SEJARAH TINGKATAN 2

BAB 4

KEKAYAAN EKONOMI SERAWAK MENDORONG PENJAJAHAN KELUARGA

BROOKE

KEKAYAAN EKONOMI SARAWAK

MENDORONG PENJAJAHAN

KELUARGA BROOKE

Perpecahan Membuka

Ruang Penjajahan

Perubahan Ekonomi di Bawah

Pentadbiran Keluara

Brooke

Keluarga Brooke

Meluaskan Kuasa

Perubahan Sosial

Di Bawah Pentadbiran

Keluarga Brooke

Keluarga Brooke

Memantapkan

Pentadbiran

Perpecahan Membuka Ruang Penjajahan

Sebelum kurun ke-19

• Pembesar-pembesar tempatan dilantik oleh Sultan Brunei untukmentadbir tanpa campur tangan Kesultanan Brunei.

• Serawak dibahagikan kepada beberapa daerah dan setiap daerah ditadbiroleh ketua tempatan

Pada kurun ke-19•Sultan Brunei melantik seorang pembesar Brunei iaiti Pangeran InderaMahkota sebagai wakil pemerintah Kesultanan Brunei.•Mengambil alih kuasa pembesar Melayu tempatan•Mengambil alih perdagangan emas dan antimoni•Mengenakan cukai yang tinggi kepada penduduk tempatan•Tidak membayar upah kepada orang Bidayuh yang bekerja di lombongantimoni

Kesannya….

Orang Bidayuh dan Orang Melayu

menentang pemerintah

Brunei Sarawak

Penyerahan Serawak kepada James Brooke

1846

• Sultan Omar Ali Saifuddin mencuba mentang James Brooke dan pembesar-pembesaryang menyokong Brooke

• James Brooke dengan bantuan tentera British menyerang Sultan Brunei.

• Sultan Brunei ditewaskan dan dipaksa menandatangani perjanjian mengikhtirafJames Brooke sebagai Raja Serawak yang merdeka dan mempunyai kedaulatanpenuh ke atas Serawak.

1842• James Brooke menghadap Sultan Brunei untuk mengesahkan kedudukan.•Bimbang dengan kehadiran angkatan British. Sultan Brunei terpaksamengiktiraf perjanjian 1841 yang ditandatangani antara Pangeran Raja MudaHashim dan James Brooke.

1841

• Pangeran Raja Muda Hashim terpaksa melantik James Brooke sebagai Gabenor dan Raja Serawak pertama melaluiPerjanjian 1841

1840•Pangeran Raja Muda Hashim didatangi James Brooke•Meminta pertolongan Brooke menamatkan tentangan•Berjanji melantik Brooke sebagai Gabenor jika berjaya•Pangeran Raja Muda Hashim melengah-lengahkan perlantikanJames Brooke kerana menyedari Sultan Brunei tidak akanbersetuju

•Jame Brooke berasa marah dan bertindak membedil bandarKuching.

Perjanjian antara Pangeran Raja MudaHashim- James Brooke (1841)

• Antara syarat perjanjian ialah:

1. James Brooke memerintah negeri Sarawak dan Menguasai segala hasilnya

2. James Brooke harus menghormati danmemelihara undang-undang dan adat istiadatorang Melayu

Perjanjian antara Sultan Omar Ali Saifuddindengan Brooke1842

Antara syarat perjanjian ialah:

1. Sultan Brunei menyerahkan Sarawak dari kawasan TanjungDatu ke Sungai Samarahan dan menyerahkan segala hasilcukainya kepada James Brooke dan pewarisnya

2. James Brooke akan membayar 2500 dolar setiap tahunkepada baginda

3. Agama dan adat istiadat penduduk Sarawak tidak bolehdiganggu.

4. Sultan Brunei mengiktiraf James Brooke sebagai Raja PutihSarawak

Keluarga Brooke Meluaskan Kuasa

Tahun 1853

• 1853, berlakunya penentangan di Saribasdan Batang Lupar

• Sultan Abdul Mu’mein tidak dapat mengawalpenentangan

• Lalu menyerahkan tanah antara sungaiSamarahan dengan Sungai Rajang denganbayaran 1500 dolar setahun

Tahun 1861

• Berlakunya masalah kekacauan di sepanjangSungai Rajang

• Sultan Mu’mein menyerahkan Sungai Rajang dan menerima bayaran 4500 dolar setahun

Tahun 1883

• Berlakunya pembunuhan beberapa orangMurut di Lembangan Sungai Trusan.

• Hal ini menyebabkan kawasan tersebutdiserahkan dengan bayaran 4500 dolarsetahun

Tahun 1905

• Charles Brooke telah membeli Lawas daripadaSultan Hashim Jalal (1885-1906)

•PERKENALKAN PEMERINTAHAN BERAJA

•PEMIMPIN TEMPATAN DILIBATKAN DALAM PENTADBIRAN

•MEMBENTUK MAJLIS TERTINGGI DAN MAJLIS NEGERI

•DIBAHAGIKAN KEPADA LIMA BAHAGIAN, SETIAP BAHAGIANDITADBIR OLEH MAJLIS BAHAGIAN.

Keluarga Brooke MemantapkanPentadbiran

PENGLIBATAN PEMIMPIN TEMPATAN DALAM PENTADBIRAN BROOKE

Majlis Tertinggi

• Residen bahagianpertama, empat orangdatu Melayu

• Merekabertanggungjawabmenasihati Brooke dalamhal berkaitan undang-undang dan adattempatan

Majlis negeri

• Ketua kampungbumiputera

• Memberi peluangpemimpin bumiputerabersidang tiga kali setahun

• Mengambil bahagiandalam pentadbiran

Sambungan…

Majlis Bahagian

• Residen, PenolongResiden, PenolongPegawai Daerah, Pegawai Anak Negeri

• Menasihati residen, mengutip cukai, menjaga keamanan

Jabatan

• Jabatan kehakiman, Polis, Kastam danCukai serta Pos ditubuhkan.

Sambungan…

Mahkamah Keadilan• Kes sivil dalam kalangan

orang melayu, orangDayak, dan orang Cinidiadili oleh ketuamereka.

• Kes jenayah dan kes yang melibatkan lebih darisatu kaum dihakimi olehRaja Serawak, Residenatau Timbalan Residen

Perlembagaan 1941• Charles Vyner Brooke

mengisytiharkanPerlembagaan 1941

Perubahan Ekonomi di BawahPentadbiran Keluarga Brooke

• Tidak menggalakkan kemasukan pelabur luarsecar besar-besaran

• Tujuannya untuk menjaga kepentingan ekonomiBrooke

• Orang Cina diberi peluang bergiat dalam bidangperlombongan dan perdagangan

• Pembangunan ekonomi tidak seimbang keranmenumpukan bahagian pertama dan bahagiankedua sahja.

Jenis ekonomi…

• Hasil hutan- sarang burung, getahjelutung, kayu balak, rotan

• Tanaman tradisional-kelapa, gambir, ladahitam

• Tanaman baru- (eksport) getah, tembakau

• Perlombongan- emas,arangbatu, minyak, antinomi dan raksa

Perubahan Sosial di BawahPentadbiran Keluarga Brooke

• Keluarga Brooke melaksanakan Dasar Pecahdan Perintah untuk mengukuhkan kuasa.

• Setiap kaum dipisahkan dengan kegiatan

ekonomi dan petempatan yang berbeza.

• Perpaduan kaum terhalang

• Kedudukan Raja Sarawak terjamin

Jadual ….

kaum Bidang pekerjaan petempatan

Melayu pentadbiran pedalaman

Iban Ketenteraan Pedalaman

Cina Pertanian, perlombongandan perdagangan

Bandar (Miri, Bintulu, Sibu)

India Perniagaan kain Kuching

Perubahan Sosial di Sarawak

Perbandaran -Wujud dari perkembangan ekonomi dan pertambahanpenduduk-menjadi pusat pentadbiran dan pusatperdagangan/kegiatan ekonomi

Kemudahan asas -Kemudahan asas seperti jalan raya, bekalan air danelektrik terhad di bandar besar spt Kuching dan Miri-Kurang memberi perhatian terhadap kemugahan asas dikawasan pendalaman.

Perkhidmatan telegraf,pos dan telefon

- Tujuannya untuk melicinkan urusan pentadbiran danmenguruskan kegiatan ekonomi

Perkhidmatan kesihatan -Hospital dan klinik dibina oleh mubaligh Kristian--Jabatan Hospital di Sarawak yang dikenal sebagaiPavillion ditubuhkan pada tahun 1909

Pendidikan - Tiga jenis sekolah iaitu, sekolah Melayu, Sekolah Inggerisdan sekolah Cina