Seminarski MMT

8/17/2019 Seminarski MMT

1/34

UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET ZA SAOBRAĆAJ I KOMUNIKACIJE

Seminarski rad iz predmeta:

MULTIMODALNI TRANSPORT

Tema:

SKLADIŠTENJE, SKLADIŠNI SISTEMI, TEORIJA ZALIHA

Predmetni nastavnik: Studenti:

V.prof.dr. Fadila Kiso Begović Elmir

Asistent:

MA.Dipl.ing.Samira Šabanović


2/34

Datum: !.".#"$

Sadržaj:1. UVOD..................................................................................................................3

2. SKLADIŠTENJE.....................................................................................................4

2.1. Mjesto i uloga sla!i"ta.................................................................................#

3. SKLADIŠNI SISTEM..............................................................................................$

3.1. Ko%&les'a sla!i"ta.................................................................................1(

3.2. )u*a'je +o,e u sla!i"tu.............................................................................13

4. ST-ATEIJA U/-AVLJANJA 0ALIAMA I KA/AITET 0ALIA................................1#

4.1. Meto!ologija a !e'isa'je st+ategije u&+a*lja'ja ali5a%a i &+o+a6u'a&a7iteta sla!i"ta............................................................................................. 1#

4.2. Ut*+8i*a'je 9elje'og sta'ja ali5a..............................................................1:

4.3. V+ste ali5a i 'ji5o*a st+utu+a...................................................................2(

4.4. ;ii6e i 5e%ijse oso,i'e ali5a.................................................................2(

4. ali5a..........................................................................22

4.#. /o&u'ja*a'je ali5a =s'a!,je*a'je>............................................................24

4.:. ;u'7ija t+o"o*a 'astala &ostoja'je% ali5a.............................................24

4.$. ;u'7ija t+o"o*a 'astala o!sust*o% ali5a...............................................2<

4.1(. St+ategija u&+a*lja'ja ali5a%a...............................................................2<

4.11. Siste% o't+ole........................................................................................2#

4.12. Og+a'i6e'ja =li%iti+aju@i ato+i>..............................................................2:

4.13. Mate%ati6i %o!eli oji%a se o!+e8uje 9elje'o sta'je ali5a.................2:


3/34

1.UVOD

%a ra&li'u od se'tora usluga gd(e se )in proi&vodn(e i potro*n(e odvi(a(u istovremeno u trgovini+

u proi&vodnim i drugim sli)nim se'torima ta dva )ina se ne de*ava(u istovremeno pa (e

neop,odno premostiti vremens'u ra&li'u i&me-u proi&vodn(e i potro*n(e.

Moglo bi se reći da (e svr,a s'ladi*ta upravo omogućavan(e dostupnosti proi&voda u trenut'u

'ada (e potreban be& da se )e'a da se isti ta( proi&vod proi&vede.

S'ladi*ten(e u u/em smislu ima &adata' da prebrodi vremens'u ra&li'u i&me-u proi&vodn(e i potro*n(e. 0ro1es s'ladi*ten(a po)in(e preu&iman(em materi(ala u ula&no s'ladi*te+ a &avr*ava se

isporu'om proi&voda i& i&la&nog s'ladi*ta2

Bro(ne su fun'1i(e s'ladi*ta a na(osnovni(e bi bile:

3 )uvan(e+

3 pri(em+ pregled i sortiran(e

3 sm(e*tan(e+ pomeran(e i prem(e*tan(e

3 pripreme &a isporu'u+ isporu'a i

3 eviden1i(a rada 'ro& sve navedene fa&e

0osto(i )itava teori(a &ali,a. Sva'o s'ladi*te slu/i &a sm(e*ta( &ali,a.

%ali,e su sve 'oli)ine materi(ala+ energi(e i informa1i(a 'o(e su odre-eno vri(eme is'l(u)ene i&

pro1esa proi&vodn(e i upravl(an(a+ a s 1il(em da se u datom trenut'u mogu is'oristit.

3


4/34

2. SKLADIŠTENJE

4e&aobila&na tema &a logisti'u. Fun'1ionalni elementi sva'og podsistema:transport+s'ladi*ten(e i manipula1i(a.

Elementi pro1esa proi&vodn(e i reprodu'1i(e+ predmet posebnog i&u)avan(a. 5snovni &adata' (eda ubla/i neravnom(ernost i&me-u vremens'i, i 'lasi)ni, ra&li)iti, robni, to'ova.

Tri osnovna podprocesa su;

". fi&i)'i#. informa1ioni6. upravl(a)'i

Skladišta; 0rostor nam(en(en )uvan(e materi(alni, dobara. Siguran i te,ni)'i ispravan sm(e*ta(roba be& n(i,ovi, svo(stava i 'valitete u& mogućnost.

Zahtijevi skladišta su;

te,ni)'a opreml(enost te,ni)'a 'on1ep1i(a organi&a1i(a upravl(an(e informa1ioni sistem 'oordina1i(a i 'oopera1i(a

Zadaci; pri(em+ )uvan(e+ 'onsolida1i(a+ i&u&iman(e+ oprema.

Kriteriji za klasifikaciju skladišta su;

A. prema polo/a(u u te,nolo*'om pro1esuB. prema na)inu gradn(e7. prema nam(eni+ odnosno vrsti tereta &a us'ladi*ten(eD. prema prim(en(eno( te,nologi(i s'ladi*ten(a i te,ni)'o( opreml(enosti

A. Imamo;

4


5/34

SKL SKLA SKLA

S

K

L

S

K

L

". industris'a 8unutar i van industris'og 1entra 9tople ve&e i spa(an(e#. trgovins'a8s'lapan(e trgovina na veli'o i malo6. transportno3*pediters'a8terminali;. uslu/na8&a robe *iro'e potro*n(e

Industrijska skladišta se lociraju u odnosu na bro( i lini(u proi&voda<

B.Skladišta mogu biti;

". otvorena 8,angari+ (ednoeta&na+ viseeta/na+ re&ervoari+ regalna s'ladi*ta. Hangari tro*'ovi i&gradn(e =>+ a odr/avan(e #>. Kod regalnih (e obratno. !iseeta"na s'ladi*ta

su nera1ionalna. #egalna mogu biti 'lasi)na. #ezervoari su ,ermeti)'i &atvoreni+ra&li)iti obli1i+ na(veći u lu'ama 8" m6. $livaju%a skladišta su bar/e i ras,odovanitan'eri.

4a(vi*e imamo s'ladi*ta opće nam(ene i univer&alna.


6/34

T&()*+,+-'. ( $('.)I-+/- $ $

m $

m $

$ $

- 0#

0#

-

- 0#

−⋅=

=++=

=

++=

$+6

6$>#>:#"8

"

>#>:#8

#

#

Kapaciteti skladišta< 'oli)ins'i i prostorni

Za prostor skladišta potrebno je utvrditi;

". nam(enu#. potreban bro( &ali,a i 'apa1itet

6. utvrd(u(e se te,nolos'a 'on1ep1i(a 8time i t,e.sredstva

)ijele se na1 po(edina1no

'lasi1na 8=> tro.i&gradn(e+ #> tro.opreman(a bo? m6@m# + 9 +=

regalna 86> tro.i&gradn(e m6@m# "+=

0rva te,ni)'a 'on1ep1i(a (e po(edina)no s'ladi*ten(e+a druga (e bo? s'ladi*ten(e.

Cs'ori*ten(e (e veće 'od regalni, s'ladi*a<

?


7/34

B B

B B

B

B

B B B

B

B

B SK*+)IST+ 0*(K $ $

m $

m $

$ $

$ 0

0 $

- 0#

0#

-

- 0#

$

S

$

-

−⋅=

=

=

++=

⋅=

6+#

!+##B

"

>B!>:68

#

#

0osebna 'ara'teristi'a regalnih skladista (e viso'oregalno s'ladiste min."#8m+ regali su nose1a'onstru'1i(a ob(e'ta+ 6> investi1i(e+ rad (e automati&ovan.

Skladišna oprema je;

transporno 9 manipulativna oprema oprema &a us'ladi*ten(e+ informa1ioni sistem saobraća(na infrastru'tura pretovarna rampa postro(en(e &a pri,vat i otpremu paleti&eri depaleti&eri energente rasvi(eta po/arna oprema+ itd.

(snovni gra2evinski parametri;

". neto i bruto povr*ina s'ladi*ta#. 'orisna &apremina s'ladi*ta6. front pretovara8pretovarna rampa;. raster noseći, stubova 8min ;8m!. *irina i visina ula&ni, vrata$. nosivost poda 86+! 9 ! t@m#

#


8/34

2.1. Mjesto i uo!a s"adi#ta

pro1esu proi&vodn(e i prometa+ s'ladi*ta mogu imati ra&li)ita m(esta i uloge. a ra&li)itost (e

u na(većo( m(eri posl(edi1a vrlo ra&li)iti, ra&loga &a formiran(e &ali,a u s'ladi*tu. osnovi

prema ra&lo&ima nastan'a &ali,e u proi&vodn(i i prometu se na()e*će di(ele :

" Kal'ulativne &ali,e +# %a*titne &ali,e +6 Anti1ipativne &ali,e +; Špe'ulativne &ali,e +

" Kal'ulativne &ali,e su one &ali,e 'o(e se formira(u &bog prednosti 'o(e pru/a

proi&vodn(a ili nabav'a u većim 'oli)inama. proi&vodn(i+ proi&vodn(a i us'ladi*ten(e

većeg bro(a 'omada mo/e da usli(edi &bog ne'og interesa 'o(i mo/e biti ra&li)it+ a u

sva'om slu)a(u 'al'ulativan. Kod trgov1a 'ali'ulativne &ali,e su &na)a(ne (er sva'anabav'a 'o*ta+ pa dola&i do prera)unavan(a 8'al'ulisan(a *ta vi*e 'o*ta+ veći bro(

nabav'i ili veći sredn(i nivo &ali,e. Kod trgov1a 'ada su u pitan(u 'al'ulativne &ali,e+

veli'i &na)a( ima pitan(e popusta 'o(e proi&vo-a)i odobrava(u trgov1ima 'ad ovim

'upu(u na vi*e.

# %a*titne &ali,e su one vrste+ 'o(e se formira(u &bog nesigurne potro*n(e i proi&vodn(e

8ponude a sa 1il(em da se obe&b(edi 'ontinuitet proi&vodn(e i prometa be& ob&ira na ovu

nesigurnost. 5va vrsta &ali,a o)igledno prati sto,asti)nu potro*n(u i ponudu ta'o da sen(ena optimi&a1i(a obavl(a sto,asti)'im modelima.

6 Anti1ipativne &ali,e se formira(u u uslovima 'ada se po&na(u periodi)ne prom(ene

ponude i pretra/ivan(a 'a'av (e slu)a( 'od se&ons'i, 'oleban(a na 'o(i na)in se

predupre-u(u ta 'oleban(a sa minimalnim odsustvom &ali,a.

; Špe'ulativne &ali,e se formira(u sa 1il(em da se ostvari dodatna dobit o)e'ivanim

prom(enama na tr/i*tu+ politi1i+ spol(notrgovins'om re/imu.

5va'vu pod(elu mo/emo pri,vatiti samo 'ao na(grubl(u (er ret'o gd(e mo/emo sresti &ali,u

'o(a strogo pripada (edno( od ovi, grupa. 4a()e*će (e &ali,a posl(edi1a svega po malo

'al'ula1i(a &a*tite+ anti1ipa1i(e i *pe'ula1i(e. &avisnosti 'o(i motivi prete/u mi ćemo ta'vu

pripadnost pri,vatiti. proi&vodn(i i prometu ostvaru(ući svo( do,oda' &ali,e formira(u s'oro

svi 553i. Me-utim+ ni(e n(ima svima &na)a( &ali,a pod(edna'o veli'i. Cmamo radni,:


9/34

organi&a1i(a 'od 'o(i, gre*'e u pro1eni potrebe &a &ali,om ne predstavl(a(u ni*ta stra*no+ te

gre*'e i&a&iva(u male tro*'ove i u tim organi&a1i(ama &na)a( optimi&a1i(e &ali,a ni(e bitan.

Dale'o veći bro( 53a (e sa tim da veće &ali,e su va/ne &a proi&vodn(u+ ta'o da gre*'e

i&a&iva(u ogromne tro*'ove. Gasno (e da se ova dva problema ra&li)ito pona*a(u prema

&ali,ama+ a samim tim ra&li)ito ula/u u &ali,e i ima(ući u vidu da se mi bavimo s'ladi*tima i da

be& veće &ali,e nema s'ladi*ta+ te su predmet na*eg i&u)avan(a.

0o ulo&i 'o(u ima(u u pro1esu proi&vodn(e i prometa &ali,e mogu biti:

". &ali,e repromateri(ala+#. &ali,e gotovi, proi&voda u proi&vodn(i+

6. &ali,e trgovins'e robe u prometu+;. &ali,e poluproi&voda u me-ufa&nom odlagan(u.

$. SKLADIŠNI SISTEM

s' ladi*nom sistemu se mogu r a&matr ati sl(edeće o blasti:

3 osnovni pro1esi 'o(i se odvi (a (u u s' ladi*tu

3 roba 'o(a se s' ladi*ti i n(ene ' ar a' ter isti' e

3 vrste s'ladi*ni ob(e'ata

3 s' ladi*na oprema

I (S -(! - I $ # (/ .S I 3 S K * + ) I4T 3

S' ladi*te 3 sistem )i(i su podsistemi f un'1ionalno &ao'ru/ene 1(eline uo'viru 'o(i, se r eali&u (u ne'e od tr ansf or ma1i (a na to' u mater i (ala iliinf or ma1i (a ⇒ grubo gledano+ mogu se i&dvo(iti )etir iosnovna podsistema A osnovne ' lase s' ladi*ni, pr o1esa:

0 CGEM robe 0EADA r obeHDVA 4GE robe 50EMA r obe

0r i (em i otpremu robe u@i& s' ladi*ta r eali&u (u r a&li)ita tr ans por tnasr edstva

3 dr ums' a3 /el(e&ni)' a

3 vodnog tr ans por ta

$


10/34

samom s' ladi*tu+ ru'ovan(e mater i (alima 8istovar + utovar +us' ladi*ten (e+ is' ladi*ten (e+ transport unutar s' ladi*ta r eali&u (ura&na sredstva &a ru'ovan(e mater i (alima:

3 1i' li)na3 ' ontinualna

I Huvan(e robe se mo/e r eali&ovati ra&li)itim s' ladi*nim

te,nologi (ama 9 sa s' ladi*nom opremom ili be& opreme 8 podnas' ladi*ta.I 0ored )uvan(a robe+ u s' ladi*tima se po (avl (u (e i slu)a ( ot pr eme

robe dir e' tno sa pr i (emnog pretovarnog fronta na ot pr emni pr etovar ni front 81r ossdo1' ing.

$.1. Ko%&e"s'a s"adi#ta

K ar a' ter i*u i, mnogo slo/eni(i pr o1esi


11/34

'omisioniran(e

0ro1esi pri(ema i otpreme robe obu,vata(u a' tivnosti 'o(e se r eali&u (una ula&u u s' ladi*te i i&la&u i& s' ladi*ta 9 na pr etovar nim f r ontovima<sagledava se:

o transportni to' 8vrste tr ans por tni,@ pr etovar ni, sredstava in (i,ove te,no3e' s ploata1ione ' ar a' ter isti' e


12/34

3 nosivost 8'od sredstava /el(e&ni)' og+ drums'og i vodnog tr an.3 manevars'e s poso bnosti 8'od sredstava drums'og tr ans por ta3 du bina ga&a 8'od sredstava vodnog transporta: itd.

%a sva' i vid prevo&a se mora(u o be& b(editi ade'vatni elementiinf r astr u' ture:3 &a drums'a transportna sredstva 9 drums'e sao br aća (ni1e+

par ' ing pr ostor i+ mani pulativne povr *ine+

3 &a /el(e&ni)' a transportna sredstva 9 industr i (s' i ' olos(e1i+mani pulativni 'olos(e1i ...3 &a transportna sredstva vodnog saobraća(a 9 o per ativna o bala+

ve&ovi

Sredstvo zarukovanjematerijalima

Prostor zamanevrisanjedrumskih transportnih 5sredstava

Pretovarno mjestoza sredstvadrumskogtransporta

Pretovarni

front

Zona za

skladištenje

0. V5%CJA 4A 0E.MGES5+ 05%C7C54C A 4GE

C 0 C0 EMA

K VA 4CACV 4A CK VAJCACV 4A

K 545JA

VAG

A Kapija

Parking

Skladišni

objekat

5VA 3 CS5VA

A4S0545S EDSVA

KVA 4CACV 4A CKVAJCACV 4A K545JA

5BE 0C 50 EMC

Javna

saobraća jnia

12

ISK L JU)EN JE VO0ILA SA JAVNI1 SAOC-A. I

U/UDIVAN

JE VO0ILANA

NE

SLOCOD.

/-ET. MES T


13/34

0 C0 EMA V5%CJA %A

50EM C50 EMA

13


14/34

$.2. (u)a'je ro*e u s"adi#tu

Huvan (e robe 9 pro1es u o'viru 'oga se r eali&u (e mir ovan (e r o be+ sa1il(em da se o be& b(edi ne'a od osnovni, f un'1i (a s' ladi*ta 9 ' ao *to (ena' u pl (an (e robe+ obe&b(e-en(e r e&er vi itd.

0odra&um(eva posto(an(e prostora i opreme 'o(i o be& b(e-u (u

ade'vatne uslove &a )uvan(e robe+ a da se to'om tog pro1esa ne prom(ene fi&i)'o 9 ,emi (s' e ' ar a' ter isti' e r o be.

C&bor na)ina )uvan(a robe &avisi od :

o ' ar a' ter isti' e po(avnog obli'a robe 8 plo)a+ *i p' a+ pa' et+ paleta+ 'onte(ner

o fun'1i(e 'o(u s' ladi*te r eali&u (e 8distr i butivno+ sa bir no+obe&b(e-en(e r e&er vi

o pr im(en (ene te,nologi(e s'ladi*ten(a 8 pr im(ena s' ladi*neopreme ili be& s' ladi*ne o pr eme

o spe1ifi)ni, &a,t(eva robe 'o(a se s' ladi*ti 8potreba &aspe1ifi)nim temper atur nim uslovima+ vla/nosti va&du,a+osv(etl (en (em+ 'rata' ro' tra(an(a+ vrsta pa'ovan(a+ uti1a (a naostalu robu itd

o 'oefi1i(enta obrta 8i&m(enl(ivosti robe 9 K i

K i 9 neimenovani bro( 3 pr edstavl (a odnos polovine u' u pnoggodi*n (eg prometa 80+ t(. polovine & bir a u'upne 'oli)ine naula&u 8: i i&la&u 8C i& s' ladi*ta i sredn(e 'oli)ine robe na&ali,ama 8N.

0 P

2Q U + I

2Q 4a()e*će se upotrebl(ava (er upros(e)ava vri(ednost 'oefi1i(enta

8u ne'im s'ladi*tima se mo/e po(aviti veli'a ra&li'a na ula&u i i&la&u

a)una se i ' ao: K@N I odnos u'upne 'oli)ine robe 'o(a (e u ne'om per iodu

8

o bi)n

o (ednogodi*n (em u*la u s' ladi*te i sr edn (e 'oli)ine

robe na &ali,ama

KC@N I 'ao odnos u'upne 'oli)ine robe 'o(a (e une'om per iodu 8o bi)no (ednogodi*n (em i&a*la i&s' ladi*ta i sredn(e 'oli)ine robe na &ali,ama<

0osledn (e dvi(e f or mule se pr im(en (u (u u'oli'o na godi*n (em nivou posto(e r a&li' e i&me-u ula&a i i&la&a.


15/34

K i ima vr ednost:

o i&me-u i " 9 'od s' ladi*ta r o bni, r e&er vi 8o bi)no +!o od ne'oli'o desetina do ne'oli'o stotina 9 'od s' ladi*ta ,l(e ba

8o'o $+ &a dva turnusa dnevno


16/34

r egala ili odgovara(uće ra&mi(e*tan(e logisti)' i, (edini1a u podnom s' ladi*tu

Sele'tivni r egali0odno s' ladi*te

o ograni)en sele'tivan pristup 8 pr im(ena ade'vatne s' ladi*neopreme 9 dvostr u' i, sele' tivni, r egala+ blo' s' ladi*ten (e sa malom

veli)inom blo' ova i odgovara(ućom ,omogeni&a1i (om robe+ pr ola&nir egali itd.

Dpravl(a)'o informa1ioni sistem pr isutan ( e u svim s' ladi*tima.

7il (:

3 sin,roni&a1i(a i 'oordina1i(a pro1esa u s' ladi*tu

3 prenos informa1i(a i 'omuni'a1i(a i&me-u s' ladi*ta io'ru/en(a i i&me-u oso bl (a u s' ladi*tu

3 'ontinualno praćen(e performansi s'ladi*nog sistema

%ada1i:3 u o blasti o p s lu g e ' or is n i' a

o pr i (em i obrada nar ud/ bina

o inf or misan (e ' or isni' a o uslu&i 81i(ene+ uslovi plaćan (a itd

o r e' lama1i (e ' or isni' a

3 u o blasti &a li, a

o praćen(e stan(a &ali,a+

o ' ontr ola &ali,a+

o popun(avan(e 9 snabd(evan(e s' ladi*ta+

o u pr avl (an (e &ali,ama

3 u o blasti s' la d i*t en (a

o &ada1i po pr i (emu 8odr e-ivan (e m(esta us' ladi*ten (a i dr .

o &ada1i u to'u )uvan(a robe 8prem(e*tan(e logisti)'i, (edini1ato'om s' ladi*ten (a i dr .

o pri ' omisionir an (u i sor tir an (u 8u pr avl (an (e+ pr aćen (e+' ontr ola

o pri o bil(e/avan (u i identifi'a1i(i robe 8' r eir an (e i f or mir an (eo&na'a+ o)itavan (e itd.


17/34

3 u o blasti s p o l (n (eg t r a n s po r ta

o r edosl(ed 8 pr ior itet otpreme r o be

o def inisan (e itiner er a 9 r uting

o u pr avl (an (e vo&nim par ' om

3 u o blasti ad m in is t r at iv n i, u s lu g a

o f a' tur isan (e+ is postavl (an (e r a)una

o obrada i ' r eir an (e do' umenatao gener alno praćen(e svi, tro*'ova i pr i,oda u s'ladi*tu

+. ST,ATE-IJA U,AVLJANJA /ALI0AMA I KAAITET/ALI0A

+.1. Metodoo!ija a de3'isa'je strate!ije u&ra)ja'jaai4a%a i &rora5u' "a&a6iteta s"adi#ta

5dr/avan(e (ednog sistema ili d(ela sistema upr'os ra&nim poremeća(ima u /el(enom stan(u ili

pa' n(egovo prevo-en(e u ne'o drugo /el(eno stan(e mo/emo na&vati 0AVJGA4GEM 8sli'a

".

Slika 56

Oel(eno stan(e mo/e biti fi'sno+ a mo/e biti u vremenu promenl(ivo. Be& ob&ira da li se radi o

fi'snom ili promenl(ivom stan(u potrebno (e po&abaviti se i po(mom SVA45 SA4GA

SCSEMA.

0NA)AJNEKA-AKTE-ISTIK

K-ITE-IJI

LIMITI-AJUI;AKTO-I

ELJENOSTANJE

/O-EMEAJI I


18/34

7i(eli sistem upravl(an(a &ali,ama sasto(i se u 8sli'a #:

". utvr-ivan(u /el(enog stan(a<#. dovo-en(u stvarnog stan(a *to (e moguće bli/e /el(enom stan(u.

Slika 76

+.2. Ut)r7i)a'je žeje'o! sta'ja ai4a

'oli'o su poremeća(i 'o(i uti)u na prom(enu 'ara'teristi'a i 'riteri(uma be&na)a(no mali radi

se o FCKSCA45M OEJGE45M SA4G.

'oli'o su pa' poremeća(i u vremenu &na)a(ni imaćemo prom(enl(ivo 8flu'tuira(uće /el(eno

stan(e.

a %na)a(ne 'ara'teristi'e

Cma i, mnogo+ od slu)a(a do slu)a(a+ 'od sva'e vrste &ali,a+ po(avl(u(u se nove ili sli)ne+ )a' i

'od iste vrste &ali,a u vremenu mogu se sresti ra&li)ite &na)a(ne 'ara'teristi'e. C& tog ra&loga ili

treba u sva'om po(edina)nom slu)a(u utvr-ivati. 5ri(enta1i(e radi mo/e se reći da 'ara'teristi'e

mogu biti: te,ni)'e+ te,nolo*'e+ e'onoms'e i finansi(s'e.

Sa veli'om *irinom obu,vatnosti mo/e se raditi sa sledećim 'ara'teristi'ama: .

• vrsta &ali,a i n(i,ova stru'tura+• fi&i)'a i ,emi(s'a svo(stva &ali,a+• sistem snabdi(evan(a i potro*n(e 8plasmana+• potro*n(a &ali,a 8plasman+• popun(avan(e.&ali,a 8snabdi(evan(e+• fun'1i(a tro*'ova nastali, posto(an(em &ali,a+• fun'1i(a tro*'ova nastali, odsustvom &ali,a+• strategi(a upravl(an(a &ali,ama i sistem 'ontrole.

STVA-NO STANJE ELJENO STANJE

/O-EMEAJI II


19/34

PVeli'a *irina obu,vatnostiP samo &na)i da će nam u dobar bro( slu)a(eva ova( spisa' &na)a(ni,

'ara'teristi'a biti dovol(an &a matemati)'o modeliran(e u svr,u utvr-ivan(a /el(enog stan(a.

b Kriteri(um

Mogući, 'riteri(uma ima &natno man(e od &na)a(ni, 'ara'teristi'a i oni na()e*će odr/ava(u

ra&li)ite vari(ante 'o(e vi*i sistem mo/e postaviti pred svo( podsistem &ali,a 'ao &adata'.

Kriteri(umi mogu biti:

• pos(edovan(e odre-ene &ali,e u sva'om trenut'u be& ob&ira na 1i(enu tog

pos(edovan(a+• pos(edovan(e &ali,a u utvr-eno( v(erovatnoći 8npr. 'ad se tra/i da se ima u Q!>

slu)a(eva.

Me-utirn+ na()e*ći 'riteri(um u na*im uslovima (e: MC4CMAJ4C K04C 5ŠK5VC

05SGED5VA4GA C 5DSSVA %AJCLA 4EK5M ŠCEM VEME4SK5M 0EC5D.

'oli'o se u vremenu ne men(a(u &na)a(ne 'ara'teristi'e i ne mi(en(a 'riteri(um matemati)'im

modeliran(em mo/e se utvrditi dugoro)no /el(eno stan(e+ )ime se pra'ti)no &adata' upravl(an(a

&ali,ama svodi na dovo-en(e stvarnog stan(a+ *to (e moguće bli/e+ /el(enom stan(u. 'oli'o su

prom(ene &na)a(ni, 'ara'teristi'a veli'e+ mora se permanentno u VEME4 VRCVACOEJGE45 SA4GE+ 'o(e (e i& dana u dan i& nedel(e u nedel(u ra&li)ito. tom slu)a(u smo

prinu-eni da stvarno stan(e dovodimp *to bli/e /el(enom stan(u.

0romena 'riteri(uma u vremenu (e na(ri(e-a ali posto(i 'ao mogućnost i o tome se mora povesti

ra)una.

1 Jimitura(ući fa'tori

Jimitira(ući fa'tori predstavl(a(u spe1i(alnu 'ategori(u (er mogu limitirati i 'ara'teristi'e i/el(eno stan(e pa )a' i 'riteri(um.

+.$. Vrste ai4a i 'ji4o)a stru"turaKon'retne &ali,e prvo treba upo&nati+ a to prvo upo&navan(e (e na(bol(e sagledavan(em

stru'ture &ali,a. Šta &na)i sagledati stru'turu Stru'tura &ali,a defini*e sve arti'le od 'o(i, se

formira(u &ali,e i sve uslovne ve&e 'o(e posto(e i&me-u n(i,.


20/34

0od SJ5V4CM VE%AMA se podra&um(eva npr. me-usobna apsolutna ili relativna

&ami(enl(ivost+ me-usobno is'l(u)ivan(e+ &a(edni)'i i&bor nabav'e 8u na*em &a'onodavstvu

&abran(eno.

VSE %AJCLA bli/e defini*u m(esto i &am(enu &ali,a u 1i'lusu roba3nova13roba. Sa tog

aspe'ta srećemo:

• &ali,e reprodu'1ionog materi(ala+• &ali,e gotovi, proi&voda+• &ali,e nedovr*ene proi&vodn(e 8nedovr*eni, proi&voda +• &ali,e alata i sredstava &a rad+• &ali,e d(elova i materi(ala &a te,ni)'o odr/avan(e i te'uće oprave sredstava &a rad+• &ali,e materi(ala &a odr/avan(e )istoće• &a*tite na radu+ itd..

Gedna ista &ali,a u istom predu&eću mo/e da pripada ra&li)itim grupama. 'ooperants'imodnosima ono *to (e 'od 'ooperanta gotov proi&vod+ to (e 'od finaliste repromateri(al.

0ripadnost &ali,e ne'o( od ovi, grupa ne treba me*ati sa grupama 'o(e smo formirali ve&ano &a

ra&loge iman(a materi(ala na &ali,ama 8*pe'ulativne itd..

+.+. 8ii5"e i 4e%ijs"e oso*i'e ai4a5ve osobine predstavl(a(u &na)a(nu 'ara'teristi'u sa aspe'ta /el(enog stan(a+ me-utim

predstavl(a(u (o* &na)a(ni(u osobinu &ali,a+ &a pro(e'tovan(e us'ladi*ten(a. Sa aspe'ta /el(enog

stan(a vrlo su &na)a(ni: vi(e' tra(an(a+ (edini1a pa'ovan(a+ (edini1a ru'ovan(a i (edini1a 'omada.

Sa aspe'ta pro(e'tovan(a sistema us'ladi*ten(a &na)a(ne osobine &ali,a su: temperatura

samo&apal(en(a+ temperatura isparavan(a+ ugao tren(a+ itd.


21/34

+.9. Siste% s'a*dije)a'ja i &otro#'je &as%a'a;

Slika 86

0o&navati sistem snabdi(evan(a &na)i po&navati mesto 'upovine &a sva'i arti'al 8sli'a 6.

a'o-e+ moramo po&navati i sve uslove te 'upovine 81i(ena+ valuta plaćan(a+ rabat+ moguća 3

o)e'ivana du/ina poslovnog odnosa+ pores'e i 1arins'e ola'*i1e+ ro' isporu'e+ itd.. %a sva'u

nomen'laturu mora da identifi'u(emo proi&vo-a)a+ trgova)'u mre/u i potro*a)e. ada mo/emo

reći da po&na(emo sistem snabdi(evan(a 8plasmana.

0roi&vo-a)i

rgova)'a mre/a

0otro*a)i

Slika 96

/ / / / / / //

TMTMTTM TM

/


22/34

+.


23/34


24/34

+.=. o&u'ja)a'je ai4a s'ad*je)a'je; prin1ipu &a popun(avan(e &ali,a va/i sve *to (e re)eno &a potro*n(u+ i& ra&loga *to (e

ne)i(epopun(avan(e uvi(e' ne)i(a potro*n(a.

5vo se mo&e pri,vatiti ali u& napomenu da 'ada (e popun(avan(e &ali,a u pitan(u s'oro redovno

se poten1ira dis'ontinualnost u odnosu na 'ontinualnost+ deterministi)nost u odnosu na

sto,asti)nost+ ta'od(er+ povećano (e prisustvo ograni)en(a.

+.>. 8u'"6ija tro#"o)a 'astaa &ostoja'je% ai4aFun'1i(a tro*'ova nastala posto(an(em &ali,a (e vrlo va/na 'ara'teristi'a &ali,a+ 'o(a se po

pravilu p(avl(u(e 'ao ula&na veli)ina prili'om pravl(en(a matemati)'og modela &a utvrd(ivan(e

/el(enog stan(a. ro*'ovi nastali posto(an(em &ali,a se po(avl(u(u u obli'u sledeći, par1i(alni,

tro*'ova:

F Ve&ivan(e odgovara(ući, nov)ani, sredstava 8da nema &ali,e ta sredstva bi na(man(edoni(ela 'amatu+ u'oli'o bi se (o* malo obrnula dobili bi (os vise+ me-utim &ali,e i,

ve&u(u<F S'lai*ten(e 8s'ladi*ni prostor+ )uvar i sva radna snaga+ sve to 'o*ta i da nema &ali,a ne bi

bili potrebni<F 5siguran(e 8roba se osigurava<F Kontrole<F Kvar+ o*tećen(e+ lom<F 0o(ava ne'urentne robe 8vrlo &na)a(an tro*a' 'o(i se )esto &aboravl(a+ a isto se ta'o

)esto po(avl(u(e tamo gd(e se nomen'latur &ali,a m(en(a ili gd(e (e v(e' &ali,e 'rata'.

Svi ovi tro*'ovi posto(e 'ad &ali,e posto(e. %ali,e treba formirati samo onda+ 'ada su 'oristi od

n(i,ovog formiran(a veće od ovi, tro*'ova.

+.?. 8u'"6ija tro#"o)a 'astaa odsust)o% ai4a

Cman(e &ali,a 'o*ta ali isto ta'o i neman(e &ali,a 'o*ta. ro*'ovi odsustva &ali,e ne

&avise od du/ine perioda u 'ome posto(i odsustvo a'o (e u pitan(u trgovina+ ali &avise

a'o (e u pitan(u proi&vodn(a. Mogu se po(aviti 'ao: tro*'ovi be& nabav'e+ tro*'ovi br&e

proi&vodn(e+ tro*'ovi 'ad ostanemo be& arti'la (er ga nismo imali u &ali,ama.


25/34

Mogu se po(aviti 'ao tro*'ovi:

F Dodatne proi&vodn(e+F Litne nabav'e+F C&gubl(ene ra&li'e u 1(eni 8roba se tr/i+ a mi (e nemamo+F Sta(an(e proi&vodni, lini(a 8tro*'ovi neobe&b(e-eni, &ali,a.

+.1@. Strate!ija u&ra)ja'ja ai4a%a

Kada se govori o strategi(i upravl(an(a &ali,ama 'ao o (edno( te,no3e'onoms'o(

'ara'teristi1i &ali,a+ treba imati na umu da (e ona u svom ma'ro obli'u uvi(e' ula&na

veli)ina+ a u detal(ima+ uvi(e' i&la&na.S ob&irom da (e detal(a mnogo vi*e+ dosta autora (e uop*te ne svrstava u 'ara'teristi'e

&ali,a već u i&la&ni re&ultat.Me-utim+ ne mo/e se prići matemati)'o( obradi odnosno 'onstru'1i(i matemati)'i,

modela be& opred(el(en(a &a ma'rostrategi(u.%na)a(an dio strategi(e predstavl(a(u i&abrane veli)ine pre'o 'o(i, će se upravl(ati

&ali,ama+ odnosno pre'o 'o(i, će se odre-ivati /el(eno stan(e &ali,a. 4a()e*će su sledeće 'ombina1i(e:". 8N".rn" 9 'oli)ina 'o(a se od(edanput nabavl(a 8N"+ nivo &ali,a pri 'ome se naru)u(e

8rn"" 8sli'a <#. 8N" . T" 9 'oli)ina 'o(a se od(edanput nabavl(a 8N"+ vri(eme i&me-u dvi(e sus(edne

nabav'e 8T

"

8sli'a =.

G

H +o is&o+ue V V

t


26/34

Slika :6

G

V

V

t

Slika .

Strategi(a 8N" + rn" (e bol(a a'o mo/emo u n(o( da budemo t(. a'o mo/emo da (e

prim(en(u(emo. 4aro)ito (e dobra &a sto,asti)'e po(ave. %apadna privreda (e po prin1ipu 8N" + rn"+ a isto)na 8N" + T".

6. 8M" + rn" 9 ma'simalna do&vol(ena 'oli)ina &ali,a 8M"+ nivo &ali,a pri 'ome se

poru)u(u 8rn";. 8M" + T" 9 ma'simalna do&vol(ena veli)ina &ali,a 8M"+ vri(eme i&me-u dvi(e

sus(edne nabav'e 8T"!. 8N" 9 'oli)ina 'o(a se od(ednom nabavl(a 8N"+ ovd(e se radi ostati)'im modelima$. 8N" + rn" + T" 9 ovd(e se o)igledno radi o integralno( optimi&a1i(i. 8M" + rn" + T"

+.11. Siste% "o'troe

Sistem 'ontrole svo(im na(većim di(elom (e obu,vaćen strategi(om upravl(an(a+ a

i&dvo(en u posebnu te,no3e'onoms'u 'ara'teristi'u i& ra&loga *to predstavl(a (asno

i&ra/enu 1(elinu sa posebnom ulogom i *to u sva'om sistemu upravl(ana &ali,ama mora

biti posebno definisan. Sistem 'ontrole (e (ednim di(elom ula&na veli)ina+ a (ednim


27/34

di(elom i&la&na veli)ina+ *to &na)i+ (ednim di(elom sistem 'ontrole (e prisutan u

optimi&a1i(i /el(enog stan(a+ a (ednim di(elom optimi&ira(ući /el(no stan(e se optimi&ira i

dio sistema 'ontrole.

Sistem 'ontrole defini*e *ta se sve 'ontroli*e+ na 'o(i na)in i 'ada+ i u odnosu na to 'ada

se 'ontrola obavl(a posto(e dva sistema 'ontrole:

F Sistem sa operativnom inform1i(om 8u sva'om trenut'u &namo stan(e 'ontrolisane

veli)ine+F Sistem sa periodi)nim programom 8u odred(enim periodi)nim intervalima utvr-u(emo

'valitet i 'vantitet vei)ina 'o(e se 'ontroli*u.

+.12. O!ra'i5e'ja i%itirajui Ba"tori;

Kada su &ali,e u pitan(u na()e*ća ograni)en(a 'o(a se sreću su:F 0o mogućem anga/ovan(u nov)ani, sredtava u &ali,ama+F 0o raspolo/ivom s'ladi*nom prostoru+F 0o ma'simalnom vremenu tra(an(a+F 0o ma'simalnom bro(u narud/bina u odre-enom vremens'om periodu 8ovo ograni)en(e

&a,t(eva T strategi(u+

F 0o ma'simalno do&vol(eno( v(erovatnoći odsustva &ali,a 8ratne re&erve.

+.1$. Mate%ati5"i %odei "oji%a se odre7uje žeje'osta'je ai4a

Oel(eno stan(e &ali,a se utvr-u(e matemati)'im modelima. 4(i, ima toli'o u literaturi da

se već odomaćio po(am teori(e &ali,a. literaturi se mogu sresti matemati)'i modeli

'o(ima se optimi&ira sistem 'ontrole i sistem regulisan(a+ ali su na(rasprostran(eni(i oni

matemai)'i modeli 'o(ima se optimi&ira /el(eno stan(e &ali,a.0rili'om 'onstru'1i(e sva'og matemati)'og modela mora(u se utvrditi pretpostav'e.

0retpostav'e na()e*će idu u prav1u elimina1i(e ne'i, uti1a(a ili pa' u definisan(u

&a'onitosti &avisnosti relevantni, parametara od ti, uti1a(a. 5ve pretpostav'e u prin1ipu

ni'ad nisu sto posto ta)ne+ ali to ne &na)i da će time biti &na)a(no devaliran i&la&ni

re&ultat. 5va'o uvedene pretpostav'e su nam omogućile da napravimo matemati)'i

model 'o(i se mo/e ri(e*iti+ a 'ada dobi(emo i&la&ni re&ultat+ prov(erom na ne'oli'o


28/34

ta)a'a moramo utvrditi o(etl(ivost i&l&nog re&ultata na d(elimi)no ne'ore'tne

pretpostav'e.5no *to (e bitno+ mi ne smi(emo uvesti ni (ednu pretpostav'u+ a da ne utvrdimo stvarna

odstupan(a i 'ara'ter i inten&itet uti1a(a na i&la&ne re&ultate 8'riti)'i o1(enimo

pretpostav'u. 0retpostv'ama po'u*avamo da sman(imo bro( ula&ni, veli)ina na *to (e

moguće man(i bro(.

a'o-er+ i sve &avisnosti po'u*avamo da svedemo na *to (e moguće prosti(e. Kada su u pitan(u

&ali,e moramo prvo utvrditi veli)ine pre'o 'o(i, ćemo optimi&irati stan(e &ali,a 8N+ r n+ 8M+ r n+

8N+ T i td.

Sa definisanim pretpostav'ama i utvr-enim veli)inama 'o(e optimi&iramo mi smo spremni da

pristupimo matemati)'om modeliran(u. Matemati)'i modeli 'o(ima se optimi&ira(u &ali,e su

ra&li)iti i moguće su ra&li)ite 'lasifi'a1i(e. 4a()e*će (e prema 'ara'teristi1i popun(avan(a &ali,a.

Di(ele se na:

F Stati)'e modele iF Dinami)'e.

Statički !"#$iStati)'i modeli su modeli 'o(ima se r(e*ava(u /el(ena stan(a &ali,a 'o(a se (ednom

popun(ava(u.Di%aički !"#$ipravl(an(a &ali,ama prim(en(u(u se 'od r(e*avan(a problema &ali,a 'o(e se obnavl(a(u u

vremenu. &avisnosti od 'ara'tera osnovni, 'ara'teristi'a &ali,a ovi modeli mogu biti

i&u&etno ra&noli'i i u su*tini na(veći bro( matemati)'i, modela &ali,a pripada

dinami)'im modelima.Ka&a'it#t (k$a"i)ta 4a()e*će se i& matemati)'i, modela &a optimi&a1i(u &ali,a po(avl(u(e ma'simalna

veli)ina+ 'o(a se mo/e naći 8od(ednom+ (ednovremeno u s'ladi*tu.Ma'simalna 'oli)ina (ednog arti'la 'o(i se mo/e naći u s'ladi*tu predstavl(a par1i(alni

'apa1itet s'ladi*ta &a ta( arti'l pod uslovom da nema ispomoći me-u prostorom &a

ra&li)ite arti'le 8sli'a Q. %bir par1i(alni, 'apa1iteta &a sve arti'le predstavl(a 'apa1itets'ladi*ta sa aspe'ta mirovan(a. Veli)ine N i r n odre-u(u se i& tro*'ovnog modela u 'o(u

ula&e tro*'ovi Uiman(a &ali,a. tro*'ove iman(a &ali,a ula&e i tro*'ovi us'ladi*ten(a 'o(i &avise od tipa i obli'a

s'ladi*ta+ a tip i obli' s'ladi*ta &avisi od 'apa1iteta 8sva'a'o i od vrste robe.


29/34

Slika


30/34

Da bi mogli startovati moramo poći od obli'a i tipa s'ladi*ta ali na ba&i is'l(u)ivo

ostali, fa'tora 8ne u&ima(ući u ob&ir par1i(alni 'apa1ititet s'ladi*ta. 5nda idemo redom

po b lo' *emi pri'a&ano( na sli1i.Kada se utvrde par1i(alni 'apa1iteti &a sve arti'le 'o(i se s'ladi*te potrebno i, (e (e

podi(eliti na ,omogene grupe sa aspe'ta na)ina s'ladi*ten(a+ odnosno na ,omogene

grupe arti'ala 'o(e se mogu s'ladi*titi u isti prostor.0o*to se arti'li podi(ele na ,omogene grupe treba odrediti 'apa1itet &a sva'u ,omogenu

grupu. Kapa1itet &a ,omogenu grupu ne mora bit (edna' &biru par1i(alni, 'apa1iteta &a

arti'le 'o(i pripada(u...

Slika =6

5va'vu situa1i(u imamo 'ada dva ili vi*e arti'ala dola&e i& istog i&vori*ta sa istim

transportnim sredstvom. Ca'o arti'li mogu da se sm(este u isti prostor ovd(e nema ispomoći (er

*pi1evi nastupa(u u istom trenut'u. Suprotno tome+ imamo situa1i(u 'ada se *pi1evi ne

po(avl(u(u u istim trenu1ima. ada (e 'apa1itet grupe K g K p" W K p# W K p6 8sli'a "


31/34

Slika 5>6

A'o imamo arti'le 'o(i se mogu sm(e*tati u isti s'ladi*ni prostor+ a dola&e u ra&nimtrenu1ima i ima(u *pi1eve u ra&li)itim trenu1ima+ 'apa1itet &a grupu arti'la man(i (e od &bira

potrebni, 'apa1iteta &a po(edine art'ile+ pa mo/e doći do ispomoći prostora. uslovima 'ada se

stan(e &alo,a &a po(edine arti'le mi(en(a deterministi)'i+ onda (e moguće napraviti i di(agram

stvarnog potrebnog 'apa1iteta &a sve arti'le 8sli'a "". 0ret,odno se par1i(alni di(agrami sa

'oli)ins'i, mora(u preba1iti na di(agrame po (edini1i s'ladi*nog prostora 8m#+ m6+ itd.. Sve

arti'le moramo i&ra&iti (edini1om s'ladi*nog 'apa1iteta.


32/34

Slika 556

A'o (e potro*n(a i trenuta' prisp(eća slu)a(na veli)ina+ prar1i(alni 'apa1iteti su apsolutno

nepravilni i apsolutno prom(enl(ivi to'om vremena i moguće i, (e sabirati is'l(u)ivo

simula1i(om 8generisan(e slu)a(nog trenut'a i slu)a(nog stan(a &li,a po(edini, arti'ala ge (e &birti, stan(a u (ednom trenut'u (edna reali&a1i(a potrebnog 'apa1iteta s'ladi*ta &a grupu arti'ala+

'o(i i sam posta(e slu)a(na prom(enl(iva veli)ina. C&la&ni re&ultat bit će raspod(ela potrebnog

'apa1iteta.


33/34

9. /AKLJU(AK

%a ra&li'u od se'tora usluga gd(e se )in proi&vodn(e i potro*n(e odvi(a(u istovremeno u trgovini+

u proi&vodnim i drugim sli)nim se'torima ta dva )ina se ne de*ava(u istovremeno pa (e

neop,odno premostiti vremens'u ra&li'u i&me-u proi&vodn(e i potro*n(e.

S'ladi*ten(e u u/em smislu ima &adata' da prebrodi vremens'u ra&li'u i&me-u proi&vodn(e i potro*n(e.

Oel(eno stan(e &ali,a se utvr-u(e matemati)'im modelima. 4(i, ima toli'o u literaturi da se već

odomaćio po(am teori(e &ali,a. literaturi se mogu sresti matemati)'i modeli 'o(ima se

optimi&ira sistem 'ontrole i sistem regulisan(a+ ali su na(rasprostran(eni(i oni matemai)'i modeli

'o(ima se optimi&ira /el(eno stan(e &ali,a.


34/34

Documents

Seminarski MMT