SAĞLIKLI ÇOCUĞUN GÜVENLİĞİ

Prof. Dr. Lale Algıer

Çocukların güvenli bir ortama gereksinimleri vardır.

Yalnızca tehlikeleri anlatmak ve öğretmek güvende olmalarını sağlamaz.

Çocuğun güvenliğini sağlamak erişkinlerin sorumluluğudur.

Çocukların ilgileri ve gereksinimleri erişkinlerden farklıdır.

Erişkinlere göre düzenlenmiş olan güvenlik önlemleri çocukları korumada yetersiz kalmaktadır.

Oto koltukları, bisiklet kaskları, kilitli ilaç kutuları, yüzme havuzlarının çevresinin güvenliği,pencere korumaları çocuklara yönelik güvenlik önlemlerinden bazılarıdır.

Kazalar

Çocuklarda kazalar dikkat edilmesi gereken temel bir toplum sağlığı sorunudur.

Dünyada her yıl kaza ve şiddet sonucu 950.000 çocuk yaşamını yitirmektedir (WHO-2004)

Kazalar özellikle 10-19 yaşları arasındaki çocuklarda ölüm nedenleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır.

Milyonlarca çocuk ölümcül olmayan yaralanmalar nedeniyle hastanede yatmaktadır.

Kazalarla ilgili gerçekler

Her yıl 260.000 çocuk ve adölesan trafik kazaları sonucu ölmekte..

10 milyondan fazlası ölümle sonuçlanmayan trafik kazası geçirmekte..

170.000’in üzerinde çocuk ve adölesan boğulma nedeniyle yaşamını yitirmekte..

Boğulma yönünden en riskli grup; 5 yaşın altındakiler..

Yanıklar en çok bebeklik döneminde görülmekte.. Yanıkların %75’i sıcak sıvılar ve su ile olmakta..

Kazalarla ilgili gerçekler

Her yıl 47.000 çocuk ve adölesan düşme kazaları sonucu ölmekte..

Düşmeler uzun süreli ve kalıcı yetersizliklerin önde gelen nedenlerinden..

Zehirlenme nedeniyle yaşamını kaybeden çocukların sayısı 45.000…

1 yaşın altındaki bebekler ölümle sonuçlanan zehirlenmelerde en riskli grup…

Ne kadar önemli?

Sağlık Bakanlığı: son 5 yılda 120.000 çocuk ev kazası sonucu hastaneye müracaat etmiş ve 2000'i hayatını kaybetmiştir.

Ev kazalarının %45.4' ü 0-6 yaş arası çocuklarda görülmektedir

1-4 yaş arası çocukların %44'ünün ölüm nedeni kazalardır.

Kazaların %58’i, çocuk bir erişkinin yanındayken gerçekleşmiştir.

Bir çocuğun beklenmedik bir şekilde kaybedilmesi anne-baba, kardeşler, ailenin diğer bireyleri ve tüm toplumu derinden etkiler.

Ölümle sonuçlanmayan kazaların neden olduğu yetersizlikler çocuğun sosyal gelişimini, eğitimini, iş yaşamını vb. etkiler

Kazaların önlenmesinin maliyeti çok düşüktür.

Kazalar yetersizlik nedeni de olabildiği için, kaza ile çocuğun diğer sağlık sorunları arasında yakın bir ilişki vardır.

Kentleşme, motorlu taşıt sayısındaki artış, çevresel değişiklikler (örneğin sel, tufan) çocuğun sağlığını olumsuz etkilemekte…

Yoksulluk ile çocuğun güvenliği yakından ilişkili..

Çocuklarda risk daha fazladır

Çocuklar küçük erişkinler değillerdir. Erişkinler için düzenlenmiş olan bir dünyada

yaşamaktadırlar. Güvenlik ile;

Çocuğun yaşı Gelişim düzeyi Dünyayla nasıl etkileşim kurduğu Aktiviteleri arasında güçlü bir ilişki vardır.

Çocuklar Neden Risklere Açıktırlar?

Meraklıdırlar ve keşfederek-araştırarak öğrenirler.

Bulundukları ortamla ilgili algılamaları sınırlıdır.

Karşılaştıkları birçok yeni durumun sonuçlarının farkında değillerdir.

Çocuklar Neden Risklere Açıktırlar?

Boyları kısadır.

Meraklıdırlar

Cesaretlidirler

Stres

Deneyimsizlik

Yetersiz gözlem

Çocukların öğrenmeleri ve gelişimleri engellenmemelidir, fakat güvenli bir

ortamda, gereksiz zararlardan korunarak büyümelidirler.

ÇOCUKLUK DÖNEMİ KAZALARIKarayolu

Yaya

Bisiklet

Taşıt

Ev ortamıDüşmeler

Yanık ve haşlanmalar

Yangın

Zehirlenmeler

Laserasyonlar

Boğulma

Suda boğulma

Tatil ortamıSuda boğulma

Oyun alanı yaralanmaları

Sporyaralanmaları

Okul/ ÇalışmaOrtamı

Düşmeler

Yanıklar

Haşlanmalar

Laserasyonlar

Zehirlenmeler

18 yaşın altındaki çocuklarKasıtsız yaralanma nedenleri

Trafik kazaları (%22.3)

Boğulmalar (%16.8)

Yanıklar (%9.1)

Düşmeler (%4.2)

Zehirlenmeler (%3.9)

WHO (2008), Global Burden of Diseases, 2004 update.

Hangi ortamlar daha riskli?

Bebekler ve okul öncesi dönemdekiler☆Daha çok ev ortamı

Okul çağı çocukları ve adölesanlar☆ Ev ortamındaki riskler daha az☆ Daha çok yolda-trafikte☆ Okulda☆ Oyun alanında

YAŞCİNSİYET

SOSYOEKONOMİK

FAKTÖRLER

KAZALAR

Çocuğun gelişimiÇocuklar, Mini erişkinler değillerdir!

Emekleme Yürüme, merakHareket etme,

tekmeleme, dönme

Tırmanma Koşma

TEHLİKENİN FARKINDA OLMAMA

Güvenlik ve Çocuk Gelişimi

0-6 AyDönebilir, objeleri ağzına götürürBazı kaba motor becerileri gelişirÇevreyi tanımak için dokunur, ulaşır, kavrar

0-2 AySarsılmış Bebek SendromuBebek ağlar!

•Ağlama normaldir•Kolik, bebeğin gelişiminin normal bir parçasıdır.

• Bazen besleme, kucağa alma, sarılma, sallama yararlı olabilir.• Bazen yaptığımız hiçbir şey bebeği susturmaz.• Bebeğinizin bir sağlık sorunu olmadığından eminseniz kaygılanmayın.

0-2 Ay

Çocuğun güvenliği için ne yapılmalı?Boğulma bebeklerde ölüm nedenleri arasında..

Sırtüstü yatırılmasıSert yatak kullanılmasıYatakta yumuşak şeyler olmamasıBirlikte uyumamaSigara içmeme

2-6 Ay

Çocuğun güvenliği için ne yapılmalı?

Bebek kemeri-bebek oto güvenlik koltuğu Arka koltuk, hava yastığından uza Üzerini değiştirirken dikkat, bir elle bebeğin

tutulması Puset güvenliği Mama önlüğü, emzik kurdelesi Kurdeleli giysilerin kullanılmaması Küçük parçalı oyuncakların kullanılmaması Yatarken biberon verilmemesi

6-12 Ay

6-8 Ay• Döner• Oturur• Objeleri kavrar• Ağzına götürür

8-10 Ay• Emekler• Çok küçük objeleri

kavrar ve ağzına götürür

10-12 Ay• Ayağa kalkar• Yürür• Gizli objeleri bulur

6-12 AyÇocuğun güvenliği için ne yapılmalı?

Ev ortamının güvenliğiTekerlekli yürüteç kullanılmamasıBariyer ve kilit kullanılmasıZeminin küçük objeler yönünden

kontrolü İlaçlar ve temizlik malzemelerinin

yüksekte, çocuğun ulaşamayacağı yerlerde bulundurulması

Karyola Güvenliği

☆Kırılmış, çıkmış, kaybolmuş parçası olmayan, bağlantı vidaları yerinde ve iyice sıkılı

☆ Karyolanın parmaklık-bariyerlerinin arasının 6 cm. den fazla olmaması

☆ Yatak ile karyola arasında iki parmaktan daha az boşluk olması

☆ Kurşun bazlı boya yerine su bazlı boya ile boyanmış ürünler

☆ Bebeğin karyolasının pencere, perde, prizlerin ve elektrik kordonlarının yanına yerleştirilmemesi

☆ Karyolanın kenar yastıklarının bebek ayağa kalkmaya başladığında çıkarılması

☆ Karyola üstündeki dönence türü karyola oyuncaklarının bebek 5 aylık olduğunda ya da oturabildiği zaman çıkarılması

1-3 Yaş

12-18 Ay Yürür, tırmanır Objeleri çeker, taşır Küçük parçaları ağzına götürür

ve yutabilir

2-3 Yaş Koşar, tırmanır Kapakları açar Vidaları çevirir

18-24 Ay• Koşar, tırmanır• Gizli objeleri bulur• Düğmeleri ve kapakları

çevirir• Kapıları ve çekmeceleri

açar

Dolapları açabilir, tırmanabilirÇevre hakkında meraklıKoordinasyon ve dengesi kötüTehlikeleri tanıyamaz

1-3 Yaş

Çocuğun güvenliği için ne yapılmalı?

Tırmanırken güvenliğinin sağlanması Pencere, balkon kilitleri Sıcak içecek ve yiyeceklere ulaşmasının

engellenmesi Botta ve suyun kenarında can yeleği Havuzların kullanılmadığı zamanlarda boşaltılması Güvenli oto koltuğu kullanılması Duman dedektörü

Ebeveynlere ilaçların uygun dozları ve uygulama yolları ile ilgili eğitim

Bitkilerin oyun alanında olmaması İlaçlar ve diğer zehirli materyallerin çocuğun

ulaşamayacağı yerlerde bulundurulması Zehir kontrol merkezinin telefon numarası

0 800 314 7900

Oyuncak güvenliği

4 cm’ den küçük nesnelerin bebeklerden ve küçük çocuklardan uzak tutulması

Özellikle 3 yaşın altındaki çocuklarda alev almazlık ve yıkanabilir olma özellikleri

Üç yaşına kadar olan çocuklarda daha çok yumuşak kumaş ve plastikten yapılan oyuncaklar

1 yaşın altındaki bebeklere tüylü oyuncakların verilmemesi

Oyuncak güvenliği

Balon, patlak balon parçaları ya da şişmemiş balon parçalarının verilmemesi

Karyola için kullanılan oyuncakların 20 cm. den uzun kordon, bağcık içermemesi

Ses çıkaran oyuncakların çocuğun kulağına yakın tutup çalıştırmasına izin verilmemesi

Banyo-WC’de Güvenlik

Boğulma Sıcak su yanma ve haşlanmaları Düşmeler ve kaymalar Çocuğun tuvalette kilitli kalması Banyo penceresinden dışarıya tırmanması Zehirlenme Keskin obje yaralanmaları

Mutfakta Çocuk Güvenliği

Yanıklar ve haşlanmalar Yangın Düşmeler Yaralanma, incinme ve kesikler Zehirlenmeler Elektrik çarpması

Okul Çocuğu

ŞiddetZorbalıkOkula gidip gelirken ortaya çıkan, trafik ve

trafik dışı yaralanmalarServis güvenliği İnternet güvenliği

İnternet ve riskler

Uygunsuz içeriklerle karşılaşma İnternet üzerinden tehdit Kişisel bilgilerin paylaşımı Uygun olmayan ve tehlikeli kişilerle karşılaşma Gizlilik ihlali, kimlik hırsızlığı, dolandırıcılık

Adölesan

İntiharlar 15-24 yaş grubunda giderek artan oranlarda görülmektedir.

Kazalar 10-14 yaş grubunun en önemli ölüm nedenlerinden biridir.

Adölesan Dürtülerin kontrolünde eksiklik Akran değerlerinin kabulü Cinsel aktivite deneyiminde artış Güçlü olma duygusu Riskli davranışlar Aile ile çatışmalar Akran onayının önem kazanması

Kabadayılık Silah taşıma Aşılanma Korunmasız cinsel ilişki-CYBE İstenmeyen gebelikler Araç kullanımı Fiziksel ve cinsel şiddet Madde bağımlılığı İntiharlar İnternet güvenliği

Adölesan

Güvenli davranış geliştirme İstemli/istemsiz yaralanmaların kontrolüGüvenli cinsellikSigara, alkol, madde bağımlılığı ile

mücadele

Kazalar sağlıkta eşitsizlikle de ilişkili

Yoksulluk Uygun olmayan çevre Uygun olmayan ev ortamı Düşük eğitim düzeyi Okur yazarlık düzeyinin düşüklüğü Sosyal destek sistemlerinin yetersiz

olması

Kazaların %95’i düşük ve orta gelirli ülkelerde gerçekleşmekte..

Ekonomik faktörler-ailenin yoksulluğuSosyal faktörler-Örn. Anne eğitimiAile yapısıyla ilgili faktörler- Tek ebeveyn,

anne yaşı, çocuk sayısı…

Bakım ve gözlem eksikliği

Güvenli oyun ortamının bulunmaması

Yoğun trafik

Güvenliği sağlayan araçlara para ayrılamaması

Korunmasız ev ortamı, mutfak, pencereler…

YOKSULLUK

Risk değerlendirmede hedefler

Herhangi bir aktivitenin neden olabileceği riskleri belirlemek

Bireyin riski azaltma girişimlerine öncelik vermesine olanak sağlamak

Pratik, mantıklı ve ekonomik çözümleri tanımlamak

Çocuğun güvenliğinin sağlanmasında neler yapılabilir?

• En ciddi ve önlenebilir durumlara odaklanma• Profesyonellerin eğitimi• Ebeveynlerin kültürlerine uygun eğitimi• Öğrenmeye hazır oluşluğun değerlendirilmesi• Risk faktörlerinin farkında olma• Ailelerle birlikte kapsamlı yaklaşım gereksinimi• Toplum sağlığı ile ilgili politikaların

geliştirilmesi-savunulması

DSÖ Dünya RaporuÇocuk ve Adölesanlarda Yaralanmaların Önlenmesi

Global Eylem Çağrısı - 2005

Global Eylem Planı- 2006

Kasıtlı olmayan yaralanmaların önlenmesinde halk sağlığı yaklaşımı

1.Sürvelans

Problem nedir?

2.Risk faktörlerinin belirlenmesi

Nedenler nelerdir?

3.Girişimler

Hangisi uygun?4.Uygulama

Nasıl uygulanır?

Yönetmelikler (Oto koltuğu, kask kullanımı, oyuncak güvenliği….)

Ürün modifikasyonları (kilitli ilaç kutuları..)

Çevre düzenlemeleri (özellikle okul yollarında)

Destekleyici ev ziyaretleri (anne-baba-çocuk eğitimi, ev ortamının düzenlenmesi, çocuğun gözlenmesi..)

AAP

Hemşire-Aileişbirliği

Okulçalışanları

Çocukhekimleri

Politikacılar Okul öncesi eğitim

kurumları

Sivil toplumkuruluşları

Emniyet

Halk sağlığı hemşiresi

Okul hemşiresiDiş hekimi

Çocuğun güvenliğini sağlama programı