Socijalizacija Deteta,i Uticaj Vrsnjaka Na Socijalni Razvoj-gotovo

SEMINARSKI RADSOCIJALIZACIJA DETETA I UTICAJ VRSNJAKA NA SOCIJALNI RAZVOJ

Uvod

Ljudska jedinka se rađa kao najnesposobnija od svih vrsta živih bića, bez svih onih osobina koje je

razlikuju od ostalih živih bića, bez ikakvih znanja, navika, kulture i morala. Rađa se samo sa

određenim brojem nagona i refleksa, kao nehumanizovana i nesocijalizovana biološka kreatura.

Međutim, ljudska jedinka rađa se sa mogućnostima da se razvije mnogo više nego bilo koja druga

jedinka zahvaljujući delovanju socijalnih faktora. U ovom radu ce konkretno vise paznje biti

posveceno socijalizaciji djece i tome kako na njohovu socijalizaciju uticu njihovi vrsnjaci.

1


1.Socijalizacija

Razvoj deteta postiže se procesom socijalizacije. Socijalizacijom, ono stiče veliki fond

znanja, veština, navika i razvija veoma složene osobine i sposobnosti i stiče sve one kvalitete

koji je suštinski razlikuju od drugih jedinki.

Postoje dve grupe definicija socijalizacije. Po užoj definiciji socijalizacija je sticanje znanja,

veština, motiva i stavova koji su potrebni za vršenje sadašnjih i budućih uloga pojedinca u

društvu, uči da se ponaša kao svi ostali članovi društva. Psihološke definicije pojma

socijalizacije su šire i one ističu da to nije samo formiranje zajedničkih oblika ponašanja nego

i formiranje svojevrsne ličnosti i proces putem koga se biološka jedinka transformiše u

biosocijalno biće sa određenim, za njega karakterističnim osobinama i načinima ponašanja.

Nikola Rot socijalizaciju definiše kao proces socijalnog učenja putem kog jedinka stiče

socijalno relevantne oblike ponašanja i formira se kao ličnost sa svojim specifičnim

karakteristikama.1

Svaki član društva pa tako i dete kao najmladji clan, može biti agens socijalizacije odnosno

prenosilac društvenih shvatanja o ponašanju. Često su takvi agensi socijalizacije i osobe koje

nemaju nameru da deluju na nekog i da ga socijalizuju svesno ali ipak, najčešće su to osobe

koje svesno deluju na formiranje ponašanja deteta i sa kojima su deca u afektivnom odnosu-

roditelji i nastavnici. Agensi socijalizacije mogu biti i različite institucije, škola i sredstva

masovnih komunikacija.

Najveća važnost u procesu socijalizacije daje se porodici. Shvatanje skoro svih autora je da

su uslovi porodičnog života i to pogotovo u prvim godinama odlučujući za formiranje

ličnosti. Frojd i drugi psihoanalitičari naglašavaju značaj porodice kao institucije preko koje

se ostvaruje socijalizacija i smatraju da je način na koji roditelji kažnjavaju i nagrađuju decu

veoma bitan ne samo u formiranju normi ponašanja deteta nego i u formiranju njegove

celokupne ličnosti.

1 Herlok, E. (1971): Razvoj deteta. Beograd: Zavod za izdavanje udžbenika Republike Srbije.

2


Najvažniji momenat u formiranju buduće ličnosti deteta je osećanje sigurnosti, osećanje da

ga roditelji vole i da se brinu o njemu. Akcenat nije na pojedinim odlukama roditelja već na

njihovom celokupnom ponašanju, na opštoj porodičnoj atmosferi i na tome koliko se dete u

toj atmosferi oseća sigurno. Nedovoljna briga za dete i nedovoljno pokazivanje ljubavi

dovode do razvijanja osobina kao što su agresivnost i neprijateljski stav prema okolini ili

zatvaranje pred okolinom, povučenost i pasivnost. Drugi odnos roditelja prema deci o kom

se dosta raspravlja u stručnoj literaturi je davanje prevelike slobode detetu ili permisivnost

nasuprot strogoj kontroli deteta ili restriktivnosti. Mišljenja ovde nisu podudarna, neki autori

smatraju da je najbolji efekat za dete jaka kontrola i dovoljno srdačnosti, dok drugi smatraju

da je najidealnija umerena kontrola i velika srdačnost. Međutim, dosta je jedinstveno

mišljenje u tome da potpuna tolerantnost, permisivnost ne daje uspešne rezultate u

socijalizaciji.

Proces socijalizacije je otežan ukoliko se detetu dopušta da radi šta god hoće i ništa mu se

ne zabranjuje, ako se manifestuje samo ljubav prema detetu i nikad ta ljubav ne uskraćuje.

Takva deca postaju sebična i samoživa. U slučajevima gde nema manifestovanja ljubavi kod

deteta se razvija nezainteresovanost za sredinu i društvo a često se formira i agresivnost.

Takođe, negativno deluje i nedosledno ponašanje roditelja, kada roditelj za istu situaciju

nekada dete kažnjava, nekad nagrađuje ili ne reaguje uopšte, kod deteta se razvijaju

osećanje nesigurnosti i sklonost ka neurotičnosti.2

Jedan od najvažnijih konkretnih činioca koji učestvuju u procesu socijalizacije je odnos među

roditeljima. Rezultati istraživanja pokazuju važnost skladnih odnosa među roditeljima za

razvitak deteta. Nesklad između roditelja dovodi do konflikta i u samom detetu jer deca po

pravilu vole oba roditelja i identifikuju se i sa jednim i sa drugim pa je konflikt između njih

istovremeno i konflikt u samom detetu. Postoji pozitivna korelacija između sukoba u prodici

s jedne strane i javljanja nepoželjnih osobina i oblika ponašanja s druge strane-javljanje

ljubomore, sebičnosti, emocionalne nestabilnosti, strašljivosti, svadljivosti, osećanja

nesigurnosti. Mnogi autori smatraju da je, ukoliko između roditelja postoji težak i nesavladiv

nesklad, razvod braka bolje i efikasnije rešenje problema od eventualnog ostajanja u braku

2 Herlok, E. (1971): Razvoj deteta. Beograd: Zavod za izdavanje udžbenika Republike Srbije.

3


zbog dece. Istraživanja pokazuju da emocionalna stabilnost, lična sreća kao i uspešnost

braka u većoj meri zavise od uspešnosti braka roditelja oba partnera.3

Drugi poseban faktor u vezi sa porodicom čiji je uticaj posebno ispitivan je nepotpunost

porodice. Nepotpuna je ona porodica u kojoj nedostaje jedan od roditelja bilo usled smrti,

bilo usled razvoda. Istraživanja pokazuju da je među delikventnom decom veliki broj dece iz

nepotpunih porodica. Ipak, važniji faktor od nepotpunosti porodice i negativniji za

socijalizaciju deteta ima neusklađenost odnosa među roditeljima.

Mnogobrojni rezultati različitih istraživanja pokazuju da je nagrađivanje efikasnije sredstvo

socijalizacije od kažnjavanja. Ono je efikasnije jer:

1.Nagrađivanje ima jači efekat-željeno ponašanje se brže stiče nego kažnjavanjem

2.Nagrađivanje ima trajniji efekat-nagrađivanjem usvojen oblik ponašanja duže se zadržava

3.Nagrađivanjem se redovno stiču novi oblici ponašanja a kažnjavanjem se prvenstveno

postiže uzdržavanje od neželjenog ponašanja

4.Nagrađivanje ima pozitivan efekat na razvitak ličnosti-razvijaju se osećanje sopstvene

vrednosti, sigurnost u sebe, kreativnost...

Važan faktor socijalizacije jeste i škola. Dolaskom u školu dete dolazi u novu sredinu sa

novim i strožijim pravilima, uči da se suzdržava od zadovoljenja želja i ulazi u nove odnose

koji su drugačiji od onih odnosa na koje je dete do tada naviklo. Dete će se lakše snaći u

novoj situaciji ukoliko su stavovi i očekivanja nastavnika sličnija stavovima i očekivanjima

roditelja. Faktori od kojih zavisi efekat socijalizacije deteta u školi su lične osobine deteta,

lične osobine nastavnika, odnos nastavnika prema učeniku, njegova pedagoška umešnost,

odnosi među ostalim učesnicima, organizacija školskog života kao i nastavni plan i program.

Drugi važan momenat je orjentacija: doslovno usvajanje nastavnog gradiva ili razvijanje

spremnosti za samostalno mišljenje i samostalno rešavanje problema. Uticaj nastavnika

zavisi i od toga koliko pažnje posvećuju svakom učeniku pojedinačno i koliko vode računa o

individualnosti i individualnoj situaciji svakog učenika.

3 Đorđević, D. (1988): razvojna psihologija. Gornji Milanovac: Dečje novine.

4


U uskoj vezi sa školom kao agensom socijalizacije je i uticaj vršnjaka odnosno grupe vršnjaka.

Grupa vršnjaka utiče na to koje će vrednosti dete nastojati da ostvari, deluje na njegovo

nastojanje za nezavisnošću i samostalnošću kao i na formiranje različitih socijalnih stavova.

Negativna uloga vršnjaka ogleda se u njihovom velikom uticaju na razvijanje delikventnog

ponašanja.4

Socijalizacija ostvarena u detinjstvu i mladosti nije dovoljna da pojedinac može sa uspehom

da udovolji zahtevima na koje nailazi tokom života. Potrebne su stalne promene u znanjima,

veštinama i u načinu zadovoljenja svakodnevnih potreba kao i u shvatanjima i vrednostima i

u odnosima sa drugim ljudima jer se društvo stalno menja. Socijalizacija samog sebe je

samoinicijativno ulaganje napora da se raniji oblici ponašanja koriguju ili zamene radi

uspešnijeg održavanja odnosa sa drugim ljudima i uspešnijeg ostvarivanja poslova.

Faktori koji su posebno vezani za socijalizaciju su zanimanje koje se obavlja, situacija u vezi

sa njim, sopstvena porodica koja se osniva i situacija u njoj, kao i šira zajednica u kojoj se

odvija život pojedinca.

Postoji i veliki uticaj sredstava masovnih komunikacija. Jedan od razloga sve manjeg uticaja

roditelja i škole na ponašanje deteta je i taj što je model dat televizijskom ili filmskom slikom

mnogo bogatiji detaljima, jasniji i konkretniji pa je samim tim i mnogo lakši za podražavanje

nego pouke i verbalna uputstva kako se treba ponašati. Međutim, ne postoje dovoljno

pouzdani načini utvrđivanja delovanja sredstava masovnih komunikacija na ponašanje ljudi

jer ne postoje sistematska ispitavanja o tome, a od tehnika obično se koriste intervju i

upitnik.

2.Uticaj vrsnjaka na socijalni razvoj djeteta

Nastava kao proces uvek podrazumeva dva aktera, nastavnike i učenike i njihovu međusobnu

komunikaciju. Kada se uči, komunikacija ide u smeru nastavnik-učenik i u manjem obimu učenik-

nastavnik. Postavlja se pitanje: A gde je odnos učenik-učenik u procesu sticanja znanja i

4 Đorđević, D. (1988): razvojna psihologija. Gornji Milanovac: Dečje novine.

5


socijalizacije? Da li vršnjaci služe samo za neobavezne i „zanimljive“ razgovore gde učenju nema

mesta? Koliko vršnjaci mogu preuzeti ulogu nastavnika svojim

vršnjacima? Da li je to „pravo“ učenje? Vršnjaci su uvek prisutni i njihov uticaj raste sa godinama. Za

dečiji socijalni razvoj vršnjaci imaju veliki značaj. Interakcija između vršnjaka se razlikuje po kvalitetu i

funkciji od odnosa između odraslih/nastavnika i dece/učenika. Osnovna odlika ovog odnosa je

ravnopravnost, svi smo mi jednaki, a iz toga proističe:“ja želim i mogu da učim od tebe“. Ravnopravni

odnos podstiče razvijanje empatije t.j. osetljivosti za tuđe potrebe i zauzimanje perspektive drugih.

Osećaj da svi smo jednaki takođe omogućava da se vršnjaci prilagođavaju jedni drugima, prave

kompromise, dogovaraju i samim tim uče važnim socijalnim veštinama. U međusobnoj interakciji se

uviđa granica sopstvenog ponašanja i kako ono utiče na druge. Shvata se značaj zajedničkih

dogovora, poštovanje definisanih pravila, a to je put razvijanja odgovornosti. Kroz međusobnu

vršnjačku razmenu razvija se osećaj zajedništva i zadovoljava potreba pripadanja grupi. Koliki je

uticaj vršnjaka pre svega se ogleda u pospešivanju motivacije i postignuća dece/učenika. Vršnjačka

grupa je vrlo važno okruženje gde se razvijaju ovi aspekti ličnosti. Intimna grupa vršnjaka budi želju

da dete/učenik daje više i bude bolji.5

Škola ima za cilj razvoj intelektualnog, socijalnog i emocionalnog dela ličnosti. Uglavnom se

podstiče umni razvitak dok socijalni i emocionalni su pomalo zaboravljeni. Upravo vršnjačko učenje

omogućava unapređenje ovih aspekta ličnosti i time razvijamo celovitog čoveka.

2.1 Primena vrsnjackog ucenja

Vršnjačko učenje može da se primeni na svim nivoima obrazovanja kako u osnovnoj školi tako i u

srednjoj. Naravno, treba ga prilagoditi uzrastu učenika i ciljevima nastave. Radeći zajedno na

rešavanju zadataka učenici su u prilici da pomognu jedni drugima davanjem potrebnih informacija,

pojašnjavanjem gradiva ili nastavnikovih zahteva, predlaganjem rešenja, upućivanjem na različite

izvore informacija. Grupni rad, rad u parovima, rad na projektu su mogućnosti da se razvije

vršnjačko učenje. Treba imati u vidu da za ovakav rad i interakciju moraju biti pripremljeni i

nastavnik i učenici. Razvijanje komunikacijskih veština i koooperacije učenika i znanje nastavnika da

se dobro definišu ciljevi časa su neophodni preduslovi – aktivnosti vršnjačkog učenja treba da budu

dobro isplanirane i uklopljene u ciljeve časa, dobro vođene (pravila komunikacije treba da omoguće

ravnopravni odnos učesnika gde je u središtu nastavna tema, a uloga nastavnika je da modelira 5 Đorđević, D. (1988): razvojna psihologija. Gornji Milanovac: Dečje novine.

6


ovakve svrsishodne diskusije). Potrebno je da nastavnik sistematizuje rezultate/zaključke koje je

vršnjačka grupa izvela.

Odgovori na gore pomenuta pitanja se sami nameću, vršnjačka interakcija se ne svodi samo na

razgovor o Fejsbuku (Facebook) i gde izaći, šta obući. Vršnjaci mogu, trebaju da uče zajedno jedni od

drugih. Produkt takvog učenja jeste kvalitetno i korisno znanje.

3.ZNAČAJ VRŠNJAČKIH ODNOSA

Kod dece je orijentisanost na druge ljude veoma brzo vidljiva.Počeci socijalnih odnosa sa

vršnjacima počinju već i pre 6 meseci(beba gleda drugu decu,smeška im se i dodiruje ih).Nakon 18

meseci se razvija svest o drugima,a od 2godine dete počinje da se igra sa drugom decom i tada

kontakti i interakcije sa drugima postaju sve dugotrajnije.Sa dve i po godine dete počinje da govori o

svojim unutrašnjim procesima,a između treće i četvrte godine pokazuje empatiju i simpatiju ka

drugima.Od četvrte godine pa nadalje,deci je veoma bitna prihvaćenost od strane njihovih vršnjaka.

Značajan faktor u socioemocionalnom i kognitivnom razvoju pojedinca je kvalitet interpersonalnih

odnosa koji se uspostavljaju između deteta i osoba iz njegovog okruženja.Od svih osoba sa kojima

dete uspostavlja interakciju,najveći uticaj na razvoj i sazrevanje deteta imaju vršnjaci.6

Značaj vršnjačkih odnosa potvrđen je brojnim istraživanjima koja pokazuju da kvalitet i kvantitet

vršnjačke interakcije tokom detinjstva ima uticaja na tekući,ali i na kasniji razvoj.7Jedan od istaknutih

autora,Žan Pijaže,smatrao je da kooperacija u velikoj meri doprinosi razvoju.Pri kontaktu sa

vršnjacima,deca uviđaju da postoje stanovišta koja se razlikuju od njihovih.Pomoću kooperativnosti

oni razmatraju predloge druge dece i tada dolazi do kognitivnog konflikta.Diskusija koja se razvija

među vršnjacima je,čak,značajnija od diskusije deteta i odraslog,zbog simetrije u interakciji.

6 Kon, I. S. (1992): Dete i kultura. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.7http://www.doiserbia.nbs.bg.ac.yu/

7


3.1.VRŠNJAČKA PRIHVAĆENOST I ŠKOLSKO POSTIGNUĆE

Značajno pitanje koje je uključeno u razmatranje značaja vršnjačkih odnosa u detinjstvu je pitanje

statusa pojedinca u vršnjačkoj grupi,to jest interpersonalne odnose između članova neke grupe

karakteriše javljanje naklonosti/nenaklonosti ka ostalim članovima grupe.Određeni članovi grupe

bivaju prihvaćeni,to jest popularni a drugi su odbačeni ili ignorisani.Prihvaćenost se,zapravo,odnosi

na stepen u kom ostali članovi vršnjačke grupe žele da ostvare određenu formu druženja sa

detetom,to jest da učestvuju u zajedničkim aktivnostima (igranje,učenje i slično ). Vršnjačka

nominacija i rejting lista su sociometrijske tehnike koje se najčešće koriste za određivanje statusa

vršnjaka u grupi.Učenici sa visokim sociometrijskim statusom,označeni su kao ‘popularni’ ili

‘prihvaćeni’.Kada deca opisuju nekog kao ‘dobrog’,pretpostavlja se da se to odnosi na njegove

prijateljske postupke,empatiju,kao i niz drugih prosocijalnih ponašanja.Omiljena deca su vešta u

interakciji sa drugom decom,ona lako postaju članovi neke grupe,stiču prijateljstva na

odmeren,nenametljiv i samouveren način.Oni potkrepljuju drugu decu,pokazuju osetljivost na

potrebe i želje drugih pa im je zbog toga komunikacija jako dobra,snalaze se podjednako dobro kako

u ulozi govornika tako i u ulozi slušaoca.Vešto rešavaju sukobe,u osetljivim situacijama postupaju

tako da to odgovara svima,koriste razum,a ne silu. Popularnu decu vršnjaci opažaju kao lidere,kao

kooperativne i kao one koji dele sa drugima.Nastavnici ih pozitivnije procenjuju u odnosu na decu

koja su odbačena.Prihvatanje ili odbacivanje dece od strane svojih vršnjaka je povezano sa školskim

postignućem.Potvrđena je veza između školskog postignuća i sociometrijskog statusa i veza između

socijalnog ponašanja i akademske uspešnosti. Decu,koju su vršnjaci pozitivnije procenjivali u

predškolskom periodu,nastavnici su ocenili kao manje rizičnu grupu za postizanje neuspeha u

školi.Vršnjačka prihvaćenost za vreme najranijih godina školovanja predstavlja ‘tampon’ zonu ili

zaštitni faktor u odnosu na akademske teškoće.Nastavnici uspešne đake opažaju kao manje

devijantne ,manje povučene i omiljenije među svojim vršnjacima. Popularni đaci većinu svog

vremena provode u učenju i sticanju novih znanja.Važan faktor koji je povezan sa vršnjačkom

prihvaćenošću i školskim postignućem je socijalna odgovornost.Utvrđeno je da socijalno odgovorno

ponašanje posreduje odnos između školskog uspeha,vršnjačkog statusa i procesa samoregulacije .

U istraživanju longitudinalnog karaktera,na uzrastu učenika četvrtog i šestog razreda,potvrđeno je da

kvalitet vršnjačkih odnosa,naročito indeks vršnjačke prihvaćenosti,i akademsko postignuće utiču

jedno na drugo.Naime,popularni učenici imaju više ocene (iz jezika i matematike) od onih koji su

8


odbačeni.Međutim,oni postižu bolji uspeh i nakon dve godine,što upućuje na zaključak da vršnjačka

prihvaćenost može da služi kao socijalni resurs koji olakšava akademsko postignuće,ali

istovremeno,školski uspeh može da utiče na to da li će neko biti prihvaćen ili odbačen od strane

vršnjaka . Postoje dva modela koja se tiču povezanosti sociometrijskog statusa i socijalnog

funkcionisanja u vršnjačkoj grupi i akademskog postignuća.Po prvom modelu,socijalna kompetencija

i interpersonalna prihvaćenost čine emocionalne i socijalne izvore postignuća u školi.Po drugom

modelu,akademsko postignuće utiče na socijalno ponašanje i prilagođavanje.Akademske teškoće

mogu dovesti do frustracija,koje onda doprinose devijantnom socijalnom ponašanju.Pored

ovoga,akademsko postignuće određuje socijalni ugled u vršnjačkoj grupi i samim tim utiče na sliku o

sebi.Neuspešni učenici veoma teško dobijaju pozitivan status među vršnjacima i poštovanje,i oni

zbog toga razvijaju negativnu sliku o sopstvenoj vrednosti.Posledica toga jeste ispoljavanje

socioemocionalnih problema. 8

3.2.VRŠNJAČKA ODBAČENOST I ŠKOLSKO POSTIGNUĆE

Često je na sceni okrutna društvena igra žigosanja različitih i neuklopivih u šablon.Autsajderi su

odbacivani zbog kulturoloških,fizičkih ili finansijskih razloga.Ova od društva izopštena deca najčešće

upadaju u drugu krajnost (previše su zatvorena,napadna su,svadljiva ) .

Odvojenost od prijatelja često je ‘’duboko nesrećno iskustvo za decu’’,što može negativno da utiče

na njihovo mentalno zdravlje,dok je odbijanje od druge dece usko povezano s problemima kao što su

depresivna raspoloženja i agresivnost,kao i nesocijalno i delikventno ponašanje .Deca koja su aktivno

nevoljena ili odbačena od strane svojih vršnjaka imaju teškoće u interpersonalnim

odnosima.Odbačenost spada u relativno stabilnu kategoriju.Ukoliko odbačena deca promene

socijalnu sredinu i nađu se u novoj grupi vršnjaka,oni ponovo dobijaju status odbačenih.To dokazuje

da se jednom uspostavljen status dugo zadržava kao takav.Rezultati pokazuju da odbačena deca

ispoljavaju agresivno ponašanje,asocijalno ponašanje,ometaju druge,imaju niže samopouzdanje u

odnosu na popularnu decu,usamljeni su,nadmeni su i upadaju u nevolje,nastavnici su im manje

naklonjeni i procenjuju ih kao osobe koje su sklone devijantnom ponašanju.Odbačena deca se nalaze

pod velikim rizikom.Kod njih je veća verovatnoća pojave negativnih ishoda,kao što su

delikvencija,kriminalitet,ponavljanje razreda,problemi u ponašanju i slično. Odbačeni učenici imaju

veću šansu u odnosu na ostale statusne grupe,za doživljavanje akademskih teškoća i postizanje

školskog neuspeha.Rizik za nastajanje ovih problema nije jednak kod sve odbačene dece.Uticaj

vršnjačke odbačenosti povećava se sa dužinom trajanja i vremenskom blizinom takvog socijalnog

8 Kon, I. S. (1992): Dete i kultura. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.

9


iskustva. Postoji nekoliko razloga zašto deca bivaju odbačena od strane svojih vršnjaka:ometanje

drugih na nastavi,akademska neuspešnost (ona određuje socijalni ugled učenika u

razredu ),nezrelost ili nepripremljenost za efikasno učestvovanje u socijalnim situacijama.Povezanost

statusa odbačenosti sa akademskim teškoćama karakteristična je za učenike od najmlađih do

najstarijih razreda osnovne škole.Ova veza je pronađena i kod dece na predškolskom

uzrastu.Akademsko postignuće negativno korelira sa vršnjačkom odbačenošću i u starijim razredima

osnovne škole i u srednjoj školi,to jest,odbačeni učenici imaju teškoće u školskom radu i samim tim

postižu i lošije rezultate iz različitih predmeta.U sprovedenom longitudinalnom istraživanju pokazano

je da učenici koji su imali status odbačenih u trećem i četvrtom razredu,u osmom razredu postižu

slabiji školski uspeh.Takođe,oni koji su www.maturski.com prevremeno napustili školu uglavnom su

na mlađem uzrastu bili odbačeni,dok u stavovima prema školi nije nađena razlika među učenicima

različitog sociometrijskog statusa.Većina istraživanja koja su rađena u vezi sa vršnjačkom

pripadnošću i školskim postignućem važe za sve kulture.Na osnovu dobijenih nalaza,potvrđeno je

postojanje recipročnih efekata školskog postignuća i socijalnog funkcionisanja.Utvrđeno je da se

akademska neuspešnost odražava na socijalnu kompetenciju i vršnjačku prihvaćenost,kao i da

pokazatelji socijalne nekompetencije ,to jest,agresivno-disruptivno ponašanje i vršnjačka odbačenost

negativno utiču na školsko postignuće .9

3.3.1.KAKO POMOĆI ODBAČENIM UČENICIMA

Veliki je broj istraživača koji su se usmerili na razvijanje programa za poboljšanje socijalnih veština

potrebnih za uspostavljanje i održavanjepozitivnih vršnjačkih odnosa.Odbačenim učenicima

nedostaju odgovarajuće socijalne veštine koje su potrebne za socijalno i akademsko

funkcionisanje.Socijalne veštine ne dovode do toga da učenik bude pametniji,već mu pružaju

mogućnost da koristi veštine učenja i znanjekojima se ispoljava postignuće.Primena interventnih

programa pokazuje da deca koja dobijaju akademsku pomoć i koja napreduju u akademskom

pogledu postaju kompetentnija u socijalnim interakcijama i i maju manje socioemocionalnih teškoća


10


u poređenju s decom koja ne prolaze program obuke.Postoje različite procedure koje se koriste ze

povećanje interpersonalne kompetentnosti.Četiri osnovna procesa koja se nalaze u osnovi svake

obuke su:-podučavanje,uvežbavanje,potkrepljenje ili fidbek i reduktivni procesi .Za odabir učenika

kojima je potrebna obuka,kao i za procenu efekate interventnih programa ,najčešće se koriste

sociometrijske tehnike ,a uz to se preporučuje i sistematsko posmatranje ponašanja učenika.Nakon

primene programa vežbanja socijalnih veština dobijeni su pozitivni efekti što pokazuje da ovi

programi doprinose efikasnom menjanju socijalnog ponašanja,kao i da su do određene mere uspešni

u generalizaciji tih efekata,vršnjačkoj prihvaćenosti i redukovanju asocijalnog ponašanja

učenika.Treba istaći da nije potvrđeno da je akademska obuka bila uspešnija u odnosu na obuku

socijalnih veština.Postignuti efekti nisu bili statistički značajni ni za jednu grupu,ali bez ozira na

to,postignut je određeni napredak koji se održao i nakon završene obuke.10

Zakljucak


11


Deca usvajaju socijalne veštine učestvujući u vršnjačkoj zajednici kao njen deo.U njoj uče kako da

rade,kako da slušaju,da razmišljaju i da se saosećaju sa drugima.Brojna istraživanja i dobijeni nalazi

potvrđuju činjenicu da vršnjački odnosi imaju veoma značajan uticaj ne samo na tekući razvoj ,već i

na kasniji,akademski,bihejvioralni i emocionalni razvoj.

Bitno je naglasiti da je utvrđivanje sociometrijskog statusa od velikog značaja u početnim godinama

školovanja jer ono dovodi do uspešnosti pojedinca i sprečavanja negativnih efekata.Da li će dete biti

prihvaćeno ili odbijeno u kasnijem periodu,zavisi samo od toga na koji način i u kojoj meri ono stupa

u odnose sa svojom vršnjačkom grupom u ranom detinjstvu.Treba još istaći kao najbitniju stvar da

vršnjačka grupa ima glavnu ulogu u formiranju ličnosti,to jest,od nje najviše zavisi u kakvu će se

osobu formirati dete.

Literatura Grupa autora (1972): Socijalna psihologija. Beograd: Izdavačko preduzeće “Rad”.

12


Đorđević, D. (1988): razvojna psihologija. Gornji Milanovac: Dečje novine.

Žlebnik, L. (1972): Psihologija deteta i mladih. Beograd: Delta-pres

Kon, I. S. (1992): Dete i kultura. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.

Manojlović, A. I Mladenović, U. (2001): Psihologija predškolskog deteta. Beograd: Centar za

primenjenu psihologiju.

Herlok, E. (1971): Razvoj deteta. Beograd: Zavod za izdavanje udžbenika Republike Srbije.

Internet izvori:

http://www.doiserbia.nbs.bg.ac.yu/

13

http://www.doiserbia.nbs.bg.ac.yu/


Sadrzaj

Uvod......................................................................................................................................................1

1.Socijalizacija........................................................................................................................................2

2.Uticaj vrsnjaka na socijalni razvoj djeteta...........................................................................................6

2.1 Primena vrsnjackog ucenja..........................................................................................................6

3.ZNAČAJ VRŠNJAČKIH ODNOSA...........................................................................................................7

3.1.VRŠNJAČKA PRIHVAĆENOST I ŠKOLSKO POSTIGNUĆE.................................................................8

3.2.VRŠNJAČKA ODBAČENOST I ŠKOLSKO POSTIGNUĆE....................................................................9

3.3.1.KAKO POMOĆI ODBAČENIM UČENICIMA...........................................................................11

Zakljucak..............................................................................................................................................12

Literatura.............................................................................................................................................13

14

Documents

Socijalizacija Deteta,i Uticaj Vrsnjaka Na Socijalni Razvoj-gotovo