Salk Bakanl Yayn Numaras : 800

ISBN : 978-975-590-327-9

TEEKKR

Trkiye Salk Yaplar Asgari Tasarm Standartlar 2010 Yl Klavuzunun hazrlanmasndan yaynlanmasna kadar olan tm srelerde vermi olduu youn destekten sebebi ile dari Mali ler Dairesi Bakan Dr. nal HLRe,

Tedavi Hizmetleri Genel Mdr Do. Dr. rfan ENCANa, Genel Mdr Yrd. Dr. Serdar MERCANa, Genel Mdr Yrd. Uz. Dr. Orhan KOa ve Tedavi Hizmetleri Genel Mdrl alma gurubuna, Salk Bakanl Saha Koordinatrleri Dr. nci YILMAZ ve Dr. Metin DNERe deerli katklarndan dolay ayrca teekkr ederim.

Uz. Dr. Ali Kemal AYLAN

2010, Kitap olarak baslan ve CD formatnda yaynlanan bu klavuzun telif hakk, T.C. Salk Bakanlna aittir. Salk Bakanlnn izni olmakszn basm, yaym ve datm yasaktr.

Tasarm | Veysel Cebe

Trkiye Salk Yaplar Asgari Tasarm Standartlar2010 Yl Klavuzu

v

NDEKLER Sayfa

LKSZ x

SUNU xv

Balarken xv

1. GR

1.1 Genel 1

1.2 Yenileme/Tadilat 2

1.3 Engellilere Ynelik Tasarm Standartlar 3

1.4 Afetlere likin Kurallar 3

1.5 Ynetmelikler ve Standartlar 3

1.6 Salk Tesisinin Baka Bir Salk Tesisine

Dntrlmesi 5

1.7 Yatrm n zin/Proje n zin Belgesi 5

2. TANIMLAR

2.1 Fiziksel evre 7

2.2 Gizlilik ve Gvenilirlik 8

2.3 Hizmet Alanlar 8

3. GENEL ZELLKLER

3.1 Planlama ve Tasarmda Enfeksiyon Kontrol (EK) 15

3.2 Safhalandrma / Fazlar 17

3.3 Onay ve Teslimat 18

3.4 Mimari izimler ve El Kitaplar 18

3.5 Kullanm zini 19

3.6 n Planlama Gereklilikleri 19

3.7 Fiziksel evre 27

v

3.8 Bina i Ulam Alanlar 25

3.9 Hasta Alanlar 30

3.10 Hizmet Alanlar 31

3.11 Otopark Alanlar 36

3.12 Heliport Alan 36

4. MAR TANIMLARI ve STANDARTLARI

4.1 Arsa ve Arazi ncelemesinde Gereken Veriler 39

4.2 Arsa ve Arazi Bilgileri 40

4.3 Yer Seim Kriterleri 43

4.4 Arazi Bykl 44

4.5 evre Kirliliinin Kontrol 48

5. EKPMAN

5.1 Genel zellikler 51

5.2 Snflandrma 52

5.3 Byk Teknik Donanmlar 53

5.4 Elektronik Donanmlar 53

6. GENEL HASTANE

6.1 Genel Hususlar 55

6.2 dari ve Eitim Ynetim Alanlar 59

6.3 Poliklinikler 64

6.4 Yatakl Tedavi nitesi (Dhili ve Cerrahi) 77

6.5 Youn Bakm niteleri 82

6.6 Yenidoan Blm 87

6.7 Pediatri Klinii 90

6.8 Psikiyatri Klinii 91

6.9 Cerrahi nitesi 93

6.10 Kadn Hastalklar ve Doum Klinii 98

6.11 Acil Servis 102

6.12 Tansal ve Giriimsel Radyoloji 110

6.13 Laboratuvar 113

v

6.14 Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Servisi 115

6.15 Hemodiyaliz nitesi (Akut ve Kronik) 117

6.16 Kan Bankas 119

6.17 Morg 120

6.18 Eczane 121

6.19 Yiyecek Hizmeti 123

6.20 Merkezi Sterilizasyon Hizmetleri 123

6.21 Genel Depolar 124

6.22 amarhane Hizmetleri 124

6.23 Bina i Tama Aralarn Temizleme Blm 125

6.24 Ortak Alanlar 125

6.25 Kat Hizmetleri/Temizlik Malzemesi Odalar 126

6.26 Mhendislik Hizmet Alanlar 126

6.27 Detaylar ve Bitiriler 126

6.28 Atk leme Hizmetleri 128

6.29 Mekanik Standartlar 128

6.30 Elektrik Standartlar 145

7. TABLOLAR 151

8. KAYNAKLAR 179

x

TABLOLAR Sayfa

Tablo 1 Genel Hastaneler ve Tp Merkezlerinde Ses Transmisyonu Snrlamalar 151 Tablo 2.1 Hastanelerde ve Ayakta Tedavi Veren Tesislerde Hasta

Bakmn Etkileyen Alanlar in Havalandrma Gereklilikleri 152

Tablo 2.2 Hastane ve Ayakta Tedavi Hizmeti Salayan Tesislerdeki Scaklk ve Nem Gereklilikleri 156

Tablo 3 Genel Hastaneler ve Yatarak Tedavi Tesislerindeki Merkezi Havalandrma ve Klima Sistemleri in Filtre Etkililikleri 160

Tablo 4 Scak Su Tasarm 161

Tablo 5 Oksijen, Vakum (Suction) ve Tbbi Hava Sistemleri in stasyon klar 162

Tablo 6.1 Bakm Birimlerinin Belirli Alanlarnn Havalandrlmas 164

Tablo 6.2 Bakm Birimlerinin Belirli Alanlar in Scaklk ve Nem 165

Tablo 7 Bakm Birimlerindeki Merkezi Havalandrma ve Klima Sistemleri in Filtre Etkinlikleri 168

Tablo 8 Salk Tesislerinde Aydnlatma 169

Tablo 9 Klinik Alanlar in Elektrik Priz Yuvas Gereklilikleri 172

Tablo 10 Hemire ar ve Sinyal Sistemleri 174

Tablo 11 Basn Odas ve Tasarm Boyutlar 176

x

LK SZ

Salk Bakanlnn amac ve grevi, salk hizmetlerinin yurdun her kesinde, toplumun btn kesimleri iin eriilebilir, etkili, verimli, nitelikli ve srdrlebilir olmasn salamaktr. Hkmetimizce bu maksatla 2003 ylndan beri yrtlen Salkta Dnm Program erevesinde, yaptmz atlmlarla lkemizde salk hizmet sunumunda nemli gelimeler kaydedilmitir.

Salk hizmetleri sunumunda daha ok sayda ve eitte salk yaplarna ihtiya duymaktayz. lkemizde salk yaplarnn yaklak yzde 43, 25 yan zerindedir. Bu binalar salk hizmetleri sunum prensiplerine, tp ve teknolojideki ba dndrc deiimlere ayak uydurmas, yeni ihtiyalara cevap verecek hale getirilmesi iin byk tadilatlara gereksinim duymaktadrlar.

Yeni salk yaplarnn inasnda, mevcut binalarn tadilat ve onarm ihtiyalar karlanrken lkemizin snrl kaynaklarn ekonomik ve tasarruflu kullanmak iin azami hassasiyet gstermemiz gerekir. yi plnlanmam, gereksiz ve atl kapasiteli yatrmlara iletim maliyetlerinin de eklenmesiyle kaynak israfnn artaca aikrdr.

Yeni yaplacak salk tesislerinin gnmzn beklenti ve ihtiyalarn karlayacak, tp ve teknolojideki gelimelerin kullanlmasna imkn verecek akll binalar olmasn hedeflemekteyiz.

Yukardaki hedefler ve anlaylar erevesinde, yeni binalarn ina edilmesi, eski tesislerin ve ek binalarnn onarm ve tadilatlar iin Trkiye Salk Yaplar Asgari Tasarm Standartlar 2010 Yl Klavuzunu hazrlam bulunuyoruz.

Bu klavuz ile yaplacak salk tesisleri; eriimin kolaylatrld, ada salk hizmetinin sunulduu, tptaki en son bilgi ve teknolojilerin uyguland yaplar olacaktr. Hizmetin nitelii gelitirilecek, iletme ve onarm maliyetleri en aza indirilerek tasarruf salanm olacaktr.

Bu almada emei geen btn arkadalarma, almalarmz srasnda gr ve desteklerini esirgemeyen salk sektrmzn deerli mensuplarna teekkrlerimi sunuyorum.

Prof. Dr. Recep AKDASalk Bakan

x

SUNU

Bilim ve teknolojideki ilerlemeler sonucu salk alannda tetkik, tehis ve tedavi yntemleri ile bu yntemlerde kullanlan tbbi uygulamalar ve cihazlar srekli gelimektedir. lkemizde sunulan salk hizmetlerinde bu gelimelere paralel olarak etkililik, eriilebilirlik ve kalitenin ykseltilmesi hedeflenmektedir. Hedeflerimiz dorultusunda salk tesislerinde yeni teknoloji, sistemler ve ortaya kan dier ihtiyalar iin tadilatlar ve yeni ek binalar gerekmektedir.

Bakanlmza bal ikinci ve nc basamak salk hizmeti veren binalarn %45,5inin ekonomik ve fiziki mrn tamamlam, %29,4nn ise 25-50 ya diliminde, %15,9unun ise 50 yan zerinde olduu grlmektedir. Ayrca 100 yan zerinde hlihazrda youn salk hizmeti veren 24 salk yaps bina bulunmaktadr. Byk ehirlerimizde yer alan bu tarihi binalarn artk gemiten gelecee k tutacak bir ekilde hizmet vermek amac ile tekrar dzenlenmesi gerekmektedir.

Bakanlmz 2004-2008 yllar arasnda bakm ve onarm iin toplam 333.452.108 TL harcamtr. Bu miktarn 310.312.740 TLlik ksm ise Byk onarm kalemi olarak adlandrlan, tadilat ve hizmet eksikliklerini karlamak amacyla yaplan ek binalar kalemidir. 2030 yl ncesine kadar byklkleri yeterli grlen alanlarn, artk yeterli olmad, ihtiya duyulan baz alanlara ise ihtiya duyulmad fakat yeni ve farkl zellikteki, alanlara ve altyapya gereksinim duyulduu grlmektedir. Bu gereksinimi karlamak iin yaplan binalarda, asgari mimari tasarm standartlarnn, neler olmas gereklilii nemli bir konu olarak nmze kmaktadr.

Trkiye Salk Yaplar Asgari Tasarm Standartlar 2010 Yl Klavuzunun amac; gerek kamu, gerekse zel salk yaplarnda asgari tasarm standartlarn belirleyerek bu alanda hizmet kalitesini arttrmaktr. htiyalar ngrlerek, tadilat ve ek binalarn yaplmasna gereksinimi azaltarak salk yaplarnn maliyetleri azaltlacak ve salk hizmet sunumunun daha etkili, verimli ve nitelikli olmas salanacaktr.

lkemizin salk yaplarnn, asgari tasarm standartlar iin bir klavuz olacak bu yayna katk salayan herkese teekkr ederim.

Prof. Dr. Nihat TOSUNSalk Bakanl Mstear

xv

Balarken...

Dn olduu gibi bugn de salk hizmet sunumu hayatmzda byk nem arz etmektedir. Salk hizmet sunumu yllar getike daha karmak bir sistem iinde yer almaktadr. Bireye dayal hizmet sisteminden toplumsal hizmet sunumuna geen sektr biraz daha farkllaarak byk kitlelere hizmet eder olmutur. Devleen bu hizmet tr daha iyi, hzl ve kaliteli hizmet verebilme adna salk hizmeti, malzeme ynetimi, bakm onarm ve inaat gibi yeni yaplanmalara ihtiya duymutur.

Gsterilen tm zen ve hassasiyetteki ama hastalara daha iyi hizmet vermek, hzl tan koymak, en ksa zamanda iyiletirmek, maliyetleri azaltmak ve hem alanlara hem de hasta ve yaknlarna bu sreler ierisinde, huzurlu ve rahat bir ortam salamaktr.

Bu kavramlar ile yllar boyu oluturulan sistemlerin sonucu yeni klinikler, uygulamalar, grntleme metotlar, laboratuar sistemleri ve hasta bakm yntemleri gelitirilmitir.

Gelimeler neticesinde farkllaan ve srekli yenilenen uygulamalarn tatbikine ynelik admlarn mimari anlamda atlmasna ihtiya duyulmaktadr. Bu sebeple gelimi lkelerde olduu zere lkemizde de salk hizmet sunumunun belkemii saylacak salk yaplar tasarm standartlarnn oluturulmas almalar balatlmtr. lk adm olarak Salk Yaplar Asgari Tasarm Standartlar Klavuzunun oluturulmasna karar verilmitir.

Salk hizmet sunumu tm dnyada ayn hizmet zelliini, tbbi cihazlar ve klinik uygulamalar tayor gibi grnmesine ramen, lkeler arasnda salk politikalar, demeler, hastalk eitleri ve younluu, alma zellikleri ve kltr gibi farkllarn bulunmas nedeni ile mimari tasarmn her lkede farkllk gstermesi gerekir.

Klavuzun hazrlanmasnda bata TSE (Trk Standartlar Enstits) olmak zere, Bakanlmz hizmet kalite standartlar, AIA (Amerikan Mimarlar Birlii), ADA (Amerikan Engelliler Hareketi) ve JCI (Joint Commission International) gibi kaynaklar, aratrmalar, yaynlar ve ynetmeliklerden yararlanlmtr. Daha sonra lkemizde sunulan salk hizmetleri anlay ve politikasna gre almalar ekillendirilmi ve nihayet halkmzn yaam tarz ve kltrne uygun hle getirilmitir. Daha sonra lkemizde salk alannda alan mimarlar, mhendisler, hastane iletmecileri ve klinisyenlerden oluan kamu, niversite ve zel sektr temsilcileri ile eitli altaylar yaplarak rehber tamamlanmtr.

Bu almann, lkemizin salk tesislerine ynelik asgari tasarm standartlarnn belirlenmesinde nc olmas ve ilgili tm taraflara k tutmasn temenni ederim.

Uz. Dr. Ali Kemal AYLAn

xv

1Salk hizmeti sunan yaplarn ihtiam, binann mimari alanlarnn boyutlaryla doru orantldr. Binay gzel ve kullanl klan, d grn kadar, giri ve gei alanlar olan koridorlarn geni, odalarn byk ve ferah, tavanlarn yksek olmas ve meknn iyi dekore edilmesidir. Bununla birlikte, gereinden fazla byklk ise mesafeleri artracak, hizmet sunumunu yavalatacak, ileyite kopuklua, alan ve hasta memnuniyetinin azalmasna, ksaca hizmet kalitesinin dmesine sebep olacaktr. Ayrca, meknlarn gereinden byk olmas maliyetleri de artracaktr. Bu sebeple salk yaplarnn asgari standartlarnn belirlenmesi ok nem tamaktadr.

Gnmzde salk alannda rnek Proje bal altnda uygulanan baz projeler vardr. Ancak yetersiz planlama ve zaman iinde ihtiyalarn deimesi nedeni ile yaplan yeni binalar kullanlmaya balanmadan nce bile tadilat gerektirmektedir. Bu tadilatlar ise yllar boyu devam etmekte ve tadilat ihtiyac hi bitmemektedir. netice olarak tadilatlarn sreklilii maliyetleri artrmakta ve ou zaman mevcut binann maliyetini geip yine de hibir zaman istenen azami hizmet kalitesine ulalamamaktadr.

Trkiyedeki salk yaplarnn asgari mimari tasarmnda zaman iinde oluabilecek deiiklik gereksinimi ilgili komisyonlar tarafndan belirlenip, belirli zaman aralklarnda gerekli deiiklikler yaplacaktr.

Bu zellikler ile ilgili asgari standartlar aada yer almaktadr.

1.1. Genel

nas veya tadilat planlanan binann ihtiya program, ilgili tm taraflarca oluturulacak bir komite tarafndan hazrlanmaldr. Herhangi bir yerde mkemmel plana sahip olan bir bina farkl bir yerde yetersiz kalabileceinden, kopya projelerden kanlmas gerekmektedir.

1.1.1 Gerek yeni, gerekse yenilenen veya tadilat ve eklenti yaplan salk binalarnn projelendirilmesi, tasarm, yapm, bakm ve onarm sz konusu standartlarn gerekliliklerini karlamak zorundadr.

Klavuzda belirtilen tm lmler kullanma hazr, ince ileri bitmi haldeki binann lmleridir.

1. GR

21.1.2 Salk hizmetleri sunucusu, plan deerlendirmesi amacyla ibraz edilen her proje iin, iletme planlarn ve iletme senaryosunu aka anlatan bir rapor sunmaldr. Raporda hizmet verecek personel detaylar, klinik tr ve klinik detay ile yerletirilecek tbbi cihazlar yer almaldr. Bu rapor, tesiste yaplmas dnlen her deiiklik iin ayr ayr istenmelidir. letme senaryolarnda veya raporunda gelecekte artan talebi karlamak amacyla zaruri hizmetlerin geniletilmesi olaslna da yer verilmelidir. letme senaryolar/raporu, proje tasarm ve inaat belgelerinin gelitirilmesi srecinde kullanlmak zere temin edilmelidir.

1.1.3 Yeni bir inaat, ekleme veya yenileme ii yapldnda dier ilgili mevzuatlara uyulmas gerekmektedir.

1.1.4 Salk tesisinin planlamas, yapm ve altrlmasnda hasta gvenlii n planda tutulmal ve hasta gvenliinin salanmasna ynelik nlemler alnmaldr. Bu konuda ilgili mevzuat dikkate alnmaldr.

1.2 Yenileme/Tadilat

1.2.1 Lisansl mevcut bir tesiste veya yenileme/tadilat ilerinin yapld durumlarda, yaplan iin -varsa- Bina Ynetmelii, dare Ynetmelii, Elektrik Ynetmelii, Makine Ynetmelii, Tesisat Ynetmelii, Asansr Ynetmelii ve ynetmeliklerin mteakip blmlerine uygun olmas salanmaldr. Yaplan her trl tadilat, aadaki maddelerle birlikte s ve ses yaltm ile elektrik konusunda TSE 825 standartlarna uygun olmaldr.

1.2.2 Yenilenme projelerinde ve mevcut tesislere ekleme ve tadilat yaplan projelerde, tesisin sadece projeden etkilenen ksm, standartlarn ilgili ksmlarna uymaldr.

1.2.3 Tesisin yenilenme kapsamna dhil edilmeyen ancak tesisin tamamnn ileyebilmesi iin zaruri olan mevcut blmlerinin, yaplacak yeni blmler iin de yeterli olmas gerekmektedir.

1.2.4 Salk binasndaki her trl ek bina veya yenileme almalar inaata balamadan nce sahip olunan gvenlik seviyesini dremez.

Yeni tesisler iin gerekli olan gvenlik seviyesinin salanmas zorunludur.

1.2.5 Tesisin yenilenme, onarm ve ek tesis yapm kapsamnda planlama, yapm ve altrlmas aamalarnda hasta gvenlii n planda tutulmal ve hasta gvenliinin salanmasna ynelik nlemler alnmaldr.

31.3 Engellilere Ynelik Tasarm Standartlar

Salk tesisinin inaat, Bina Ynetmelii, dare Ynetmelii ve mteakip blmlerde belirtilen eriim standartlarn karlayacak ve dorudan 5378 nolu ve 01.07.2005 tarihli kanunun esaslarna ve ayrca, ADA (American Disabilities Act) (Engelliler Hareketi) kstaslarna uymaldr. Salk tesisi, her trl engellinin (grsel, iitsel ve bedensel) tesisin ilgili blmlerine erimesine imkn salayan zelliklere sahip olmaldr. Salk tesisi ayrca, 22 nisan 2006 tarih ve 26147 sayl zrllerin ulam ve kullanmna uygun olmayan yaplarn uygun ekle getirilmesine ilikin Yaplarda zrllerin Kullanmna Ynelik Proje Tadili Komisyonlar Tekili, alma Usul ve Esaslar hakkndaki ynetmelie de uygun olmaldr.

1.4 Afetlere likin Kurallar

Planlama ve tasarmda; afet ihtimalinin yksek kabul edildii yerlerde, salk tesisinde bulunan herkesin can gvenliinin korunmas iin gerekli nlemler yer almaldr. Byle bir afetin ardndan hizmetlerin devam etmesi ve ortaya kacak ek ihtiyac karlayacak ekilde planlama tasarm yaplm olmaldr.

1.4.1 Afet Plan

Doal afet (deprem, sel, v.b) sonrasnda mutlaka ayakta kalmas gereken salk tesislerinin farkl ekildeki afetlerin etkilerine dayanma testleri yaplmaldr. Sz konusu testler, yapsal ve dier kritik bina sistemlerinin performans ile haricen temin edilen elektrik, gaz, su ve iletiim hizmetlerinin bu koullar altnda kesilme olasln dikkate almaldr. Tesisin master plan, hastalar iin tehlikeli olabilecek koullar ve tesisin Afet Plann iermeli. Afet plannda, gerekletirme kabiliyetine zarar verecek koullar iin gerekli tedbirler dikkate alnmaldr.

Salk tesisleri, bina ynetmeliklerindeki doa artlar ve deprem dayankllna ilikin gereklilikleri karlayacak ekilde tasarlanmaldr.

1.5 Ynetmelikler ve Standartlar

1.5.1 Uyulmas Gereken artlar

Yeni ilerin ve eklemelerin gerekletirildii durumlarda aadaki kanun, ynetmelik ve ilgili oda artlarna uyulmas gerekmektedir.

1.5.1.1 Kanunlar

3194 Sayl mar Kanunu

Takn Sulara ve Su Basknlarna Kar Korunma Kanunu

Belediye Kanunu

4 Bykehir Belediyesi Kanunu

l zel daresi Kanunu

Kat Mlkiyeti Kanunu

1.5.1.2 Ynetmelikler

Acil Salk Hizmetleri Ynetmelii

Afetlere likin Acil Yardm Tekilat ve Planlama Esaslarna Dair Ynetmelik

Az ve Di Sal Hizmeti Sunulan zel Salk Kurulular Hakknda Ynetmelik

Ambulanslar ve Acil Salk Aralar ile Ambulans Hizmetleri Ynetmelii

Atklarn Dzenli Depolanmasna likin Ynetmelik

Karayollar Kenarnda Yaplacak ve Alacak Tesislere likin Ynetmelik

Otopark Ynetmelii

Gayri Shhi Messese Ynetmelii

Evsel ve Tbbi Atk Ynetmelii

Kat Atk Ynetmelii

3030 Sayl Bykehir Belediyesi Dnda Kalan Belediyeler Tip mar - Ynetmelii

Plan Yapmna Ait Esaslara Dair Ynetmelik

Grlt Kontrol Ynetmelii

Karayollar Trafik Ynetmelii

Ky Kanununun Uygulanmasna Dair Ynetmelik

zel Huzurevleri ve Yal Bakmevleri Ynetmelii

Su Kirlilii Ynetmelii

Deprem Ynetmelii

Yangn Ynetmelii

Su ve Kanalizasyon Belediye Ynetmelii

Tesisat Projesi Belediye ve Doal Gaz Ynetmelii

Snak nasna Ynelik Ynetmelikler

1.5.1.3 Oda artlar

Mimari Proje, Mimarlar Odas ve Belediye artlar

Statik Proje, naat Mhendisleri Odas artlar

Elektrik Projesi, Belediye ve Elektrik Mhendisleri Odas artlar

1.5.2 Kiisel Salk Bilgilerinin Korunmas

Yasalar kapsamnda her trl salk bilgisinin mahremiyetini korumak iin iletme yntemleri ve fiziksel aralarn uygulanmas zorunludur.

Tesisler; kt, elektronik kayt ve zel konumalar da dhil olmak zere koruma

5altndaki her tr ve ekildeki salk bilgilerinin gizliliini destekleyen bilgi gvenlii ynetim sistemine uygun olarak tasarlanmaldr.

1.6 Salk Tesisinin Baka Bir Salk Tesisine Dntrlmesi

Bu standartlarn tm gereklilikleri, mevcut lisanssz (n izin alm ama almam, iletme ruhsat almam) bir tesisin dntrlmesi srecinde de geerli olacaktr.

Tp merkezlerinin hastaneye, tp bebek merkezinin dal hastanesine, dal hastanesinin hastaneye, bakm evinin hastaneye dntrlmesi ilemleri de dhil -ancak bu rneklerle snrl kalmamak zere- daha az ihtiya duyulan mevcut lisansl tesislerin daha ok ihtiya duyulan tesislere dntrlmesi ilemi iin izine gerek duyulabilir.

Bu standartlar -standartlarn pencere, oturma/yemek salonu ve eriim gereklilikleri hari olmak zere- daha ok ihtiya duyulan mevcut lisansl bir tesisin daha az ihtiya duyulan bir tesise dntrlmesinde kullanlmamaldr.

1.7 Yatrm n zin/Proje n zin Belgesi

Projeler, ynetmelik erevesince n izin belgesi almal ve ynetmelik gerekliliklerine uygun olmaldr.

72. TANIMLAR

Blmn amac, hasta bakm sistemine dhil olan paydalar (hastalar ve salk personeli) dorudan etkileyen ilevsel gereksinimler ve hasta bakm elerinin -fiziksel evrenin temel elemanlar da dhil olmak zere- tm evresini tanmlamaktr.

Yaplan planlamalarn daha etkili ve amaca ynelik olmas tanmlarn ak ve net bir ekilde yaplmas ile salanabilir. Salk yaplarnn, yeni ihtiyalarnn planlamasnda kapasitelerine bal olarak baz benzer alanlar birletirilebilir veya ek alan olarak eklenebilir. neyin nasl yaplmas gerektiine karar vermek iin de salk tesisindeki alanlarn ve durumlarn ne anlam ifade ettiinin ok iyi bilinmesi gerekmektedir. Sonuta oluturulacak farkndalk ve anlayn; hasta iyileme srecini, hasta memnuniyetini, saygnln, mahremiyetini, gizliliini ve gvenliini, tbbi hatalarn orann, hasta ve personel stresini ve operasyonlarn baarsn etkileyecei aktr.

2.1 Fiziksel evre

Fiziksel evre, istenilen bakm modelinin datmn desteklemek ve aada sralanan anahtar elemanlarn yerini belirtmek zere tasarlanacaktr.

2.1.1 Ik ve Manzaralar

Salk hizmeti sunan binada hastalarn ve alanlarn bulunduu tm alanlarn mmkn olduu kadar gn almaldr. Binann iinden darya bakldnda rahatlatc, gze ho gelen manzaralar bulunmaldr.

2.1.2 Ynlendirme ve Yol Bulma

Salk binas ile herhangi bir ilikisi olanlarn gidecekleri yerlere mmkn olan en yksek hzda ve en az soru sorma gereksinimi duyacak ekilde gitmelerini salayacak ekilde iaretlendirmenin yaplmasdr.

2.1.3 Rampalar

Tekerlekli sandalye ve sedye kullanan engelli kiilerin zemin seviye farklar engelini bertaraf ederek ulamn salayan yol dzeneidir.

Rampa tanm binann kaldrm giriinden balayarak binay kullanan personel, hasta ve hasta yaknlarnn ilgili yerlere ulam srasnda bina iinde ve dnda kulland alanlarda seviye farkndan dolay meydana gelmi her trl eimi kapsar.

82.1.4 Merdivenler

Acil klar ve ykseklii 2 metreden az olan alanlara ulam amacyla kullanlan alanlardr.

2.1.5 Asansrler

Binada hasta, hasta yakn, personel ve malzeme tanmas iin katlar aras kullanlan tama aracdr.

2.1.6 Koridorlar

Koridorlar, birimler aras eriebilirlii salayan alanlardr. Geni boyuttaki koridorlar binalara i kullanmda ferahlk, kullanm kolayl ve gvenlik zellii katmaktadr.

2.2 Gizlilik ve Gvenilirlik

Gizlilik ve gvenirlilik; hastalarn fiziki mahremiyetinin ve gvenliinin salanmasnn gereklilii hususudur.

2.2.1 Gvenlik

Hastalarn veya hasta yaknlar ile dier kiilerin arasnda baz tbbi durumlarda gvenliin salanmas hususu nem tamaktadr.

2.2.2 Mahremiyet

Hastalarn kendi yaknlarna, yabanclara, ilgili olmayan tbbi personele fiziki ve dokmantasyon olarak mahremiyeti korunmaldr.

2.3 Hizmet Alanlar

Aada listesi verilen hizmetler, her bir hemire nitesinde temin edilmelidir. letme plannda belirtildii veya ngrld takdirde bu hizmetler, tm tan ve tedavi blmlerinde uygulanacaktr. Sz konusu hizmetler, her hasta birimi ierisinde bulunacak veya kolaylkla temin edilebilecektir. Her bir servis alannn bykl ve yeri, hizmet sunulan hasta says ve trne bal olacaktr. Belirtilen fonksiyonlarn her biri iin tanmlanm alanlar gerekmektedir. Her hizmet alan, birden fazla hasta birimine hizmet vermek zere dzenlenebilir veya konulandrlabilir; Aksi belirtilmedike, byle bir hizmet servis alan, her hemire nitesinde bulunmaldr. Oda veya Muayene Odas ifadelerinin kullanld yerlerde, anlan ilev iin ayr ve kapal bir alan amalanmaktadr.

92.3.1 Hasta Hizmet Alanlar

Hastalarn yaadklar ve hizmet aldklar alanlardr. Hasta alan/alanlar her bir hastann ve donanmn rutin olarak hareket etmesine imkn tanyacak ekilde tasarlanmaldr.

2.3.1.1 El Ykama Alanlar

El ykama alanlar; Tbbi personelin hasta muayenesi ve benzer iler ncesi ve sonrasnda ellerini ykad alanlardr.

Ziyareti, hasta ve dier personelden enfeksiyon yaylmasnn nlenmesine ynelik olarak dzenlenen el ykama alanlar nem tamaktadr.

2.3.1.2 Poliklinik nitesi

erisinde bekleme alan olan, kan alma, n hazrlanma odas, hemirelik hizmetlerinin ve ngrlyorsa tuvaletin yer ald blmdr.

2.3.1.3 Kat Muayene/Mdahale Odas/Odalar/Alan

Yatakl Tedavi nitesindeki btn hasta odalarnn tek yatakl olmas durumunda muayene odas (mdahale odas hari) gereklilik olmaktan karlabilir. Merkezde bulunan muayene ve mdahale odas/odalar birden fazla tedavi nitesi tarafndan kullanlabilir. Dzenli kullanm iin uygun olmas durumunda bu odalar, dier katlara yerletirilebilir. Bu odalarda en az 7 metrekarelik bo zemin alan ve masann/sedyenin tarafnda da en az 100 cmlik aklk temin edilmelidir.

2.3.1.4 Cerrahi Uyanma niteleri

Anestezi Sonras Bakm (veya 1. Faz/Basamak Uyanma) nitesi; hastann tamamen anestezi altnda olduu durumundan daha az akut mdahale gerektirdii duruma getii bir oda veya birim anlamna gelmektedir. Bu yerler cerrahi birimden karlmadan nce hastann tamamen stabil hale geldii alanlardr.

2.3.1.5 Klinik Servis

Klinik Servis, tesis ierisinde, hastalarn uyuduu ve geceyi geirdii odalar, destek alanlarn ve personel alanlarn ieren alan olarak tanmlanmaktadr. Klinik servis binann bir kanad, bir kat veya birka katn ierebilir. Klinik serviste bir veya daha fazla hasta modl bulunabilir.

2.3.1.6 Hasta Modl

Hasta modl, bir salk tesisinde, hastalarn uyuduu bir veya daha fazla odadan oluan ve tek bir personel istasyonundan hizmet verilen bir nite olarak tanmlanmaktadr.

10

2.3.1.7 Hemire/kontrol istasyonu/istasyonlar

Tm anestezi sonras hastalarn bakm veya benzer acil durumda bulunan hastalar iin, grsel veya edeeri tbbi gzlem yapma imkn salayan alanlardr.

2.3.1.8 Refakati le Girilen Banyolar ve Tuvaletler

Hastann durumu ve kulland aletler (sedye gibi) ile ilgili olarak hastann kendi odasnda bulunan veya tahsis edilen banyodan yararlanamad durumlarda refakatisi veya hasta bakc ile birlikte girilen banyolardr.

Hastaya elik eden refakati iin gerekli olan alan da dhil olmak zere, merkezi banyolar, sedye, tekerlekli araba ve tekerlekli sandalyedeki hastalar iin 100 yatak bana bir adet veya bunun katlar orannda temin edilmelidir. Kullanm asndan uygun olmas halinde ayr bir katta bulunabilir. Bu alanlar tek kiilik olmaldr. inde tuvalet ve banyo ihtiyac salanmaldr. Ayrca mahremiyet korunmaldr. Sabun, havlu ve dier malzemelerin bu blmlerde muhafazas iin gerekli dzenlemeler yaplmaldr.

2.3.1.9 la/Eczane stasyonu

lalarn datlmas iin gerekli dzenlemelerin yapld yerdir. Bu ilem, ila hazrlama odasndan veya nitesinden, mstakil bir ila datm nitesinden veya baka onayl bir sistem tarafndan gerekletirilebilir.

2.3.1.10 Sedye ve Tekerlekli Sandalye Muhafaza Alan

Gerek hastanenin girilerinde gerekse servis katlarnda hastalarn kullanmna tahsis edilen tekerlekli sandalye ve sedyelerin trafii aksatmayacaklar ekilde bekletildikleri alandr.

2.3.2 Dier Hizmet Alanlar

2.3.2.1 Temiz Odas

inde el ykama blm ve alma tezgh olmas yannda, temiz ve steril malzeme iin temiz malzeme deposu/dolab bulunan odadr.

2.3.2.2 Kirli Odas

inde el ykama blm, kirli rtler ve pn konmas iin az kapal mahfazalarn konaca bir alan; szgeli, iki blmeli bir lavabo ve kenardan sifonlu klinik lavabo bulunan bir oda bulundurulmaldr. Kirli odasndan temiz odasna veya depolara dorudan eriim imkn olmamaldr. Sadece kirli rt veya atk kutularnn bulunduu alanlar varsa, ykanm bulaklar iin szgeli, iki blmeli lavabo ve kenardan sifonlu klinik lavabo gereklilik olmaktan karlabilir.

11

2.3.2.3 Temiz rt Dolab

Her hemire nitesinde temiz rtlerin konulmas iin belirlenmi alandr. Bu alan temiz odas ierisinde, ayr bir dolap halinde veya her katta planl bir datm sistemi ierisinde olabilir.

2.3.2.4 Kat Mutfa

inde lavabo, alma tezgh, buzdolab/soutucu, malzeme dolab ve programlanm nler haricinde scak ve souk yiyecekler iin donanmn bulunduu mutfak anlatlmaktadr. Mutfak ierisinde, yiyecek servisinde kullanlan tepsi ve tabaklar iin yer olmaldr. Yemek zaman kullanlmayan ve toplanmayan kirli yemek tepsilerinin geici olarak konulmas iin gerekli imkn ve yer salanmaldr.

2.3.2.5 Kat Hizmetleri/Temizlik Malzemesi Odas

Her hemire nitesi veya blmnde uygun olacak ekilde bir temizlik odas temin edilmelidir. Bu oda, niteden kolaylkla eriilebilir ve niteyle ayn katta olmaldr. Oda ierisinde, servis lavabosu veya tahliye aygt ve rutin olarak kullanlan tm malzeme ve temizlik donanm bulunmaldr.

2.3.2.6 Yaz/Rapor leri Alan

Hemire istasyonu iinde yaz, kayt ve dosya doldurma ileri iin alma yeri olan bir alann temini kast edilmektedir.

2.3.2.7 Hasta Dosyalar Dolab

letme planna uygun ekilde hastalarn dosyalarnn iinde bulunduu ve yetkili personel dndaki kiiler tarafndan ulalamayacak bir dzenee sahip bir yap kast edilmektedir.

2.3.2.8 Ariv

Hastalara ait bilgilerin dosyalar halinde en az be yl saklanmasna ynelik odalar kast edilmektedir. Saklanma sreleri mevzuatla belirlenmektedir.

2.3.2.9 Bilgi Ynetim Odas

Hastalar ile ilgili yaplan ilemlerin elektronik olarak kontrol, destek gibi hizmetlerin verildii odadr.

2.3.2.10 Sunucu Bilgisayar Odas

Hastane de verilen bilgisayar hizmeti iin gerekli bilgisayar sunucu cihazlarn bulunduu, iinde zgn havalandrma ve soutma sistemi olan toz ve nemden arndrlm oda.

12

2.3.2.11 Bina i Ulam Aralar

Hastane binas iinde hasta, refakati ve personelin eitli alanlara ulamalar ve yer deitirmelerine imkan verecek ve kolaylk salayacak zellikte olan aralar kast edilmektedir.

2.3.3 Grnt Arivleme ve letiim Sistemi

Grnt Arivleme ve letiim Sistemi (Picture Archiving and Communication System-PACS), hastaya ait filmlerin grntlerinin dijital ortamda toplanmas, depolanmas ve iletilmesi ile poliklinik, klinik veya ameliyathane ortamnda izlenmesi iin kullanlan bir elektronik aratr. Tasarm aamalarnda grntleme ve iletiim sistemi ile ilgili alt yapnn planlanmasna yer verilmesi gerekmektedir.

15

3. GENEL ZELLKLER

Bu blmde hastanenin bir blmn veya tamamn kapsayan ve btnlk arz eden hususlara yer verilmitir. Genel zellikleri tekil eden bu nemli ksm hastanenin ilevselliinde byk bir deere sahiptir.

Gerek mstakil binalara ynelik, gerekse mevcut binalarn geniletilmesi veya yenilenmesine ynelik tesis inaat hastalar ve personel iin tehlikeli koullar oluturabilir. Bu nedenle, salk tesislerinin planlama, tasarm ve inaat srasnda, mekn ve iletim ihtiyalarnn yan sra enfeksiyon kontrol, can gvenlii, ar grlt/vibrasyon ve inaat aamasnda hastalarn korunmas gibi hususlar dikkate alnmaldr.

Tanmlamalarnn iyi yaplmad veya zelliklerinin net olarak belirtilmedii durumlarda hastanelerin ilgili ksmlarn ilevsellii btnyle bozulacaktr. Bu sebeple hastalarn ve alan personelin tm hareketleri planlamaya katlmal ve btnsel olarak deerlendirilmelidir.

Aada genel zellikleri ieren ve hastane tasarm iinde bir alan ihtiva etmeyen blmlerin zelliklerine yer verilmitir.

3.1 Planlama ve Tasarmda Enfeksiyon Kontrol

Enfeksiyon Kontrol, projenin plan aamasnda, tesisteki hava ve suyla bulaan farkl biyolojik kirleticilerin bulama olaslnn belirlenmesini ve bakl ciddi oranda basklanm hastalarn tespit edilmesini salayan bir ilem olup epidemiyolojik anlamda hastaln apraz bulamasn azaltmaya ynelik bir klavuz niteliindedir.

3.1.1 Enfeksiyon Risk Ynetimi Grevleri

Dorudan hastalarn gvenlii, bakm, ventilasyonu ve epidemiyolojinin korunup salanmas hususunda tesisin tasarlanmas dhil inaatn her aamasnda, alannda uzman kiilerden oluan bir komite (Enfeksiyon kontrol komitesi) grev almaldr. Sz konusu komite, risk deerlendirmesine ilikin gncel belgeleri temin etmenin yan sra planlama, tasarm, inaat ve iletmeye alma aamalarnn tamamnda gncel risk azaltc tedbirler konusunda tavsiyelerde bulunmaldr. Mlk sahibi, projenin mr boyunca, uygulanan protokollerin etkililiinin izlenmesine imkn tanmaldr.

16

3.1.2 Enfeksiyon Kontrolnde Tasarm zellikleri

Enfeksiyon Kontrol gelitirilirken bina tasarm zellikleri de ele alnmaldr.

3.1.2.1 Ters akml izolasyon ve koruyucu ortam odalarnn says, konumu ve tr deerlendirilmelidir.

3.1.2.2 Acil servis bekleme ve kabul salonlarnda zel ventilasyon ve filtrasyon sistemlerinin yerleri planlanmaldr.

3.1.2.3 Cerrahi servislerde ters akml izolasyon ve izolasyon odalar, laboratuvarlar, kimyasal atklar iin lokal boaltma sistemleri ve dier zel alanlarda havalandrma ihtiyac planlanmaldr.

3.1.2.4 Lejyoner hastal ve sudan kaynaklanan frsat patojenleri snrlamak iin nlemler planlanmaldr.

3.1.2.5 Zemin demesi blmlere zgn olarak planlanmaldr.

3.1.3 Enfeksiyon Kontrolnde Planlanmas Gereken Hususlar

3.1.3.1 Enfeksiyon kontrol gelitirilirken, inaat almalarndan etkilenmesi beklenen bina ve alanlar dikkate alnmaldr.

3.1.3.2 Zaruri hizmetlerin kesintiye uramasnn hasta ve alanlar zerindeki etkileri deerlendirilmelidir.

3.1.3.3 Yukarda saylanlarn her biri iin spesifik tehlike ve koruma seviyelerinin tespit edilmelidir.

3.1.3.4 Enfeksiyona hassasiyeti olan hastalarn yerlerinin belirlenerek bu hastalarn her biri iin olas riskler tanmlanmaldr.

3.1.3.5 Muhtemel elektrik kesintilerinin veya acil durumlarn yarataca etkilerden hastalar korunmaldr.

3.1.3.6 Molozlar kaldrlmal; trafik ak, temizlik, test ve sertifikasyon salanmaldr.

3.1.3.7 Harici ve dhili inaat faaliyetleri deerlendirilmelidir.

3.1.3.8 Bilinen tehlikelerin yeri belirlenmelidir.

3.1.4 Enfeksiyon Kontrol Protokolleri

Gerekli protokoller enfeksiyon kontrol komitesi tarafndan hazrlanmal ve aadaki maddeleri iermeli ancak, bunlarla snrl kalmamaldr:

3.1.4.1 Enfeksiyon yayma veya kapma riski bulunan hastalarn yerletirilmesi veya yerinin deitirilmesi durumunda gerekli nlemlerin alnmasnn salanmas,

17

3.1.4.2 Bitiik alanlar ve hassas durumdaki hastalar hava yoluyla bulaan kirleticilerden korumak iin gerekli koruyucu tedbirlerin alnmas,

3.1.4.3 Istma, ventilasyon, klima ve su sistemlerinin geici olarak temin edilmesi veya deitirilmesi, inaat ilerinde safhalandrma yaplmas,

3.1.4.4 Hastane personeli, ziyaretiler ve inaat personelinin eitmek iin tedbirler alnmas,

3.1.4.5 Mlk sahibi tarafndan; inaatla ilgili veya enfeksiyon kontrol kapsamnda oluturulan tasarm gerekliliklerinin proje gerekliliklerine dhil edilmesinin salanmas.

3.1.4.6 Mlk sahibi, ilk kurulumu denetleyecek ve projenin mr boyunca enfeksiyon kontrol tedbirlerinin etkinliinin srekli olarak izlenmesini salayacaktr. Sz konusu izleme sreci, kurum ii enfeksiyon kontrol personeli tarafndan yaplabilecei gibi bamsz harici uzmanlar tarafndan da gerekletirilebilir. Her iki durumda da izlemeye ilikin koullar, ilerin acil durumlarda askya alnmasna ilikin yazl prosedrleri ve taraflarn (mlk sahibi, tasarmc, mteahhit ve izlemeden sorumlu kii) sorumluluklarn ve snrlarn belirleyen koruyucu tedbirleri iermelidir.

3.2 Safhalandrma/Fazlar

Mevcut binalarn yenilemesini ieren projeler, hastalara hlihazrda sunulan hizmetleri en asgari dzeyde bile kesintiye uramayacak ekilde salamak iin, safhalandrlmaldr. Hemirelik nitesi, temiz odas, kirli odas, ila datm nitesi, yardml (refakatli) banyo, acil donanm deposu, temizlik malzemesi ve gerekli olan harici pencere cam ile birlikte yemekhane de dhil olmak zere bakmla ilgili tm zaruri fonksiyon ve blmlerin almas proje boyunca salanmaldr. Sz konusu safhalandrma ilemi, hasta bakmnn yapld alanlarda gvenli bir ortamn temin edilmesi iin elzemdir. Safhalandrma ilemi unlar iermelidir:

Temizden kirliye doru hava ak gvencesi salanmal,

Acil durum prosedrlerinin planlanmal,

Hizmetlerin kesintiye uramamasna ilikin nlemler ve kriterler alnmal,

at yzeylerinin kaplanmas ve inas,

in kesintiye uramas durumunda yazl bildirim salanmal,

letiim ve yetkili merci kademeleri belirlenmeli ve duyurulmal

Grlt ve vibrasyon (titreim) kontrol planl olarak yaplmaldr.

18

3.2.1 Yenileme ilerinin yapld alanlar, insanlarn bulunduu alanlardan aada bahsi geen ilgili maddelerin gerekliliklerini karlayan- duman geirmez bariyerle ayrlmaldr.

3.2.2 Hava ak egsozt sistemi; inaat sahasnda negatif hava basncnn salanmas iin yeterli nitelikte olacaktr. Hava kalitesiyle ilgili gereklilikler, Tablo 2 ve 6da belirtilen ekilde karlanmaldr.

3.2.3 Anlan tedbirlerin hepsi iletme/faaliyet raporunda aklanmaldr.

3.3 Onay ve Teslimat

Tm sistemler ve donanm; tasarmn amacna gre iletilmesini salamak amacyla, bina kullanma almadan nce test amal altrlmaldr. Bina bileenleri, mekanik, tesisat, eitli elektrik ve kontrol/izleme sistemleri dier sistemlerle entegre edilecektir. normal ve alternatif enerji kaynaklar arasndaki gei gibi kritik iletimler, bina kullanma almadan nce test edilecektir. Kabul kriterleri ve lm yntemleri, tm kritik sistemlerin tasarmnda belirtilecektir. HVAC (Heating Ventilation and Air Conditioning) sistemlerinin hava balans testleri, tamamen dolu filtre simlasyonu kapsamnda gerekletirilecektir. Filtreler testlerin tamamlanmasnn ardndan deitirilmelidir.

3.4 Mimari izimler ve El Kitaplar

Yeni bir binann planlanp inas veya kapasite deiiklii ve yenileme amacyla yaplan tadilatlarn hepsi bir mimari dzen ierisinde, tm planlarn veya uygulamalarn mimari izimleri olarak kayt altna alnmaktadr. Bu kaytlar zaman iinde binann eitli kademeleri ve elektrik su kanalizasyon havalandrma alarm bilgisayar alt yaps gibi eitli aamalarnn inasnda kullanlrlar. Planlarn dier bir nemi binann tamamlanp tesliminden sonra zaman iinde herhangi bir tesisatn veya tadilat iin baz deerlendirilmelerin yaplmas durumunda ortaya kmaktadr. Mimari izimler ve el kitaplarnn nemi ve detaylar ile ilgili gereklilikler tanmlanmaktadr.

3.4.1 izimler

Szlemenin tamamlanmasn mteakip mlk sahibine izimler, klavuz kitaplar ve tasarm bilgileri tam bir takm halinde teslim edilmelidir. izimler ve tasarm bilgileri en az aadaki zellikleri iermelidir.

3.4.1.1 izimler; Yangn ve dier inaat ynetmeliklerine uygunluu salayacak ekilde, her kat iin bir can gvenlii/yangn koruma plan iermelidir. izimler ayrca; su depolarn, yangn sndrcleri, k/ka yollar ve k/ka kaplarn gsterecektir. Duvarlarn yangn dayankllk snflar belirtilecektir. Proje tasarm

19

srasnda uygulamada olan ynetmelikler her szleme belgesinde liste halinde yer almaldr.

3.4.1.2 Tasarm Bilgileri

naatla ilgili, yapsal, mimari, mekanik, elektrik ve tesisatla ilgili ticari ilemleri ieren en son (kullanlan ekli) izimlerin kullancya teslim edilmelidir.

3.5 Kullanm zni

Salk tesisinin inas veya yenilenmesi ya da bunlarn herhangi bir aamas, ayet hasta bakmyla balantlysa, yetkili merci ett yapp kullanma ama onayn vermeden nce, tesis kullanma almamaldr.

3.6 n Planlama Gereklilikleri

Bir tesisin planlanmas ve projesinin izilmesi iin yaplan hazrlklar ve almalar ok nemlidir. zerinde yaplan almalarn ve planlarn detaylar tesislerin kullanm zelliklerini ve kapasitesini arttrmakta, sonu olarak uzun vadede maliyetleri azaltarak daha ekonomik ve uzun sre kullanlabilen binalar ortaya kmaktadr.

Salk tesisleri ise, toplumun tamamn ilgilendiren ve zor zamanlarda ihtiya duyulan zellie sahip olmalar nedeni ile daha ok nem kazanmaktadr. Bu balamda yaplan proje hazrlklarna yeterince nem verilmelidir. Avrupa lkeleri ve dier lkelerede salk alanndaki projelerin hazrlk dnemleri kabaca inaat sresine eit olmaktadr. lkemizde ise baz ynetmelikler ile proje izim sreleri iin bir ay gibi ok ksa sreler istenmektedir. Sonu olarak elde edilen projeler de amaca ve hizmet hedefine tam ulaamayan kopyala-yaptr (copy-paste) projeleri olmaktadr. netice olarak, 400 yatakl bir salk tesisinin proje hazrlk sresi en az alt ay olmaldr.

Projenin konumu; projenin amac ve kapsam ile birlikte uygun ilevsel program iin aadaki bilgileri iermelidir.

Her alann bykl ve fonksiyonu;

Tahmin edilen doluluk oran, hasta ykn, personel, hasta, ziyareti eitliliklerini, younluunu ve saylarn,

alma alanlar iin ngrlen ilemlerin tanmlarn ve saylarn kapsamaldr.

3.6.1 Kullanm

letme program, proje tasarm ve belgelendirmelerin gelitirilmesinde uygun ve kullanlabilir ekilde yaplmaldr.

20

Mekn ve konum onayl iletme program; dier tasarm datalaryla gelecekteki program deiikliklerine, tadilatlara ve ilavelere fayda salayp bunlar kolaylatrmak iin fonksiyonelliini koruyup srdrecek nitelikte olmaldr.

3.6.2 Yenileme/Tadilat

Tadilat, yeni bir mimari tertip yaratmak iin mevcut bir binann duvarlarnda veya farkl blmlerinde deiiklik yaplmas, sistemin tasarm, rotas ve kapasitesinde nemli deiikliklere yol aacak ekilde mekanik, elektrik veya tesisat sisteminin yenilenmesi ve deitirilmesi anlamna gelmektedir. normal bina bakm, tamiri, muhafazas veya donanmlarn benzer donanmlarla deitirilmesi tadilat olarak adlandrlmaz. Bir blmn; zemininin, blounun veya binann yzde 50sinde veya daha fazlasnda yenileme gerekletirilmesi blmn, zeminin, bloun veya binann tamamnn bu standartlar karlamasn gerektirir.

3.6.3 Ynlendirme ve Yol Bulma

Tbbi tesise giri noktalar, tm d ana girilerden itibaren (yol eritleri, otobs duraklar, ara park) aka tanmlanmaldr.

Ynlendirme ve iaretler kolayca grlebilir ve anlalabilir grsellie sahip olmaldr.

Kamusal ve zel alanlar arasndaki snrlar iyi iaretlenmeli ve aka ayrt edilmelidir.

Bir lejant (kullanlan iaretlerin anlamn ieren izim) sistemi, istikametin kavranmas ve anlalmasnda kullanclara yardm etmek iin gelitirilmelidir. Bunlar, binadaki balca karar noktalarndaki zellikleri; yaratclk, ayrc renk ve dekoratif ilemleri kapsayabilir. Bu zellikler, grsel fark edili kadar dokunsal, iitsel iaretler ierebilir.

aret sistemleri; esnek, bytlebilir, adapte edilebilir ve salanmas kolay olmaldr.

3.6.4 Donanm

Her proje iin farkllklar gsterecektir ve bu sebeple donanm, yaplacak salk tesisinin ihtiya programna gre planlanacaktr.

3.6.4.1 Donanm Listesi

Donanm listesi, ilk mimari avan proje almas ile birlikte hazrlanmaldr. Liste, inaat tamamlandnda donanmn tedariki, montaj ve yerine yerletirilmesi esnasnda da kullanlacaktr. Donanm listesi, tesiste kullanlacak her trl -sarf malzemeleri ve el aletleri dhil- donanm kapsayacaktr.

21

3.6.4.2 Donanmn Snflandrmas

a. Bina Hizmet Donanm

Bina hizmet donanm: Istma, havalandrma, iklimlendirme donanm; elektrik g datm donanm; acil durum g retme donanm; enerji/deerlendirme ynetim sistemleri; tama sistemleri ve binann iletme sistemi iin gerekli temel donanm (nemlendirme, filtrasyon donanm; soutucular, stclar ve yangn pompalar vb.) gibi maddeleri kapsamaldr.

Sabit Donanm: Sabit donanm, bir hizmet datm sistemi de belli bir fonksiyonu yerine getirmek iin binaya kalc olarak balanm malzemeleri kapsar. Sabit donanm zel yapsal tasarmlar, elektromekanik gereksinimler ya da baka etmenler gerektirebilir.

Medikal Sabit Donanm: Sterilizasyon aleti, iletiim sistemleri, monte edilmi kasa, grntleme donanm, radyoterapi donanm, bilgisayarl tomografi cihaz, hidroterapi tanklar, iitme testi cihazlar, cerrahi ve zel prosedr klar vb. donanmlar kapsar.

Medikal Olmayan Sabit Donanm: Soutucular, mutfak donanm, genel amal bilgisayarlar, amarhane vb. donanmlar kapsar.

Hareketli Donanm: Tekerlekli malzemeler, tanabilir malzemeler, ofis tipi mobilyalar, test ve grntleme cihazlar gibi alana gereksinim duyan veya elektro-mekanik balant gerektiren, hareket edebilen donanmlar kapsar.

Hareketli Medikal Donanmlar: Tanabilir rntgen cihaz, EEG, EKG, egzersiz donanmlar, solunum cihazlar, mdahale masalar, laboratuvar cihazlar, muayene ve tedavi masalar vb. donanmlar kapsar.

Medikal Olmayan Hareketli Donanmlar: Kiisel bilgisayar istasyonlar, hasta odas mobilyalar, yiyecek servis arabalar, hasta dosyalar vb. hareketli donanmlar kapsar.

b. Donanm Gereksinimleri

Ana Teknik Donanmlar: Ana teknik donanmlar (medikal olsun ya da olmasn), genellikle retici ya da satc tarafndan monte edilmesi uzmanlk gerektiren donanmlar kapsar. zel yapsal tasarmlar, elektromekanik gereksinimler ya da baka etmenler gerektirebilir. Bu sebeple, mal sahibi, bina tasarmcs, montajc, taeron ve dierleri arasnda yakn koordinasyon gerektirir.

Elektronik Donanmlar: ok ilemli laboratuvar test cihazlar, bilgisayarlar gibi elektrik dalgalanmalarndan ya da kesintilerinden zarar grebilecek donanm ya da program gibi baz bilgisayarla iletilen cihazlar kapsar.

22

3.6.4.3 Donanm Kurulumu

a. Sabit donanmlar aada belirtilen ekilde olacaktr:

Yere sabitlenmi,

Tm gereklilikleri karlayacak ekilde ykseltilmi bir platform zerine kurulup sabitlenmi

veya

Zemin ve donanm arasnda en az 15 cmlik aklk temin edilecek ekilde, bacaklar zerinde ykseltilmi, duvara monte edilmi veya tavandan sarktlm.

b. Donanm aadaki koullar karlad takdirde portatiftir:

Tekerlek zerine monte edilmise,

Herhangi bir altyap hizmetine balants yoksa veya bir altyap hizmetiyle kolayca kopabilen bir balants varsa ya da donanmn temizlik iin hzlca hareket ettirilmesine imkn veren yeterli uzunlukta esnek bir balant hatt varsa,

Destekler yardmyla duvara aslmsa ve temizlik personelinin kullanabildii bir aletle temizlenmesi iin duvardan indirilebiliyorsa.

3.6.4.4 Sabit donanmlarda tm nitelerinin arasn, arkasn ve stn kolaylkla temizlemek iin yeterli alan temin edilmelidir. Bu salanamaz ise donanm ve yanndaki donanm niteleri ile bitiikteki duvar veya tavanlar arasndaki boluk 2.5 cm / 81 cm den fazla olmayacaktr. Aksi takdirde donanm, yanndaki donanmla, duvarlara ya da tavana monte edilmelidir.

3.6.4.5 Donanmn Korunmas

Elektronik donanmlarn korunmasna ynelik dzenleme yaplmaldr.

3.6.4.6 Kesintisiz G Kayna

Veri girii kaybna neden olaca ve hasta salnn olumsuz etkilenebilecei (ameliyathaneler, acil servis, youn bakm, diyaliz, acil servis ile ilgili laboratuvarlar) yerlerde kesintisiz g kayna bulunmaldr.

3.6.5 evrenin Kontrol

evre kontrolnn salanabilmesi amacyla hasta/hastane personeli ile bina yeri uygunluunun ilevsel planlara gre dzenlenmesi gerekmektedir.

Her tasarm ve planlama; s, k, ses yaltm ile evrenin btn elementlerinin olabildiince mmkn ve makul oranda- bireysel kontrollere izin verecek ekilde yaplmaldr.

23

Hasta ve personel alanlarnda klandrma bireysel olarak kontrollere izin vermeli. Deiik seviyelerde ve tiplerde klandrmalar sunmaldr.

Termal kontrol ynetimi, hastalar ve alanlarn bireysel kontrol edebilecekleri dizayn inaattan nce tasarm aamasnda, planlanmaldr.

Hastalar ve personel iin sesin, negatif ve skntya neden olan bir evre faktr olduu ispatlanmtr. Dolaysyla, ses, fiziksel evrenin tasarm ve operasyonel sistem ve donanmlarn seimi ile birlikte minimize edilmelidir.

3.6.6 Gizlilik ve Gvenilirlik

Hastalarn gizlilik ve mahremiyetinin salanmasna ynelik mekan uyumu ilevsel plana gre salanmaldr.

Genel sirklasyon ve personel/hasta sirklasyonu birbirinden ayrlmaldr.

Sedyeli veya pijamal hastalar iin bekleme yerleri, plan dhilindeki zel bir snr iinde ve genel umumi sirklasyon sisteminin dnda olmaldr.

Hastalar hakknda bilgi aktarm iin; hastalarn hastalk bilgileri, bakm planlar, sigorta ve finansal durumlaryla ilgili kiisel bilgi ve belgelerin saklanmas amacyla odalar veya odalarn iinde zel blmeler bulundurulmaldr.

Birden fazla yatakl hasta odalarnda; refakatilerin, hastalarn ve ailelerin gerek kendi aralarnda gerekse doktor ile zel olarak grebilmeleri iin bir alan bulundurulmadr.

3.6.7 Gvenlik

Hastalarn, personelin ve ziyaretilerin gvenlii ve emniyetine ynelik mekan uyumu ilevsel plana gre salanmaldr.

Vaziyet plan, acil durumlarda kolaylkla ulalabilen, kontrol ve gvenlii salanan, belirgin d eriim yollar ve kontrol noktalar bulunan ekilde olmaldr. Binaya giri noktalar ve park yerindeki yeterli d aydnlatma, uygun resepsiyon ve gvenlik servisleri gibi faktrler, gvenli bir evre salamak iin gerekli temel unsurlardr.

Salk tesisine girite, gvenlik amal sk bir kontroln uygulanmas mmkn deildir. Gvenliin bina iinde salanmas gerektiinden mekn ii ulam ve ak plannn ilevsel olarak tasarlanmas gereklidir.

Personelin, ziyaretilerin ve hastalarn kiisel eyalarn korumak iin gerekli artlar salanmaldr.

24

Fiziksel evre, kurumun btn gvenlik politika ve protokollerini desteklemek zere tasarlanmaldr.

3.6.8 Kltrel Uyumluluk

Hastalarn, personelin ve ziyaretilerin sahip olduu kltrel zellikleri ile mekann uyum salamas gerekmektedir.

Tasarm, projenin uygulanaca yerin kltrel zellikleri gz nnde bulundurularak yaplmaldr.

3.7 Fiziksel evre

Fiziksel evre, istenilen bakm modelinin sunumunu desteklemek ve aada sralanan anahtar elemanlarn yerini belirtmek zere tasarlanacaktr.

3.7.1 Pencereler

3.7.1.1 Yeni inaatlarda hasta yatak odalar veya sitlerinde pencere bulunmaldr. Tm pencerelerin alabilir hizasnn balama izgisi zeminden 90 cm den daha az ykseklikte olmamaldr. Pencere gereklilii bulunan odalarda, pencerelerin effaf caml ksm, odada gerekli zemin alannn en az yzde 10una karlk gelmelidir. Camlar hasta yataklarndan en fazla 12 metre uzak olabilir.

3.7.1.2 Odann iinin dardan gzlenmesine imkn salayacak, normal gr hizasna yerletirilen pencereler hasta mahremiyetini salayacak ekilde ayarlanmaldr.

3.7.1.3 Pencereler, ak olduunda kazara dmeleri nleyecek ekilde tasarlanacak veya mlk sahibinin zel talebine gre planlanmal ve gerekli grlen hallerde gvenlik siperleriyle donatlmaldr.

3.7.2 Ik ve Manzaralar

Doal n kullanm ve sreklilii durumu ile aydnlatma ve manzaralar fiziksel evrenin tasarmnda gz nne alnmaldr.

Doal k, doa manzaralar ve d mekna eriim fiziksel evrenin tasarmnda mmkn olan her yerde gz nne alnmaldr.

3.7.2.1 Yerleim ve binann organizasyonu, doal manzaralara ve dier doal arazi zelliklerine uygun olmaldr.

3.7.2.2 Doal a eriim, zel meknlara gitmeden salanmaldr. Personel, doal a ulamak iin bir hasta ya da ikamet edenin odasna girmek zorunda kalmamaldr.

25

rnein, koridorlarn sonundaki pencereler, binann youn geili yerlerdeki derin alanlara doru olan klklar, kap st pencereleri ve kap yanndan gelen klar doal k kayna olarak kullanlabilir.

3.7.2.3 Salk bakm sunan her trl mekna ait yemek alanlar, salonlar ve aktivite alanlar doal k alacak ekilde tasarlanmaldr.

3.7.2.4 Salk tesisleri -uzun sreli bakm tesisleri dhil- bina personelinin, hasta ve yaknlarnn eriebilecekleri, kontrol edilebilir bahe ve d mekna sahip olmaldr. Salk tesisi ve hastalar iin zel olarak tasarlanm teraptik ve canlandrc baheler ilevsel programn bir paras olacak ekilde gz nne alnmaldr.

3.7.2.5 Yapay klandrma stratejileri aydnlatma seimi, renklerin temsil zelliklerini gstermelidir.

3.7.3 Su Faktr

emeler ve dier ak dekoratif su elerinin insan psikolojisi zerinde olumlu etkileri olmakla birlikte suyun mikroorganizma barndrma ve retme zellii gz nnde bulundurulmaldr.

Havuz evresi nceden hazrlanmsa suyun tasarm, insan etkisiyle snrl olmal ve su dezenfekte sistemi uygulanmaldr. Suyun evresindeki materyaller kimyasal rmeye kar dayankl malzemeden imal edilmelidir. Havuz evresi, su damlacklarn minimize edecek ekilde ina edilmelidir. Binann havalandrma egzost klar dorudan suyun evresine verilmemelidir.

Ak su sistemi, bulac ve rahatsz edici aerosollerden mekn sakinlerini korumak iin suyun kalitesi gvenli olacak bir ekilde donatlmaldr.

3.8 Bina i Ulam Alanlar ve Tavanlar

Hastane binas, iinde hasta, refakati ve personelin eitli alanlara ulamalar ve yer deitirmelerine imkn verecek ve kolaylk salayacak zellikte olmaldr. Bu zellikler aada tanmlanmtr.

3.8.1 Koridorlar

Birimler aras eriebilirlii salayan alanlardan olan koridorlarn geni olmas hem trafii rahatlatacak hem de ferahlk, kullanm kolayl ve gvenlik salayacaktr.

3.8.1.1 Koridorlarn geniliklerinin hesaplanmasnda, yatak veya sedye enine ilave olarak beraberinde tanma ihtimali olan ekipmann boyutlarnn ve elik edecek personelin bulunaca aklda bulundurulmaldr. Ayrca koridorlar yatak/sedye tanmas dnda dier trafie de ak ise boyutlar daha geni olmal ve ngrlen younlua gre koridorun eni tekrar hesaplanmaldr.

26

3.8.1.2 Trafiin olmad, tek yn geilerin planland alanlarda koridorlar, sedyenin veya hasta yatann en az bir personelin yannda yryerek mesafe kat etmesine imkn verebilmesi iin en az 200 cm eninde olmaldr.

3.8.1.3 ki ynl geilerin planland durumlarda koridorun genilii en az 350 cm olmaldr (ekil 1).

3.8.1.4 me suyu, telefon, hazr yiyecek makineleri ve portatif donanm

gibi kalemler, bulunduklar yerler itibariyle koridor trafiini engellememeli veya koridor asgari standart geniliini azaltmamaldr.

3.8.1.5 Kk dolap gibi eyalar hari, dier tm kaplar koridora doru alrken herhangi bir noktada yaya trafiini engellememeli veya gerekli koridor geniliini azaltmamaldr.

3.8.1.6 Koridorlarn 90o veya 180o dne sahip olduu durumlarda her iki yatan veya sedyenin yanlarndaki ekipman ve personel ile birlikte ayn anda geecekleri varsaym ile koridorun dn ksmlar dne engel olmayacak ebatta olmaldr (ekil 2).

ekil 1 U Koridor: Sedye yanlarnda hastaya mdahale eden bir kii gerektii durumlarda iki sedyenin yan yana geebilmesi iin gerekli asgari alan

27

3.8.2 Rampalar

Tekerlekli sandalye ve sedye kullanan engelli kiilerin seviye farklarn bertaraf ederek ve ulam imknlarn salayan yol dzeneidir.

3.8.2.1 30 cmnin zerinde olan bir rampann yannda tekerlekli sandalye kullanmayan dier engelli vatandalarn ulam iin mutlaka merdiven ve 2 mden daha yksek ksmlar iinde asansr gibi baka dzenek konmaldr.

3.8.2.2 Rampa hemen grnmyorsa rampann yerini belirten bir iaret konmaldr.

3.8.2.3 Rampann eim uzunluunun en ok 1:12 olmas gerekmesine ramen mesafeye ve artlara gre en fazla 1:20 eim uzunluuna sahip olmaldr. Rampa ksa mesafe iin de 1:20 eim uzunluuna sahip olabilir.

ekil 2 180 derecelik Koridor: ki sedyenin yanlarnda hastaya mdahale eden bir kiinin gerektii durumlar da yan yana geebilmesi iin gerekli asgari alan

28

3.8.2.4 Rampann uzunluu 10 myi ve balad noktadan biti noktas arasndaki ykseklik ise 50 cmyi gememelidir.

3.8.2.5 Toplam rampa ykseklii 2 mden fazla ise mutlaka asansr kullanm gerekmektedir.

3.8.2.6 Rampa ykseklii 30 cmden yksek ise yannda mutlaka alternatif merdiven olmaldr.

3.8.2.7 Rampann eni en az 150 cm olmaldr.

3.8.2.8 Rampann ykseklii 15 cmden fazla veya yolu 180 cmden uzunsa o zaman her iki tarafnda tutunacak trabzanlar bulunmaldr.

3.8.3 Merdivenler

Acil klar ve 2 metreden az ykseklikler iin kullanlan ulam alanlar.

3.8.3.1 Tm merdivenler Yangn Ynetmeliine uygun olmaldr.

3.8.3.2 Tm merdivenlerin genilii en az 150 cm olmaldr.

3.8.3.3 Merdivenin yaps ve sslemeleri enini 9 cmden daha fazla ksaltamaz.

3.8.3.4 Merdivenin tutunma yerleri her iki taraftan merdivenin enini toplam 9 cmden daha fazla ksaltamaz. Kiriler 4 cmlik knt yapabilir. Merdiven tutunma yerleri erikin ve ocuklarnda tutunabilecei ekilde iki seviyeli olmaldr.

3.8.3.5 Her basaman rh ykseklii en az 15 cm, en ok 17 cm olmaldr.

3.8.3.6 Her basaman genilii (yatay) en az 28 cm olmaldr.

3.8.3.7 Her basaman genilii tm ksmlarda (dnd yerler dahil, 3/8 oranndan daha kk ve 3/8 oranndan daha byk olamaz. Basaman orta noktas 28 cm olmaldr.

3.8.4 Asansrler

Hastalara ynelik hizmet alanlar (yatak odalar, yemek alanlar veya dinlenme meknlar gibi) ya da dorudan hastalara ynelik hizmetlerin (ameliyat, doum, tan veya tedavi) zemin katn dndaki katlarda konuland tm hastanelerde elektrik veya hidrolik asansrlerin bulunmas gerekir.

3.8.4.1 Trafik ak mhendislii yaplmam binalarn hepsinde aada belirtilen say zelliklere sahip asansrlerin bulunmas gerekir:

Acil ve ameliyathane arasnda birden fazla kata sahip olan tm binalarn asansr olmaldr.

Asansrler ziyareti, yatan hasta ve yk asansr olarak ayrlmaldr.

29

Ziyareti asansrleri engellilerin de kullanabilecei zelliklere sahip olmaldr.

Ziyaretilerin ve ayaktan hastalarn bulunduu alan ortaklaa kullanlan bir alan ise katlara kmak iin ayn asansrler kullanlabilir.

60 ila 200 arasnda yatak saysna sahip hastanelerde en az 6 asansr bulunmaldr.

201 ila 350 hasta yatak kapasitesi iin en az 9 adet asansr gerekmektedir.

Ameliyathanelerin acil servisin st katlarndan birinde yer almas halinde, ameliyathaneler iin ayrca bir asansr bulunmaldr. Bu asansr toplam asansr saysna dhildir.

3.8.4.2 Yatakl/sedyeli hasta asansrlerinin i boyutlarnn, hastaya elik edenler ile beraber bir hasta yatan alabilecek ekilde en az 170 cm geniliinde ve 230 cm derinliinde olmas gerekir. Asansr kaplarnn, 120 cm eninden ve 210 cm yksekliinden daha az olmayacak ekilde rahat bir alm salamas gerekir. Yenileme durumlarnda, hastanede kullanlan hlihazrdaki hasta yataklarnn sabildii asansrlerin boyutlarnda bir art yapmak gerekmez.

3.8.4.3 Yk tama iin kullanlanlar hari olmak zere her asansrn personel kullanmna ynelik olarak tm asansr arlarn iptal etmek ve yalnzca kendi arlarna asansr armak iin bamsz bir anahtar ile donatlm olmas gerekir.

3.8.4.4 Tm asansrler TSE standartlarna uygun olmaldr.

3.8.5 Tavanlar

Tavanlar salk yaplarnn nemli unsurlarndan birisidir. Gnmz teknolojisinde birok donanm alt yapsnn aktarm tavanlardan yaplmaktadr. Bunun salanmas iin tavan ykseklikleri, mimari izim planlarnda belirlenen yksekliklerden daha bask olmaktadr. Tavanlarn gereinden fazla bask olmas, hesaplanan hava akmlarn, s seviye ayarlarn, klandrma glerini, enfeksiyon kontroln bozmakta ve alan personel, hasta ve yaknlar zerinde olumsuz etki brakmaktadr.

Gereinden yksek tavanlar ise snma maliyetlerini arttrmakta, zellikle ameliyathane gibi ortamlarn havalandrma ve enfeksiyon kontroln bozmakta ve klandrma maliyetlerini arttrmaktadr.

3.8.5.1 alma odalar, hasta odalar, izole odalar, kardiyak youn bakm, mutfak, toplant salonu, yemekhane, koridor gibi ortamlarn tavan ykseklikleri ince ileri bitmi durumda iken en az 270 cm olmaldr.

3.8.5.2 Genel ksmn, cerrahi, pediatrik youn bakmlar, mahede, doumhane, ameliyathane, kateter laboratuar ve cerrahi giriim odalar gibi alanlarn tavan ykseklikleri ince ileri bitmi durumda en az 300 cm olmaldr.

30

3.8.5.3 nadir kullanlan, hasta veya yaknlarna kapal olan zel koridorlarn tavan ykseklikleri daha az olabilir. Ancak bu koridorlarn uzunluu 3 metreyi geemez.

3.9 Hasta Alanlar

3.9.1 Hasta Alanlar zellikleri

Aadaki tanmlar ierir:

3.9.1.1 Hasta alan tek yatakl hasta odalarnda klinikte ok yatakl odalar hari- yatak veya sedye bana, -odadaki yatak, dolap, dier benzer eyalar ve tuvalet vs. dnda kalan alan- den bo zemin alandr. Bu alan asgari 9 m2 olmaldr.

3.9.1.2 Birden fazla yatan bulunduu odalarda (kou tipi youn bakm veya acil mahede gibi), yatak veya sedye bana en az 7 metrekarelik bo zemin alan olmaldr. Ayrca bir blme ve sz konusu blmenin 120 cm geniliinde girii olmaldr.

3.9.1.3 Bo zemin alan; birden fazla hasta koltuunun bulunduu odalarda, hasta/koltuk bana asgari 5 metrekarelik bo bir zemin alan temin edilmelidir. Sz konusu bo zemin alann, her bir hasta koltuuna ulam akl en az 115 cm geniliinde olmaldr.

3.9.1.4 Yataklar veya sedyeler arasndaki mesafe; duvar ile yatan ya da sedyenin arasnda en az 110 cm mesafe bulunacaktr.

Hasta koltuklar arasnda; duvar ile hasta koltuu arasnda en az 90 cm mesafe bulunacaktr.

3.9.1.5 Hava ile bulaan enfeksiyonun izole edilmesine ilikin dzenlemeler, Blm 5.1e uygun olarak, Enfeksiyon Kontrol uygulanmas hususunda belirtilmitir.

3.9.1.6 Blmelerdeki perdeler veya dier donanm; birden fazla hastann bulunduu odalarda, grsel mahremiyeti salamak iin her bir blmenin evresini sarmak amacyla kullanlr.

3.9.1.7 Hemire kontrol istasyonlar; tm anestezi sonras hastalarn bakm veya benzer acil durumda bulunan hastalar iin grsel veya edeeri tbbi gzlem yapma imkn salayan alanlardr.

3.9.1.8 El ykama blmleri; Tbbi personelin hasta muayenesi ve benzer iler ncesi ve sonrasnda ellerini ykad alanlardr. Blm 6.1.5ye uygun olarak temin edilmelidir.

3.9.1.9 Tuvalet oranlar; hastalarn ayakta tedavi grd yerlerde, her sekiz hasta muayene yeri bana bir adet veya bunun katlar orannda, uygun alanda

31

hasta tuvaleti temin edilmelidir. Tuvaletlerde kadn/erkek oran 1/1 olup her iki tip tuvalette ocuk hastalar ve/veya ziyaretiler iin dzenleme yaplmaldr.

3.9.1.10 Destek alanlar; Blm 3.10a ve letme planna uygun olarak ve ngrlen ekilde, destek alanlar temin edilmelidir.

3.9.1.11 Her Alana uygun olarak, personel tuvaletleri temin edilmelidir. (baknz Blm 6.2.1.23 ve 3.10.1.4)

3.9.1.12 Hasta alan/alanlar mnferit blmelere veya zel olarak belirlenen alanlara zarar vermeden hastalarn ve donanmn rutin olarak hareket etmesine imkn tanyacak ekilde tasarlanacaktr.

3.9.2 zolasyon Odalarnn Ventilasyon Gereksinim zellikleri

Enfeksiyon kontrol iin hasta odasnn havalandrma ve insan/donanm giri-k kontrolnn saland odadr.

Enfeksiyon Kontrol gereksinim kstaslar hakknda Blm 5.1.1 ve Tablo 2.1ya (dip notlar dhil) baknz.

3.10 Hizmet Alanlar

Aada listesi verilen hizmetler, her bir hemire nitesinde temin edilmelidir. letme plannda belirtildii veya ngrld takdirde bu hizmetler, tm tan ve tedavi blmlerinde de uygulanacaktr. Sz konusu hizmetler, her hasta birimi ierisinde bulunacak veya bu birimler kolaylkla temin edebilecektir. Her bir servis alannn bykl ve yeri, hizmet sunulan hasta says ve trne bal olacaktr. Belirtilen fonksiyonlarn her biri iin tanmlanm alanlar gerekmektedir. Her hizmet alan, birden fazla hasta birimine hizmet vermek zere dzenlenebilir veya konulandrlabilir; aksi belirtilmedike, byle bir hizmet servis alan, her hemire nitesinde temin edilmelidir. Oda veya Muayene Odas ifadelerinin kullanld yerlerde, anlan ilev iin ayr ve kapal bir alan amalanmaktadr; aksi takdirde, tanmlanan alan baka bir oda veya ortak kullanm alan ierisindeki zellikli bir alan anlamna gelebilir.

3.10.1 Hasta Hizmet Alanlar

3.10.1.1 Poliklinik nitesi

erisinde bekleme alan olan, kan alma, n hazrlanma odas, hemirelik hizmetlerinin ve ngrlyorsa tuvaletin yer ald blmdr.

Poliklinik Hizmet Alanlar; hastalarn randevu veya poliklinik sras alarak geldikleri ve muayene olduklar, giriimsel ilem yaptrdklar, laboratuvar, grntleme ve dier tbbi tetkik sonularn gsterdikleri ve tedavileri iin

32

gerekli sonular hakknda bilgilendirildikleri alanlardr.

Poliklinik Bekleme Alanlar; muayene olmak iin gelen hastalarn elik edenler ile birlikte muayene olmay bekledikleri ngrlen yeterli byklkteki alanlardr. Hasta ve yaknlar, bu alanlarda otururlar ve temel ihtiyalarn giderecek hizmetlerden yararlanrlar. Bu alanlarda tekerlekli sandalyeli hastalar iin de bekleme alanlar ve muayene sra listelerini gsteren teknik donanm bulunmaldr. Bu alanlar, kalabalk topluluu barndraca iin, ses yaltm iyi olmaldr. Mmknse bu alanlar, poliklinik zelliklerine gre ayrlmal; bylece, kalabalk datlarak hasta mahremiyeti korunmaldr.

Poliklinik Odas/Muayene odas; doktorun, hemire ile veya ilgili teknik personel ile birlikte hastay eitli aletler (ultrason, EKG, biyomikroskop gibi) kullanarak muayene ettikleri alanlardr. Polikliniin zelliine gre hasta yatarak, oturarak veya zel bir masada muayene edilir. Odann donanm ve blmeleri (sit hali) klinik brana gre deiebilir.

3.10.1.2 Kat Muayene/Mdahale Odas/Odalar/Alan

Yatakl Tedavi nitesindeki btn hasta odalarnn tek yatakl olmas durumunda muayene odas (mdahale odas hari) gereklilik olmaktan karlabilir. Merkezde bulunan muayene ve mdahale odalar birden fazla tedavi nitesi tarafndan kullanlabilir. Dzenli kullanm iin uygun olmas durumunda bu odalar, dier katlara yerletirilebilir. Bu odalarda en az 7 metrekarelik bo zemin alan ve masann/sedyenin tarafnda da en az 100 cmlik aklk temin edilmelidir.

3.10.1.3 dari Merkez veya Hemire stasyonu

Resepsiyon ve iletiim merkezleriyle birlikte olabilir. Bu merkez, nitenin tm trafiine hkim bir yerde olmaldr.

Her tedavi katnda personelin kullanmna uygun bir yerde en az bir personel tuvaleti bulunmaldr.

nite personelinin kiisel eyalar iin kilitlenebilen dolap veya ekmece; hemire istasyonu, personel alma odas veya salonu ierisinde ya da yaknnda bulunmaldr. Bu dolap veya ekmeceler, iine en az anta veya czdan sabilecek byklkte olacaktr. Kyafetler, her kattaki veya merkezi personel dolap odasndaki kilitli dolaplara konabilir.

Personel, hastalar ve hastalarn ailelerine ynelik olarak konferans, rapor, eitim seanslar ve konsltasyon iin kullanlacak ok amal oda/odalar olmaldr. Bu odalar tedavi niteleri ve klinik blm iin uygun bir yerde olacaktr.

Dzenli kullanm iin uygun olmas durumunda, ok amal odalar; baka katlarda da olabilir. Byle bir oda birden fazla tedavi nitesi veya blm tarafndan kullanlabilir. Bu oda, uygun bir ekilde tasarlanmsa Blm

33

3.10.2.9 uyarnca personel salonuna ilikin gereklilikleri karlamak iin de kullanlabilir.

3.10.1.4 Tuvaletler

Hasta ve yaknlar iin poliklinik alanlarnda tuvaletler bulunmaldr. Bu tuvaletlerin zellikleri ve says hem engellilerin kullanmna uygun olmal; hem de hizmet verdii hasta grubuna (kadn sal, ocuk gibi) uygun olmaldr. Hasta tuvaletleri, kadn ve erkekler iin ayr olmaldr. ok amal odaya/odalara uygun ilave hasta tuvaleti/tuvaletleri temin edilmelidir. Gerekli yerlerde, yeterli sayda tuvalet bulunmaldr. Kullanc saysna gre tuvalet saylar hesap edilmelidir. Tuvaletler, hastanede alan personel ve genel kullanm iin ayrca planlanmaldr.

Tuvalet say hesab; kadn-erkek iin ayr olacak ekilde;

toplam insan says / 12 = kabin says

olarak hesaplanr. Erkek tuvaletleri iin ayrca pisuar hesab;

erkek says / 10 = Pisuar says

olarak hesaplanr (neufert, Ernst. 1983, Yap Tasarm Temel Bilgileri).

ayet tuvaletler engellilerin kullanmna uygun ise ilave engelli tuvaleti aranmaz. Engelliler ve eitli rahatszlklar nedeniyle yryemeyen ya da yrmekte zorluk eken hastalar iin onlara yardm edecek ilgili personelle birlikte tuvaleti kullanmalarn salayacak ya da olabiliyorsa onlarn kendi bana hareketini ve manevrasn salayacak nlemler alnmaldr.

Tuvaletlerde kullanlacak tm vitrifiye elemanlar hastaneler iin zel retilmi, hijyenik, anti-bakteriyel ve su tasarrufu salayacak tipte olmaldr.

ok amal odalara hizmet veren tuvaletler, halkn genel kullanmna da sunulabilir.

3.10.1.5 Refakati le Girilen Banyolar ve Tuvaletler

Bu tip alanlar hastaya elik eden refakati iin gerekli olan alan da dhil olmak zere, merkezi banyolar, sedye, tekerlekli araba ve tekerlekli sandalyedeki hastalar iin 100 yatak bana bir adet veya bunun katlar orannda temin edilmelidir. Bu tesisler kullanm asndan uygun olmas halinde ayr bir katta bulunabilirler. Bu alanlar tek kiilik olmal. inde tuvaleti ve banyo ihtiyac salanmaldr. Ayrca mahremiyet korunmaldr. Sabun, havlu ve dier malzemelerin, bu blmlerde muhafazas iin gerekli dzenlemeler yaplmaldr.

3.10.1.6 la/Eczane stasyonu

lalarn datlmas iin gerekli dzenlemelerin yapld yerdir. Bu ilem, ila hazrlama odasndan veya nitesinden, mstakil bir ila datm nitesinden veya baka onayl bir sistem tarafndan gerekletirilebilir.

34

la Hazrlama Odas: Bu oda, tedavi personelinin grsel kontrol altnda olacaktr. Oda ierisinde bir alma tezgh, soutucu ve kontroll ilalar iin kilitli bir depo/dolap bulunacaktr. la hazrlama odasnn bir veya daha fazla mstakil ila datm nitesini muhafaza etmek amacyla kullanlmas durumunda, oda; mstakil ila datm nitesi/niteleri oradayken bile ilalarn hazrlanmas iin yeterli alana sahip olacak ekilde tasarlanacaktr.

Mstakil la Datm nitesi: Mstakil bir ila datm nitesi, nitenin kontroll ilalar iin yeterli gvenlik dzeyine sahip olmas kouluyla hemire istasyonunda, temiz alma odasnda veya bir blm/hcre ksmnda yer alabilir.

Acil lalar: Acil mdahale arac kullanlmayan durumlar iin ila istasyonunda acil ilalar iin ayr bir yer bulunmaldr.

Yeil Reeteli lalar: Bamllk yapc ve narkotik zellii olan bu ilalar kilit altnda saklanmaldr. Eer bu ilalar istasyonda bulundurulacak ise planlamann buna gre yaplmas gerekir.

3.10.1.7 ok Amal Oda

Personel, hasta ve hasta yaknlar iin derslik, eitim ve dier amalarlar iin kullanlabilecek odadr.

3.10.1.8 Acil Donanm Alan

Kardiyo pulmoner ressitasyon (CPR) cihaz gibi tedavi personelinin dorudan kontrol altndaki acil donanm iin yer temin edilmelidir. Bu yer, tedavi bakm personeli iin uygun fakat normal trafiin dnda bir alanda olmaldr.

3.10.1.9 Medikal Cihaz Muhafaza Odas

Hasta bakm iin gerekli olan ve iletme plannn gerektirdii veya ngrlen medikal cihazlarn muhafazas iin uygun oda ve odalar temin edilmelidir. Bu oda ayn kattaki birden fazla nite tarafndan kullanlabilir.

3.10.1.10 Sedye ve Tekerlekli Sandalye Muhafaza Alan

Bu alan, normal yaya trafiini kstlamayacak bir yerde bulunmaldr.

3.10.2 Dier Hizmet Alanlar

Hastanenin hizmet temelli alanlar ile ilgili alanlardr.

3.10.2.1 Temiz Odas

inde el ykama blm ve alma tezgh olmas yannda, temiz ve steril malzeme iin temiz malzeme deposu/dolab olmaldr. Kirli odasndan veya kirli depolama odalarndan temiz odasna dorudan eriim olmayacaktr. Sadece temiz ve steril

35

malzeme deposu varsa el ykama blm ve alma tezgh gereklilik olmaktan karlabilir.

3.10.2.2 Kirli Odas

inde el ykama blm, kirli rtler ve pn konmas iin az kapal kutularn konaca bir alan; szgeli, iki blmeli bir lavabo ve kenardan sifonlu klinik lavabo bulunan bir oda bulundurulmaldr. Kirli odasndan temiz odasna veya depolara dorudan eriim imkn olmayacaktr. Sadece kirli rt veya atk kutularnn bulunduu alanlar varsa, ykanm bulaklar iin szgeli, iki blmeli lavabo ve kenardan sifonlu klinik lavabo gereklilik olmaktan karlabilir.

3.10.2.3 Temiz rt Dolab

Her hemire nitesinde temiz rtlerin konulmas iin bir yer belirlenecektir. Bu yerin temiz odas ierisinde, ayr bir dolap halinde veya her katta onayl bir datm sistemi iinde olmasna izin verilecektir.

3.10.2.4 Kat Mutfa

inde lavabo, alma tezgh, buzdolab/soutucu, malzeme dolab ve programlanm nler haricinde scak ve souk yemek iin donanm yer alan mutfak bulunmaldr. Mutfak ierisinde, nceden programlanmam yiyecek servisinde kullanlan tepsi ve tabaklar iin yer olacaktr. Yemek zaman kullanlmayan ve toplanmayan kirli yemek tepsilerinin geici olarak konulmas iin gerekli imkn ve yer salanacaktr.

3.10.2.5 Kat Hizmetleri/Temizlik Malzemesi Odas

Her hemire nitesi veya blmnde uygun olacak ekilde bir temizlik odas temin edilmelidir. Bu oda, niteden kolaylkla eriilebilir ve niteyle ayn katta olacaktr. Oda ierisinde servis lavabosu veya tahliye aygt ve rutin olarak kullanlan tm malzeme ve temizlik donanm iin gerekli imknlar bulunacaktr.

3.10.2.6 Yaz/Rapor leri

Hemire istasyonu iinde yaz, kayt ve dosya doldurma ileri iin alma yeri olan bir alan temin edilmelidir.

3.10.2.7 Hasta Dosyalar Dolab

letme planna uygun ekilde hastalarn dosyalar, bir dolapta bulunacak ve bu dolaplar kapakl ise yetkili personel dndaki kiiler tarafnda ulalamayacak bir dzenekte olmaldr. Eer dolap koridorda ise koridoru kapatmayacak ekilde yerlemi olacaktr.

36

3.10.2.8 Ariv

Hastalara ait bilgilerin dosyalar halinde en az be yl saklanmasna ynelik ariv odas olmaldr. Bu odann bykl ve says hastanenin kapasitesine baldr.

3.10.2.9 Personel Giyinme Salonu

Personelin giyinme ve soyunmas iin bir salon temin edilmelidir. Bu alan baka katlarda olabilir.

3.10.2.10 ofr Odas

ngrld takdirde bir dinlenme odas gerekmektedir. Aksi takdirde personel salonunu paylarlar.

3.11 Otopark Alanlar

Otopark alan ve ara says hesaplamalar yaplrken 01.07.1993 tarih ve 21624 sayl Otopark Ynetmeliine ve deiiklik maddelerine ve zellikle Madde 5e (Deiik madde: 22.05.2006 tarih ve 26147 sayl S.R.G. Yn/3.mad) uygun yaplmaldr.

Otopark alanlar detaylar iin Blm 4.4.4ye baknz.

3.12 Heliport Alan

Heliport bulundurma zellikleri Salk Bakanl Temel Salk Hizmetleri Genel Mdrlnn planlamas kapsamnda olup iletme izni Bakanla aittir.

3.12.1 ngrlen hastanede bir Heliport alan bulunmaldr.

Heliport alan inaat zellikleri Salk Bakanlnn Heliport letme Talimat Blm 3, 4 ve 5de belirtilmi olup talimattaki tm maddeler yerine getirilmelidir.

3.12.1.1 Hareket alan; 25 m x 25 m ebadnda olmaldr.

3.12.1.2 Deme ve tekerlek kesme alan; 20 m x 20 m ebadnda olmal ve 30 cm eninde beyaz boya ile iaretlenmelidir. Bu alan ierisinde 13 m apnda deme iaretlemesi 0,5 m eninde sar boya ile belirlenmelidir. Bu alann ortasnda 1,8 m x 3 m ebadnda 0,4 m eninde hkim rzgr ynnde krmz H harfi bulunmaktadr.

3.12.2 Fiziksel zellikler

3.12.2.1 VFR artlarda kullanlacak heliport iin her hastanenin rzgr uygunluk ve yn raporu bulunmal ve alann inas bu rapora gre inas yaplmaldr.

37

3.12.2.2 Heliportun hareket alanndan itibaren 5 m geniliinde beton/ im/toprak emniyet alan bulunmaldr. Emniyet alann etraf 1 m ykseklikteki tel itlerle evrilmelidir.

3.12.2.3 Heliporta giri-klar kontroll olarak 112 Acil Servise en yakn tek kapdan yaplmaldr. Ayrca hangar tarafndan personel ve malzemenin girii ve k iin bir kap daha bulunmaldr.

3.12.2.4 Heliport ile Acil servis veya Acil Servis asansr arasndaki yol kara ambulans aracnn veya tekerlekli sedyenin heliporta yaklaacak kadar genilikte ve zemini dzgn olmaldr.

3.12.3 Grsel Yardmclar

3.12.3.1 Rzgr Tulumu, emniyet alannn dnda pilotun yaklama ve kalk srasnda grebilecei ve mnia oluturmayacak bir yerde, 3,5 m ykseklie montaj yaplmaldr.

3.12.3.2 Deme ve tekerlek kesme alan klandrlmas 5 m aralkl olmak zere 16 adet, yere gml 50 W gcnde yeil aydnlatma lambalaryla klandrlmaldr. ni paneli iindeki H harfinin boyuna olacak ekilde 1,5 metre aralklar ile 7 adet yere gml vaziyette 50 W gcnde beyaz renkli tekerlek koyma klandrma lambalar bulunmaldr. Ayrca 6 adet 300 W gcnde halojen evre aydnlatma lambalar bulunmaldr. Iklandrma lambalar tek bir elektrik panosundan kontrol edilebilmelidir.

3.12.3.3 Heliportun 20 m x 20 m olan deme ve tekerlek kesme alannn sa st kesine Sivil Havaclk Ynetmelii 14Bye gre heliportun maksimum izin verilebilir arlk iaretlemesi, sol st keye ise heliportun ad iaretleme ile ayn standartta beyaz renk ile yazlmaldr.

3.12.4 Heliport Gvenlii/Korunmas

3.12.4.1 Heliportun i ve d emniyeti 24 saat esasna gre gvenlik grevlilerince salanmak zorunda olduundan konuyla ilgili gvenlik dzenlemeleri yaplmaldr.

3.12.5 Yangnla Mcadele

3.12.5.1 Yangnla mcadelede kullanlacak sistem ve donanm iin dzenek bulunmaldr (Baknz SHY 14-B Ynergesi H1 ve Heliport Yangn Talimat Ek-2).

39

4. ARAZ VE MAR TANIMLARI VE STANDARTLARI

lkemizde salk ve dier kamu altyaplarnn sunumunda, fiziksel yetersizliklerin banda arazi bykl ve standartlar gelmektedir. Gerek salk gerekse dier kamu binalar iin yeterli arazi byklkleri ve doru yer seiminin yaplmas salk yaplarnn tasarmnda ok byk nem tamaktadr. Yatrmn doru yerde, yeterli byklkte, gerekli standartlar dhilinde planlanmas ve etkin hizmet sunumu yatrmn verimli olmasn salayacaktr. Standartlar belirlemek, salk yaplar iin arsa ve arazi, imar, mlkiyet ve tahsis gibi konularda gerekli tanmlamalar aklamak, mevzuat hkmlerini ortaya koymak adna aadaki hususlara uyulmasn gerektirir.

4.1 Arsa ve Arazi ncelenmesinde Gereken Veriler

4.1.1 mar Plan Verileri

Salk yatrmna konu olan her tr ve lekteki imar ve yakn evresi iin oluturulan planlar iin mar Plan Verileri temin edilmelidir. Verinin elde edilmesindeki ama, yatrmn gereklemesine imkn veren arazi kullanmna sahip olduu ve yatrma konu olan alann salk tesis alan olarak tahsis edildiinin belirlenmesidir. ayet alan, farkl bir kullanma ayrlm ise mevcut ve ngrlen ulam balantlar dikkate alnarak yatrma imkn verecek ekilde arazinin, imar plan deiiklii ile tekrar dzenlenmelidir.

mar plan deiiklikleri, onay kurulular olan Bykehir Belediye Meclisleri, le Belediye Meclisleri, Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurullar, l Genel Meclisleri, evre ve Orman Bakanl vb. kurumlara nceden sunulmaldr.

zetle yatrma konu olan alann imar plan ile kesin snrlarnn, yaplama koullarnn ve alan kullanm kararlarnn (salk tesis alan, kamu tesis alan) belirlenmesi zaruridir.

Sz konusu arazilerin imar bilgileri, belediye snrlar ierisinde ise belediyelerden, belediye dnda ise l zel darelerinden temin edilebilir. Temin edilmesi gerekli imar bilgileri unlardr;

mar plan paftalar (1/1000 lekli uygulama imar plan, 1/5000 lekli nazm imar plan),

Varsa st lekli master planlar (1/25.000-1/100.000 lekli evre dzeni planlar),

40

Arazilerin yerleme ierisindeki iaretlenmi konumlar (tercihan geni lekli krokiler, yerleme haritas gibi haritalar zerinde),

Belediye imar mdrlklerinden temin edilecek ve zerinde emsal, yaplama koullar, ekme mesafeleri, yap ykseklii gibi bilgileri ieren imar ap (1/1000 lekli),

xy, koordinatl aplikasyon krokisi (Belediye Harita Mdrlkleri veya Kadastro Mdrlklerinden),

lgili belediyeden elde edilecek 1/1000 veya 1/5000 lekli hali hazrdaki haritalar,

lgili belediyeden elde edilecek olan kadastral pafta ozalitleri (Sz konusu kadastral haritalar, belediyenin dnda kadastro mdrlklerinden de istenmeli).

4.1.2 Ulam Verileri

Salk yatrmlar, kendi doal zelikleri sebebiyle, youn bir ekilde kullanlan kamu tesisleridir. lk basamak salk tesislerinden son basamak ihtisas merkezlerine kadar sz konusu yatrmlar, kamunun ska kulland ve bulunduu blgelerde gnlk kii gidi ve gelileri; trafik byklklerini, debilerini, ara trafiini artrdndan blgedeki mevcut yol sistemi, altyaps, gelecekteki yatrmlar, ulam tr ve nitelikleri belirlenmelidir.

Genel olarak hava, kara, demiryolu, varsa denizyolu gibi ulam altyaps ve yatrmlarna dikkat edilmeli ve mevcut altyapnn yeterlilikleri tespit edilmelidir.

Buna ilaveten ulam sisteminin bir paras olan otopark sisteminde, ara says, otopark bykl, eriilebilirlii, ara giri ve k zelliklerine dikkat edilmelidir. Salk tesisleri ierisinde veya evresinde bu ve benzer altyap aratrlmaldr.

Ara giri ve klar, doru yerde konumlandrlm, yeterli byklklerde tasarlanm blgelerde, mevcut ulam sistemi ierisinde ele alnmaldr. Benzer ekilde salk yatrmlarnn kendi isel eylemleri erevesinde acil giri ve klarnn, personel ara trafii, yaya trafii, lojistik giri ve klarnn da nceden ngrlmesi ve bu erevede ulam tespitlerinin yaplmas gerekmektedir.

4.2 Arsa ve Arazi Bilgileri

4.2.1 Mlkiyet Bilgileri

Tahsis edilecek veya edilmesi dnlen arsa ile ilgili olarak, arsann hlihazrda mlkiyetinin kime ait olduu; mlkiyeti Maliye Hazinesine ait ise, herhangi bir kurum veya kurulua tahsisinin bulunup bulunmad; herhangi bir kuruma

41

tahsisi yok ise, Bakanlmz veya ilgili birimler nezdinde yazl talepte bulunulup bulunulmad; bu talepler dorultusunda arazinin Milli Emlak Mdrl tarafndan Bakanlmza tahsisinin yaplp yaplmad; tahsis almalar devam ediyor ise, tahsis ilemlerinin hangi aamada olduu; arazi ierisinde zel mlkiyet bulunup bulunmad; bulunmas durumunda ise bykl ve yaklak metrekare bedeli, ilgili yazmalarn fotokopileri; sz konusu arazilerin hisseli olup olmad; mlkiyet snrlar ierisinde baka kullanmlarn bulunup bulunmad; zerinde enkaz bedeli oluturacak bir mtemilatn bulunup bulunmad; herhangi bir arazi temini sz konusu deil ise, blgede yer alan ve atl konumdaki dier kamu kurumlarna ait arsa ve araziler ile Milli Emlak Mdrlklerinin ellerindeki kamu arazi stokunun byklkleri ve konumlar gibi hususlarn aklanmas ve gerekli bilgi ve belgelerin elde edilmesi beklenmektedir.

4.2.2 Jeolojik Bilgiler

Yatrma konu arazide, zemin ve buna bal veriler, bir deprem blgesi olan lkemiz iin nem tamaktadr. Arazilerin depremselliinin yan sra, yer alt yaps, heyelan durumu, toprak yaps, yer alt su seviyeleri gibi pek ok jeolojik/jeofizik veriler, balang maliyetinin nemli bir ksmn oluturan yap maliyetlerini belirleyeceinden, arazinin nceden zemine bal olas risk ve maliyetlerinin bilinmesi gerekmektedir.

Yatrma konu arsa veya arazilere ynelik jeolojik veya jeofizik ett raporlarnn temininde birka yol izlenebilir. Bunlardan birincisi, belediyelerin imar planlarnn sondajl verilere dayal olarak hazrlanmas ve imar planna esas olacak ekilde (yaplamaya uygun olan, nlemle uygun olan veya uygun olmayan alanlar) var olmas, blgeye ynelik birtakm jeolojik verilerin elde edilmesine imkn tanmaktadr. Bu veriler, ilgili belediyeden temin edilebilir. kincisi, alanda edeer bir zemin yaps bulunmas kaydyla, yaknda yaplan bir yapya ait sondaj verileri elde edilebilir. Bu veriler, yap sahipleri veya ruhsata esas jeolojik verilerin ruhsat dosyasnn bir eki olmas hasebiyle belediyeden temin edilebilir. Alana ait jeolojik veri bilgileri ayn zamanda, (varsa) Bayndrlk ve skn l Mdrlklerindeki jeolojik veya jeofizik bilgi ve raporlarnda yer almaktadr.

Arsa ve arazi deerlendirmelerinde, yatrma konu alana ynelik jeolojik veriler iin; asgari gzlemsel, tercihen sondajl deerlendirmeler ve raporlar istenmelidir.

4.2.3 Arazinin Mevcut Durum Bilgileri

Arazinin mevcut durumu hakknda deerlendirme yapabilmek amacyla, Belediye veya dier kurulularda hlihazrda bulunan haritalar kullanlabilir. ncelemeye konu arazilerin; eim dzeyi dk, grlt ve evre kirliliinden uzak olmas tercih edilmelidir. ncelemeler esnasnda arazinin mevcut durumu, bitki veya orman rts, su kaynaklar, zerindeki eski yap ve eklentileri ile mevcut kullanm deerlendirilmelidir. Arazi zerinde yer alan dik yarma, ev, dere, tarmsal faaliyetler gibi fiziksel zeliklerin detayl bir ekilde belirlenmesi gerekmektedir.

42

4.2.4 Arazinin Geometrik Bilgileri

Yer seimi yaplacak arazilerin, mmkn olduunca yaplamaya msait geometride olmas tercih edilmelidir. rnein kare veya dikdrtgen formda olmas, yola yeterli genilikte bir cephesinin bulunmas gibi birtakm fiziksel kriterler salk yaplar iin nemlidir.

ayet arazinin konumu ve dier nitelikleri ile uygun bir yere sahip olduu; ancak kadastral adan parsel geometrisi uygun bir ekilde yer almyorsa, geometrisi bozuk sz konusu parselin ve yakn evresindeki dier parsellerin nitelikleri dikkate alnmak suretiyle evresindeki parseller ile birlikte dzenleme yaplabilme imknlar aratrlmaldr.

Parseller zerindeki bu geometrik dzenleme 3194 sayl mar Kanununun 18. maddesinin uygulamas yntemi ile gerekletirilebilir.

4.2.5 Altyap Bilgileri

Arazi ve yakn evresinin; elektrik, su, yamur suyu, kanalizasyon, doalgaz, sulama kanal, telefon hatlar gibi altyap tesisleri asndan mevcut durumu, varsa belediyesi ve ilgili dier kurum ve kurululardan (TEDA, Su ve Kanal dareleri vb.) temin edilecek bilgiler erevesinde deerlendirilmesi gerekmektedir.

4.2.5.1 Altyap Hizmetlerinin Mevcudiyeti

Genel kanalizasyon sisteminin mevcut olmad ve zel sv atk sisteminin kullanld durumlarda, bu sistem; ilgili ynetim tarafndan onaylanmal ve ilgili tm yasalara uygun olmaldr.

4.2.5.2 Tm salk tesisleri en az 5 gnlk yedek ime suyu kaynana sahip olmaldr.

4.2.5.3 Yzey alt atk sistemi (septik tanklar ve kuyular) ynetmelikler ve uygulamalarca kabul edilemez.

4.2.6 Fotoraflar

Koordinasyon amacyla arazinin yakn evresinin de grlebilecei uydu grntleri ile arazinin eitli cephelerden fotoraflar elde edilmelidir. Fotoraflarn yol ve cephesi, arazi zerinde varsa nemli yap ve tesisler ile arazinin niteliinin anlalabilmesini temin amacyla yakn ve uzak grntleri elde edilmelidir.

4.2.7 Dier Bilgiler

Arazinin; yerleme ierisindeki konumu, yerlemenin gelime yn ve bykl, yol ve ulam emas ierisindeki eriilebilirlii, evresindeki toplu tama gzerghlarnn bulunup bulunmad, evresinde mevcut ve olas yatrmlar, gelime senaryolar (yakn bir evrede herhangi bir kamu veya zel yatrmnn olup olmayaca hakknda) deerlendirilmelidir.

43

Salk yaplarnn yksek dzeyde yolcu arz retmesi sebebiyle, kavak, alt veya st geit, yol geniletilmesi gibi yatrmlara ihtiya olup olmad, alternatif gzergh ve eriilebilirlik potansiyelleri belirlenmelidir.

Arazinin yakn evresinde mezarlk, sanayi alan, p depolama tesisleri gibi salk tesisleri ile bir arada bulunmas istenmeyen herhangi bir yatrmn varl veya uzun vadede planlanan bylesi yatrmlarn tespiti gerekir.

Arazi ve yakn evresinde mimari almalara yn verecek, manzara, hkim rzgr yn, gnelenme ve aydnlanma imkn, nem gibi hususlarn belirlenmesi nemlidir.

lgili kurumlardan temin edilecek her trl grafik (bilgisayar kts, ozalit kopya ve fotokopiler) dokmanlarn yan sra saysal ortamda bilgi ve belgelerin de temin edilmesi gerekmektedir.

Saysal bilgilerin mmkn olduunca netCAD, AutoCAD dosyalar formatlarnda alnmas, bunlarn bulunmamas halinde dier saysal uzantl (Microstation, ArcInFO-GIS vb.) dosyalarn temin edilmesi nem tar.

4.3 Yer Seim Kriterleri

Salk alannda yaplacak yer seimlerinde de kendi isel gerekliliklerine bal olarak belirlenmi yer seim kriterleri gerek kamu sektr, gerekse zel sektr yatrmclar iin byk nem tamaktadr. Kullanclara en hzl ve en iyi salk hizmetini sunabilmek iin ilk basamak salk tesislerinden dal merkezlerine kadar tm salk yaplar iin en uygun yerde faaliyet gstermek bir zarurettir.

Gerekli olan kriterleri aadaki balklar altnda toplamak mmkndr.

Yerleim birimlerine yakn olmak,

Trafik younluundan az etkilenmek,

Balang maliyeti (satn alma maliyeti) az olmak,

Toplu tam aralar ile rahat eriilebilir noktalarda bulunmak,

evresel olumsuz faktrlerden uzak olmak (grlt, p, toz, yetersiz aydnlanma vb.),

Yeterli ara park yeri bulunmas,

Yakn ve orta vadede gelime potansiyeli yksek bir blgede olmak,

Elektrik, doalgaz, su, kanalizasyon gibi altyapsnn planlanm olmas,

Dier salk tesislerine ve nfus younluu bulunan alanlara yakn olmak

44

Salk yaplarnn gerek lke ve blge, gerekse il bazndaki yer seimlerinde belirleyici olan en nemli husus mlkiyet durumudur.

Bu sebeple belediyeler salk tesisi alanlarn Salk Bakanlnn bilgisine bavurmadan planlar. Bunun dnda ters bir srele mlkiyeti hazineye ait olan; ancak imar plan ile kullanm baka amala ayrlm alanlarn Bakanln uralar ile salk tesisi alanna dntrlmesi sz konusu olabilir.

4.4 Arazi Bykl

4.4.1 Genel zellikler

Salk tesislerinin yeterlilik ve kalite unsurlarndan biri de meknsal byklk ve standartlardr. lkemizde salk tesisi iin yeterli arazi byklnn ayrlmam olmas, srekli ek yaplar ile younlaan ve yeterli ak alan kalmayan yap ve tesislerin varl ortadadr. Buna karn yeterli miktarda ak alan braklmas, uluslararas norm ve standartlara gre srekli gelitirilen ve salk yaplarnda tercih olmayp zorunlu olan kalite araynn bir sonucudur. Mkemmeli arayarak salk mimarisinde vazgeilmez olan kalite hususu yakalanm olur.

Modern salk yaplar tasarmnda, salk yaplar iin kapal ve ak alan standartlarnn belirlenmesi, nemli bir ura alan olmutur. Bu standartlar, srekli gelitirilmekte ve kamunun kullanm standard ykseltilmektedir.

Salk yaplar tasarm, prensipleri erevesinde ak alan byklkleri hususunda belirgin bir standart bulunmamakla birlikte inaat alannn zeminde oturumunun (taban alannn) mtemilatlar dnda kalan ksm iin asgari 1 kat byklnde ak alan ayrlmas, dier lke uygulamalar da dikkate alndnda temel bir tasarm kriteri olmaktadr. Bu ak alan kullanm ierisinde otopark alan kadar dinlenme ve vakit geirmeye yarayan aklklar, peyzaj alanlar ile yaya ve tat yollar da yer alabilir. Sosyal alanlar kafeterya ve dinlenme alanlar refakati ve hastalar iin planlanmaldr.

4.4.2 Salk Yaplarnda Alan Standartlar

Salk tesis alanlarnn belirlenmesi, belediyelerde hazrlatlan imar planlar ile salandndan imar plan zerinde belirlenen alanlar; 3194 sayl mar Kanununa bal dzenlenmi Plan Yapmna Ait Esaslara Dair Ynetmeliin Ek-1c maddesinde belirlenen standartlar salanmaldr.

3194 Sayl mar Kanunu, Plan Yapmna Ait Esaslara Dair Ynetmelik Hkmlerine gre

45

EK-1c Salk Tesisleri Asgari Alan Bykl (m2)

Ky tipi salk oca 2.240 m2

le tipi salk oca 2.300 m2

le tipi salk evi 1.050 m2

Salk merkezi (15 yatak) 2.300 m2

Hfzsshha enstits 3.200 m2

Halk sal laboratuvar 1.000 m2

Dispanser-semt poliklinii 5.000 m2

Ana ocuk sal ve aile planlama merkezi 1.050 m2

Az ve di sal merkezi *

Acil yardm ve kurtarma istasyonu *

Doum ve ocuk bakm evleri (75-250 yatak) *

Devlet hastaneleri (25-700 yatak) *

htisas hastaneleri *

Fizik tedavi ve rehabilitasyon hastaneleri *

(*) Yatak bana 130 m2 alan ayrlr.

Halen yrrlkte olan imar mevzuatnda yatak bana en az 130 m2 olarak belirlenmi olan