- iuTRACTATIO ANATOMICA

DE

SEDIBUS MATERIARUM IMMEDIATARUMIN PLANTIS.

CUJUS SECTIONEM TERTIAM

VENIA EXP. FACULTATIS MEDICJE UPSALIENSiS

PUBLICE PROPONIT

GEORG. KAHLENBERG Μ. Doct.AD MUS. »AT, AMANUENS· K. ACAD. SC. STOCKH. ADSCR»

STIPENDIARIUS REGIUi

RESPONDENTE

JOHANNE ULR. NYBERGStockholjgtienii.

ΪΝ AUDIT. GUST. DIE VIII DEC. MDCCCVI.

Η. A, M. S,

VPßALIM9 TYPIS KDMANNIANXS.

DE SEDIBUSMATERIARUM IMMEDIÄT AR UM

IN PLANTIS

sectio tertia.

dv Oleum fixum.

De ejus origine vel de materia primitiva ex quain plantis producitur, nuper notitiam faltem verofimiiemaccepimus. Cl. Η über t i *) obfervationes & experi-menta de origine ceras apium, fere nsque ad certitudi-nem abfolutam comprobant, quod Apes Ceram e Sac-charino parent. Nec de fimilitudine Cerae cum oleisfixis dubitamus. Dum acido nitrico traéletur amylum,partim in oleum febaceum transmutatur j & eodem mo¬do Elveila Mitra in materiam ceras fimilem abit. Sac-charinum Nuclei Cocois nuciferae immaturi ex maximaparte in oleum fixum i'ub maturatione commutari vide-tur. Coftione cum oxydo plumbi mutantur olea, inmateriam faccharinam oleorum expresforum et pinguedinumScheeiii; quo redu&ionem indicari puto. Eft quoque oie-

*) Vide: Schererj Journal der Cliemi 1S04. Heft. r.

40

um fixum nutriens tum plantis ipfis tum animalibus, ut!etiam funt Saccharinum, Mucilago & Amylum; qua recomprobatur esfe ejusdem originis, longeque ab ole©volatiü, Refina, Tannino &c. (quae neutiquam nutriunt)recedens. Sedes ejus etiam fat analoga eft cum illorum.

Pöfitum eft oleum in foia Cellulofa utriculari. —

Cotyledones feminum maxime vulgaris & ut ita di-cam naturalis olei iédes funt. In Rhizobolo Gsertm. ra»diculam maximal« quoque intrat. Sed femina embry-one parvo reéto in albumine magno prsedita, oleumetiam in albumine habent^uti: Papaveris, Multifiliquo-farurn, Stellatarum, Coniferarum, Myrifticae & aifinium^Palmarum, Phormii ienacis &c. Raro occurrit adhuepropius exteriora, ut: in carne exteriori fru&usOlese mropcece ^ Meliae Azadirachtse, Rhizoboli butyraui r

Palmarum multarum & Pandani ceramici Rümpft! (Bro¬melise affinis). Apud Monocotyledoneas nonnullas fe-minibus oleiferis carentes memorabift admodum exem-plo reperitur oleum in tnberibus radicum ex. gr. Cyperiefculenti, Kyllingise monocephdce. Arbor Sebi f. CadojaRumpfti (planta etiamnum fere ignota) narratur oleum*continere in ipfo trunco inträ fila lignea. Prseter hsec:pauca exempla in folis fe mini bus refideL

Semina oleofa exftant in plerisqüe ordinibus natura-libus Dicotyledon earum; feil, in exalbuminoßs reffism·bryis, uti: Drupaceis & Pomaceis (ex. gr. Citro),Amentaeeis (ex. gr. Juglande, Ginkgo biloba, &c.)*Compoiitis, Cucurbitaceis, Afper ifoliis (ex,gr. Ltitbofpermo officinali), Ve rticillatis (Salvia glti-tinofa) , Legu minofis refceinbryis (ex. gr. Moringaaptera Gasrtn-, Cynometra ramiflorβ, Mimofa fccvzdente^

Ära»

4*

Arachide hypogsea}, Bignoriia tomentofa, Latvris Jusit(Lauro, Ajovea Aubl., Myrifticis, Hernandiis), Gut-tiferis Jusf. (uti in Calophyllo Inophyllo & Cala-ba, Arbore butyrifera MungoParkii, &c.}, Daphnide,Magno Iiis Jus Π (ex. gr. Iilicio), Terminalia Catappa,Theobroma Cacaone, Lino; — et in exalbiminoßs cum·embryir, ut: Siiiqnofis, Terebi η t h a ceis Jusf,Cannabi, Caryocar; — nee non in quibusdam albumino-iis albumme magno carnofo embryonem includente prseditis, uti:Rhoeadeis» Mu i ti fil i q uo ii s (ex, gr. Nigella,Aquilegia, Delphinio) , Lur i dis (ex. gr. Sefa-mto,Hyofcyamo, Solano) , T r i c o cc i s oron i-bus Umbel-latis (in Foeniculo & Anifo), Rbamnis Jusf. (ex.gr. Peumas MoL), Coniferis, Olea, Tili a c eis Jusf(Tilia, Bixa Orellana), Mel i is, Stella tis. — Mo-nocotyledonearum feminibus rarius ineft oleum ?tarnen eopiofum repentur in Palmarum & aliarum pau-eisfimarum, Eriam e feminibus Lycopodii oleum obti-netur. Plurimse harum oleum crasfum unguinofum tra-dunt; paucae vero ficcativum uti Linum, Cannabis, Ju-glans, Papaver. Obfervandum eft quod oieu.ni tam in-conftans ingrediens feminum eft, ut in una fpecie gene¬ris cujnsdam adesfe posfit (ex. gr. Fago fylvatica) in al¬tera deiiderari (Fago Caftanea), in una varietate ejusdemipeciei exiftere (ex. gr. in Coeoe nucifera vulgärt, FabaPecburim minori) in altera non item (Cöcoe nucifera· ca·narina, Faba Pechurim majori}»

Contra in feminibus illis nunquarn adeft qnorumembryo annularis circwn albumenpoßius eft germinansque fernenpendulum gerit, uti: CaryophyiIearum,HoIoracearam LinnNyétäginum Jusf., Suetuientarum Linn.; nec in Legumi-nofarum curvembryarum, d£.feuli j &T@re punquam ufei co-

tyledones membranacese plicatas funt, ti ti: Malvacearum,Aceris; nec unquarh in plerisque Monocotyledoneis fubgermmatioue fernen låteraliter cidfixnm gerentibus, uti: Grami-uibus, CalamariiS) Liliis plurimis, &c.

Oleum purisirmum & mitisfimum in ' pura cellulofautrieulari a radicula vafculari embryonis longius diflan-te fedet, ut in Carne exteriori frudlus (Oleas &e.), inalbumine & infcerdnm in cofcyledonibus. Solus embryovafculofus noxius eil & nucleus reliquus mitis in plantiscauilicis ex. gr. Omphalea diandra Aubl., Jatropha Cur-cas, &c. Nec omni acredine caret radicula Amygdali& Théobromaej f d e cotyledonibns harum crasiis pureceflulari-bus mite obtinetur oleum.

7. Gera vegetabilium

inprimis Sede fua in plantis ab oleo fixo differt. Necedulis eil, faepe vero noxia. Solvitur tantummodo inalkoholi calido. Semper extra organismum in ipfa fu-perficie epidermidis infidet, forma pulverulenta;idque nonnifi apud frutices & arbores. Jam olim in-notnit cera, quas reperitur in fuperficie feminum non-nullorum fnbnudorum forma cruilas pulveracese, uti:Myricas ceriferce & cordatee &c. Stillingise febiferce (Cro-tonis Linn.)) Rhois fnccedanei, Tomicis febiferce &c. Poil-ea ceraceam indolem dignovimus pruinas fuperficieiapud frudlus Drupaceos &c. uti: Prunorum, Caricarum.Denique deteéta eil Palma illa gigantea Ceroxylon An-dicola, cujus truncus obduélus eil crufla crasfitudinistrium linearnm Geras. Narratur quoque de Palma Car-»auba in Brafilia, quod ejus folia Ceram prasbeant.

Secernitur ideoque cera, eodem fere modo ac Man¬na. Difficile vero eft diélu, an hasc fecretio analogiamquandam habeat cum fecretione coloris viridis in foliis.

8· Aci-

43

8. Acida vegetabilium.

Detefta Chemicorum fafc comprobaverunt qua η tummixtione fua principali cnm faccharino caeterisque mate-riis nutrientibus conveniant bsec acida; & obfervationesin plantas ipfas indicare mihi videntur, ea esfe quafidegeneratione ab eadem materia principali orta. Ferefemper depofita funt in cellulofa molliori partium annua-rum; fic inprimis plura in pulpa fruftuum interioriinveniuntur, pauciora & rarius in foliis; fed nunquamadfunt libera vel quantitate gußuij perceptibili in radici-bus vixque in caulibus lignoiis perennibus. Abfolutedefunt in feminibus, & ab iis etiam duris putaminibus &cruftis areentur. Apud Acotyledones nunqnam repertafunt, & nonnifi rarius in Mcnocotyledonibus ex. gt\ infruétu Calami Zalaccae & Bromeliae, nec non in cauleCofti arabici.

i. Acidum malicum fructibus aufteris ineft, feil.:purum in Pyri Mali; & cum tantillo vel nihilo Acidi citriciin Pruni domefticae & fpinofse, Berberidis, Sambuci wi-gree, Sorbi Aucupariae fructibus: & cum aequali circiterquantitate Acidi citrici mixtum in Ribis nibri, Grosfula?riae (immafuris fructibus), Cerafi, Rubi ideei & Chamae-mori, Myrtilli, Crataegi Ariae, Fragariae (feil, immatu¬ris), Bromeliae Ananas. Etiam folia Berberidis acidu-la fapiunt. Secernitur quoque Acidum malicum acidooxalico mixtum per pilos leguminum juniorum Cicerisarietini.

Acidulum malicum calcis invenitur folutum infucco Cellulofae foliorum Sedi albi, et S. ctcris, et S. Te-lephii, Crasfularum plurium, Cotyledonis pluriurn fpe-cierum, IVIefembryanthemorum> Portulacaej ut etiam in

Cadtt

44

Caéli Opuntiae, Aloes &c. licet minor i copia. Quseren»dum quoque iit, puto, in foliis Euphosbiae hirtccf incalycibus Hihifci Sabdariffae, e. f. p.

*. Aciuüm citricum etiam tantummodo adeft infruétuilm pulpa idque femper ftatu libero. Scilicétpurum vel pauxillo acidi malici inquinatum, in Citri,Vaccinii Oxycoccois & Vitis idseae, Pruni Padi, Dulca-marse fructibus, & in Cynosbatis; nec non cum acidomalico in fupra enumeratis. Fruftus Citri acidum repletpeculiares folliculos clavatos plurium linearnm longitu-dinis & unius circiter latitudims, a fe invicein facile fe-parabiles nec connatos, in interioribus locuJamentis fru-étus radiatim pofitos. Extremitas interiör horum follicu-lorum obtuiior eft & libera jacet juxta columnam mediamfrutftus; exteriör vero carni albae adneftitur. Cavitate,ßmplici haud conftant, fed a cellulofa acidum foventetam peliucida, ut vifui omnino inperceptibilis iit. —Baccae ex. gr. Dulcamarae, folliculos Ove utriculos fe-paratos quoque fovent, in quibus includitur acidum. —

Inveftigandum quoque eft acidum citricum in fructibusexoticis One aufteritate acidis ex. gr. Limoniae cieidußma,Sonneratiae acidce >■ Averrhoae Bilimbi, Pyri Cydoniae,Sandorici Rumpfii, Spondiatis Jutece, Adanfoniae Bao¬bab , ,&c.

3. Acidum tartartcum forma aciduli kalini praebentbaccae Vitis J^iniferce, Rbois Coriariae, &c. In pulpaTamarindorum legumine quidem inclufa fed a feminibusmediante membrana fpuria feparata, adeft acidum tarta-ricum partim liberum partim cum Kali junétum. Etiamfolia Tamarindi acida funt. Adeft quoque Acidum tar-taricum in foliis Cardui benediSfi, Melisfae, Sal vise &c.Ita pauxillum, ut guftui fefe non prodat, reperitur in

tube-

45

tuberibus Solani tuberoß, in radice Ononidis & SpiraeasUlmarise.

4. Acidum oxalicum nunquam in pulpa fruiftu*um ledet. Cum kali junftum in celluloia foliorum faepi-us adeft ex. gr. in Oxalide Acetofella & corniculata &c.,Rumice Acetofa & Acetofella, &c. Saporem fimiiempraebent folia Begoniarum, Acetofae arboris Rumphii,pluriumque exoticarum plantarum. Notatu dignum eft,quod acidum illud maxime oxydatum in parte plantaeaeri maxime expoiita & ad attrahendum oxygeniummaxime indonea fedet.

Acidum oxalicum liberum excernit Cicer arietinumper pilos tubulofos, Confervarum in moduin articulatos(nec glanduliferos), in leguminibus tenellis & calycibuspofitos.

Calx oxalica fub forma pulveris lätet in cellulofaradicum perennium & corticum annofarum plantarummultarum, quarum catalogum dedit Scheele.

5. Acidum acetosum nuper dete£lum eft in plantis.Humor pilorum in Cicere arietino pauxillum ejus etiamcontinet. Inquirendum eft, numne copioiius eo fcateatCratsevge Marmelois fruetus ma tu rus, qui non tantumacetum fapit verum etiarn aceti odorem fpirat.

9. Extractivumprimum comprehendit omnia prodiufta vegetabilium,quo-rum cotor ab alkali & acidis definito modo mutatnr, &porro omnes caeteras materias coloratas & fubfimilesquae nulii alii materiae immediatse annumerari posfunt.Nullum novimus charafterem ejus iive inclufive ilveexclufive certum, Dignofcitur tamen quodammodo fe-

G quen-

quentibus notis. Solvitur plerumque quamquam faepiu®difficulter in aqua, faciie vero in Kali cauftico (quo aRefinis differt), & adhuc facilius in Alkoholi. In acidisplerumque infolubile perfiftit, folutum vero ab ipfis*inprimis acido nitrico präecipitatur forma pulverulenta£nec in coagulum filamentofum tenax redigitur). Sicci-tatem perfeébam vix unquam acquirit, fed in aöre vifco-fum permanet & digitos tangentes auftero-adhaefivosfeddife (nec lubricoS, uti Mueilago), Peculiarem faepeödoreiii gravfcolentém fpirat.

Hae inprimfs proprfetates ext» adriva,. proprie nativadicenda defignanu & horum exempium infigne fiftitmateria illa virefcens adhaefiva in geinmis Populi balfami-

feree & cordktce. Materia haec Populi prafina eft;. lolvi-tur in Kali cauftico colore ochraceo, praecipitatur e lo-lutione hacce ab acido fulphurico colore flavo vel palli-do e. £ p. Éxempluin aliud offert materia flava in ra-dice Rhabaibari, quae colore ferrugineo folvifcur in Kali.cauftico & ex ifto praecipitatur ab acido iulphurico co>·lore flavo.

Om η iu m generum extradriva finiul connumerata cu-rioftsiimas praebent colorum mutationes, unde eorumcharadrer maxime univerialis defumi poteft. Sic: quaeviridia funt ab alkali flava fiunt, uti baccarum Rhamnicathartici, gemmarum Populi balfcimiferce; quae in ipfisplantis flava funt ab Alkali rubra (Π fpadicea) evadunt,uti radicis Cureumae; quae antea rubra fuerunt alv alkaliviolacea redduntur, uti Ligni Fernambuci ; quae· cocci-nea, ope alkalis caerulea fiuntr ut petalorum Papaverisdubii; quaeque violacea vel caerulea, ab alkali vir eleu η t,uti ex gr. baccarum Adraeac fpicatce & petalorum Violseedoratce. Ideoque a colore viridi incipiendo. in flavum,

ru-

m

rubrum, caeruleum iterumque viridem ab alkali gra.datimniutantur^ & iic definito ordine nempe ilniftrorfim vel fe-cundum curiuin felis in Circalo -co Loris S c h i f fe r mii 11 e r iprocedunt, & a refradioribus ad minus refrados colo¬res in Spedro prisuaatico Opticorum. Non tantumomnes hi cum alkali facti colores reftituuntur acidis,verum etiam multi colores nativi ab acidis mutanturidque ordine retrogrado a minus refradis ad refradioresin Spedro pvismatico. In aere atmoiphaerico coloresextractivi fsepe mutantur eodem ordine ac ab alkali:qui nempe fubflavi Amt, brunnei fiunt ex. gr. corticis.Aini; corolla ex. gr. Pulmonariae initio rubra evadir cae¬rulea. Omnes hae mutationes colorum quodammodocommunes funt tum pigmento partium perennium utradicum & corticum, tum materiei coloratae in petalisHorum obvrae; quod quidem teftari videtur utraque esfeejusdem naturae ac originis. Nec parum partieipia ill-a-rum mutationum fad a funt Extradiva nativa; & bis ex-tradivis denique accedunt materiae aliae coloratae nullimutationi faltem in datu maturo obnoxiae. Extradivumtarn lato fenfu fumtum ordinär! posfe videtur in ordinesfequentes.

i. Extracta nativa excernuntur per fuperficietnpartium juniorum plantarum plerumque perennium, velex ipfo trunco vi erumpunt, vel etiam depofita inveni-tintur in vafis radieum perennium idque prorfus matura&: fubftantialia cum colore fuo nativo in planta adhucvegetante. Cölor eorum plerumque virefeens vel flavuseil, rarius rubicundus & nunquam caeruleus. Odorquodammodo naufeofiis; lapor naufeofo-amaricans vix-que calidns ilve fervidus uti Oleorum volatilium. Na-feuntur e plantis forma jamdudum concentrata gummi-nis fimili; vifeido· adhaerentia funt, digitosque vifcofitate

<1 2 fua

48

iua auftero-adbserenfces efficiunt, vixque exficcantur adduritiem usque fed inqninantia plerumque permanent*An vero natura terminos ullos pofuerit inter hasc ex-tradta & refinas, adhuc ignoramus; ititerea reilnas ficdidtas» coloratas iua in planris fede extradbs hisce con-venientes huc trahimus. —_ Occurrnnt extradba di dta fe-

quentibu-s modis. i:mo In radicibus perennibus. Exem*plum prasbet Rhabarbari radix, cujus va i a radiantia ex*tradtum maturum includunt tam con'picuum , ut formaftriaruin lutearum inter columnas ligneas nudis oculisconfpiciatur. Sepofitnm etiam eft in celiuiis discretisper corticem ejusdem plantae. Analogi quid item ob»fervamus in radice Rnmicis aquatici, — srdo in truncisperennibus: ex. gr. Haematoxyli campechiani, e cujusiuperficie prorumpit forma gumminis. Huc pertinerevidentur plu^es Gummi - retinae exoticse, uti: Mvrrha,Gummi Bdeliium, &c. & forfan Sanguis draconis. —·

3:tio in Geinmis inciuia inter tenelia folia, ut etiam infuperficie foliorum juniorum & ramulorum tenerorum,praeprimis apud arbores AmentaceaS. Clarum adeft ex*emplum Populi balfamiferce & cordatce, quarum gemmae ininterftitiis fuis internis extradtiva materie adeo repletaeiun t j ut presiione gufctatim erumpat. Secernitur in bisper omnem fuperficiem teiiellpruin foliorum incluforum& fquamarum inclüdentium j nec tarnen organa, quibuSfit hösc fecretio, indagare potuimus. Casterae Populifpecies fimilem materiam exhibent; ut etiam Bctula? &Aini, in cujus foliis fere adultis prima asftate continua-tur haec fecretio f. excretio. Sic folia Aini gluiinofcc peromnem fere aeftatem vifcofa funt, & Betula glcindulofcinec non B. fruticofa in ramulorum epidermide pundtabalfamifera gerunt. Huc pertinere videtur vifcofitas infoliis Pelargonii vifcofi &c* —* 4:to in foliis &c. etiam

adul-

49

adultiS ekcernitdr. Memoranda omnino eil fecretio ma¬teriel flavie in foveola ad iinum vel inträ finum ununl-

quemque ferraturarnm paginae inferioris foliorum Salicisρentandrce; quge materies, autumnali tempore exficcata,flava f virefcens , in Alkali colore fulvo facile folvitur,e qua folutione acidis p^aecipitatur colore albicante, & itaomnibus titulis verum extradlivum nativum fiflit. In foliisramulisque teneiüs Myricse Gales adfunt pun&a extra^ftiva ejusdem omnino originis, ac in gemmis caeterarumAmentacearum; quae punéla odorem graveolentem plan¬ta fpirant. Huc quoque pertinet materia giaveolenscerevifiam confervans Humuli. In pagina inferiori folio^rum Ledi pahißris inter coftair» mediain & marginem (ubinulli fere iuferti funfe piiij confpiciuntur impofita punétaflavefcentia, quae omnem plantse odorem edunt & co-Iorem fulvum in Alkali fiftunt. Pun&a fimilia funfe inpagina infetiori Ribis nigri. Analoga quoque materia o-dorans exiilit in glandtilis pedicelhtis capfularum &c.D:6feamni albi (e quibus Alkali colorem viridem detra-hit), pedunculoriun & calycum Rubi ödorati, férratura-riinii foliorum Rofae rubiginofce (in alkali colorem flavumprasbentium) &: lutecé & villöfce &c. Peculiare admo-dumeil, quod petala ha rum plantarum nullum fpirantodorem; tamen eoruin color cutn colore glandnlarumnatura iua fat convenire videtur. Hisce convenit vifco-i!tas in ramulis Robiniae vifcofce; an et i am vifcofitas co-roilae Be fa rim reßnofce, foliorum Ericaeglutinoßv & Azaleaevifcofcc & Drofeiae &c. haud expertum eil. — jrto deni-que infra genicula in caUlibus plantarum Caryophylle-arum, ex, gr. Lychnidis Vifcariä3, Gypfophilae vifcofcé(cujus vifcus in Alkali difficulter folubilis eil & indepraecipifeatur colore albicante), &c. Qiio pertineat ma¬teria vifcofa Vifci ignoraimis.

i. Ex-

i. ExtrÄctivum jmmatürüm per en ne obvianieil intra partes perennes, ibique tenuem feu nuUum co-lorem habet in planta viva, fed colorem in aere calidoasfuniit iaturatuin flavum leu rubrum. In corticum cel-lu'ofa interiori plerumque fedet, ut etiatu in vafis radi-antibus iigni & nonnunquam (ubi conftituens fevi efficit)in ipfis vafis ligoeis. Adeft: flavum (heic colorem inaere fufceptum ubque indicamus) in ligno &c. fpecie-runi nonnullarum Mori, in Cortice Quercus tintäoria* inligno Rhois Cotini, in Radice Curcumae, Glycyrrhizse&c. in Li c hen i hus plerisque; fu 1 v u m in cortice Aini, inCortice Radieis JugJandis & fructus Ju gl and is, in Rhoe•Coriaria, &c. in Lichenibus muitis ex. gr. faxat ilιrubrumin radice Rubiae, in Ligno .Santalino & Cocsalpiniarurn&c., in Lichenibus paucis ex. gr. Rocceila (cujus pi¬gment,um infoiatione in cceruienm usque abit), Wefirhigu,tartarea. — De caetero ingrediens efficit Succi ceiluloiaeplantarum ionge plurimarunu — Ab extraefcivo quodamimmaturo fuboriri videtur odor foetidus iigni &c. Gu¬ltavita meizocarjm.

Saponaceum ad extrjuüivum immaturum quidemaccedit, tarnen valde rnemorabile eil. Semper fachefofvitur it» aqua, cujus magme copitx? prsebet facultatemfub agitatione ipumandi inftar folutionis veri i apor» is.Nec exficcatione proprietatem aquam Ijpumantem redden-di amittit. Solutio iaponacei didli per concentrationembaud in fila duélilis feu fpisfa evadit (ut mucilago), fedin bullas aereas tunc diffLri potell ut concentrata iblu-tio communis pingvedinum faponis. Facile folvitur inAlkohol», fed fine uila proprietate fpumandi. Ab acidishand prsseipitatur (ut extraéliva fupra defcripta). Advelies & corpus noilrum lavandum re vera peridoneumeil, proprietate fua fördes fufpendendi. — Adell in fuc-

co

eo Cellulofaé Foliornm & corticis radicis Saponariae officioimljr, Gypfophilaa Struthii affiniumque, Lan,gir Rumphii(Mimoibe ipeciei?), Fvutuis buxi foliis oblongif CatesbyCarol. 1. t. 98. Gmnium vero vulgatisilme exilat in cor¬tice exteriori fruAus Sapindorum, inprimis Sapindi Sa-ponarw & S. laurifolii & Sspindi rigidi, qui o ib η es in In¬dia ad veites &c. lavandas vuigo ufurpantur. Cortexfru Aus bene maturi iEfcuii Bippocailani copiam inagnamSaponacei etiarn pi Debet," & nihil ad ftr inge η tis ulüeriuseoutinet,

3.-E χts.activu\i annüum· fsepius. colorem habet vio»laceum & CDcruieum in vegetante planta, quibus colori-bus vix u η quam- imbuta ihn t prsecedentium ord inum ex-traAiva. Conilituit colorem partium pluriinarum annu-arum, fcilicet Petalorum & baccarum. Mutation i bus cor

loris ab Aikaü omnium maxiirie obnoxinm eil, idque ut:plurimum fecundum regulas g.eneraies nuper datas, nem-

) pe procedendo ihperiora verfus in-arcu pluviali majori, Sicpetala coccinea Papaveris & baecae Fragarise vefcse ad-fufo Alkali casruleum asfumunt colorem, qui tarnen invirefcentem inox abit,& denique in< ilavefeentem j hiquecolores omnes dein reflituuntur ordine retrogrado unuspofl alterum ab acidis (excepto acidö nkrico). Sed ut pe¬tala pleraque rubra faepius ad violaceum leu caeruleurncolorem nonnihil inclinant, ita etiam ibepisfime ab Al¬kali virefqunt. Etiaui petala alba plerumque virefcuntab Alkali, unde videnlur esfe quail a pigmento caeruleodecolorato imbuta. Color caeruleus flor u 111 & in genereomne extraAivum annuum faeiilime in aqua folvitur &dein ab acidis neutiquam praecipitatur,

Color petalorum fitus eil in ipfis cellulis iolius Epi-diermidis, & cellnlöfa interiör Π media omni colore ca¬

rte,.

fa

ret. Succedic interdum conamen feparandi detrahendiqueepidermidem utriusque lateris petalorum ex. gr. Papave-ris dubii, & tunc celluiofam intermediam hyalinam con-

fpicimus omnemque colorém una cum epidermide abla-tum. Exftant tarnen quaedam petala etiam in celluloiamedia colore imbuta, qui vero color plernmque a fsecit-lis oritur. Baccae caeterique fruélus carnofi colorein fa·turatum in ipfa epidermide etiam habenfc, & caro inte¬riör colore plerumque deftituitur; dantur tarnen quidamin toto parenchymate colorati ex. gr. Adbaeae fpiccitcc,Rhamni ccithcirtici, Liguftri. Petalorum color isepe in pe-dunculis petiolis & venis foliorum adeft,idque inprimis incellulis epidermidis. Folia pleraque colorata uti Tradeican-tiae difcoloris, Amaranthi plurium fpecierum, Eucomispiintäatce, &c., colorein rubrum in cellulis folius epider¬midis fitum gerunt, & fubter epidermide in celluloia iu-perficiali communi nonnifi color viridis iascularum ex ila t,Tantummodo una vel altera ipécies Amaranthi etiam incellulofa intermedia cellulam unam al te ramve colore ru-

bro impletam inter virides cellulas nidulantem prapbent,Color ruber Fücorum, Confervarum marinarum etcaete-rarum Algarum ejusdem eft tiaturae & indolis ac petalo.rum &c., itetnque proxime iub fuperficie extima Ii tuseft (^vixque unquam in tubo centrali uti color viridisConfervarum aquarum dulcium). Epidermis paginaefuperioris foliorutn Oleae europcece pertexta eft vafis per-confpicuis flexuoiis, qualia in epidermide aliarum planta-ruin fruftra qnsefivi, quaeque valde memorabilia cenieo,Asfumferunt haec vafa colorein faturatiorem flavefcentemab Alkali & ideo forfan extradtivo qnodam impletafunt. — Quamquam itaque color annuus (qualis eft flo-rum &c.) in fola epidermide quam faepisfime fedet, ta¬rnen non pauca adfunfc exempla ejus in intima masia

plan·«

53

plantae poiiti'j idque inprimis ad vafa lignea. Sic in Be-tae rubrce petiolis, caulibus & radicibus undiqne adeft co*lor, pvaeprimis vero juxta fila vaforum ligneorum , vixvero Tab ter epidermide in cellulofa fubcutanea. In fo-liis Alocis pofinis eft color hic nonnifi juxta fila lignea,ftrias purpureas ideo efficientia. Item in radice carnofaHyofcyami Scopolice ftrias flexuofas purpureas ejusdemindolis vidi curium fiiorum ligneorum per carnem albamiiidicantes.

4. ExTRACTIVUM NATIVE* COLOR ATT IM HAUD MÜ·tabile. Pigmentnm feu materia coiorata, nulli muta-tioni coloris nec a reagentibus nec a contaétu aeris ob·noxia, reperitur in arillo f. cellulofa peculari femina tion-nullarum plantarum laxe obveftiente. Haec materia a-

pud Evonytnutn folubilis eft tum in aqua tum in Alkali& Alkoholi; atque confiftentiam quodamtnodo mucilagi-nis in plerisque barum plantarum habet. Color ejusaurantiacus vel coccineiis eft, valdeque fplendidus. Pul-cherrimum fpeéfcaculum praebent haec femina, idque eomagis quod funiculi fem i nu m poft plenam maturationemplerumque elongantur & femina vivide colorata quafiiilo fufpenfa ac e capfulis apertis longe dependentia ge-runt. Talia femina occurrunt in Evonymis eorumqueaffin ib us Celaftris, Trichiliis &c. ex ordine DumofarumLinn.; & porro in Bixa Orellana, in Magtioliis, Miche·Iiis &c. nec non in variis Lomentaceis ex. gr. in Miino-fa circinali, Afzelia fpeciofa, &c.

Ejusdem etiam natnrae ac indolis eft pigmentnm inftigmatibus florum Croci fativi &c. Analogum quoqueodorem fpirat ariilus baccatus Bixae Orellanae,

Η ίο. Tan-

Η

ίο, Ταννικ

etiam in Sevo planfcarum valde adftringentium inven tonteft, itaque materiis magis primitivis adnumeratur. Ex-tra&ivo a nobis immaturo dkfto valde fimile fe fiftit,& in plantis m ni tis adftringentibus nonnifi modificatioextratftivo esfe videtur, ex qua Extra<ftivum maturiusfuccesfu vegetatronis prodqcitur. Sunt ideo eortices fru-<ftuum irnmaturorum valde adft» ingentes, qui maturi haudadftiingunt, verum extraftivo quodam repleti inveniun-tur ex. gr. Hippocaftani. Ligna juniora, corticum inte¬riör pars & co tices juniores nonnifi Tanninum continent,qui adultiores fatfti extracftivo magis imprsegnantur. Lon-ge vero abeft, quod omne extratftivum a Tannino örtumesfe contenderemus , nec omne Tanninum in· Extraéti-vum abire videtor. Prouft & Davy Tanninum reverain Extraétivum mutaverunt. Infufo Gallarum adfudi Kalicaufticum, quo praecipitatum albefcens mox en atum eil*quod vero inträ horulam iterum folvebatur & liquidum»sfumebat colorem brunneum. Hoe liquidum tunc fa poreomni adftringente orbatum erat, nec nifi extra&ivum fe-re faponaceum (haud vero cum aqua fpumans) contine-re videbatur; fed denique iterum turbidtim evafit. ideo·que infolubile haud eft, Tanninum in Kali cauftieo, necexinde magnam diverfitatem ab excraétivo probare licet,Expertum quoque eft, quod in corio perficiendo etiamextraftivum cum corio jungitur idque condenfat, quam-quam haud tam firmiter, Extradlivum etiam non parumnigrefcit cum Ferrico fulphurico. Sunt ideo charaéteresinter Tartninum & Extraétivum immaturum haud fem¬per confpicui. Certum vero eft, quod ubi nulla fit aFerrico fulphurico η igre feen tia, i Wi nulluni adeft Tannin.

Tan-

fS

Tannin vufgo fruflra quaeritur in plantis glutinequodam ex. gr. Cautchu fcatentibus fen laélefcentibus.Sic haud nigreieit cartex Ficus a Ferrico, nec cortexMori nigri. Att» men plantas quaedam glitten in nna par¬te fbvent in aker» Tannin; iic fevutn Betulae albce mul-tum glutinis cujusdam continet, quamquatn cortex peru-tilem ie praebeat ad co- ia perficjenda. Verum «na cumglutinofo viridi ubrque adelt Tanninum in partibus adftrin-gentibus; iic cortices viridesy Cupulae giandium Quercus,imtuo etiarn folia virrdia copiofo Tannin« praedfta iunt.Nec glutinofum viride in planta vrva a Tannina praeci-pitatur; quod tarnen lentius fit extra piantam. Succoviridi folioram Betae Cielae filtratro infufum Gallarumaddidi & obfervavi, faeculas nonniß poft horulam fenilmpraecipitari. In filtro Tanninum fucco viridi Ciclae admi-icui, & vidi prima iiquorem viridem gtiftus adftringen-tis penetrare, & poilremo dum penetravit pluriruumadftringentis, faporem herbaceum tarnen bene percepi,

Sedet praecipue rn feptis radiantibus inter coiümnasrvaforum ligneorum & corticalium. Hoc perconfpicuumeil in radice Paeoniae oßcinatis·r ubi: ibla vafa radiantiaeaque ibiitaria nigrefcunt adfufo ferrico. Plurimum tan·ninr reperitur proxime juxta columnas ligneas in radici-bu's carnofioribus ex. gr. TormentillaeT Alchemillae , IridisPfevdacori &c.; tarnen nbi adfunt vafa lignea valde po-rofa, in ipfis bis vafis confpieitur ex. g,r. radix Geraniizonalir. Apud arbores Tanninum adeft copiofius in cel-lularibus feptis cortieis interioris; natu propius exterioraplus extrabtivi reperitur T & in extimis iruilulis corti-cum vetuftiornm φ a ter ine omnes exficcatae funt nec niflOrganismus ipfe reagentibus reagit. E'amque ob caufainplus Tän-nini praebent cortices juniores quam valde an«

nofae^

56nofae. In vails radiantibus Iigni arborum etiam confpici-tur Tanninum; unde in corticem transire videtur, utetiam in medullam. Reperitur enim proxime juxra iig-num in medulia depofitum, & ex. gr. apud Tiliam &Ulmum propius interiora mucilago io!a adeft. In iisdemideoque receptacülis depofitum eil ac extractivum im¬ma turum.

Tanninum competit folis plantis perennibus &plerumque nonniii partibus earuui perennjbus. Tamubique in cortice truncorum perennium adeft, nt non·riiii paucas exftenfc arbores & frtUices quarum cor tex eoabfolute careat. Ubique etiam in cortice radicis arboruin&a invenitur. Caudex perennis radicis herbarum non-nullarum annuarum, praecipue ubi radix truncofa ex. gr.Bistortae, Tormentijlse, Pfevdacori, omniurn purisiimum& copiofisfimutn prasbet tanninum. Caules annui plan¬tarum perennium eorunique folia vix quidquid tanninicontinent; fed folia caulium adftringentium perenniumprmcipue adhuc tenella ex. gr. Quercus non parum; &fofia perennia fruticum adftringentium, ex. gr. A^butiÜV23 urii & Unedinis, Rhois Coriariae, plurimum Tan¬nini exhibent. Petala florum Tannin continentia vixagnofcimus ulla; faltem omnino deeft in petalis Rofarnmrubrarnm, Alcece rofeié atropui pureae ckc. quarum visadftringens ab extraftivo de'pendet. Toti ilores veroPunicae Granatum Tanninum habent. Involucri fruftuutnimmaturorum ρ lur imum Tannini continent ex. gr. Cnpn-Ise glandium Quercus; idque ea copia ut frucftus imma·turi Quercus JEgbopis undique in Oriente ad coriaperficienda vel conderiTanda adhibeantur. In cortice f.carne fixiori viridi frnétum immaturum arborum & fru-ticum includente copiofum reperitur Tanninum ex. gr.

j»g-

s7

Juglandis, Hippocaftani, Terminaliae Chebulas &c.; fedin maturrs ex. gr. Hippocaftanis nonniii Saponaceum.Etiam in cartie fixiori baccarum immaturarum ex. gr.Rofas pimpinellifolice; & in cortice cruftaceo duriufculonec non disfepimentis baccarum quoque dulcisiimarumex. gr. Punicae Granatum, Mangoftanae, Annonarum &c.adelt materia aditringens. In pulpa vero ut & in baccisomnibus fine cortice firmiori pnlpofis, etiam plantarumquam maxime ad ftr iη gentium ex. gr. Rhois Coriariae(cujus baccae fapidae), Arbuti Unedinis, femper deeit.Fruftra quaeritur Tanninum in ipforura feminum interio-ribus. Sic ex. gr. glandes Quercuum multarum edules& fapidae funt ut Quercus Ballotae Desfont.; etiamearum fpecierum quarum cortices trunci coriis perficien-dis perutiles funt uti Quercus Prini y acum'matce Mi¬ch au x. In integnmentis vero feminum faepius reperi-tur ut & in procesfibus albumen penetrantibus Palma¬rum ex gr. Arecse Faufel. Excrefcentiae cellulares plusminusve Tannini prasbent pro diverfa qualitate plantaeejusque partium quibus innatae iunt. Sic plurimum con-tinent Quercus gallas in cortice ramulorum praefentisanni, muitum tubera (Uva quercina diéta) in radicibus,parurn vero pillulae in venis paginas inferioris foliorum.— Plantam annuam nullam frimus Tannino praeditam.

Quod ad Tannini proventum in regno vegetabiliatti.net, maximum esfe videtur in plantis innocuis vene-no vix unquam dotatis; uti in Senticofis &c., Vaginali-bus Linn, earumque affinibus Rhizophora Mangle & Bu-cida Buceros & Plegorrhiza acfflringente, in Lomentaceis(ex. gr, Ccesalpinia Coriaria, Mimofis pluribus, Haema-toxylo campechiano, Bicornibus, Coriaria myrtifolia, Ta-maiice (unde etiam galiae}, in Palmis nonnuliis (ex. gr.

I Elate

58Elate fylvtfiri, Areca Faufel), Iride Pfevdacoro, Amen«taceis, Trihilatis Linn. nonnullis ex. gr. Malpighia altis-iima, e. f. p. Nec plantae ordinum venenatorum, quseTanninum exhibenfc, veneno quodam infames funt ex.gr.Rhus Coriaria & Cotinus & Rhus typhinum.

Acidum gatticum nonnifi rarisiime in plantis vivis re-peritur, fed oritur fub exficcatione & operationibus che-micis. In corticibus, radieibus &c. nunqdam repertumeft, In foliis vero ex. gr. Robiniae Pfevdacaciae adesfevidetur, quod tarnen usque ad certitudinem comproba«tum non eft.