Scholen voor het leven. De leerkracht in het spanningsveld van professionaliteit en spiritualiteit...
If you can't read please download the document
Scholen voor het leven. De leerkracht in het spanningsveld van professionaliteit en spiritualiteit Univ.-Prof. Dr. Bert Roebben Houffalize, 16 maart 2012
Scholen voor het leven. De leerkracht in het spanningsveld van
professionaliteit en spiritualiteit Univ.-Prof. Dr. Bert Roebben
Houffalize, 16 maart 2012 www.seekingsense.be
Dia 2
Dia 3
Kijken met de lens van de hoop Dont ask what the world needs.
Ask what makes you come alive, and you do it. Because the world
needs people who have come alive (Howard Thurman, 1899-1981) Wie
leert, hoopt. Dat de wereld beter wordt. Dat er toekomst is. Dat
mensen kunnen leren uit hun fouten en andere wegen gaan. Dat niets
bij het oude moet blijven. Dat verandering mogelijk is. En dat
zulke processen zinvol zijn, ook als de zaken anders aflopen dan je
verwacht had (Scholen voor het leven, p. 19-20)
Dia 4
Kerk en samenleving in crisis Ontbreken van zinorintaties,
einde van de fasci- natie van markt en media. Tegelijk nood aan
slow food, aan spirituele musculatuur (Carlo Martini) Bestuursdruk
bij directies en uitvoeringsdruk bij leerkrachten in het onderwijs
Implosie van kerken en een gebrek aan moed tot hervorming en
gesprekscultuur Ondertussen vragen filosofen wereldwijd (Ferry,
Habermas, Joas, Taylor, enz.) om herbronning van religies met het
oog op de humanisering van de samenleving eine Lockerung oder
Befreiung von der Fixierung auf mich Selbst (Hans Joas)
Dia 5
Dia 6
Kerk en samenleving in crisis Kinderen hebben het recht to come
alive, recht op leven in overvloed (Joh. 10,10). Daarom dit appl:
als het zo is dat het evangelie ons in vor- ming, opvoeding en
onderwijs ten diepste kan inspireren, als blijkt dat we nog steeds
warm wor- den van de onderstroom van menselijkheid die uit het
verhaal van Jezus de Levende spreekt, die nie- mand uitsluit van de
tafel waarom maken we dan aan de basis niet gewoon meer werk van
een radi- cale herbronning van christelijk onderwijs? Laten we
daarvoor de resources gebruiken die voor- handen zijn: het sociaal
kapitaal van leerkrachten!
Dia 7
Tweemaal resources aanboren Resource 1: pedagogische
professionaliteit de roeping van de leraar in the heart of
teaching, in het midden van zijn of haar professionaliteit,
behoeden en voeden. Resource 2: bijbelse spiritualiteit
vastgeroeste, genstitutionaliseerde religie achter ons laten en
terugkeren naar de verhalenbron zelf. De roeping van de leerkracht
ligt in dit spannings- veld, tussen wat is en wat zou kunnen zijn
dus: de spanning erin houden!
Dia 8
Een nieuw bezield verband Zin in samenleven vraagt
de-centrering van zichzelf en toe-wijding aan de ander. De vraag is
waar en hoe mensen steeds nieuwe kracht, bezieling, moed en geloof
hiertoe vinden. Het brandpunt van onze aandacht moet liggen bij de
mens in zijn/haar verhouding tot het samen van de samenleving en
tot het bezield verband dat hij/zij daarin (al dan niet gelovig)
onderkent. Zijn wij als samen-leving nog bereid een visioen voor
het onderwijs te ontwerpen en te realiseren? Hebben wij er nog zin
in?
Dia 9
Een nieuw bezield verband Spiritualiteit in professionaliteit:
Wat doe ik met mijn kennis en wat doet kennis met mij? Hoe word
mijn ik gevormd? In welke vorm wil ik later zelf een bijdrage
leveren aan de samen- leving? Hoe verhouden zich in mijn kennis-
ontwikkeling weten en ge-weten, kennis en ethiek? Hoe ga ik
verbindend met anderen om? Hoe verzamel ik informatie over andere
stand- punten en hoe laat ik ze toe in mijn eigen levens- project?
(Scholen voor het leven, p. 57). Hoe smeden wij uit het ik en het
jij een nieuw wij? Hoe wordt de (virtuele) stad een leefbare
stad?
Dia 10
Dia 11
Dia 12
Dia 13
Dia 14
Dia 15
Schoenen uit! De klas als Holy Space
Dia 16
Dia 17
Het leerproces in de klas ontrafeld 1. Diagnosticering 2.
Socialisering 3. Elementarisering 4. Communicatie 5. Verlangzaming
6. Toe-eigening 7. Menswording
Dia 18
1. Diagnosticering Het heeft heel wat voordelen in je eigen
stad een reiziger op doortocht te zijn. Je ergert je niet en je
wordt niet verwaand. Buitenstaander zijn hier, in de baarmoeder,
levert veel vrije tijd op: je kunt rustig achter je bureau zitten
zonder te hoeven werken. Het feit dat iedereen in je omgeving je
moedertaal spreekt, is een niet te onderschatten voordeel: je kunt
je genuanceerd uitdrukken en hoeft je niet aan gemeen- plaatsen te
bezondigen. Bovendien blijft het onvermij- delijke heimwee van de
emigrant je bespaard. Vreem- deling te zijn in je eigen woonplaats
is een ideale situatie (G. Konrad, in Scholen voor het leven, p.
24)
Dia 19
2. Socialisering De grondstructuur van het mens-zijn is
spiritueel van aard: ik word in en aan de kwetsbare en geweldloze
ontmoeting met de ander meer en meer mezelf. En omgekeerd is dat
zelf onontbeerlijk voor de ontmoeting. Zonder verschil geen
ontmoeting. Zonder ontmoeting geen verschil. Deze humane, ethisch
gekwalificeerde grondstructuur is op zichzelf spiritueel van aard.
Ik ontvang ten diepste wie ik ben (Scholen voor het leven, p.
51)
Dia 20
3. Elementarisering Sommige mensen zijn zo ijdel in het
etaleren van kennis, dat zij zich verliezen in window dressing en
dat zij leerlingen tot onderdanige toeschouwers maken, die
gedwongen zijn zich te vergapen aan zoveel kennis uitgestald in de
etalage van de les. Waarachtig grote leraren daarentegen beschikken
over veel vakkennis, maar ook over veel geduld, om studenten en
leerlingen langzaam in die vakkennis te initiren. Zij laten
leerlingen verder kijken dan de etalage en nodigen hen uit om
binnen te komen in de winkel, in de plek waar kennis verzameld en
ontsloten wordt, in het laboratorium waar de leraar zelf worstelt
met de materie (Scholen voor het leven, p. 75)
Dia 21
4. Communicatie De mens in zijn of haar uniciteit zoekt zich
een eigen weg om een antwoord te vinden en botst in deze zoektocht
noodzakelijk op de ander die ook zoekend is. De dialoog als de
ontmoeting met de ander wordt dan zelf een source of knowledge, een
bron van kennis die opwelt uit de ontmoeting. Dan treffen twee
zielen elkaar: op een dieper niveau blijven mensen verschillig in
het vinden van een ultiem antwoord op de levensvraag maar precies
in die verschilligheid vinden ze elkaar als mogelijk antwoord op de
levensvraag. De mogelijkheid van het antwoord primeert, niet de
perfectie van het antwoord (Scholen voor het leven, p. 94)
Dia 22
5. Verlangzaming Wek mijn zachtheid weer. Geef mij terug de
ogen van een kind. Dat ik zie wat is. En mij toevertrouw. En het
licht niet haat. (H. Oosterhuis, in Scholen voor het leven, p.
120)
Dia 23
6. Toe-eigening Leren kan men niet zien, ruiken of horen. Een
leraar heeft slechts een beperkt zicht en een beperkte invloed op
het feitelijke leren van de leerling: de leraar kan hoogstens zijn
of haar onderrichtsstructuur op de vermoedelijke leerstructuur van
leerlingen orinteren en aanpassen (...). Leren als actieve
identiteits- ontwikkeling van de persoon is tegelijk ook passief
ontdekken en ontvangen van identiteit. Zij is een gave of geschenk.
En de leraar is tegelijk actief organisator en passief getuige van
dit proces! (Scholen voor het leven, p. 127)
Dia 24
7. Mens-wording Krachtige leeromgeving wordt heilige grond Uw
kinderen zijn uw kinderen niet (Kahlil Gibran, in Scholen voor het
leven, p. 157-159) Liefde stilte schoonheid roeping
Dia 25
Besluit Rijpen als de boom die zijn sappen niet opstuwt en die
rustig in de voorjaars- stormen staat zonder bang te zijn dat er
geen zomer zal volgen. De zomer komt toch (Rainer Maria Rilke)
Dia 26
Besluit Blijf niet staren op wat vroeger was. Sta niet stil in
het verleden. Ik, zegt Hij, ga iets nieuws beginnen. Het is al
begonnen. Merk je het niet? (Jesaja 43,18)