Solidariteit Tydskrif 2010 #5 | Solidarity Magazine 2010 #5

NR. 5 VAN 2010R16,95 (BTW ING.)GRATIS AAN LEDE

www.solidariteit.co.za

SKUIWE NODIG VIR SA OM SUKSES TE SMAAK

ECONOMY* 232 000 jobsshed in 6 months

* The truth abouttransformation

* Occupational injuriescrippling the economy MISDAAD:

TYD VIR BLAFIS NOU VERBYKLIM SÓ

WERKBERGMAKLIKER

SKOOLSTELSELLAAT KINDERSIN DIE STEEK

NUWE VROUEGROEPPAK VRAAGSTUKKE

20

6 INTRAPSLAG: As ’n familielid tereggestel word7 KUBERKLETS: Hieroor word gegons8 SPREEKBUYS: Democratic labour dispensation important for democracy and economy46 MY WERK: Pakket bied nie noodwendig vryheid64 ARBEIDSAKE: Vakbond ’n veilige vesting vir SAPD-lede66 JY & DIE REG: Poligraaftoetse: Die jongste modewoord (Deel II)68 DIE LEES WERD: Trap saam woordspore deur die veld70 HISTORIES GESPROKE: Paul Kruger: Staatsman, leidsman, Godsman71 HISTORIES GESPROKE: Uniegebou ’n gewilde besoekersbestemming73 STILW(O)ORD: Vir Hom maak selfs ’n piekie ’n reuse-verskil

26 Bedryfsnuus: Alles en nog wat oor diebedrywe waarin Solidariteit funksioneer

52 Lidmaatskap: ’n Wen-wen-vennootskap72 Solidariteit-kantore: Diens op jou voorstoep

gereeld

GEFOKUS

Lees vanaf bladsy 37 hoeHelpende Hand ’n daad-werklike verskil maak.

nuuswaardig

vakbondfokus

10 Skuiwe nodig vir SA om sukses te smaak12 15 skuiwe om SA ’n wenland te maak14 Groei sal moeilik weer 6% haal16 232 000 jobs shed in 6 months18 Entrepreneurskap: Leiding en lesse20 Misdaad: Tyd vir blaf is nou verby22 Raak betrokke, beskerm gemeenskap só23 Leer by mekaar om misdaad hok te slaan24 Skoolstelsel laat kinders in die steek25 Moenie Afrikaanse musiekfees misloop38 Nuwe vrouebeen vir Helpende Hand40 Om vir ander ’n hoopvolle toekoms te help skep41 Navorsing oor minderbevoorregte kleuterskole skok42 Sprokie gee dié heldinne weer selfrespek44 Twee Solidariteit-helde sterf in vliegongeluk50 AfriForum se Willie (die) Spies in talle se vlees54 Dag in skoene van ’n Sol-Tech-student55 Kollege spog met 100%-slaagsyfer55 Sol-Tech-rugby hou oog op bal55 258 studente by werkgewers geplaas55 Sol-Tech bars uit sy nate56 Só kan jongmense werkberg makliker klim57 Philip Minnaar: Die man, die studie, die oplossing58 The truth about transformation60 Occupational injuries crippling the economy62 Kosmetiese chirurgie en siekteverlof

10

14

60

INhoudN O M M E R 5 V A N 2 0 1 0

>>>

at sal jy doen as joubroer in teregstelling-styl vermoor word? Watsal jy doen as hy weer-

loos kyk hoe die pistool op hom gerig worden dan koelbloedig in die kop geskiet word?Sal jy bloot daarvan kennis neem en met joudagtaak aangaan?

Koos Daffeu, ’n Solidariteit-lid, boer enkontrakteur by Medupi, is onlangs koelbloe-dig op pad werk toe in ’n aanval sowat 5 kmbuite Ellisras vermoor. Sy aanvallers het homby ’n laagwaterbrug voorgelê en op hom be-gin skiet. Koos is gewond, maar kon daarinslaag om weg te jaag. Sowat 600 m verder hethy egter beheer oor sy motor verloor en dit hetomgeslaan. Hier het sy aanvallers hom koel-bloedig in teregstellingstyl doodgeskiet.

Wat my veral van Koos se moord geskok het, is dat mense bloot daarvan kennis geneemen met hulle werk aangegaan het. Daar was geen woede-uitbarstings oor sy dood nie. Geenbetogings in die straat nie.

Koos was ’n lid van die Solidariteit-familie. Ja, dit is hoe ons onsself altyd beskryf: ’nFamilie. Maar sal ’n familie bloot daarvan kennis neem indien ’n broer in die familie tereg-gestel word? Indien ons werklik aan mekaar gebind was, sou ons woedend op Koos se moordgereageer het. Ons sou e-posse rondstuur en mense sou druk op ons geplaas het om ’neendagstaking te reël. Ons mag mos nie toelaat dat so iets met ’n familielid gebeur nie!

My oproep aan die lede van Solidariteit is dat ons weer ons familieband moet versterk. Onsmoet omgee vir mekaar; uitreik na mekaar. Mense moet weet: Jy sukkel nie met hierdie familienie. Solidariteit moet weer die krag ontdek wat daar in dié familie opgesluit is. Ons sal verstomwees oor hoe sterk ons kan word indien ons werklik solidariteit in mekaar vind.

Ek is van hierdie uitgawe af redakteur van Solidariteit Tydskrif. Die tydskrif is ’n instrumentwaardeur ons aan mekaar gebind word. Ek wil graag aan die begin van my redakteurstermyndie vorige redakteur, Jaco Kleynhans, van harte bedank vir die uitstekende werk wat hygedoen het. Hy het die krag van mekaar verstaan en die tydskrif doeltreffend gebruik om onsaan mekaar te bind. Baie sterkte, Jaco, met die nuwe uitdagings op jou lewenspad. Jy enMagdaleen sal altyd deel van die Solidariteit-familie bly.

r e d a k t e u r s b r i e f

w w w . s o l i d a r i t e i t . c o . z an o m m e r 5 v a n 2 0 1 0 6

Solidariteit Tydskrif is lid van die Ouditburo virSirkulasie en word uitgegee deur Solidariteit, Posbus

11760, Centurion 0046. Geen deel van die inhoud magsonder die toestemming van die redakteur elders gebruik

word nie. Solidariteit of die tydskrif aanvaar geenverantwoordelikheid of aanspreeklikheid vir enige

aansprake wat deur adverteerders gemaak word nie.

SOLIDARITEIT-HOOFKANTOORSOLIDARITY HEAD OFFICE

H.v. D.F. Malan- & Eendrachtstraat, Kloofsig

Tel: 012 644 4300

www.solidariteit.co.za

0861 25 24 23

DR. DIRK HERMANNREDAKTEUR

REDAKTEUR � EDITORDr. Dirk Hermann

NUUSREDAKTEUR � NEWS EDITORMoira-Marie Kloppers

FOTOREDAKTEUR � PHOTO EDITORReint Dykema

WEBREDAKTEUR � WEB EDITORDaleen de Jager

ADVERTENSIES � ADVERTISEMENTSDenise Viljoen, tel: 082 352 7147Adrie van Dyk, tel: 082 850 6784

ADVERTENSIE-ONTWERP �

ADVERTISEMENT DESIGNMartie Maree

TAALVERSORGING, VERTALING �

LANGUAGE EDITING, TRANSLATIONChalize Moran, Anesta van Eeden

INTEKENARE � SUBSCRIPTIONSHeleen Robbertse

REKENINGE � ACCOUNTSElna Botes

MEDEWERKERS � CONTRIBUTORSMarietha Malan, Paul Joubert, Phil Davel,

Magdaleen Kleynhans, Reint Dykema,Daleen de Jager, Ilze Nieuwoudt,

Moira-Marie Kloppers, Francois Calldo,Surika van Schalkwyk, Charl Oberholzer,

Danie Langner, Marnia Verwey, Paul Mardon,Hanlie van Vuuren en Jaco Kleynhans

UITLEG, ONTWERP, REPRODUKSIE

tel: 082 445 [email protected]

DRUKWERK � PRINTINGPaarl Media Gauteng

VERSPREIDING � DISTRIBUTIONPrestige Bulk Mailers, Pretoria

FOTO

’S:R

EIN

TD

YK

EMA

;iST

OC

KPH

OTO

.CO

M

dr. dirk hermannINTRAPSLAG

As ’n familielidtereggestel word

w

k u b e r k l e t s

w w w . s o l i d a r i t e i t . c o . z an u m b e r 5 o f 2 0 1 0 7

KUBERKLETShieroor word gegons

Word deel van die gesprek by www.soldariteitblog.co.za of op een van die sosialenetwerke. Of skryf aan Solidariteit Tydskrif, Posbus 11760, Centurion 0046; ofstuur e-pos na [email protected]. Die redakteur behou hom die reg voor omenige bydrae te verkort, te redigeer of glad nie te publiseer nie.

Solidariteit se sosiale mediawoel met menings, raad,voorstelle en kommentaar!Daar is reeds duisendevriende wat deel geword hetvan Solidariteit se groepe opFacebook, wat AfriForum,AfriForum Jeug, Sol-Tech enHelpende Hand insluit. Houaan kommentaar lewer, Soli-dariteit hou sy ore gespits!

POSBUSDorie de Lange skryf: Ekwens ek kon vandag vir diehele wêreld vertel van dieuitstekende diens wat ekontvang het. Ons leef in ’nland waar ’n mens dikwelsvoel dat die woord diens ’nvloekwoord geword het. Ekhet vanoggend Solidariteit se eiseafdelinggeskakel en het binne ’n halfuur nadat mygeyser gebars het resultate gekry. Dieloodgieter het byna ’n uur voor ons af-spraak opgedaag en blitsvinnig die geyservervang. Dít is wat ’n mens diens noem!Baie dankie, Solidariteit dat mense endiens by julle steeds voorkeur geniet!

A. Oberholzer skryf: Ek hetin 2005 probleme by mywerkgewer, Porterville Wyn-kelder, begin ondervind, na-dat ons met die TulbaghWynkelder saamgesmelt het.My werkomstandighede hetsó onaangenaam geword datek in 2008 met Ettiene Pio bydie Bellville-kantoor kontak

gemaak het. Ettiene het my gehelp om mywerkgewer oor die probleme te nader en ’nbaie goeie pakket help beding. Die pakkethet my eindelik aan die lewe gehou terwylek ’n klein onderneming op die been ge-bring het. Ek is vandag steeds ’n trotse lidvan Solidariteit en meen die vakbond lewer’n onmisbare bydrae tot ons samelewing.

Armoede endiskriminasie:

Joretha van Zyl:Die armoede isbaie erg, maar tallevan die mense wat met bordjies by ver-keersligte staan, is nie bereid om te werk as jyhulle ’n geleentheid aanbied nie.

Maureen Spangenberg: My dogter was in ‘nklas met een Engelse student en meer as 60Afrikaanse studente. Die klas is in Engelsaangebied en versoeke om iets in Afrikaanste verduidelik, het op dowe ore geval. Boon-op is die dosent Afrikaanssprekend!

Reaksie op die nuwe UV-video:

Johan Verwey: Solidariteit moet werk maakvan die video en dit aan die groot klok hang.Laat dit sommer lekker hard en duidelik lui.Hulle weet mos ’n swaard het twee snykante.

Marisa Hugo: Ek dink die vraag wat op al-mal se lippe is, is: Wat gaan nou gebeur?

Arno Blignaut: Wonder maar net hoe laat ’nboerseun hom so verneder? Dit sal mos nieomgekeerde apartheid genoem word nie,eerder regstellende aksie.

Deidre DelVecchio: Hoekom is die eerstevideo nie ook verban nie?

Kommentaar op AfriForum Jeug wat ’n bord“Welkom in Pretoria” langs die N1-hoof-weg opgerig het:

Christo Jansen van Rensburg: Baie goed,julle! Bel my as ek volgende keer kan kompik swaai.

Louise Jacobs: Welgedaan! Ons behoortalmal saam te staan en stappe soos dié tedoen. Hulle moet begin luister.

Henk Joubert: Mooi so ouens, maak diewêreld wakker!

Sowat 150 vrywilligers het tydens diestaatsdiensstaking by die Steve Biko Akade-miese Hospitaal in Pretoria gehelp:

Jan & Gretel: Julle is wonderlike mense!Mag julle vanaand rustig slaap in die wetedat God glimlag.

Wilhelm Thom: Baie dankie, Solidariteit. Asek gewerk het, sou ek beslis aan ’n vakbondsoos Solidariteit behoort het.

Elmarie Hechter: Wat sou ons sonder Soli-dariteit gedoen het? Hopelik sien almal datons tog kan saamstaan. Die vrywilligers ver-dien bosse blomme en drukkies!

FOTO

’S:i

STO

CK

PHO

TO.C

OM

Solidariteit maak dit voortdurendmakliker vir mense om by die vakbondaan te sluit. Jy kan ook aansluit deurbloot ’n SMS te stuur. Solidariteit sedienssentrum sal jou dan terugskakelen jou vinnig en maklik telefonies helpaansluit. Al wat jy hoef te doen, is omdie woord “LID” na 34388 te stuur.SMS’e kos R2.

Aansluiting net’n SMS ver!

he core of democracy is that every-one should be represented andheard, not only the majority party.A political party only needs 1% ofthe support to obtain parliamentary

representation because the essence ofdemocracy is inclusion, which rests on theprinciple of freedom of association.

This is taken for granted in the politicaldemocracy, and someone suggesting thatonly the majority party should be repre-sented would be regarded as undemocraticand ridiculous. Even Robert Mugabe allowsopposition parties. But in the industrialdemocracy, it is sometimes different. Thereone will find a growing insistence in somecircles that only the majority trade unionshould be represented in the workplace.

This would mean that whereas a partycould obtain parliamentary representationwith only 1% of the support, only a trade

union that enjoys more than 50% of em-ployees’ support is recognised. This stemsfrom Cosatu’s 1985 “one industry, oneunion” policy that is advocated by sometrade unions in certain places.

This policy has its roots in the communistera with its system of “one country, oneparty and one trade union”. The aim of tradeunions was to fight the class battle in theworkplace in a time when the working classwas regarded as the only valid groupingamong working people.

REALITYHowever, communism imploded exactly be-cause it clashed with reality. That is why ourcountry’s Constitution makes provision forforming groups in terms of freedom of associ-ation. Therefore, a system that wants to forceeveryone into a single trade union is just as un-constitutional as a one-party political system.

s p r e e k b u y s


ILLU

STR

ATI

ON

:iST

OC

KPH

OTO

.CO

M•

PHO

TO:R

EIN

TD

YK

EMA

tDemocratic labour dispensation

important for democracy and economy

flip buysSPREEKBUYS

s p r e e k b u y s

Freedom of association is at the core ofdemocracy because people have diverseopinions on politics, economics and tradeunions. In fact, democracy means that noteveryone has to agree and belong to a singleorganisation. It actually gives everyone theright to disagree and to make an individualdecision on which organisations to join.

Trade unions that want to artificially in-crease their power, membership base and in-come by trying to abuse legislation in anattempt to force employees to join the unionagainst their will are acting completely contraryto the spirit of democracy, the Constitution andthe International Labour Organisation. Theyare trying to abuse the law in order to do whatthey cannot achieve by recruiting membersdemocratically. An ideology is given prefer-ence over the interests of employees.

DETRIMENTALIt is impossible to have an undemocratic, one-trade-union labour dispensation in a demo-

cratic country. Just as a one-party politicaldemocracy would have disastrous conse-quences for the country, a one-trade-unionlabour dispensation would be detrimental tothe country, the economy and the democracy.

A one-trade-union system would, in effect,be worse, because the majority trade unioncould force workers by means of an agencyagreement to join it or to pay a levy to the tradeunion. The majority trade union would there-fore have the monopoly in the workplace at theexpense of other interest groups and workers’right to freedom of association. Should such atrade union go on strike, workers that wereforced to join the trade union would be part ofthe strike, even if they were opposed to it. Insome workplaces where only one trade unionis recognised, there are instances of high wagedemands. High wage increases have a short-term benefit. The labour costs linked to a highwage increase inevitably lead to a decrease inemployment and even layoffs, of which mainlyentry-level employees bear the brunt.

POLITICSThe effects of an undemocratic labour dis-pensation go beyond the workplace. Cosatuhas a formal alliance with the CommunistParty. As a result of the system that compelsworkers to join Cosatu, those workers are in-directly part of that alliance.

The workers therefore help to fund an or-ganisation with which they might disagreedrastically.

Fortunately, most trade unions and em-ployers realise that such an undemocraticsystem ultimately creates an imbalance andis not in the best interest of the country.Nonetheless, there have been instanceswhere employers and trade unions have col-luded to drive out smaller trade unions. Theexcuse given is usually that working withonly one trade union is easier. However, ademocratic system works better.

It may be easier to negotiate with onlyone trade union in certain cases, but the“price” of democracy is participation by mi-nority groups.

Dr Frederik Van Zyl Slabbert said that it isnot democracy if two wolves and one sheepdecide by a majority vote what to have forlunch! Even Robert Mugabe is beginning tocome to the same realisation. S

“It is not democracy if two wolves and one sheepdecide by a majority vote what to have for lunch!”

~ Dr Frederik Van Zyl Slabbert ~

n u u s w a a r d i g


ns hoor gereeld van die po-tensiaal wat in Suid-Afrikaopgesluit lê, maar vir bynadie helfte van Suid-Afrika se

bevolking is daardie potensiaal iets onbe-reikbaar ver en gaan die lewe meer oor oor-lewing as oor toekomstige geleenthede.

Volgens die Suider-Afrikaanse PlaaslikeArmoede-netwerk leef meer as 50% vanSuid-Afrika se bevolking in erge armoede.Met byna 1 miljoen Suid-Afrikaners wat hulwerk sedert die vierde kwartaal van 2008verloor het, is tussen 30% en 40% van Suid-Afrikaners wat ekonomies aktief moet wees,tans werkloos.

Indien ’n mens oor die afgelope 16 jaarvan demokrasie in Suid-Afrika terugkyk, isdaar baie lof vir die bestendige politiekeoorgang, die instandhouding van demokra-tiese instellings en die beskerming van men-seregte in die land. Maar die keersy lyk nieso gunstig vir ons land nie.

ARMOEDE EN WERKLOOSHEIDDie vraag moet gevra word waarom Suid-Afrika, ’n land propvol natuurlike hulpbron-ne en die grootste en sterkste ekonomie opdie vasteland, nog nie daarin kon slaag omwerkloosheid en armoede doeltreffend aante pak nie.

Volgens Ann Bernstein van die Sentrumvir Ontwikkeling en Onderneming, ’n plaas-like beleidsgroep, is Suid-Afrika se swakekonomiese groei sedert 1994 die sonde-bok. In die eerste tien jaar ná 1994 het Suid-Afrika se per capita bruto binnelandseproduk gemiddeld met slegs 1,2% per jaargegroei, teenoor ander ontwikkelende strekesoos Suid-Asië (3,7%) en Oos-Asië (6,2%)waar hoër groeikoerse tot laer werkloosheiden minder armoede aanleiding gegee het.

In dieselfde tydperk het Suid-Afrika seuitvoer van nieminerale goedere gedaal.Indien dit dus nie vir ons groot minerale ryk-dom was nie, kon ons ekonomie dalk selfsgekrimp het!

Werkloosheid en armoede is vandag ’ngroter probleem in Suid-Afrika as in 1994.Hoewel daar sedert 1994 ’n sterk swart elitein die land geskep is en transformasie in diestaatsdiens die grondslag vir ’n swartmiddelklas gelê het, is armoede onder swartmense in baie gevalle vandag erger asin 1994.

TYDBOM WAT ONTLONT MOET WORDVolgens Bernstein dra armoede by tot dietoenemende vlaag misdaad in die land en iswerklose mense meer geneig om geweldda-dig te reageer wanneer hulle met swakdienslewering en bevolkingsveranderingsgekonfronteer word. Met byna 6 miljoenSuid-Afrikaners wat tans werkloos is, sit onsdus op ’n tydbom.

Hoewel Suid-Afrika steeds ’n land metgroot potensiaal is, is daar sedert 1994 egtergroot foute begaan. Dit het verhinder dat dieland soos ander ontwikkelende lande watskielik vryheid ervaar het, ekonomiese groeivan ten minste tussen 5% en 10% per jaar kon

behaal. Oos-Europese lande soos Pole en selfsAfrika-lande soos Angola en Mosambiek isgoeie voorbeelde hiervan.

WAT IS NODIG?Om Suid-Afrika op ’n wenpad te plaas, moetindividuele vryheid vooropgestel word. Ge-desentraliseerde gemeenskapsonwikkelingmoet ook voorkeur geniet. Die regering moetophou dink hy kan alles vir almal doen enmoet sy kernfunksies om die land te beveilig,mense in nood te help en kinders goeieonderrig te gee, verbeter.• Lees op bladsy 12 hoe Suid-Afrika in ’n

wenland omgeskep kan word. S

Skuiwe nodig vir SA om sukses te smaak

oFO

TO:i

STO

CK

PHO

TO.C

OM

Deur Jaco Kleynhans

Tussen 30% en40% van Suid-Afrikaners wat

ekonomies aktiefmoet wees, istans werkloos.



Suid-Afrika kan ’n wenland wees. Die regering en veral die ANC moet egter ophou om alles te wilbeheer. ’n Samelewing waar mense die geleentheid gegee word om self ’n beter lewe te skep, is opdie lang termyn ’n beter samelewing as een waar ’n regering aan sy mense voorskryf hoe dinge moetwerk. Ons kan maar net hoop dat die ANC hierdie feite sal begin besef. Intussen moet burgerlikeorganisasies uitgebou word om solank self van hierdie dinge te laat gebeur, berig JACO KLEYNHANS.

Ruk die onderwys regIndien mense nie goeie opleiding het nie,kan hulle net ongeskoolde arbeid verrig. Be-magtiging vind plaas deur goeie skooloplei-ding en toegang tot naskoolse opleiding aanalle Suid-Afrikaners te bied.

Ontwikkel gemeenskappe sóGemeenskappe moet deur middel van waag-kapitaalfinansiering en belastingverligtingaangemoedig word om hulle eie gemeen-skappe te verbeter en plaaslike ekonomieseaktiwiteite uit te brei.

Behou onafhanklikheid van die regbankDaar moet gewaak word teen politieke aan-stellings op die regbank. Minagting van dieregbank kan nie geduld word nie. Wetgewingwat die rol van byvoorbeeld die appèlhof wilverander, moet teengestaan word.

Insetgegronde regstellende aksieRegstellende aksie wat op ras en kwotasfokus, moet gestaak word. Persone wat voor-heen benadeel is, kan bemagtig word deurgesubsidieerde opleiding en finansiering vireie sakeondernemings. Die ontwikkelingvan entrepreneursvaardighede onder jongswart mense is ook noodsaaklik.

Lok vaardige diaspora terugSuid-Afrikaners met spesialisvaardighede watsedert 1994 geëmigreer het, moet teruggelokword. Hulle moet pakkette aangebied wordwaarvolgens hulle kontraktueel verbind wordom vir ’n tydperk in Suid-Afrika te bly. Hullemoet ook die versekering kry dat hulle niedeur regstellende aksie benadeel sal word nie.

Beloon op grond van produktiwiteitProduktiwiteit in Suid-Afrika is baie laagweens lae opleidingsvlakke en mense wat hoësalarisse sonder teenprestasie ontvang. Pro-duktiwiteit sal bevorder moet word om ons instaat te stel om internasionaal te kan meeding.Die stryd is in werklikheid tussen plaaslike on-dernemings en internasionale mededingers.

Formaliseer die informele sektorDeur infrastruktuur en finansiering aan kleinsakeondernemings in die informele sektor teverskaf, kan dié ondernemings in formeleekonomiese eenhede omgeskep word wat tot’n groter belastingbasis aanleiding kan gee.

Staak grondhervormingOpkomende swart boere moet ondersteunword met opleiding en finansiering, maargrondhervorming wat boere verhinder om hulsake uit te brei en wat eiendomsreg in diegedrang bring, moet gestaak word.

Versterk die burgerlike samelewingOrganisasies wat op gemeenskapsvlak armoe-de beveg, siekes bystaan, opleiding bied, skoleondersteun en uitbou, en selfs sekere munisi-pale en regeringsfunksies verrig, moet onder-steun en uitgebou word.

15 skuiwe om SA ’n wenland te maak

FOTO

’S:i

STO

CK

PHO

TO.C

OM


Verklein die welsynstaatByna 15 miljoen Suid-Afrikaners ontvangwelsynstoelae, terwyl net sowat 5 miljoenSuid-Afrikaners inkomstebelasting betaal.Dit is nie volhoubaar nie en maak mense lui.

Gee mense eiendomsregMiljoene Suid-Afrikaners woon in huise en opgrond wat aan die staat of munisipaliteitebehoort. Die oordrag van eiendomsreg aan diémense sal hulle ekonomies bemagtig. S

Maak arbeidsmark meer toeganglikDit is baie moeilik vir werklose mense om diearbeidsmark te betree weens wetgewing enregulasies soos minimumlone wat werkge-wers ontmoedig om meer werkers aan te stel.

Beveiliging van gemeenskappeGemeenskappe moet die hulpmiddels kry omhulself te beveilig. Die herinstelling van kom-mando’s kan hiermee help, asook meer regteen vryheid vir gemeenskapspolisiëringsforums.

Los media en ander waghonde uitOnafhanklike media en instellings wat aswaghond optree om regeringsfoute en korrup-sie uit te wys, is onontbeerlik. Staatsinmeng-ing kan buitelandse beleggings ontmoedig.

Privatiseer sommige regeringsfunksiesOndoeltreffende regeringsfunksies moet ge-privatiseer word. Die burokrasie in die rege-ring moet verminder word en die regeringmoet op sy kernfunksies fokus.



ie gemiddelde reële ekonomiese groei inSuid-Afrika was in die vyf jaar van 1999 tot2003 sowat 3% per jaar. Suid-Afrikaners hetegter in die jare kort voor die resessie ge-woond geraak aan ekonomiese groei wat

dikwels bokant 6% en selfs bokant 7% geboer het. Diegemiddelde jaarlikse groei van 2004 tot middel-2008was meer as 5%. Hierdie groeikoers was egter ver boSuid-Afrika se strukturele langtermynpotensiaal en isdeur ’n toename in skuld aangevuur. Nominaleprivaatsektorskuld in Suid-Afrika het van 2004 tot 2008skerp toegeneem teen ’n tempo wat byna 70% hoër wasas die koers wat van 1999 tot 2003 geheers het.

ONVOLHOUBARE VERBRUIKDie feit dat die styging in die land se ekonomiese groei-koers met ’n toename in die hoeveelheid skuld in dieland saamgeval het, is nie toevallig nie. Die vraag isegter of die hoër skuld die ekonomiese groei moontlikgemaak het en of dit andersom was.

’n Mens kan verwag dat daar in tye van ekonomiesevoorspoed meer skuld aangegaan sal word, aangesienmense in sulke tye meer bates het om as sekuriteit virlenings aan te bied. Balansstate lyk “gesonder” omdataandeleportefeuljes en eiendomspryse baie styg, endaarom kan meer skuld aangegaan word.

Skuld is natuurlik nie noodwendig sleg nie, mits ditgebruik word om in produktiewe sake te belê. So-doende kan die skuld gedelg word deur die positieweopbrengs op die kapitaal. Daar is dan min kans dat dieskuldeiser beslag sal hoef te lê op die eiendom wat assekuriteit gebied is. Indien die skuld egter virverbruiksbesteding – blink karre, mooi klere en lekkervakansies – gebruik word, staan die ekonomiese groeiwat daardeur aangewakker word, op kleivoete.

TE VEEL SKULD TEENOOR INKOMSTEEen aanwyser wat toon hoekom die groeiende skuldlasnie kon aanhou klim nie, is huishoudings se skuld-tot-inkomsteverhouding. Histories het dié aanwyser se vlaktussen ongeveer 42% en 56% gewissel. Van 2004 tot2008 het dit egter tot ongekende vlakke bokant 80%gestyg. Hoewel mense se inkomste dus gegroei het, hethul skuld terselfdertyd vinniger gegroei.

In 2008 was die primakoers 15,5%, die laagste piek-koers van ’n siklus sedert 1978. Die uitwerking daarvanis egter baie erger as in die verlede gevoel, omdathuishoudings meer skuld gehad het. Huishoudingsmoes in 2008 meer as 12% van hulle inkomste aanrente op skuld bestee. In 1981, toe die primakoers 16%was, moes huishoudings slegs 7,6% van hulle inkomsteaan rente op skuld afstaan, omdat skuldvlakke slegssowat 47% van inkomste was.

Die internasionale ekonomiese krisis was dus slegs’n katalisator vir die onvolhoubare skuldpartytjie (en

daarmee saam buitengewone ekonomiese groei) inSuid-Afrika om tot ’n einde te kom. Hoewel skuld sedert2008 nie juis gegroei het nie, is skuldvlakke steedshoog. Weens die hoë vlakke is dit egter nou baiemoeilik vir die privaat sektor om geld te ontsluit omproduktiewe ekonomiese aktiwiteit te finansier.

MEER SKULD NIE DIE OPLOSSINGDie “normale” Suid-Afrikaanse ekonomiese groeikoersis sowat 3% per jaar. Die hoër groeikoers van 2004 tot2008 kan grootliks aan die “maklike oplossing” vanverhoogde kredietgedrewe verbruik toegeskryf word.

Om weer teen 5% of 6% te kan groei, moet “moei-like oplossings” soos beter onderwys, doeltreffenderopenbare dienste en beter infrastruktuur in werkinggestel word sodat die privaat sektor kan floreer. Omskuldvlakke net verder op te jaag, gaan nie vrugte dranie. Hoe lank dit egter gaan wees voor Suid-Afrika ditbesef, is ’n ope vraag. S

Groei sal moeilik weer 6% haal

dDeur Paul Joubert

FOTO

:iST

OC

KPH

OTO

.CO

M

n e w s w o r t h y


232 000 jobs shed in 6 months

he latest Quarterly Labour ForceSurvey (QLFS) published byStatistics SA in July 2010showed that another 61 000

jobs were shed in the second quarterof 2010, following the loss of 171 000jobs in the first quarter. This brings thetotal net job losses for the first half ofthe year to 232 000.

The formal sector lost 129 000jobs in the second quarter followingthe loss of 140 000 in the first quarterof 2010, while the informal sectorgained 115 000 jobs, compared to theloss of 100 000 in the first quarter.Agriculture and private households lostsome 32 000 and 14 000 jobs respectively inthe second quarter.

Most job losses in the formal sector occurred inmanufacturing (74 000), construction (54 000) andtransport (36 000). The finance, utilities and miningindustries together gained 76 000 jobs in the sameperiod.

DOWNWARD TREND FOR EMPLOYMENTAfter peaking at 13,8 million employed persons in thefourth quarter of 2008, a downward trend for employ-ment was observed.

After experiencing a successive decline in employ-ment for three quarters during the recession, there wasa slight increase in the fourth quarter of 2009 accordingto the QLFS.

However, in the first two quarters of 2010, employ-ment once again declined, albeit at a slower rate thanthe one observed in the first three quarters of 2009.

UNEMPLOYMENT RATE A CONCERNSouth Africa’s unemployment rate, which involves4,3 million people, also increased from 25,2% in thefirst quarter of 2010 to 25,3% in the second quarter. Ifwe include the number of discouraged job-seekers(people who would like to work, but have given uplooking for jobs), the unemployment rate is above 30%.

The fact that South Africa is not creating sustainablejobs and has such a high level of unemployment iscause for concern.

The Organisation for Economic Co-operation andDevelopment (OECD) said in July 2010 with the publi-cation of their first economic survey of South Africa thatlow employment is South Africa’s “overriding” policyproblem.

The OECD further stated that South Africa has “anextreme and persistent low employment problem,which interacts with other economic and social

problems such as inadequate education, poor healthoutcomes and crime”.

CONSTRUCTION UNDER SIEGEIt seems that the construction sector is currently undersiege. The South African Federation of Civil EngineeringContractors (Safcec) said in July 2010 that job losses inthe civil construction industry are still accelerating.

Quoted in Business Report in July, Mr Henk Langen-hoven, a senior economist at Safcec, said up to 10% ofthe roughly 160 000 people currently employed in thisindustry could lose their jobs.

He further said that layoffs that amounted to 1% or2% in the first quarter were now accelerating, becausecompanies are unable to hold on to capacity that is notutilised. Langenhoven further expects a tough secondhalf to this year in spite of the government’s infrastruc-ture expenditure programme of R846 billion.

LIGHT AT THE END OF THE TUNNEL?In August 2010 the Adcorp employment index showedthat employment fell sharply in July in all sectors, occu-pations and regions with the exception of the govern-ment sector.

According to the index, employment fell sharply inthe construction sector with a 13,1% drop as WorldCup-related projects had been completed.

However, according to Adcorp, the job market mightsoon turn due to increased recruitment activity in allsectors, suggesting that at the end of the year SouthAfrica’s ongoing job losses would cease. S

tBy Francois Calldo

PHO

TOG

RA

PH:i

STO

CK

PHO

TO.C

OM

n e w s w o r t h y

AK

SENT

MED

IA•

07/2010

BRIEFLY

The World Bank in August said that studiesby various universities show that thebiggest increase in global employment isin small businesses owned by women. Thistrend is also evident in South Africa.

It is estimated that female entrepreneursin the USA will create between 5 and 5,5million new job opportunities by 2018. Yetfemale entrepreneurs around the world arefaced with the challenge of securing fi-nancing for their small businesses, as smallbusinesses do not have ready access tocredit and financing.

Female entrepreneurs, unlike their male

counterparts, tend to be more involved inthe strategic and tactical aspects of theirsmall businesses. Apart from this, womenalso tend to have more of a consumer focusand to involve the community in their busi-ness plans. Women are also more open toadvice and are committed to creating op-portunities for others.

The World Bank emphasised that SouthAfrica should support small businesses andshould remove obstacles like credit and fi-nancing to enable these business to promotejob creation. Only 10% of formal small busi-nesses currently have access to bank credit.

Female entrepreneurs struggle to secure financing

Possible Consumer Protection Act delayIn the previous issue of Solidarity Magazineit was reported that the new Consumer Pro-tection Act would come into effect from Oc-tober. According to a report on Fin24, how-ever, this date may be postponed, as thestatutory bodies that have to enforce the acthave not yet been established. As of August

2010 there is no National Consumer Com-mission – no commissioner, deputy commis-sioner, offices or general staff. Consumersmay therefore have to wait a few monthslonger before being assured of protectionunder the act. No announcement on a newimplementation date has been made yet.Solidarity has a great presence in cyber-

space. Join the conversation today!• www.solidariteit.co.za• www.helpendehand.co.za• www.afriforum.co.za• www.sol-tech.co.za• www.solidariteitblog.co.za• www.solidariteitradio.co.za• www.regsdienste.co.za• www.facebook.com/solidariteit• www.facebook.com/soltech (new!)• www.facebook.com/afriforum• www.twitter.com/solidariteit• https://twitter.com/solradio• https://twitter.com/afriforum• https://twitter.com/afriforumjeug• http://www.flickr.com/photos/solidaritysa• http://www.flickr.com/photos/sol-tech/• www.youtube.com/solidariteitsa

Join the conversationwith us in cyberspace

By Daleen de Jager



Dr. Dirk Hermann, adjunk-uitvoerende hoof van Solidariteit; dr. Steve Booysen,voormalige uitvoerende hoof vanAbsa; en Flip Buys, uitvoerende hoof van Solidariteit.

FOTO

:REI

NT

DY

KEM

A

olidariteit Helpende Hand het op 17 Augustusdie eerste Afrikaanse Entrepreneurskonferen-sie by die Suid-Afrikaanse Reserwebank inPretoria aangebied. Die konferensie is vir

voornemende en huidige entrepreneurs regoor Suid-Afrika gehou. Van die land se suksesvolste sakekennershet tydens die konferensie as sprekers opgetree.

Dawie Roodt, bekende ekonoom en aanbieder vanOntbytsake op kykNET, het kwessies soos die resessieen die Zimbabwe-vraagstuk op ’n eenvoudige manierverduidelik. Volgens Roodt is dit belangrik om te besefdat mense op aansporing reageer. Hulle moet beloonword om hard te werk, nie om arm te wees nie, maarSuid-Afrika moet egter nog hierdie kopskuif maak. Syraad vir diegene in die sakewêreld is dat as jy jouselfvertrou en onder druk plaas, jy verbaas sal wees oor watjy kan regkry. Hy het verder gesê Suid-Afrika en symense kan hulleself nie ryk bestee nie, maar moet hulleryk produseer. Roodt hou vol dat die beste wat ’n mensvir die armes kan doen, is om nie deel van hulle groepte word nie. “Armoede is nie die probleem nie. Te minryk mense is die probleem,” meen Roodt.

Dr. Steve Booysen, voormalige uitvoerende hoof vanAbsa, het Solidariteit bedank vir sy voortdurende strydom die regte van minderhede te beskerm en bevorder.Booysen het sy kommer uitgespreek dat die land en syinstellings al meer sosialisties word. Booysen het gesêleiers moet voorspelbaar wees en dat ’n mens se waar-destelsel die kern van voorspelbaarheid is. Hy het jong-mense aangeraai om nie te lank by een maatskappy tebly nie en om hulle vaardighede soveel moontlik by ’norganisasie te ontwikkel. “As jy lojaliteit soek, kry ’nhond,” het Booysen gesê.

Christo Wiese, direkteur van KWV, Metropolitan Lifeen Sasol, het Renier van Rooyen, wat die kettingwinkelPEP begin het, se verhaal met die konferensiegangers

gedeel. Van Rooyen het geloof, hardwerkendheid, gees-drif, positiewe denke en mensliewendheid as die hoek-stene vir sukses bestempel. “Moet nooit dat ander mensejou horisonne bepaal nie,” het Wiese gesê. Hy het verdergesê dat dit tyd neem om rykdom en welvaart op te bou,dat jy en jou sakeonderneming altyd twee afsonderlikeentiteite moet wees, en dat jy nie gaan wen as jy niebewus is van die omgewing om jou nie. Wiese se wen-resep is om ’n liefde vir risiko te kweek.

Johan van Zyl, uitvoerende hoof van Sanlam en oud-rektor van die Universiteit van Pretoria, het op sy beurtbenadruk dat elke Afrikaner die verantwoordelikheid hetom onafhanklikheid voorop te stel. “Moenie bang weesom jou mikpunt te hoog te stel nie en moenie negatiewemense om jou verdra nie,” het Van Zyl gesê. Hy meenook die grootste risiko is om nie risiko‘s te neem nie.VanZyl het die gehoor geboei met sy lewensondervinding enwysheid. Die les wat hy oorgedra het, was duidelik:Moenie vasgevang word in dit wat dringend is nie, maareerder in dit wat belangrik is.

Bertie du Plessis, kunstenaar en skrywer, het metongelooflike entrepreneurspassie gesels oor wat ditbeteken om entrepreneurskap werklik ernstig op teneem. “Niks staan tussen my en ’n bord kos vir my kin-ders nie,” het Du Plessis gesê. Volgens hom is jy nie inmurg en been ’n entrepreneur as jy nie in ’n stadiumvoor jou lessenaar gesit en jou kop aanhoudend teendie tafel gestamp het terwyl jy vir jouself sê dat jy nie sokan aangaan nie. “’n Entrepreneur weet dat as hy niewerk nie, gaan hy op straat sit.”

Henk Schalekamp, adjunk-uitvoerende hoof vanSolidariteit, het gesê daar is drie beginsels wat Afri-kaners by die Jode kan leer. Maak jouself suksesvolvoordat jy ander probeer help, ondersteun eerste joueie instellings en doen daarna alles in jou vermoë omjou breë omgewing te verbeter. S

Entrepreneurskap: Leiding en lesse

s Deur Charl Oberholzer



ie Sokkerwêreldbeker is verbyen die media is tot oorlopens toevol van berigte oor moord,aanranding, verkragting enkorrupsie. Wat die situasie

vererger, is dat daar al meer gevalle is vanmisdaadondersoekbeamptes wat langer as’n week neem om verklarings by die slag-offers af te neem en met die ondersoek te be-gin, wat daartoe lei dat daar nie genoegbewyse is wanneer die oortreders gevangword om hulle skuldig te bevind en te von-nis nie. Só beland moordenaars, verkragtersen diewe binne maande terug op straat.

Die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD)se eie misdaadstatistiek skets ’n donkerprentjie. Verdagtes wat gearresteer word, hetslegs betrekking op die helfte van al diemisdade wat jaarliks aangemeld word. Vanhierdie verdagtes verskyn slegs 42% in diehof en die res word vrygelaat. Minder as ’nderde van die verdagtes wat in die hof ver-skyn, word skuldig bevind.

Die skuldigbevindingskoers vir moord is13% en dié van seksuele misdrywe soosverkragting is slegs 11,5%.

Die polisie blameer ’n gebrek aan kapa-siteit en die howe daarvoor dat misdadigersweer op straat beland, terwyl die howe dieskuld op sy beurt op swak speurwerk pak.Solidariteit meen dat die herinstelling vandie spesialiseenhede in die SAPD ’n stap indie regte rigting sal wees.

“Kapasiteit kan nie die skuld kry nie. DieSAPD het sedert 2003 meer as 83 000 nuwepolisielede aangestel, maar ernstige gewelds-misdade soos moord het tussen 2004 en 2009,ná die afskaffing van die spesialiseenhede, met

slegs 645 gevalle afgeneem,” het Solidariteit-woordvoerder Jaco Kleynhans gesê.

“Dit is duidelik dat die SAPD nie in staatis om sy polisiemag doeltreffend aan tewend om misdaad in Suid-Afrika te bekamp

nie. Suid-Afrika skaf sy spesialiseenhedeaf, terwyl ander lande daarop fokus omhul spesialiseenhede uit te brei en te

versterk. Die resultate spreek vanself. InSuid-Afrika word tussen 30 en 40 mense per100 000 vermoor terwyl die internasionalenorm vyf mense per 100 000 is.”

BRING SPESIALISEENHEDE TERUGNantes Kelder was ’n lid van die voormaligeKinderbeskermingseenheid en is nou hoofvan AfriForum se afdeling vir gemeenskaps-veiligheid. Hy meen misdadigers is spesia-liste op hulle gebied en daarom is spesialistenodig om hulle vas te trek.

“In ons eenheid was die slagoffers kin-ders en daarom het hulle gespesialiseerdeaandag nodig gehad.”

“As ondersoekbeampte was dit myverantwoordelikheid om die slagoffer severklaring af te neem, die saak volledig te

Misdaad: Tyd vir blaf is nou verby

dDeur Moira-Marie Kloppers

FOTO

’S:i

STO

CK

PHO

TO.C

OM

ondersoek en te sorg dat die saak hof toe kangaan,” verduidelik Kelder.

“Dit was ook die ondersoekbeamptes severantwoordelikheid om slagoffers na diedistriksgeneesheer te vergesel vir medieseondersoeke en om die slagoffer hofgereed tekry,” voeg hy by.

“Daar was niks bevredigender nie as om’n verskil in ’n kind se lewe te maak. ’n Spe-sifieke saak wat my na aan die hart gelê het,was ’n dogtertjie wat op haar negende verjaar-dag deur ’n man met die naam George SwaziTshabalala verkrag is.

“Dit was seker een van die ergste verkrag-tingsake wat ek ondersoek het. Tshabalala isin 1994 gevonnis tot lewenslange gevangenis-straf vir die verkragting en nog 23 jaar opander klagtes. Nadat die saak afgehandel is,het die slagoffertjie in my arms gespring engesê: “Dankie, oom, baie dankie”, vertel Kel-der. “Dit het die wêreld vir my beteken en ge-maak dat ek elke saak met hart en siel on-dersoek het.”

Volgens Kelder veroorsaak polisielede seonvermoë om met die kinderslagoffers in huleie taal te praat, dat belangrike feite verloregaan en dat die misdadigers eindelik nieskuldig bevind kan word nie. “Ek weet by-

voorbeeld van ’n geval waar ’n stasiebevel-voerder vir ouers gesê het as hulle kind nieEngels kan praat nie, het dit tyd geword datsy leer. Die kind was maar vier jaar oud.”

Hy verduidelik dat die probleem verergerword wanneer polisielede boonop die kin-

ders na geneeshere neem wat ook nie diekind se taal kan verstaan nie. Dit alles ver-oorsaak nóg trauma by ’n reeds erg getrau-matiseerde kind,” meen Kelder.

Kelder benadruk dat daar steeds baiegoeie ondersoekbeamptes van alle rasse is,maar meen dat dit as gevolg van taal- en kul-tuurverskille belangrik is dat ondersoek-beamptes van dieselfde ras as die slagofferdie saak ondersoek.

“Die afskaffing van die spesialiseenhedehet ’n groot leemte gelaat. Die redes watdestyds aan ons verskaf is, was dat dit diens-lewering sou bevorder aangesien daar noudeskundiges op stasievlak sou wees. Dieprobleem met die afwenteling na stasievlakwas dat hierdie lede deur die speurtakkeingesluk is en kort voor lank alle misdademoes ondersoek.

“Indien die spesialiseenhede nie heringe-stel word nie, is die enigste oplossing datgemeenskappe strukture in plek kry om selfslagoffers se sake met die hulp van kundigesin die gemeenskap te hanteer. Die idee isdat ’n volledig ondersoekte saak dan aandie polisie oorhandig word en hulle basiesnet die saak voor die hof bring,” meenKelder. S


Nantes Kelder

FOTO

:REI

NT

DY

KEM

A



ie aanmelding van ernstige mis-daad in 25 kategorieë in Suid-Afrika het vanaf 2003 tot 2008met 22% afgeneem. Hoewel diésyfer bemoedigend is, is misdaad-

vlakke in Suid-Afrika steeds abnormaal hoog.Geweldsmisdaad neem steeds toe en meer as2,1 miljoen geweldsmisdade is in 2009 aan-gemeld. Dit is veral kommerwekkend dat roofmet verswarende omstandighede sedert 1997met 83% toegeneem het.

Motorkapings, huisbrake en plaasaanvalleis daagliks op die voorblaaie van koerante.Neem byvoorbeeld die kleinhoeweboer in dieNoord-Kaap wat gruwelik vermoor is nadat hymet ’n graaf oor die kop geslaan, na die wer-kershuis gesleep en ’n swaar klip op sy kop laatval is. Op Delmada het 16 mans ’n boer ver-moor nadat hy moes toekyk hoe sy vrou deurdrie misdadigers verkrag word. Geweldsmis-daad is ’n bedreiging waarmee ons elke dagsaamleef. Maar watter verweer is daar?

Solidariteit het vroeër vanjaar ’n nasionaleprotesaksie teen misdaad gehou wat as ’npleidooi namens misdaadslagoffers gedienhet. ’n Beroep is ook op alle Suid-Afrikanersgedoen om betrokke te raak by strukture soosdie gemeenskapspolisiëringsforums (GPF’s).

Elke streek word deur wetgewing verpligom ’n GPF in plek te hê. Die welslae vanhierdie forums word egter gekniehalter deur’n gebrek aan gemeenskapsbetrokkenheidaan die een kant en die oorheersing van dieSuid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD) aan dieander kant. Maar êrens moet die streep getrekword en verskonings opsy geskuif word sodatoplossing gevind kan word.

AfriForum is tans besig met navorsing om’n basiese raamwerk vir ’n doeltreffende ge-meenskapsveiligheidsnetwerk te ontwerp.GPF’s en verskeie ander misdaadbekampings-netwerke is beslis deel van die oplossing virmisdaad, maar daar is verskeie struikelblokke.Sodra gemeenskapsnetwerke daarin slaag omdie gemeenskap te mobiliseer, die SAPDsuksesvol te betrek en sodoende misdaaddoeltreffend te bekamp, daal gemeenskaps-betrokkenheid ongelukkig net so skerp soosdie misdaadsyfer.

Suid-Afrikaners is keelvol daarvoor dat dieregering herhaaldelik sê dat dit elke gemeen-skap se eie verantwoordelik is om misdaad tebekamp. As selfstandige Suid-Afrikaners hetons egter nie meer ’n keuse nie. In Zandfon-tein het ’n plaasboer byvoorbeeld op eie koste

tweerigtingradio’s onder ander boere in dieomgewing versprei. Hy het ’n toring met ’nsirene opgerig, soekligte opgesit en hy maakselfs gebruik van sy eie helikopter sodra daar’n teken van gevaar in die gebied is.

Snoer jou eie gemeenskap saam of kontakjou naaste polisiekantoor vir besonderhedeoor die GPF in jou gebied. Hou ook joustreekkoerant dop vir polisiëringsvergaderingswat gehou word en wees oplettend. S

Raak betrokke, beskerm gemeenskap só

d

GET INVOLVED IN YOUR NEIGHBOURHOOD

Solidarity’s protest against crime on 19 May this year was a plea on behalf of thevictims of crime and an appeal to all South Africans to get involved in structuressuch as community policing forums (CPFs). Legislation stipulates that each region musthave a CPF. But the success of these forums is being hampered by a lack of communityinvolvement on the one hand, and the domination by the South African Police Service(SAPS) on the other hand. We need to draw the line somewhere, though, and we muststop making excuses so that solutions can be found.

Deur Charl Oberholzer

FOTO

:iST

OC

KPH

OTO

.CO

M


Mountain View, Centurion, Pretoria-WesVolgens Phillip van Staden, ’n gemeenskaps-verteenwoordiger in Pretoria, was politiekeaanstellings in die GPF van Mountian Viewdie rede waarom die struktuur oorspronklikmisluk het. Van Staden sê die GPF in diégebied is nou suksesvol nadat niepolitiesepolisielede die leisels oorgeneem het. In dieWes-Moot van Pretoria was daar 16 moordein die afgelope vier jaar. Dit het gelei tot dievestiging van ’n GPF wat die gebied 24 uurper dag patrolleer. In Centurion word ’nradiobeheersentrum gebruik wat met dieSAPD asook privaat sekerheidsmaatskappyein verbinding is.

Garsfontein, PretoriaGarscom is ’n polisiëringsforum wat as ’nartikel 21-maatskappy geregistreer is. Dieforum organiseer die gemeenskap en betrekook die SAPD. Garscom werk saam met dieGarsfontein GPF en sekerheidsmaatskappyesoos Chubb. Hierdie suksesvolle model maak

gebruik van gemeenskapsprojekte soos straat-vergaderings, ’n SMS-stelsel, webtuiste enmarkdae om die gemeenskap te mobiliseer.

MurrayfieldMurrayfield en La Montagne in Pretoria-Ooshet ’n misdaadbekampingsvereniging gestig.Vyf gesinne wat ernstig is oor misdaadbe-kamping en na mekaar wil omsien, het dieaanvoorwerk gedoen. Die inisiatief het vin-nig gegroei en kort voor lank was daar 300tweerigtingradio’s op hulle netwerk. Sekerekundigheid is in die gemeenskap geïdenti-fiseer en werkgroepe is op die been gebring.Die gemeenskap word gepatrolleer en daaris selfs gebeds-, beradings- en mediesewerkgroepe gestig.

Pierre van Ryneveld, Pretoria’n Sektor 3-GPF in dié gebied het reeds grootwelslae behaal. Die gemeenskap het kame-ras op strategiese plekke geplaas wat verdag-te voertuie kan identifiseer. Enige inligting

oor verdagtes word aan ’n operasionele sen-trum deurgegee, wat dit dan aan die SAPDen sekerheidsmaatskappye rapporteer. Diegebied het sy eie krisissentrum, spesiale ope-rasies, nood- en rampbestuur, en patrollies.

KurumanKuruman is ’n voorbeeld van hoe buurtwag ensektorpolisiëring doeltreffend tot misdaad-bekamping bydra. Struikelblokke wat deur ’ngemeenskapsverteenwoordiger uitgewys is, isdat die bestuur van die GPF deur die SAPDoorheers word en gemeenskapslede nie ge-noeg verteenwoordiging geniet nie. Die ge-meenskapsverteenwoordiger merk ook op datkorrupsie en bedrog in die SAPD die GPFnegatief beïnvloed. Die oplossing in hierdiegevalle is om notules van vergaderings te houen gemeenskapslede na die forums uit te nooisodat klagtes genotuleer kan word en onderdie polisiekommissaris se aandag gebringword. Gemeenskapslede moet notules deegliknagaan en klagtes by vergaderings opvolg. S

Leer by mekaar om misdaad hok te slaanDeur Charl Oberholzer



rie uit elke vier leerders wat Suid-Afrika se skoolstelsel verlaat, hetonvoldoende vaardighede om diearbeidsmark suksesvol te betree.Dít is die skokkende gevolgtrek-

king van ’n studie wat die Solidariteit Navor-singsinstituut (SNI) in Julie bekendgemaak het.

Volgens Johan Kruger, hoof van die SNI,sal ware bemagtiging eers plaasvind wanneerbehoorlike vaardighede oorgedra word enleerders toegerus word om die arbeidsmark tebetree. Die studie vorm deel van die SNI seSuid-Afrikaanse Transformasiemonitor (SAT-monitor) en fokus op transformasie in dieopleidingsektor, met spesifieke verwysing naopleidingsinskrywings en -vlakke tussen 1994en 2009.

Slegs 7,6% van die bykans 1,44 miljoenleerders wat in 1998 met hulle skoolloopbaanbegin het, het in 2009 vir tersiêre opleidinggekwalifiseer. Luidens die SNI-studie het diematriekslaagsyfer tussen 1994 en 2007 van58% tot 65% gestyg, maar die aantal leerdersmet universiteittoelating het van 18% tot 15%gedaal. Volgens Kruger het toegang tot onder-wys sedert 1994 toegeneem, maar die gehaltedaarvan laat veel te wense oor. Skoolinskry-wings het tussen 1994 en 2008 van sowat 9miljoen tot bykans 12,6 miljoen toegeneem,terwyl universiteitinskrywings met 33% toege-neem het. Die grootste toename in universiteit-inskrywings was onder Afrikane* (48%), teen-oor ’n afname van 15% onder wittes.

SKOOLVLAKONDERWYSTussen 1995 en 2006 het die persentasie Suid-Afrikaners wat 20 jaar en ouer is en minstensgraad 7 voltooi het, in alle rassegroepe toege-neem. Die studie toon dat 70% van Afrikane,79,7% van bruin Suid-Afrikaners, 92% vanIndiërs en 99,2% van wittes in dié tyd skool-opleiding van graad 7 of hoër voltooi het.

Wiskunde- en wetenskapgeletterdheid isegter ’n groot probleem. Luidens die studiehet slegs ’n klein aantal matrikulante tussen2006 en 2009 wiskunde en wetenskap ge-skryf. In 2009 het minder as die helfte(45,97%) van dié groep wiskunde geslaag,terwyl die slaagsyfer vir wetenskap van67,39% in 2006 na slegs 36,83% in 2009gedaal het.

Volgens Kruger begin dié probleem reedsin die preprimêre fase. “Graad 3- en graad 6-leerders toon reeds taal- en wiskundegeletterd-

heidsprobleme. ’n Groot bydraende faktor totdié probleem is ongekwalifiseerde onderwy-sers wat dikwels self nie eers aan die vereistesvoldoen wat aan leerders gestel word nie.

“Die Suid-Afrikaanse Instituut vir Rassever-houdinge het in 2005 bevind dat 33 640 Suid-Afrikaanse onderwysers nie oor die nodigeonderwyskwalifikasies beskik nie,” sê Kruger.

TERSIÊRE OPLEIDINGSlegs 20% van alle matrikulante wat graad 12slaag, kwalifiseer vir tersiêre opleiding. Meeras die helfte (51,8%) van die sowat 138 000eerstejaarstudente wat in 2002 aan univer-siteite begin studeer het, het nie hulle eerstejaar voltooi nie. Slegs sowat ’n derde van dié

studente (33,38%) het binne vyf jaar afge-studeer en 20 600 van hulle is steeds besigmet verdere studies. Die studie toon dat 77981 grade in 2007 by Suid-Afrikaanse univer-siteite toegeken is – meer as 44% daarvan isaan Afrikane toegeken, terwyl 40,43% aanwittes, 6,34% aan bruin Suid-Afrikaners en8,75% aan Indiërs toegeken is.* Die term “swart” verwys volgens wetge-wing na Afrikane, bruin Suid-Afrikaners,Indiërs en mense van Asiatiese afkoms. Asdaar na“swart” verwysword, sluit die termhierdie groepe in.As daar na die groepe af-sonderlik verwys word, word die terme“Afrikane”, “bruin Suid-Afrikaners” of “In-diërs” gebruik. S

Skoolstelsel laat kinders in die steek

d

FOTO

:iST

OC

KPH

OTO

.CO

M

Deur Moira-Marie Kloppers


friForum bied vanjaar weer ’nmusiekfees aan ter viering vanPretoria se verjaarsdag. Diemusiekfees vind op 13 Novem-

ber van 08:00 tot 15:00 by die Voortrekker-monument plaas. Die Jakarandastad isvanjaar 155 jaar oud.

Kom wys jou steun vir die behoud vanPretoria se naam en geniet terselfdertyd ’ngratis vertoning deur die land se top Afri-kaanse kunstenaars. Bring net ’n opvoustoelen al jou vriende en familie saam. Daar salhope eet- en drinkgoed te koop aangebiedword.

Die kunstenaars wat reeds hulle optredebevestig het, is Steve Hofmeyr, Juanita duPlessis, Bok van Blerk, Lianie May, Bobbyvan Jaarsveld, Jay, Fredi Nest, Gerrie Pre-torius, DJ Ossewa, Jakkie Louw, Ghapi ennog 15 ander bekendes.

Sean Else, medeskrywer van die liedjieDe la Rey en die Ons vir jou-musiekblyspel.gaan as seremoniemeester optree.

Die musiekfees word aangebied metRekord as mediavennoot. Albei hekke van

dieVoortrekkermonument (in Eeufeesweg enSmutslaan) sal oop wees om verkeersknopete voorkom.• Om by AfriForum aan te sluit, skakel

086 10 200 30 of besoek www.afrifo-rum.co.za. Skenk R10 aan die stryd omdie behoud van Pretoria se naam deur diewoord FORUM na 38655 te SMS. S

Moenie Afrikaanse musiekfees misloop

a

Duisende mense het AfriForum seAfrikaanse musiekfees in 2009 by dieVoortrekkermonument bygewoon.

FOTO

:REI

NT

DY

KEM

A

b e d y f s n u u s


olidariteit sal ’n interdik teen Tel-kom kry indien die maatskappyvoortgaan om ras en geslag as kri-teria vir die toekenning van vrywil-

lige skeidingspakkette te gebruik. Dit komnadat die telekommunikasiereus aangeduihet dat hy binnekort skeidingspakkette aanwerknemers gaan bied en dat regstellendeaksie ’n kernoorweging vir die toekenningvan dié pakkette sal wees.

’n Ooreenkoms is in 2009 tussen ver-skeie vakbonde en Telkom gesluit ingevolgewaarvan werknemers se werksekerheid toten met 2011 gewaarborg is, maar werk-nemers word tans onder druk geplaas omskeidingspakkette te neem. Daarbenewenshet Telkom in ’n voorlegging aan vakbondegenoem dat ras en geslag die kernoorwe-

gings sal wees wanneer die skeidings-pakkette aangebied word.

“Telkom spoor blanke werknemers doel-bewus aan om die maatskappy te verlaatterwyl swart werknemers van die pakketteuitgesluit word. Dit is diskriminasie na albeikante toe,” meen Marius Croucamp, be-dryfshoof van die kommunikasie-, chemie-se en professioneledienstebedryf.

“Intussen stel Telkom steeds nuwe werk-nemers aan terwyl druk op ander werkne-mers geplaas word om die maatskappy teverlaat,” voeg Croucamp by.

Telkom het sedert begin vanjaar reedsmeer as 447 poste intern geadverteer. Tel-kom kontrakteer ook verskeie afdelings aandiensverskaffers uit, wat werknemers sewerksekerheid in gevaar stel. S

Labour relationsat crisis pointTelkom’s time for finding a solution to theburning issue of salary discrepanciesamong employees of the company’slargest unit is quickly running out. Labourrelations in the company have reachedan alarming point.

There are currently discrepanciesamong employees in the MCNO officeas well as between employees in this of-fice and employees in the DAS unit. Al-though all of these employees are on theOP1 level inTelkom and the vast majorityof the employees in the DAS unit are fre-quently required to also do specialisedwork for the clients of MCNO, certainMCNO employees receive much highersalaries and better benefits.

The MCNO (formerly known as theMerlot project) was established a fewyears ago and handles the maintenanceof the centralised network of SouthAfrica’s largest companies. In addition,the DAS unit is responsible for, amongother things, maintaining companies’switchboards as well as maintaining datadistribution lines.

“Solidarity is very concerned aboutthe current state of affairs in Telkom andwe feel that all possible internal proce-dures have now been exhausted in an ef-fort to resolve the issue,” said Solidarityspokesperson Jaco Kleynhans. The tradeunion maintains that an independent, ex-ternal chairperson needs to be appointedto lead the talks between trade unionsand the company.

It seems that it is not only Telkom’slabour relations that are in a shamble –the telecommunication giant does notseem to be able to choose between hiringand firing. The organisation is currentlyoffering voluntary severance packages toget rid of some employees, while at thesame time hiring others. Furthermore, thecompany’s finances are not sound.

Telkom lost around R400 millionwhen it sold its stake in Telkom Media,now Super 5 Media. The organisationloaned the business R471 million butsold its stake for only R68 million andwrote off the loan. Super 5 Media isstill unable to get off the ground and hasgone through several rounds of staffretrenchments.

Interdik kom dalk teen Telkomoor ‘regstellende pakkette’

Deur Moira-Marie Klopperss

FOTO

:iST

OC

KPH

OTO

.CO

M


b e d r y f s n u u s

ie Suid-Afrikaanse arbeidsmaghet ’n belangrike taak op handeaangesien ekonomiese groei endie land se vooruitgang vanwerknemers se produktiwiteit

afhang. Soos elke goud-, koper-, aluminium-,staal- en steenkoolmyn ’n unieke rol in Suid-Afrika speel, moet elke werknemer ook besefdat hy of sy ’n rat in die masjien is wat Suid-Afrika die broodmandjie van Afrika maak.

Hoekom is Suid-Afrika die ekonomiesereus van Afrika? Is dit omdat Suid-Afrikameer minerale het? Nee, Angola en dieDemokratiese Republiek van die Kongo hetmeer minerale as Suid-Afrika. Is dit omdatons olie uit ons steenkool kan maak? Onsolie is maar ’n druppel in die emmer invergelyking met dit wat Nigerië produseer.

Dan moet dit sekerlik ons goeie landbou-toestande wees, aangesien ons voedsel na an-der Afrika-lande uitvoer? Nee, Mosambiek,Zimbabwe en Malawi het meer vrugbaregrond en ’n hoër reënvalsyfer as Suid-Afrika.

Nigerië is ryk aan olie en Egipte is ’n toeriste-mekka. Hoe is dit dat een van dié lande niedie ekonomiese reus van Afrika is nie?

Die geheim is Suid-Afrika se arbeidsmag.Dit is werknemers en georganiseerde arbeidwat daagliks verseker dat Suid-Afrika ekono-mies meer as twee keer so sterk is as Nigeriëen byna drie keer so sterk is as Egipte. Dit isSuid-Afrika se mynboubedrywighede en ar-beidsmag wat verseker dat Suid-Afrika 80 keerso sterk is as die gemiddelde Afrika-land.

Solidariteit-lede is deel daarvan en daarompoog die vakbond om dié werknemers se le-wenstandaard te verhoog en beskerm. Solida-riteit doen dit deur beter voordele vir werk-nemers te beding en as waghond op te tree.Die vakbond het die afgelope jaar loonver-hogings van gemiddeld 7,9% beding.

Werknemers by MMC, die grootste ver-vaardiger van suiwer elektrolitiese mangaan-staal in die wêreld, het ’n 7%-loonverhogingontvang. Dié aanbod sluit ook ’n eenmaligeuitbetaling van R3 600 aan alle werknemers

in. Solidariteit het ’n 10%-loonverhoging virsy lede by Assmang se Khumani- en Bees-hoek-myne in die Noord-Kaap beding. Inge-volge dié loonooreenkoms ontvang werk-nemers twee bykomende dae verlof, ’n ver-hoging in hulle skoftoelae en ’n verhogingin die kraamvoordeel vanaf die huidige 40%tot 60%.

Solidariteit het voorts ’n 7%-loonver-hoging by Highveld Steel in Witbank en ’n8,5%-loonverhoging by Samancor Chroombeding. Loononderhandelings by Columbusduur voort nadat Solidariteit ’n geskil ver-klaar het. Columbus bied ’n 5,5%-loon-verhoging aan terwyl Solidariteit ’n beteraanbod eis.

Vakbondwese in die Suid-Afrikaanse kon-teks speel ’n enorme rol. Solank werknemerstevrede is, produksie toeneem, maatskappyehulle arbeidsmag hoog op prys stel en elkeensy rol in die Suid-Afrikaanse ekonomie besef,sal Suid-Afrika aanhou om die kroon in Afrikate dra. S

Arbeidsmag maak SA broodmandjie

d

FOTO

:iST

OC

KPH

OTO

.CO

M


i n d u s t r y n e w s

ith more than just oneblot on his name, thecurrent CEO of theparastatal Onderste-

poort Biological Products (OBP) is facingdismissal once again. Approximately adozen complaints were brought against DrAndile Dyasi at the OBP, giving rise to an in-vestigation against him. This comes just ayear after Dyasi was appointed at the OBPand after he was suspended from his posi-tion as the Deputy Vice-Chancellor andCampus Principal of Medunsa in 2005.

“The charges against him range from al-leged fraud to misconduct, self-enrichmentand discrimination against trade unions anddishonesty,” Solidarity spokesperson JacoKleynhans explained.

It is alleged, among other things, that Dyasipersonally changed the findings in a report onthe market relatedness of employees’ salaries.The report compares OBP employees’ salarieswith those of other similar employees in the

industry. Dyasi allegedly tampered with thefindings in the report to the benefit of his andhis management’s salaries and to the detrimentof the salaries of the employees in the bargain-ing council, even though the trade unions andthe OBP had signed a collective agreement re-garding the process. Dyasi’s actions led to abreakdown in the relationship of trust betweenthe trade unions and the OBP and several un-protected strikes by the trade unions.

The OBP board suspended Dyasi early inApril, pending an investigation into this andother charges against him. According to re-ports, he insisted that his suspension be liftedearlier, seeing that a letter from the Minister ofAgriculture, Tina Joemat-Pettersson, indicatesthat the board is not in a position to suspendhim. The letter states, among other things, thatthe Minister did not make a decision to sus-pend Dyasi, that only the Minister has the rightto make this decision and that Dyasi shouldreturn to work immediately.

The OBP board indicated in July that Dyasi

would be refused entry to the premises if hetried to return to work.The board also said thata letter had been sent to the Minister, indi-cating that they would not obey the Minister’sinstruction until Dyasi had appeared before adisciplinary committee. Dyasi refused to at-tend the previous hearing, which was sup-posed to take place on 27 May.

Meanwhile there is also controversy aboutDyasi’s appointment at the OBP by the Minis-ter. A formal employment contract betweenDyasi and the OBP was allegedly never vali-dated by the Minister. In addition, Dyasi neverunderwent security clearance, even though itis a requirement for the position, because theOBP has been declared a National Key Pointin terms of the relevant legislation.

Solidarity emphasised that the suspension ofa chief executive by the board of an organisationlike the OBP is not illegal.The same process wasfollowed when Jacob Maroga was suspendedfrom Eskom. In Maroga’s case it was foundthat the board had acted within its rights. S

CEO of OBP to face charges again

w By Moira-Marie Kloppers and Ilze Nieuwoudt



MYNBOU-, LANDBOU- ENMEDIESE BEDRYFBedryfshoof: André van der MerweSolidariteit se wortels lê in die mynbedryf,waar die Mynwerkersunie in 1902 gestig is.Solidariteit se mynbousektor is georganiseerin die goud-, platinum-, koper-, chroom-,steenkool-, ystererts-, basismetale- en diamant-bedrywe. Solidariteit se landbousektor het ver-teenwoordiging by al die groot landbou-koöperasies, landboumaatskappye soos Afgrien ander agri-ondernemings, asook by al diegroot sementvervaardigers in die land. Dievakbond het ’n besondere behoefte in die me-diese bedryf geïdentifiseer en het gevolglik sydienste in 2009 uitgebrei om werknemers indié bedryf te beskerm. Hierdie is tans die snel-groeiendste bedryf en bied aan lede in dié sek-tor bykomende indemniteitsdekking.

KOMMUNIKASIE-, CHEMIESE ENPROFESSIONELEDIENSTEBEDRYF (KCP)Bedryfshoof: Marius CroucampInligtingskommunikasietegnologie veranderbyna daagliks en dit is daarom een van diebedrywe met die meeste potensiaal. Solidari-teit se kommunikasie-, chemiese en professio-

neledienstebedryf (KCP) bied eksklusiewesteun aan lede. Werknemers in dié mede-dingende en uiters moderne sektore benodigdie steun van ’n mededingende en modernevakbond, en dit is juis wat Solidariteit bied. Indie chemiese bedryf verteenwoordig Solidari-teit werknemers by maatskappye soos Sasol,PetroSA, AEL en glasvervaardigers. SolidariteitProfessionele Dienste verteenwoordig lede byverskeie maatskappye – van landbounavor-singsinstitute, universiteite en kolleges, tot ’nmaatskappy soos Onderstepoort BiologieseProdukte en die WNNR. Solidariteit het in2010 ook sy verteenwoordiging in die finan-siële bedryf versterk. Werknemers by alle fi-nansiële instellings sal voortaan die vakbondse beskerming geniet as deel van ’n formelebedryf binne Solidariteit. Die finansiële bedryfin Solidariteit bring nuwe geleenthede virwerknemers by onder meer banke en verse-keringsmaatskappye, aangesien daar noueksklusiewe steun aan hulle gebied kan word.

ELEKTRIESE EN LUGVAARTBEDRYFBedryfshoof: Bennie BlignautDie elektriese bedryf bied talle unieke uitda-gings wat werknemers van Eskom asook die

verbruiker se sak regstreeks raak. Solidariteithou sy vinger op die pols en is ’n geloofwaar-dige en invloedryke rolspeler. In die lugvaart-bedryf verteenwoordig Solidariteit hoofsaakliklede by Airlink, Air-Traffic and Navigation Ser-vices en SAATegnies, maar die vakbond is ookby ander rolspelers in die lugvaartbedryf be-trokke. Vanweë personeelverskuiwings wordKrygkor nou ook by hierdie bedryf ingesluit.

METAAL- EN INGENIEURSBEDRYFBedryfshoof: Deon ReynekeDie metaal- en ingenieursbedryf is die grootstebedryf in Solidariteit. Hierdie bedryf sprei syvlerke en vorder fluks om genoeg lede te kryom binnekort die motorbedryf met mening tebetree. Die bedryf word gekenmerk deur dieuitstekende diens wat sy organiseerders aanlede bied. ’n Bewys hiervan is die goeie groeiin ledetal by veral ArcelorMittal, SamancorChroom en Aluminium South Africa (Hillsideen Bayside Aluminium). Die vakbond is goedgeorganiseerd by maatskappye soos Arcelor-Mittal, Denel, Scaw Metals en Highveld Steelasook maatskappye in die motorvervaar-digings- en bandebedryf soos Nissan, Volks-wagen, Continental en Dunlop. S

Só wil vakbond sy diens verder opskerpSolidariteit het die afgelope jaar verskeie veranderings aan die struktuur van die kollektiewe bedryweaangebring om dié bedrywe se unieke uitdagings doeltreffend aan te pak. Die herstrukturering isdeel van Solidariteit se strategie om deurlopend ’n beter diens aan sy lede en groeigeleenthede aansy werknemers te bied, skryf MOIRA-MARIE KLOPPERS.

Gerhard Ceronie, vorige bedryfshoof van die lugvaart-, chemieseen professioneledienstebedryf (LCP), gaan voortaan die baan-breker wees wat opleiding en ontwikkeling in die vakbond betref.

Gerhard gaan organiseerders en verteenwoordigers deur ’n leer-skool sit wat hulle in staat sal stel om lede op elke denkbare wyseby te staan en Solidariteit se hoëprestasiekultuur te bevorder.

Marius Croucamp Bennie Blignaut Deon ReynekeAndré van der Merwe

Gerhard Ceronie aan die stuur van opleiding en ontwikkeling

FOTO

’S:R

EIN

TD

YK

EMA


w w w. s o l i d a r i t e i t . c o . z a31n u m b e r 5 o f 2 0 1 0

KORTLIKSEskom-werknemers kry 9% meerLoononderhandelings by Eskom het ondanks verskeie struikel-blokke tot ’n punt gekom. Ingevolge die loonooreenkoms watmet die energiereus bereik is, sal werknemers ’n salaris-verhoging van 9% ontvang. Werknemers sal boonop ’n be-huisingstoelae van R1 500 ontvang. Die verskil tussen Eskomse aanvanklike aanbod en die loonooreenkoms wat bereik is, salhom sowat R1 miljard meer uit die sak jaag. Volgens ekonoomMike Schüssler verdien werknemers in die water-, gas- en elek-trisiteitsektor sowat 70% meer as vier jaar gelede. VolgensEskom beplan hy om sy kapasiteit teen 2026 te verdubbel. Diemaatskappy, wat in 45% van die vasteland se elektrisiteitbe-hoeftes voorsien en met 32 500 werknemers spog, het altesameR385 miljard tot 2013 vir kapasiteituitbreiding begroot.

Xstrata wys sy slagXstrata se wesensverdienste per aandeel het in die eerstehelfte van die jaar met 172% gestyg, terwyl sy toeskryfbarewins met 232% toegeneem het. Die goeie finansiële resultatewas ’n aangename verrassing, aangesien Xstrata se produksiein die oorsigtydperk swakker was as wat verwag is.

Merafe-posisie verbeterDie finansiële posisie van Merafe, die wêreld se grootstemetaalprodusent, het in die eerste helfte van die jaar verbeter.Die maatskappy se inkomste het met 45% gestyg en Merafevoorspel dat daar later vanjaar ’n herstel in die vraag na ferro-chroom, wat gebruik word om vlekvrye staal te vervaardig,sal wees.

Sappi bult sy spiereSappi het ook sy spiere gebult en ’n bedryfswins van $75 mil-joen aangeteken. Die stewige wins is te danke aan die groepse goeie vertoning in Noord-Amerika. Sappi se papier- enpulpgroep het hom goed van sy taak gekwyt, omdat die sty-ging in pulppryse ander prysverhogings uitgeskakel het.

Nuwe ysterertsmyn komKumba Iron Ore se greep op die metaalmark gaan binnekortingeperk word deur ’n nuwe ysterertsmyn. Motjoli Resourcesbeplan om R11 miljoen aan ’n nuwe ysterertsmyn naby PietRetief, genaamd Cascades, te bestee. Dié myn sal nagenoeg20 miljoen ton ystererts teen 2012 produseer. Die myn se pro-duksielewe word op 60 jaar gereken.

Bedrog kos sakewêreld R100 miljardVolgens die ouditeursgroep BDO verloor die sakewêreldjaarliks R100 miljard as gevolg van maatskappybedrog, dief-stal en korrupsie. Suid-Afrika het op een na die hoogste voor-koms van korporatiewe bedrog en korrupsie ter wêreld. Dieskuld vir die toename in korrupsie word voor die deur vanSuid-Afrikaners se lae besteebare inkomste gelê.


enel Saab Aerostructures (DSA)is planning to retrench 48% ofits remaining 627 employees.This is the third wave of re-trenchments in just two years.

The company blames the planned retrench-ments on the failure of the A400 Airbus con-tract and the recession.

The alarm bells started going off whenthe CEO of DSA, Lana Kinley, and the com-pany’s chief financial officer, Sasa Methola,resigned in February this year. Before Kin-ley’s resignation, Solidarity asked her to pro-vide details regarding the government’sfinancial support to Denel and to explain ex-actly how much of the funds eventuallyreached DSA.

According to the National Treasury, fi-nancial support totalling nearly R8,82 bil-lion has been granted to the Denel groupover the past four years. DSA is currentlyposting the biggest losses in the entire Denelgroup with a loss of R328 million in the last

financial year. In fact, if it had not been forDSA, Denel would have succeeded in be-coming a profitable entity.

The planned retrenchments will bring thetotal number of retrenchments at DSA to al-most 500 over the past 26 months. Denel re-cently announced that it is embarking on a

turnaround plan for the DSA subsidiary.Although the turnaround plan will aim tomake DSA financially stable, it will result ina reduction of the workforce.

Solidarity fears that DSA will eventuallybecome a mere assembly plant and that themanufacturing sections will be phased out.

dThird wave of retrenchments at DSA

By Charl Oberholzer

PHO

TOG

RA

PHS:

iSTO

CK

PHO

TO.C

OM

This is denied by Denel. Support services will be shared with DenelAviation. This could be the real reason for retrenchments at boththese entities. A reduction in the workforce and the sharing of fa-cilities would drastically reduce the workspace required. The facili-ties and premises are currently rented from the Airports Company ofSouth Africa (Acsa) after Denel sold its property to Acsa in 2007 inan attempt to turn the group into a profitable company. Strangely,this move has put the employees at risk of unemployment. Certainproduction processes will be outsourced, resulting in the retrench-ment of employees.

Denel is taking drastic measures and as unions are strugglingto ensure that workers facing retrenchment are absorbed by therest of the company, the country can just hope that these expertskills are not permanently lost to other countries. What is ex-tremely important is that while employees are suffering, top man-agement have been rewarded with massive bonuses, such as theR16 million paid out to the group CEO.

Denel is an important defence contractor in the domestic marketand a key supplier to the South African National Defence Force(SANDF), both as original equipment manufacturer and for the over-haul, maintenance, repair, refurbishment and upgrade of equipmentin the SANDF’s arsenal. Denel’s business entities include:• Denel Integrated Services Solutions (DISS) is a source of highly

skilled professionals in an advisory capacity to the armedforces.

• Denel PMP has been manufacturing ammunition since 1931.• Denel Personnel Solutions (DPS) manages and supplies skilled

labour to the armed forces, specifically to the South AfricanAir Force (SAAF) through the Aviation Manpower Group(AMG).

• Denel Aviation provides support services to the SAAF. DenelAviation is currently in the process of retrenching 105 employ-ees in all job categories.

• Denel Land Systems is renowned for its maintenance and up-grades of infantry systems, artillery gun systems and combatturrets. To avert retrenchments, voluntary severance packages(VSPs) have been made available in the production depart-ment. If the VSPs are not accepted by the required number ofemployees, a Section 189A process could be initiated.

• Denel Saab Aerostructures (DSA) is responsible for the designand manufacturing of advanced aerostructures for the aviationindustry. S


w w w. s o l i d a r i t e i t . c o . z a33n u m b e r 5 o f 2 0 1 0



HIÉR IS WELSLAE BEHAALExxaroSolidariteit het die loonooreenkoms wat tus-sen vakbonde en die steenkoolreus ExxaroCoal gesluit is, as gunstig bestempel. Bene-wens ’n loonverhoging van 7,5% is die gra-deringskwessie, wat gedreig het om loon-onderhandelings by die steenkoolreus te knie-halter, na ’n taakspan verwys. Benewens dieloonverhoging van 7,5% ontvang werknemers’n verdere verhoging van R150 per maand.Werknemers het voorheen ’n pendeltoelaevan R150 per maand ontvang, waarvan hulleR48 aan die maatskappy se busdiens moesbetaal. Die loonooreenkoms maak voorsie-ning vir gratis busvervoer en die R150-pendel-toelae word voortaan by die werknemers sesalarisse ingesluit. Dit sorg vir ’n bykomendeverhoging van tussen 0,8% en 1,2%.

DMS PowdersDaar is ná slegs twee rondes van loononder-handelings by die grootste vervaardiger vanferrosilikoon in die wêreld, DMS Powders, op’n 7%-loonverhoging ooreengekom. ’n Byko-mende verhoging van R500 op werknemersse jaarlikse bonus van R13 000 is ook beding.Dié bonus van R13 500 sal jaarliks in tweegelyke paaiemente uitbetaal word.

SamancorLoononderhandelings by Samancor seMetalloys-aanleg in Meyerton het in Junie ’ndooiepunt bereik, waarna Solidariteit op 19Julie ’n loonaanbod van 7,5% aanvaar het.Solidariteit het verder ’n 6,5%-verhoging opwerknemers se jaarlikse bonusse asook ’nverhoging van R100 op hulle mediesefonds-voordeel beding.

Ander welslae• Consolidated Murchison Mine (Cons-

murch) – 8%-verhoging en ’n eenmaligekontantbetaling van R1 000.

• Barloworld Equipment – 10%-verhoging.• Samancor Chroom – 8,5%-verhoging.• Verhogings in die Nasionale Bedingings-

raad van die Hout- en Papiersektor (NBHP):• Papier- en pulpsektor – 8%.• Vesel- en partikelsektor – 7%.• Saagmeulesektor – 7,5%.

HIÉR DUUR STRYD STEEDSVOORTNuwebande-vervaardigingsbedryfLoononderhandelings vir die grootste ver-vaardigers van bande in Suid-Afrika, inslui-tend Continental, Dunlop, Bridgestone enGoodyear, word by die bedingingsraad virdie New Tyre Manufacturing Industry

(NTMI) hanteer. Onderhandelings het egterin Julie ’n dooiepunt bereik nadat Solidariteitdie bedingingsraad se loonaanbod van 4,8%en ’n bykomende produksiebonus van 3%verwerp het. ’n Stakingsertifikaat is uitgereik,maar Solidariteit is oortuig dat ’n ooreen-koms wel bereik kan word.

Silicon SmeltersSolidariteit het ná vier rondes van loon-onderhandelings by Silicon Smelters, diegrootste vervaardiger van silikon in Suid-Afrika, ’n geskil verklaar nadat die maat-skappy nie sy loonaanbod van 5,5% wouverbeter nie. Intussen is ’n bemiddelaar bydie onderhandelingsproses betrek om diegeskil te besleg.

Murray & RobertsNá vyf rondes van onderhandelings tussenSolidariteit en die ingenieurs-, konstruksie- enkontrakteursdienstemaatskappy, Murray & Ro-berts, kon daar steeds nie ’n loonooreenkomsbereik word nie en ’n interne geskil is verklaar.Die werkgewer het in die vyfde ronde ’n6,4%-verhoging aangebied, terwyl Solidariteit’n verhoging van 8% eis. Verskeie anderkwessies is wel tydens die onderhandelingafgehandel of na ander forums verwys. S

Vakbond vier welslae, sit loonstryd voortSolidariteit se organiseerders is steeds by talle loononderhandelings betrokke. Met die ekonomie watuit die resessie begin opstaan aan die een kant en vuisvoos werknemers onder kwaai finansiële drukaan die ander kant, was loononderhandelings vanjaar taaier as ooit, berig MOIRA-MARIE KLOPPERS.

Staat staak, wylSolidariteit helpDeur Reint Dykema

’n Groep vrywilligers onder die leidingvan Samantha van Tonder, organiseerderin die mediese bedryf, het tydens dielandwye staatsdiensstaking moue opgerolen vir ’n dag by die Steve Biko Akade-miese Hospitaal in Pretoria gaan help.Dit kom nadat vakbondlede van Nehawuen die VSA die hospitaal se pasiënte aanhulle eie lot oorgelaat het. Die groep vry-willigers het van ontbyt voorberei totskottelgoed gewas en weer bewys datSolidariteit ’n doen- en omgee-bewegingvan formaat is.

FOTO

:REI

NT

DY

KEM

A

WAT KRY JY?

Stygende hospitaalkoste en mediese skema-premies wat die hoogte inskiet, het ’n bitter pil geword om tesluk, en talle mense is op soek na bekostigbare mediese dekking. Solidariteit Finansiële Dienste het die oplos-sing: Sapmeds Hospitaalversekering.

Sapmeds is ’n korttermyn-ongeluk-en-gesondheidspolis wat vasgestelde voordele betaal. Dit is spesifiekontwerp om ’n bekostigbare oplossing te bied aan Suid-Afrikaners wat op soek is na moeitevrye siekte- enongelukdekking. Lang toue om mediese sorg te bekom, is iets van die verlede met die toegang tot privaathospitale wat gebied word. Die premies en limiete is soos volg:

PLAN INDIVIDU FAMILIE VOORVAL-LIMIET JAARLIMIET

4 R420.00 R 700.00 R 30 000 R 350 000

5 R480.00 R 810.00 R 60 000 R 450 000

6 R520.00 R 970.00 R150 000 R 650 000

7 R570.00 R1 100.00 R200 000 R1 000 000

Sapmeds se familieplan dek ’n familie van 5 lede. Kinders word tot en met die ouderdom van 25 gedek (indienhul voltyds studeer). ’n Familie bestaan uit twee volwassenes en drie kinders.

• Spesiale bepalings is namens Solidariteit se lede met Resolution Underwriters onderhandel.• ’n Wagtydperk van 3 maande geld en voorafbestaande kondisies word uitgesluit vir 12 maande of langer.

Indien ’n lid reeds aan ’n mediese skema behoort en na Sapmeds skuif, sal daar nie ’n wagtydperk van3 maande wees nie.

• Die maksimum intree-ouderdom is 55 jaar.• Die bybetaling vir hospitalisering is R1 000.00 tot en met 55 jaar.• Indien ’n lid ouer as 55 jaar is, kan Solidariteit Finansiële Dienste vir meer inligting gekontak word.• Hierdie advertensie is slegs vir bemarkingsdoeleindes. Enige eise is aan die polisbewoording onderworpe.• Dag-tot-dag uitgawes word nie gedek nie.

Hierdie produk word onderskryf deur Resolution Underwriters (Pty) Ltd (FSP#4710) namens Resolution Insurance Company Limited.

PRODUKOORSIG

BELANGRIK OM TE WEET

• Toegang tot privaat hospitale.• Dit dek jou spesialis, hospitaal- en ander mediese

uitgawes met die vasgestelde voordeel.• Eise word vinnig én van dag 1 af betaal, sodra die

toepaslike dokumente ontvang is.• Opsionele dekking is beskikbaar vir swangerskap

en gevreesde siektes.• Dekking vir afhanklike kinders wat by tersiêre

instellings studeer.• Goeie onderskrywingsbeginsels om kliënte teen

skerp premiestygings te beskerm.• Verstaanbare polisdokumente.

OOK INGESLUIT:

• SASRIA-gevalle (beserings tydensoptogte, kapings, stakings).

• Internasionale reisversekering(maksimum 90 dae).

• Ongelukdekking (dood).• ER24-ambulansbystand (pad of lug).• Skakel die 24-uur noodnommer vir:

* Toelatingsnommer vir hospitaalopname.

* Mediese inligting of raad.

* Mediese bystand in krisissituasies.

Solidariteit Finansiële DiensteSel: 072 182 7505Tel: 012 664 8923Faks: 012 664 1126

E-pos: [email protected]

AK

SENT

MED

IA•

09/2010



ie mynbedryf het die afgelope tyd onder fel kritiek deur-geloop en dit het tot gevolg gehad dat Susan Shabangu,minister van mynbou, moes ingryp. Die kritiek kom on-der meer ná die toekenning van mineraalregte aan Lon-min en die Sishen-myn. Shabangu het tydens ’n media-

konferensie onder skoot gekom oor die beweerde voordele wat diéregte vir die Zuma-familie kan inhou.Volgens haar het die toekennings-proses egter deurgaans in goeder trou geskied.

’n Taakspan is in die lewe geroep om die leemtes in die bestaandemynbouwetgewing onder die loep te neem en nuwe wetgewing te oor-weeg. Ander stappe sluit in dat nuwe lisensie-aansoeke sedert 1 Sep-tember deur almal, insluitend die publiek, besigtig kan word. ’n Nuwegeïntegreerde lisensiestelsel sal ook oor die volgende ses maande ont-wikkel word. ’n Moratorium geld voorts sedert 1 September op nuwemineraalprospekteringsaansoeke.

Die departement doen tans ’n oudit van vorige aansoeke ten ein-de die integriteit van die databasis te herstel en na die nuwe stelseloor te dra. Nuwe prospekteringsregte sal voortaan nie meer deur diestreekkantore nie, maar slegs deur die hoofkantoor uitgereik word.

Die departement verwerk tans die 25 600 lisensie-aansoeke watsedert 2004 ontvang is. Waar lisensies dubbeld toegeken is, sal dieaangeleentheid binne drie maande reggestel word. Die streekkantoresal ook oor die volgende ses maande opgegradeer word. S

Taakspan neem mynbou onder die loep

d

FOTO

:iST

OC

KPH

OTO

.CO

M

Deur Reint Dykema

Roete Geraamde afstand Koste per heen-en-terug-reis Koste per maandwaarop tolgeld gehef word (20 werkdae)

Soweto na Sandton 2,7 km R2,70 R54,00

Johannesburg na Pretoria 51 km R51,00 R1 020,00

Alberton na Midrand 33,7 km R33,70 R674,00

Lenasia-Suid na Illovo 21,9 km R21,90 R438,00

Glenvista na Woodmead 33,8 km R33,80 R676,00

Braamfontein na Centurion 22,2 km R22,20 R444,00

Randburg na Sunninghill 28,3 km R28,30 R566,00

OR Tambo na Pretoria 39 km R39,00 R780,00

Só gaan tolgeld pendelaars se sak rukDeur Moira-Marie Kloppers

Die meer as 200 000 pendelaars wat daagliks op die N1 tussenJohannesburg en Pretoria ry, gaan eersdaags, benewens hul brand-stofuitgawes van tussen R800 en R1 000 per maand, ook nog

sowat R1 020 vir tolgeld moet opdok. Die Suid-AfrikaanseNasionale Padagentskap het aangedui dat tolgeld van sowat 50cper kilometer op al die hoofweë in Gauteng gehef gaan word.

3838Om vir ander ’n

hoopvolle toekomste help skep

Om vir ander ’nhoopvolle toekoms

te help skep

4040Navorsing oor

minderbevoorregtekleuterskole skok

Navorsing oorminderbevoorregtekleuterskole skok

4141 4242Sprokie geedié heldinne

weer selfrespek

Sprokie geedié heldinne

weer selfrespek

Nuwe vrouebeenvir SolidariteitHelpende Hand

Nuwe vrouebeenvir SolidariteitHelpende Hand

s o l i d a r i t e i t h e l p e n d e h a n d


aar is talle kultuurorganisasies virAfrikaanse vroue in Suid-Afrika,soos die Vroue-Landbou-unie(VLU) en die Dameskring. Hier-die organisasies bestaan reeds

etlike dekades en het ’n trotse geskiedenis.Hulle lewer ’n waardevolle diens en Helpen-de Hand is dankbaar om met hierdie organi-sasies hande te kan vat om sekere projekteaan te pak.

Elkeen van hierdie vroueorganisasies het’n spesifieke fokus en identiteit, soos kultuur ofdie toerus van vroulike leiers, maar het nienoodwendig ’n maatskaplike fokus nie. Uitdie talle navrae wat Helpende Hand ontvang,is dit duidelik dat baie vroue graag by dienood in hulle gemeenskappe betrokke wilraak en dit op die regte manier wil doen. Ditis hierdie vroue wat Helpende Hand wil toe-rus om te dien. Helpende Hand, in same-werking met die tydskrif Finesse, het onlangs’n nuwe been,Vroue in Aksie, gestig, waar dieklem op AKSIE sal val. Vroue in Aksie het ’nradioprogram vir Afrikaanse vroue regoor diewêreld, ’n interaktiewe webtuiste en verskeievennote.

Afrikanervroue het tydens die vorige tweearmblankevraagstukke in ons land se geskie-denis ’n beduidende rol gespeel in die oplos-sing van die probleem. Ná die Anglo-Boere-oorlog en in die 1930’s het Afrikanervroueook as sterk meningsvormers in die gemeen-skap opgetree en op maatskaplike gebied lei-ding geneem.

Die skrywer MER was in die 1930’s lid vandie Carnegie-ondersoek en was spesifiekverantwoordelik vir die hoofstukke oor die rolvan die huisgesin, moeder en dogter. Dit isinsiggewend hoe sy die gesin se rol in dieontwikkeling van die samelewing beskryf. Syonderskei tussen drie vlakke van ontwikkeling

van die “maatskaplike sin”.Eerstens die verhoudings tussen gesinsle-

de: Uit gesinsverhoudings ontwikkel die meesbasiese morele waardestelsel soos respek virander, liefde en aanvaarding van mekaar.

Tweedens die verhoudings tussen gesinne:Uit dié verhoudings ontwikkel ’n gemeen-skapslewe. ’n Gesonde gemeenskapsleweword gekenmerk deur betrokkenheid en on-dersteuning van mekaar.

Derdens die verhouding tussen ’n gesin seomgewing en ander omgewings: Hierdie ver-houding word ontwikkel deur onder meer dieskool en die kerk. Deur skool te gaan en telees, ontwikkel kinders ’n begrip van die ver-bintenis tussen hulle klein wêreld en die breërsamelewing. Die invloed van onderwysers op

kinders word versterk of verswak deur die in-vloed van die gesin.

Vir MER is die ontwikkeling van die “maat-skaplike sin” ’n onmisbare deel van die ont-wikkeling van ’n beskawing. Gesinne wat nieop die eerste vlak van die “maatskaplike sin”funksioneel is nie, sal ook op die ander tweevlakke disfunksioneel wees. ’n Arm gesin watas huisgesin goed funksioneer, maar watsukkel om te ontwikkel op die ander tweevlakke weens eksterne faktore, byvoorbeeldisolasie wat toegang tot onderrig bemoeilik,sal in gunstiger omstandighede goed kanaanpas. Daar is ’n goeie kans dat só ’n gesinuit die siklus van armoede gehelp kan word.

MER wys daarop dat die ma die sleutel-figuur in die ontwikkeling van al drie vlakkeis. Dit is sy wat verantwoordelik is vir diekweek van samelewingsverhoudings by haargesinslede. Wanneer die ma nie oor ’n aan-voeling vir die ontwikkeling van samelewings-verhoudings beskik nie, word die gesingekenmerk deur ’n gebrek aan ’n “sin virorde”. Só ’n ma sal byvoorbeeld nie haar huis-gesin ordelik kan reël nie. Arm gesinne waardie ma nie leiding neem in die kweek van ’n“maatskaplike sin” nie, “woon in smerige hui-sies, dra slordige klere en lewe van die handna die tand,” skryf sy.

MER het reeds in die 1930’s daarop gewysdat die ma’s bemagtig moet word om veral ingesinsverband die “kragbron van waardes tewees en die matrys van ’n ordelike lewens-wyse te kan voorsien”.

Die sleutel tot die heropbou van gesinneen die oplos van die huidige armoedevraag-stuk lê steeds by die vrou. Betrek ’n ma en jybetrek die hele gesin. Betrek ’n skooljuffrouen jy betrek ’n klaskamer vol kinders.• Dr. Danie Langner is uitvoerende direk-teur van Solidariteit Helpende Hand. S

HANDE WAT HELPdr. Danie Langner

dNuwe vrouebeen vir Helpende Hand

FOTO

’S:i

STO

CK

PHO

TO.C

OM



oe Timara Bucas van Midrand eenVrydagmiddag die plaaslike koerantdeurblaai, het sy nie geweet dat watsy in die koerant gaan sien haar lewe

ingrypend gaan verander nie. Sy het in haarmotor voor ’n winkel sit en wag toe die gesigvan Mel Botes op bladsy 4 haar oog vang. Melhet gehelp om kos by ’n wit plakkerskamp inPretoria uit te deel. Die statistiek in die kortberiggie het haar geskok: Daar is 77 witplakkerskampe net in Pretoria.

“Is daar dan wit mense wat tussen sink engras ’n bestaan probeer maak?” het sy ge-wonder. Sy het aanvanklik nie besef hoediep die berig in die koerant haar geraak hetnie, maar die aand kon sy nie ’n oog toe-maak nie. Die Saterdagoggend het Timarawild en wakker begin om huisware en kosvir die plakkerskamp in te samel.

“Niks kon my voorberei op wat ek dieSondagoggend in die plakkerskamp beleefhet nie. Die mense het my geruk. Die reuke,die honde, die atmosfeer, die armsaligheid,die kinders se gesigte, die wanhoop en diestof,” sê Timara.

’n Gevoel van moedeloosheid het haaroorweldig. “My lewe het skielik leeg en self-sugtig gevoel. Dit is seker hoe al die mensevoel wat die ‘stille armoede’ ignoreer? Dit ishoe ek gevoel het,” sê sy sag.

“Ek het baie skuldig gevoel, maar in myhart het ’n opgewondenheid gebrand, want ekhet geweet daar is iets wat ek kan doen om tehelp. Ek kan nie by al 77 wit plakkerskampein Pretoria help nie, maar ek kan by een help.Hier gaan ek ’n verskil maak danksy diedonasies en hulp van die publiek. My kenniswas min, maar my hart was vol. Met ’n vol-tydse werk, drie kinders op skool, ’n huishou-ding en my man se onderneming op diekantlyn, is my deelname nie net ’n vorm vantydverdryf nie – dit is my roeping,” vertel sy.

Timara wou aanvanklik net storte enwater by die plakkerskamp laat aanlê. Soosdie tyd egter verbygegaan het, het haardrome vir die kamp net groter geword. “Ekhet die mense se stories begin hoor; hulleseer en hulle drome. Dit was toe dat ek besefhet ek wil regtig help,” sê sy.

Volgens haar is dit duidelik dat sommigevan die inwoners van die plakkerskamp niewil werk nie. “Maar met ander het die lewesnaakse draaie geloop. Omstandighede –van regstellende aksie tot die ekonomieseklimaat – het daartoe gelei dat hulle alles

verloor het,” voeg sy by.Timara werk aan ’n droom om vir 23 van

die inwoners van die kamp wat wil werk ’nnuwe tuiste te skep waar hulle met waar-digheid kan woon en werk. Haar droom isdat die heenkome ten volle funksioneel salwees. Sy beplan om deur middel van ver-skeie werkskeppingsprojekte, onder meer ’ntuisnywerheid en kwekery, die mense tehelp om ’n inkomste te genereer.

“Ons wil groente plant en dan aan tehuisevir bejaardes en ander kampe teen ’n laerkoste verskaf,” verduidelik Timara. Die inwo-ners sal huur betaal, waarvan 50% in ’n reke-ning sal gaan vir kursusse, opleiding en me-diese behandeling. Hulle sal dit alles self be-hartig en self besluit wat die toekoms inhou.

“Die mense het potensiaal en hulle wilnie so leef nie. Baie van hulle het lewens

soos ek en jy gelei en het baie bereik, waar-na hulle alles verloor het.”

Volgens Timara het die inwoners van diéplakkerskamp in Pretoria diep in haar hartgekruip. “Elke tweede dag as ek daar stop,kry ek ’n drukkie of ’n briefie en dan besef ekopnuut hoekom ek die koerantartikel moeslees. Daardie dag was die begin van die resvan my baie besige lewe.

“Ek gaan nêrens tot ek die mense weer laatopstaan nie. Die inwoners van die plakkers-kamp sal eendag kan terugkyk en sê: ‘Diévrou was daar toe ons op ons laagste was.Ons het die geleentheid wat vir ons gegee is,aangegryp en kan nou weer met trots leef.’”• Om by opheffingswerk in Pretoria be-trokke te raak, bel Mariana Kriel, Hel-pende Hand-streekorganiseerder, by084 952 5837. S

Om vir ander ’n hoopvolle toekoms te help skep

tDeur Surika van Schalkwyk

Willie van der Merwe (70), een van die inwoners. Onder: ’n Lewe tussen sink en stof.


oud en honger. Dít is hoe dui-sende Afrikaanse kleuters elkedag moet leef. Dit is waaromSolidariteit Helpende Hand be-sluit het om ’n projek aan te pak

om die nood by kleuterskole te verlig. Hel-pende Hand-takke het as deel van die Kos-blikkieprojek vanjaar met minderbevoor-regte kleuterskole regoor Suid-Afrika handegevat. Die projek het in Junie afgeskop entot Augustus geduur om veral gedurende diewintermaande verligting te bring. Komberse,voedselkoopbewyse en voedingsdrankies isvanjaar ingesamel en by behoeftige kleuter-skole uitgedeel.

Luidens navorsing wat Helpende Handonlangs bekendgestel het, het minderbe-voorregte kleuterskole nie toegang tot enigestaatsubsidie of -ondersteuning nie. Die na-vorsing is by 22 behoeftige Afrikaanse kleu-terskole regoor Suid-Afrika gedoen.

In een so ’n skool in Despatch in die Oos-Kaap kan al 130 kleuters in die skool nie die

skoolfonds van R30 of minder per maandbekostig nie. Die navorsing toon dat 23% vandie kleuters in minderbevoorregte Afrikaansekleuterskole se skoolfonds gedeeltelik of tenvolle gesubsidieer word.

Volgens Lindie Strydom, skakelbeamptevan Solidariteit Helpende Hand, bly 27% vandie kleuters in die 22 kleuterskole in Wendy-huise, karavane en buitekamers. By eenkleuterskool in Pretoria-Noord bly agt uit die14 kleuters in die skool in Wendy-huise.

“Baie van die kinders is milieugestremd,word glad nie intellektueel gestimuleer nieen is gevolglik ook nie skoolgereed op dieouderdom van ses nie,” sê Strydom.

Volgens haar gaan die meeste kleuterswat in plakkerskampe woon, nooit na kleu-terskole toe nie. “Dit is ’n bekende feit dat80% van ’n kind se breinfunksies reeds voordie ouderdom van ses jaar ontwikkel,” sê sy.

Luidens die verslag is daar by al 22 kleu-terskole ’n behoefte aan opvoedkundige mate-riaal vir spraak- en taalontwikkeling, motoriese

ontwikkeling, ontwikkeling van emosioneleintelligensie, asook kreatiewe stimulasie.

“In baie Afrikaanse kleuterskole in armgebiede het die onderwyseres dikwels selfnie eers matriek geslaag nie. Deur in die op-leiding van kleuterskoolonderwysers en dag-moeders te belê, word ’n klaskamer vol Afri-kaanse kleuters bereik,” sê Strydom.

Danksy die bydraes wat Helpende Hand-ondersteuners in 2009 tot die Kosblikkie-projek gemaak het, word 30 ma’s van Dan-ville tans as dagmoeders opgelei, waarnahulle in staat sal wees om hulle eie dagsorg-sentrums te begin. Die opleiding word insamewerking met die Stigting vir Bemag-tiging deur Afrikaans gedoen.

“Die Kosblikkieprojek vorm deel van diegroter strategie vir die opheffing van onskinders,” sê dr. Danie Langner, uitvoerendedirekteur van Solidariteit Helpende Hand.Volgens hom is dit belangrik om reeds vankleins af ’n omgeekultuur by kinders tekweek. S

Navorsing oor minderbevoorregte kleuterskole skok

kDeur Surika van Schalkwyk

Tel: 082 445 4513

[email protected]

Aanstap Rooies...

Nie saam met

Aksent Media nie!

Kies koers deur

die miernes en laat

Aksent Media

jou publikasie,

handelsmerk én

maatskappy na ’n

splinternuwe

vlak neem!

die pad is lank en swaar...



ir ’n groepie vroue van Sonop,’n arm gemeenskap net buiteBrits in Noordwes, het die potaan die einde van die reënboog

nie goud in nie, maar eerder selfrespek. Dietentakels van armoede het dié vroue stadigmaar seker van alle energie, selfrespek enhoop gestroop. Maar voordat hierdie vrouedeel van die armoedestatistiek in Suid-Afrikakon word, het die uitvoerende kunste en baiedeursettingsvermoë hulle gered.

Nadat Marianthie van der Waldt, Hel-pende Hand-streekorganiseerder en drama-turg, hierdie vroue van Sonop ontmoet het,wou sy graag hulle uniekheid met die resvan die land deel deur ’n toneelstuk spesiaalvir hulle te skryf. So is die toneelstukBesonder: ’n Sprokie met ’n kinkel gebore.

Marianthie het as skrywer, akteur enregisseur opgetree. Sedert die toneelstuk sedebuut ’n jaar gelede is dit reeds landwyd in11 stede opgevoer. Hierdie besondersegroep vroue is tans besig om mense regoorSuid-Afrika van wit armoede bewus te maak.Deur die toneelstuk kry die vroue die ge-leentheid om die buitewêreld te vertel vandie uitdagings waarmee hulle as vroue watin armoede leef daagliks gekonfronteerword. Hulle word byvoorbeeld dikwels ver-oordeel omdat hulle arm is. In die toneelstukbeeld elke vrou ’n ander sprokieskaraktersoos Sneeuwitjie, Rooikappie of Aspoes-tertjie uit.

“Die opregtheid waarmee hulle hul sto-ries vertel, is roerend en inspirerend,” sêMarianthie. Volgens haar is die publiek baievinnig om arm mense te veroordeel sonderom te weet hoe hulle in daardie omstandig-hede beland het. “Die hooftema van dietoneelstuk is dat ons mense nie moet ver-oordeel vir hulle omstandighede nie, maareerder moet kyk wat hulle met daardie om-standighede doen.”

Ten spyte van hulle eie armoede het diegroepie vroue in 2008 eiehandig ’n sopkom-buis in hulle gemeenskap begin. Die sopkom-buis word nou deur ’n ander welsynsorga-nisasie bedryf.Verder bedryf die vroue ook ’nnaaldwerksentrum waaruit hulle geld virskoolfonds en ander lewensmiddele insamel.

“Die lewe is lankal nie meer ’n sprokie nieen sprokies se helde en heldinne bestaan ooknie meer nie – maar ons kan heldinne in onseie lewens wees en bo ons omstandighedeuitstyg, maak of breek,” sê Marianthie.

Volgens haar het die vroue geen pro-fessionele opleiding of agtergrond in dramaof teater nie. “Ek het die stuk rondom dievroue se persoonlikhede geskryf, en het ka-rakters geskep waarmee hulle kan identifiseeren waardeur hulle hul sienings oor die leween die situasie van armoede kan oordra.”

Volgens Marianthie demonstreer dievroue nie net dat hulle situasie benard is nie,maar hulle wys ook dat daar ten spyte vanhulle armoede tog hoop is, veral as mensesaamstaan. “In die moeilike tye van vandagkyk ons dikwels net vas in die negatiewe endie ontstellende. As ons toelaat dat dienegatiewe ons verblind, kan ons nie verby

dit na die suksesverhale ook kyk nie,” sê sy.Hoewel die toneelstuk die vroue se le-

wens verander het, is die vroue en hulle ge-meenskap steeds gewikkel in ’n voortdurendestryd teen armoede. Een van die vroue, DinaEngelbrecht, vertel dat die selfvertroue enhoop wat die toneelstuk vir hulle gebring het,deur die res van die gemeenskap versprei het.“Ten minste weet die vroue en hulle gemeen-skap nou dat hulle die stryd teen armoedekan oorwin,” sê Marianthie.• Enigiemand wat graag ’n optrede van dieproduksie wil bespreek, kan Marianthievan der Waldt by 082 741 7858 bel virmeer besonderhede. S

Sprokie gee dié heldinne weer selfrespek

FOTO

:REI

NT

DY

KEM

A

v Deur Surika van Schalkwyk

Marianthie van derWaldt, Helpende Hand-streekorganiseerder; JohanJacobs, senior bestuurder van Helpende Hand-gemeenskapsdienste;en die sterre van die vertoning: Susan, Dina, Elize, Lena en Rosemary.

PREMIES & DEKKING

UNIEKE KENMERKE

Solidariteit Finansiële Dienste

0861 867 335

Onderskryf deur Centriq Life Insurance Company Ltd • Registrasienommer: 1943/016409/06 • FSP-nommer: 7370

Solidariteit se lede het die behoefte uitgespreek aan ’n bietjieekstra kontant by die afsterwe van ’n geliefde – broodnodigegeld, veral in situasies waar bankrekenings gevries word.

Die vakbond het daarom ’n produk ontwikkel omin hierdie behoefte te voorsien:

Die Solidariteit Aanvullende Begrafnisdekking.

• Keuse tussen twee vlakke van dekking – R9 000 of R18 000 vir hooflid

teen onderskeidelik R13,83 en R27,65.

• ’n Gesin van 6 geniet dekking

(hooflid, gade en vier kinders) teen slegs R32,59 per maand.

• Voorsiening word gemaak vir die byvoeging van ouers en skoonouers.

• Premies van so min as R14 per maand.

• Maklike aansoekproses met geen mediese of bloedtoetse.

• Vinnige uitbetaling.

• Skema slegs vir lede wat die begrafnisvoordeel by Solidariteit geniet.

• Maksimum intree-ouderdom vir volwasse afhanklikes is 70 jaar.

DEKKING PREMIE DEKKING PREMIE

R9 000 R13,83 R18 000 R27,65

R32,59 R65,18

R9 000 R18 000

R7 472 R14 944

R7 472 R14 944

R4 202 R 8 404

R4 202 R 8 404

R2 911 R 5 822

R5 000 R20,74 R 5 000 R20,74

R5 000 R30,81 R 5 000 R30,81

Hooflid

Familie

(Hooflid, gade en maksimum 4 kinders)

Hooflid

Gade

Kinders 14-21

Kinders 6-13

Kinders 1-5

Kinders 1 en ongebore babas

Volwasse afhanklikes onder 65

Volwasse afhanklikes 65 en ouer

AK

SENT

MED

IA•

09/2010



23 Julie 2010. Stukke rokende metaal lê oor’n oop stuk veld naby ’n plakkerskamp buiteWitbank verstrooi waar ’n polisiehelikoptermet vyf polisielede, die loods en nog ’nbemanningslid neergestort het terwyl hulleop pad was om hulle makkers in Witbank tehulp te snel.

Die Jabulani-bakkery in Witbank sealarm het vroeg dié oggend afgegaan. Diepolisie het sewe rowers op heterdaad betrapen ’n skietery het gevolg. Daar was ’n sterkvermoede dat die rowers ’n gyselaar by hullehet, en lede van die nasionale intervensie-eenheid is per helikopter na die toneel ont-bied om te help.

Niemand is seker wat daarna gebeur hetnie, maar digte mis het vermoedelik ver-oorsaak dat een van die helikopters in ’noop stuk veld net buite Witbank neergestorten in vlamme uitgebars het. Al seweinsittendes het omgekom.

TWEE GESINNE IN ROU GEDOMPELTinus Gouws (39) en Jacobus (Koos) Hen-ning (28), albei lede van Solidariteit, wasook in dié helikopter. Hulle was albeigebore polisielede en het albei net ná skoolby die SAPD aangesluit. By hul afsterwe wasKoos reeds nege jaar in die diens en Tinus ’nvolle 22 jaar.

Koos, oftewel “Gooseman” soos sy vrien-de hom genoem het, het in 2001 in sy pa,kol. Johann Henning, se spore gevolg en metsy opleiding by die SAPD begin. Hy hetbenewens sy normale skofte ook op sy rus-dae by die blitspatrollie gewerk en een vandie groot hoogtepunte van sy lewe was om,soos sy pa, ’n gevorderde kursus in spoorsnyte voltooi. “Sy werk was ’n groot passie virhom gewees,” sê Marlize Henning, sy vrou.

Koos en Marlize was skaars 19 maandegetroud toe dié ongeluk hulle gesinnetjiegetref het. Nou leef Marlize om hulle seun-tjie, Johann (11 weke), só groot te maak datKoos trots op hom sou wees.

Die Gouws-familie sê dat Tinus se kinder-droom bewaarheid is toe hy op 28Desember 1988, net nadat hy sy skoolloop-baan voltooi het, met sy polisie-opleidingbegin het. Hy is in 1989 by die SAPD sehoofkantoor by Wachthuis ontplooi in diedestydse Appropriasie-afdeling (’n finansiëleafdeling). Daarna is hy na die Hercules-polisiekantoor oorgeplaas. In Mei 1996 hethy in die lugvleuel begin werk.

“Een van die hoogtepunte van Tinus seloopbaan was beslis toe hy in Mosambiekgehelp het met die verwydering en vernie-tiging van landmyne,” vertel Driaan Gouws,Tinus se broer.

“Hy het egter nog gewag vir die volgendehoogtepunt: Sy bevordering na kaptein,”voeg hy by.

SOLIDARITEIT SIT STRYDVOORTDirk Groenewald, hoof van Solidariteit searbeidshofafdeling, sê Solidariteit sal Gouwsse stryd teen die SAPD oor die toepassingvan regstellende aksie enduit voer.

“Tinus het in Julie 2008 aansoek gedoenom bevordering van inspekteur na kaptein.Hy was meer as 20 jaar in diens van dieSAPD en was by die lugvleuel gestasioneer.Hy is as die beste kandidaat vir die posaanbeveel, maar is nie in die pos aangestelnie, aangesien dit glo nie verteenwoordiging

sou bevorder nie,” verduidelik Groenewald.“Die pos is vakant gelaat, maar Gouws hettoe reeds ’n geruime tyd al die take verrigwat as die pos se vereistes in die advertensiegestel is.

“Solidariteit het hierop Gouws se saak,saam met dié van sewe ander, na die ar-beidshof geneem en ’n voorverhoornotulemoet nou opgestel word,” voeg hy by.

“Tinus het dikwels vertel dat daar togmaar ’n mate van rassespanning in die SAPDis, omdat blankes se regte ter wille van ver-teenwoordiging benadeel word,” verduide-lik Driaan.

“Indien ons daarin slaag om dié saak tewen, sal Tinus se gesin terugwerkend ver-goeding ontvang en die maandelikse pen-sioen sal ook meer wees,” sê Groenewald.“Dit sal nooit die verlies minder maak nie,maar minstens sal die finansiële druk op diegesin ’n bietjie ligter wees,” voeg hy by. S

Twee Solidariteit-helde sterf in vliegongelukDeur Moira-Marie Kloppers

Links: Koos, Marlize en hulseuntjie, Johann. Onder:Tinus en sy kinders, Hailey (6)en Stephen (3).

FOTO

’S:V

ERSK

AF


m y w e r k

ie aanbod van duisende rand asdeel van ’n vrywillige skeidings-pakket is vir baie mense aanlok-lik. Wanneer afleggings by ’nmaatskappy ter sprake kom,

voel baie mense dat ’n vrywillige skeidings-pakket ’n welkome uitkoms kan bied. Baiemeen dit is voldoende om die droom van ’neie onderneming te bewaarheid. Dit is egternie so maklik nie.

’n Persoon wat ’n totale pakket vanR250 000 per jaar ontvang, kan as deel van’n goeie skeidingspakket nagenoeg R270 000ontvang.

’n Middeljarige persoon wat R250 000 perjaar verdien, se totale maandelikse uitgawesop lewensmiddele, pensioenfonds, mediesefonds en so meer is waarskynlik sowatR19 000 per maand. Indien daar dus van diepakket geleef gaan word, sal dit skaars 14maande lank hou.

Gestel die helfte van die skeidingspakket(R135 000) word vir lewenskoste aange-wend en die oorblywende deel (R135 000)word gebruik om ’n onderneming mee tebegin. Die onderneming sal binne sesmaande ’n wins van minstens R19 000 moettoon vir die eienaar om ’n bestaan te kanmaak, want die deel wat vir lewenskosteopsy gesit is, sal slegs ses maande lank hou.

Die rente wat in die kort tydperk op diégeld verdien word, is glad nie noemens-waardig nie.

R135 000 klink dalk na baie geld, maarom ’n onderneming te begin, kos aansienlikduurder. Die koste om ’n klein ondernemingsoos ’n koffiewinkel van die grond af te kry,wissel tussen R1,6 miljoen en R5 miljoen.

Dit is ook nie so maklik om nuwe werk tekry nie, veral nie in die huidige ekonomieseomstandighede nie.

Sowat 2,8 miljoen van die 4,3 miljoenwerklose mense in Suid-Afrika is reeds virlanger as ’n jaar werkloos en van die 2,8 mil-joen is sowat 600 000 reeds vir meer as vyfjaar werkloos.

Suid-Afrika het entrepreneurs nodig en diesyfers moet nie entrepreneurskap stuit nie.Wat wel belangrik is, is dat ’n mens besef ’nnuwe onderneming is ’n uitdaging en dat dieglans van ’n skeidingspakket gou verdof in-dien dit nie omsigtig aangewend word nie. S

Pakket bied nie noodwendig vryheidDeur Paul Joubert en Moira-Marie Kloppers

NUWE SAKE SE OORLEWINGSTRYD• Sowat 40% van nuwe ondernemings misluk binne een jaar, 60% binne twee

jaar, tussen 70% en 80% binne vyf jaar en tot 90% binne tien jaar.• Meer as 50% van klein ondernemings oorleef nie eers die eerste drie maande nie.• 4 100 maatskappye en beslote korporasies is in 2009 gelikwideer.• 5 300 individue en vennootskappe is in 2009 insolvent verklaar.

d MYWERK

ILLU

STR

ASI

E:iS

TOC

KPH

OTO

.CO

M

Keer vandag nog dat jouAFTREEDROME

in vlamme opgaan!


0861 101 005E-pos: [email protected]

Solidariteit Aftreeplan

as is verbrande hout...

AK

SENT

MED

IA•

09/2010

Weet jy hoeveel geldhet jy nodigom af te tree?




AK

SENT

MED

IA•

09/2010

ONS KAN HELP!

Nee?



Hoe het jy by Solidariteit betrokke geraak?Ek is reeds sedert 1999 by Solidariteit be-trokke. Ek moes destyds die trustakte van dieMWU-Ondersteuningstrust opstel en laat re-gistreer. Dié trust het uiteindelik in Solidari-teit Helpende Hand ontwikkel, wat asArtikel 21-maatskappy wonderlike gemeen-skapswerk in behoeftige Afrikanernederset-tings doen. Verder was ek destyds ookbetrokke by die opstel van ’n koopooreen-koms toe MWU-Solidariteit sy gehawendekantore in Braamfontein, Johannesburg vandie hand gesit het. Die verskuiwing van diehoofkantoor na Centurion het destyds ’n baiebelangrike simboliese rol vervul om die vak-bond op ’n nuwe pad van groei, herdefi-niëring en ontwikkeling te plaas.

Ek was as parlementslid tussen 2004 en2009 ook deurlopend met Solidariteit ingesprek. Ek het in die portefeuljekomitees virarbeid en minerale en energie gedien en wasgevolglik ten nouste gemoeid met die vak-bondwese. Die ANC-lede in die arbeidsko-mitee het my altyd Solidariteit se shopsteward in die komitee genoem.

Maar my formele en permanente verbin-tenis met Solidariteit het eers ’n jaar geledebegin. Gebeure op die partypolitieke fronthet my by ’n kruispad gebring wat my loop-baan betref. Ek moes besluit of ek nog vyfjaar in die parlement sou deurbring as deelvan ’n voertuig wat ’n selfvernietigendekoersverandering ingeslaan het, en of ek myroeping dalk eerder elders moes uitleef.

AfriForum en Solidariteit het my in daar-die tyd genader om op ’n meer formelegrondslag as prokureur by burgerregte-litiga-sie en korporatiewe regswerk binne die be-weging betrokke te raak.

Wat dink jy is die rol van litigasie in ’nburgerlike instelling soos AfriForum?Net soos groot grasperke die terrein is waaroprugby gespeel word, is howe die terrein waarburgerregte eindelik uitgeoefen word. ’n Orga-nisasie kan hom nie met burgerregte besig housonder om van tyd tot tyd daardie regte in diehowe op te eis of te verstewig nie. Juis daarom

is AfriForum gereeld in die hof om dié nood-saaklike rol te vertolk. In litigasieprosesse wordregslui gedwing om die aansprake van hulleonderskeie kliënte te verwoord en te debatteer.Die howe dwing ons om dit binne die be-staande regsraamwerk te doen. In dié prosesword regte verfyn en pligte duideliker uit-gestippel. Dit is ’n baie belangrike manier omdie papierregte wat in die Grondwet en in wet-gewing vervat word, grond toe te bring en totvoordeel van ons lede toe te pas.

Wat maak jou die meeste bekommerd?Die feit dat soveel gelowige landsburgersnalaat om hulle roeping op aarde behoorlikuit te leef. Christene is nie geroep om agterhoë mure weg te kruip en in ’n klein privaatkring so ryk moontlik te probeer word, ter-wyl die wêreld rondom ons vergaan nie.Ons roeping is juis om lig vir die wêreld ensout vir die aarde te wees.

Dit beteken dat ons vir ons gesin, gemeen-skap en ons land iets moet beteken. In dierepublikeinse tradisie beteken dit dat ons uitons eng privaat domein tree en die openbaredomein betree vanwaar ons iets vir diesamelewing rondom ons kan beteken. Wan-neer mense egter bloot besluit om die stryd

gewonne te gee en te emigreer (hetsy na diebuiteland of na binne – die veilige bestaanbinne die vier mure van ons woonerwe), ver-saak ons daardie roeping en laat ons nie dieLig van die Waarheid skyn waar dit moet nie.

Wat sal jy as die drie grootste hoogtepuntevan jou loopbaan beskou?My verkiesing as parlementslid ses jaar gele-de was destyds ’n besondere hoogtepunt. Ekhet tot in daardie stadium in ’n politiekkorrekte korporatiewe omgewing gewerkwaar individuele welstand die enigste doelwitwas. My verkiesing as LP het my in staat gestelom daardie lewe vaarwel toe te roep en dieopenbare domein te betree.

Op regsgebied was die suksesvolle aansoeknamens Willem Richter in die KonstitusioneleHof, om aan Suid-Afrikaners in die buitelandstemreg te bied, sekerlik ’n hoogtepunt.

My betrokkenheid as AfriForum se proku-reur by die regstryd van Zimbabwiese boereteen die regerings van Zimbabwe en Suid-Afrika is nog ’n hoogtepunt. Ek het in kontakgekom met mense wat ten spyte van diereuse-verliese wat hulle gely het, steedshoop, geloof en waardigheid behou het. Ditis vir my ’n inspirasie vir die toekoms. S

AfriForum seWillie (die) Spies in talle se vleesIn ’n samelewing waar die staat en groot instellings nie skroom om teen mense te diskrimineer nie,moet burgerlike instellings gewone landsburgers se regte dikwels deur middel van die howe opeis.AfriForum het sedert sy stigting ’n paar jaar gelede groot welslae op hierdie gebied bereik. WillieSpies, bekende prokureur, oudpolitikus en openbare persoonlikheid van Pretoria, is sedert verlede jaarregstreeks betrokke by AfriForum se stryd om ons regte deur die howe op te eis. JACO KLEYNHANShet met hom gesels.

FOTO

:REI

NT

DY

KEM

A

Moeg om ’n ritboek op datum te hou?

“tripTrack* maak ditso maklik soos omTrippe Trappe Tronete sing,” sê Kallie Krielvan AfriForum.

* Die elektroniese ritboek volgens die SAID se jongste vereistes.

• Ontvang jy ’n vervoertoelae?• Is jy ’n verteenwoordiger, organiseerder of bedryfshoof?• Gebruik jy ’n maatskappyvoertuig?• Het jy jou eie onderneming?• Is jy in beheer van vlootvoertuie en bestuurders?

Geweet jou voertuig se sigaretaanstekerkan vir jou geld in die sak beteken? Sit die

daarin en kry geld terug watin die Ontvanger se sak sou beland!

is met enige voertuig en bestuurder versoenbaar!

SMS die woord “Trip” na072 314 4433 of 083 631 3589of stuur e-pos met “Trip” indie onderwerplyn [email protected](Gewone SMS-tariewe geld)

Twee gelukkige lesers kan elk ’n tripTrack wen!

Moenie kilometers in die water gooi nie!

l i d m a a t s k a p


’N HELPENDE HAND

Hierdie is ’n opsomming van die voordele wat aan lidmaatskap van Solidariteit verbonde is. Dit isonderhewig aan die grondwet en beleid van die vakbond, asook aan die reëls soos vervat in dieReëlboek, en kan sonder vooraf kennisgewing deur die Hoofraad van Solidariteit gewysig word.Nuwe lede, wat bewys kan lewer dat hulle lid was van ’n ander vakbond in ’n kollektiewemaatskappy direk voor aansluiting by Solidariteit, is dadelik op voordele geregtig, met dien verstandedat waar so ’n lid by aanvaarding reeds in litigasie of geskil betrokke is, die voordele van lidmaatskapdeur die Hoofraad na goeddunke beperk kan word.

’n wen-wen-VENNOOTSKAP

MOTOR- EN HUIS-INHOUDVERSEKERINGHierdie groepskema verskaf uitstekendepremies by Auto & General aan lede.Skakel 0860 34 62 53 vir ’n gratis, ver-pligtingvrye kwotasie.

SOLIDARITEITREGSHULPPAKKETVir ’n bykomende premie van slegs R65per maand kan lede en hulle afhanklikesomvattende regsdekking geniet, dit wil sêbuite arbeidsverband. Die voordele be-hels dekking vir siviele en familiegedinge,borgonderhandeling, borgbetaling totR5 000, strafregsake (krimineel) en hulpmet verkryging van vuurwapenlisensies.• Skakel 0861 SOL REG

(0861 765 734).

SOLIDARITEIT AFTREEPLANSolidariteit Finansiële Dienste hanteerdie bemarking van die Solidariteit Af-treeplan. Dié produk is ontwikkel as ’nuitvloeisel van die feit dat so min Suid-Afrikaners onafhanklik kan aftree.• Skakel 0861 000 777 of stuur e-pos

na [email protected]

TESTAMENTE ENBOEDELBEREDDERINGElke lid het toegang tot die gratis opstelvan sy of haar testament. Boedelbered-dering kan ook teen ’n markverwanteheffing gedoen word.• Skakel 012 644 4300.

SOLIDARITEIT HELPENDE HANDSolidariteit Helpende Hand ondersteun maatskaplike projekte en elke aansoek word opmeriete oorweeg. Aansoeke kan gerig word aan: Solidariteit Helpende Hand, Posbus11760, Centurion 0046.• Skakel 0861 25 24 23.

BEURSEDie vakbond stel jaarliks studiebeurse vir lede se kinders beskikbaar. Voorkeur wordgegee aan afhanklikes van behoeftige weduwees en pensioenarisse. By beurstoekenningsword die aansoeker se inkomste en duur van lidmaatskap in ag geneem. Rig aansoekeaan: Solidariteit Beurse, Posbus 11760, Centurion 0046.• Skakel 012 644 4300.

TOT U DIENS

FOTO’S:iSTOCKPHOTO.COM

HOE-VEEL KOS

LIDMAATSKAP?• Individuele lede –R72 per maand

• Kollektiewe lede –R70 per maand

l i d m a a t s k a p


MOENIEWAG NIE, SLUITVANDAGAAN!• Skakel 0861 25 24 23; besoek www.solidariteit.co.za; SMS die

woord SOL en jou naam na 35960; of besoek een van ons dienskantore.

KOLLEKTIEWE LEDEKollektiewe lede is lede in diensvan ’n werkgewer met wie Sol-

idariteit ’n erkenningsooreenkoms het,of van ’n werkplek wat deur Solidariteitby die kollektiewe afdeling ingedeelword. Die meeste lede val in hierdiekategorie. Kollektiewe lede, ongeag ou-derdom, kwalifiseer vir alle voordele.

INDIVIDUELE LEDEIndividuele lede is lede wat byaansluiting jonger as 50 jaar is

en by ’n werkgewer werk waar daarnie ’n erkenningsooreenkoms bestaannie en wat nie deur Solidariteit askollektief beskou word nie. ’n Indi-viduele lid wat ná aansluiting 50 jaaroud word, bly ’n individuele lid. Indi-viduele lede kwalifiseer vir allevoordele.

VOORTSETTINGSLEDE(AFGETREDE LEDE)Bestaande Solidariteit-lede kan

binne drie maande ná aftrede aansoekdoen om voortsettingslidmaatskap. Hi-erdie lede kwalifiseer vir alle toepaslikevoordele. Die afhanklike kan ná af-sterwe van die lid aansoek doen virvoortsetting van lidmaatskap. Voortset-tingslede wat ’n verminderde premiebetaal se kontantuitbetalingsvoordeel isslegs op die hooflid van toepassing.

ONDERSTEUNINGSLEDEHierdie kategorie van lidmaat-skap is ingestel op versoek van

mense wat die visie van Solidariteitsteun, maar nie kwalifiseer vir een vandie ander kategorieë nie, dit wil sê indi-viduele lede wat by aansluiting ouer as50 jaar is. Ondersteuningslede kansekere voordele benut, met die uitson-dering van voordele soos kollektiewebedinging, siekte- en ongelukskema,permanente ongeskiktheid, bevallings-voordele en die sterftevoordeel.

2

3

4

LIDMAATSKAP-KATEGORIEË ARBEIDSAKE

Gratis regshulp en hulp in arbeidsakeLede kry advies van deskundiges ten op-sigte van alle arbeidsake soos dissiplinêreondersoeke, werkongelukke en werkspro-bleme. Gratis regsverteenwoordigingword verskaf vir werkverwante arbeidsakewat na die KVBA of die arbeidshof verwysword.• Besoek www.regsdienste.co.za

Hulp met ondersoekeHulp in verband met ondersoeke deur dieMediese Buro vir Bedryfsiektes en voor-dele van die Vergoedingskommissaris enRand Mutual word verleen, asook hulp inverband met werkverwante ongeskikt-heidseise.

Kollektiewe bedingingBekwame en ervare Solidariteit-personeelbeding kollektief vir beter diensvoor-waardes en salarisse vir lede.

STERFTEVOORDELE(DOVES-KONTRAK)Begrafnisplan• ’n Gehaltebegrafnis word aan elke lid ensy of haar huweliksmaat verskaf. Dit sluit’n kis van hoë gehalte asook die be-grafnisdiens in.

• In die geval van ’n verassing word ’nkis en ondernemersdiens voorsien.

• ’n Begrafnis vir die lid se afhanklikekinders tot ouderdom21 jaar word voor-sien en is van dieselfde gehalte as dié virvolwassenes. Die ondernemersdiensword slegs deur Doves-begrafnisdienstebehartig.

• Die afhanklike gade kan aansoek doenom aan te bly as lid ná afsterwe vandie hooflid.

Kontantuitbetalings bykomendtot begrafnisplan• ’n Kontantbedrag van R3 000 word byafsterwe van ’n opbetaalde lid aan diehuweliksmaat of afhanklike kinders

beskikbaar gestel.• ’n Bedrag van R2 000 word aan ’n lidwat volle ledegeld betaal, beskikbaargestel as ’n huweliksmaat te sterwekom.

• Kontantuitbetalings aan ’n volle lid bydie afsterwe van kinders behels die vol-gende:* Kinders tussen 14 en 21 jaar: R1 500* Kinders jonger as 14 jaar: R1 000

• Kontantuitbetaling wissel as beide manen vrou lid van Solidariteit is.

BegrafnisreëlingsDie las van begrafnisreëlings word baieverlig deurdat Solidariteit en Doves diereëlings tref.

Korting op grafstene’n Korting van 10% op grafstene is metDoves beding.

PERMANENTE MEDIESEONGESKIKTHEIDLede met 12 maande ononderbroke lid-maatskap van Solidariteit en wat spesialis-verslae en bewyse van hulle werkgewersvoorlê dat hulle permanent ongeskik virenige werk in die ope arbeidsmark is, ont-vang ’n eenmalige bedrag van R1 500.

SIEKTEVOORDELESiektevoordele van R12 per dag is betaal-baar aan lede vanaf die datum waarop diewerkgewer betaling staak.

BEVALLINGSVOORDEEL’n Bevallingsvoordeel van R1 250 wordvir elke bevalling aan vroulike lede met12 maande ononderbroke lidmaatskap bySolidariteit betaal. Aansoeke moet binne60 dae ná die bevalling ingedien word.

SOLIDARITEIT TYDSKRIFLede ontvang ’n eksemplaar van die Soli-dariteit Tydskrif waarin aktuele kwessiesin die wêreld van werk asook Solidariteitse werksaamhede gedek word.

ONSWERKVIR JOU

* BEPALINGS EN VOORWAARDES GELD

1

Met vier kategorieë vanlidmaatskap biedSolidariteit ’ntuiste vir almal!


w w w . s o l i d a r i t e i t . c o . z a54

aat opstaan sonder om die kinders virskool gereed te kry, gemaklike, versooldetekkies in die plek van stywe swartpuntskoene en ’n dag in ’n klaskamerpleks van ’n gejaag van vergadering na

vergadering. Solidariteit en Sol-Tech se hoof-bestuurslede het hulself vir ’n dag in dieskoene van ’n Sol-Tech-student geplaas omwerklik die kollege-ervaring te beleef.Met ’n T-hemp en ’n denim het Flip Buys,

uitvoerende hoof van Solidariteit, en DirkHermann, adjunk-uitvoerende hoof, saammet ander direksielede, bedryfshoofde envriende van Sol-Tech die ondervinding mee-gemaak en hulle hande gaan vuil maak.Bestuurslede het klas geloop en in die

werkwinkels hand bygesit. “Dit was lekkerom vir ’n slag weer student te wees en teervaar wat Sol-Tech aan ons studente bied.Dit is belangrik om op grondvlak te weet watstudente ervaar om sodoende die besteopleiding te verseker,” sê Paul van Deventer,besturende direkteur van Sol-Tech.Ná hierdie ervaring het Dirk Hermann

spontaan opgemerk dat dit duidelik is datSol-Tech vir die toekoms gerat is.

lDeur Charl Oberholzer

’n Dag in ’n Sol-Tech-student se skoene

Dirk Hermann, adjunk-uitvoerende hoofvan Solidariteit, is die ene konsentrasie.

Sol-Tech-dosent Leon van Wyk wysvir Flip Buys, uitvoerende hoof vanSolidariteit, die fynere draaikunsies.

Dirk Hermann en Bennie Blignaut, be-dryfshoof, bekyk die draaibank van nader.

Elbie Liebenberg, hoof van Sol-Tech, steekkers op by een van die Sol-Tech-studente.

n o m m e r 5 v a n 2 0 1 0

FOTO’S:REINTDYKEMA



Tel: 012 755 7148Tel: 012 755 5687

www.sol-tech.co.za

Sol-Tech bars uit sy nateSol-Tech het waarlik die afgelope paar jaar uitsy nate gebars. In 2007 was daar 64 elektri-siënstudente en drie lektore en in 2008 is dieaantal studierigtings uitgebrei na vier met 296studente. In 2009was daar reeds 371 studenteen nou is daar meer as 500 gretige Afrikaansestudente wat aan Sol-Tech studeer. Die oplei-dingskollege het in vier jaar van net drie na33 hoogs gekwalifiseerde en ervare personeel-lede gegroei. R15miljoen se toerusting is aan-gekoop danksy Solidariteit se Groeifonds endie meeste van die toerusting is self deur dielektore gebou en aangepas, wat ’n ver-vangingswaarde van meer as R25 miljoendaarop plaas. Grond is in Centurion gekoopvir die bou van ’n nuwe kampus wat alleverwagtings gaan oortref, en beplanning hetreeds ver gevorder. Sol-Tech is ook druk besigmet geldinsameling om ’n groot Afrikaansekampus op te rig. S

Kollege spog met 100%-slaagsyfer

Studente by Sol-Tech verwerf rooiseëlsertifikate wat in die bedryf vereisword. Rooiseëlsertifikate word verwerf deur die demonstrasie vanbevoegdheid om sekere take volgens wetlike en bedryfsvereistes sondertoesig onder eksamentoestande te kan uitvoer. Om ambagsluistatus te verwerf, moetleerders die rooiseël ná die voltooiing van hulle vakleerlingskap verwerf.

Sol-Tech het tot dusver ’n merkwaardige100%-slaagsyfer van studente wat hullevaktoets ná hul derde studiejaar aflê. Minkolleges kanmet só ’n rekord spog en daaromword Sol-Tech as een die voorste opleidings-kolleges in Suid-Afrika beskou.Dit is egter nog die beginjare en die eerste

oes van studente is nou deur die stelsel. Sowat40 studente het tot dusver elektrisiënvaktoetseafgelê en geslaag en nog 30 studente gaan diétoets binnekort aflê.Terwyl talle studente ang-stig vir hulle uitslae en vaktoetsdatums wag,word daar stadig maar seker gereed gemaakvir die vereringseremonie vroeg volgende jaarwaar studente beloon sal word.Hierdie groep studente se kwalifikasies is

merkwaardig, aangesien hulle as deel van diekursus ook ’n NQF4-kwalifikasie ontvang. Indie praktyk beteken dit dat hulle ’n NQF4-kwalifikasie asook ’n rooiseëlsertifikaat ver-werf as gekwalifiseerde ambagslui. Daar moetin gedagte gehou word dat ’n NQF4-sertifi-kaat wat ’n gr. 12-leerder ná die voltooiing vansy finale eksamen ontvang, nie gelykwaardigis aan Sol-Tech se NQF4-sertifikaat of enigeander tegniese opleiding nie.“Die opleidingskollege is voornemens om

op hierdie welslae voort te bou, omdat dit dievrugte is wat gepluk word wanneer jy uitste-kende personeel, moedertaalonderrig enChristelik-gesentreerde opleiding kombineer,”sê Elbie Liebenberg, hoof van Sol-Tech.

Sol-Tech-rugbyhou oog op balSol-Tech-rugby het reeds verlede jaardie trofee in die Carlton-liga gelig enhoewel dié talentvolle span vanjaarsteeds momentum behou, het hulle teendie Universiteit van Pretoria vasgeval.Die Sol-Tech-rugbyspan het tot diesemifinaal van die kompetisie gevorder.“Die span se veggees is ongelooflik.

Sol-Tech kan trots wees op die span,”het Gert Nell, afrigter van die span,gesê.Sol-Tech is verlede jaar as die Naka

Bulle Rugby-unie se span van die jaaraangewys en het ongelooflik baievordering in ’n baie kort tydperk getoon.

Ajani, Sol-Tech se plasings-maatskappy, is onlangs naSol-Tech se hoofkantoor inBooysens verskuif. Ajani isdaarvoor verantwoordelikom Sol-Tech se studente náses maande se teoretieseopleiding na gasheerwerk-gewers uit te plaas om virses maande praktiese op-leiding te ontvang.Sedert die ontstaan van

Sol-Tech en Ajani het dieaantal studente drasties toe-geneem. Daar is die afge-lope ses weke altesame 258studente by 155 gasheerwerkgewers geplaas.Ná die plasing van hierdie studente is Ajanideur verskeie werkgewers gekontak wat ookbelangstel om studente van Sol-Tech vir hulle

praktiese opleiding in dienste neem. Hierdie versoekespruit voort uit die topge-halte opleiding wat die stu-dente ontvang. Ajani sedienste is uitgebrei om stu-dente se vordering en pre-stasie by die betrokke werk-gewers gedurende die prak-tiese opleidingstydperk vanses maande te monitor. Soword daar verseker dat leer-ders vir die volle termyn indiens van die werkgewerbly en dat die administra-tiewe verantwoordelikhede

daagliks bygehou word.• Indien jy belangstel om ’n Sol-Tech-

student in diens te neem, skakel Ajani by012 755 5687 of 082 856 2914.

258 studente by werkgewers geplaas




Só kan jongmense werkberg makliker klim

pgewondenheid en afwagting. Dit isgewoonlik emosies eie aan jongmensewat hulle eerste werkdag aanpak.Tog het

’n studie deur Philip Minnaar, afdelingshoof van diedepartement motorwerktuigkunde by Sol-Tech, ge-toon dat laat-adolessente in baie gevalle ontnugterword deur hulle eerste werkervaring.

Dié studie, wat as deel van Minnaar se meesters-graad in opvoedkundige sielkunde onderneem is, toontalle interessante bevindings rakende jong volwassenesse ervaring van die werkplek en bied ook nuttige rig-lyne aan werkgewers om die oorgang na die volwassewerkplek te vergemaklik.

Wie is die laat-adolessent?Terwyl adolessente as jongmense tussen die ouderdomvan 11 en 19 jaar beskouword, meenMinnaar daar is’n nuwe groep wat vir baie langer as adolessentebeskou kanword. “Internasionale navorsers onderskei’n kategorie wat as emerging adults bekendstaan.Hierdie kategorie jongmense strek tot die ouderdomvan 30 jaar en dit is gewoonlik die fase waarinjongmense die wêreld van werk betree,” verduidelikMinnaar. Hy beklemtoon dat die volwassewordings-proses by hierdie groep jongmense in baie gevallevertraag word omdat hulle baie langer as die vorigegenerasies in hul ouerhuise aanbly.

Spanning in die werkplekVolgens Minnaar vind die laat-adolessent dit dikwelsmoeilik om hom- of haarself in die werkplek te hand-haaf en ervaar daarom spanning. “Hierdie jongmenseervaar ’n gevoel van minimale persoonlike bevoegd-heid en selfvertroue, en ’n gevoel van magteloosheidveroorsaak dat hulle hulself van ander onttrek.

“Hulle oorreageer dikwels as ’n manier van self-verdediging en voel só ontevrede met hul werk-situasie, dat hulle bedank of ander werk soek. In andergevalle onderdruk hulle hul emosies en probeer blootom in die werkplek te oorleef,” verduidelik hy.

Skep ’n veilige omgewingHoewel die oorgang na ’n volwasse werkomgewingvir jongmense intimiderend kan wees, meen Minnaardat ’n omgewing geskep moet word waarin dié werk-nemers emosioneel veilig kan voel.

“Hierdie werknemersmoet simpatiek begelei wordom verantwoordelikheid vir hulle eie gedrag en be-sluite te aanvaar, hulle gevoelens uit te druk en dieterugvoer van ander nie net as kritiek te beleef nie,”sê hy.

Volgens hom sal werknemers se kreatiewedenke en probleemoplossingsvaardighedegevestig en produksie verhoog word ashulle positiewe terugvoer van toesig-houers ontvang. Hy gee die volgendewenke om ’n jong werknemer te laatinskakel:• Bevorder sosialisering en deelname

binne die groep om sodoende ’ngevoel van behoort by die jong werk-nemer te skep.

• Laat die werknemer ’n vraelys invul omte bepaal hoe hoog sy of haar stresvlakin die werkplek is. Die ideaal sal weesas dié vraelys ook vrae oor persoonlik-heidsverskille insluit.

• Bied geleentheid vir eie besluitneming. Dit saldie werknemer meer vertroue in sy of haaroordeel en vermoë gee.

• Bevorder kommunikasie tussen werknemers.Die maklikste manier om dit te doen, iswanneer daar meer as een nuweling in diewerkgroep is.

• Implementeer ’n mentorskapprogram in diewerkplek om nuwe werknemers op hullegemak te laat voel en makliker te laatinskakel.

• Lees meer oor Philip Minnaar se loopbaanen navorsing op die bladsy hiernaas.

oDeur Ilze Nieuwoudt

FOTO:iSTOCKPHOTO.COM


Philip Minnaar se liefde vir opleiding wasreeds vroeg in sy lewe duidelik. Ná skool hethy by die Suid-Afrikaanse Gevangenisdiensgewerk, terselfdertyd as ’n vakman in tweeafsonderlike ambagte gekwalifiseer én ’nnasionale tegniese diploma verwerf.Kort hierna het die onderwysgogga hom

gebyt en verwerf hy ’n hoëronderwysdiplo-ma. As onderwyser het hy steeds verder ge-studeer en ’n honneursgraad in opvoed-kundige sielkunde behaal. Met sy aanslui-ting as dosent by Sol-Tech het Minnaar diegeleentheid raakgesien om navorsing oorjongmense se selfhandhawing te doen.“Ek het in die onderhoude wat met voor-

nemende studente by Sol-Tech gedoen is,opgemerk hoe die ouers die meeste van diepraatwerk doen. Dit het my laat wonder oorhoe hierdie jongmense vaar wanneer daar nie’n ma of ’n pa is om die antwoorde te gee nie.Dit het voorgekom asof hulle nie ’n stem vanhul eie het nie. Ek wou vasstel hoe hierdiejongmense in die praktyk is wanneer hullehulself teenoor ander moet handhaaf.”Volgens hom is die uiteindelike doel van

sy navorsing om ’n model te ontwikkel wat

gebruik kan word om jongmense (en am-bagslui in die besonder) by te staan om indie werkplek in te skakel.“Vakkennis en selfhandhawing is slegs

twee elemente waarop beroepswelslae berus.

Die groter prentjie wentel rondom die vlakvan selfbewustheid waaroor mense beskik.Hierdie navorsing vervul dus ’n belangrike rolbinne die verhoudingslegkaart tussen mense,ongeag of dit op sosiale of werkvlak is.” S

Philip Minnaar: Die man, die studie en die oplossing

Philip Minnaar

FOTO:REINTDYKEMA

w w w . s o l i d a r i t e i t . c o . z a58

n e w s w o r t h y

n o m m e r 5 v a n 2 0 1 0

PHOTOGRAPH:iSTOCKPHOTO.COM

he Commission for EmploymentEquity (CEE) published its 10th annualreport in August. This report is usedto monitor the progress of racial

transformation in South African workplaces.This year’s CEE report once again mainly

focused on the top occupational levels,which account for only a small fraction ofthe working population of South Africa. Likeprevious years, the CEE report sketched avery bleak picture about the so-called slowpace of transformation.The CEE mentioned that it is very con-

cerned that more than 10 years after the Em-ployment Equity Act was promulgated,whites continue to dominate nearly everyoccupational level. Another example of theexcessive focus on the top level was thestatement by the acting chairperson of theCEE, Mpho Nkeli, that white males stilldominate the top echelons of the workplace,

while they are in the minority in society.The report also states that white women

benefit the most from affirmative actionmeasures, while women from other racegroups appear to have benefited the leastfrom these measures.This year’s CEE report was compiled from

information submitted by employers withmore than 150 employees. The survey onceagain covered a different number of compa-nies and a different number of workers com-pared to all previous years.Unfortunately, the methodology used by

the CEE does not conform to statisticalnorms. This already renders any conclusionswith respect to changes in racial representa-tion dubious. The complete lack of correctstatistical methodology is the same as in allthe previous years. The CEE’s report even in-cludes some mistakes with simple addition.Apart from Solidarity, independent

institutions like MarkData, Ipsos-Markinorand the Sociology ofWork Unit atWits Uni-versity have in previous years repeatedlypointed out these and other glaring errors inCEE’s methodology.Although much was said in the CEE report

and in the media about the so-called slowpace of transformation, it seems that for thesake of convenience nothing is said abouthow much the representation of both whitemales and females has declined over the pastfew years at the different occupational levels.With regard to the CEE’s statements about

the benefit that white women apparently de-rive from affirmative action, the followingcan be said: When considering trends from2003 to 2009 it would seem that the repre-sentation of white women increased slightlyat a few occupational levels. However, whatis not mentioned is that the representationof white women at all occupational levels

The truth about transformation

tBy Francois Calldo

n e w s w o r t h y

The report and presentation compiled by Solidarity’s Research Institute in response to the 10th annual CEE report can bedownloaded from www.navorsing.co.za. The following related Solidarity reports can also be read: “The truth aboutemployment equity in South Africa” (2007) and “The current position of affirmative action” (2008).

Koopkrag-kaarthouers kan nou al hulle transaksies vinnig en veiligby verskeie leweransiers afhandel en boonop ’n belastingvryebonus verdien op die aankope wat hulle deur die jaar doen.Kaarthouers ontvang ’n gewaarborgde aankoopbedrag en het tot35 dae om hulle rekening rentevry by Koopkrag te vereffen. Dieaankoopbedrag kan ook maklik verhoog word.Jou Koopkrag-rekening kan by enige van die volgende plekke

betaal word: Koopkrag-kantore, Absa-takke en enige Shoprite-,Checkers- of Checkers Hyper-geldmarktoonbank. Betalings kanook per debietorder of via die internet gedoen word.Daarbenewens geniet Koopkrag-kaarthouers puik voordele soos

persoonlike lenings, huurkoop en korttermynversekering.Doen vandag nog aansoek vir jou Koopkrag-kaart! Skakel ons,

stuur ’n faks of e-pos, of besoek ons webtuiste!

Kontant in jou sakOordadige aankope kan beheer wordOnnodige risiko met die dra van kontant word uitgeskakelPuik voordeleKoop en verdien ’n bonus op aankopeRentevry: Tot 35 dae vanaf aankope tot betalingAantreklike rentekoers op lenings en huurkoopGeldsake: Koopkrag is die antwoord!

Tel: 012 348 5452 • Faks: 012 348 2339E-pos: [email protected] • www.koopkrag.com

Verdien ’n bonus op aankope

p r o m o s i e - a r t i k e l

www. s o l i d a r i t e i t . c o . z a59n u m b e r 5 o f 2 0 1 0

steadily declined from 2005 to 2009. Therepresentation of women from the other racegroups steadily increased from 2003 at alloccupational levels.At top management level white male

representation declined by 13 percentagepoints from 67,5% in 2003 to 54,5% in 2009,while total black representation (which in-cludes Black African, Coloured and Indian ofboth sexes) increased by 8,4 percentagepoints from 23,8% to 32,2% in the same pe-riod. In the same period total white represen-tation (which includes men and women)declined by 12,5 percentage points from76,3% to 63,8%.At senior management levelthe representation of white men declined by11,5 percentage points from 57,8% in 2003to 46,3% in 2009, while total black represen-tation was at 35,5% in 2009, compared to27,3% in 2003.Total white representation de-clined by 10,8 percentage points from 2003and was at 61,9% in 2009.At the professionally qualified level total

white representation was 43,7% in 2009

compared to total black representation of54,4%. White male representation declinedfrom 34,3% in 2003 to 27,4% in 2009. At theskilled level total white representation stoodat 27,6% in 2009 compared to 38,2% in2003, while total black representation was at71,3% in 2009 compared to 61,8% in 2003.The CEE’s 10th report is, like its predeces-

sors, riddled with errors, but even when

using their own flawed data, the report stillindicates that racial transformation in theworkplace is, in contrast to what the CEEsays, taking place at a steady rate.Misrepresentation and misinterpretation

of data are not helping at all and serves onlyto divide people. The government mustalso keep in mind that Rome was not built ina day. S

Francois Calldo, Johan Kruger, dr. Dirk Hermann and Paul Joubert at a press conference on the CEE report.

PHOTOGRAPH:REINTDYKEMA

o c c u p a t i o n a l h e a l t h a n d s a f e t y


ccupational injuries and dis-eases in the form of medicalcare, temporary disability as

well as permanent disablement, are costingthe country a fortune.Once injured, that injury stays with you for

life and if you lose your job, the chances of re-employment with another employer are slim.In spite of good labour and equality legislation,job security for workers who find themselvesin the position of being disabled due to aworkplace injury or disease is very low.One of the reasons is the lack of a statu-

tory obligation on employers and compensa-tion structures to provide rehabilitation andreintegration into the workforce to disabledworkers. In other countries great emphasis isplaced on rehabilitation and it is often illegalto discharge an employee within two yearsfrom the date that he or she was injured. Acomprehensive approach is followed that in-volves the worker, employer, medical staffand compensation board to rehabilitate theworker aiming at an early return to workwhere his or her impairments are accommo-dated in both position and environment.The manner in which compensation is cal-

culated, lacks the suppleness that the currenteconomic environment needs. It does not pro-vide for loss of earning potential, which ispoor consolation to an injured worker who re-

ceives ±R100 000 but lost his or her job whileearning R97 242 per annum and still couldhave worked for another five years.The basis of the earnings of a worker at the

time of the accident is used in the calculationof compensation. This principle is applied ir-respective of the date on which the worker be-comes entitled to the compensation. In prac-tice, this means that a man injured in 1973when his income was only R200 per month,but became entitled to compensation in 2009,received R1 040 for 15% permanent disable-ment. If the same person was injured in 2009,he would be entitled to R112 000 on an in-come of R14 948 per month.In addition to the problems already men-

tioned, the compensation system in SouthAfrica is fragmented and controlled by twodifferent acts. In Africa we have the exampleof Zambia who enacted the functions oftheir Workers’ Compensation Fund ControlBoard with their Pneumoconiosis Compen-sation Board in 1999, resulting in a compre-hensive compensation system. In Australia,although the Dust Diseases Board diagnoselung diseases in mineworkers, only onecompensation board is tasked with compen-sating all occupational injuries and diseases,resulting in equality of compensation acrossthe spectrum.Although the number of South African

ex-miners with lung diseases has decreaseddue to awareness campaigns and the effortsof mining houses, an increase in the diagno-sis of lung diseases in women is noted withgreat concern.Inadequate compensation is contrary to

the provisions in the South African Constitu-tion, which sets certain standards in espe-cially the Bill of Rights, to provide for peoplewith regard to every aspect of life. All otherlegislation – such as compensation legisla-tion – should give life to values such ashuman dignity, equality and freedom.The protection of marginalised groups,

such as persons with disabilities, womenand children indicates the standard of socialresponsibility of a society.Statistics from the International Labour

Organisation show the magnitude of occu-pational injuries and diseases. For the year2003 estimated worldwide numbers for fa-talities were 358 000 with 337 million non-fatal incidents and 1,95 million deaths fromwork-related diseases. Human and eco-nomic losses are enormous, with an esti-mated 5% of the global gross domesticproduct in respect of costs involved as a re-sult of occupational injuries and diseases.Taking into account the South African grossdomestic product in 2009, 5% constitutes atotal of R121,2 billion! S

Occupational injuries crippling the economy

o By Hanlie van Vuuren

PHOTOGRAPHS:iSTOCKPHOTO.COM

b e r o e p s g e s o n d h e i d e n - v e i l i g h e i d



Kosmetiese chirurgie en siekteverlof

ngevolge artikel 22 van die Wet opBasiese Diensvoorwaardes, Wet No. 75van 1997, is elke werknemer gedurendeelke siekteverlofsiklus geregtig op eendag siekteverlof vir elke 26 dae wat ge-durende die eerste 6 maande van diens

gewerk is.Daarna is ’n werknemer op ’n aantal dae

siekteverlof met betaling geregtig, gelyk-staande aan die aantal dae wat die werk-nemer gemiddeld oor ’n tydperk van sesweke werk. As die werknemer vyf dae perweek werk, werk hy of sy dus 30 dae oor ’ntydperk van ses weke. Die werknemer isdaarom geregtig op 30 dae betaalde siekte-verlof elke drie jaar. Die werknemer enwerkgewer kan egter ooreenkom om dieaantal dae siekteverlof te vermeerder.Ingevolge artikel 23 van die wet hoef ’n

werkgewer nie betaalde siekteverlof virmeer as twee opeenvolgende dae, dit wil sêvir drie of meer dae se afwesigheid, toe testaan indien die werknemer versuim om ’nmediese sertifikaat voor te lê wat verklaardat hy of sy as gevolg van siekte of beseringvir die duur van sy of haar afwesigheid nie instaat was om te werk nie. Die woorde “niein staat was om te werk nie” in artikel 23 duidaarop dat die werknemer weens medieseredes nie sy of haar pligte kon uitvoer nie.Let daarop dat die werknemer ’n mediese

sertifikaat moet indien wat uitgereik en on-dertekenmoet wees deur ’n mediese praktisynof ’n ander persoon wat gekwalifiseer is ompasiënte te diagnoseer en te behandel en watby ’n beroepsraad geregistreer is. Die reg totsiekteverlof kom ’n werknemer slegs toe wan-neer die werknemer nie in staat is om asgevolg van siekte of ’n besering te werk nie.Wanneer ’n werknemer vir kosmetiese

behandeling soos kosmetiese chirurgie gaanen ’n mediese sertifikaat deur ’n mediesepraktisyn uitgereik word wat by die HealthProfessions Council of South Africa (HPCSA)geregistreer is, sal die mediese sertifikaatgeldig wees en sal die werknemer op siekte-verlof geregtig wees. Die werknemer moetegter nog siekteverlof tot sy of haar beskik-king hê.Dit beteken egter nie dat werknemers

goedsmoeds vir kosmetiese behandeling kan

gaan en verwag dat die werkgewer dit netmoet aanvaar nie.Die kosmetiese behandeling moet die

werknemer sodanig beseer of siek gemaak hetdat die werknemer nie in staat was om sy ofhaar werk te verrig nie.Waar die behandelingslegs ongerieflike of onooglike gevolge het,byvoorbeeld gesigswelling, is die werknemernie op siekteverlof geregtig nie.Jaarlikse verlof moet dan geneem word

kragtens die ooreenkoms tussen die werkge-wer en die werknemer. Indien daar nie so ’nooreenkoms is nie, geld die bepalings vandie Wet op Basiese Diensvoorwaardes.

In die geval wat die siekte of beseringdeur die werknemer se toedoen veroorsaakis (soos met kosmetiese behandeling), en dietydperk van siekteverlof vir die werkgewerongeleë sou wees of moontlik onnodigekoste, uitgawes of ongerief vir die werk-gewer sou veroorsaak, mag die werkgewersteeds nie die siekteverlof wat deur ’n gere-gistreerde mediese praktisyn aanbeveel is,weier nie. Die werkgewer sou wel met suk-ses dissiplinêr teen die werknemer kon op-tree op grond van pligsversuim of enigeander soortgelyke bepaling in die werkge-wer se dissiplinêre kode. S

iElke werknemer is ingevolge dieWet op Basiese Diensvoorwaardes op ’n aantal dae siekteverlof perjaar geregtig. Maar wat sê die wet presies oor dié verlof en mag dit vir kosmetiese chirurgie gebruikword? PAUL MARDON werp meer lig op dié kwessie.

olidariteit het pas weer sy kon-trak met die begrafnisdiensDoves as diensverskaffer vir dieSolidariteit-begrafnisvoordeelhernieu vir 2010. Daarom kan

Solidariteit-lede steeds gemoedsrus hê enweet dat die begrafnis van ’n familielid watdeur jou Solidariteit-lidmaatskap gedekword, in bekwame hande sal wees.Maak egter seker dat jy nie onkant betrap

word nie en wees ingelig oor presies wat jouSolidariteit-begrafnisvoordeel dek en watterbykomende koste moontlik deur die familieen/of naasbestaandes self gedra moet word.

Die begrafnisdienste wat deur die Solidariteit-begrafnisvoordeel gedek word, verseker ’nwaardige begrafnis vir jou geliefde, maarbykomende uitgawes (soos blomme, die huurvan motors of dokterskoste) sal egter self deurfamilielede of naasbestaandes gedek word.Maak ook seker dat jou man of vrou of

afhanklikes deeglik bewus is van jou lid-maatskap by Solidariteit en ook bewus is vandie voordele van jou Solidariteit-begrafnis-plan. As jou gesin ingelig is oor die voordelesal hulle, wanneer hulle die diens die no-digste het, voorbereid wees op presies watom te verwag.

Wat behels Solidariteit-begrafnisvoordeel?Die afsterwe van ’n geliefde is altyd ’n traumatiese ervaring. Solidari-teit-lede kan egter gerus wees en in dié moeilike tye weet dat die be-skerming van Solidariteit tesame met die sorg van Doves beteken datjy jou nie oor die begrafnisreëlings ook hoef te bekommer nie.

• As die oorledene deur ’n ander begraf-nisondernemer afgehaal word en Dovesdan die liggaam gaan haal, is die familieof naasbestaandes vir die rekening vandie ander ondernemer verantwoordelik.

• As ’n ander kis (buiten dié wat deur dieSolidariteit-begrafnisplan beskikbaargestel word) verkies word, moet dieverskil inbetaal word.

• As die familie of naasbestaandes ’n hout-askissie vir die as van die oorledene ver-kies, moet die koste self gedra word.

• Krematoriumkoste.• Munisipale koste, waaronder die koopen grawe van die graf.

• Plasing van as in gedenkmuur.• As die familie verkies om ’n fotobladas begrafnisprogram te gebruik, sal diekoste van die verskaffer minus R1,71per program (tot 100 programme) deurdie familie betaalbaar wees.

• Huur van kapel as daar geen Doves-kapel beskikbaar is nie en die familiedie huur van ’n ander kapel verkies.

• Koste vir die huur van ’n tent by die

huis of toilette of busse of familie-motors vir die begrafnis.

• Die koste van dokters, ’n medieseskeidsregter vir ’n verassing en die uit-reiking van ’n doodsertifikaat (waar vantoepassing) moet deur die familie ofnaasbestaandes betaal word.

• Die afstandwat gereis word ná die eerstegratis 80 km is betaalbaar teen R5,13/km.

• ’n Bykomende fooi van R570 word ge-hef vir begrafnisse of verassings wat opSondae of vakansiedae gehou word.

• Die familie en naasbestaandes bly ver-antwoordelik vir die aankoop van enigevars blomme vir die kis en/of kerkruiker.

• Die Solidariteit-begrafnisvoordeel dek niedie koste rakende nadoodse operasiessoos die verwydering van organe nie.

• Die koste vir die huur van ’n kerk, pre-dikant en orrelis asook die kosterfooiemoet deur die familie of naasbestaan-des gedek word.

• Die koste vir die plasing van doodsken-nisgewings in koerante word nie deurdie begrafnisplan gedek nie.

s WATWORD ALLES DEURDIE VOORDEEL GEDEK?(As die begrafnis deur Doves uitgevoer word.

Bepalings en voorwaardes geld)

• Verwydering van die oorledene vanplek van afsterwe, alle tye en dae.

• Berging en versorging van die oor-ledene.

• Verskaffing van ’n kis volgens kontrak.• Bekisting van die oorledene.• Verskaffing van naamplaat vir die kis.• Begrafnisreëlings met ’n Doves-reë-lingsbeampte.

• Bespreking van die graf of krema-torium met die toepaslike munisipa-liteit of eienaars.

• Verskaffing van 100 gewone begraf-nisbiljette (fotoprogramme wordhierby uitgesluit).

• Gebruik van ’n Doves-kapel, indienbeskikbaar.

• Gebruik van begrafnisondernemeren lykswa.

• Gebruik van graftent, stoele, gras-tapyt en neerlaatmasjien by die graf.

• Registrasie van dood by Binneland-se Sake, waar moontlik.

• Voltooiing en indiening van begraf-niseisdokumente, asook enige an-der toepaslike administrasie.

• Gratis vervoerkoste vir die eerste 80km vanaf die naaste Doves-kantoor.

• 10%-afslag op grafstene tydens be-stelling.

• Alle plaaslike telefoonoproepe.• Gebruik van besigtigingskamer.• BTWvan 14%op bogenoemde koste.

WATTER KOSTE WORD NIE GEDEK NIE?


Vir enige navrae rakende Solidariteit se begrafnisvoordeel, kontakSolidariteit by 0861 25 24 23 of kontak jou naaste Solidariteit-kantoor of die Doves Careline by 0860 02 55 00.



a r b e i d s a k e


Poligraaftoetse: Die jongste modewoord(Deel II)


VRAAG:Kan ’n werknemer gedwing word om ’n po-ligraaftoets af te lê en kan hy ontslaan wordindien hy weier?

ANTWOORD:’n Werknemer kan nie gedwing word om ’npoligraaftoets af te lê nie; dit is strydig met dieSuid-Afrikaanse Grondwet. ’n Werknemermoet eers skriftelik daartoe instem om aan ’npoligraaftoets onderwerp te word. ’n Klousulekan in ’n werknemer se dienskontrak ingesluitword ingevolge waarvan die werknemerinstem om ’n poligraaftoets af te lê.Die weiering om ’n poligraaftoets af te lê,

kan egter nie as ’n erkenning van skuld be-skou word nie en is ook nie gronde vir ont-slag nie, selfs al sou ’n werkgewer aanvoerdat dié weiering ’n vertrouensbreuk in diewerkverhouding tot gevolg het.Poligraaftoetse mag in die algemeen as

stawende getuienis gebruik word. Indien ’npoligraaftoets egter op sy eie gebruik word,is dit onwaarskynlik dat ’n hof enige noe-menswaardige gewig daaraan sal heg.Volgens Bouwer Haupt van die Poly-

graph Association of South Africa (PASA) endirekteur van SA Polygraph and InvestigationServices (SAPIS), moet werknemers besef dat’n poligraaftoets slegs onskuld kan toon ennie enige skuld op ’n aanklag kan bewys nie.“Die uitslag van die toetse is boonop

vertroulik en die privaatheid van die persoonwat getoets word, moet sover moontlik be-skerm word. Die persoon wat die toets afge-lê het, is ook geregtig daarop om die uitslagvan die toets te kry,” sê Haupt.

Poligraaftoetse:Wat sê KVBA en Arbeidshof?Die kwessie rondom die toelaatbaarheid vanpoligraaftoetsing asook die toelaatbaarheidvan deskundige getuienis is al verskeie keredeur die Kommissie vir Versoening, Be-middeling en Arbitrasie (KVBA) en die Ar-beidshof oorweeg.In een geval is ’n takbestuurder vir dief-

stal of growwe nalatigheid ontslaan nadatverskeie items verdwyn het. Die ontslag was

grotendeels op die uitslag van ’n poligraaf-toets en die getuienis van die ondersoekergegrond. Die kommissaris van die KVBA hetbevind dat die poligraaftoetsuitslag onwe-tenskaplik was en het die ondersoeker se ge-tuienis as hoorsê afgemaak.In nog ’n geval het die KVBA-kommis-

saris bevind dat ’n poligraaftoets slegs ’naanduiding van misleiding kan bied en datdie alleenstaande getuienis van ’n poligraaf-toets onvoldoende is om te bewys dat ’n ont-slag billik was.Die Arbeidshof het op sy beurt bevind

dat poligraaftoetse net ’n aanduiding vanmisleiding kan bied en nie kan bewys dat ’npersoon op ’n aanklag skuldig is nie.

Die billike gebruik van poligraaftoetseVerskeie pogings kan binne en buite diewerkplek aangewend word om die gebruikvan poligraaftoetse te reguleer en te versekerdat dit billik gebruik word:• Werkgewers moet ’n klousule in werk-nemers se dienskontrak insluit ingevolge

Poligraaftoetse het die afgelope paar jaar in gewildheid toegeneem en word beskou as ’n vinnige enkostedoeltreffende metode om skuldiges uit te wys en hulle dienooreenkomstig te straf. Daar is tansegter geen wetgewing in Suid-Afrika om die gebruik van poligraaftoetse te beheer of om werknemersteen die misbruik van poligraaftoetse te beskerm nie, skryf PHIL DAVEL.

JY & DIE REGStuur jou vrae na SolidariteitTydskrif: Jy & die reg, Posbus11760, Centurion 0046; stuur

e-pos na [email protected];of stuur ’n faks na 012 664 1102.

a r b e i d s a k e

waarvan die werknemer instem om ’npoligraaftoets af te lê.

• Werkgewers moet in hulle beleidskriftevoorsiening maak vir die afneem van po-ligraaftoetse, die regulering daarvanasook die regte van hulle werknemers.

• Werknemers moet vooraf ingelig wordpresies wat hulle regte is voordat ’n poli-graaftoets afgeneem word.

• Wetgewing soortgelyk aan die EmployeePolygraph Protection Act 1988 van dieVSA moet in Suid-Afrika gepromulgeerword.

• Spesifieke riglyne kan vir KBVA-kommis-sarisse neergelê word om ’n eenvormigestandaard daar te stel ten opsigte van dietoelaatbaarheid en betroubaarheid vanpoligraaftoetse, asook die gewig wat aanpoligraaftoetse as bewysmateriaal toege-ken word.

Poligraaftoetse: Jou regte• Die persoon moet in kennis gestel word

dat die ondervraging vrywillig is.• Die poligraaftoets mag nie sonder diewerknemer se skriftelike toestemminggedoen word nie.

• Die poligrafis moet gekwalifiseerd, onaf-hanklik, objektief en onpartydig wees.

• Die redes vir, asook die soort vrae watgevra word, moet verduidelik word enwaar moontlik moet dit ook vooraf metdie werkgewer bespreek word.

• Die persoon wat ondervra word, is ge-regtig op ’n tolk en mag versoek dat ’nander persoon tydens die ondervragingteenwoordig moet wees, mits die per-soon nie met die prosedure inmeng nie.

• Die uitslag van ’n poligraaftoets is ver-troulik en mag nie aan enige persoonbehalwe ’n gemagtigde persoon uitgereikword nie. ’n Gemagtigde persoon is diepersoon wat ondervra is en/of iemandwat skriftelik deur die werkgewer en diebetrokke persoon gemagtig is om dieuitslag te ontvang. S

Die volledige artikel (deel I en II) oor die gebruik en geldigheid vanpoligraaftoetse in die werkplek is by www.regsdienste.co.za beskikbaar. Phil Davel

FOTO:REINTDYKEMA

d i e l e e s w e r d


As ek moeg word vir die lewe in die stadmaal deur ’n mens se kop as jy op die klein (woord)spoortjiesvan hierdie vyf boeke stap. Jy word meteens veldwagter op reis na ’n plek waar die wêreld wyd is...

Trap saam woordspore deur die veld

Dié skrywer, wat op tagtigjarige ouderdommet Jan Leendert gedebuteer het, spog ’n jaarlater met nog ’n boek. Die uitgestrekte en on-gerepte landskap van die Noord-Kaap vormdie doek waarop Bredenkamp ’n hele galerypioniers skilder. Daar is sy eie geliefde groot-ouers en ouers, die aristokratiese oomRolf watdie ouderling en die dominee met sy kennisvan die Bybel kon troef, tant Kras wat haarman en kinders goed onder die duim gehouhet, die laaste Joodse smous in die gebied entalle ander merkwaardige karakters. Daar isook die ongediertes soos jakkalse en bobbe-jane wat ’n boer se lewe versuur, ’n wetsge-leerde varkbeer wat self op ’n bakkie klim ennatuurlik ook die donkie, daardie wonderlikeding wat die Noordweste help makmaak het.Of die verteller dit nou het oor die gesin sedesperate trek na weiding tydens die grootdroogte, en of hy op humoristiese wyse oor syeie stoutigheid in die kosskool skryf – dit is ver-al die lewensblyheid en avontuurlus van diejong seunwat die leser bybly.Waar die wêreldwyd is kruip vinnig in ’n mens se hart in.

Deur Magdaleen Kleynhans

WAAR DIEWÊRELDWYD ISLategan P. Bredenkamp

EK IS MAAR ENEDot Serfontein

Verskeie trefferboeke het al uit die pen vanDot Serfontein verskyn, insluitend Tiendesvan anys, Rang in der Staaten Rij, Systaponder die juk, Galery van reënmakers,Vertel! Vertel! en Vrypas. In haar tagtigs isDot Serfontein steeds besig om ons methaar skryfwerk te vermaak en byna veertigjaar later geniet ons steeds Ek is maar ene,’n bundel sketse oor haar kinderdae enfamilie. Dot skets die geskiedenis vankontreie wat nie aan interessante menseontbreek nie met bewondering, deernis en’n skerp sin vir humor. Sy vertel van dieswerwende tant Beatrice wat geglo het syword deur die geheime polisie agtervolg;van die kreatiewe wyse waarop gehardeKalahari-mense hulle wêreld herbergsaamgemaak het; hoe Askham sy naam gekryhet; en hoe ’n Chev-bakkie kan boomklim.Hierdie bundel boeiende sketse is ná vierdekades steeds skreeusnaaks, terwyl diewaardering vir die mense agter die storiesbehoue bly. Begin gerus vroeg met jouKersinkopies en koop Ek is maar ene viriemand spesiaal!

AMPER MY MENSEDot Serfontein

’nVersameling sketse soos dié, ook uit diepen van Dot Serfontein, word nie agter el-ke bossie uitgeskop nie. Dot se sonder-linge humorsin laat die Vrystaatse ge-skiedenis herleef op ’n manier wat dieleser sal bybly. Sy vertel spitsvondig watdie hemelsbreë verskil tussen ’n Oos- en’n Wes-Vrystater is. En staaltjies wat af-speel rondom die Anglo-Boereoorlog, dieDepressiejare en die 1914-Rebellie, laatjonger lesers met nuwe belangstellingterugkyk na ons erfenis. Karakters soosoom Joseph du Plessis, tant Martjie en BartKrog – oftewel Baasbul van Afrika – wordmet humor en deernis beskryf, soos netDot Serfontein dit kan doen. Hulle ís im-mers amper haar mense.

Om hierdie en ander spogboeke van ProteaBoekhuis te bestel, skakel 012 362 1563 ofbesoek www.proteaboekhuis.co.za

d i e l e e s w e r d

www. s o l i d a r i t e i t . c o . z a69n u m b e r 5 o f 2 0 1 0

OP DIE KLEIN SPOORTJIESP.J. Schoeman

Wanneer Sakkibiaan, ’n seuntjie van Dorslandtrekkers, weg-dwaal terwyl sy familie deur die Kalahari na Angola trek, maakgroot hartseer plek vir groot avontuur. Sy pad kruis met dié vantwee donker woestynmense en jagmaats, Doemdoempie en

Gagaboemboem. Terwyl Doem-doempie met sy mooi hart graag synuwe wit broertjie wil help, wilGagaboemboem met sy swart hartgraag biltong van Sakkibiaanmaak! Te midde van die tweespaltwat Sakkibiaan se opwagting tus-sen die jagmaats gebring het, moethy vinnig die geheime taal van diewoestyndiere en -insekte leer ver-staan en met hulle kragte saam-span teen Gagaboemboem en sybende. ’n Wêreld vol gehei-menisse ontvou namate Doem-doempie en Sakkibiaan met hulnuwe familie – waaronder diereuseboomsprinkaan Tjierla-

baai, die rooioog-rivierwese Liewe-natan en die mak silwerrugjakkals Peppitan – hul vyande moettrotseer en deur die Kalahari trek. Uiteindelik lei die reisSakkibiaan op ’n toweragtige pelgrimstog wat bewys: “Vir hullewat nog nie al die vrae van die lewe kan beantwoord nie, lêdaar nog ’n lekker lang pad voor…met baie spoortjies daarop.”Hierdie boek is geskik vir enigiemand wat die hart van ’nagtjarige seun verstaan.

VELDWAGTER!Hannes Kloppers

Harry Kirkman was een van dieKrugerwildtuin se bekendste “eer-ste” veldwagters. In Veldwagter! isdit tyd vir Kirkman om die tuigneer te lê, moeilik soos dit vir homis, en sy lewe as veldwagter vanafdie vroegste dae te hersien. Daarwas die ysingwekkende oomblik-ke toe hy, nog swak van ’n hewigemalaria-aanval, die mensvreter-leeu gaan voorsit het, min we-tende dat die mensvreter net treëvan sy voertuig se oop deur reedsvir hom lê en wag... Die boek is propvol humor en die goeiebeskrywings neem jou saam met Harry Kirkman deur die bos.Natuurliefhebbers sal die boek baie geniet. Dit laat ’n mens opnuutdaarna uitsien om ’n slag uit die stad te kom.

h i s t o r i e s g e s p r o k e


taatsman, leidsman, Gods-man. Stem Paul Kruger.” Sóhet Paul Kruger se verkie-singsplakkate in 1880 gelui.En dit is presies wie dié

staatsman was: ’n Oortuigende politikus, ’ngerespekteerde leier en ’n diep gelowige man.Oom Paul, soos hy in die volksmond be-

kendgestaan het, was ook ’n kranige sport-man, ’n dapper militêre leier en ’n onver-skrokke onderhandelaar. ’n Stoere Dopperwat meestal met ’n kortgesnyde swart baadjieen ’n pyp in die sak gesien is.Paul Kruger was die eerste Suid-Afrikaanse

staatspresident wat wêreldwyd aansien geniethet. Stephanus Johannes Paul Kruger is op10 Oktober 1825 op sy oupa se plaas, Bul-hoek, in die Steynsburg-distrik van die des-tydse Kaapkolonie gebore.Die tienjarige Paul Kruger het die Groot

Trek in 1836 saam met sy pa, Casper Kruger,aangepak en by Hendrik Potgieter se trek-party aangesluit wat hulle in die Transvaalgevestig het.Lees ’n mens sy lewensverhaal, staan ’n

mens verstom oor dié staatsman se kleurrykelewe: Hoe hy sy eie duim afgesny het nadatdit in ’n jagtog verbrysel is; hoe hy reeds opvyftien as volwaardige burger in die landanderkant die Vaal erken is; en hoe hy op16-jarige ouderdom reeds as assistent-veldkornet verkies is.Die Kaapse politikus John Merriman het

Paul Kruger as ’n takhaar beskryf en van syteenstanders het hom aanvanklik nie ’n kansgegun om president te word nie weens sygebrek aan formele opleiding.Die Britse politikus James Bryce het op sy

beurt geskryf: “Shrewd, cool, wary, coura-geous, typifying the qualities of his people.Kruger could foil the statesmen of Europe intheir own weapons, because his training hasbeen wholly of eventful life and not of books.”Kruger, wat veral die Ou Testament be-

studeer en dit as ’n riglyn vir sy lewe gebruikhet, word op 30 Desember 1880 presidentvan die Zuid-Afrikaansche Republiek en reisdrie jaar later na Engeland om die PretoriaKonvensie van 1881 (die ooreenkoms tussendie Boere en die Engelse wat die Eerste Vry-heidsoorlog beëindig het) te verander. Hy isvier keer tot president verkies – die laastekeer in 1898.Op 11 Oktober 1899 breek die Tweede

Vryheidsoorlog uit en in Oktober 1900 verlaathy Suid-Afrika op die oorlogskip De Gel-derlandwat deur Nederland se koninginWil-helmina gestuur is. Sy vrou, Gezina Kruger,was op daardie tydstip baie siek en kon homnie vergesel nie. Sy is op 20 Julie 1901 dood.Kruger het ’n tyd lank in Nederland ge-

woon, waarna hy na Clarens in Switserlandverhuis het. Hy is op 14 Julie 1904 hier oor-lede en het vir ses dae in staatsie op Kerkpleingelê vir die wêreld om te groet. Nog nooit het

soveel lande geskenke gestuur nie en nognooit is daar soveel rou ná ’n Afrikaner sedood betoon nie. Die Kerkstraatbegraafplaasin Pretoria het op op 6 Desember 1904 sylaaste rusplek geword.Vandag staan sy standbeelde op Kerkplein

in Pretoria en ook by die Krugerhek van dieNasionale Krugerwildtuin. Die Krugerrand isna hom vernoem en die Paul Kruger-tuin bydie Universiteit van Pretoria spog met klippeen vyebome wat van sy plaas afkomstig is. S

Paul Kruger: Staatsman, leidsman, Godsman

“SSPITS JOUORE HIERVOORMomente en Monumente is ’n besondereinsetsel op Solidariteit Radio wat die luiste-raar na die verlede van die Afrikaner terug-neem en gebeure, mense, helde en monumente in ’neenvoudige, maar feitelike perspektief plaas. Grootgebeure word herleef en die luisteraar kry die geleentheidom die geskiedenis opnuut te ontdek.• Besoek www.solidariteitradio.co.za en klik op In Soli-

dariteit se programskakel. Momente en Monumenteword elke Vrydag om 13:00 as deel van die omnibus-program In Solidariteit uitgesaai.



ie Uniegebou in Pretoria is eenvan die indrukwekkendste gebouein ons land. Die mooi tuine is tallebruidspare se fotobestemming vanvoorkeur, terwyl dit ook die ideale

plek is om buitelandse besoekers ’n blik oordie Jakarandastad re gee.Die Uniegebou, een van die beste voor-

beelde van sir Herbert Baker se werk, huis-ves die administratiewe kantore van dieregering. Die vier Suid-Afrikaanse kolonieshet op 31 Mei 1910 ’n unie geword en daaris vir lank kop gekrap oor waar die admini-stratiewe setel gebou moes word.Die terrein waar die stadsaal nou staan, is

in ’n stadium oorweeg, maar eindelik is daarop Meintjieskop besluit. Nadat sir HerbertBaker die terrein besoek het, het hy op 10Januarie 1910 begin om die planne te teken.Die pragtige tuine is ook deur hom ontwerpen bied ’n tuiste vir ’n ruiterstandbeeld vangenl. Louis Botha, eerste eerste minister vandie unie, ’n replika van die Delvillebos-ge-

denkteken en ’n monument ter nagedagtenisaan die burgers van Pretoria wat in oorloëgesneuwel het.Die hoeksteen van die Uniegebou is van-

jaar ’n eeu gelede, op 26 November 1910,deur die Hertog van Connaught namenskoning George V gelê en die deure is amp-telik in November 1913 geopen. S

h i s t o r i e s g e s p r o k e

Deur Magdaleen Kleynhans

Uniegebou ’n gewilde besoekersbestemming

d


t o t u d i e n s


Solidariteit-kantore: Diens op jou voorstoepBELLVILLE

Ettienne Pio, Raymond Holland-Chapman,Anton Gerretsen, Bennie Harmse,Mike GoussardAdministratiewe beampte: Nicole HarmseTel: 021 946 4440/4418Faks: 021 949 4259E-pos: [email protected]: Du Toitstraat 18, Bellville

KATHUGert van WykAdministratiewe beampte: Jaatjé ShermanTel: 053 723 1604Faks: 053 723 1407E-pos: [email protected]: Rietbokstraat, Theque Gebou,Winkel 7, Kathu

RUSTENBURGTheunis van Staden, Johan NellAdministratiewe beampte: Christelle GroblerTel: 014 592 4336Faks: 014 592 4371E-pos: [email protected]: H.v. Heystek- enThabo Mbekistr. Heystek Ontwikkelaars,Kantoor 4, Total Garage, Rustenburg

BOKSBURGFrancois van Heerden, Zirk Gous, HennieVosloo,Amanda Hattingh, Fanie Vosloo, Derek MansAdministratiewe beamptes:Marlindie Booyens,Natasha van HeerdenTel: 011 913 0783/1101 • Faks: 011 913 3850E-pos: [email protected]: Rondebultweg 232,Libradene, Boksburg

NEWCASTLEJohan BothaAdministratiewe beampte: Elize BronkhorstTel: 034 312 9711/9917Faks: 034 312 5170E-pos: [email protected]: Hardingstraat 79,Sanlampark, Blok B, Newcastle

SECUNDA

CARLETONVILLEWillie van RensburgAdministratiewe beampte: PetroWatsonTel: 018 788 4861/018 786 2785Faks: 011 788 5102/011 388 9854E-pos: [email protected]:Van Zyl Smitstraat 74,Oberholzer, Carletonville

SOLIDARITEIT-HOOFKANTOOR

Tel: 012 644 4300Tel: 0861 25 24 23E-pos: [email protected]: www.solidariteit.co.zaStraatadres: H.v. DF Malanrylaan enEendrachtstraat, KloofsigPosadres: Posbus 11760,Centurion, 0046

DESPATCHPiet Veldtman, Wynand StrydomAdministratiewe beampte: Marlene VeldtmanTel: 041 933 5144/5145Faks: 041 933 5539E-pos: [email protected]: Hoofstraat 91, Despatch

PIETERSBURGEric SchoemanAdministratiewe beampte: Arlene LourensTel: 015 297 0287Faks: 015 297 1589E-pos: [email protected]: Biccardstraat 79 (3A),Pietersburg

VAALDRIEHOEKJaco van den Berg, JohanVenter,Gerhard Cloete, JJ Fernandes, Lee CoetzeeAdministratiewe beamptes: Nadia Coetzee,Rika CronjeTel: 016 931 3160/2/4Faks: 016 931 3171/011 252 7271E-pos: [email protected]: Rossini-boulevard 130

ELLISRASJan PretoriusTel: 014 763 9511Faks: 014 763 9511E-pos: [email protected]

PRETORIAJack Loggenberg, Jahni Cowley, Keith Rossouw,Chris Roodt, Schalk de Bruin, Willie Venter,Connie Badenhorst, Johan BothaAdministratiewe beamptes:Christa Louw,Anke CloeteTel: 012 335 9051/2 • Faks: 012 335 9002E-pos: [email protected]: H.v. Lambert Lee- &Van Rensburgstraat, Mayville

WELKOMCoen SchoonraadAdministratiewe beamptes: Sue NelTel: 057 352 6839Faks: 057 357 2072E-pos: [email protected]: Grondvloer, Haddad-gebou,h.v. Buiten- en Elizabethstraat, Sakesentrum

KLERKSDORPManie Lourens, Willie MaraisAdministratiewe beampte: Nicoline CraffordTel: 018 468 8533Faks: 018 468 8563E-pos: [email protected]: Buffeldoornlaan 48,Eenheid 2, Buffelparksentrum, Klerksdorp

RICHARDSBAAIFanie van HuyssteenAdministratiewe beampte:Chantelle van der MerweTel: 035 789 0968/9Faks: 035 789 0967E-pos: [email protected]: Lira Linkstraat, Eenheid 7,Montego Park, Richardsbaai

WITBANKCornelius van Leeuwen, Jan du PlessisAdministratiewe beamptes: Irma Oberholzer,Sonja BekkerTel: 013 656 3871Faks: 013 656 6846E-pos: [email protected]: Bureau de Paul 2B, Corridorsingel,Route N4 Business Park, Ben Fleur X11

Kobie de VilliersAdministratiewe beampte: Sandra ScheepersTel: 017 634 5296Faks: 017 634 5297E-pos: [email protected]: Eerste Vloer, h.v. Joe Slovo- enMoorestraat, Uitbreiding 22,Secunda

s t i l w ( o ) o r d


et jy sonbrandroom inge-pak?” vra ek op pad skooltoe vir my vurigeAffie-seun.“Nee, Ma!” vererg hy

hom. “Ek brand mos niesommer nie.”Ek sug liggies en stry liewer nie.“En wat gaan jy alles vandag doen?”Dit is grade-atletiek en Thinus, beslis ’n

nie-hardloper, sal seker gewigstoot of spies-gooi of iets doen, dink ek.“Alles.”“Wat meen jy, alles?”“Honderd meter, tweehonderd meter,

seshonderd meter...” begin hy opnoem.Ek ry amper voor iemand in.“Huh?”“Ja,” sê hy doodluiters. “’n Mens kry

punte vir deelname!”Die middag verwag ek om ’n halfdooie

seun op ’n draagbaar by die skool aan te tref.Maar nee. My rugbystut kom met bloedrooigebrande neus en wange, sonder ’n stem,maar heeltemal lewendig en doodgelukkigby die bakkie aan.“Die honderd meter was flippen koel,

Ma,” vertel hy.“Hoeveelste was jy toe?” vra ek versigtig.“Tweede!”Ek ry byna weer voor ’n motor in.

“Tweede?”“Ja, van agter af,” lag hy. “Die ou wat ver-

loor het, is ’n piekie! En hulle het so vir homgeskree, dat ek ook soos ’n held gevoel het!”Die prentjie van my fris stut-seun wat ’n

kortkop voor ’n dwergie klaarmaak, is skielikvir my so snaaks, dat ek uitbars van die lag. ’nGedeelte uit Prediker 9 kom by my op:

“Weer het ek onder die son gesien dat diewedloop nie is vir die vinniges en die oorlognie vir die helde nie...”Dwarsdeur die Bybel wen die Here Sy

wedlope en oorloë met onwaarskynlike atle-te en soldate:• Dawid, die tenger rooikop-tiener, maakdie swaar gewapende reus Goliat met ’nslingervel en ’n klippie dood.

• Gideon word gekies om die Midianietemet slegs driehonderd man te verslaan.

• Moses word geroep om ’n hele volk deur’n moeilike woestyntog te lei.

• Juda, die voorvader van die Messias,word nie uit die pragtige Ragel nie, maaruit die onaantreklike en nie-geliefde Lease nageslag gebore.

• Jesus geniet ’n ete in die tollenaar Sag-geus se huis.Ja, die Here werk graag agterstevoor, want

Hy wil ons leer om nie op onsself te (probeer)vertrou nie, maar op Hom. Tog is ons steedsgeneig om te dink dat ons slegs ’n verskil kanmaak as ons die slimste, die mooiste, diefiksste of die welsprekendste is. En dit dra onsonbewustelik ook aan ons kinders oor.Nee, die Here wil jóú gebruik, ten spyte

van jou swakhede. In afhanklikheid vanHom kan jy ’n verskil in Sy wedloop maak –of jy nou ’n stut of ’n piekie is. S

STILWO(O)RDmarietha malan

“hVir Hom maak selfs ’n piekie ’n reuse-verskil

FOTO’S:YOLANDÉTERBLANCHE;iSTOCKPHOTO.COM•SKRIFGEDEELTEUITDIE1953-VERTALING



As een van slegs ’n handjievol medieseskemas aan die voorpunt van die bedryf,onderskei Medihelp hom op die volgendemaniere van sy mededingers:• Medihelp is op twee na die grootste oopskema in Suid-Afrika en dus ’n belang-rike en invloedryke rolspeler in die be-dryf. Die skema se aantal hooflede hettussen Januarie en Desember 2009 met16% toegeneem en die aantal lewensmet 18%. Medihelp bied tans dekkingaan meer as 236 000 individue!

• Met 105 jaar ervaring is Medihelp eenvan die oudste en mees ervare skemas(gestig in 1905). Dit getuig van Medihelpse volhoubaarheid in ’n oorgereguleerdeen hoogs mededingende bedryf.

• Medihelp het die laaste vyf jaar bekend-heid verwerf as die mediese skema watdie beste kliëntediens in Suid-Afrika le-wer. Luidens onafhanklike navorsing watin 2008 gedoen is, was Medihelp nie net

die beste mediese skema nie, maar ookdie beste maatskappy in Suid-Afrika watkliëntediens betref. In 2010 het Medihelpopdrag gegee aan Consulta Research, watin vennootskap met Business Enterprisesaan die Universiteit van Pretoria bedryfword, om die vlak van lede se tevreden-heid te meet. Medihelp het eerstegeëindig wat kliëntediens betref in ver-gelykingmet andermededingers wat deelvan die opname was.

• Medihelp is bekend vir sy uitstekendeeisebetalingsvermoë en spog met ’ngradering van AA- (AA minus) van Glo-bal Credit Rating – een van die hoogstegraderings in die bedryf.

• As een van die grootste rolspelers in diebedryf verwerk Medihelp meer as250 000 eise per maand, waarvan byna90% elektronies ontvangword. Eise wordbinne gemiddeld 5,4 dae ná ontvangsverwerk.

• Finansieel gesproke handhaaf Medihelpsy sterk posisie en die skema se solven-sieverhouding is tans hoër as die mini-mumvlak van 25% wat deur wetgewingvoorgeskryf word.

• Medihelp is in Deloitte se gesagheb-bende Best Company to Work For-peiling van 2009 aangewys as diesewende beste mediumgrootte onder-neming om voor te werk. Medihelp isdie enigste mediese skema of mediese-skema-administrateur wat in dié peilingin die top tien kon eindig in die kate-gorieë vir klein, medium of grootmaatskappye.

• Medihelp word as een van die bestebestuurde skemas in die land beskou, ensy uitvoerende hoof, Anton Rijnen, is indie Corporate Research Foundation sepublikasie, Leading Managers of SouthAfrica (2009/10-uitgawe), as die sesdebeste bestuurder aangewys.

Medihelp: Aan die voorpunt van gesondheidsorg

Dekade gelede was ’n me-diese skema ’n plek waarmeejy net in aanraking gekom hetwanneer jy siek was of om on-voorsiene redes in die hospi-

taal beland het. Tye het genadiglik veranderen deesdae word ’n goeie skema as jou ven-noot in gesondheidsorg beskou. ’n Vennootwat jou nie net die gemoedsrus bied dat joubestaande siektetoestand professioneel enkostedoeltreffend bestuur word nie, maar ookdie versekering bied dat voorsiening gemaakis vir tye waarin jy lewensreddende of lewens-behoudende dienste sou benodig.Volgens Anton Rijnen, uitvoerende hoof

van Medihelp, is mense dikwels baie ver-ward wanneer hulle op ’n spesifieke me-diese skema moet besluit. Hulle kom gouagter dat daar min verskille tussen die mees-te skemas se voordele-opsies is. Ook dat dieprysverskil tussen vergelykbare opsies in diemeerderheid gevalle gering is.“Daar is ander maatstawwe wat gebruik

kan word om tussen skemas te onderskei,soos ’n skema se finansiële bestendigheid,eisebetalingsvermoë, grootte en vlak vankliëntediens. Dit is egter van min waarde in-dien dit nie volhoubaar is nie,” sê Rijnen.

As Suid-Afrika se derde grootste oop ske-ma, is Medihelp reeds vir jare aan die voor-punt van die bedryf – juis omdat hy daaringeslaag het om sy dienste op ’n volhoubaregrondslag te lewer. “Ná 105 jaar slaag Medi-help steeds daarin om as een van die voorsteskemas in die land gereken te word,” sê hy.’n Mediese skema as vennoot in jou ge-

sondheidsorg veronderstel egter ook ’n ver-antwoordelikheid van albei partye. ’n Ge-sonde lewenstyl is die eerste stap na ge-moedsrus, gevolg deur die keuse van ’nvoordele-opsie wat in jou en jou gesin sespesifieke behoeftes voorsien.“By Medihelp glo ons dat jou gesondheid

in die eerste plek ’n geskenk is en dat dit joupersoonlike verantwoordelikheid is om daarnaom te sien. Die klem in die gesondheidsorg-bedryf het van nasorg na voorsorg verskuif, watbeteken dat die lid deesdae toenemend ver-antwoordelikheid vir sy of haar eie gesond-heidsorgbeplanning moet neem,” sê Rijnen.“In vennootskap met Medihelp sal jy die

gemoedsrus hê dat ons nie net voorsieninggemaak het vir mediese noodgevalle nie,maar ook vir die dag-tot-dag bestuur van diebelegging in jou en jou gesin se gesond-heid,” sê hy.

Kies volhoubare skema wat gemoedsrus bied

’n

Anton Rijnen, uitvoerende hoof van Medihelp.

SMS “Kontak my” na 32291 asjy meer inligting oor Medihelp

se uitstekende voordele-opsies verlang.

FOTO:VERSKAF

Om die droom van aftrede ’n werklikheid te maak, is soos om ’n legkaart te bou. ’n Mens sieneers die volle prentjie as die legkaart voltooi is. Dit verg visie en goeie beplanning om dielegkaart te voltooi. Dit verg ook verantwoordelike optrede, anders gaan die legkaart nooitvoltooi word nie en word die stukkies in die houer teruggesit en bo in ’n kas gebêre. Die houerword met die volgende verhuising op die ashoop gegooi.

Om die laaste goue stuk van die legkaart te plaas, moet met die eerste stuk begin word.

Dit is in jou hande: Die eerste en veral die laaste stuk.

Solidariteit het instruksies om diebou van die legkaart te vergemaklik:• Lae minimumbydraes• Lae administrasiekoste• Goeie boublokke• Solidariteit-verteenwoordiging op trustees• Betroubare advies




AK

SENT

MED

IA•

07/2010

Documents

Solidariteit Tydskrif 2010 #5 | Solidarity Magazine 2010 #5