Seyahatname 2

8/4/2019 Seyahatname 2

1/100

SEYAHATNAMESI 67SeHitini ~iirefayi A li Idr ase (o\-.I_pl ,JI 0~.r; ~:1)L)

dir Memalik Magrib Zemin Nefer bes ibtidalan idris oldugivcun idrase( ~IJ:>I ) der ler Hazreti Al ive rniinre hilerclir Ciimiesi HiiseynilerdirMudded h ilafetleri sene Andan

. . .SeUitini Ali Hamud ( .)?-


2/100

63 EVLtYA CELEBIsonra devletleri zillet mezelletle gayre intikal eyledi Aroma gayet ~edbahadir kavim irnisler Bin pare gemi He Ispanva ve Portakah nehbgaret idiib harac giizar olruuslardrSeHilini ~iirefayi A li Kamil yan (0 ~ J"~...1 -S~.r:: ~:1)\_)

drr Memalik Magrib ve Fas ve Merankes Yedi neferdir Bunlara Siire~fayi Karrril van der ler Mesela esmalarr NasrLiddini Kfim ilive Siilev-man Kamili derler Ve Siibuu Kamifi (..1.~tj~~) MISlr iier e hurueidi.ib derya misal ask erle Mrsira karib geldiikde Bahire hakinde Husuisa (09~e'; _,..) nam hala bir ehir var Ciimlesi anda rivhi sarsardankum dervasr daglar gibi geliib ciirnl esi anda hclak oldrlar SiirefaviKami l van bu erif Siibuiiddinde kaml] olub kernal irrde nihayetbuldu

Devleti A . l i Beni Agleb C_l i :1


3/100

SEYAHATNAMESl 69

Devleti Selafini Fas (~,..,~_ : _ : : 1 ) \ _ .:-1),))Magrib Zerninde Fas derler bir sehr iazimdir Selatinlerinin tahtr

olrn agla Fes pad isa h i derIer ilahazel an Abbasiyandan beru devletlerimiiebbeddir Esrnalart bovledir Harun Fas Mansur Fas derler Sevad-Iarr ta Bahri Muhit sahiline varrnca mutasarr if lardrr Amma kah icekal'alarrna Portakal keferesi istila ider Zira bu Portakal firengilemii sa' du-lar VeSelatini aairni Devleti Meranke C.,, : . .CI~ - . : : . . ! _ . pCezirei Misrrda bundan kadim devIet yukdur On kerre yiiz bin

askere malik malfkivviil mezheb kimesnelerdir Devletleri bir can ib iri-den rahne gormernisdir Hala Cenabi izzet molla [1] karunu Hindu-sitan ile bu riirya [2] Merakuse verrnisdir Padisahlarm a Sultan der-ler Ciimle bevaz nur ademler im is Arnrna hakir gor rn ed irn Ve 01diyara varmak miivesser olrnadr Bunlar dahi Portakal iIe miisa'dtrVe bunlann cenubunda

Devleti SeHitini Sudan (_;I~> .... ~:1)t_ . : : . . Jj,))Padisahlarrna Sultan ver ine Sudan Mehemmed Sudan Abdullah

Sudan Ali derler Bunlar dahi maliki mezheb adem dervasi kavimdirBirinden birine hilafet intikal etse ciimlenin itrifakr olrnavrnca halifeolamaz Yedi viiz vrldan beru devletleri miiebbeddir Ve askeri bipayanamalikdir Ve hala yedi viiz pare hasru hasin ve seddi merin kal'alanvardrr Harbi krtal ari daima Portakal iledir Gayet eci k avirud ir Hakirbu kavim ile Foncistanda cok it ilat etdik BeyazLilbeden cesrni ebrubedende sernin ve cesim adernleri var Eksed bihardtr [3] Andan

Nil ke narrnda sakin esmeriillevin bir kavmi Ur baridrr Hattiis(ti)vadan cenuba virrni konak ked siddeti harlr yerleri vardrrPadisahlarrna Melik derler Mrsirda sevh Bekr izadelere mutekiddirlerGayet miimin ve muvahhid padisahlardrr Sikkeleri yokdur Arnmahutbelerinde Melik Ataullah devu meliklerin vad iderler MeliklerineMay Csl.) dahi derIer Mav demek Sultan manasrnadir Andan canibisimale

[1] Yil drz niishasi [rnah )[2J" (bu diyan)[3])} (neccardir]


4/100

70 EVLly A (:EI.EBt

Devleti Meliki Berberistan (.j\::-.rr ..!.~> . . : . l _ , . : l )Sehirlerine Dunktla ( } l . a :J derler Nil kenarrnda bir belide kadar

ehirdir Ciimle halk i esmeriillevindirler Amma gayet mahbub vemahbubesi olur Sikkc1cri yokdur Amma hutbelerinde Me lik idrisMelik Hamd Melik Hasan deyu yad iderler Mahallinde irrsaal lahtahrir olunur Bu Berberistan gayet miimin ve muvahhid afiiyiilmezheb kimesnelerdir Meliklerine Kulu Dunkul idris Dunkul HamidDunkul dahi derler Vc Iisan larr diiriist Iisaru iberidir Zira Hazretiidris bu diyarlara ba's olruusdur

Meliklerine Kakan (~u) derler Mesela Adi Kakan Zeval Kakanidris Kakan derIer Miislim ve cehreleri krrrruzrva rnavil dir Bir kavmikafirdir Esir idiib cel labeler Misrrda beyi iderler Bunlar siirvan itekelIiim iderler Bir miiski! Iisandrr Andan

Ve Begenski derler Meliki canibi garbide colde olur San gozliiahmeriilIevin yiizlii Urban kavimdir Amma cirana eman vermeviibverisirler Bunlarda dahi sikke yokdur Amma hutbelerinde rnelj kler-i-ne imran ( 0 1 _ , . t ) derler Mese la Sultan demekdir Ali imran KemalImran derler Elhastl isimleri her ne ise ana lafzl Irnraru muzaf idiibSuheyb irnran derler Bu kavim Habes He Nili Mubarekin mabeyniolan mabeyne miistevli olrnus kavmi bipavam urvandrr Ta BahriMuhit kenannda Portakal He miisa yerleri vardrr Silahlarr ciranboynuzundan besebctlerd ir kim [2] ademe nister gibi giizer iderEkser iva ihtilatlarr Portakal ile olub beyi ira iderler Bunlardabin sene muammer olmus pit disive gergedan bovnuzu ve kelerderisi ve zebad ve tebir gayet cok olur Ve bunlann Iisanrn bir kavimanlamaz ina Portakal veledizinasr anlar ima ve isaretler ile kelamlannbir terti be koyub muamelat muhrnelat iderler imarnlart hutbede Ayetve hadis hasir ve nesir nedir bildirirler Aroma Iisanlarr umranidirderler byle bir Iisan i~itmcmi~im inaallah icmalde bazr el fazlariletahrir olunur Andan

[I] Yrldiz niishasi (Beganlski)l 2 ) ~ (nl~tleri var kim)


5/100

SEYAI-IATNAMESI 71Devleti MiililkaDI ZiilyezaD (.jl~~\ j 0 1 $ " _ _J ..: . . . . I . J ~ )

Meliklerine Nasir yezan Kasun yezan derler Ziilvezandan tahfifikelam idiib Kasrm yezan derler Yani ecdadlart Seyfi Ziilyezene rniirr-tehi olduklanndan A l i Ziilyezan derier Miirn in muvahhid safi'ivvii!mezheb sivah cerde canlardir Sikkeleri yokdur Amma hutbelerive teberleri ~okdur Krvmetin dahi biltnezler Hatta bu hakir Fon-cistanda bir sehir vardrr ismine Sulumkav (ISU.~)-,;.) derlerBu Ziilyezan (01)}J) vil:iyeti ile rrriisad rr Anda Ziilyezan :idemlerindenbazr ademler buldum Amma kelimatlan mirsk il Hele Fonch bir ademanlarrn Iisanrndan biliirdi AnI terce man idiniib stial etd im Biz on ikipadisahiz Her yer tnilkimizde iicer dorder kerre viizb in askere rualik-dir Habes divarrnrn ardrn ihata etrnij iz Eger biz oimasak PortakalHabesi zabt iderdi didi Aruma bunu nakliden ademier oyle ki.mes-nelerden idikim Huda alimdir bir maymun ayag iizre kaIkub ref taretse bissekil ana benzerdi Cekirge bacakh kara karrnca va zaif venahif kavimdir Amma cemii beni adem bunlardan havf iderler Ammaobiir kavimleri k iifiir dalalet ve hasir ve nesir ve Cennet ve Ceh en-nem nedir bilmezler irn is Guva bir havvarn n atik lar irnis Arnrna ha-kir gormedim Allah aIemdir Andan

Devleti Berri A li Hilal (J)\.ft> JI ~. -.:-.IJ~)Magr ib Zeminde Uele ( _ . J , : : - J I ) canibine diiser HaI:i Beni Hilal sehr i

Girid ceziresine mukabil bir sehtrdir Amma zamarn kadimde sehr iazim im is ispanya garet idiib padisahlarrn kat! evleviib A l i Hilal ulupadisah lar irnis 01 rahneden inkrcaz buldu Hala ziirriyyetlerinden Be-ni Hi'lal kavmi derier nice yiizbin konar gocer urbandir Behayim m a-kulesi havvanarlarr cok oldujiundan hakir askeri islam He Giritdeiken Hilalden misk ravihafi yagi gelirdi Ve MISIra da getirirler GayetIatif yagdir Kadimi evvelde padisahlarrna Nurullah Hi lal SunuLlahHilal Fazlullah Hila} derlerdi Ve Magrib Zeruin col istarun da meksandan kavirni

Devleti A li Afarika (


6/100

72 EVLtYA CELEB!

Gayet siinni hanbeliyyiiI mezheb melikdir Ve kavmi dahi keza-lik miimin ve muvahhid kavimdir Padisahlarma May Csq derlerMesla May Seneal May Abbas ve May Sadrk Sultan verine Mayderier Sikkeleri yokdur Akce verine katrr boncugun Mrsrrdan getiiriibteber ahrlar Melikieri ve nlsvanlarr ineu veririe baslar ma katirboncugun zeyn iderler Her sene huccacr Mrsira sekiz avda col asarakgelirler Amma Mrsrrr altun teberi ile ganimet iderler Hatta padisah-Ian May Senealiiddin (.:.r.JJIJk:... ~l.) bin cleve malile hacea gitmek iciinMisrra geldikde hakir rnirlak at olmak miivesser oldu Namahremeavret gibi yiiziin gozierin setir idiib yiizii koyu uzanub verde yatubovle kelimat ider esmeriiIIevin b ir adem idi Hacca gidiib gelirkenAkabede ecel akabesine ugrayub miirur idemeyiib Akabede oyle mes [2]ve mah bus kaldr andan ve

Devlet A li Afnu (,::,T JT ..Jj~)Bunlar yedi kabiledir Bir kabilesi miislimdir Sikkeleri yok Hut-

beleri var Esmeriillevin kavimdir Obur kavimleri dal alet niydiginbiImezler Amma siinriet olmadiklarrndan bunlan gayri kavim cenkile esir idiib Ucile ve Mrsrrda fiiruht iderler Ve bu cezirede nicemiiltlkler dahi vardir Amma hakir varub gorrnedim Amma sol kadarmalumu m oldikim bu ruyi arzda nekadar miilebbcs beni adem var-ise bu Mrsir eeziresinde okadar uryan beni adem var Ve

Devleti Vilayeti Cezayir C , . I . : r : - . : - ~ ' : J j .::Jj~)Matekaddem i~pan va elinde sikke sahibi kirallrk idi Sene tari-

hinde Siileyman Han feth etdi Bedesti pasa HaM vine vezaret ile bireyaletdir Sikke ve hutbesi vardrr Ve ha.la on iki bin ate~fesan askedvardir Andan

Devleti Vilayeti Tunus t.r;_,;~!~) -:J)~)Bu dahi j~panya destinde sikke sahibi krral'hk idi SiileymanHan feth etdi Bedesti Durku(d) pasa \.;~(_,!),P [3] Eyalet{i) vezaret

hal a vine sikke ve hutbesi rilavet oIunur Yirmi bin askere malikdirolub iul.!llih A db ehbazlart vardrr

[1] Yddlz niishasi (~i./_". B O T I l U k ) .~ (mestur)

[31 ,,(Durkud)


7/100

SEY AHATNAMESi 73Devleti Vilayeti Tn-ahlusu Mag-rib ( , - : " , J ~ ' . . . r - , ~ , , _ _ . 1 ' :: " "' \) , J - : .. 1 ,J~ )

Bu dahi Ispanva elinde idi Siileyrnan Han sene tarihinde feth et-misdir Bedesti pasa Rala virrni bin askere rnalik kim ciirnle kiiffarbunlardan kan kasamr (1) Halii sikke ve hutbeleri tihiver olunurKefere destinde iken dahi sikke sahibi bir krrall ik ver idi Cenk ler in-de [2] (o_,...,j.:.c ~L; . .u -I w :1 ~Iot" .j\bU I 0t61_li.;:1 ~1!.:.1_1I '; '_.1!l:) 1 ~ ll.r" JI.., ...)I';' _ ,..~ le L ... _ r0 2J I..,..:> -I.. )yazar Gaver miimessek altrnlarr olur Zira vilavetler inde teberleri cok-dur Ve eyaletIerinde Mahallat derI :) dan ve KJr-mank (.;.i\..) dan ve Bageniski (5-i...:l) [1] den ve Fonci (S~";) denelbette bir kavmi mahbusu vardrr Her selatin ve melik ler anlar ilecek idiib cel labeler Misirda beyi menyezid iderler Cenabi Bari deoltatafta dahi boyle eglence halk etrni sdir vesselam I\11Slt ce:::iresinincanibi garbisi tarafrndaki selat in devletlerin beyan etdtik inldi canibiarkisin beyan idelim Canibi sarki ve garbi itiban nedir dcyu siialb~yurulursa cezirei Misir r NiH Mubarek ta ortasrridan cereyan idiibcanibi garbisi Cezavir Fes Mcrankes ve SudandlrSark tar afi Habesve Dehlek ve Zeyla ve Foncistandrr

Haddi hasrrl arrn Huda bili..ir Sivah cerde kavimdir Mezhebleribenanidir yani ate~ perest kavimlerdir Amrna rnahkaruna me lik ka-vimdirler Andan

Bunlar dahi dagl tasi rutrnus kavimdir Meliklerine Radakay (';Ubl.J)derler Hazreti Nuh evlfidr Ken'an ( . . I .; . . . . ) ziir rivvet irrderi gecinir esmcr iil-levin abusiilvecih kavimdirler Bunlar Gi..ine pere std ir Elh asrl iklimi

[1] YJI d 17 . o iishasi (kusanur ).[2] (sikkelerinde)[3] (Allah) kelimesi fazla (Yildiz niishasi]


8/100

74 EVLIYA CLE HIHabesde vermis melik vardrr Herbiri birer mezhebdedir Ciimle sivahcerde kavimdir Zira siddeti Har bu canibe diisrniisdiir Amma Majiribcanibi abadan lebi dervasmda beyaz insan ile miizevven yerleri vardrr,

Evaafr Devleti Miiliikii Habes C _ r - ~ > - ~_,J.. . . : . . J .s > ._jl"" ) 1 )Zernaru cehaletde padisahlarrna Necasi (~t>#) derlerdir Badehu

biiviik devleti diinyaya malik clmagla Sultan didiler Badehu senetarih.i.nde Siileyman Han asnnda bakiyyei asker Sultan Elgavri Cer-kes Ozd.:nl(ir) [2] Bey Sinan pasa ve tavasi Siilevman pasa imdad-Ian He Ozdem (ir) fatihi Habes olrnusdur Hatl ciimle binalar ve kal'ave camiler anrn havratedrr Sikke ve hutbe sahibi bir vezaret yerdirArnma tahrt hiikiimetinde ciimle elsinei muhteIife sahibi beni adem ..lerdir kim bid de mezhebi islamda dcjiil'lcrdlr Zira daima iht ilatlarrPortakal kiiffarile olub arrlari dahi dal atete diisiirrniislerdir imdi Misirceziresinin icirrde olan ciimlc bu mahalde temam oidu Lakin mahallemiinasib olrnajrile ruyi arzda kadim ezelden beru dalfiletabad tekive-sin in milleti m.esihiyye krral lar m beyan ider

Fasliis Sani AerRuyi arzda miirikinden Icrralr dali bedfial bedahval

olanlarr beyan iderEvvel a ruyi zeminde zamanl cehaletde krralltk yani ~ehin~ahhk

ider ibtida Keyumers (.;./ -':(') Sahdir kim Nuh nebi evladlanndandlrAnlara Amalika (.."Jtf) derler Ve Hazreti Isa asrmda zuhur iden. .muluk ler dord tabaka idi B:'Wida tahrir olurrmusdur Amma rna-halle mrinasib olrnajiala tahrir olundu Tabakai evvel(e) Dara.niyan( Z , j 1 i l _ , l : dcrler Tabakai saniye Kiyaniyan (Z,jt:-'tr) Tabakai Salise E~ka~niyan ( 0l':l(;l ) derler Tabakai Rabi Sasaniyan (.)t~t. ..t-) drr Amma haJaDaran ivan m z.iirrivverin e Hazreti Resalet dua etmejiil e irrkrraz bulrna-rmslardrr inkuazliddevran mu ebbedd ir Evvela

Devleti Kesra Cs"..,~~\...JJ~ )Darariivandir Cern olunsa Ek asire ( r " , 'C \ ) derlerdi Bagdad K6fe

ve Basra Lehsa vc Acem ve Horasan ve iran Turan bun larm zirihiikmiinde idi Hatta Hazreri Resul bunlardan Nusirevam Adlt zema-mrida viicuda geliib dua etdi Devletlerine Cengiziyan istilf idub Gur-cistanda tavattun etdiler H a l a Giircistan da


9/100

SEYAHATNAMESi 75

A li Dadiyan (0~~1~ Ji )A l i Osmana mutt olub alatarfkul hedave matbahi sultan ive vuz

bin bez ve sunkur doganlar ve mahbube Krzlar ve oglanlar verirlerBu Dadiyan kavmi .lbl havasi latif cavi menas yer olrnajiile tenasiilbularak bu dagistan cengelistan icre bes tabaka oldular

Tabakai Evvel A li Giirciyan (0~)-') J3i ~;~~)Baja Sefer pasadan beru A l i Osmana mutiIcrdirTabakai Sani A li A~lk Bas C _ , : . ~ 00 , - r r .jL ~~~l,)

Kah mud kah isyan idiib Arcrrum valilerin tayin idiib sachmahbub ve mahbubelcrin ve z.ikrvrnet sirn evarn krsmrnd an metalannnehb garet idiib sulh kabul iderler Amma seci Acik bas kavmidirAndan

Tabakai Salis A li KUril Cl~J))JI . .: .)~ A ~ ~ ~ ~)Bunlar dahi kirk bin adem olurlar Amma mutidirler AndanTabakai Rabi A li Savsad (~t.;._,.;. .. . 1 1 c:\_) ~ : i ~ 1 )

Enusirevamn bir oglu dahi Savsad ( . : > t. ! _ , : . ) idi Bunlar bihisab as-kerdir Amma m utidirler

Tabakai Hamis A li Mekril ( " , : . . J G Ji L,r'AI.;.. ~;~1)Bunlar 01 kadar ecri degillerdir Gayri milelleri vanrn da mu-

teayyin de~Hllerdir Kendii hallerinde revalardrr Tabefzun vanrn daKiinye ( ...~/') kal'asmdan iceri nehri Cor ug (t J.)j".;) kenannda veKaradeniz sahilinde sakin kavimler Ve bu balad a zikrolunan kavminciimlesi milleti mesihiyyeden olub incilldirler ius kal'ularr ve sehir-leri ve havadar iilkeleri vardrr Insallah eUi alri tarihinde seyyahatetdigimiz mahalle miiracaat oluna Anda mufassaldir Andan N usi-revarun bir ogiu dahi Hiirmiiz tacdar Tact Nusirevan ile irakl Dadi-yanki Ku hu Elbiirz daminindedir anda sakin olub To{h) tarms Hanistilasmda

Tabakai Sadis A li Tacdar yani Kavmi Macar(J~ ii < . 5 ' " ' )J.~~" Ji u-~l- ~;;;,)

Egre (.f') kurbinde Sultan Mehmedin mansur oldugu Hu-isros


10/100

76 EVLtYA CELEBt(V?.; [1] sahr asrrrda hala bir toprak kal'a vardrr Turk Uru derlerAnda sakin oldular Bunlara siral etdiklerinde Menear yani Biz dortki~iyiz didiler Mencarrms devu 01 diyar krral larrna haber verirlerMericardan galat Macar derler Badehu taclarr Nemse Casar m a intikalider Anda Visgr-ad (.>I}.!J) kal'asm Siileyman Han feth idiib taci andabulub hazinesinde lufz ider Andan Ali Osman Ferdinad [2] kiraletaci baglhyub holla Ncmse Caan divanhanesinde gormek olmusdurBalada vermis dordde Alman v'ilaveti sevvaharim izdc masturdur im-di m alfim oia ki Macarrn ash Giircidir Ve Giirci Kavmi kadimdirAcemden geliib Macar olmuslardrr Ve

Tabakai Sabi Krzah Mosko ( J E . . 0 2 ' JI) r-!L...~:-b)'-Buular dahi Enusirevan evlatlarrndandir Amma ulu iilke sahibi

oIdular iki iklimde hiikiimleri oldukdan maada Karanhk diinyadahi hiikmiinde ve incilidir Hala bir krrallarr miird olsa GiircistanDadivanrndan bir ahrah [3] ckilli bir pelidi anidi getiriib kiraliderler Ve elkabrrrda Krr al der ler Bu dahi Tatar Hanlar ile iizerlerinesefer etdijiirniz sene tarihinde mufassaldrr Nazar oluna Bu Moskodivan kirk sekiz banhk ve on sekiz urbavlrk yani vezirlik yerdirAndan

Devleti Leh Kn-ah (~I) . J .:J J') )Bunlar dahi Dadiyan neslinden gecirrirler Altr SIOlf kavimlerdir

Ciimlesi incilidir Krrallarrna Ban (,)~) derier TaDevleti ~eh ( ~ , . : . J _ J j )

Krrall.arrna Cehdam ( i"I.I~';") derier Bu dahi sikke sahibi Ceh dam-dir Sedid kavmi vardrr

Bi Devlet MacarI Erdel (J~) _ ) \ . f ,.:.Jj~ J. )Menuce hr evladrndan geclnir ler Ku-alfarrna Yoramde (J~ i"IJJ'.)

ve Betlangor ()J':',)~.) derIer yani Ulu Kiral demekdir Aroma bey.nelhalk Krral derIer A li Osmana mutidir Memleketi dort boltikdiirBir bc;}iigu Ha ydavah l t \ . ! . J I . . I ! _ L . . ) dir Bir srmfi Erdel (J))) dir Bir

[1] K er est ec, Ha~ o.s.[2] Fer dinand olacak[3 1 YJldlZ niishasi (~ehz'.lde)


11/100

SEY AHATN AMESi 77kavmi Saz ()\ ...) dir Bir kavmi Siykel (~) dir Ve ciirnle reavasiEflakdlr Sikke sahibidir KaglZ yutan gurus (.!l:) Ban va kal' a [1]kesilir Mamur vil averleri vacdrr Bu diyarda hakir cok gaza etrncjiilecok tahrir etmisiz Sene nazar oluna Andan ta

Devleti Orta Macar ( J l : = ~-)-,I .:Js> )Bunlar dahi Menucchr evladm dan gecin irler Zira Iisanlarrnda

cok farsi kelimatlan istimal olunur Fiilek ve Semendire ve Kermatve Sican kalalarr bunlarrndir Ulkeleri azdrr Amma sehbaz kefereler-dir Sikkeleri Zolata ( ...6IJj) drr Amma hali Egrc ellerinden gidelitenezziildc olub N ernce Casarm a tabilerdir Krral larrna Plarnos (J- .i,b~)derler Ve

Beni Devleti isfah (c . ~A_ I .: J y~ . . s . )Bahri Muhit kenannda azim iike sahibi kuffardrr Hatta on kerre

yiiz bin go


12/100

73 EVUYA (:ELEBtDevlefi Diinkar klZ

Krr alfarrria Diinkarka (.~)I.4;_p) derler Bu elkab kirallara ma'hsus ..dur Sultan yerinedir Yine gayri isimleri vardrr Hakir vermis dortRam azarurida bunda geldikde Krrall arr iki krz karrndas ist iraki soyiizre diinkarhk iderIerdi Tahtlari Luricat (1If_,l) drr Aruma yedi kira ..lm vezirleri oturur bir ~ehirdir Zira karsusr Ingilisin biiviik ceziresi ..dir ve Yeni Diinva [1] iskelesidir Yeni Diinva ademleri bunda cok..dur Teber ve pelcsarrte ve yeni Diinva agaci ve kavsi kuzah misalibahk kemikleri get ir irler Ciimleden giirnriik alrn ub yedi ktral hisseahrlar islambol kadar Luricat sehr idir Amma tahtanl baglarl Heseyrek hanelerdir Anm iciin biiyiik ~ehir goriiniir [2] Anki islambolgibi kat enderkat ola Amma abl havasma ask olunuh ba.1ada evsafitafsi! iizr e tahrir o hrn musdur Nazar oluna Sikkelerinde iki kiz tasvirrn yanyana vazarlar Ve bunlarm bir gune gemileri var vediserkat anbar larr var Ve ii~er viiz tue toplarl ve iicer bin adem alur v ebin adem kamil kestibanlarr vardrr Hinde ve Srvne ve yeni Dun ..yaya ilerler Diinkarka gemileridir kim ca (r husl bazar ve at dejiir ..meni ve harnarm ve kicmda bag


13/100

SEYAHAT!';AMESt 79Aruma vilfivetlerfne varrnadrm Cemii zemanda bunlardan b ir isyanzuhur etm emisdir Ticaret He gccin irl er Ciimle hiikum erler iiic parecezirei azimelerdedir Tahtlan ingiltere adasmda Londura nehri ke-n arrn da Londura (6))";)) ~ehri azimdir kim sekiz bin mil bir cezireicinde vaki olmusdur Yohsa Alman vakalarm da Ingilisin hiik miiyokdur Ve

Devleti Kii~iik MacarBunlar Nernce Cas arrna tabilerdir Bir kac kerre Nernceden dil-

gir olub A l i Osmana tabi olmuslardrr Memleketlerinin cogu A l i Os-man destindedir Pojega ve Kanije ve Ossek ve VaIpovva ve Pecevi veSiklos ve Sevvidvar [1] bun larrn idi Hala kendiiIeri Mrsloven ( . : . " _ , l " , , . )vilfivetiride kaldrlar Tahu Elgr adcrk ve Cakator na (~')j'" 'Il~) derlerKrrallarrria Hersek ( .a . ._ .~ ) derler Arn ma vedi tab aka kafirf erdir Her-biri bir namile yad olunur Evvela ibtida Zit in Oglu (J~-'\ . J _ . J _ : ' ) Torn(.)),,1.) da sakin olur Ve Began Oglu (JiJ\ ~\iq) Isloven vilaveri burruri-dur ve Nadaj oglu (Y- . . . J\;;-) Htrvadisran bunundur Havli yarar ka-firlerdir Ve Kipan Oglu (J':')\ ,)\{ ..) Sumay ( .> ' .: . . ) vilfivet ler ibunundur Ve$var Oglu(JcJ\ .ll_,.!) memleketi bunlanndtr Nehri Rabe hududdur Gayetsa'b vollardir Yetmis dordde Kopr iilti ogiu vezir Ahmed pasa Hehunda miinhezim olduk Beravi sui tcdbir Ve Dodoska ogltt cJcJ\ ...'!J,) J: Burilarrn sikkeleri penezdir Zadradao icer iVenedik korfeei sahilindeDodoskistan acim sa'b sengistan ver-dir Amma sene tarihinde MelekAhmed pasa serdarumz olub sekiz bin asker ile elin vilavetin gareterdijiirniz masturdur Amma bu (2] Hersek dahi var drr Lakin vilfi-yetine kadem basmadijiirmz eciiden tahrir olurimadi AndanDevleti belayi ekber Venedik ( ~ J J 'J _ _!0)\: - = - I ) ~ )Kirallarma Becperm (0' ~ ) derler KIrk Bevi vardrr Kir kdan

vollle yedi Bay olur Yedide~ biri Becberm olub b.iikurnet ider Tahr-f Ian venedikdir Cii ml e ehirleri ~ehirlerimizle miis a'drr Her kacansulha mugavir bir i elsa Fircnk llYUZU gibi u'lasir virrni virrn ibe~YII dolasrr Giicile sulh kabul iderier Tamruei ekber bir miidebbirmeltrnlardrr.

Devlet Dobre VenedikKlralIannln elkabl Carna (~.)~) derler Lisaru latin anlarda istimal[I] Sigetvar[2] Yildrr niishasr (biT")


14/100

80 EvLlYA CELEBtolunur A l i Osrnanm rulun kuvvetin ilmi niicumda cihangir ol acak-Iarrn isti hr ac idiib Bursada Urhan Gaziye varub vetrnis ahid iizretarafeynden sulh kabul iderler kim ctirnl e viiz' kirk ahid ohnu ol urkim gokde ucan deryada viizen ciimlesidir deflerlerindedir Bir canib-lerine [1] verrn is bin se1ef pad isah lar mrn h attr erifleri ve ah idria-meler ibraz iderler Amma camii zemanda cemii ktrallar ile ahidsimenl ik [2] etmernislerd ir Tahtlarr Hersek sancajimda Nove (.Ji)kat'asma karib Dobrevenedik kal'asrdrr Vila yeti azdrr Burilarrn karsucanibinde Venedik korfezi asrrrViUiyeti KIZI I Elma Devleti Papa (~~. : :JJ~ I I I J_) "::'~\'J)Krr allar ma Papa (~~)derler Ciimle deryada gezen karada canrn-

dan bezen kiiffarlann bila tesblh Hazreti isa vekili miiftileridir Ciirn-Ie milleti mesihiyye ana secde id iih itibar iderler Amma garabetbunda kim rrvazat perhiz ile olkadar kadidi mahz olur kim cantcismi murdarrddan cikrnaga bir seddi ramak kaldi dersen ovle Boyleiken iki viiz sene muammer olur Murad Ham Rabide miird ol anPapa ii~ viiz sene muammer oldugu miisbetdir (Misra)

Hayi ana kim daml cehl i~inde kalmldlr zebunAmrna hakire bu baid degildir Desti Kibcagda iki viiz illi viiz ellive i.i~ yiiz vasmda ata iner ve biner .Kalmah tatan gor-diik Rrvazatperhiz ne idligun bilmezken vine olkadar m uarnrner olurlar Andan

Hi Devlet Fransa (.......il) ":'1).;) J)Ku-alrna derler Biiviik krraldrr Ve A l i Osman ilc karabeti var-

dtr Akdeniz sahilinde ve tasra Bahri Muhit kenannda hiikmii var-drr Tahtlarr Paris ( . _ r ' ; ~ ) ehridir Nice bin pare kal'iye ve kalvorilaramalikdir Andan

Devleti Cineviz (j_'~ .:.J)~)Kirall arrna Cenvan ( . ) 1 . , : . . : - ) der ler tu s vilfiveti azdrr Ticaret He ge-

cinirler kiiffardrr Ha ta A l i Osman He ulh etrnisdir islambolda yedikrr al Balvozu variken bununla sekiz Balvoz oldu Andan ta

Devleti IgrandukaAkdeniz sahilinde sakin milleti mesib ivve den baska bir Firenk[II YddlZ niishasi (yepl!iSan)r2]" (!jikenlik)


15/100

--.. '~

SEYAHATI\AMESl 81krrahdir Payitahti Alagorna (~J.i'11) sehrtdir Ve malikdir DevletleriFransa kadar degild'ir Deryada karada ticaret ile gecin irler Kiralla-rrna Igrando !~I;'1 derler Askere ve kalvona malrkclir Ve

Krrallarma derler Cemii zemanda kimse He sulh kabul etrnem isbir rnutaaazrm kafirdir Amma vine incilidir Lakin mezhebi ne papis-tedir ve ne Luteryanidir Bir tahti Beste [1] bogazl kurbinde dir VeMlSIr ceziresinin Bahri Muhit sahili ciimle bunun hiikmundcdir VeHindistanda yedi yiiz cezireye malik olrnusdur Cin ve Mac;ine Hatave Hotene varub bu cihan ceziresin nice bin kerre devir iden buPorrakaldrr Ciimle kiiffardan ekserdir Hindi zebun etrnisdir Ve ze-rnam kadimde

Kreah Eflak ( J ) \ ; \ L,.II))Biiviik devleti var idi Amma A l i Osman elinde zebun olub haltiharacgiizardrr Vi lavetleri Tuna nehri sahilindedir ~imal canibleriErdel ile miis'adir Ta htt Bukr es (J)J') ve Terkovis (,.hi;) seb irle-ridir Andan

Devleti Bogdan ( , j I ~~1. . . : : J j~)Bu dahi biiviik devlet idi Sultan Bayezidi Veli Ak Kerman ve Kilikal'asm (\_"""~')afZl tarihinde ellerinden alub harac giizar oldular BuRUDIeli kafiristanlnda nice krr al lar var idi Ali Osman devletindedevletleri munkariz olub elleri vilaverleri sair biladi islam a zamolundu Mesela Islaven ve Kurul ve Tot ve Hirvat ve Sirf ve Bulkarve Latin ve Hersek ve Voynik ve Laz ve Haylaz ve Kazakr A k veRusu menhus ve Arnavudu irzr nabud ve Rum ve Mora Arnavud(u)ve Cekoriafi ) Rum ve Manye(i) Rum ve Lazurum bu maku le krrahdallerin devletleri muzmahil olub herbiri birer krrah n sayei h irnave-lerinde kaldrlar Amrna hamdi Huda Hirvad ve Bulkar ve Liz veSirf ve Voynik ve Arnabud burrlar A l i Osrnarn n rea{ya) Ian olrnus-dur Amma Andolu canibinde

Vilayeti C;erkezistan (~l:-,) _.=> :; ..: ..~j3)Krral degilf erdir Aroma biribirleri mabeyninde bejrle ri va Ir jdir Anlar

[1] Yildrz niishasi (Sebte)Evliya < ;e le b i 10 - 6


16/100

32 EVLiYA ~ELEBIMernirze (0;'.1':) [1] dir Ciimle asiret sahibi beglerdir Evvela Tamanceziresf f;erkezi Kcfe pasasma ruutidirler Andan nehri Kubanm karsutar afmda (Cl!) Cerkezi Bu dahi sehl tabidir Andan Biiyiik l to;)Cerkezi Asilerdir Andan Jana (~\.nCerker! Asilerdir Andan Biiviiklana ( L " i _ ; ) Cerkezi Asidir Andan MamalUka ( ~ l _ , l ~ \ . . ) Hatukay ( - > 1 .; ." ." .. . )Asilerdir Andan Vilayeti Cerkezi Poltkay (.st.a:J~,) mud degillerdir An-dan Vilayeti Bozduk (0)lj),) Cerkezi Gayet asilerdir V'ilaveti }Vlem~uh(r_ JU) Gekezi Bagidir Andan Vilayeti Bisni (;erkezi Bunun begidirTavstan (.)lk~Ab) derIer Amma ciimlenin beglerine Mirze derler KIrkbin askere rnaliklerdir Amma hakir bin vermis yedide MehernedGiray Han ogiu Cenbe Girav Sultan ile Sohuma gitdik idi HamdiHuda 01 senei mubarekde ciirnle Kabarti Cerkez islam ile miiserrefolub ciirul e domuzlarm krrub nehri Cincige (~~) dokcliler Ve camive mesacidler yasadu b hakir ezanlar okrvub ibtida imameti hakiretdim Aroma gavri Ccrakezclcr bir mezheb kavdrnda degillerdirKafir desen ademi katl iderler Miisfiim an desen taat ibadat yokdurBir garib kavimlerdir Insaallah anlar dahi islam. ile rmiserref olurlarAndan Vila)'eti Tal,'stan (.)l:_Jl\.) Cerkezi kah ice Dajiistan padisahiSamhal Hana tabi olurlar Bu kavim Kilhu Elbiirz dameninde sakinolurlar


17/100

SEYAHATNAMESl 83mukarrerdir Bajada Dajiistana gelirken evsaflart mufassal tahrir ol un-musdur Andan Timurlenk rnjl ikurbinde

Bu dahi on kerre viiz bin Ka lrrrakdrr Bunlar dahi islam iman itikadve kiifiir dalalet nedir bilmezler Amrna ciimle Kalmaklardan sedidve ecilerdir Andan

Devleti Kuba(n) Kalmlk C j< >-\; (.:_)~ ~ . - : .JJ~)Bu taife viiz bin oba olur Nehri Kuban canibinde sakinlerdir Bazrmahalde frrsat bulub Cerkecistan icinde sakin olan Arsian Bey veNevruz Bey Nogavlarrn garet idiib esir ider Bu Kalmak i(_;inde halael'li bin Nogay miislim esrr vardrr Andan nehri Edilin oretarafmda

Bes kerre viiz bin ofur larrrus Anuna hakir Edili bu canibden oregecmcdirn Ve 01 taifei gSrmedirn Amma ciirnle Kalrmk bunlardangayet havf iderler mis Andan

Devleti Gokdelen Kzrlrnrlc (_j~~_). ) .= ] _,:i . : : . J j : J )Bes kerre viiz bin mei'un olur im is Nehri Edil ile nehri Cavik (..;.~)bevrieb iirnasrnda sakinlerdir Bu nlarf m) sihir efsunu ob iir Kalmaklar-dan zivade irnis Andan

Devleti Urumbet Kafmrk ( " " ; \ 1 . ; ':"':0)))1 . . : . l .p)Bunlar dahi bes kerre viiz bin mel'un olur larrrus N ehri Edilin bircanibinde sakinler hui Bunlarda olan Nogavm haddi pavant vokdurdevu gavr iNogay nakil iderler Andan

Bunlar sekiz kerre viiz bin mel'un Biiviik Kibcakda sakinler imiCiimle bu taife arabalar iizre obalarrnda sakinlerdir Her gun birotlu mevvalr verde meks idiib go(_;er Hasrlr kelarn bu mel'tmlar onyedi padiahdlf Cin ve Macine Hata ve Hotene ve Fajifur ve Bul ..

[I] Kac;ar olacak


18/100

84 EVLtYA (ELEBlgara netieei kelam ta Karanlrk Diirrvavi buz oldujiu mahalden uburidii bote eanibde anlarm zumunca Yrlrmdrrak [1] Diinva yani AkDiinyada sakinlerdir Abl hayat arrdadrr Anda giderler Arrm i~unmuammer oluruz derler CUmle evsaflari boilada tafsil iizre masturdurVe muhakkak Beni Asfar bunlar ~~ ~~~1 Amma daldlet iere kalanAbaza kavmin beyan ider

Zikri ahvali dalalet ayinitaifei Abaza (Jly-I J\;)( v }' ~ A i , k 0:0 , . : . l ) \ . . ; ; ,)

Karadenizin kenarrnda vaki olrnus Ciimle kavimdir Asiret asiretbirbirlerile cenk cidalde ve harb kitalde bir alay aklr goziinde ecikavimdir Mezhebleri ve kitablan yokdur Hagir nesir nedir bilmezlerHemen bunlar dahi Cerez kavmi gibidir Ve Ccrkez bunlarm ima.Linde rniis'adir Bazr zeman Cer kezle ve Mekril (J..= : . ) le cenk iderler~ark eanibleri Mekrildir Mabeynlerinde Fasa Cay (I$~ -4,;\j) hududdurBu Abaza ve Cerakezerrin asrllari Arabdrr Mukadderna tahrir oluri-musdur Misrrd a ol an Cerakese ve Abaz alarrn asil ruekfirrlarr bu rna-hallerdir ki asiret asiret beyan o!unur Evvela Mekrilistan ile rrusa(rniisa) olan

Vilayeti Abazai f;a~lar (J>;~ ~}Iw~':/))Mekrilce dahi kelimat ider Bejiler ine Caca (~~) derler On bin kavimolur Andan

Vilayeti Abazai Arlan (j':/;I 5}1 ":'~\'J)iskelc1eri Lacigat (.)t;~':I) Bunlar dahi on bin bahadrr kavim' olurAndan

Vilayeti Abazai f;endalar () I . . \ ;>; ~)i. : . : ' J _ , )iskeleleri Kakrr (}li) dir Bejiler! vardrr Ciimle on bes bin adem olurVe sahihiinneseb Abaza burrlardadir Ve bu taifede olan mah bub vetnahbubeleri Abazada olmaz Bunlara Dag Cendalari (S)I.).:~ t !~) der ..Icr Andan garba iic konak gidiibVilayeti Abaza Biiyiik f;endalar ( )I_\~ = 1 ) : , . " ) ' ~ ~ ': / ) )Yirmi Be kuradtr Ve on bes bin asker olur Ve iskeleleri vardrril l Yildiz nii shasi (Yddlrak)


19/100

~EY AHATNAMESt 35Bu Abazalarm daglarl ardr serapa Marnsuh ( ;.- . !. ..L. ) Cerkezidir Daima'-Abaza ile cenk iderler Cendalar Abazasm bir konak garba uhur idiib

Vilayeti Abazai Keeler ( )( ~)~~~J - ' )iki bin kavim olur Ve ath asked dahi cokdur Sipahligile meshur-

lardrr Andan

Vilayeti Abazai Artlar C1} 6j~1 - . : :- ~ ' Y J )Otuz bin adem olur Amma yigitlikled hrrsrz lrgilc meshurlardir

iskelelerine Kepus Cr~.(')derler Latif Iirnaru vardrr Bender iskeledirEkseriya islambol gernileri bunda krsl ar Ve bu Artlar dagmda

Vilayeti Abazai Sadse ( ' \ _ t . ~ . . . . , ~j~1 ~'jJ)Ne Cerkezdir ve ne diiciist Abazadu- On bin kavim. olur Hatta SevdiAhmed pasa bizim vilavete varrms deyu ciimle ve daih ve dere depesiHe siial Idiib hakir cevab verdikde yemin idiib Sen Abaza dejiilsinBizim Sadse yigitierindensin cler idi Andan lebi derya ile canibi garbaii~ konak gidiib

Vilayeti Abazai Kamrs ( ;.;-~ ~)1 ..:.~))Be~Heri var Ve on bin bahadir askere mal ikdir iskeleleri olkadar

i~lemez Zira pek asilerdir Amm a Misirdan Rumdan geliib kalmisrniislumanlar ~okdur Ganirnet divarrlrr Buniara ii~ konak

Begleri ve on bin asked vardir Ve iskelesi gayet iler Kefivekarsu kacsudur Andan 2 konak

Vihiyeti C;;erkezi Bozoduk (J-,~ );~ j('~>; _::_~Y _ ,)Begleri vc iskeleleri ve on bin adernleri vardir Bu kavimdenMengeli Giray Han on bin kavrni btl Abaza bozdujiu nd arrdrr Ve

Bozoduk iskelesinden 2 konak vine Karadeniz kenannca

Abaza begieri ve iskeleleri vardrr Ve yedi bin askere mal ikcl'ir


20/100

86 EVLiYA CELEBlVe Taman ( ,)t.k) kurbinde Anapa ( ~~I ) Iimaru bu Abazava iki ko-n akdir Bu kavim gavet mutidirler Zira Iclcrinde daima Krrrm veTaman asked eksik degildir Bu mahalde dahi Abaz anrn on iki kavmitern am olrrrugd ur Hakka kimahbub ve mahbubesi ve namdar yigitleriolur Sed kavirrrlerclir Asrllarr vine Ar abdrr Bu divar lar Hazreti Ornerhilafetinde Cin eviz kiiffarr elinde idi Bunlar Arabisrandan isyan idiibCinevize gelub iltica idiib bu diyarda sakin olub Abaza Iisam pevdaetdiler Amrna bu Abazarun daglar icin de on iki asireti dahi varAmma anlarr seyyahat etmedik Amma isimlerin istirna idiib ademlerile ihtilat etdik Evvela Mekrile karib daglar icincle Aireti Posuhu( _ . t> _ .t -_ " ' ) Andan A~ireti Ac Cepsi ( &-;~ 2 ) Andan Aireti Besleb (;y)Andan Aireti Meklivve ( .A) Andan Aireti Aypiga (I...~j) AndanAireti Valak rrprs ( J~};[I_') Andan Aireti ( ,..tJ-,H ~ ) Andan Aireti Maca( \,;1.. ) Andan Aireti Pancars (JoJ\-ik) Bunlann dahi h5kimleri Beydirler Her kabile onar on ikier on beser bin askere maliklerdir Sarpcengelistan ver lerde olmak ile bunlar gayet hirsrz kavimdir Abazave Cerkez kavmi bile bunlardan acizlerdir Aroma Misir askerinin te-meli bu Abaza Cerkez vilfivericlir Lakin dalalet icinde kalrnrslardrrKafir ile rrriisfiimarir Abaza kavmine gosteriib Kangism seversin disenmiislumaria vaprsrrIar Anrncun islam He miiserref olduklartnda gal izmusl iim an oIurlar Zira bu Abaza ve Cerkezde kefere olmaz Varsakat! iderler Ve kilise ve kitab yokdur Hemen dagi bagl bir kavmiasidir

Zikri Ahvali Rusu menhus yani Kaza.kr Ak Jly.1 ).( . ~~ v;. 1 ';1.'- ' _ \3 .j"!. ifr-: oJ.J )

Leh ve Moskov krrall arrnm tahti hfikfrmetler inde vermis frrkamelurilardrr kim diirivavr dutmus kavimdir Kah Tatar Hana ve kahMoskovdan Lehe ve kah Lehden Karako kiralrna tabi olur Ve kahisvan idiib bes viiz pare gemi ile Karadenizin canibi crbaasm nehbgaret idiib vine gemilerile vilaveri menhuslartna giderler Evvela nehr iOzi.i ( _'jJI) caniblerinde Hatman Kardas Kazak ( .31;; Job} ) AndanDorozenka ( ..i.u1) ) Andan Halman Sirke ( . s > _ ) Andan Hatman Ih-mel Nic ( t Jr.I) Andan Hatman Birabas (Jll-,:) Andan HatmanAndirva (~.;'; ';I ) Andan Hatman ~eremet ( ' : : " . A ~ ) Andan Hatman Zapo-roska (-.i-.JJyl;) Andan Harman Harncstiyan (,)\ .:


21/100

SEYAHATNAMESl 87elli bir tarihinde elin vilavetin islam Giray Han ile nehb garet et~digimiz kiiffarlar olmagile tahrir olundu Bunlar ciimle Lehe tabidirAruma Moskova tabi olanlar vetm is Harrnan drr Ciirnle Azak kal'asidibinden cereyan iden nehri Ten ( ~") k en armdadrr Evvela Ten Hat#rnuru (Jt .. ;.. ,j") vermis Hatman ser dar dtr Gayriler kalalar i ismile yadolunur Ciirnle kal'alan nehri Ten ken arrnda agacdandtr Cerk ez (;(:;-)Kirmen Andan Mince (~~~A) Kir men Andan Seva (ly-) Kirmen Andanisor (jyl) Kirmen Andan Mujik (J;_,. ) Kirmcn Andan Tokay ( LS\,;J'")Kirrnen Andan Pra s (..,.,1)" ) Kirmen Netice ta Azakdan ii~ avlrk yolTen kenarrnca vetrnis hatrn anlrk yerdir Kirmenleri namile arrrlrrKazaki Aklardtr Bu rnahalde bu rnel'unlar dahi ternam oldu AmmaRum Er~eni ve Yahudi ve Karavi Kibti kefereleri her biri birerkrralrn tahtr h iikurnetler irrde reavalardir Hususa Ali Osmanda olanRum Errnerii bir diyarda yokdur Milleti mesih ivvedendir ler SarnaRalebe Antakrvveve malikler idi

Devleti A li Kayseri Rum ( iJJCemi olsa Kavasrr a (.f""'~;) derlerdi Hezkil [1] kiral ci..imledcn

ziyade rnuamrner olub Mrsir a dahi mutasarrrf oldu Zira baladan burna hal leciek tahrir etdiginliz eger muslim eger milleti nesarao ciimleMrsira ve Kudiise taliblerdir Mrsrra malik olan

Devleti Krbfi ( j ; - - : ; . o : J j~ )Miilliklarma Kababita ( ...l\;i) derler Cern olsa Akbat (1UI) derler

Miiddeti devletleri 400 sene Bir tabakalart kirk yedi nefer oldu An,dan devletleri berk este olub mabeyne ii~ viiz vrl Amalika Devletigirub vine Devleti Krbtrvveve rucu idiib devleti sanide meddeti dey,letleri vine 168 sene oldu Ve nefer Amma Hazreti Isa veHazreti Yahya ve Hazreti Zekeriyya asrrnda bulunanlara

Devleti Yunaniyan ( - : : l : - l O j _ ':"]J~ )derler Dini Mes ihavi dutdrlar Ve bir sirufma dahi

Devleti Krbfalfse [2] (


22/100

33 EVLlY A CELEBtakh Aristo herifler idi Miiddeti saltanatlarr 207 sene Ve EflatunBokrad Sokrad Ristalis Fisagors ve filosof ciirnle Yunanivandir Veiskender dahi Yunaniyandtr Zernam htikfrmetiride Sehr ivar derlerdi01 zemanda cihana Yunaniyan miistevli olub ~arkdan garba hiikiimetdiIer Harta diinvavi Kafdan Kafa hiikiim iden dort kisidir ikisimiisliiman ik isi kefere islamdan Hazreti Siilevrnarrdrr Biri dahi iskenderi Kiibradrr Yunaniyandan hiri Yanko ibni Madivandrr Bid dahiBu htunriasrrdrr Ruyi zemrm milleti mesihiyye (i) Yunaniyansertaser dutrnus idi Hala vine olkadar kiiffar vardrr kim rnji ver-rihin ve ehB hev'et ovle vazrmslar kirn ruvi adlu [1] bir sivah okiiasurerile farz evlemisler Cemii viicudunda nekadar sivah krl'larr varise kara sabkalr kafire tesbih evlemisler Ve 01 Stglrln iki gozler-i vebovnualari arasrnda bir beyaz nokta misal krllar olsa iimrneti Muh am-mede tesbih etrnisler Hamdi Huda mucizatt Muhammed' Musrafanmberekarile ciimle iirnrneti Muhammed kiiffari parekende ve perisaniderek mansur muzaffer olurlar Hususa Devleti A l i Osman bu baladazikr etdigiruiz selarini dini islam dan sonra A l i Osman zuhur ermisdirVe balada tahrir olunan viiz kirk milleti nesara krral lar ve Groflanve Hatrnarrlarr devletinden sonra A l i Osman tulu idiib hu ciimlemiililkdan sonra devlete kadem basdrklar-m beyan ider

Elfasliis Salis as erDevleti A li Osrrrarrm zuhur tulfiun beyan iderEevve la miiverrihanl Rum ve mikreperdazam zevil mefhum ki

( ('},.~ ,.\1.. . .. )'. 1 \ :_ ~ l.J ) mucebince ruyi arzda balada tahrir olunan selatinrnirluk lar edimi arzda sakin olmuslar idi Ve esnafi iimem iciin ihri-lafaH kesire olrnusdur Amma siikkaru Rum ve ecrrasr miitenevviaiani merziibum bitakdiriiI Hayyiil Kavvurn ferrnanile asrlda kavmi RumIs bin ishak evladrdrr Andan Yafese andan Nuh alevlrisselama rrriin-tehidir Bunlartn Irk! tahirinden ibtida Ruma kadem basan A l iSelcukrvandir Sene 476 tarihinde urnerai Dan isrnerrdivve He vek dilyek dhet olub Malarrvve ve Kavserivve ve Alaivve ve Konya divar-Janna miistevl iolub rniistak il pad isah oldular T'ulfrlarr Maver aiirme-hirdendir Hikrneri Huda bu mahalde Mahan memleketinden A l iOsrnarrm ccdadr Siileyman Sah ve Errugr ul Mogol ve Bogol guliibeyaban Tatari derdinden terki vatan idiib Ahlat sehr ine geliib anda

sene sakin olub an dan dahi Rum arzusile Murad nehr (i) keria-rma geldikde serdarlarl Siileyman Sah Caber kalasr dibinbe gusiilIII Yild Z u iishasi [a rz r ]


23/100

SEY AHATNAl\IESt 39iderken gark olub anda defn idiib Ertujirul ciimle erlerile SclcukrvanAlaiiddirie dogrrlub gelirken bir piiste basma crkub Konya sahrasm anazar etdiikde gorsel er kim iki derya misal asker biribirile germa germcengi piirhasda Amma Tatar asked galib Beyaz destarlr Konva askedrniirrhezim oluyor Bire Var Alaiiddin cani (bi) ne imdad idelim BizlerclahiTatardan dilgiriz deyu Ertugrol Bey bir beyaz livai muhamrnedikaldirub ciimle bu kadar Tatarm ensesine geliib bir kernj n-gahdan Allah Allah(a) reha buldurub saturu muharnme di koyuncaTatarrn idin)e ate~i muhammedi diiiib karalarr firara miibeddel

'"olub Ali Selcuk taze can bu Iub Tatardan bir can halas olrnrvub SultanAlaiiddin m ansur muzaffer Konyaya gcliib Ertugr ula hil'ati fahirelerihsan idiib sag kol begligi ver iib Bursa Tekur-u iizre serdar idiib Bur-sanm canibi erbaasmda Bilecik ve Ihbat (Ulubat) ve Iriegiin {Inegol )ve Yalakabad bu makule yerlerden Errujirul olkadar mali ganayimHe Sultan Alaiidcliue gel iib mali gaza He ciimle Rum askerin mugte~nim etdi Alaiiddin dahi giinden gii ne Ertugrulun ianetile az.im iissaripadisah oldu Elkabr kadisah ide Selcuktvana Sclatin didiler 01 asrrdaDskiidara varrnca kiiffar bas gostermejie kadir degildi Zira SultanAlaridbirrin cemii zid hiikmiindc vermis tabl alem sahibi m ir livasrve askeri var idi Evvelfi Marasda Ali (Zii) lkadriyye ve Adanada AliRamazaniY)le ve Sivasda Ali Dani!}mendiyyedrn Melik Gazi ve Kasta-monide A li ve Amasyada A li Ferhad ve Kiitah ivvede AliGermi)'an ve Ankarada Ali Siibhan ve Sarhan vilaverinde A li SarhanBay ve in1ad elinde A li imad Bay ve Sunkur elinde A li Sunkur Bav

" . . . . -ve Keskin elinde Ali Keskin Bay ve Teke elinde Ali Teke Bay veHamid vihiverirrde Hem ayet Ba)1 ve Meritcse cliode Men.rcse Ba.y ve Aydineliride Aydrn Bey ve Lareridede A li Karaman Bay ve YalakabaddaErtugrul Bay Hasrh kelam. bu elkablar He m iisernm a Sultan Alati ddi-nin vermis mirl ivasr var idi Ve zcm aru saadetlerinde Hazreti Sulra-niilulema Mevlana Bahaiiddin Mehernmed bin Hasani.il BelhiyyiilBekri Sultan Alaiiddin devletinde sene 681 tarihinde Konyada fevtolub oglu Cel alucldirri Rurni ki Hazreti Nlevhlnadxr halife oldu Vebahldaki umeralara Sultarriilulcma lakab kom u sclur Her biri mahallindetahrir olunur Badehu Sultan Alaii dd in Arzrrum semtine az.im askerHe sefere gidi.ib Fenade ( e~U) nam mab alde ~ikeste hatrr olub hastayatarken ogiu GI yaziiddin devleti diinya i


24/100

90 EvLtYA (ELEBton ddrt Mudded devletleri sene Andan cemii ulemayi Rumgulgulei RUIn idiib Ertugrulu Bey idiib halife olub ciimle andan biatetdiler 01 dahi Bursa gazasmdan gelirken mecruhan Sogut nam kasa-bada m edfundur Ve Savuci Bey ibni Urhan Torualrc gazasrrrda sehidolub aru dahi Ertujirul varurida defn etdiler Badehu vine ulernavrRu m rnesveret idub Ertugrul oglu Osrnancijn miistakrllen re'si sebamiede halife idiib ciimle ayanl Sclcukrvan derunudilden biat etdiler Tarihi viladetej sene 656 Evvela Osman sene 699Omres 69 Saltanat sene 26 Vefates 726 Andan Urhan Bey halifeoldu Saltanat 35 sene olub Urhan Gazi oglu Siilevman pasa KaraMiirsel Bey ve Ece Yakub Bey krrk namdar He Bahri Ebvazr Kapudagikurbinde Babseld [1] nam m.ahalden sallar He karsu Rurncl irarafrnaat cikar ub Gelibolu caniblerin nehb ve garet iderek Ipsala ibtida sala ...dan galat olan veri ibtida Ciima giin aru feth icliib ibtida sala okudrk-larryciin ibtida Salad an galat Ipsala derler Ve giiriden giine askeringer iisi gelerck Glibolu kal'asrn feth etdikde Gazi Siileyman pasa kal'akapusrrida el urub ( fICJ;r) ~~\.~! ) tarih olrnusdur Sene 761 Kal'a (i)kabzai tasarruflarma getirub mall ganayim ile guzar. mii slim in bayoldular Ve ikar etdiikleri nisvanlar akdi rrikfih ile m erbut olub tena-sul buldular Badehu Rum Eli tabir krlrrian verde on iki millet keferevar idi Mesela Rum Bulkar Li [2] Ef'lak Sirf Voynik ve Hirvat veLatin ve Bosnak ve Laz makulesi kiiffarlann dar diyarlann harabyebab iderek kiiffara goz acdrr rmvub ta Tuna ken anna varrnca maltganayimler alarak ~ikar gelen marvanlarrna asan avkn-larrrniz doluride.ndusizegarrlar ve ogul bah gibi zisanl ar vc sim ebdanlar hasrl olubanlar dahi dedeleri alan kiiffarlara semsiri ate~tab urmaga ahenkidcrek dar divarl arrn basl arrn a dar idiib nice bin pare kura ve kasabatve belidei muaaz amalar m feth etdiler Badehu Siileyman pasa Bolavrrnam mahalde yaban kazma dogan salub arch sua at blragub atdantckerlenince basrna zahrn iriib rner hu m olub Bolavrrda bir kubbeipiir envarrnda medfundur Hattfi carni ve imareti ve tekvesi vard rrVefates sene 760 ( ,:1~ ...U:i.~)) ibtida Ruma gecen bu Siileyman pasaibni Urh andrr Llrh arun dahi miiddeti omr ii sene 83 Ciilusu sene 726Vil aderi sene 678 Vefates sene 761 olub oglu Gazi HudaverrdigarBey oldu Omres sene 65 Mudded vilfidetes sene 727 Miiddetisaltanat sene 31 Edirnei feth idiib Kos Ova cenginde birkiifir leslcr iciriden kalkub kendiiyi bl~agile urub sehid etdi Sehid

[II Lapse ki olacak[2J Fazla yilzdrnl~

I


25/100

SEYAHATNAMESi 91'iden Mirikos [1] Koblaki kafiridahi 01 mahalde depelediler Andann asi Murad Ham Bursada Eski Kabhcada defn etdiler Andan ogluYrldrrrm Han Gazi Bey oldu Viladetes sene 748 ve Ciilusc sene 972ve rnridd eri saltanat sene 16 olub hakka ki seci padi sahr bavakaridikim bir vrlda Anadoludan Rumelinde Eflak ve Bujidan keferesiiizre sefer etdiginden Yrldirrm Han didiler Gerci Yrldrrrm BayezidHan yarar idi Arnrna ornres sene 6 [2] Saltanat 16 Sebebi mevtiTimur cenginde Yrldrrrm Han m iin hez.irn olub Timurun hapsindeiken hummayi muhrikadan sorriib merhum olub nasm Bursada Yil-dirrm Camfine getiriib defn etdiler Oglu Cel ebiSultan Mehmed Hanhalife oldu Sene 804 Viladet sene 7176 [3] Miidderi h ilafet sene 30Miidded orniir sene Andan ogIu Murad Bey halife oldu sene 834Mudded salta nat sene 31 Miiddeti ornii r sene 49 Vefati sene 855Andan oglu Gazi Ehiilfetih Sultan Mehemmed halife oldu sene 855Miiddeti hiliHet sene 31 Vilsder sene 935 [4] Miiddcti orn iir sene 51Vefati sene 886 Andan oglu Bayezid Han halife sene 886 Muddetihilafet sene 31 ve mi..iddeti ornur sene 91 Vefati sene 917 Andan oiHuSelitn Han i Evvel Vila det sene 872 Hini ciilu sdu krrk ii~ vasrn dabulundu sene 926 vefat etdi Saltanat sene 8 Omres 51 Andan o(duSiilevman Han halife 0 du V'iladet sene 900 Saitanat sene 48 bmressene Andan ogiu Sel im i Sani Sah Vilad et sene 929 Crilu slarr sene974 Vefatlarr sene 982 Andan oglu Muradr Salis halife ViHidet sene953 Ciiluslan sene 982 Salta nat sene 21 Omres sene Terki dun yasene 1003 Andan oglu Meh med Ham Salis Sah oldu Sene 980 tar i-hinde Viladeti basaadetleri Majinisada vaki olrnu sdur Ciiluslan seneSelase ve Elf Cernazel ulaSlnln on altrncr gun yevmi CUHla idi Sene1003 Saltanat sene 6n1re~ Sene 1012 vefat iden [5] oglu AhmedHan halife oldu Sene 1012 Majinisada miitevellid olub esnai ciilu sdacarsale idi Pederi biizurk yerine calisi serir ve devlet masir oldularMahr Recebin on sekizinci giirnirrde vak iolrnu s idi Sene 1013 Veazmi dar i sene 1026 Devlet sene 14 Omres sene 976 Andan karrn-dasr Mustafa Han halife oldu Sehri Zilkade 23 Sene 1026 Saltanatsene 1 sehr 3 mazul Andan Sultan Osman halife oldu Sene 1037Mahr Rebiiilevveli Salta nat sene 5 sehri Receb fi 8 Sehadet sene1031 Def'a Mustafa halife Han [6] Sene 1031 ve sehr Halife ol ub.

[IJ Yild.z niish asr (Milo~)[2 1 (60)PJ " " (776)[4J . . " (835)[5] ik i def., yazi] ml!? (vefatmda) olacak[6] Yildiz niishasi (Han halife)


26/100

Y2 EvLlYA CELEBtyine mazul Andan Sultan Muradr Rabi ibni Ahmed Han halife oldusene 1032 Saltanat sene 17 Ornres sene Andan ibrahim Han ibniAhmed Han halife oidu Sene 1049 Saltanat sene Sehadet sene An ..dan oglu Mehmed Harn Rabi hala padisahi Ali Osmandrr Sene 1058Saltanat Omres sene inklfaziiddevran devietleri miiebbed ola AminYa Muin Amma bu Devleti A li Osman ivan a Cenabi Barinin nazantaalltik etrrrisdir Yermis mril uk iiri devletlerine murasarrif olmuslardirDevleti Osmana malik olrnajia sebeb olub Hadimiil HarernevrriisSerifeyn Mcvla Miillikiil Arabi vel Acem didirmege bais badi olubciirnle padisah ve krral larrn iizerlerine tasaddur etdiren Fatihi MISlrSultan Seli m Sah ibni Sultan Bayezid Handir ~lc. ..t\;.,.. J Ne takrib HeM1SIra malik olclujiu Ham ider

Sebebi gazayi MlSJr bedesti Selim ~ahMiiverr iham aleme hafi olrmva kim ibtida Ehiijfetih Sultan

Meh emrrred Han gad Uzun Hasaru Tercan sahasinda rniirihezim idiibTarihi atfi inamn Karadeniz sahilinde Tarabefzun canib (in) e kesidek rlub berren ve bahren mubasara id iib kalillil imamda [1] fethitcshire getir iib icine ehzade Sultan Bayczidi Veli (i ) hakirn idlib adliadalete bezli himmet idiib anda Selirni Evvel viicude geliib b iirciierefden afitabl de vlet ziva veriib giinden giirie mihri :ilem tab olduBu mahalde Ebiilfctih saltanat tarafmda Karaman Ogullarr namaskrvalar iizre sefere giderken Dskiidar kurbinde Mal Tebe nam rna-halde merhum olub ser iri saadet ve rahri hilafet Sultan Bayezidenakl idiib oglu sehzade Selimin vanrnda Tarabefzunda .:._~.~,) r . divenaskerden virrni bin asker He Sid ri z er in e miistakil hakirn nasb evleviibcanibi erbaasrnda fethi fiit uh lar etrnejii tenbih ve tekid idub kcndii-ler Asitanede mesriedi hilafetde bcrk arar olub umuru rn iisl irrrin igor~mede Beri canibde ~ehza (de) Selim Giircistan ve Mekrilistan veDadivan caniblerin nehb ve garet iderek vukuf tahsil evleviib havhfiituhat iderek Uzun Hasan taallukatlarrndan Mira Han sehz ade SelimHan ile pencapenc olub hahnahah Caniha ( ...;~) kal'asm Selirn Hankuvveri bazu He feth id iib ve iicviiz kantar giirniis evani hedayeler HeSultan Bayezide gonderdi Bayezidi Veti safasmdan sehzadei Sel imernukarrernameler He hiPati fah ire ler gonderdi Selim Han da Canihaitaht id in iib on bin tiifenk endaz yigit asker dahi zamime evledi ZiraCan ih e hala Giirniishanc didiikleri yedi verde giimii s rnaderri irmakgibi akar Hikmeti Huda se hzade Selim taliine bir altun madeni zuhur

[II Yildrz niishasl (eyyam da)


27/100

SEYAHATNAMES1 93idiib yuz bin miimessek altun andan kesdiriib sikkesinde (. . \ I :~~.)IW..l1~ ... -..:\-:- '":'.r# Dr:~ ,j\ ,;. . J.,~ ,j. ' devu yiiz bin altunu babasrna gonderiib Ba~yezidi Veli safasmdan Sel im Mernleket sana helal o!sun Feth etdiigind'ivar-larr sana ihsan evl edim Hemen gavret ve hamivvet senindir devuboyle istimalet yerligi beligleei gelince Sehzade Selim ejderi haftseredoniib yedi sekiz senede kirk bes pare ~ehir ve Koyh hisar (11...a~ . } . . _ , i )ve Niksar ve Bavburd ve ispir ve Tortum ve Erzincan misilli seb irlerve merin kal'alar feth idiib her ne canibe miiteveccih olursa biemr il-Iah mansur ve muzaffer olurdu Lakin Sultan Bayezidi Velinin Tevec-ciihii Venedik f irengistarunda Mora vil avetiride Meton ve Koron fe-tihlerine mukayyed olm ajiile Kizrl basi evbas ile Merasda ZiilkadirOglu Alaiiddevle yek diI yek cihet olub Tokadt ve Sivasr ve Amasivveve Osmancijia varrnca Kizrlbas istila idiib giinden giine Acem irin.lendi Kah ice Selim ehzade ardlarrndan cevirir Amma ne care aglrdiisman Ah Ah deyiib dogiiniirdii Bir kcrre Bayezidi Veli deryamisal asker ile Turhal ( J I . . . . . J _ " - ) sahrasma geliib Acem ile mukabeleolub cengi azimde iken Ziilkadriyye sahibi Ala iiddevle tarafindanMisir Siilevmaru [1] Gavri askerinden on iki bin ahrec ath Mrsiraskeri Bayezidi Veli askeri icirre gir iib ovl e bir krlrc bazarr olur kirndiller ile tabir olurrmaz A l i Osman asked vakti gurubda bir tarafasehz ade Selim askerile Caniha daglarrna gidiib beri tarafda mevdanAcem ve Tiirkman ve Gavriyanda kalrr Aruma sehzade Selim AhMrsn-lr Ah Misn-Ii der idi Cen abr Bad ban a tahti A l i Osmarn erzanikrlarsa Allah ile ahdim olsun ibtida gazarn Acem ik in ci ZiilkadirOglu iiciincii gazam MISlr olsun Anlar islam padisa hlarr ol ada Acemeimdad idcler HaYIf ola (-Ullo}:~ )_,.;JI) deviib sabir iderdi Aruma Krzrl-bas ta Uskiidardan capar He bas alub Sivas hanlanna getirirlerdi Buhal iizre ahir Ali Osman Acerue cu l tobra harac n arrrma ver rnegebabyub DevIeti Ali Osman har hakir olrnajia vuz dutdu BayezidiVeli ise halved tarikrndan biat idiib tarafr hakka miicahcdiye bash-yub nefsin katl eyleyiib diinyadan el cekdi Sultan Selim Tarbefzun-dan Asitane tarafm da ser ikarda kimesnelerle pesii perdeden mesveretidiib Hernen Selim Sen bize bir tarafdan birez askerle zahir 01 Bizsana tahtr teslim ideriz i isden gecdi Elbetde vet is deyu haberlervannca Selim Han o~Hu Siileyman Han ehri Trrabzanda viicudegelrn isdi Selin'! dahi Tirabzanda miista k ol mu sdu An m iciin Sahismail Siilevrnan Hana ta'riamiz namelerinde Laz Oglu devu va-zardi Hemen sehzade Selim oglu Siilevrnarr dahi tiivana yigit

[I ] Yildrz niishasi (Su ltam )


28/100

EvLlYA (:ELECtolmu sdu Babasi Sultan Bayezide Siifevrnarirna Kefe tahrr hiiku metinreca evleviib recast kabul olundukda oglu Siileymana bes bin ( . ; . - i J s = ; > I Jdiyen asker veriib ikiyiiz pare gemi ile Trabuzandan iic yiiz milbir muvafik eyyam He Kefive varub ber taht rrisin olub basma askercern etmejie basladr Alelakib sehzade Selim dahi bes yiiz pare gemiile on bin asker gemilere dolub muvafIk eyyam ile bir gicede KefeIimaruna cikub Kefc kal'asma giriib Tatar Handan Mengeli GirayHan n e m iilak at olub kesfi raz ider Tatar Han Allah mubarek eyliyedeyu krrk bin asker kosub Sel im dahi yirmi bin asker cem idiibkat'r menazil iderek Pravadi (~, JI..1) nam mahalde Ugra Deresi namrn-da bir mahalde rncks idiib Bayezidi Veli taraftndan divaru padisahiaskeri dahi mukabelei Selimde meks idiib Bayezidi Veli Asker{i)tekrar rnesve ret gayri idiib Bir hunhar sehzadcfi} civan bahrdirUmiddir ki tahta ciiHis idince ciimlemizin gir ibanrn deihire [1] He-men bununia cenk evlernek cvlfidrr deyu ccnge ahenk ctdiler Bedtarafda Selim mahrvdrr Cenk vok dur mirlahazasile asude dururkenSelim askeri iizre bir vavlrm tob ve bir ya vlrm tiiferik.ler attlubUgra Deresinde iki asker birbirine ugrayub karrlub katrlrncanice kerr e vriz bin tir kemanm dan atrlrnca chzade Selimin askerimiinhezim. olub Juna canibine firar idi.ib sehzade Selim arifane vanveriib Karadeniz sahiline srn ub Varna nam mahalde adiste bir ge-mive siivar olub vine tahtr kadimi olan Tarabefzuna varub gayrethamiyyetinden bas gostermeyiib hamu~ba~ oidu Aruma kaim maka-rrn olan Sari Kaya Bey Tarabefzunda htikirm h iikurnat etmede VeCanihde Malh Ali Bey dahi hrfzr hiraset etmede Sehzade SiileymanKefei zabt ermede

Sergiizeti ~ehzade Selim HanHakiri piir'taksir bu sergtizest] sikkadan olmak iizre nakl ide-

rimki merhum ve rnagfur iirrleh pederimiz Dervis Mehemmedi Zill.vii z on yedi ya~mda dan fanlden dan bak.ive irtihal etdiler Ne an buhakir kadar seyyahat etmis ola Amrna A l i Osmandan dokuz padisa-hm serefi sohbetlerile miiserr ef olduguridan maada Si.ileyman Hanile gazavi Seyyidvar [2] da bile imislcr Ve Krbr rsr fethinde serdarKara Mustafa pasa He mevcud bulunub Magosa (4.- J c . L . ) kal'asi feth-o ldu kda miftahlarile Selimi San ive gonderdikde bel egan mabelagihsan inamlardan sorira Dergahr A l i Kuyumcu ba~lltgln ihsan idiib

[II YI'dIZ niishasi [d evsir ir)[ ' 1 1 Sigdvar olacak.


29/100

SEyAHAT;\AI\bi 95miiebbed hatlar veriib Sultan Ahmed asnnda Mekkei Miiker remen inAltun Olujiun pederimiz irisa idiib surre emaneti hizrnet ile sutuhuMekkiye mizabl rahmeti vaz evlernislcr Bu hastdan murad varri pe-r im iz umurdide iht ivar adem idi Siile vman Han rik abd ar t Kuzu AliAga viiz kirk sekiz vasmda merhum oldu Ve Zeyrek basrnd a Pirinccizade hanesi sahibi A bdi Efendi ve Arablar ham arru kurbinde KaraKIZ Mehmed Efendi ve [1] zikrolunan ihtiyarlar bir yire gcliib rnu-sahabet etdiikde hakir safa iderdim Bir glin vine bunlar bizim pe-derle can soh beri iderken bir arrk tirid nahif ademin koltuklartnahuddamlart giriib kapudan dhir olunca bizim pederle ciirn le istik-bale kalkub hayli tazirn id iib saffi alide karar idiib taraf taraf Safageldin omrtimiin van Halimi Efendi diyiib tazim ve tekrimler idi.ibberesi rah ik iler ve mutantan kahveler heniiz ravih olmusdu Bunlar--c;;-;~hbcti idrib keyfler [2] vetisdir-iib kellelerinden ar akrvve ler ingec ~kllub Buruh Buruh dimejie basl adrlar Hemen Siileyman Ha nmrikfibdan Kuzu A li Aga ider Carum Hali mi Efendi Efendin Selim~ahl Evvel ruhivcun ve Efendimiz Siileyman Han ru hivciin olsun burnii sk il irniz hal idin Sultan Sel im He bab asi Bayezid Han HaC! ojiluPazari kurbinde Ugra Deresinde ugraub bozuldukda Tu ahzon a---~var ub j dagi derununuzdan nice tebdili came idiib seyyahate gitdiniz

~Anl:nakl(eylen deyu reca etdiler 01 dahi ah al olub bizim pederin-;rk~ikaag~n eline alub ider Vallahi asrkan Merhum Sel irn HanTarabefzunda m iirizevi iken bir gun hakiri ve Kara Nedirni varuria~aibrub Ne dersiz oglanlar Sizinle bir seyyahat idelim Olur mudidi :Biz dahi Ne canibe filan dimedik Hernen ,..~),y-) ..t\F~ deviibfatiha okuduk Hemen Selim Han koynundan bir Kclarrn izzet cika-rub Bu esrar bu mahaide kala deyu bizlere yemin verdi Biz dahi

Ser ve(r) mek olur SLfn a:yan eylemek olmazmazmunu uzre kasem bilhlh idiib Hazine Odasrna giriib birer kathrrkai :bektaiyan giyiib elde teberi miislimin belde saparu Davudiserlerimizde afitabei Vahidii gec krlub bellerimize miimessek dIdselatin [3] tennurei la'ilgtlnu bend krlub bir h evbe mecmuai tuhf vebirer post ve birer ehram ketfimize urub meger bir cernender h azrrermis Kita blar i ve ehramian himara tahmil idiib vakti sabah ~lle(nagyardan bihaber iken Tarabefzundan tasra cikub yo1a revane old ukAruma Koca Selim Dede hayti tabarikes car darb bir mutarras tuva-

[lJ Y)ldiZ niishasi (Bu)[2 ] (keyifler in)[3 J (teHitin)


30/100

96 EvLtyA CELEBtna tab biilend nevcivan mehib yigit idi Hakir Halimi ve Kara Ne-dimi dahi yirmi vasrnda Zrrtrl Balaban kocek ler iviz vola revane olubbirdahi devlet ke lamm zebana getirmeyiib bu diyarlara cok savdii~ikar etrnis ve havli fiiruhat etrnis bir iilkeye diiselirn deyiib yedincigiinde Dagistan padisah r Samhal (J\,eL.!) Sahm iilkesinde KarabudakHan divarrnda camilerde ibadet idiib vine kalka Samkal Hana bu-lusub Dervisler Kanden gelesiz didiler Selim dede Rumdan gelirnezdidi Bir ka~ giin anda mihman olub andan Tar hu (';')0.) ehrineandan KOVIn (.:"t;) sehrine Acem hudunda Demir Kapuya and aAeem Hanrndan nameler alub Bagf (}fL) kal'asrna andan GevlfinaGenecye Sir-varia varub Bahri Hazer sahilinee Maxendrrana varuband a dahi ii~ gun ii~ giee meks evleviib andan Kum kesan (,j\.!.f(naand an Cebeli Devlum (f~)J~-:-) e andan Horasanda imam.hazretlerinden tecdidi biat ve teedidi sikke idiib bir ay anda hizmetidiib Ruma Hacr Bektasi Velinin nefsi evladlarma mektublar alubvc sevhden mezun olub Ispahana varrnca viiz vermis pare ehir sev-yahat eyledik 01 mahalde Isfahana vardrk kim Nrsfr eihan namilebir seb ir biirivad olunurdu Isfahanda b ir kalenderhanede meksidiib her birimiz birer ku~ei cilvenererek cevk safa idiib ~ehr(i) sevirternasa iderdik Selim Dede Kahvehanelerde sadrancbazhk ile ovleisti har verdi kim bir iistadr kam il arun mukabelesinde bir paydakkaldir majia kadir dejrildir Sehri Isfahan halkr Selim dededen aciznlan,de kalub ciirnle Acem fal idiib didiler kim Eger bu dervi s bizimGi.izelce Sah He satranc oynasa eman vcrmeviib mat ider Iavalla deyuvemin iderlerdi Ahir Sah Ia] bu Sel im Dedenin satra ncbaalrgrn derlerSah ismail dahi Tiz 01 dervisfi ) huzuruma getiir iin didiikde antgordiik Kalenderhaniye krr esek ark asrrrda bir akay geliib Ask olaAhdallar deyu selarn virdi Bizler dahi Ask olsun Cemali ba kemalinedidiikde Buyurun sizi Sah dilive dur adrr iletelim didiikde biz dah ise yarant zarifan pak hrrk ai fahireler He huzuru saha vardl(gl )mlzdahemen Selim Dede belinden nefiri israfili crkarub bir zemzemei mu-hammedi ardt srra zemzernei Haydan Kerran ardr srra on iki bendon iki imamlar ri.imuzun gCisteriib esmaiilhiisnadan .p\.4lI . , 1 . . ' ; 1 \ ~}l' J., ._LJ ~J _ J\ ,}'\~l\ ,~u:'11}-'JLJ' J,)l I . ;>- jll deyiib on iki zemzeme i dahi esmalara sururub Er Hak deviib dest berbeste idiib pertab iderek huzuru Sahavarub afirabesin kec krlub asrknn e rJt-li .!.l:l~ t>;let)\. ... t\,~ 0" _il ..: !t"r);;\ '"deyiib berkarar olub bu ebvati terenniim evledi

Afakl Seha madeletin nuru pii.rale~Huqid gihi encilmeni dehre (;trag o l


31/100

~F.YAHAT\A~lE~iKeh nate gibi eyle deri deti muattarKeh gonce sii at giilcne gel zineti bag olRa dan cihan eylemesin dLeme sensizHer kande isen padiehim dihl)ede sag o!

devu dualar etdiikde Sah ismail safasm dan ayag iizre kalkub destberdest zanu berzanu van ma alub Kis! sen h05 gelrnis sen Ner e sela-rrun getiir iirsen didiikde Sahrm Kayser Zeminde Hazret iHacr Bek-tai Velide perverde olub andan Krrrm divarm a an dan ~atnhal Hanaandan Buharada Meshcdi Sultan Horasan hazretini zivar eridiib eyhden nameler alub giiz elce diyanna Sahrrmn giil er cernal in egeldim deyu nameleri desti Saha sunub Sah safasmdan Yiiz basa gel.mis sen kis] didiikde Sel im dede Eyle ola Sahrm deyu bir rumuzetdi Yani viiziin basam didi Sah sevb in namesin tilavet idrib bilesaravi alinin bir koscsiride ruih m an harrecik gosteriib bir havlr zcrn anIsfahan da meks idiib Sah ismail sohbetinde Scl irn dcde ne.dirui halis-lrk ve kIssaperdazhk idiib Sah He husnii iifct iderdi Bir giin Sahider Selim dede Seni vahsi sadr an cbazsm derler didikde Gercc kdirBeli Sahrm Gercekclir didi Sah ider Gel Seninle yeka yek me vdarumuhabbetde ovn avalrrn kim ya tah ola va baht didi Dede irdi MenSahrm ile ovrrarnajia kadir dejiilim Sahl rk manidir dedi ~ah itdiVaUahi Sahhk ~oyle dursun Eliriden geleni taksirat etme Hem enmevd an senindir i grir didi Selim dede Bu sozl erd e cok tenc:ziilSGZU var Huda kerimdir drviib Sah ile satranca mubaseret cvl ed ik ie-rinde Sel im dede derunundan siial id iib ider iIahi Eger bu Sah i 111atidersem eli ve vibi yeti benim dar bi sernsir irnle m at olub firsat be-nimdir deyu oynarken h ikrueri Huda Sah mat hanesine gel ince he-men Selim dede (MIsra)

Fil file bend olunca ah matFil evinden tiz cek hem $ah mat

deviib fil He Sah i mat idince Sah gazab alud e olub Selim dcdeyebir sillei sah iurur Selim dede ider Be Sahlm vad ive hulf huvurdrruzSahlrk bertarafdir Elinden geleni dirig etme bu vurd rruz Bi: dahimarifetirniz mertebesince dirig etrueviib mat erdirn Amma Sahrf m}ben de ahde vefa etrnem Bir [1] ola vine Sahrrru mat idem deyu birrumuz etdi Sah an larnrvuh Bir giin e kalm is Hele bit dahi oynayaltmdeviib 01 gun ii


32/100

98 EVLiYA (:EI.EBtsanlar alub Hac! Bekrasi Veli iistadi Tiirkii 'Tiirkman Hace AhmediYese vi zivar et irre mezun oIub isfahandan nice ~ehri azirn ler sevirternasa iderek Yesevi Hazretlerin ziyaret idiib andan nice k ibarrevliyaullahlar ziyaret idiib duai havrrIarrn alub ve nice kibarl evliva-ullahrn merkadi ~eriflerin ziyaret iderek Tebrize ve Hemedana veErdebile ve Dergiizirie ve Bagdach belristabada ve Derne ve Dertenkve Sehribana varub krrk gun rnukirn olub imalul Azalua ve Abdril-kadiriil Cevlan] ve ~eyh Sehabeddin i Sehreverdi ve Selmam Pakve Kassab Comerde ve imam Musaya ve Marufu Kerh i hazretlerincve imam Hiiseyne ve imam Aliye ciimle [1]~ehzade Selim Harn Evvelin seyyahatde Bagdaddan

Kii'beye geldiigiKib arr cvlivauflahlar r z.ivar et idiib asitanelerinc yuz siiriib ruha-niyyetlerinden istimdad taleb etdi Andan Bagdad huccacile on yedigiinde Ka'b ei scrifc geliib h accr serif idiib anda dahi hayatda olankibarr evlivalartn desti ~eriflerin bus idiib duai havrr larm alub savirziyaretler idiib Misrr huccacilc Medinei Miinevvereye gel iib 01hamerde [2] pak gusiiller idiib dogru Hazreti Resalete Sel im dedegeliib Ask ola Ya Resulullah deyi.ib ~ebekei Resulullaha vapisub birna'ra havkrr drk im bizim zehr erniz


33/100

SEYAHATN.~MEst 99ve -ya hakirrriil Mahrernevniis [1] Serifevn Ya hfik irnii l MisrrrJ)b~ Jl I . . ~ ' c_J-' ,!l.:~),t_ f-L ~ ..!.


34/100

100 EVLtYA CELEBiman elden gitdi deyu m esveret iderler Ahir Sel irn askeri deryamisal ite geliib cenge ahenk idiib germ a gerrni cenk esnasmd a SultanBayezidi az il idiib Cor lu sahrasmda padisah olub Bayezidi Veli iderSclim Hilfifeti elimden Cor lr ovasrn da zoru baz u ile al drn Vine Cor lrovasmda cevirli olub cevr ilivir-es in Omr(iin) az olsun Kihcm keskinolsun Ve verricerirrin etegi belinden ve cizmesi avajimd an crkrnasmDc; akce ulUfeleri bedeli berkarli olub ogullarIll1n iizerlerinde tasaddureylesinler Ve lesler imevdanda kalrnasm Sipahinin ulufesi cok olsunBerekatr olrnasm Nim eti zivadc olsun Ve alfiyileri ve Itib ar lar r zivadeve lesler imeydanda kesilsin Cebeci dahi rajibetsiz olsun Ve erbabitimar ve erbabr zuama dava ve nizadan hahls olmasun Etmeklerievladlarrna mir as dege deyu ciirn le Ali Osman kuluna boyle bedduaidi.ib Selim Han kendiiyi Dimedokaya gonderirken Havasa: .....:l~} nammahalde ruh teslim etdi Amma nice oldu Namalfim oldu ~:l... ~l.::.-r- j

~ehzade Selinl Harn Evvel sene [1] tarihinde ntiistakil~ah oldugu

Andan Sultan Selimi Evvel miistakil pad isah olub Islarrrbol iciudeYeni Bakc;e nam mahaldc b iat o hrn acak giin Halim.i: Ccl eb irri n takririi.izre vakti saf iide vine iie; ki~i kelevvel Iibasi dcr visancmiz giviibseraperdei si.ileymanide verai perdeden crk ub dojiru Eba Evvuba an,dan Ebiilfethe gel iib ziyaret idiib Eski Odalarda Solaldar Odasi nammahalde gir iib ciirnle odabasrlar Safa geldiniz dede lcr diyiib hal harrrsorusub tahtelkahve futur idiib esnai keIamda Gaziler Size padisa henid binici mi lazrm yohsa kuse nis'in duaci 1111 Hlzlm dedi Behey dedeAldrjirrmz uh'ife vakfullahdan h el al olsun Birez sefer idelim Dartva n rrruz kiiffar ve Acern alub el vilavct kalrnadi Hemen sefer idelimdidiklerinde Selim dede Bu ikrardan don erseniz irnaru ruzclan donrniisolun deyu yemin verdiler Ve an lar dah ivern in etdiler Andan Selimdecle Babr Hiimayun online varub kanunu Bektasivan iizre bir nef irurub kapucrlard an parsa alub Orta kapuya an da dahi bir sur urubKapucrlar keth iidasmdan in 'am alub Ak Aga k apusuria varub andadahi sur urub ihsan alub dururken bir ar ahk bulub pertab idiib kAgalan icine bitekelliif gider Bire gicli hay isrk divi nce Selim Han innesviin erna buldujiu haned aru kadim dojiru Has Odaya varub tahtrpadisah ide 01 hey'eti mecmuacijiile af itabe sin gec krlub seddi iskendervar berkarar olur Beri tarafda Bir(e) bir llk icer igirdi Bu Ende-runu hassa agalarr gorseler kim tahri alide bir dervis karar idiib Ien-

!1J YddlZ niishas: (918)


35/100

SEY AHA TN Al\lES t 101ger vir rrus Hemen kirk Has odalrlar dalsatur olub hii curn idinceSelim dede baz usrn kiiad krlub bazubendi sehzadei ayan idince b il-diler kim ~ehzadedir Zira Selirni cok kimesne gormem is idi Bilenhuddamlar goriib Hay Sehzade Selim diviib pa vi serif in e viizler siir-ubibtida kirk Has odah biat etdiler

Ey miirde dillerir: tlllsIat il e can Selim [1]Dil hastelerivi !l'erdine derman Selim

asia cih azr fakn iizerinden crkarrna vub sevh iiljslam ve yedi vezrr veciimle ulema ve suleha ve ay~nl devlet 01 iislUb iizre biat idiib YeniBa~~ede biate murrtaz rr olanlar haberdar olub giiruh giiruh bol iikhalklari geliib biat etdikde ven iceri ocajnn a n obet geli.ib Eski odalrlargorciil cr kim odalarm da taam viviib yemin veren rsrk padisah drr Akrl -Ian hasl arrnd an gidiib voldaslar Ahdiniz(e) vefa ider rnisiz Beli pad i-sahrrn Ugruna dur rnusrz Hemen ~imdi 0skiidara gecel im Ve Edirnekapusmdan tasr a crkalrm deviib ahdi ernarn tecvid [2] idiib irtesi gunalavi azirn ile Eba Evvubu Ensariden krlrc ku sarrub alay ile sar av ialive geliib Yedi vrl seferim vnrdrr deyu del lal lar nida idiib ertesi 01giin veziri ;lzanl Piri pasa bir otak fdirne k ap usr haricine bir otakiniihtak Dsk iidarf a] kurar Ve cemij k iral lar a nameler i'le Kap ucrba-tlan gidiib ciirn le kiiffan dalalet Selimden havf idiib azirn elciler ilehedayalan gel iib tecdidi su'lh etdiler Bir name dahi Sah ismail (e)yazub Cu lcu Bayezid baba gitdi Seni isfahanda ii~ kerre mat identopuzcu baba Selirn gelcli kim senden 01 sille iru ik am m almajia iit iin eazirnet etrnis Vaktine hazir 01 deyu Sah (a) name vannca Sah ismailider Hay m eded Bire ge.;_;ensene benimle satranc oynayub beni matiden dervis Selim i..\li Osman zade Selim irnis Yay vavevla deyu ken-diivi pare pare ider ite bu hakiri kesiriittaksir(e) ciirnle ihtiyarlarhuzurunda koca Halimi Celebi sergiize!}ti Selim Harn bu yiizden nakletdi Arnrna sahihdir Zira akranlanndan Sii levrnan Han huddamlanve bizirn pederirniz rner hu m bile idi Bu ahvale vakrf idi [3]

Sultan Selim ~ah ismail He ~aldlranda cenkitdiklerin beyan ider

Asia muaraza itmeyiib samiinden lo'ldrl ar Andan Selim Sah[1 ] (Ey mu r d e d ilin vu slat n .a can Se'ii) olm ak lilZ lm .12 ] Y lldlZ ni.ish" 'SI (tecdid){3 1 Yildiz niishasi (Asla muar az a etme y iip sarm in d e n o ld ila r ] Serlevhadan sonra yaz.ilan

ayni ciirnl e fazladir.


36/100

102dcrya misal askerle Salu Iran uzre [1] Crl drr ( " J . ! - ; - - ) sahrasm avarub iki asker birbirine giriib cenk (e) ahenk etdiklerinde megerZi.ilkadir Oglu He Sultan Gavr (i) Mrsir askerile Sama imdadetrnisler Ciimle Acem asked islarna cenge rahne veriib dipalavlar irnrra krlrc girer Zira Acem ~emirbaz serbazdrr Mukaddernabu mahalde tar afevrrden top tiifenk atrlrnam ajia ahid eman dahi olun-musdu Hernen Sclim Hanm hatrrrria geliib ider Ben -Sah ile isfahan.da sahlrk bertaraf olub satranc oynayub mat etdijilmizde ahde vefaitmeyiib bize bir sine urdukda Biz de Sahrm ahde vefavr bir gun boozan (z) demis idim 01 dahi bozrnak budur deyu toblar atrlmasmaemir idub Avas pasa veniceri agasl idi Toblara ates idince ciimleKiaalbasi toblar hurse idiib Bire Kizalbas miinhezim oidu divinceyedi saatde iran Zemin askerinin viicudu kalrmvub Sah ismail vediatlt He kacar kert bir avret Sah ismail (i) goriib ider Kurba (0)olavrm Isik Selim sana Hele bizim ahlmlzl egerine secarak [2] kacir ..dr ki der Sah karve ihsan idub kendi kendiye maaf ider Crkdir(CIIdu) gazasr rnesb.urclur Tahrire hacet yokdur Ve Sah ismailinTach Hamrn n arn avreri ve iki yiizden miitecaviz mahbube carivelertciimle esir olub malt karun He Asitanei saadete geldi Andan 01 seneAmasyada krslivub vine Acem m iih irnrnatrn goriirken Merasdan Zul-kadir OiHu Alaiiddin vermis seksen bin askerile Goksi.in (z,_,_(,dvavlasma cikarken Sultan Selim pasavi iizre tav'in eyleyiib:bircengi azirn idiib Alaii ddevl ei evladlar ile kat! idi.ib vermis nefer taaI ..lukatile dest berkafa Selim Han burrlarr ve icler inde dedemiz AhmedBey karrndasr Salim Beyi bile kavrd beyd He Mrsrrda Sultan Gavriyegorider ir Gavri Alaiiddevlcnin basi ve ciimle evlad taallukatlarrrunbasrn goriince Hay bir diismene karsu durur carh acirmz [3] dahivar idi Ve simden geru tedariki A l i Osman bizedir deyu tedarikingorlir [4] mahbusvar arrlarrn ciimlesini azad idiib bizim ammimizidahi azad idiib Kudiisii Serife geliib tab tabl alemden el cekiib Ku-diisdc Turu Zitada sengi mezarmda tarihile kabrin biliib tamir ter-mim eyledim Beri Misrr tarafmda Cerakesi nakesin isvan tugyanlansebebile raya ve beravanrn degil belki fHan ibni fHanln ehil iyallerivekalelerdc avan elinde kalub ciimle halk asker askrvasmdan dilgirolub ehri Mrsrrda srhhat selametde alan kibart evliyaullahdan nicesi

[Il YddlZ niishas:r2 ] [3J[41 "

(sene 92lJ tarihirid e](sIOYlraral.::)(~arhaCl~f1mlz)(ve)


37/100

SEYAHATENA.MSI 103Ebiissiiudu .Har icive [1] ve Mcrzuku Kefahinden [2] varsan mesafeibaided ir Geliib mutsarr if olamaz Acerne varsan rneahebiride siibh e vatEkrada varsan devletlerinde devam sarrlarr [3] yokdur Gelin Ali Os-man a varalrm Hern miirnin ve muvahhidiler Hem rnuh ibbi ulemave suleha ve mesavih ehli ser, ve sahibiisseyfdirler Her ne canibe varsamansur ve muzaffer oluyorlar Gelin anlara var alrm deyu ittifak idiibfatihai serif rilavet idiib Ehiissiiudu Harihi [4] ve Merzu ku Kefafi(}.r f.L..~ J.i f'.L.~) deyu ii~ kerre nida iderler Sultan Selim Amasya rnes-tasrnda viiaer alarr He can sohbeti idiib otur ur lar rms Tavasi Sinan pasave Yunus pasa Padisahrm ii~ kerrcdir (J..i (.1- ~ ) Hifzln istima etdimAya ne ola dicliler Sultan Selim itdiAlemi seyyahatde Misn-a Halimiile vardrjiumzda Ebiissi.iudu Carihi ve Merzuku Kefafi hazretleri kesfidiib (!l_,.,..;.;i Jc ~I 'j r- ~ ) didilcr Ve biz scn iMisrr a ~agltdlihmlzzern an gel didilcr idi Hala 01 istima ctdiniz [5]

Selimi Evvel lcarrndasfarm ve karrndaslarrevladlarlD ehid etdiigidir

Sad alar anlarm kel arni diir erb ar larrdrr Tiz Misir tedarikin gorun hu-yurdular Bunlar MlSLr tcdarikinde iken fer vadci lar geliib Padiahlm.bir tarafda karrndasm Sultan Korkud bir tarafda kar mdasrn SultanAhmed .lsi olub vil avet elden gitdi Sen Misrr a kandc gidersin didik-lerinde Selim Sah atfi in anr Sultan Ahmed uzr e idi.ib Bursa Ycn i-sehr Ii)Yamrida cengi aaim olub sehzade Ahmed cenkde atdan tek.er-leniib dest berkafa Selim Sah huzuruna getiiriib asia ernan verrniviibotakda manukan sehid idiib Bursada Koca Murad. Sani varurida defnctdiler Ve 01 marek ede schzadc Ahmcdin bir ogiu ~ehzade MuradErdebile Sah istuailin varu na firar idiib iiciiricii scncde mer hum olu bkabri Erdcbildcdir Ve vine sehzade Ahrnedin rnii hter oglu Aloiiiddinve bihter oglu sehzade Selim ~aha iltica id iib masurrrlar drr deyuaf olunub islambolda matunen mcrhum olub defn etdiler VeSclirn Sahrn biraderi sehzade Seh insahrn oglu Mehemrned Han vebiri dahi sehzade Mahrn ud ve bii viik ogullan sehzade Musa ve ehzadcUrhan ve biri dahi Sultan Al isah oglu Osrnandrr Bunlann ctirnles'in

[1J YddlZ niish ast (Car ihiye)[2] ,. (Kefafiye geliib tesekki iderler Anlar dahi ciirnle ulerna ve suleha

mesveret idiib Msm Megaribiye)[3] Yrld iz niishasi [sebatlarr)[4J (Carihi)[5] ~ " (sadalar anlann kelarm diir erbarlarrdrr Tiz Misrr tedarikin gorun

buyurdular) Serlevhadan sonra gelen ayni ciimle fazladir,


38/100

lOt EYLl'L\ (ELEntSelim biraderi ~d1Zade Ahmed Han iizre sefcre giderken ciimlcsinbirer takrib He ele geriiriib curnlcsin ehid idi.ib Bursada Urhan G. zicenbinde asude loldtlar Zir a bu sehzadcler Sultan Bayezidi Veli asnndatavaifi miiltl kfi dcniib gu n agfrn evza etvarr garibcler id iib biribirlerilccengi aaimler idi.ib reava ve her ava parekende ve pcr isan hal olu bciim le ibadullah ore tarafa Aceme tabi oldular Aridan Selim ~ah atfiirian: Sultan Korkud iizr e cevir iib (Ko r ) kurd dahi korkusundan Etrakihaseratdan nice bin askrvavi basm a cern evle vii h ahir anlar dahim iin hez irn olub sc hzade Kork ud keth iidast Pivalc He Teke sancajirndahirer atlara [1] ile bir gara girllh bir kac giin zelil ve ac ve muhtacolurlar Ahir bir Etrake atm birin urub Var bu att satub bize etrnekve arpa getiir derIcr Tiirk ati alub gardan tasr a bir mesafe gidincehak imrilvakit Sende rrisler bu at deyu Tiirk e ibr arn idince Oldahi ~udajida iki aga vardt [2] devu gara [3] goster iib [4] at an Korudu vePivale kethiidaYI kavrd bend He h uz ur u Sel irne geriir iib eman vcrme-viib sehid ider An in dah iBursiva n a'sm gotiiriib Gazi Urhan kubbesindedefn olundu Badehu devlet kendiiyc rrrii n h astr oldu Miistak il pad isaholub oiHu ~ehzade Sii lcvrnan Han (I) Kefeden Edir nive get iirub hiikiimhiikiimata karrsub vuk uf tahsil cvlesin deyu Edirnede hakirn cvleviibcemii umuru ana tevfiz evledi Zira Siilevrnan Han gayet regid venecib idi Ve kibarr evlivaulluh Selim sana karmdaslarmdan faideyokdur Verine halifei zeman olsal ar gerekdir deyu tehsir errnisdir Ha-kikakiilhal Selim Sahm Siileymandan gavri bir evladi olmadr Siileymandah ibabasi Selim Sah gibi Tarabefzunda tevelliid etmisdi Ve ha.lavalideleri Bozdepe ( ': : ; '}jY . ) de 'Hii nkar Camiinde rnedfurrlardrr Ammasehzade Siileyman [5] re'si miede vii cud (a) geldiigi [6] Sahib zuhurolacakdir Zira Hazreti Resaletden bir hadis var dir .Y .rl;. V~I.,),,! .!.~ ...UI,jl)( \;~) 1~lu~~o- ~~.l.hadisine mazhar diisdiikler inde Sclirn Sah Devleti nus-rat Siilevman mdir devu ciiret idiib ciimle biraderIerin katl idiibBursada Emir Sulram zivarere gidi.ib (.-,~lIJ.I~ ("


39/100

SEYAHATNAMESl 105Selimi Evvel l\11s1ragiderken Merci Dabrlcda Sultan

Gavri ile cenk itdigjdir [1]Saadetle gayret krlrc rn ku anub [2] 01 canibe az irn e t buyurun d id iik deSelirn Sah ( ;A' ~Ij"l ~::' .,~'(~ ) devu Emir Sultan asitanesinde iki ver-den ga vret krlrcin kusa nub KemaI pasa zade bu nivvete Elfatihadiviib el yi.ize siirdilcr Andan edai [3] ziyaret idiib Selim Sah sera-perdei Selimine geliib cernii ul erna vi Rurn u ve mezahibi erbaa mufti-lerin izni t:r'ile 1v11s1rizr e sefer{e) fetva taleb etdi Hemen Tavasi Sinanpasa veziri azarn idi Muka dde ma Misirdan gelm is krrk krt'a fetvaviserif'leri m evdaru rnuhabbete crkar ub ciirnle ul ernavi Rum cern iifetva-Ian krraat idiib mefb umu malUmu ser if ler i oldukda itdiler Anlannkatline Mrsrr u lern ast rc'yile kiban evltva ullah lar boyle fetvalar ver in ccbizl cr dahi evl abirtar ik ver ecejriru iz fervalar bun lar dir buvurdrlar Maz-munu fctvalar budur kim Bir padisah islam padisahmdan olub Mekk eve Medine vc Hadimiil Harcmeyn iddiasmda olub Krzrlbas i bedrna aski sebbi Caryart Guzin idenlerden ola aruri iistiine gayri islam pa di-aht sebbi Car vari moen etrn ek iciin Krz.rlb a s iizr e iderken 01 mahaldeMekke Medine padisah md an Kizrlbasa imdad gel iib sebbi laneti menidem diyen padisaha krlrc cekseler elce vab ne laz rm olur Beyan b u-vurrla Elcevab byle irnarmn imamiyyeti caviz dejiildir Hal'. fa raiavrndrr Revafiz m ezhe.bine girmi~ Eli vil avet i garet olunub anlaratabaivvet idenlerin demi hederdir Katil olunub esir olunmaz Nisvan-Ian h ararndrr Cevari olunmaz U-zerine sefer evlcviib rnilkin aharetevcih etmek[ 4] gerek Elcevab deyu fetvavi Resulullah (z) Sel im Saheline alub derhal on iki nefer kimesneleri Mrsirda Sultan Gavr iveelci gorrdcrir ler Hemen bu elcilcri Gavri divanha nesin e get iir iib nameiSel im Ham ve fetva vr Resululfahi Sultan Gavri kir aat idiib iderMukaddema Selim bizirn Zii lkadir ogiu Alaii ddevlc 0) vermis neferevladi!e karl idirb bu kadar pavbeste ademleri ile h uz.ururna goridercliSirndi sizleri dahi anlann kan ma bedel hakine feda id iib elcilik beha-nesile bana goridercli deyu on nefer elcileri kat! idiib ikisin 3zad idi.ibellerine ahidnameler virdikim Ben aru sag iken Mrsir hakine komamVaktine hazir olsun Haleb altrnda kendi.iyile Merci Dabrk sahrasmdagoriielim Er ie rnevdanrna geIsin devu nameleri geldikde SultanSeHm ate~i mahz olub ciirn le ulema itdiler Cemii zemanda eyyamda

P l Bu se r levha Yildrz niishasm da var. Be~ir Agel niishasmcia a t lannu s.[2J (Gay ret krlicm ku sanu b ) hu r a ds fazla yazdml~.[3] Yildrz niishasi (edaYI)[4J) (eylemek)


40/100

106 EVLty A CELEBtkefere elcisine bile katil yo~Hken islam taraftndan varan resufle rikatle [1] Gavrinin [2] helaldrr Kalk hiinkanm Simdengeruciiriirn anlar tarafrna diisdii Elem cekme deviib Selim cemii urnur'unisHi.mbolda Kara Piri pasava tevfiz idiib Rum serdarhjnn sehzade Sii-leymanna ferman idiib kendiiler Bursadan kat'. menazil ve tayyirner ab il iderek Konyada Hazreti Sultaniil ulema ve Hazreti Mevlartaasitanesine viiziirrii suriib ru han ivverler inden istimdad taleb idub andanRamazan Oglu vavlasrn asub Adanada Devleti Rarnaeanivvede geliibmek s idiib nwkaddema alemi seyyahadde Mrsrrdan Ebiissiiudu Cart-hi mektub ile Ramazan Oglu Halil Bejide meks idiib M1Slr benimolursa senin devletin ibka idevim dernisdi Bu kerre vine derya misalaskerle geliib Ali Rarnasarun cemii evkaf larrn ve mj lkivvet iizre rnu-tasarnf oldujiu eyaletlerin ihsan evledijiiriden maada iki tug ile san-cajim ihsan idiib Ramazan Oglunu Misrr iizre carhaci idiib yirmibin guzide askerle bir konak mukaddern taliai asker oldu Bu mahal-de Tarsusa Asitane taraftndan ii~ viiz pare kadirga ve iki viiz pareayka ve kararrriirsel ve galyon askeri derva misal ve bu kadar ce-behane ve miihimmat levazrmat ile geldi devu Selim Saha (a) habergeliib sururu sadrnarurrdan Selim Han taze can bulub Asitanei saadetkavimrnckarm olan Piri pasava havir dualar id iib Babi Mualla kapu-crbasrlarrndan birin Kapudan Palak Mustafa pasava haber gorider iibBu derya kenarrnca varurnradan avrrlmavasiruz devu haber vanncaKapudan pasa Tarsusdan kalkub iskenderun Iimanma varub lengerendaht oldu Beri tarafda Selim Han Adanadan seksen bin gi.izideaskerle kalkub Misrr hududuna dahil oldu Zira 01 asirda haddi Mr-sir Adana idi Andan Kilis kurbinde Merci Dabrk sahra smda [3]nam mahalde meks idi.ib bir dervis geliib itdi Ya Sel im Eger man-sur muzaffer olmak dilcrsen bu Merci Dabik sahrasmda Cenabi Ba-rinin emr ile Hazreti Davud Calud ile cenk idiib Calud miinhezimoldujiu mahalde Hazr eti Davud makami vardrr Gavri gelrnez-den evvel sen 01 makama arka ver Ta ki sun'u Hudavi goresin Zira01 maha lle Ccnabi Al lahrn nazart taallttk etrn isdir kim Habibullahabu Ayetini nazil etdi (~Ull ...UI"'_IJ ' _ ; _ , l ~ ~,I~~;J) nazil olrnu sdur HemenYa Selirn olmahalle varub seddi iskender 01 deyiib dervis gayib olduHemen Selim Han andan kalkub trnab tinaba rneks idiib canibi er-baa karavullar koyub asudebal yat( dl)lar

[11 Y.tdlZ niishasi (katl ide)f 2 J (katli)1 3 ] (sahra31)


41/100

SEYAHATl\'AMESi 107

inhizaml evveli Sultan Gavri bedesti Selim ~ahl EvvelErtesi alessabah Sultan Gavri yet gotii rrnez askerle geliib rnuka beleiA l i Osmanda rneks e.vleviib yedi koldan cerhalar ve karajiollar tertibeyledi Askerirrin kesreti suridan rniiahaza Yirm.i eli lobutlu saka vevirrni bin mehreram hayme ve virrni [11 savis ve virrni bin kavvasfellahi var idi "Hernen on iki bin alaca ahrec atlr narndar ve yararciindisi ve krrk bin gayri vegeh siivarr ve seksen bin agavat m irm i-rani ve m rrr Cerakesi vat idi N etice bekavli [2] Tevarihi Sehabisair haseratmdan gayri iki kerre viiz bin krlica geliir miisellfih askerile Selim ~ahl Merd Dabrkda k argu ladr Amma Ali OS111an ciirn leseksen bin idi (Beyit)

Seher pin germ olub bazart tnihrinAsar altun teraz usin sipihrinAmn{:iin Zonre germ iimisdi bazarKi nakdi Smre la zgtn Mri$ieri varMeger mizane celcmis Yusl7jli manKi gene acmts Ziileyhayi sehergahSeherden dogdu pin nuri ildhiZilmiirriid kubbenin zerr in kalcihiSiiuar oldu kamu sahibkzranlarPele.ngi bebre bindi pehlivunlar

Alavlar ciraste ve kern irigfiblar piraste oldukdan [3] tarafevriden as-keri bipavan bibirlerine gir iib yedi saati micumi cengi sultani oldu-kim 01 sahrada Hazreti Davud He Calut cengi ovle olrnamrsdrr Nediraz idel im Ahar nesirni [4] Hazreti Sel irn Han tar afm a esi.ib ciimleaskeri Gavri dendaru tH~dcn gecub bakrvvessevfleri Gavri He bile.r4' ~" deviib fir ar etdiler Ban m iiverr ih Gavri bu ccnkde kad oldudediler Amma sahih dejiildlr Mrsrra varub vine asker cern etdiigitahkikdir Andan Selim Sah yirrni giin Merci Dabrk salrrasm da meksidiib oyle rnal r ganayime m iistajirak oldrkim bit siitii rb an ve h ar-bencle iicret ill' h iametkar iken kendileri hirer ikiser katar deve viikiimalt karuna malik olub 01 gUn bay oldrlar Ve ciirnlc Gavri askedSabah cengi su ltan id ir deyu cumle erzak larm zemine defn idiib ciim-lesi cenkde gavib olunca azarneti Huda A li Osman asked zeru irrde rrbu mah C;lkarub ci.imle gedalar ihtiyacdan beri oldular Andan Selim

1 1 ] Yildiz niishasi (bin)1 2 J Yrldrz niishasmda da aymdrr,[3] .. ~ (oldukda){ 4 J (ousrat)


42/100

108 EVLtVA CELEB!Sah Adz 11] kal'asma gclti b meks etdi Ve askeri islam Cerk ez ask e-rindemail karun var irnis diverek Gavri asker (i) dag ve tasdan ka-va kava bulub katl idi.ib malm alrrIardr Bn hal He Gavrinin mukad-dern a Sah vezir i Senyal Jt;.i.- ve Geribay [2] ve Kadabay ricali Samveziri Can bezdi canrndan beziib firar etdi Ve Gazali hamun gazelle-rine karrsdi Ve Haleb hakimi Hayre Bay mukaddema Halebden firaridiib kendi.i ayagile r ikabr hiimayuna yiiz siir iib can dilden hendeiSelim Han olrnusdu Selim han dah iyemin brllah idiib istikamet ilehizmet idiib Bayda) dela let it Allah ile ahdirn olsun Misrr i fethidersem seni miistakil Mistr hakimi idevim Murad maksudun kadarsana asker vereyim Hemen i gor Goreyim seni deyu istimaletlerveriib haddinden zivade ih san irr'arn lar goriib RumeHnde Havre BayaKostendil sancajn ihsan olunub MIStr gazasrna gelirken Halebiissehbaaltrna meks oldukda Havre Bay hakkaki hizmetler idiib re'yile ci.imleHaleb u lemasi ve sulehasr ve eimme ve hutabasi ve mesavih veciirn le asker isi Halebin miftahlann Selim Sahln huzuruna getiiriihciimlesi ihsaru padisahi ile seref vab olub sene tarihinde Haleb erna-nile feth olunub eyalet(i) Karaca pasava ve me vlevivveti Cornlckcizade Kemal Celcbiye sadaka olunub Selim Sah derya rnisal m ansurve muzaffer olmu asker le Halebde Hiirikar saravm da rueks idiibUlu Caruide. Hazreri Zekerivvat ve sayir ayan k iharr evl ivau lla hl arrzivaret idiib ruhaniyyetlerinden istimdad taleb idiib canibi erbaadaolan vilavetlere istirualet hatlarr gidiib kalal arrn mifrahlart ile ge-Iiib mud miinkad olan ahali(i) vilfivetf i) beyan ider Evvela Marasve Avintab ve Rivh a ve Maarra ve Ruha ve Birecik ve Harran veKilis ve Uzeyr ve Haleb ve Hama ve Humus ve Medak ve Secerve Antakrvve ve Lat ik rvve ve Ccblivve ve Mark ab ve Hasm ve Trab-Ius ve Berut ve Savdfa) ve Akke ve Safat ve Remle Zidaniyye veBalebeke ve Sakaf ve Taberistan ve Filistin ve Leccun ve Aclun veNablus ve Kudiis ve izzetiil Hasim bu makule viiz kirk pare kal'airnetineler eruan He feth olub ahalileri rnuti mi.inkad oidular Ve ~olUrbanrndan A l i Beni Selarne ve Ali Reyid ve Ali (Va)hidad ve AliBeni Omur ve A l i Beni Ziihdi ve Ali Beni Ribah ve A l i Beni Tii-rabi ve A l i Beni Salim velh asrl vermis kabayili Urban ve cemii Du-ruzi ve Timani ve Yezidi ve Mervan i ve Hobart ve Marukni ve Ak-II ve Krei llr ve Sehabi ve Sehbazi ve Nusevr ive Sanki vel hasrl SavdaBerut daglartnda mileH dallenin ciimlesi kal'alarm fethi teshir oldu-gun istima idince alelumum Selirn Sahrn payi semendi adaletine

[1) Yildiz niishasi (Azez][2] (Kurt Bay)


43/100

SEYAHAT~AMEst 109viiz ler siir iib rehin oldular (f.l- .,...1A.~.o!'JI ,'J1)) Avet in tilavet itrnegeagaz etdiler Andan Selim Sah Halehdcn kalkub Hantimana andan

Kal'a(i) Ma'arriye ~"j'" ~"l~Mirl ivalrjhn Ata Bege ata erdi Andan

Kal'ai Hama Jl,,) ~t ~ ~.-ahalisi istikbale crk uh Selirn Harun pavi semen dine payendazlar idiibkalai (te)selim evleviib mirliva Turhan Beg oldu Andan

Kal'ai HumusCiimle halkr pavcn daz ile isrikbalc crk ub rn ir ljval rjit ihtinlan zadcveihsan olundu

~am ve Tn-abfusGiizelce Kasrrn pasava veriliib donanmai hiimavun Trrahlusa gelmekferman olundu Andan Selim Sah azamet le Sahr [1] iizre gidiib Sarnakarib vardikda Havre Begin h avrr h ak lrjh sebebile Gavr in in Sam ve-zir in [2] olan Canbezd i ciirn le ehli Sam ile Sahrn pa vi seruend ineviiclcr siir iib ccr avirnin den af olunub 'line Can her-dive evaleti Samih san olunub rnevlevi vvet Morrla Efcndiyc sadak a oIunub Selim Sahbir alavr az.irn He Sarna dab il olub cern n rahlanna dib a vc sevb vezerbaf payendaz idiib sene tarihinde

Fethi Kat' ai ~amBunda dellallar nida idiib ruesta ferman olundu Vc Sarna ic kal'abina olunmak ferman olunub kacan Sel im Sah ~ehzade iken Tara-bcfzunda tac ve taht ve raht ve bah tm terk idiib seyyahate m iire-veccih oldugu mahalde Tarabcfzuri kavimrnckarnt nasb evledijfi SanArslan nam mir livava kal'a (i) Sami metanet tizre bina itrn ejii anaFerman icliib Selim Sah Mlslr fethindensonra Sam a geliib kal'ai Sa-mi temam bulunca banisinin ism ile SaID kala srn a sanlub Arslandidi Rala Sarmn ickalasr Sclirni Evvel indir kim Sari Ar slan derlerAruma tara kal'asl Maaviye.3] ibni Ebi Siifvamndtr ki Ali Vnl'

[ 1 1 Y ildrz niishasi (~am)[21" [vezj ri}[3 ] ~ [Muaviye]


44/100

110 EVl.lVA (:ELlmlmcvvc b inasrdrr Ve Misrrdan ~al11a kanadi nameli giivercinler geliibCanberdiyc vasil olub Canberdi dahi kaihdlarl Scl im Sah huzurunagiivcrcinler ile goti.iriib kanatlarmdan ka~ldlart crkarub Gavri askc-rile Merci Dabrkda m iin hcz im olub firar idenlcrin ciirnle heccanlanKatrvve ve LJtnmiil Hasan -~)den ruurud Selim ~ama dahil (.t .....;~ .~~) den murad Muhiddin kabri::.1hir ola deyu ist ihruc idiih Sclim Han bu rumuzu eifre mejicr rutin-kir im is Hemen saar Efendi Muh idd in (i) ziva ret idiib kabrin dah iz5.hir vc avan bcyan idel im deyu ahalii Samm miisin ademlerindellsiial etdiler Asia bir ferdi :lferide haber ver meiie kadir olrnadrlar Ki-mi didi Btl rumuzntm dan tualu m ol ur kim Sam ctraflarrndadrr Ammakahir nurnalu rn olclujiurrdan Cy. . . ... ;.i; ) buyurduklarl oldur devu SdimHan h avli miiteellim olub olgiec mennmrnda goriir kim HazreriMuh idd in gcliib Ya Selim serrin Sarna gclmcne rrrurrtaztr idim Safagcliib ~11s1r gazan m iivesscr ol du Sana tebsir ctdirn Sabah rstablmdans ivah ara siivar olub 01 at seni ban a getiiriib bulur Beni haki mezcl-lerdcn kaldrrub bu Salihiyyede bana bir t(iir)be vc asitanc ve bir cam ive imarer ve medrese ve mektcbi sibvan vc lramrnarn ve mahkemeve hakim hane ve esvakr muhtasaralar ve ccsrnc ve arklar ile su largetiiriib bcnim Salihiyycmi imaret vc viir ii iin Allah as an idiib'tVl1SJr fcthi miivcsscr oldu dcvu Sclim Han btl vakra ig


45/100

SEYAHATNA~lESj 111getiremiyiib bizzarurl niizul ider Ta ki 01 at es in c esirre bir cark usesengi az irn zahir olub at dahi esi nm edcn farig olub gu vn eda vi h iz-m.et etrnis gibi Se lim Harun van rna geliib epsern durub Iisaru hal ilehde kabri Muhiddin der 01 teHfat tasavvufatlarrn m ezavasma [1]Sel im Han tasa nazar idiib giize l bir cel ihattL kuf iHe C;:..I.lI.l.: ': -':~ IlL)tahrir olunmus Meger zernaru kadimde telifat tasavvuf atlarrnm me-zavasina vasrl olrmvub tekfir idiib kabr! erifi iizre mezbele hakimezel ler Ylgllb kabri erifi narnalurn o lm u sd u Derhal Selim Sah Sa-mm nekadar miihend is mimar ve bennalarr ve rrgat larr var ise cernetdir iib bizzat kendi.ileri dameni serif ler-i He Irizrneri sevh de bu lrrnrnakiciin mezbele tasrvmca c iirn le asked islam dahi tasrvub taraftiilaynicre tathir idiib balada tahrir ol un dujiu iizre ciimle resas ile pusidchan ve carni ve irnaret ve medrcse ve mekteb ve tiirbe ve mah kerucve dar iizzrvafe ve dari.iifa insa etrn isd ir kim alettafsil~aIn evsafrndatah r ir olurrmusdur [2] Badehu Sclim Han $all.1 kisl a srn dn elikaslilmi cifrc diiiib erbabi mariferdcn ban ldmesnelerle is [3] iilfet idiibcern sohbeti iderck bir giin Sel iru Han crbabi fiin

Documents

Seyahatname 2