Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp

Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp

1. Tiếp cận và khái niệm SXSH

2. Lợi ích của SXSH

3. Các nguyên tắc thực hiện SXSH

4. Các kỹ thuật thực hiện SXSH

5. Tóm tắt các bước thực hiện SXSH

trong doanh nghiệp

6. Việc áp dụng SXSH tại Việt Nam

1. Giới thiệu sản xuất sạch hơn


Chất thải lỏng:

- Hóa chất

- Nhiệt lượng

- BOD, COD…

Đầu vào:

- Tài nguyên: nguyên liệu,

nước, hóa chất…

- Năng lượng: điện, gas,

dầu, than…

Chất thải rắn:

- Chất thải độc hại

- Chất thải thông thường

- Phế liệu, phế phẩm…

Sản phẩm

Khí thải:

- Bụi, hơi hóa chất

- Hơi nước, nhiệt…

1. Tiếp cận & khái niệm SXSH1. Giới thiệu sản xuất sạch hơn

Phát thải trong quá trình sản xuất

Hiệu suất < 1


Chi phí phát sinh từ chất thải:

1. Giới thiệu sản xuất sạch hơn 1. Tiếp cận & khái niệm SXSH

Chi phí hữu hình

Chi phí xử lý chất thải

Chi phínăng lượng

Chi phí mua nguyên vật liệu biến thành

phế thải

Chi phí phát sinh khác như diện tíchchứa chất thải…

Chi phí gia công nguyên vật liệu

biến thành phế thải

Chi phí khấu hao máy móc

Chi phí ẩn

Chi phí nhân công


Nếu thực hiện xử lý ô nhiễm thì doanh nghiệp:

- Phải bỏ tiền đầu tư cho việc lắp đặt và vận hành hệ thống xử

lý nước thải, khí thải…

- Phải trả tiền thuê dịch vụ xử lý chất thải rắn

Việc xử lý chất thải sẽ không làm giảm chi phí sản xuất mà

chỉ giúp đáp ứng các quy định pháp luật về môi trường.


Nếu không quan tâm bảo vệ môi trường và sử dụng hiệu quả

nguyên/nhiên liệu doanh nghiệp sẽ gặp những nguy cơ:

- Bị phạt, bị buộc di dời hoặc phải đóng cửa cơ sở sản xuất

- Hiệu quả sản xuất kinh doanh suy giảm do sự gia tăng mức

tiêu thụ các nguyên vật liệu, năng lượng



Nhận thức mới về chất thải

• Phát thải chất thải là TỐN CHI PHÍ

• Chất thải là tài nguyên không được đặt đúng chỗ

• Việc xử lý chất thải cuối đường ống không làm giảm chi phí

sản xuất mà chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng các quy định

pháp luật về môi trường

Tiếp cận mới trong việc kiểm soát & quản lý các dòng phát

thải trong quá trình sản xuất?

Chiến lược phòng ngừa


Ngăn ngừa ô nhiễm

Giảm thiểu

Tuần hoàn tái sử dụng

Xử lý cuối đường ống

Thải bỏ tự do

Quá trình

phát triển

Phát triển theo thời gian

Phát triển bền vững

Đến giữa thế kỷ 20

Pha loãng 1960

1970

1980

1990

Sinh thái công nghiệp

Lịch sử tiếp cận sản xuất sạch hơn



Xử lý cuối đường ống Phòng ngừa tổng hợp

Công nghệ xử lý “cuối đường ống”

Gải pháp quản lý cần ít vốn đầu tư

Giải pháp đầu tư

Đầu tư

Tiết kiệm hàng năm

Tiết kiệm hàng năm

§Çu tư

Đầu tư

Chi phí hàng năm

Hai tiếp cận ứng phó với chất thải dưới góc độ kinh tế



Càng tập trung vào phòng ngừa từ đầu nguồn thì càng t

kiệm chi phí.



Sản xuất sạch hơn - Tiếp cận tổng hợp

Trọng tâm Chiến lược

Loại bỏ

Giảm thiểu

Tái sử dụng

Tái chế

Xử lý &

thải bỏ

Phòng ngừa

ô nhiễm

Quản lý

chất thải

Kiểm soát

& xả thải

Môi trường

khí, nước, đất

Sử dụng nguyên liệu Năng lượngQuản lý nhân sự

Thủ tục công việc

Tác động của

sản phẩm

Thiết kế sản phẩm - Các quá trình sản xuất - Dịch vụ



Đối với quá trình sản xuất: sản xuất sạch hơn bao gồm bảo toànnguyên liệu và năng lượng, loại trừ các nguyên liệu độc hại,giảm lượng & tính độc hại của tất cả các chất thải ngay tại nguồnthải.

Đối với sản phẩm: sản xuất sạch hơn bao gồm việc giảm các ảnhhưởng tiêu cực trong suốt vòng đời của sản phẩm, từ khâu thiếtkế đến thải bỏ.

Đối với dịch vụ: sản xuất sạch hơn đưa các yếu tố về môi trườngvào trong thiết kế và phát triển các dịch vụ.

Định nghĩa của UNEP

Sản xuất sạch hơn là việc áp dụng liên tục chiến lược phòng ngừa

tổng hợp về môi trường vào các quá trình sản xuất, sản phẩm và

dịch vụ nhằm nâng cao hiệu suất sinh thái và giảm thiểu rủi ro cho

con người và môi trường.



Đặc điểm của SXSH:

Sản xuất sạch hơn không chỉ là một chương trình nhằm:

- đổi mới công nghệ/thiết bị

- cắt giảm chi phí sản xuất

- cải thiện điều kiện môi trường

Sản xuất sạch hơn là công cụ quản lý để doanh nghiệp:

- kiểm soát quá trình sản xuất tốt hơn

- sử dụng hiệu quả nguyên vật liệu & năng lượng

- ngăn ngừa và giảm ô nhiễm ngay từ đầu nguồn

Giúp hài hòa lợi ích kinh tế - môi trường - xã hội




Đặc điểm của SXSH (tiếp):

Sản xuất sạch hơn áp dụng được cho mọi quy mô từ doanh

nghiệp gia đình cho tới tập đoàn đa quốc gia.

Sản xuất sạch hơn không đòi hỏi phải đầu tư nhiều tiền. Chỉ

cần thực hiện các biện pháp quản lý nội vi (chi phí thấp) đã có

thể giúp doanh nghiệp tiết kiệm đáng kể các chi phí.

Thực hiện sản xuất sạch hơn không khó, chỉ cần doanh nghiệp:

- có cam kết, quyết tâm và sự tham gia của mọi cấp, mọi bộ

phận và mọi người trong doanh nghiệp

- thực hiện đúng trình tự/phương pháp

- duy trì thường xuyên & cải tiến liên tục


SXSH giúp doanh nghiệp tiết giảm được mức sử dụng nguyên

liệu và các đầu vào khác.

SXSH cung cấp cơ hội trực tiếp để giảm chi phí sản xuất.

Với việc giá nguyên vật liệu, năng lượng & nước đang tăng

lên, không công ty nào có thể chấp nhận sự lãng phí

những tài nguyên dưới dạng chất thải.

1. Giới thiệu sản xuất sạch hơn 2. Lợi ích của SXSH


Nâng cao khả năng cạnh tranh:

Chất lượng sản phẩm/dịch vụ

Thỏa mãn khách hàng…

Sản xuất

sạch hơn

sẽ giúp

doanh

nghiệp

Nâng cao hiệu quả sản xuất:

Sử dụng năng lượng/nguyên liệu hiệu quả

Giảm chi phí nhờ giảm tổn thất nguyên, nhiên liệu.

Nâng cao năng suất, giảm chi phí vận hành

Đáp ứng yêu cầu của các bên hữu quan:

Cải thiện môi trường làm việc

Giảm tải lượng dòng thải & tuân thủ luật/tiêu chuẩn môi trường

Nâng cao trách nhiệm với cộng đồng/xã hội

2. Lợi ích của SXSH1. Giới thiệu sản xuất sạch hơn


Bốn nguyên tắc:

1. Tiếp cận hệ thống

2. Tập trung vào các biện pháp phòng ngừa

3. Thực hiện thường xuyên & cải tiến liên tục

4. Huy động sự tham gia của mọi người

3. Các nguyên tắc thực hiện SXSH1. Giới thiệu sản xuất sạch hơn


1. Tiếp cận có hệ thống:

Phân tích các công đoạn sản xuất để

trả lời các câu hỏi:

- chất thải sinh ra ở đâu?

- lượng chất thải là bao nhiêu?

- tại sao lại sinh ra chất thải?

Xác định & thực hiện các giải pháp

n t ch hơn.

Đo lường & đánh giá kết quả

Duy trì & cải tiến hoạt động SXSH

1. Giới thiệu sản xuất sạch hơn 3. Các nguyên tắc thực hiện SXSH


2. Tập trung vào phòng ngừa:

Các giải pháp phòng ngừa ô nhiễm,

giảm thải tại nguồn luôn là ưu tiên

hàng đầu.

Phòng ngừa tổn thất thông qua các

hoạt động đào tạo, kiểm tra, bảo trì,

bảo dưỡng…



3. Thực hiện thường xuyên & cải

tiến liên tục:

Gắn hoạt động SXSH với công tác

điều hành tác nghiệp trong doanh

nghiệp

Duy trì các mục tiêu cải tiến

Đo lường & đánh giá hiệu quả liên

tục



4. Huy động sự tham gia của mọi

người:

Cam kết của lãnh đạo cao nhất

Đảm bảo các nguồn lực cần thiết để

thực hiện và duy trì SXSH

Tăng cường tuyên truyền & đào tạo

nâng cao nhận thức về SXSH

Xây dựng các phong trào cải tiến

Tạo dựng tác phong công nghiệp và

văn hóa cải tiến



Ba nhóm kỹ thuật thực hiện SXSH:

1. Giảm thải tại nguồn

2. Tuần hoàn & tái sử dụng

3. Cải tiến sản phẩm

1. Giới thiệu sản xuất sạch hơn 4. Các kỹ thuật thực hiện SXSH


SXSH

Tuần hoàn tái

sử dụng

Sản xuất sản

phẩm phụ

Cải tiến sản

phẩm

Cải tiến thiết bị

Thay thế

nguyên vật liệu

Quản lý nội

vi tốt

Kiểm soát qui

trình tốt

Thay đổi

công nghệ



Các biện pháp giảm thải tại nguồn:

a) Quản lý nội vi.

b) Kiểm soát nh sản xuất.

c) Thay thế nguyên vật liệu.

d) Cải tiến thiết bị/ y c.

e) p ng công nghệ mới.



Giảm thải tại nguồn:

a) Quản lý nội vi:

Là kỹ thuật đơn giản nhất:

- Sắp xếp nguyên vật liệu, sản

phẩm theo trình tự ngăn nắp.

- Giữ nơi làm việc sạch sẽ.

- Khắc phục các rò rỉ.

- Bảo trì tốt các thiết bị máy móc.

Đòi hỏi ít hoặc không tốn chi phí.

o thành thói quen/chuẩn mực cho

người lao động.




b) Kiểm soát quá trình sản xuất:

Chuẩn hóa các điều kiện vận hành

trên ng công đoạn:

- định mức sử dụng nguyên liệu

- các thông số vận hành như tốc

độ, thời gian, nhiệt độ, áp suất

Kiểm soát chất lượng & tổ chức sản

xuất hiệu quả để giảm lãng phí,

thất thoát

Duy trì môi trường sản xuất đáp

ứng các yêu cầu chất lượng




c) Thay thế nguyên vật liệu:

Thông thường thì có thể tìm cách thay thế những nguyên liệu và

vật liệu khác được sử dụng trong quá trình bằng những loại khác

ít nguy hại hơn.

Mua c i nguyên vật liệu với phẩm cấp cao hơn sẽ giúp giảm

lượng vật liệu đi vào dòng thải.

Có thể phải sử dụng i nguyên vật liệu đắt tiền hơn, nhưng

lại có thể giúp giảm chi phí cho chất thải, đồng thời nâng cao

chất lượng sản phẩm.




d) Cải tiến thiết bị/máy móc:

Là những giải pháp đơn giản đến

phức tạp với mục tiêu là cải tiến hệ

thống máy móc/ t hiện có

nâng cao hiệu suất sử dụng nguyên

vật liệu, năng lượng năng t.

Một vài ví dụ:

- Bảo ôn/ ch nhiệt các bề mặt

nóng hay lạnh.

- Thu hẹp hợp lý cửa của những

lò nhiệt.




e) Áp dụng công nghệ mới:

Sử dụng các công nghệ/thiết bị tiên n

hơn/hiệu suất cao hơn.

Là giải pháp SXSH tốn kém nhất nhưng

u tiềm năng tiết kiệm và nâng

cao chất lượng sản phẩm

Ví dụ:

- Nồi hơi hiệu suất cao.

- Sơn tĩnh điện thay cho phương pháp

sơn truyền thống.

- Hệ thống máy lạnh hiệu suất cao.



Tuần hoàn & tái sử dụng:

Một số loại chất thải là không thể tránh khỏi.

Những dòng thải không thể tránh khỏi này có thể được tái chế/tái

sử dụng hoặc bán đi như một sản phẩm phụ.

2 cách:

a) Tuần hoàn & tái sử dụng/chế tại chỗ và đưa vào sử dụng lại.

b) Tạo ra các sản phẩm phụ khác.




a) Tuần hoàn & tái sử dụng tại chỗ:

Dòng thải chứa vật liệu có giá trị

có thể xử lý tại chỗ để tái sử dụng:

bavia/phế phẩm ngành nhựa, dung

dịch mạ được tuần hoàn trở lại bể

mạ sau khi được làm sạch và bổ

sung hóa chất...

Dòng thải chứa năng lượng được

thu hồi để tận thu năng lượng: thu

hồi nước ngưng, nhiệt khói thải...




b) Sản xuất sản phẩm phụ:

Chất thải chứa vật liệu có giá trị

cũng có thể được dùng để làm ra

các sản phẩm phụ hay đem bán

như là nguyên liệu

Ví dụ: sản xuất VLXD từ phế phẩm

sứ vệ sinh, dung dịch mạ sản

phẩm cao cấp được bán lại để mạ

các sản phẩm có yêu cầu chất

lượng thấp hơn.



Cải tiến sản phẩm:

Việc cải tiến sản phẩm có thể đem

lại các lợi ích:

- Kéo dài tuổi thọ (vòng đời) của

sản phẩm

- Hạn chế các tác động môi trường

tiêu cực của sản phẩm trong các

quá trình từ sản xuất, sử dụng…

cho đến thải bỏ sản phẩm.

- Cải tiến các quá trình sản xuất

- Nâng cao khả năng cạnh tranh



Các bước thực hiện SXSH

5. Tóm tắt các bước thực hiệnSXSH trong doanh nghiệp

1. Giới thiệu sản xuất sạch hơn

• Công bố cam kết của lãnh đạo

• Thành lập đội SXSH

• Phát động chương trình SXSH

• Chuẩn bị các điều kiện cần thiết

I. Tổ chức & lập kế hoạch

• Lập sơ đồ quá trình sản xuất

• Tổng hợp số liệu nền

• Xác định các dữ liệu cần thu thập

• Xác định trọng tâm đánh giá

II. Chuẩn bị đánh giá

• Thực hiện các giải pháp SXSH

• Đo lường & đánh giá kết quả

• Duy trì và cải tiến hoạt độngSXSH

V. Thực hiện & duy trì• Cân bằng vật chất & năng lượng

• Phân tích nguyên nhân tổn thất

• Định giá dòng thải

• Phát triển các lựa chọn SXSH

• Sàng lọc/phân loại các lựa chọn

III. Đánh giá

• Đánh giá tính khả thicủa các giải pháp

• Lựa chọn các phươngán khả thi

IV. Phân tích khả thi


Các dự án đã & đang triển khai:

1. Giới thiệu sản xuất sạch hơn 6. Việc áp dụng SXSH ở Việt Nam

NIEM/UNEP (1995): dự án áp dụng SXSH trong

công nghiệp giấy.

CIDA/IDRC (1996): giảm thiểu chất thải trong

ngành dệt (INEST thực hiện).

UNIDO/SECO (1998): Trung tâm Sản xuất sạch Việt

Nam (VNCPC).

Dự án SXSH tại thành phố Hồ Chí Minh (2001 -

2002) do ADEME tài trợ.

CIDA (1997 - 2004) - dự án VCEP - hợp phần phòng

ngừa ô nhiễm/SXSH của dự án VCEP.

Hợp phần SXSH trong công nghiệp (CPI) do DANIDA

tài trợ (2005 – 2010).


Khoảng 400 doanh nghiệp trên toàn quốc đã thực hiện SXSH

Nguồn: VNCPC, CPI, Trung tâm SXS thành phố Hồ Chí Minh



Dệt nhuộm

Giấy & bột giấy

Hoàn tất sản phẩm kim loại

(mạ, đúc...)

Thép

Vật liệu xây dựng (xi măng,

tấm lợp, gốm sứ...)

Pin – acqui

Nhựa

Áp dụng SXSH trong các ngành công nghiệp:

Chế biến gỗ

Thủ công mỹ nghệ

Tinh bột sắn

Thủy sản

Thực phẩm

Bia & đồ uống

In ấn

...


Documents

Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp