjat hekurudhore jan objekte ndrtimore q jan ndrtuar n tok. Ato jan t zgjatura dhe kan nj gjatsi t madhe n raport me gjersin dhe lartsin e tyre. T gjitha pjest q i prbjn kto objekte ndahen n dy grupe: konstruksioni i poshtm dhe konstruksioni i eprm.

Konstruksioni i eprm e formon konstruksionin e karrexhats, npr t cilin zhvillo-het komunikacioni dhe kjo sht e ndryshme pr linjat rrugore dhe hekurudhore.


18

Konstruksioni i poshtm e paraqet trupin e rrugs s komunikacionit dhe e ka rolin e fondamentit, d.m.th. ngarkesat e shtress s siprme dhe automjetet ti transmetoj dhe t`i shprndaj n mnyr t barabart mbi tokn bartse.

Konstruksioni i poshtm dhe punimet pr prgatitjen e saj jan identike pr rrugt dhe pr linjat hekurudhore. (Fig.1.5)

konstruksioni i eprm


konstruksioni i poshtm


Fig. 1.6. Pjest konstruktive t rrugs dhe hekurudhs

19


Mbaje mend!

Transporti i njerzve dhe mallrave quhet komunikacion.Ekzistojn m shum lloje komunikacioni, varsisht nga rrugt e komunikacionit dhe

mjetet e transportit.Komunikacionin rrugor dhe hekurudhor e prfaqsojn komunikacionin toksor.Ndrtuesit m t famshm t rrugve n kohrat e kaluara ishin romakt e lasht.N komunikacionin hekurudhor automjetet (trenat) lvizin prgjat rrugs s caktu-

ar paraprakisht, pista.Linja hekurudhore pr transport filloi t aplikohet n vitin 1830 n Angli, Liverpul-

Manester.Rrugt dhe linjat hekurudhore jan identike n shtresn e poshtme.

Test pr vetvlersim:

1. Cilat jan mjetet transportuese me t cilat kryhet komunikacioni rrugor?

) automobili;

b) aeroplani;

c) treni.

2. Cilt jan ndrtuesit m t famshm t rrugve n t kaluarn?

) Romakt e lasht; b) Francezt;

c) Grekt; d) Maqedonasit.

3. Objektet e para t cilat jan prdorur pr komunikacion ishin:

) linjat hekurudhore;

b) rrugt.

4. far sht identike te rrugt dhe linjat hekurudhore:

) konstruksioni i eprm b) sinjalizimi

c) mjeti i transportit d) konstruksioni i poshtm


20

21


2. KONSTRUKSIONI I POSHTM

Konstruksioni i poshtm ose konstruksioni i rrugs s komunikacionit sht baz mbi t ciln vendoset konstruksioni i eprm (konstruksioni i karrexhats) t rrugs. Kons-truksioni i poshtm shrben pr t kaprcyer pengesat e ndryshme dhe t pabarazive t terrenit dhe pr transmetimin e ngarkesave nga konstruksioni i eprm dhe automjetet mbi baza. (Fig. 2.1)


KN

KT


baza bartse

Fig. 2.1. Ndarja e pjesve ndrtimore t rrugs

Konstruksioni i poshtm prbhet nga:

- objektet gjeoteknike q jan ndrtuar n tokat natyrore (grmimi, tunele, galeri etj.) ose materialet natyrore (tok dhe gur), pend;

- objektet q shrbejn pr t kaprcyer barrierat (lshesa, ura, viadukte, etj.);

- ndrtesat e sigurimit n rrugn (mure mbrojtse, mbrojtsit nga bora, mbrojtsit nga era etj.).

Konstruksioni i poshtm kryesisht sht br prej strukturave gjeoteknike. Punimet pr ta realizuar kt konstruksion i quajm punime gjeoteknike.


22

2.1. Punimet standardet gjeoteknike gjat ndrtimit t konstruksionit t poshtm

Punimet gjeoteknike pr ndrtimin e komunikacionit t poshtm varen nga: pozici-oni hapsinor i rrugs, pjerrsia e terrenit, pengesat natyrore dhe artificiale, karakteristikat gjeomekanike t toks natyrore etj.

Gjat ndrtimit t konstruksionit t poshtm kryhen detyrat e mposhtme:

- Pastrimi i terrenit dhe heqja e shtress s humusit;

- N qoft se toka sht me barts t dobt duhet t bhet prmirsimi, ose n qoft se ajo nuk sht e arsyeshme ekonomikisht t bhet shmangia e saj;

- Grmimi dhe transporti i materialit toksor, nse ai nuk mund t prdoret pr prpunimin e pendave;

- Pendimi dhe kompaktsia e toks;

- Humusimi i pjerrsive (operacioni prfundimtar n ndrtimin e rrugs pr t mbrojtur nga erozioni dhe t prmirsohet stabilitetit i konstruksionit t poshtm).

2.2. Materialet pr prpunimin e konstruksionit t poshtm

Para kryerjes s rrugs duhet pr tu marr parasysh sesi sht terreni npr t cilin do t kaloj rruga. Bhen hulumtime dhe bhet klasifikimi i toks. Ekzistojn dy kritere t ndarjes s toks: kriteri gjeomekanik dhe ai teknologjik.

Kriteri gjeomekanik

A. Ndarja e toks pr nevojat e rrugs

Klasifikimi i materialit pr nevojat e rrugs sht sipas standardeve pr punimet rru-gore mbi rrugt. Sipas asaj dallohen:

- Materiale toke;

- Materiale guri;

- Toka speciale.

23


N materialet toke gjenden:

- humusi (shtresa siprfaqsore e rrugs, kryesisht me prbrje organike, q nuk prdoret pr trupin e rrugs, por vetm pr humusimin e pjerrsive;

- Materiali kokrrimt i lidhur (koherent): glin, miell guri, les, dhe rr shum t imt;

- Materiali kokrrmadh t palidhur (jokoherent): rr, akall dhe przierja e tyre.

N tok guri prfshihen:

- Gurt gjysm t fort q grmohet pa prdorimin e eksplozivve: llaporc, kong-lomerat dhe luspat e shprbra;

- Gurt e forta: dolomite, glqere, sedimentet dhe t tjer, t cilat jan grmuara me minimin;

- Gurt shum t fort (shkmbinjt me origjin erupsioni): graniti, porfiri, dhe t tjert.

N tokt speciale prfshihen:

- Torf, lym dhe balt. T gjitha kto jan me bartsi t vogl, me kompaktsi t mad-he, t gropuara me uj dhe nuk aplikohen pr punimin e konstruksionit t poshtm.

Sipas rregulloreve ndrkombtare toka sht e ndar n gjasht grupe themelore:

- akall (gur mineral me madhsin e grimcave nga 60mm deri n 2mm);

- rr (me madhsin e grimcave nga 2 mm deri n 0,06 mm);

- pluhur (me madhsin e grimcave nga 0,06 mm deri n 0,002 mm);

- glin (kokrra m t vogla se 0,002 mm);

- tok organike e fituar me prishjen e organizmave organike dhe at bimore;

- torf (komponent fibrore me origjin bimore, t lagura n uj).


24

N prgjithsi, cilsia e mineralit rritet me zmadhimin e grimcave dhe zvoglohet me zvoglimin e madhsis s grimcave.

Kriteri teknologjik

Ndarja e dyt e toks, sipas PTP t punimeve toksore n ndrtim, sht kriteri tek-nologjik. Materialet klasifikohen n 7 (shtat) kategori sipas karakteristikave gjeoteknike t tyre dhe veglave pr prpunim:

Kategoria I (tok vllimore, toka e leht dhe grmohet me lopat);

Kategoria II (tok pjellore, toka e but, rra kompakte, toka me lidhje t brendshme t dobt, grmohet me lopat ose me grmues);

Kategoria III (tok e fort dhe e qndrueshme, toka natyrshm e lagsht me nj prqindje t vogl t rrs, grmohet me lopat dhe me grmues);

Kategoria IV (tok q kalon nprmjet shkmbit, glin e that, shkmbinj t coptuar etj. Grmohet me leva, pyka, grmues dhe rrall me eksploziv;

Kategoria V (tok me ngurtsi t mesme, glqere, gur vullkanik, konglomerat dhe t tjera. Prishet me pyka dhe me prdorimin e barutit);

Kategoria VI (tok e fort, e vrazhd, dolomite dhe konglomerat. Prishet me eksploziv);

Kategoria VII ( shkmbi shum t fort dhe shum t qndrueshm, si graniti, porfiri, basaliti, dioriti, dhe prishet vetm me eksploziv).

2.3. Punimet hulumtuese

Para se t fillohet me ndrtimin e konstruksionit t poshtm, terreni mbi t cilin do t vendoset i njjti, duhet t jet i hulumtuar, t jet prcaktuar karakteri gjeologjik dhe ai gje-omekanik i bazs. Kto hulumtime duhet gjithashtu t japin nj prgjigje t qart, dhe me t cilin materiali do t ndrtohet konstruksioni i poshtm, q sht me rndsi t veant pr rrugn e ardhshme.

25


Procedurat gjat hulumtimit:

Procedurat gjat hulumtimit dallohen varsisht nga lartsia, d.m.th. thellsia e pen-dave dhe grmimeve.

Te grmimet dhe pendat m t thella se 2 m kryhen shpuarje, sondimi me F60mm dhe F150mm, n distanc prej 100m, q t vrtetohet:

- prbrja e toks;

- pjerrsia e shtresave;

- niveli i ujrave nntoksor.

Kto shpuarje shfaqen n raport

R= (Fig. 2.2)

nivelet

prerja gjatsore

shpu

arja

hulu

mtu

ese

linj e terrenit

Fig. 2.2 Profili gjatsor i hulumtimeve gjeomekanike

Pr grmimet e cekta edhe te pendat me lartsi deri 2m, pr hulumtimin e toks kryhen grmimet me sondim.

Me hulumtimet laboratorike vrtetohen vetit fizike-kimike t materialeve, si jan: pesha volumetrike, porosia, indeksi i plasticitetit etj., ndrsa deformimi i toks hulum-tohet me metodn e indeksit kalifornik t bartsis. N baz t ktyre hulumtimeve laboratorike, t cilat jan dokumentacion themelor, bhet prpilimi i dokumentacionit projektues.


26

Mbaje mend!

Konstruksioni i poshtm e ka funksionin e themelit, d.m.th. i pranon ngarkesat e automjeteve dhe konstruksionin e eprm dhe i transmeton mbi tokn e shndosh.

Trupi i rrugs sht i prbr nga objektet gjeoteknike (grmimi, pend, allat, ga-leri etj.).

Punimet e kryerjes s objekteve gjeoteknike quhen punime gjeoteknike. Gjat hulumtimit t terrenit bhen shpuarje sondimi ose grmimet sondazhi dhe

ato shfaqen me profilin gjatsor n raport R=1:100(lartsi)/1000 (gjatsi) ose R=1:250 (lartsi)/2500 (gjatsi).

Me kriterin gjeomekanik toka sht e ndar sipas karakteristikave gjeomekanike, d.m.th., sipas madhsis s grimcave, kurse sipas kriterit teknologjik sipas kohs dhe vegla-ve t nevojshme pr kryerjen e prpunimit.

27


Test pr vetvlersim:

1. Konstruksioni i poshtm prbhet nga:(rrethoi prgjigjet e sakta)

) konstruksioni i karrexhats dhe linjat e terrenit; b) trupi i rrugs dhe linja e terrenit; c) trupi i rrugs dhe konstruksioni i karrexhats.

2. Konstruksioni i poshtm shrben:

) pr tejkalimin e pengesave t ndryshme dhe pabarazive e terrenit; b) ti transmetoj konstru ksionit t binarve ngarkesat e automjeteve; c) ta transmetoj ngarkesn e konstruksionit t eprm dhe t automjeteve mbi tokn

e shndosh.

3. Cilat nga kta objekte jan gjeoteknike?

) grmimi; b) penda;c) ura; d) viadukti.

4. N sa kategori sht ndar toka sipas kriterit teknologjik?

5. Kokrrn m t madhe e ka:

) rra; b) akalli; c) torfa.

6. far vrtetohet me punimet hulumtuese?

) prbrja e toks; b) niveli i ujrave nntoksor; c) arsyeshmria ekonomike e ndrtimit; d) cila metod do t zbatohet pr ndrtimin e pends.


28

29


3. KUSHTET PR STABILTETIN E KONSTRUKSIONIT T POSHTM

Stabiliteti i konstruksionit t poshtm varet nga cilsia e toks natyrore mbi t ciln ndrtohet konstruksioni i poshtm, prbrja e materialit dhe nga mnyra e punimit i rrugs s komunikacionit.

Ktu nj rol t madh luan edhe kndi i pjerrsis, si dhe mjetet pr mbrojtjen nga kushtet atmosferike (era, shiu, akulli, bora, uji i rrjedhshm, etj.). Pr t gjith kta faktor ekzistojn procedurat dhe metodat q mund t sigurojn realizimin cilsor t punimeve.

Por, pr shkak se bhet fj al pr sasi t mdha t materialeve q duhet t grmohen, t transportohen dhe t ndrtohet, sht shum i rndsishm q konstruksioni i poshtm t jet i ndrtuar nga materiali lokal q sht krijuar nga deprtimi i rrugs prmes mje-disit natyror (gjat kryerjes s grmimeve). N kt mnyr arrihet efekti ekonomik dhe mjedisor.

Prpunimi i konstruksionit t poshtm kryhet n baz t kritereve gjeoteknike t toks dhe pr kt arsye ne do t nxjerrim n pah disa elemente t rndsishme pr stabili-tetin e konstruksionit t poshtm.

3.1. Bartsja e bazs toka natyrale

Toka natyrore mbi t ciln vendoset trupi i rrugs (penda dhe grmimi), duhet t jet n gjendje pr t marr dhe t transmetuar ngarkesn statike t konstruksionit rrugor dhe ngarkesn dinamike t komunikacionit pa deformime t prhershme.

Kjo mund t jet e suksesshme pr t gjitha tokat e ndrtimit, nse masa vllimore dhe prbrja granulometrike hulumtohen n laborator.

Prbrja granulometrike hulumtohet me metodn e Prokterit pr tokat e lidhura dhe t palidhura.

Hulumtimi i bartsis kryhet menjher para ndrtimit t pends dha para ndrtimit t konstruksionit t karrexhats.

Nse baza nuk tregon nj bartsi t mjaft ueshme t ndrmerren masa shtes si: kompaktsia, thithja, stabilizimi kimik, zvendsimi i pjesshm ose i plot i materialeve.

3.2. Problemi i stabilitetit t pjerrsive

Faktort q ndikojn mbi stabilitetin e pjerrsive t trupit t rrugs mund t ndahen n tri grupe:

- Faktort e brendshm;- Faktort e jashtm; - Faktort klimatik.


30

Faktort e brendshm dalin nga forca e kohezionit dhe e frkimit dhe varen nga lloji i toks.

do material ka nj knd natyror me t cilin pjerrsia mbetet n baraspesh nn ndikimin e ktyre forcave t brendshme. Ky knd sht m i madh n materialet e lidhura, materialet koherente, pr shkak se ata prmbajn grimca gline q veprojn si mjete lidhse.

N materialet e palidhura dhe jokoherente kndi i frkimit sht m i ult, por me rritjen e lagshtis ata jan m t qndrueshme.

Toka m t mir jan materialet shkmbore pr shkak se ato jan me rezistenc ndaj lagshtis.

Faktort e jashtm q ndikojn n qndrueshmrin e pjerrsive jan: pesha e vet dhe ngarkesa e komunikacionit.

Ndikimi m i madh e ka peshn e vet e cila sht e qndrueshme dhe rritet n mnyr lineare me lartsin e pends ose me thellsin e grmimit.

Faktort klimatik kan ndikim t madh mbi pjerrsin e pends dhe t grmimit, sidomos n shi dhe bor. Nn ndikimin e shiut dhe dbors bhet largimi i pjerrsive nse nuk jan kryer si duhet.

Q t mbrohen bhet mbrojtja e pjerrsive me hortikultur ose mbrojtja mekanike. Gjithashtu, kryhet rregullimi ekologjik dhe estetik i rrugs sipas mjedisit. Sipas llojit t materialit dhe sipas lartsis s pends ose grmimit jan prcaktuar kndet orientuese t pjerrsive (Tabela 3.1)

kategoria e materialit

kndi i pjerrsis

allat pend

katil, II, IIIpr h6m

1:11:1 1:1.25

1.25:1.5

1:1.51:1.5 1:1.75

1.25:1.75

kati I IV-rt pr h=0-6m

h>6m

1:0.751:1

1:1.251:1.5

kati i IV-rt 1:0.75 1;0.5 1:1 1:0.75

kati VI dhe VII-t 1:0.5 1:0.1 1:0.75 1:0.1

Tabela. 3.1. Kndet e rekomanduar t pjerrsive varsisht nga kategoria e materialit

31


3.2.1 Mbrojtja e pjerrsive t objekteve gjeoteknike

Mbrojtja e pjerrsive t objekteve gjeoteknike nga ndikimet klimatike dhe ujrat siprfaqsor kryhet n dy mnyra: biologjike (duke mbjell bim dhe bar) dhe mekanike (veshja me lloje t ndryshme t materialeve).

3.2.1.1. Mbrojtja biologjike

Qllimi i mbrojtjes biologjike (prpunimi) sht me bim t caktuara (bari, prit, ka-uba, pem, etj.) t prforcohen pjerrsit dhe njkohsisht t gjelbrohen. N kt mnyr pr nj koh relativisht t shkurtr dhe me kosto t ulta, pjerrsit mund t mbrohen nga erozioni, dhe kshtu rregullohet edhe prmbajtja e lagshtis n tokn. Njkohsisht arri-hen efekte estetike q ndikojn n integrimin m t mir t objektit n mjedisin natyror.

Mbrojtja biologjike bhet n disa mnyra: humusimi dhe mbjellja e barit dhe veshja me prit.

Humusimi i pjerrsive

Humusi mi i pjerrsive zhvillohet n at mnyr q npr pjerrsi t planifikuar e cila sht rrudhur n drejtim gjatsor shtohet shtresa e humusit (duke filluar nga fundi i pjerrsis). Shtresa ngjishet (bhet kompakte), ujitet pak, hidhet plehu, dhe pastaj mbillet bari i duhur q i prshtatet klims. Trashsia e shtress s humusit sht 10-15cm, n qoft se pjerrsit jan nga materiali kokrrimt, koheziv (balt, pluhur, etj.), d.m.th., 15-20cm pr materialet e akallit dhe t rrs. (Fig. 3.1)

humus

Fig. 3.1. Humusimi i pjerrsive


32

Veshja e pjerrsive me prit aplikohet kur sht i nevojshm sigurimi m i shpejt i pjerrsive. Prdoren copat e prits me dimensione (15x10, 30x30, 20x40cm) dhe me trashsi zakonisht nga 5 deri 10cm. Prita gjithmon shtrihet mbi tokn pjellore (humus) m trashsi prej 10cm. (Fig. 3.2)

humus

prit

hu

pjelloretok

Fig. 3.2. Mbrojtja e pjerrsive me prit

Ekziston prit n korsa, q jan prgatitur n mnyr industriale mbi pjes gjeo-tekstili vendoset tok e prshtatshme dhe mbillet me bar. Pastaj priten shirita me gjersi prej 0.3mm deri n 0.8 mm dhe me gjatsi deri n 2m, t cilat mbshtillen n rolne dhe kshtu transportohen.

Mbrojtja e pjerrsive me hu gardhi

Hunjt e gardhit aplikohen n pjerrsi t cilat nuk mund t stabilizohen vetm me humusim ose vetm me prit. Ekzistojn dy lloje hunsh gardhi: hu gardhi t gjall dhe inert. Te huri i gardhit inert vendosen hunj n rreshta paralel, n distanc prej 1 m deri n 3m, ndrsa hut jan n distanc prej 1m. Mbi siprfaqen e pjerrsis hut dalin me lartsi prej 0.2 m deri n 0.4 m dhe jan ndrthurur me shibje t shelgut, plepit ose bim t tjera q shpejt lshojn rrnj.

33


N hu gardhi t gjall n vend t huve t thjesht vendosen bim t mbjella me rrnj t cilat plotsisht e stabilizojn pjerrsin. (Fig. 3.3)

hu

Fig. 3.3 Prit

Mbrojtja e pjerrsive me t mbjella bhet n pjerrsi nga grmimet t cilt u jan nnshtruar rrshqitjes ose rrnimit. M shpesh prdoren: shelgu, akacie, baloshe etj. Fidant mbillen n pranver, n rreshta n distanc prej 0.5 m deri n 1m. (Fig. 3.4)

Fig. 3.4 Mbrojtja e pjerrsive me mbjellje


34

3.2.1.2. Mbrojtja mekanike e pjerrsive

Mbrojtja mekanike e pjerrsive aplikohet ather kur pr shkak t reshjeve t mdha pjerrsia nuk mund t mbrohet me procedurat biologjike.

Gjithashtu, kjo mbrojtje aplikohet kur pjerrsit duhet t mbrohen nga ujrat e rrmbyeshm, valt, akulli, ose nse objekti nj koh t gjat gjendet nn uj. Veshja bhet nga guri (i that ose i mbushur me lla-imento) ose elemente montimi prej beto-ni. (Fig. 3.5)

material akalligjeotekstiliakalli

Fig. 3.5. Mbrojtja mekanike e pjerrsive me gur ose me elemente montimi prej elementeve t betonit

3.3. Ndikimi i ujit dhe akullit

Ndikimi negativ i ujit dhe akullit n stabilitetin e konstruksionit t poshtm shihet ather kur uji ngjitet n mnyr kapilare nprmjet mikro-zbraztirave.

Ngjitja kapilare e ujit ndodh ather kur trupi i rrugs sht n kontakt me ujrat nntoksor apo vazhdimisht sht n tok t lagsht. N kt rast, uji kapilar do t ngjitet deri n konstruksioni e karrexhats s rrugs dhe do t filloj ta lag shtratin dhe kshtu kjo do ta ndryshonte edhe karrexhatn.

Kjo mund t oj deri n nj reduktim t bartsis s konstruksionit t poshtm dhe deformim t prhershm t konstruksionit rrugor.N dimr uji ngrihet dhe e rrit vllimin e tij pr 9-10%.N pranver, me shkrirjen e akullit mund t ndodhin deformime t kons-truksionit rrugor.

Pr ta parandaluar ngjitjen kapilare t ujit duhet tu prmbahemi rregullave t m-poshtme:

35


- Zgjedhja rigoroze e materialit toksor pr punimin e konstruksionit t poshtm pr t parandaluar ngjitjen kapilare t ujit;

- Prjashtimi i rrjedhjes s ujit me mbrojtjen e duhur q do prputhet me kushtet e specifikuara n terren;

- Ndrtimi i bazs s karrexhats nga guri, akalli, rra, ashtu parandalohen ngjitjet kapilare t ujit.

3.4. Kanalet mbrojtse

Kanalet mbrojtse projektohen pr pranimin dhe prcjelljen e ujit nga terreni, me qllim pr t parandaluar deprtimin e saj n trupin e pends dhe terrenit nn pend, d.m.t.h., mbrojtja e grmimeve nga erozioni dhe pr ti shprlar nga uji q do t rrjedh npr pjerrsit.

N pend, kanali mbrojts ndrtohet pran kmbzs. Mund t jet n formn e seg-mentit apo formn e trapezit.

N grmim, kanali mbrojts sht i ndrtuar n buzn e siprme t terrenit, ku e pret pjerrsin e grmimit. Kanalet mbrojtse jan ndrtuar n fillim t ndrtimit t rrugs dhe sht shum e rndsishme t kryhen me pjerrsin e duhur pr kullim. (Fig. 3.6)

pend

kanali mbrojts pr kullim

grmimi i toks kanali mbrojts

nga kanali trthort

grmimi

Fig. 3.6. Kanalet mbrojtse te penda dhe grmimi


36

3.5. Muret e veshura

Muret e veshura jan konstruksione q shrbejn pr mbrojtjen e terrenit n grmimet nga prishja dhe shkatrrimi nn veprimin e ndikimeve atmosferike dhe ndikimet tjera t jashtme (erozioni, ndryshimet e temperaturs, etj.), pr parandalimin e t shkoqurit dhe rnies s materialeve mbi karrexhatn e rrugs s komunikacionit.

Varsisht nga qllimi, jan ndrtuar nga materiale t ndryshme (guri i grimcuar n t that apo n imento-lla, t pa armuara apo betonarme, elemente montimi nga betoni, etj.) (Fig. 3.7)

Fig. 3.7. Llojet e mureve t veshur

3.6. Muret mbajtse

Muret mbajtse jan objekte artificiale pr ta siguruar trupin e toks n grmimet ose pendat nga rrshqitje e masave t toks. Sipas pozicionit n lidhje me kuotn e nivelets, mund t jen mure mbi dhe nn nivelin e planumit.

Sipas karakteristikave konstruksionet e mureve mund t ndahen n kto grupe:

- muret gravitacione (masive);

- muret prej betonarmeje;

- muret me shirita pr tendosje (shtrngimi).

Muret mbajtse gravitacione (masive) bhen nga batoni i paarmuar, guri, gabioni, elemente montimi etj. Ata e marrin tensionin vertikal dhe at horizontal nga ana e pas-me e murit dhe kundrshtohen me peshn e vet. Forma e mureve masive kryesisht sht trapezoide, drejtkndshe, me nj dalje prpara n themelin e murit. Mungesa e ktyre mureve, sidomos e atyre q nuk jan me armatur sht q pr shkak t peshs s vet t madhe shkaktojn rrekje t baz s n themelim, q e kufizon aplikimin e tyre n materialet me bartsi t vogl. (Fig. 3.8)

37


Fig. 3.8. Lloje t mureve mbajtse masive

Muret prej betonarmeje pr dallim t mureve gravitacional jan me prerje m t vogla. Aft sia e armaturs ti pranoj forcat e tensionit kontribuon t njjtat pr t qen t kons-truktuara me ndihmn e elementeve stabilizuese (lshimet e pllaks themelore, konsolat e trupit t murit t plot, etj.) q jan ngarkuar me materialet n hapsirn e mbushur, q shkakton rritje t peshs s murit dhe stabilitetin e tij. (Fig. 3.9)

Fig. 3.9. Llojet e mureve mbajtse betonarmeje

Muret e betonit me korsat pr tendosje prdoren pr t reduktuar peshn e murit, t cilat n saj t ktyre korsave, q jan vendosur n lartsi t caktuar, t cilat e marrin sipr komponentt horizontale t presionit t toks. Korsat me shtrnges zakonisht bhen nga eliku ose prej betonarmeje, jan t renditura n distanca nga 1.5 deri n 4 metra, ndrsa forca e prqendruar nga ato shprndahet npr mur prmes brezit (cerkulazhit) prej beto-narmeje. (Fig.3.10).


38

Fig. 3.10. Muri mbajts me korsa pr tendosje

Mbaje mend!

Mbi stabilitetin e pjerrsive t konstruksionit t poshtm ndikojn f orcat e brends-hme; forcat e jashtme dhe forcat klimatike.

Toka mbi t ciln vendoset konstruksioni i poshtm duhet t ket bartsi t mir. Kndi i pjerrsive varet nga lloji i objektit gjeoteknik (pend ose grmim), nga lartsia,

d.m.th. nga thellsia e t njjtit dhe nga kategoria e toks. Muret mbajtse mund t jen masive, betonarmeje, dhe me korsa pr tendosje. Muret e veshur shrbejn pr mbrojtjen e pjerrsive n shkmbinjt e but t cilat

duhet t jen stabile, por ekziston rrezik nga shprbrja e tyre nn ndikimin e kushteve atmosferike, ujrave siprfaqsor dhe ndryshimi i temperaturs.

Kanalet mbrojtse t pends ndrtohen n kmbz, ndrsa te grmimi buz prerjes s pjerrsis me vijn e terrenit.

Pjerrsit te grmimet dhe pendat mbrohen nga erozioni dhe dmtimet tjera me prpunimin biologjik (humus dhe bar, prit, qilima bari, hu gardhi etj.) ose me prpunimin mekanik (t vishen me pllaka).

39


Test pr vetvlersim:

1. Cilit grup nga e majta i takojn forcat e shnuara n kolonn e djatht. (shkruaje n vendin e zbrazt shkronjn prkatse)

) forcat klimatike __ forca e frkimit dhe kohezionitb) forcat e brendshme __ ngarkesat e komunikacionit dhe pesha e vetc) forcat e jashtme __ shiu, bora, era

2. Numroi tri lloje t mureve mbajts:__________________________________________________________________________________________________________________

(R rethoje prgjigjen e sakt) 3. Toka mbi t ciln shtrihet trupi i rrugs duhet t jet:

) e lmuar dhe e fort; b) e aft ti pranoj t gjitha ngarkesat dhe ti transmetoj n mnyr t barabart; c) e lagsht; d) e that.

4. Pjerrsia n grmimin sht m e pjerrt:

) nuk varet nga kategoria e toks; b) te toka e kategoris VII; c) te toka e kategoris I.

5. Veshja e pjerrsive me prit dhe hu gardhi llogaritet si:

) Mbrojtja teknologjike e pjerrsive; b) Mbrojtja biologjike e pjerrsive; c) Mbrojtja mekanike e pjerrsive.

6. Numroi tri procedura t mbrojtjes biologjike t pjerrsive! _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________


40

7. Si bhet prpunimi biologjik i pjerrsive?___________________________________________________________________________________________________________________________________________

8. Gjat ngrirjes uji e rrit vllimin e vet pr:

) 90% b) 9% c) 90 her d) 9 her

9. Cili nga kto knde t pjerrsis sht m i pjerrt?

) 1:5 b) 1:1,7 c) 1:3 d) 1:2

10. Kanalet mbrojtse t pends gjenden:

) n mesin e pends; b) atje ku terreni e pret pjerrsin e pends; c) buz kmbzs; d) mund t jen kudo.

41


4. PROJEKTIMI I KONSTRUKSIONIT T POSHTM

Projektimi i konstruksionit t poshtm sht nj proces q punohet njkohsisht me trasimin.

Ekzistojn rregulla t prcaktuara saktsisht q prcaktojn konceptin hapsinor t trases, si vijon:

a) zgjidhje tipike pr profil trthor;b) plani i situats;c) profili i zgjatur.

Me kto t dhna, si dhe me hulumtimet inxhinierike-gjeologjike kalojm n prpunimin analitik t projektit.

N baz t profileve t trthort t konstruktuar llogaritet vllimi i punimeve toksore, d. m. th. sasive pr pendn dhe pr grmimin ve e ve.

1. Hapi i par:Nse kto sasi jan shum t ndryshme midis veti, ather prsri prpunohen pro-

filet e situats dhe gjatsore q t fitohet barazimi i prafrt i masave toksore.2. Hapi i dyt:

Analizohet rendimi optimal i masave toksore, nga pikpamja e teknologjis s ndrtimit, dhe nga pikpamja e ekonomis.

Nga kto dy hapa (analiza) bhet plani operacional pr ekzekutimin e punve gjeo-teknike.

4.1. Profilet karakteristike trthore

Ekzistojn katr tipa t profileve t trthort:

1. pend; 2. grmimi; 3. allat; 4. rrall n galeri (Fig. 4.1)


42

pend

grmimi

allat

galeria

Fig. 4.1. Profilet karakteristike t trthort

Prpilohen n raporte 1:100; 1:200; dhe prmbajn t dh nat numerike pr:

- siprfaqja e pends Sp (m2);

- siprfaqja pr grmim Sg (m2);

- gjatsia nga e cila e marrim humusin (m);

- gjatsia mbi t ciln vendoset humusi (m).

43


Siprfaqen e prerjeve t trthorta e llogarisim me planimetr, kompas, dhe sot m s shumti me programet aplikative me kompjuter. Vllimin e masave t toks e prc aktojm n baz t siprfaqes s mesme t profilit sipas distancs s njohur (me formuln e uinklerit).

V- vllimi (m3)P1 - siprfaqja e prerjes s trthort 1 (m)P2 - siprfaqja e prerjes s trthort 2 (m)L distanca midis dy prerjeve t trthorta (m)

Kubatura e reduktuar fitohet kur e njjta do t shumzohet me koeficientin e vllimshmris, sipas llojit t toks, sepse ekzistojn dallime n kompaktsin e toks n gjendjen e saj natyrore.

Vr = V Kr ........ (m3), kuVr-kubatura e reduktuar (m3)V-kubatura e llogaritur (m3)Kr sht koeficienti i vllimshmris

N baz t llogaritjeve e paraqitura n tabeln konkludojm se a ka tepric t grmimit apo pends, d.m.th., se a sht e zgjedhur dhe e trhequr n mnyr t drejt niveleta ose duhet t ndryshohet drejtimi i trases.

Plotsimi i tabels 4.1. me t dhna:

N shembullin e dhn, prerjet trthore jan n distanc L = 20m;

Shnohen siprfaqet e llogaritura vemas pr grmimin, vemas pr pendn;

Mesi aritmetik i dy siprfaqeve t ngjitura, njpasnjshm shumzohet me distancn mes tyre dhe prcaktohet kubatura (vllimi) e vrtet (V) pr at segment;

Kubatura e vrtet V shumzohet me astresin Kr dhe prcaktohet Vr, d.m.th. kubatu-ra e reduktuar e grmimit;

Llogariten dallimet nga (penda dhe grmimi) ose (grmimi dhe penda), varsisht cilat sasi jan m t mdha;

N kolonn e fundit, n fund t tabels, llogariten dallimet me nj shenj - n favor t pends, d.m.th., me shenjn + n favor t grmimit.

V = L(m )


44

Tab. 4.1 Pr llogaritjen e sasive t masave t toks

siprfaqet e profilit KUBATURA E MATERIALIT

individuale

stac

ioni

dist

anc

mid

is

prof

ileve

koef

icie

nti i

v

llish

mr

is

grm

imi

pend

grm

imi

pend

dalli

met

e mesme reale e reduktuar

KONTROLLI

grmimi grmimi grmimi grmimipend pend

pend pend

4.2. Rendimi i masave toksore

Q t prcaktojm planifikimin optimal t masave t toks kryesisht prdoret meto-da grafike e Bruknerit, i cili prdor lakore-poligon koordinatat e t cilit e paraqesin vllimin (kubaturn) q n lidhje me do profil sht i barabart me shumn algjebrike t vllimit t

45


materialit t grmuar n grmimin, dhe t shtuar n pend, nga fillimi deri n profilin q shqyrtojm.

Procedura pr prpilimin e metods grafike t Brunkerit

1. hapi I: vizatohet profili gjatsor me raport R=1:1000100 ose R=1:2000

200 pr gjatsin e tr t rrugs;

2. hapi II: bhet konstruimi i diagramit (profilit) t siprfaqeve kshtu q: s pari vizatohen nivelet, pastaj siprfaqja njsore, tabela 4.1. Siprfaqja e grmimit vendoset mbi nivelet, ndrsa siprfaqja e pends nn nivelet. Te allata nga siprfaqja e madhe hiqet (zbritet) siprfaqja m e vogl dhe shtohet ndryshimi. Raporti prcaktohet nga madhsit e siprfaqeve t aplikuara (shtuara).

3. hapi III: Konstruksioni i profilit t masave. T dhnat lexohen nga tabela 4.1 nga kolona e fundit. S pari trhiqet vij horizontale, dhe pastaj vizatohen kubatura e masave t toks n kt mnyr: nse bhet fj al pr grmim, sasit vizatohen mbi vijn horizontale, dhe nse sht pend, nn vijn horizontale.

Raporti prcaktohet individualisht sipas rendimit t masave toksore.N kt diagram (profil) n tavolina trhiqet nj vij e drejt q sht paralele me

vijn kryesore horizontale dhe e quajtur vij e sheshimit. Ajo ndrpret pik t kurbs (lako-res) kumulative nga t cilat trheqim vija normale n diagramin e siprfaqes, fitohet orari i barazimit t masave toksore (sa grmimi, aq penda).

Mund t trhiqen dhe m shum vija t sheshimit n varsi t vijs s lakuar kumu-lative. (Fig. 4.2)

pend

grmimivij e sheshishimit

profili i siprfaqeve

profili masave

Fig. 4.2 Trheqja e vijs s sheshimit


46

Karakteristikat e profilit t masave

Diagrami i masave (profili) ka disa karakteristika:

- Nse lakorja rritet nga e majta n t djatht - kah grmimi, dhe n qoft se bie, ather ka pend;

- Nse masat jan t barabarta, lakorja prfundon mbi abshisn (vij horizontale);

- Nse lakorja prfundon mbi vijn horizontale, ka nj tepric t toks q duhet t o-het n deponi, dhe nse ajo prfundon nn vijn horizontale, mungon tok dhe duhet t sillet tok;

- Dallimi n lartsit e t dy pikave t lakores, e paraqet ku baturn e toks n mes t ktyre dy pikave (profilet);

- Pik maksimale n diagramin e masave, e prfaqson pikn zero n diagramin e siprfaqeve apo n kalimin nga grmimi n pend;

- Pika minimale e diagramit t masave e tregon pikn zero n diagramin e siprfaqeve, gjat kalimit nga grmimi n pend. (Fig. 4.3)

47


profili i zgjatur i rrugs s komunikacionitKo

tat (

m)

stacioniterreni teposht prpjet teposht prpjet

siprfaqja e profilit

siprfaqja e profilit

n deponi

n pend n pend

profili i masave

rrafshues

raporti 1:2500 gjatsi 1:250 lartsi

Sip

rfaq

et (m

2 )Si

prf

aqet

(m2 )

Kuba

tur

(m2 )

Fig. 4.3. Metoda grafike e Brunkerit.


48

Mbaje mend!

Profilet e trthort n rrugn varsisht nga raporti i kuots s terrenit dhe i kuots s nivelit dhe paraqitet n tre format e mposhtme: pend, grmim dhe allat.

N baz t siprfaqeve t profileve t trthort t konstruktuar dhe distanca mes tyre prcaktohet kubatura e masave toksore q duhet t grmohet n grmimet, d.m.th. t mbushurit n pendat.

Pr rendimin e masave toksore prdoret metoda grafike e Bruknerit q prmban profil-diagrami gjatsor t siprfaqeve dhe profil i masave.

Kubatura reale e masave toksore fitohet kur kubaturn do ta shumzojm me koefi-cientin e vllimshmris.

Pyetje:

1. N far raporti vizatohen profilet e trthort?2. Cilat t dhna numerike i lexojm (fitojm) nga profilet e trthort?3. Si mund t llogaritet kubatura e masave toksore?4. N far raporti vizatohen profili gjatsor, diagrami i siprfaqeve dhe profili i masave n metodn grafike t Brunkerit?5. Nse n diagramin e masave e shnojm vlern mbi vijn horizontale pr far bhet fj al, grmim ose pend?

49


5. PUNIMET PRGATITORE PR NDRTIMIN E KONSTRUKSIONIT T POSHTM

Punimet q i paraprijn punimit t trupit t rrugs jan:

- punime gjeodezike;

- planifikimi i toks;

- rregullimi i deponive;

- huazimet;

- organizimi i sheshit t ndrtimit (prpunimi i rrugve t qasjes, etj.).

T gjitha kto aktivitete bhen n prputhje me planet organizative t miratuara t cilat formojn nj pjes t dokumentacionit kontraktual.

5.1. Shnimi i trupit t rrugs s komunikacionit

Shnimi i trupit t rrugs s komunikacionit do t thot t prcillet projekti, d.m.th. trase e projektuar nga gjendja a terrenit natyror. Gjat ksaj pune duhet t rinovorehet po-ligoni operativ, duke prdorur objektet natyrore ose artificiale t cilat jan n terren, dhe njkohsisht jan aplikuar n nj situat ku sht traseja e projektuar. Pas prcaktimit t vendndodhjes s kulmeve n kthesat horizontale, shnohen drejtimet n mes tyre, nga nj kulm deri n kulmin tjetr. (Fig. 5.1).

Fig. 5.1. Shnimi i trupit t rrugs s komunikacionit

Shnimi bhet me hu (shtylla) prej druri. Kur terreni sht i qart, mundet leht t caktohet drejtimi, n mnyr direkte me prdorimin e instrumenteve gjeodezike (teodoliti). Kur n mes t kulmeve ka ndonj kodr, i cili nuk lejon qartsi, ather me ndihmn e piks s terrenit, nga e cila shihen t dy kulmet, bhet prcaktimi i drejtimit.


50

Pas shnimit t drejtimet dhe kthesave horizontale, prpilohet nivelimi i detajuar me t cilin fitohen kuotat e shtyllave aksore.

Incizimet e profileve t trthort jan me nj rndsi t veant pr prcaktimin e sakt t punimeve n konstruksionin e poshtm. Pr t qen t gjitha punimet t vlersuara mir dhe t prfshira n projekt, duhet t incizohet terreni n gjersi t rripit ku sht i trhequr boshti (prafrsisht 20m nga nj an dhe 20m nga ana tjetr e rrugs). Incizimi i terrenit bhet me instrumente niveluese. Profilet e trthort t incizuara duhet t jen nor-male me aksin e trases.

Pas ngritjes s vagonve, prcaktohen skajet e majta dhe djathta t aksit t ashtuquaj-tur veglat e trasimit. N terrenet e rrafshta tendoset korsi i cili sht n gjendje horizontale dhe me nj tra ndalohet n do thyerje t terrenit, ku me ndihmn e trarit prcaktohet dis-tanca nga shtylla kryesore, kurse n trarin me durbin lexohet segmenti. Duhet me shum kujdes t prcaktohen thyerjet e terrenit, sepse ata jan shum t rndsishme gjat projek-timit t trupit toksor dhe pr t gjetur sasi reale t masave toksore. Skajet e profilit duhet t sigurohen me hu (shtylla). N hulumtimet gjeologjike, ose projektimet e sigurimit t ujoreve, shpesh ka nevoj pr zgjerimin e rripit dhe profilet zgjerohen.

Llogaritja e kuotave t shtyllave aksore dhe ato t profileve natyror, si dhe rezultatet e llogaritjeve t koordinatave t kulmeve jan t domosdoshme pr prpunimin e bazs grafike.

Pas prfundimit t punimeve n terren n zyr fillojm me prpilimin e projektit.

5.2. Punimet projektuese

Projekti pr prpunimin e rrugs duhet ti prmbaj elementet e mposhtme:

- plani i situats R = 1:1000;

- profili gjatsor, profili R = 1:100 / 1000 me nivelin e trhequr;

- profili trthor R = 1:100;

- rendimi grafik i masave toksore (Brukneri);

51


- profili karakteristik trthor R = 1:50;

- profili karakteristik trthor (detaje) prej R = 1:5 deri n R = 1:10 n karrexhatn, korsi skajor, bankin, kanalet e kullimit apo rigola;

- projektet e lshimeve me detajet e nevojshme dhe paramatje;

- detajet e mureve mbajtse;

- profili gjatsor gjeologjik;

- paramatja e detajuar me t gjitha sasit e nevojshme t materialit;

- llogaritja me analizn e mimeve;

- elaborati i prpunuar i shpronsimit;

- prshkrim i hollsishm teknik;

- plani operativ pr kryerjen e punimeve t objektit.

5.3. Punimet organizative

Punimet organizative i prfshijn punimet me t cilat bhet organizimi i vendit t ndrtimit. Bhen rrugt e qasjes. Krijohen vendet nga t cilat do t behet grmimi i ma-terialit t nevojshm pr punimin e pendve. Ato quhen huazimet e materialit. Krijohen vende ku do t ruhet materiali i cili m par sht grmuar nga grmimet, qoft pr shkak t teprics s tij qoft pr shkak t cilsis s tij t paprshtatshme. Ato quhen deponi t materialit.

5.4. Prpunimi i toks mbi t ciln do t shtrihet profili

Prpunimi i toks m bi t ciln do t shtrihet profili prbhet nga dy pjes: prpunimi gjeomekanik dhe prpunimi gjeometrik.

5.4.1. Prpunimi gjeomekanik

Prpunimi gjeomekanik prbhet nga punimet e mposhtme:


52

- pastrimi i terrenit (n gjersin e shnuar t rripit rrugor) nga bimt, pemt, rrnjt, objektet e panevojshme dhe t tjera;

- heqja e shtress s humusit, n trashsi prej 20 cm. (me grejder dhe buldozer);

- materiali i nxjerr sht depozituar jasht trases;

- bhen kanalet pr mbrojtjen nga reshjet atmosferike;

- hulumtimi i bartsis i toks s pastruar;

- ndryshimi i mundshm i prbrjes s materialit pr shkak t prmirsimit t cilsis apo rritja e stabilizimit mekanik ose kimik etj.

5.4.2. Prpunimi gjeometrik

N terrenet m t mdhenj se 1:5 d.m.th., m t mdhenj se 20%, n terrenin me ndrprerje bhen shkallt, q t lejohet lidhja e mir me tokn natyrore, d.m.th., pr t shmangur rrezikun e rrshqitjes s objektit gjeoteknik. Shkallt bhen me nj pjerrsi t caktuar q uji t kaloj menjher. (Figura 5.1).

1. toka koherentepr =30 (1:m=1:1.75)

2. toka e dobt koherentepr =20-30 (1:m=1:1.75)

Fig. 5.1. Prpunimi gjeometrik i profili trthor

53


Pr t gjitha procedurat gjat prgatitjes s toks mbi t ciln do t shtrihet konstruk-sioni i poshtm, vlen rekomandimi: prgatitja e bazs pr prpunimin e trupit t rrugs kryhet para prpunimit t grmimit ose pends skriptet q t parandalohet ekspozimi afatgjat ndaj ndikimeve atmo sferike.


54

Mbaje mend!

Punimet q i paraprijn ndrtimit t konstruksionit t poshtm jan: punimet gje-odezike, planifikimi i toks, rregullimi i huazimeve dhe deponive, organizimi i terrenit t ndrtimit etj.

Deponia sht nj vend i zgjedhur ku vendoset materiali q nuk mund t inkorpo-rohet n penda, pr shkak t teprics s tij ose pr shkak t cilsis s tij t pamjaft ueshme.

Vendi i huazimit t materialit sht vendi i zgjedhur ku bhet grmimi i materialit pr prpunimin e pendve n qoft se i njjti nuk mund t merret n sasi t mjaft ueshme nga allata.

Me shnimin e trupit t rrugs s komunikacionit n terren duhet t shnohen me shtylla t gjitha pikat aksore t profileve trthort t projektit.

Prpunimi i toks n t ciln do t shtrihet profili prbhet nga dy pjes: prpunimi gjeomekanik dhe prpunimi gjeometrik.

Test pr vetvlersim:

1. Cilat nga kto punimet ndrtimore i paraprijn prpunimit t trupit t gugs?

a) punimet e armuara;b) pun imet e fasads;c) punimet prej betoni;d) punimet gjeodezike.

2. Prpunimi gjeometrik i terrenit me prerje (brja e shkallve), aplikohet n terrenet:

a) me pjerrsi m t mdha se 5%;b) me pjerrsi m t vogla se 15%;c) me pjerrsi m t mdha se 20%.

3. Vendi ku ruhet materiali q mund t prdoret quhet: ______________________________, ndrsa vendi ku kryhet grmimi i materialit t nevojshm pr prpunimin e pends quhet: __________________________________________________________________

55


6. METODAT STANDARDE PR PRPUNIMIN E PUNIMEVE GJEOTEKNIKE

T gjitha prpunimet gjeoteknike prbhen prej zhvendosjeve t mdha t masave toksore. Ka nj przgjedhje t gjer t makinave t ndrtimit q shrbejn pr grmim, transport dhe montim t materialeve toksore.

6.1. Punimi i grmimeve

Zgjedhja e metods dhe mjeteve pr punimin e grmimeve varet nga:- lloji i toks q grmohet;- sasia dhe gjatsia e grmimi;- sasia e transportit;- qasja e terrenit;- afatet e planifikuara etj.

M s shpeshti klasifikimi i grmimeve kryhet sipas llojit t materialit si m posht:

- grmimet n materiale t buta toksore;- grmimet n shkmbinj t ndryshm me ngurtsin dhe strukturn.

6.1.1. Gropimi n materialet e buta toksore

Grmimet n materiale t buta, t lidhura dhe t palidhura apo n baz t kritere-ve teknologjike, tokat e kategoris I deri IV, mund t kryhet me dor ose me makineri t ndrtimit.

Pr grmimet manuale prdoren mjete t ndryshme: lopata, kazma, pyka, eki me masa t ndryshme, d.m.th., eki pneumatik, dalta prkatse. Kjo metod e grmimit pr koston e lart dhe efektin e ult sht e kufizuar n objektet e vogla, n vendet e ngushta dhe t paarritshme, ku grmimet e mekanizuara jan t pamundura.

Pr kryerjen e punimeve toksore gjat ndrtimit t rrugve t komunikacionit prdoret makineri e ndrtimit me efekte t mdha, t cilat mund t kryejn m shum ope-racione njkohsisht. Ktu jan prfshir: buldozer, ekskava tor, grejder, skreper, etj. (Fig. 6.1, Fig. 6.2, Fig. 6.3, Fig. 6.4)


56

Fig. 6.1. Buldozer Fig. 6.2. Ngarkues

Fig. 6.4. EkskavatorFig. 6.3. Skreper

6.1.1.1. Prpunimi i grmimeve

Metodat m t prdorura gjat kryerjes s grmimeve jan:- grmimi n shtresat gjatsore;- grmimi n krye;- grmimet gjatsore ansore.

Grmimi n shtresat gjatsore kryhet n shtresat paralele, horizontale ose me pjerrsi t vogl, me trashsi prej 0,6m deri n 0,8m, d.m.th. prej 0,2m deri n 0,4m, n qoft se prdoren skrepert. Karakteristika themelore e ksaj procedure sht q na jep nj front t gjer t punimit pr grmim dhe ngarkim. (6.5)

57


nivelet e plenumit

nivelet e plenumit

allat

allat allat

pend pend

pend

shkarkimi

shkarkimi

procedura e grmimit dhe ndrtimi i allats dhe pends me skreper

procedura e prerjes dhe derdhja me skreper

ngarkimi

ngarkimi ngarkimi

vrt

itje

vrt

itje

vrt

itje

vrt

itje

shkarkimi

Fig. 6.5. Aplikimi i skreperve pr prpunim, grmim dhe pend

Grmimi n krye kryhet n profilin e plot n t gjith lartsin dhe gjersin e grmimit n shtresa normale me aksin e rrugs s komunikacionit. Kjo mnyr e grmimit sht e favorshme pr allata t shkurtra dhe t thella, kur terreni sht me nj rnie t madhe dhe npr t nuk mund t lvizet makineria, d.m.th., kur nuk mund t aplikohet procedura e grmimit n shtresat gjatsore. Pr shkak t frontit t vogl t puns fronti i puns s grmimit sht relativisht i ngadalt, dhe materialet transportohen vetm n nj drejtim. (Fig. 6.6)


58

profili gjatsor

barrier

grmimi n krye

pamja nga ana e siprme

pjesria e kundrt

Fig 6.6. Grmimi n krye

Grmimi ansor kryhet n materialet toksore shum t forta apo n shkmbinj.Nse allata sht n material toksor, allata nuk grmohet deri n nivelin e planu-

mit, por gradualisht.Nse allata sht n material q grimcohet dhe t paqndrueshm, allata n pjesn

e poshtme duhet t jet pakz e gardhuar. Pastaj allata zgjerohet me shkall pr ngar kim nga t dy ant e tij. (Fig. 6.7)

Fig. 6.7. Grmimi ansor

59


Kjo mnyr e grmimit ka avantazhet e saj (vend i mjaft ueshm pune, grmimi i thjesht dhe i leht, transportimi i materialit n dy an, kullimi i mir), por ka edhe t meta (prpunimi i allats, sidomos gardhimi i saj).

6.2. Punimi i pendave

Pendat jan objekte t forta dhe masive me nj form t prcaktuar, q duhet t jet e qndrueshme. Gjat punimit t pends duhet t merret parasysh:

- stabiliteti i toks mbi t ciln do t ndrtohet;- stabiliteti i materialit t derdhur;- stabiliteti i pjerrsive t pends etj.

Pr punimin e pends mund t prdoren materiale dhe karakteristika gjeomeka-nike t ndryshme, varsisht nga lloji dhe klasa e rrugs s komunikacionit, madhsia e pends dhe masat mbrojtse t planifikuara nga ndikimet mbi t cilat do t ekspozohet gjat shfrytzimit. Pr ndrtimin e pendave prdoren materiale kohezive kokrrimt, dhe materiale t grimcuar jokohezive, materiale guri me granulim t ndryshm, materiale q fitohen artificialisht: tok e djerr, zgjyr, hiri fl uturues apo nj przierje e materialeve t lartprmendura.

6.2.1. Metodat e prpunimit t pends

Metodat m t aplikuara pr prpunimin e pendave jan:

- pend n shtresat horizontale;- pend n krye;- procedur e kombinuar e t mbushurit n krye ose n shtresa.

6.2.1.1. Punimi i pends n shtresat horizontale

Prpunimi i pends n shtresat horizontale kryhet npr gjatsin e tr dhe npr gjersin e pends, duke lejuar nj front t gjer t puns dhe q e prshpejton punn. Njkohsisht arrihet prshtatja e shtresave n mnyr t barabart dhe nj lidhje m t mir mes tyre.

T mbushurit mund t kryhet n shtresa horizontale dhe n shtresa t pjerrta gjatsore. T mbushurit n shtresa t pjerrta aplikohet kur prbrja e terrenit sht e till q siguron stabilitet t pends.


60

Gjat prpunimit t pends n shtresa horizontale ekzistojn dy mundsi t mbushjes dhe sjelljes s materialit:

- shkarkimi dhe mbushja me lvizjen e automjetit pr transportim t materialit npr shtres t re, t pangjeshur; (fig. 6.8 )

- shkarkimi dhe mbushja me lvizjen e automjetit pr transportim t materialit npr shtres t br paraprakisht dhe shtres t ngjeshur. (Fig. 6.8 b)

prpunimi i shtresave

t mushurit nga krye

tok bartse

lartsia e projektuar t pends

Fig. 6.8 ,b Prpunimi i pends n krye dhe n shtresa

6.2.1.2. Prpunimi i pends n krye

Prpunimi i pends n krye kryhet me profilin e plot trthor, dhe gjat asaj ngjeshja nuk sht e barabart dhe pends i duhet nj koh e gjat ti prshtatet toks, dhe mund t paraqiten deformime.

6.2.1.3. Prpunimi i pends me metodn kombinuese t mbushjes

Procedura e kombinuar e t mbushurit- n krye dhe n shtresa aplikohet nse sht e nevojshme t mbushurit t kryhet prmbi terren q sht i mbytur me uj, kshtu q, s pari prpunohet pjesa e pends q sht nn uj, dhe pastaj derdhet n shtresa me ngjeshje t duhur. (Fig. 6.9)

61


drejtimi i lvizjes

drejtimi i t mbuhurit

drejtimi i t mbuhurit

shtresa e I-r

shtresa e I-r

drejtimi i lvizjes s automjetit t ngarkuar

drejtimi i t mbushurit

drejtimi i t mbushurit

Fig. 6.9. Procedura e kombinuar e mb ushjes

6.2.2. Rregullat q dalin nga prvojat gjat prpunimit t pendave

Gjat prpunimit t pendave sht e nevojshme t respektohen disa rregulla q dalin nga prvoja, ku m t rndsishme jan:

- gjat futjes s materialeve me cilsi t ndryshme (lagshti) sht e ndaluar przierja e tyre;

- toka me bartsi m t vogl futet n shtresat m t ulta;- ngjeshja e pends duhet t jet uniforme n drejtimin trthor, n drejtim gjatsor

dhe n lartsi;- t mos shtyhet ( kompaktet) gjat motit me shi;- t mos prdoren materiale t ngrira;- shtresa t kryhet m mir me rnie trthore pr shkak t kullimit m t mir (min.

5-10%);- duhet t krkojn q automjetet e mbushur t transportit (kamion, damper,

skreper) t lvizen tatpjet dhe npr pend, ndrsa t zbrazt t lvizin prpjet;- trashsia e shtresave n gjendjen e ngjeshur sht prej 0.2m deri n 0.4m pr ma-

terialet kokrrimta, dhe prej 0.3m deri n 0.7m pr materialet e palidhura.

6.3. Ndrtimi i konstruksionit t poshtm n kushtet e vshtira gjeoteknike

Kushtet e rnda gjeoteknike hasen n kushtet malore, n tokn shkmbore t katego-rive V deri n VII dhe n tok me bartsi t dobt, n vendet moalike, n torft.


62

6.3.1. Prpunimi i grmimeve n shkmbinjt e forta

Prpunimi i grmimeve n shkmbinj t fort kryhet duke prdorur eksploziv, d.m.th., me minim. Minimi zhvillohet n tri faza:

- me shpimin e vrimave t minimit;- mbushje dhe ndezje t minave;- prjashtimi i materialit t minuar.N lidhje me efektin e eksplozivit n shkmbinj paraqiten 3 (tri) zona:- zona e par e shprthimit n t ciln shkmbi sht shprbr dhe grimcuar

plotsisht;- zona e dyt e thrrmimit, n t ciln kryhet thrrmimi dhe thyerja e shkmbit n

copa t mdha;- zona e tret e tronditjes s shkmbit n t ciln ai sht i strpikur ose tronditur.Shpimi i vrimave t minimit mund t kryhet me dor dhe me makin. Shpimi me

dor prdoret pr punime t vogla apo nse shpimi mekanik sht joekonomik. Trashsia e daltave sht nga 20mm deri n 40mm, dhe diametri i vrims s shpuar sht 50mm.

Pr shpimin me makineri prdoret ekani pneumatik, shpuese me ajr t ngjeshur me diametr prej 50mm deri n 70mm preventiv dhe me gjatsi prej 2m deri n 4 m.

Eksplozivt jan materiale t cilat nn ndikimet e jashtme (goditje, tronditje) kalojn n gjendje t gazt duke gjeneruar temperatur t lart dhe presion q ka fuqi shkatrruese. Sipas mnyrs s shfaqjes mund t jen: klasike, kimike dhe atomike.

N grmimet e cekta me thellsi deri n 1m, aplikohen minat e lvizshme q vendo-sen pothuajse horizontalisht (pr nxjerrjen e rrnjve, pengesave, etj.).

N grmimet e thella shpimi bhet nga ana e siprme. Nse lartsia sht m e madhe se 4 metra punohen n kate.

6.3.2. Prpunimi i pends n tok me bartsi t ult

N torft, balt ose n tok q shtrihet mbi uj nntoksor, ndrtimi i pends paraqet nj problem.

N praktikn gjeoteknike aplikohen:a) zgjidhjet klasikeKur toka sht me bartsi t ult aplikohen zgjidhjet e mposhtme:- ndrrimi i toks me bartsi t ult me material me bartsi t mir;- rritja e bartsis s toks me stabilizimin mekanik dhe kimik;- masa t ndryshme hidromekanike (bonifikime, drenazhe etj.).

63


T gjitha kto zgjidhje e rrisin bartsin e terrenit pa bartsi t nevojshme, por gjit-hashtu n mnyr dramatike i rrisin edhe kostot dhe e zgjatin kohn pr ndrtimin e kons-truksionit t poshtm.

b) Zgjidhjet bashkkohoreN kohn e fundit rritja e bartsis s toks dhe prmirsimi i karakteristikave gjeo-

mekanike bhet me gjeotekstil.

6.3.3. Mbrojtja mekanike dhe s tabilizimi i pjerrsive n shkmbinj

Rrnimi i pjerrsive n shkmbinj, te grmimet sht nj shkak i zakonshm pr ak-sidentet e komunikacionit. Nj nga arsyet subjektive sht shkatrrimi (rrnimi) joprofesi-onal (tronditet e tr masa shkmbore), ose pjerrsi e prpunuar n mnyr joprofesionale. Arsyeja tjetr, objektive, sht kur shkmbi gjendet n procesin e natyrshm t shkatrrimit.

Metodat e mbrojtjes s pjerrsive t materialeve shkmbore varen nga shkalla e prkeqsimit t shkmbit. M t aplikuara jan metodat e mposhtme:

- prpunimi i mureve t veshura;- vendosja e rrjetave prej eliku;- ankorimi dhe injektimi.N shum shkmbinj t plasaritur dhe t dekompozuar, t cilat duhet t jen t

mbrojtur nga erozioni dhe nga ndryshimi i temperaturs, sht prdorur betoni i strpikur prmbi rrjeti eliku e cila ankorohet n shkmbin. M i aplikuar sht rrjeti Q, ndrsa spirancat jan me 20mm dhe gjatsi prej 1m, ashtu q n siprfaqe prej 1m2, t vij nj spiranc. Prmbi rrjeti t fiksuar mir shtohet shtresa e betonit t strpikur me trashsi prej 8cm deri n 10cm deri, MB - 35 nn presion t paktn prej 2.5 atm (atmosfera). (Fig. 6.10).

armatur rrjetore spiranc f20mm

Fig. 6.10. Mbrojtja mekanike e pjerrsive


64

Mbshtjellja e ktill rruhet s paku 7 dit me strpikjen me uj ose lyhet me mjete kimike, t cilat e parandalojn avullimin e ujit nga betoni i strpikur.

N allatn e thell dhe n pjerrsit e plasura, ku ekziston mundsia nga thrrmimi, pr sigurimin e pjerrsis prdoren rrjetet prej eliku t lyera me zink q fiksohen nga 2m deri n 3m pas kulmit t pjerrsis me spiranca me 10-20mm dhe me gjatsi prej 2m deri n 3m. (Fig. 6.11)

blloku i betonit

rrjeti eliku i lyer me zink

drejtimi i zhvendosjes

spiranc

Fig. 6.11. Sigurimi i pjerrsive me rrjeta prej eliku t lyera me zink

N pjesn e poshtme rrjeti sht i lir dhe pr t jan varur blloqet e betonit, roli i t cilve sht pr t mbajtur rrjetin e shtrnguar n shkmb.

Siguri mi i blloqeve t paqndrueshme pr pjerrsi bhet me aplikimin e llojeve t ndryshme t spirancave, t cilat jan ankoruar n shkmbin e shndetshm, prapa bllokut t paqndrueshm me gjatsi t krkuar. Varsisht nga lloji i ankimit ekzistojn lloje t ndryshme t spirancave: me pyk, me larvn ekspansive, spiranc e perforuar, spiranc SN, etj.

65


Mbaje mend!

Pr kryerjen e punimeve gjeoteknike ekzistojn metoda t shumta dhe lloje t ndryshme t makinave.

Si do t kryhet grmimi varet nga lartsia dhe nga gjatsia e grmimit, nga sasia trans-portuese, nga qasja e terrenit dhe afatet e planifikuara.

Makinat e grmimit jan: buldozeri, skreperi, graderi, ekskavatori.Ekzistojn parime t caktuara n punimin e grmimit si dhe parime t caktuara n

punimin e pends.Punimet n kushte t vshtira gjeomekanike jan: kryerja e grmimit n shkmbinj

dhe ndrtimi i pendave n tokat me bartsi t dobt.Mbrojtja e pjerrsive shkmbore nga shkoklimi bhet me rrjeta prej eliku, spiranca

dhe injektim.

Test pr vetvlersim:

1. Cila nga makinat e mposhtme nuk prdoret pr grmimin e materialeve?

) buldozeri b) ekskavatori c) cilindri d) skreperi

2. Numroi tri metoda pr prpunimin e grmimeve: _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Numroi dy metoda pr prpunimin e pendave: _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Shpjegoje procedurn e prpunimit t grmimit n tokn shkmbore?_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Cilat masa ndrmerren pr mbrojtjen e pjerrsive t plasura shkmbore pr t paranda-luar thrrmimin mbi karrexhat?


66

67


7. PROJEKTIMI I RRUGVE T KOMUNIKACIONIT

Rruga pr objektin ndrtimor duhet t siguroj lidhje t transportit n mes vendeve t ndryshme dhe transportin e mallrave t ndryshme dhe t njerzve.

Rrugt jan t destinuara pr komunikacionin motorik t shpejt, t rehatshm dhe t sigurt. Ato mundsojn komunikim midis shteteve t caktuara, midis vendbanimeve, midis qyteteve, brenda n qytetet, pr t shkuar n pun, sigurojn lidhjen mes qendrave t turizmit dhe rekreacionit, qendrave ekonomike, qendrave administrative dhe qendrave t tjera, etj.

7.1. Klasifikimi i rrugve

Klasifikimi i rrugve bhet nga arsye t ndryshme dhe sipas kritereve t shumta.Detyra themelore n klasifikimin e rrugve sht pr t mundsuar marrjen e t

dhnave t nevojshme pr karakteristikat themelore t rrugs s caktuar pr projektim dhe shfrytzim.

Klasifikimi funksional

- Rrugt e largta apo transit;- Rrugt e lidhjes;- Rrugt e mbledhjes;- Rrugt e qasjes.

Ndarja administrative- Rrugt magjistrale;- Rrugt ndrkombtare, q i lidhin qytetet m t mdha;- Rrugt rajonale, q i lidhin rajonet ekonomike t shtetit dhe e bjn distribuimin

deri te rrugt magjistrale;- Rrugt lokale, q i lidhin fshatrat dhe lagjet dhe jan n kompetencat e qendrave

komunale.

Klasifikimi i komunikacionit sipas llojit t komunikacionit

- Rrug q prdoren vetm pr komunikacion motorik, udh automobilistike; - Rrug pr komunikacion t przier, pr automjete motorike dhe karroca q trhiqen

me kuaj, biikleta dhe kmbsor.

Ndarja sipas destinimit:


68

- Rrugt periferike;- Rrugt urbane.

Rrugt periferike ndahen n:

- Rrug publike;- Rrug turistike;- Rrug bujqsore;- Rrug pyjore;- Rrug industriale dhe t minierave.

Rrugt urbane ndahen n:

- Autostrada urbane;- Magjistral urbane;- Rrugt e komunikacionit urban;- Rrugt e mbledhjes;- Rrugt e qasjes.

Ndarja sipas madhsis s komunikacionit motorik, komunikacionit mesatar n do vit, komunikacionit t prditshm

- Autoudh (m i madh se >15.000 automjete);- Klasa (shum e madhe > 12000 automjete);- Klasa (e madhe nga 7.000 deri n 12.000 automjete);- Klasa (mesatare nga 3000 deri n 7000 automjete);- Klasa (e vogl nga 1000 deri n 3000 automjete);- Klasa (shum e vogl < se 1000 automjete).

Klasifikimi sipas shkalls s kontrollit mbi qasjen:

- Rrug pa qasje t kontrollit, ku automjetet mund t kyen n komunikacion n do vend;

- Rrug me kontroll t pjesshm, prmes kryqzimeve dhe vendeve kyse;- Rrug me kontroll t plot, nuk mund t kyen drejtprdrejt, por vetm me an t

rrugs me katego ri m t ult, n vendet e kyjes, t paniveluara.

69


Ndarja e rrugve sipas karakteristikave topografike t terrenit

Lloji i terrenit, npr t cilit rruga kalon ndikon shum n elementet konstruktive t rrugs dhe realizimin e tij teknik:

- fushat e ulta kan pjerrsi t buta t terrenit nga 1:10 dhe jan n lartsi t vogla mbidetare. rrugt mbi terren t rrafsht kan drejtim m t gjat, kthesa me rreze t mdha dhe pjerrsi t vogla gjatsore;

- terreni me kodra mund t ket shpate me pjerrsi t buta nga 1:10 deri n 1:5 dhe lartsi mbidetare. rrugt n kto terrene kan drejtime m t shkurta, kthesa m t shkurta, rrezet m t vogla dhe pjerrsi gjatsore deri n 6%;

- terrenet malore jan me diferenca lartsore t madha, lartsi t mdha mbidetare dhe pjerrsi nga 1:1 deri n shpate shum t pjerrt. ata prbhen nga kthesat me rreze t vogla (serpentin) dhe kresa kalimtare, ndrsa pjerrsit gjatsore jan m shum se 10%.

7.2. Ngarkesa e komunikacionit

Nn ngarkes t komunikacionit apo intensiteti i komunikacionit nnkuptohet num-ri i automjeteve q qarkullojn n nj interval t caktuar kohor ose pritet t qarkullojn npr nj prerje t rrugs n t dy drejtimet.

Ngarkesa caktohet me numrimin e automjeteve, autobusve, kamionve etj.Dallohen dy gjendje:

- gjendja reale;- gjendja e planifikuar.

Mbi bazn e pasqyrs ekzistuese pr ngarkesn e komunikacionit bhet analiz e ra-porteve ekzistuese n komunikacion dhe caktohen ligjshmrit e zhvillimit.

Ngarkesa e planifikuar e komunikacionit sht baz pr dimensionin e profilit trthor t rrugs pr t siguruar rrjedhn e komunikacionit t ardhshm.


70

7.3. Fuqia lshuese e rrugve dhe niveli i shrbimit

Fuqia lshuese e paraqet numrin m t madh t automjeteve motorike q mund t kalojn npr nj korse t komunikacionit (n rrug me nj drejtim), ose n t dy drejtimet pr njsi kohe.

Kur sasia (vllimi) i komunikacionit sht i barabart me kapacitetin e rrugs kushtet dhe lvizja bhen t kqija madje edhe n kushte ideale n rrug, ather komunikacioni dhe shpejtsit jan me vonesa t vogla dhe shpesh her me humbjen e kohs. Nse vllimi i komunikacionit sht i vogl kur Q < N kemi kushte t favorshme pr prdoruesit. Q / N sht shkalla e shfrytzimit t kapacitetit t rrugs.

7.4. Shpejtsia relevante

Parametri themelor n procesin e projektimit t rrugorve sht shpejtsia.Duke u bazuar n shpejtsin dhe rrjedhn prcaktohen dhe dimensionohen profili

trthor, plani i situats dhe profili gjatsor.Shpejtsia e vozitjes n t njjtn koh sht nj tregues i nivelit t shrbimit n kush-

tet e dhna t s komunikacionit.N literaturn profesionale hasen nj numr t madh nocionesh pr shpejtsin:

shpejtsi projektimi, llogaritse, e lir, etj.Gjat prcaktimit t ktyre shpejtsive duhet t konsiderohen t gjith faktort ndiku-

es, si jan gjendja psikofizike e shoferve, karakteristikat dhe gjendja e automjetit, karak-teristika rrugore, kthesat, kryqzimet, objektet rrugore, gjersia e karrexhats, vrazhdsia e rrugs, shikueshmria etj.

Struktura dhe karakteristikat e rrugs jan: rrjedhja, dendsia, komunikacioni i przier etj., dhe karakteristika t tjera jan: ndrtimi i rrethins, topografia, etj.

Shpejtsia e projektuar

Shpejtsia e projektuar Vpr sht e miratuar si nj vler teorike q shrben pr llogarit-jen e parametrave kufitare q mund t aplikohen n procesin e trasimit t rrugs.

Mbi bazn e saj llogariten elementet e trases dhe profili trthor i rrugs, kshtu q plotsisht do t jet e garantuar siguria e vozitjes.

Gjat asaj prcaktohen:

71


- rrezja minimale e kthess horizontale Rmin (m);- pjerrsia m e madhe gjatsore e trases Imax (%);- prerja trthore e rrugs.

Shpejtsia e projektuar sht prcaktuar me detyrn projektuese n baz t paramet-rave m t rndsishm:

- detyra e rrugs n rrjetin, d.m.th., klasa e rrugs;- konfiguracionin e terrenit, d.m.th., kufizimet hapsinore;- shpejtsia m e madhe e lejuar me ligj.

7.5. Automjetet relevante

N fillim t projektimit duhet t prcaktohen parametrat relevante vllimore dhe ato dinamike.

Pr kt qllim veohen llojet standarde t automjeteve.Varsisht nga qllimi i rrugs, automjeti i prshtatshm mund t jet i ndryshm.Me standardet, prve masave vllimore (gjatsia, gjersia, lartsia), prcaktohet dhe

pesha maksimale e automjeteve, ngarkesa aksore e lejuar dhe kombinimet e mundshme t akseve. Figura (7.1)


72

Automjeti udhtarsh

Automjeti turistik

Automjeti ngarkues (i mesm)

Automjeti ngarkues (i rnd) + autobus

Automjeti ngarkues i rnd me rimorkio

Automjeti ngarkues (i rnd) me rimorkio

gjatsia: 9.20 mgjersia: 2.20 mlartsia: 3.00 m

nr. i akseve: 2 gjatsia: 8.0 m (7.0 m)gjersia: 2.20 mlartsia: 4.00 m

nr. i akseve: 3 (2)gjatsia: 12.0 m (10.0 m)gjersia: 2.50 mlartsia: 4.50 m

nr. i akseve: 3 +2gjatsia: 16.50 mgjersia: 2.50 mlartsia: 4.50 m

nr. i akseve: 3 +2gjatsia: 18.00 mgjersia: 2.50 mlartsia: 4.50 m

gjatsia: 4.70 mgjersia: 1.75 mlartsia: 1.50 m

Fig. 7.1 Karakteristikat e automjeteve relevante

73


Prcaktimi i dimensioneve m t mdha t lejuara t automjeteve sht po aq e rndsishme pr prodhuesit e automjeteve, si dhe pr projektueset.

Gjersia e korsave t komunikacionit, rrezja minimale t kthesave horizontale, lartsia e lir t objekteve dhe elementeve t tjera t rrugve jan n lidhje t ngusht me dimensi-onet maksimale t automjeteve.

7.6. Profili i lir

Profili i lir paraqet nj hapsir ajrore mbi rrugn n t ciln nuk duhet t ket ndonj objekt tjetr (deg, instalime elektrike, telefonik e dhe instalime t tjera dhe simbole).

Lartsia e lir prej 4.5 m matet nga pika m e lart e rrugs n profilin, duke marr parasysh prforcimin e mundshm t konstruksionit t karrexhats s rrugs. Gjersia e profilit t lir varet nga numri i korsave t komunikacionit dhe nga gjersia e tyre. (Fig. 7.2)

rrug jasht vendbanimit

shtegu biikletsprofili i lir

korsi

profili i komunikacionit

Fig. 7.2. Profili i lir i rrugs


74

Mbaje mend!

Rrugt jan klasifikuar pr arsye t ndryshme dhe sipas kritereve t shumta pr t marr t dhnat e nevojshme mbi karakteristikat themelore t nj rruge t veant pr pro-jektim dhe shfrytzim.

Sipas terrenit npr t cilit kalojn, rrugt mund t jen: rrafshore, kodrinore dhe malore.

Fuqia lshuese e rrugs duhet t jet m e madhe se ngarkesa e komunikacionit.Shpejtsia e projektuar sht nj parametr i cili varet nga rrezet minimale t kthesa-

ve, shpatet gjatsore, si dhe elementet n profilet e trthort.Madhsit vllimore dhe ngarkesat karakter istike dinamike nga automjetet relevante

ndikojn n prcaktimin e profileve t lir, gjersia e korsave t k omunikacionit, rrezet mi-nimale t kthesave horizontale etj.

Pyetje:

1. Si bhet ndarja i rrugve sipas klasifikimit administrativ?2. Cilat jan karakteristikat e rrugve malore?3. Si duhet t jet raporti i ngarkess s komunikacionit dhe fuqia lshuese e rrugs q t rritet niveli i shrbimit n rrug?4. Cilat jan dimensionet vllimore (gabaritet) t automjetit relevant t udhtarve?5. Sa sht lartsia e profilit t lir t rrugs?

75


8. PROFILI I TRTHORT I RRUGS

Profili i trthort i rrugs paraqet nj prerje me nj rrafsh vertikal, normal me aksin e rrugs. Kjo sht nj shum e elementeve t ndryshme funksionale, strukturore dhe deta-jeve. Numri i tyre, dimensionet dhe ndrlidhja e tyre varet nga klasa dhe destinimi i rrugs, si dhe nga karakteristikat e shfrytzimit.

Te profili i trthort i rrugs dallojm: konstruksionin e poshtm dhe konstruksionin e eprm dhe t lart t lvizshm.

Konstruksioni i poshtm e pr bn trupin e rrugs, i cili varsisht nga lartsia e rapor-tit t kuots s terrenit dhe kuots s nivelit mund t jet n format e mposhtme: pend, grmim dhe allat. Siprfaqja e fundit n t ciln vendoset (shtrihet) konstruksioni i eprm (konstruksioni i karrexhats) quhet planum. (Fig 8.1a,b)

planumi

planumi

karrexhat

karrexhat

rripi i udhtimi

pend

allat

Fig. 8.1- ,b, Profili i trthort i rrugs ) n pend

b) n grmim


76

8.1. Elementet e planumit t rrugs

Elementet e planumit jan:1. karrexhat (korset e komunikacionit pr komunikacionin aktiv dhe komunikacio-

nin pasiv); 2. korset ndarse; 3. bankinat; 4. rigol; 5. berm; 6. shtigjet kmbsore dhe shtigjet pr biiklet; 7. pjerrsi e trthort.

8.1.1. Elementet e karrexhatave jan:

- korset e komunikacionit;- korset skajore;- korset pr ndalimin emergjent t automjeteve;- korset shtes.

Fig. Elementet e planumit (Fig. 8.2)

Planumi

korsi majtas nga planumi i rrugs

Kt kot e terrenit Kn kot e nivelets

Gjrsia e rripit t autoudhs

Kana

li n

km

bz

n

pjer

rsia

e pe

nds

kors

i i sk

ajit

kors

i i sk

ajit

aksi

i rru

gs

aksi

i rru

gs

kors

i i sk

ajit

kors

i i v

izitj

es

kors

i i v

izitj

es

kana

li

pjer

rsia

e g

rmim

it

tel g

ardh

i

kors

i i v

ozitj

es

bank

in

korsi e majt korsi e djatht Korsi dhjatas nga planumi i rrugsRripi dhjatas nga planumi i rrugs

Vij e mesme e ndarjes /

rripi

Tel g

ardh

i

kors

i i sk

ajit p

r

ndali

m

Fig. 8.2. Elementet e planumit t rrugs

77


8.1.1.1. Korseta e komunikacionit

Korseta e komunikacionit (korse e vozitjes) jan destinuar vetm pr komunikacio-nin n lvizje. Numri i tyre varet nga ngarkesa e dhn komunikacionit dhe nga niveli i pla-nifikuar i shrbimit. Sipas rregullave teknike gjersia e ktyre korseve varet nga shpejtsia e llogaritur Vr. (Tabela 8.1)

Tabela 8.1. Gjersia e korsis t komunikacioni dhe t korsets skajore

Shpejtsia e llogariturVr (km/h)

Gjersia e korsit t komunikacionit ts (m)

Gjersia e korsit t skajitti (m)

Vr>100 3.75 0.5(1.0)80


78

8.1.1.4. Korset shtese

Korset shtes mund t jen t destinuara pr shkyjen dhe ky jen, si edhe pr lvizjen e automjeteve t ngadalt n pjerrsi m t mdha.

8.1.1.4.1. Korset pr kyje dhe shkyje

Korset pr kyje dhe shkyje gjendet si element shtes n karrexhatn themelore n fushn e kryqzimeve t deniveluara. Shrbejn pr rreshtimin e automjete t cilat kthejn n kryqzimin e rrugs.

8.1.1.4.2. Korse pr automjetet e ngadalt n pjerrsi t mdha

N prpjett e mdha, kamiont e rnd e reduktojn shpejtsin. Korset shtes pr automjetet e ngadalt jan ndrtuar n seksione me nj pjerrsi gjatsore t madhe pr t ruajtur nivelin e planifikuar t shrbimit t autoudhs n klasn e I dhe klasn e II me nj shpejtsi projektimi m t madhe se 60 km / h. Gjersia m e vogl e korsit shtes pr au-tomjetet e ngadalshm n pjerrsi t mdha sht 3,5 m. (Fig. 8.3)

Fig. 8.3. Shfaqja e korsit shtes pr automjetet e ngadalshme n rrug me pjerrsi m t madhe

79


8.1.2. Korsi i ndarjes

N autoudh me katr ose m shum korse, korsi i mesm i ndarjes (korsi ndars) sht kryer me gjersi prej 4,00m ose minimumi 3.00 m. Kur korsi i mesm i ndarjes sht formuar nga gardi i ndarjes s pecifik, gjersia minimale sht 2.00 m (1.50 m). N disa vende dhe n nj distanc prej 2 deri n 3 km kryhet ndrpritja e korsit t ndarjes n rast t aksidenteve t komunikacionit, riparimet e rrugve etj., pr t mundsuar ridrejtimin e komunikacionit t prkohshm nga nj drejtim n tjetrin.

8.1.3. Bankinat

Bankin sht korsi toksor apo korsi i stabilizuar i cili sht i vendosur n mes t ska-jit (buzs) s karrexhats dhe pjerrsis s pends. Gjersia e bankins prcaktohet varsisht nga lloji i rrugs dhe natyra e terrenit. Sillet nga 0,75 deri n 1,5 m. Kryhet me nj knd drejt ans s jashtme prej 4%. (Fig. 8.4)

Detali A

Detali B

kana

li

Fig. 8.4. Rrug me dy drejtime n pend

8.1.4. Rigola

Rigolata paraqitet si element i planumit t rrugs n grmimin dhe n allatn. Shrben pr ta mbledhur ujin siprfaqsor dhe drejtimin e derdhjeve t kanalizimit. Te autoudha ky element ndodhet n korsin e ndarjes. Gjersia e rigols varion nga 0.5 m deri n 0.75 m.

8.1.5. Berma

Berma sht pjes e planumit t rrugs mes rigols dhe pjerrsis s allats, d.m.th., ndodhet n planumin n grmimin dhe planumin n allatn. Gjersia e saj nuk duhet t jet m pak se 0.5 m. (Fig. 8.5)


80

Fig. 8.5. Rrug me dy drejtime n allatn dhe grmimin

8.1.6. Korsi e kmbsorve dhe e biikletave

Korsi e kmbsorve aplikohet n vendet e popullzuara me banor apo zonat q gjen-den pran vendeve t popullzuara. Ajo duhet t jet e ndar nga karrexhata me korsin e ndarjes, skajin e ngritur ose t shtrihet pavarsisht nga karrexhata rrjedhore. Gjersia e nev ojshme e korsis pr nj kmbsor sht 0,75 m, d.m.th. pr dy sht 1.5 m. Lartsia e profilit t lir mbi korsi pr kmbsor sht 2.5 metra.

Korside i biiklet n profilin e rrugs ndahet nga karrexhata n lartsi ose me korsin e ndarjes. Ndrtohet n rrugt me komunikacionin e przier, nse vrtetohet se ka nevoj pr ndrtimin e t njjtit me hulumtimin e komunikacionit. Gjersia e ksaj korsie pr nj rresht biiklete sht 1.0 m, ndrsa lartsia komunikacioni sht 2.50 m. N rrugt e desti-nuara vetm pr komunikacionin motorik, korsetat e biikletave jan t ndaluara.

8.1.7. Pjerrsia e trthort e rrugs

Pr kullimin e ujit siprfaqsor sht aplikuar pjerrsia e trthort (ip) e siprfaqes s karrexhats.

N drejtim t karrexhats mund t jet me pjerrsi t njanshme, (Fig. 8.6) ose me pjerrsi t dyanshme. (Fig. 8.7)

81


Fig. 8.6. Pjerrsia e dyanshme e trthort

Fig. 8.7. Pjerrsia e njanshme e trthort Pjerrsia e njanshme sht aplikuar n t gjitha rrugt dhe rrugt me karrexhat

moderne me gjersi deri n 3 korse komunikacioni, d.m.th. deri n 11.00.N mbulesat e karrexhatave t vrazhda pjerrsia e trthort sht 4%, dhe n t gjith

mbulesat e karrexhatave moderne sht 2.5%.N kthes, pjerrsia trthort sht vetm i njanshm, me drejtim kah qendra e

kthess. Sillet n kufi prej 2.5% deri n 7%. Prve ksaj rndsie e kullimit t siprfaqes s karrexhats, pjerrsia e njanshme e trthort n kthes e neutralizon nj pjes t forcs centrifugale dhe kontribuon pr stabilitetin dhe rehatin e udhtimit.

Llogaritja e mbilartsimit te pjerrsia e njanshme e karrexhats

pjerrsia e njanshme


82

Llogaritja e mbilartsimit te pjerrsia e dyanshme e karrexhats

pjerrsia e dyanshme

Llojet e ndryshme t pjerrsive t trthorta t elementeve t planumit (Fig. 8.8)

a) b)

c) a)

d)

Fig. 8.8. Llojet e ndryshme t pjerrsive t trthorta

83


Mbaje mend!

Profili i trthort paraqet nj prerje vertikale t rrugs normale t aksit rrugor deri n siprfaqen e terrenit.

T gjitha elementet kumulative t konstruksionit dhe funksionale, si dhe detajet n prerjen e trthort jan ndar n dy grupe: konstruksioni i poshtm (trupi i rrugs) dhe konstruksioni i eprm (konstruksioni i karrexhats).

Siprfaqja prfundimtare e konstruksionit t poshtm, mbi t cilin vendoset kons-truksioni i eprm sht quajtur planum.

Gjersia e tij sht e prbr nga konstrukti i karrexhats, korset skajore, banki-nat, rigoletat dhe elemente t tjera prcjellse. Varsisht nga raporti i kuots s nivelit dhe kuots s terrenit paraqitet n disa forma: pend, allat dhe prerje.

Profilet e trthort t rrugs jasht qytetit dhe rrugs n qytet dallohen n disa ele-mente prbrse funksionale.

Bankina si nj element brenda planumit paraqitet n prerjen e trthort te penda dhe te allata.

Rigola sht nj element tipik n grmimin dhe allatn (pjesa q grmohet) shrben pr mbledhjen dhe kullimin e ujit siprfaqsor.

Pjerrsit e trthorta t siprfaqeve t karrexhatave zbatohen kryesisht pr kullimin e tyre.

N nj kthes pjerrsia e trthort gjithmon sht e njanshme.


84

Pyetje pr vetvlersim:

1. far sht profili i trthort?

2. Prej t cilave dy pjes prbhet profili i trthort?

3. Bni nj krahasim n mes t profilit t trthort n qytet dhe t profilit t trthort jasht qytetit.

4. A ka mundsi t aplikohet pjerrsia e njanshme nse gjersia e karrexhats sht 13 m?

5. Sa sht mbilartsimi kur sht h pr siprfaqen e karrexhats me k =10.0m dhe me pjerrsi t trthort t dyanshme ip=3%?

1. N vizatimet e dhn m posht shnoni me numrat prkats elementet e prerjeve t trthorta:1. aksi rrugor2.

Documents

RRUGËT E KOMUNIKACONIT MËSIMI I RREGULLT DHE