TRACTATIO ANATOMICAde

SEDIBÜS MATERIARUM IMMEDIATARUMIN PLANTIS.

£

mCUJUS SECTIONEM SECÜNDAM ;'V

venia exp. facultatis medicje upsaliensis

PUBLICE PROPONIT

GEORG. WAHL ENB ER G M. doct.AD MÜS. KAT. AMANUENS· R. ACAD. SO. STOCKH. ADSCR»

STIPENDJARIUS REQIUS

respondente

CASPARO SVEDELIOStip. Nasfel. Veftmanno.

in audit. gus t. die iii dec. mdcccvi.

ή. a. m. s.

upsalije, typis xdmannianis.

IN

SACRAM REGIAM MAJESTATE^TSUMȣ FIDE I VIRO

ECCLESIJE SVIOGOTHlCiE ARCHIEPISCOFO

ACADKMIÄ UPSA LIENS IS PROCANCELLARID

REGII ORDINIS DE STELLA POLARI COMMENDAXOÄI

REVERENDISSIMO DOMINO DOCTORI

JACOBO AXELIO LINDBLOMMiECENATJ ΜΑΧΙΜΟ

TANTILLUMf PIAS MENTIS MÜNUSCULim

RELIGIOSO VESECÜNDIÄ SILENTIO.

OFFEUT

TANTI NUMIN1S

Cultor devotissimus

CASPARUS SVEDELIUSV

DE SEDIBUSΜÄTER IARUål Iål ålEDIATARUM

IN PLANTIS

SECTIO SECH INDA %

}uandoquideni nobis expertum habemus»quantom fi·bi invicem proprietatibus fuis ehemids aeeedarct SaC"

charinum, Muctlago, Amylum & Lignofum> quam benenobis fuceedant conamina unam härom materiarum inalteram arte transmutandi; quamque fimilia produ&a exiisdem oriantur, dum mixtio earum principaits turbatur:dubitare vix fas eft, quin faltem tres priores faébe fir^ex una eademque materia primitiva vegetabshY Ex ©b-fervatiombus in plantis ipfis nobis ulterius in méntemvenit % quod hiec producta vegetationis fuccesfivefafta fint; quod nempe e iiquore terrae primum fiat inplanta v iva Saccharmum, e Saccharin© Mucilago» e Mu»cüagine Amy!um. Nonnullas harum obfervationumadferre, & experientiis adlatis certitodinem & exaéfcitu·

D dioem

*) Se&io prima fnb ?r®fid»o CA IVofesfaris& E^oatis C» Ρ» T h w is¬berg vtntiiata eit d» iv latui hujns mu&

26

dinem datae ferie i produ&ionis, quantqm fieri pot-eft comprobare, nobis heic ipjungimus. Nec a noftropropofito alienus erit hic conatus, quippe qui, dum ma*gnum accipit adjumentum a notitia de Sed i bus materia-rum, etiam rationes quasdam reddere videtur, cur Se-des Materiarum faétse fint tales qnales reperimus, — Lkquor crudus e terra vaforum ligneorum ope hauritur ?ii enim plantam in liquidis coforatis ex. gr. atramentofcriptorio plantamus, haec vafa primum atrum imbibuntcolorem quem ad extremas plantae partes usque ducunf.Eil autein vaforum ligneorum fevum valde faccharife-rum. Radix Malvas dulcis eft, fed caulis purius muci-laginofus. Betae Crciae fimilium) radix piurimumSacchari prasbet junior & ad dimidiam tantum magnitu-dinem provefta; poftea vero magis magisque infipidafit, & ad initium alterius anni cmnino ficca & carnofareperitur. Dum foiis adventus ad diftam plantam mo¬deratur, magis faceharina fit radix, idque, uti videturrquoniam aftivitas vaforum eo minuitur & Saccharinumtam cito baud elaboratur in proximas materias. inprs-mis turiones ex. gr. Afparagi & Borasfi fiabelliformu necnon folia inexplicata ex. gr. Arecae oleracece & OlerisCatappoidis Rumpfii edulta funt, quae adulta ineduliafiunt (quia eorutn mueilaginoium difparet & in lignofumabire videtur). Fruftus immaturus Cucumeris acutangnlimucilaginofam habet carnem, quae fub maturatione infpongiofam & fihröfatn masfam mutatur. Quando fevumfaccharinum e Palmis elicitum eft, nuiia farina e trnncoearmn obtinetur. Nec farinam edunt Palmae fruftiferae..Culmi tantum juniores Zeae Mays faccharinum fapinnt,non vero adulti, Neftar faccharinum florum confumividetur in generationem feminis primum mucilaginofidenique amylacei. Liquor Amnios in primitiis feminum

Pifi

27

Ρίίι affiniumque efl valde faccharinus, qui fub matura-tione in albumen totuna mucilagine conflans mutator,& interea embryo farinacens omne defumfit ab eo nu-trimentum. Seminom Zeae Mays initia faccbarinumquöque faporem habent, denique amylacea evafura.Idem forfan etiam in reliquis Cerealibns obtinet, fedeorum feminum primitise valde tenues experimentis fefeiubduxerunt & nonniii albumen junruS examini fubjece-runt Scrutatores. Perbene notum eft, quod immaturaenuces Cocois muijera folam lympham faccharinam fovent,quae lympha fub maturatione in albumen primum trans¬parens, poftea amygdalinum, denique corneum abit &difparet. Immaturi etiam frudfcus Arecae Faufel cavita-tem habent parvam dulci liquore fub maturatione difpa-rente repletam. In' genere Saccharinum praec ipue incellulofa earutn partium depoittum reperitur, ubi amy-lum generabitur uti crrciim femina & in radicibus deinfarinaceis futuris. — Haec omnia nobis conunonftrarevidentur, vegetationen! in procesfu fuo ordinario eotendere, ut e Saccharino fiat JVIucilaginofum e Muerlagr-nofo Amylum & interdum Lignofum. Finem hujusprocesfus plerumque eo redire recr, ut materia nutriensvegetabilium obtineat formam initar amyli mutationisfpontanese haud fufceptibilem, quo idonea fiat refervariiine tutamine vis vitalis in partibus iufpeniioni adfcivita-tis vitalis obnoxiis ex. gr. feminibus.

Dum autem redit a&ivitas vitalis harum partium &vegetatio fibi ufui vertet, quam antea depofuit, mate-riam nutrientem; reduci videtur haec materia in for¬mas priflinas, ex quibus faéta eft; & heic qtioque sdimitationem procesfuum naturae melius nobis fuceeduntconamina noflra reducendi, quid produxit natura, quamproducendi materiam magis elaborataip. Ita in femint-

- bus

bus Cerealium gérsnmantibas deHgoefcit amyFam slbn«'minis in liquorem faccharinai», quem max defugit em¬bryo mediante vitelli fcuto, adeo ut dum plantub duoprotrufit folin, exhauSum omnino reperiatur totom al¬bumen fuperftire in feuiioe coähpfo fola memhranula faocoli colliquamenti fere iine reliquiis celiulofae. Nucieusma turi fruetus Borasli ßabeiltformr durus eft & inedulis,fed fit edulis & fapidus quum Malabairi nuces deponuntut gerraiuent. Tubera Solani tubemf denuo gernaioiun-tibus ηoη quidem dulcefcunt, fed muciiago eorum pri-muin confumitur, idque uti videtur ad formationeiu fto-lonum novorum, quem in fineua faccharinum forfan fubintroitu in vafa generator, qu&mqnam totum tuber du!-cem laporem baud mox edit. Monui jamdudum quodPalma; ex. gr. Sagus farms/era Rutnpfii nulla featent fa-rina in trunco dum fruetus ferunt, For fan quoniam tuncarnylum in trunco depofitura reducitur, & in aliam for-mam reductum ad fruitum vehitur. — Quod ad reda-riionem artificiaiem nuper memoratam attinet, comper-tam habemus quod muciiago trariatione cum calce cau-ftica in Saccharinum mutatur vel reducitur· unde omnitempore eximium ufum hauferunt facchari confeétores.Amylnin mutatur quoque a Kali cauftico in muciiagino-fum liquorem. Expert! vero fumns quod alkalta cau-ftica proaa admodum fnnt ad attrahendum acidum car-bonicum, quodque ideo carbonicnm e mäter sas organirisdetrahunt Reducunt hunc in modum amyium & muri-laginem in iis carbonico privandis. Ideoque nifi aber-rant conjecFurse, vegetatio materias dirias produrit car¬bonico addendo &accumulando eo usque ut fiatlignum,ars autem noftra eas diéfco modo reducit in privando car¬bonico. Annon eodem modo expltcari poteft ratio, obquam cahc fefe tam uttlem fiftat in foecundanda terra e

fira-

29

fragmentis ligneis corrafis fadta?— Indicia lia?e fer ieminverfam redu^ionis indicantia, tot funt argainen-ta feriem produ&ioms veram esfe probantia. Attamenine de certifcudine abfolata htijus rei adeo psrum con-vidfcum esfe fateor, ut porrus agnofeam eam cognitio-nibus admodum partia4rbns & in favorem rnei propoiitiforfan nimis explicatis iiith Nec inficias ibo, vegetabi-lia in his materiis producendis infcerdum forfan faitusfacere, mox fctf. perfieiendo e fncco terrae mucilaginem,• faccharino mox amylum vel Iigno fum.

a. Saccharinubi

ilve mucofo-faccbarinum duabus praecipue occurrit for¬mte nativis & ut materia quam maxime immediata. Deeaetero faepe p.artem conftitutivam cillcit Succi Celiulö-fse & Sevi.

i. Manna una eft ex formte nativis. Excernitnrin plantis permultis praepriinte verno tempore & primaseftate per ρ a g i η a m fu ρ e r i o r e m fo l i o r ti m Γ o r-ma ror is mellei ex. gr. in Hedyfaro Aihagi Mefopo-tamiae, Quereus pluribns fpeciebus Orient is, Ficu Benga-Jenß & Phoenice daftiflferci Hy ber η a c triorum no ft rör um,Andropogone qnod Girgir a Bruce dicitur & multisalits graminibus, Acere platanoide, Tilra , & fex.ce η t is alirs.In Ficus Bengahnfis & Phoenkis foiiis fefe iiilit ut fe-

, cretio five excretio prorfus fana paginas tantum fliperio-ris fine ulla ruptura feu iaefione organifini. Fruftra co·natus fum indagare organa quibus fit; exfudare v ide turper interftitia feu commisfuras c.eiluhrum epidertnidis.In Quercubus nonnuJJis forma farinte faccharatae prove¬nit; & tali forma quoque feeernitur in plantis nonnulfis

fub exficcatione, ut: in^Fuco factharhio, petiolis foliorumradicalium Heraclei fibirici, & in Caricis pinguibus. Ex-fudat etiam e ramis extimis Quercus Bengalen/it &c. fineulla ruptura, & eodem modo provenit Manna ex apici-bus ramulorum Laricis & Abietis. Sed in Fr^xino Or-no &c. tam copiofe generatur ut epidermidem etiamtrunci disrumpat & guttatim profluat, idque uti videture vafis corticalibus. Hage magis mucilaginofa eft. Pro¬venit etiam in trunco & ramis Ceratoniae SUiquce Sicilise,

α Nkctar florum altera forma nåtivi prorfus fac-charini, perfe&iori faccharo conftat quam manna, idqueadeo ut Saccharum cryftallifatum in ipfis Neétariis Im-patientis Balfaminag repertum fit. Ε fioribus Afclepiadisfyriai& faocharum obtinent Canadenfes. Nedtar autem infioribus plurimarum imnio fere omnium plantarum adeft.Notandum tarnen efi: qnod Neétarium Botanicorum ple-rumque nonnifi partem neftar tuentem esfe, & nequeneftar iecernentem neque femper continentem ; fed fe-cernitur neélar e glandulis (Vel ejusmodi quid) ad bafingerminis plerumque pofitis. In Violis fecernitur ex api-cibus appendicum duarum a ftaminibns poiterioribus pro-dit&arum & calcari eorollae imtnisfarum. Melianthusmajor cujus fingulus flos femidrachmam neftaris fundit,glandulam magnam habet in calyce juxta receptaculum,membranula propria circumdatam e quaNeftar profluit.

Dum Succus Cellulofae quod ad majorem par¬tem conftituitur Saccharino, huc etiam pertinet. Talemeum reperimus apud Dicotyledones in radicibus perenni-bus ramofis rarius ex. gr. Glycyrrhizae glcibrce & echinatcr,Hydrophylacis maritima; in biennibus ful i form ibus faepius,ex. gr, Betae Cicloe ahisfimw, Dauci, Sifari, &c. Sed

quum

Vquum e radlce furTum procedimus* vix Saccharin! quidapud Dieotyledones invenimus in Celluiofa depofitum,anteqnam in fruéhi» Vix ullum enini adeil in caυ le, foiiis&c. In frinflibus fat commune eit vel forma liquorisamnii in primitiis feminum vel in conceptaculorum ceilulofa.Friiilus quam maxime facclnrini (Monocotyledonibusadjun&is) fnnt: Phoenix dnStylferci in Perfia, Mula para-■dificica & fapientim, Cucumis Melo (in Ciimatibus calidis}& Cucumis Chate, Carica Papaya, Ficus Carica, Anno-nae plures fpecies, Durio zibethinns , Mamrnea amerkänn,Acliras Sapota & Achras mammofa, ChryfophylJuni rni-tvOcarpon, Vitis vintfera ciuracina, &c. In plerisque hor umSaccharinum po ii tum eil in folliculis interioribus feu fiiisradiantibus ad femina apice convergentibus. LeguminaMimofae Ingae & Hymenaeae Courbaril in latere interiörjfetnina refpiciente obdu&a funt quafi tomento fuccofofeu masfa filari faccharini faporis; fed in LegutninibüsCeratonise Siliqnce & Gleditfchiae Iriacanthcr ptilpa duicismediante membrana fpuria a ieimnibus fepasatur. Caromedia alba fruéluuin Citri plene maturorum faccharinaeil, quanquam pulpa intima acidula. In interioribus ve¬röl feminum maturorusn nunquam adeil Saccharinum,quo inepta fierent confervatu. Melicoccce bijugce feinentantnm in membrana iua exteriori pulpofa laccharinuinfovet. Ε fucco fru&uum etiam dnlcisfimorum Saccha-rum cryftallifatum haud parari poteil, nec e Manna:idque ni fallor ob mucilaginofam indolem fuccesfu vege-tationis confedlam. — Apud Monocotyledones ube-rius undique difperfum invenitur. Exilat ibi etiam incelluiofa truncornm inter fila lignea ex. gr. in Palmisad cor. Etiam folia Cycadis circinalis infigniter dulciafunt. Ulterius occurrit in Culmis Sacchari oßcinatis,Bambufae (cujus e fisfuris fponte prorumpit & ibfis ca-

E iore

lore cryflallifafur), Zese Mays , &c.; in radicibus Cy-peri Papyri Bruce i, Polypodii, &c. . Etiam Agaricuscampeßris infignem copiam facchari cryftalliiabilis fuppeditat.

3. Mucilago

a Gummine quoque dignofcitur coagulatione ab acidismitioribus vel diiutis (excepla mucilagine Fuci faccharini& ieminum Foenugraeci). In genere: fpisiltudinem &lubricitatem aquse praebent mucilagines, idque multotiesmajori aqnae copias quam gummina; vix tarnen adgiuti-nant quamquam admodurn concentratae & ideoque gun -minibus iubftitui nequeunt in fabricis textrinis &c.; inalkalibus facillime folvuntur idque iine colore, Ted inAlkoholi femper infolubiles perfiilunt & iolutae redigun-tur ab eo in coagulum fiiamentofum. De csetero admo¬durn diiferunt mucilagines diverfarum 'plantarum propri-etatibus fuis phyficis: ita Iubrica valde, tenax & in filaadmodurn dudtiüs eil e Fuco faccharino plantisque permul-tis aquaticis JVIonocotyiedoneis, e radice Sympl^ti &c.;e diverfo fpisfitudinem & adbserentiam tantum habet eSeminibus Cydoniorum & albumine ieminum Foenu-grasci, eaque mucilago amyli naturam appropinquarevidetur & in amylutn convertibilis esfe. Succus expres-fus Cellulofse Siliquofarnm ex. gr. Brasiicse a faeculisviridibus pnrificatus, reagentibus fefe habet ut mucilago,fed omni tenacitate & fpisfirudine caret quamquam fatconcentratns, & exiiccatione prsecipiti infoiubilis in aquaevadit. Vocetur haec materia Mucilaginosum. Hocconftituens esfe prsefumo in..aliis quoque oleribus, uti:in Holoraceis Linn., Urticariis, Capparidum & Spartiifcoparii calycibus, Cucur bitaceis, foliis junioribus Arecaeohracece & Oleris calappoidis Rumpf (Cycade revoiuta?),

in

33

in medulla trunci (feu radicis) Filicnm efculentarum (ex.gr. Cyathe.ae medulläres, Pteridis efculentue, Polypodii di-chotomi), in Compofitis nonnullis, &rc. — In genere o-mnis mucilago in organismo pianise sdhuc latens minustenax & in fila parum .duétiIis esfe videtil r, extra plan-tani autem magis duftilis & inedulis fit.

Mucilago vnlgo in omnem cellulofam tofcius plan¬tas difFufa eft, & partem maxime conftitutivam praeilatfucci cellulofae plurimorum Ordinum naturaiium , uti: inAigis aquaticis plurimis praecipue Fucis Palinariis, Co<-ronariis omnibus, Spathacers, 1 Nymphaeis, Orchideispraeprimis Epidendris Linn., Coiumnifesis omnibus &affinibus, in Drupaceis, Ai'perifoliis multis, Refedis &c.In Iiis omnem cellulofam replet tarn radicum quam cau-lis , foliojnm & frucluum inprimis interiora verfus. InJigno harum etiam plantarum baud reperitur, föd a va-fis corticalibus circumvehitur & deponitur; & quandogummini fimilior eil, in duélibus propriis reconditur utex gr. in medulla juxta lignum ramulornm Tiliae eitro-pcece. Praeter hos ordines, etiam in multis plantis di-fperfis ordinum caeterorum plurimorum occurrit & ibiquoque ut in nuper diftis experti fumus, quod dum ad-fit mucilago in una parte plantae cujusdam extra frudli-ficationem, in reliquis etiam omnibus in veniatur. Sedapud plantas nuila mucilagine de caetero fcatentes, infruécii circum femina tarnen adesfe poteil praecipue inipfa fuperficie feminum. Haec fedes notatu eo dignioreil quod inde mucilago obtineatur pura & fine commi-nutione organismi. Exilat ita in fuperficie i η teg u-menti exte rioris feminum Lini, Plantaginum,Crataevae Marmelois, Pyri Cydoniae, Muntingioe Ca-laburse, Dilleniae indicce, Salviae plurium fpecierum, Zizi-

E 2 pho-

34

phorse capitataCifti plurium fpecierum, ZygophylliFabaginis, Fagoniae, Siliquofarum multarum, CordiseCollococcae & Cordiae Myxse, &c. Excernitur e fuper-ficie tantum exteriori integumentr, nec interiori (ex. gt%.femina Cydoniae), Etiam in interioribus ieminmn inve-nitur dum reliqna planta ea caret. Albuinen in feint-minibus Papilionaceatuin, multaruin inucilagine totumconftat. Hocce aibumen (ex. gr. Foenugraseij gelatinamrefert, & factum eft a ceilnlofa tenaci ita tenuisfimisttienbranulis conftata ut fere ob peftuciditatem vifni inper-ceptibilis fit. In hac eellulofa inciufa eil mucilago quammaxime pura, qui nonnifi difficik comminutione cellniofaetenacis in confpeiftum prodit nec unquam in aqua iponteexfudat. In AnthyHide tetraphgüa integnmentum interiusfeminis mucilaginoluin eft. Albuinen inucilagine conftansadeft quoqne in feminibus Steripbae reniformis. Loinen-tacearum nonnullarnm albumen verfus exteriora totuminucilaginofum reperitur. In embryone feminum quidemadeft, baud vero qoantitate infigni nifi in iinmaturis.

Gummi nonnifi varretas eft mucHaginis, in acidisfolnbilis, fortiter adglutinans e. f. p. Obtinetur fohim-modo ex arboribus & fruticibus fisque fere omnibus.nobis extraneis. Secies ejus banc ob eausfam non riteinveftigata eft, Conjicimus vero ex forma ipiius gummi-nrs veriniculari &c. quod proftuat e dwftibus propriis.cellulofae corti< is in Aftragalo Tragacantha & cretico, !V!i-inofa arablca Sic., Sasfa Brucei, & in radiee CalligoniPallafice. In fructibus immaturis Amygdali nnnce & pnmilceinveniuntur Duttus prata putarnen in carne exteriori re-ptantes gummine purisfirno repieti. ! Succus extratftivo-gummofus in Prunis noftris e diverfo ex vaiis corticali-bus provenit & per cellulofam exfudat»

4. Amy-

35

4· Amyluv.In hoc (iignofcendo a fsbcuU.s glutinofis & lignofo

comminuto obiervare juvat, quod Hlud (amylum) in aquafufpeniuni prunnm fundum petit, hmc vero poftea fnbfi·dent ftratutu fuperius prascipitati conftituentia — Alte¬ration! fpontaneae parum admoduin obnoxium eil* atquetale falbini esfe yidetur ut posfit retervari in partibusplantarum iufpenfioni tn tamints ab aciivitate vitaii depen*dentis obnoxüs. Étun in finem formam i'uam ficcam ob·tinuit, & depoßtum eil in organis a magna via circuia»tionis pauliiiper remoris. Sed dum Λ i terum incipi-ente·Vegetatione, redeat acfcjvttas vitalis organorum yreduciturin formam liquidam ρ iilinam ut ad i'orwntiouein nova·rum partium adhibeatur. Eil ideoque amylum materietuniverfalis niutrientis forma ficca incori uptibiiis.

Has ob rationes lemper dlepofltum invenitnr in eet-luiis c e 11 u I ofse iic di&as u t r i c u i a i is. Tra&ationeidonea unusquisque utriculus ab uitero fme rnptura fe-parari poteft; & tunc in eo conipicimus usque ad vigin-ti circiter atomos amylaceos. Quemadmoduin nulla parsplantas magis deftinata eil pati fufpenlionem .a&ivitatis.vitalis quam femma, ita amylum ibi iVequentius exilafequam in ulla alia parte eorumque conilituens fere ne-cesfarium esfe vide'tnr. Adeit ubiqne in cotyTedoni-bus embryonis plantarum dicotyledonearnin; & quldemcopioilus in exalbuminofarum, uti iEfcujiFabae, Piß &c. ;,parcius vero in cotyfedonibus foliaeejs ex. gr. iVIalvacen*rum & m angufte linearibus uti Haloracearum, in qni-bus albumen farinaceum ejus fuppSet vices. K diver {.qquantitas iniignts amyll nunquam reperitur in embryone.Monocotyledonearum , iefe per magis iuimediatam cumalbuminecommunicationem, nutrienfce, nec in toto femineAcotyledonearum unquara adesfe videtur. Forisfimum &

quam

36

quam maxime fepofitum invenitur in album ine ferrn-nutn cmbryonem extra albumen gerenthm: uti Graminum &plurimarüm Monocotyledon'earum, CaryophyJiearum,Holoracearum Linn. &c. In aliis pertnüIiis qüoque ex·ftat amylum Ted ita intime oléo fixo conjunftum, ut diffi-cilius purum obtineatur & in ufum culinarem ideo vixadhibeatur. In älbumine vero PalmarumIridum , Papi-lionacearum &c. omnino défideratur. Obfervare tarnen

oportet, quod e duritie albuminis maturi de abfentia a-

myli conjicere haud liceat; Tritici duri 'Desf. femina bo-nam admodufn praebent farinam. — Extra femina inexterioribus fructuum vix unquam adeft amylum. Quamhabent nonnulli fru<5tus carnem f. fiibitan tiam farinofam, 'faftam esfe fcimus ex utriculis celliflofm ita parum iibiinvicem connatis ut attaftu in pulveris fpéciem facillimedilabantur. Eft autem hic pulvis utiicularis nVultotiésgrandior, quam atomi amylacei; nec amylum continentilli utriculi. Ita res fe habet in baccis Uvae* urfi, Crataegicoccinece, Ariae &c.} & ex cdfijetftura quoque in fructibusexoticis fic diftis farinofis uti Adanfoniäe Baobaby Hy-menaesÖ», Diofpyrois (Hebenaftri Rumpli), Deguelias fcan-dentis Aubl. — A fru&ibus procedentes, nihil invenimusamyli in ramis, caulibus & foliis Dicotyledonearum. Ingenere nullibi adeft in partibus annuis plantarum. Necin radicibus ramofis & fibroiis five annuis five perenni-bus. Quae reperiuntnr granula in radicibus nonnullisannuis ex. gr. Ornithopi fcorpioidis, niillum praebent amy¬lum. Ε contrario radices pérennés herbarutn an-nuarum faepe tu ber a proferunt vel totae^ funt fufifor-mes truncofae e. f. ρ ; & hae magnam plerumqueexhibent quantitatem amyli, & apud plantas fere omni-urn ordinum Naturalium difperfim inveniuntur.

Mono-

37

Monocotyledoneas id taη tum peculiare a Di-cotyfedoneis habent, quod coipus earum fupra terramelevatum truncus dicitur, qui truncus amylum copiofumcontinet. Sic in cellulofa trunci Palmarum inter filalignea praecipue interiora verfus amylum reperitur. Pal¬mas nberius fariniferae amylum exhibent in toto truncoex.gr. Sagus Rumphii, Cycas revohtta & circinatts, Caryotaurens; (ed parcius fariniferae tantum ad cor Palmae utiBorasfus ßäbetliformis. Apud Enfete Brucei (Mufae affi*Iiis) fimiii modo exftat in candice paullo fupra terramelevato In radicibus quoqne anguftis.repentibus Mono-cotyledonearum adeft. Bnlbi Liliacearum in nucleo fo-lido amylum plerumque fovent, fquamis fola mncilagineicatentibus. — Denique Lichenes multl amylo fere uni-ce conftituuntur.

5. LignosumChemicorum fit ex totius organismi Ja-minis & fibris. Haeeautein in ib atis diverfis plantas, admodum difierunt et-Jam refpedtij proprietatum chemicarum. In fe&ione trans-veriali plantae cujusdam Dicotyledoneae acido n-jtrico di-luto macerata, feniper fulvefcunt vafa lignea idque pr i-nium omnium , praecipue fi compadtiora fint, poftea epi-dermis in prirnis interiör flavefcit, dein piedulla & de¬nique fi unquam cortex interiör. Li g 11 um compa-dt i js i 1 m u m .ex. gr. ^vajaci baud trituratione commi-nui poteft. Lignu m por ofins ex. gr. Tiliae, planta-ruin annuarum pluriniarum, primuni quidem triturationein fibras diiabitur, fed quae fragiles cito in pulvereinita tehuisfinium redigi posfunt ut linteum penetrent &in.aqua diu fufpendantur.— \7afa corticalia admo-duni tenacia funt & difficillime omnium comminuuntur.Haec vafa praecipue media, fila praebent Lini, Cannabis,Urticae, Malvacearum &c. ad opus textorium conficfen-

dum

38

dura idonea. — Cellujofa plurimum prsebet lignofidura partes vegetabilium folito modo examini chemlcofubjiciantur. Qu« grandior eil trituratione mox collabi-tur in tnembratuilofam masfam; fed, Cellulofa utricularisfiepe in pulveren» abit, praecipue dum in aqua cotfta fuerit,quo utricuii finguli a fe invicem feparabiles fiänt. Itacotyledonum Viciae Fabae in a<jua coftarum & dein inKali cauftico maceratarum utrieuli pulverem referunt,cujus fingulum granuium unicns ntriculus iliaefus eft,in quo veftigia atomorum amylaceorum adhuc confpiciun«tur. Eodem modo fefe habent tubera Solani. In baccisex.gr. Uvae Urft folo atta&u a fe invicem ieparantur utri¬euli fine ulla praeparatione. Difficiliime dein comminuunturhi utricuii feparati; & pro lignofo Faciie habentur, et-iamfi varias materias adhuc includant.

Nec minus difFert lignofnm diverfarum plantarumfecundum indolem inateriarum, quas inclufit in planta. Dumorganismus pleno vigore funétionibus fuis perfunftus fit,lamin« ejus tam tenuisfimae fuerunt ut de indole earumvix rite judicari posfit*, fed dum fenelcit, ilii apponi viden-tur materiae inclufae quafi infpisfatione vel imprsegnatione.Sic Iainniae organismi ex. gr. Corticis Pini extra&ivo tamimpraegnatae funt, ut nullis folventibus eo privari posfint-Cortex fruftuiun imtnaturorum Hippocaftani copiofumcontinet adftringens, fuccus vero expresfus maturorumnihil omnino. Contra, organismus maturorum valde ni-grefeit ferrico fulphurico, ideoqne adftringens juniorumfuccesfu temporis organismo adjun&um esfe videtur.Organismus partium farinofarura comminutione vebementiin amyli fpeciem aqua calida folubilem convertitnr. Or¬ganismus albuminis Foenugraeci vix dignofei poteft amucilagine inclufa.