SOĞUTMA SİSTEMLERİNDE SORUN ARAMA VE GİDERME. TEKNİKLERİ

Çalışan birçok elektrik/mekanik makinalar , zaman zaman servis ihtiyacı duyarlar. Konu ile ile ilgili yerinde yapılacak kesin onarımlar için tek önemli konu, eğitimli teknik elemandır. Aşağıda Arıza tespiti ve Onarımı için , basit yol ve yöntemler incelenecektir. Temel olarak Arızalar iki bölüme ayrılabilir :

1- Elektriksel arızalar , 2- Mekaniksel arızalar,

Arızaların ; mümkün olan en kısa sürede giderilmesinde ,genellikle ; Tecrübe ile birlikte Doğru mantık uygulanması , Doküman kullanımı , Uygun alet ve techizat kullanımı rol oynamaktadır.

Çok eskiden beri Soğutma Sistemlerinde , en büyük arızalar elektriksel olmuştur. Elektrik arızalarını , ( kontrol devresi ile birlikte ) belirleyip çözen elemanlar ; mekanik problemleri genellikle belirleyebilmişlerdir. İşin doğası gereği elektrik sistematiği üzerinde çalışmak , kişiye detayları ayırma ve birleştirme , sonrasında da analiz edebilme becerisi kazandırmaktadır. ELEKTRİKSEL ARIZA ARAMA VE GİDERME TEKNİĞİ, Elektriksel problemin analizini hazırlamak için aşağıdaki dört ana konunun bilinmesi gereklidir: 1- Soğutucu ünitenin kontrol devresini çalıştırmak, 2- Fonksiyonların konrolu yapılarak ,donanım üzerinde çalışan ve çalışmayan parçaların bulunması, 3- Test ve ölçü aletlerinin kullanılması, 4- Elektrik Güç devresinin çalıştırılması ve kontrolu .

Kontrol sisteminin çalışma mantığı , Soğutucu ünitenin servis kitabında anlatılmaktadır .Yada teknisyen tarafından elektrik çizimleri üzerinde çalışılarak belirlenecektir. Kontrol sistemi’nin fonksiyonları ve çalışmayan devreler için bağzı deneme ve testler yapılması gerekecektir. Gereken ölçü aletleri ; VOLTMETRE , OHMMETRE , CAPASİTEMETRE yada üç özelliği bir arada bulunan AVOMETRE ( Multimetre ) ile PENS AMPERME’dir. Teknisyen , bu ölçü aletlerini çok iyi kullanabilmelidir. Öncelikle Güç devresi kontrol edilir . Örnek olarak ,iki devreli hava soğutmalı bir soğutma sistemi olduğunu varsayalım. Böyle bir sistemde 2 adet kondanser , 2 adet kondanser fan motoru , 2 adet kompresör gibi ana ekipmanlar bulunmaktadır. Önce tek bir devrenin normal olması gerektiği gibi çalıştığı kontrol edilmelidir. Her bir elektrik devresinde,çok sayıda siviç role kontaktör v.s. bulunur.Bunlar aynı zamanda kontrol sistemininde bir ögesidirler. Arıza arama sırasında teknisyen; bu kontrol elemanlarının işlevlerini yerine getirdiğini ve buna bağlı olarak kumanda zincirinin tamamlanıp tamamlamadığını kontrol eder.

Örnek elektrik sembolleri : ( VDE normuna göre )

Arıza arama ve giderme işlemini kolaylaştıran ve üretici tarafından hazırlanan, 4 ana unsur aşağıda sıralanmıştır :

Örnek kumanda zinciri :

1- Elektrik şemaları 2- Montaj ve srvis talimatları, 3- Arrıza arama ve giderme tablosu , 4- Arıza /hata bulma akış şeması, 5- Diagnostik test senaryosu,

Elektrik Şemaları : Klemans , prensip ve yerleşim şemalarını içerir. Bu sayede teknisyen ; sistemin elektrik elemanlarını , ünite üzerinde bulunduğu noktayı , her bir kontrol devresini ve üzerinde test ve ölçü noktalarını bağımsız olarak görebilecektir. Bunun yanında Elektrik kontrol ve güç devresinin işlem şeklini inceleyebicek ve anlayabilecektir. Montaj ve Servis talimatı : Bu döküman ; Soğutucu ünitenin üreticinin inandığı en uygun montaj ve servis şeklini anlatır.Soğutucu ünite için gerekli asgari teknik şartlar , öncelikli güvenlik ihtiyaçları , müşterinin kapsamında olan işler , servis tafından yapılması gereken işler , ayrıca asgari stokta tutulması olarilen malzemeler hakkında bilgiler verir. Sorun arama ve giderme tablosu : Bu döküman ; arızaların belirlenmesi, sebepleri ve çözümleri konusunda , işletmeci yada konu üzerinde çalışan teknisyene bilgiler verir. Böylece ; kısa zamanda arızaları belirleme ,yorumlama ,eleme ve çözümleme imkanı sağlanır

Arıza tablosu ( Sorun arama ve giderme tablosu ) ‘na örnek :

DÜŞÜK İÇ HAVA SICAKLIĞI ( SUPPLY-AIR ) HATALI KANAL DİZAYNI

DÜŞÜK DOYGUN YOĞUŞMA SICAKLIĞI UYGUN OLMAYAN BATARYA YERLEŞİMİ

YOĞUŞMA SUYUNUN BATARYA YÜZEYİNE YAYILMASI

BATARYA HAVA GEÇİŞİNDE TÜRBÜLANS OLUŞUMU

DÜZENSİZ EVAPERATÖR YÜZEY SICAKLIĞI KLIMA SANTRALI İÇİNDE HAVA AKIŞINA BİR ENGEL BULUNMASI

KOMPRESÖRE LİKİD DÖNMESİ BATARYA ÖNÜNDE , BOŞ HACMİN BULUNMAMASI

DÜZENSİZ HAVA AKIŞI

KOMPRESÖRDE VURUNTU KLIMA SANTRALI KRİTERİNE UYMAYAN BATARYA KULLANIMI

Arıza / hata bulma akış şeması : Arıza tanımı ile başlayan , bulgularla sistem fonksiyonlarına uygun bir mantık yolu ile çeşitli yol ve yöntem öneren ve arızayı lokalize etme yolunu gösteren şemadır. Örnek :

Diagnostik test senaryosu : Elektronik devrelerin ,modüllerin ( baskılı devre –yada çok bilinen ismi ile elektronik kart) özel yazılımı yada

ek donanımı sayesinde , kendi kendine test işlemini gerçekleştirmesi ve aynı anda ölçü ve test uçlarından

alınan değerlerlerin , kontrolu ve değerlendirilmesini sağlayan dökümandır.

Özellikle bir yada birden çok baskılı devre ile oluşturulmuş modüler kontrol devrelerinin arızlalı olduğu

ihtimali karşısında ;

Arızanın elektronik kartlarla ilgili olduğunun belirlenmesi , Arızanın elektronik kartların dışında sensor , siviç , terminal v.s.giriş elemanları (imputs) ile ilgili olduğunun belirlenmesinde , Arızanın elektronik kartların dışında role ,kontaktör,Tyristör,Transistör, terminal v.s. çıkış elemanları (outputs) ile ilgili olduğunun belirlenmesinde , çok faydalıdır. Bazı elektronik kontrollü devreler ; arıza kodu verecek şekilde tasarlanmışlardır. Örneğin : Hata kodu AL04 (WESPER CHILLER için FLOW SWITCH ALARM ) Bu durumda :

1- Önce bu alarma neden olacak işletme şartları kontrol edilir, problem varsa giderilir,yoksa sırasıyla

işleme devam edilir.

2- Enerji kesilerek sistem izole duruma getirilir.

3- Avometre ile önce Voltaj konumun Flow switch kontakları , kontak-kontak , sonra kontak-şase olarak

enerji olmadığından emin olunur.Değilse gerekli izolasyon yapılır( enerji kesilir ) ,tekrar

ölçülür.Böylece ölçme esnasında , ölçü aletinin zarar görmesi önlenir.

4- Avaometre Ohm pozisyonuna alınır , arızalı olduğu düşünülen eleman ( FLOW SWITCH ) kontakları

ölçülür ,geçirmiyorsa arızanın sebebi FLOW SWITCH’tir.

5- Arızalı eleman onarılır yada değiştirlir.

MEKANİKSEL ARIZA ARAMA VE GİDERME TEKNİĞİ :

Mekaniksek arıza arama tekniğinde en verimli yol problemin sistematik incelenmesidir.

İşlem süresinin kısalması , Soğutma sisteminin türüne, arızanın sebebine , servis teknisyeninin tecrubesine

bağlıdır. Bu nedenle , işletmeci personelin ,Soğutucu ünitenin arıza oluşuncaya kadar geçen süre içinde

tespitleri arızanın kısa zaman da tespit edilmesini kolaylaştıracaktır.

İşlem adımları aşıda sıralanmıştır : 1- Arıza hakkında bilgiler toplanır ,incelenir :

a – Servisin verdiği problem ile ilgili önceki kayıtlar, b - Direkt müşteriden bilgi alınması , c - Sistem stop durumunda görünen bir bulgu varmı ?, incelenmesi , d - Sistem çalışırken durumunda görünen bir bulgu var mı ?, incelenmesi

2-Soğutma sistemi teknik verilerinin incelenmesi :

a - Emiş ve basma basınçlarının kontrolü, b - Sistem likid hattında aşırı soğuma ve c - Compresör’de emiş hattı kızgınlık değerlerinin tespiti.

3- Soğutma ünütesinin gerçekte olması gereken (basınç-sıcaklık-elektrik akım) değerleri ölçülen değerlerle karşılaştırılır.

5- Sistem analizi tablosunu veya Arıza Arama tablolarını kullanır :

a- Aşağıda verilen Basit Sistem Analizi tablosunu kullanın, 5 değişken üzerinde , yakaladığınız kombinasyona karşılık gelen arızayı belirleyin

b- Üreticinin hazırladığı , Arıza Arama tablolarını kullanın.Muhtemel sebepleri eleyin , arıza nedenini

belirlemeye ve çözümünü seçmeye çalışın.

SOĞUTMA SİSTEMİ PROBLEM BELİRTİLERİ

Soğutma sistemlerinde ; Sorunların tespiti ve giderilmesinde Servis teknisyenin , iyi derecede elektrik

ve mekanik bilgisine ihtiyacı vardır.

Zincirin halkalarını kolayca birleştirmeli , bozuk halkayı bulup ayırabilmelidir.Çok basit gibi olan bu ayrıntı ;

sürekli kendini geliştiren teknisyenlerin başarabileceği bir konudur.

Çoğu zaman ;ilk serviste arızanın ancak birinci aşaması belirlenebilir.Oysa arızanın sebebi ,derin bir

detayda gizli olabilir.

Örneğin : Bir soğutucu ünitede ,Kompresör motor sargıları yanmıştır.Toprağa kaçak vardır ve sigortalar atmıştır.

Bu durumdan , arıza sebebi olarak Elektrik Şebeke Problemi , çok bilinen bir ifade ile “Şebeke voltajında

dalgalanma” düşünülebilir.

Fakat , Kompresör yanmasının sebebi ; diğer sistem problemlerinden meydana gelmiş de olabilir :

1- Düşük evaperatör hava / su akışı ile karlanma ,buzlanma ve buna bağlı Likid dönmesi ,

2- Kontrol devresi ölçme elemanları (sensorler )hatalı çalışıyor olması,

3- Düşük kondanser hava / su akışına bağlı yüksek Kompresör Çıkış Basıncı ve buna bağlı , yağ içinde

asit oluşumu söz konusu olabilir.Kompresöre Likid dönmesine bağlı , yataklarda yağ filimi yırtılması ,

Kompresör ana yataklarının bozulması , boşluklarının artması söz konusu olabilir.Böylece dağılan

yataklardan dolayı Rotor , Statörün üzerine düşerek , sürtmesine ve sargı hasarlanmasına ve

yanmasına neden olmuş olabilir.

Görüldüğü gibi ; Sorun Arama ve Giderme yöntemlerini ,sistem olarak algılamak ve uygulamak çok

önemlidir.

SOĞUTMA SİSTEMİ AKSESUARLARINDA HATA ARAMA TABLOSU

KATEGORİ BULGU MUHTEMEL NEDENİ GAZ ŞARJINA AÇ DURUMDA EVAPERATÖR ( EVAPERATÖR ARIZA ARAMA TABLOSUNA BAKIN)

SOĞUTMA SİSTEMİNDE KİRLİLİK

TIKALI FİLTRE DRYER ( LİKİD HATTI ) KOMPRESÖR ÇEVRİMİ ALÇAK BASINÇ SİVİCİ İLE DEVRE DIŞI KALMIŞ DURUMDADIR

YETERSİZ , UYGUN OLMAYAN VAKUM VE DEHİDRASYON

GAZ GÖZÜ GÖSTERGESİ NEM GÖSTERİR SİSTEMDE GAZ KAÇAĞI VARDIR

VALF MEKANİZMASINDA SIKIŞMA OLMUŞTUR VE ÇEVRİM BUZLANMA İLE DEVRE DIŞI KALMIŞTIR.

SU SOĞUTMALI KONDANSER BORULARINDA KAÇAK MEYDANA GELMESİ DRYER FİLTRE DE NEM TOPLAMASI

GAZ ŞARJ HORTUMLARININ SERVİS ESNASINDA , NEM ALDIRILMIŞ OLMASINA RAĞMEN KULLANILMIŞTIR.

DRYER'E MONTAJ ESNASINDA HAVA EMDİRİLMİŞTİR.

SİSTEM KAPASİTESİ DÜŞÜKTÜR.

KOMPRESÖR GÜÇ TÜKETİMİ DÜŞÜKTÜR.- KW DOYGUN EMİŞ GAZ SICAKLIĞI DÜŞÜKTÜR DOYGUN YOĞUŞMA SICAKLIĞI DÜŞÜKTÜR BASMA HATTI GAZ SUPER -HEAT 'İ YÜKSEKTİR GAZ GÖZÜNDE FLASH GAZI GÖRÜLMESİ

UYGUN OLMAYAN ÖLÇÜDE DRYER SEÇİMİ

YÜKSEK LİKİT SUB-COOLING(AŞIRI SOĞUTMA)

BORUMA SİSTEMİ DİZAYNIN HATALIDIR

KOMPRESÖRE LİKİT DÖNER KARTER ISITICISI HİÇ AÇILMAMIŞTIR

SESLİ ÇALIŞMA OLUŞUR ISITICI ARIZALIDIR HASARLANMIŞTIR.

KOMRESÖRDE AŞIRI SASINTILI ÇALIŞMA

KUMANDA DEVRESİNDE KARTER ISITICISINA İLİŞKİN PROBLEM VARDIR.

KOMPRESÖR AŞIRI ISNMIŞTIR KARTER ISITICISI KANLOSU GEVŞEKTİR,YADA KOPMUŞTUR

KARTER ISITICISININ DEVRE DIŞI KALMASI

KARTER YAĞ GÖZÜN YAĞ MOR RENKTE GÖRÜNÜR

KOMPRESÖR YAĞ GÖZÜNDE SEVİYE AZDIR

YAĞ SEPERATÖRÜ ŞAMANDIRASI PİSLİK NEDENİ İLE SIKIŞIKTIR.

KOMPRESÖR GÜÇ TÜKETİMİ YÜKSEKTİR.

YAĞ SEPERATÖRÜ ŞAMANDIRASI ARIZALIDIR

KOMPRESÖR AŞIRI ISINMIŞTIR

YAĞ SEPARATÖRÜNDE YAĞ BİRİKMESİ,

KOMPRESÖR SESLİ ÇALIŞIR

DOYGUN EMİŞ GAZ SICAKLIĞI YÜKSEKTİR

ŞAMANDRA ORIFİSİNE PARTİKÜL YAPIŞMIŞTIR. KAPANAMIYORDUR

DOYGUN YOĞUŞMA SICAKLIĞI YÜKSEKTİR.

YAĞ SEPERATÖRÜ ŞAMANDIRASI ARIZALIDIR

KOMPRESÖR GÜÇ TÜKETİMİ YÜKSEKTİR.- KW

YAĞ SEPERATÖRÜNE LİKİD GÖÇER (KAÇAR)

YAĞ SEPERATÖRÜ ŞAMANDIRASININ AÇIK KALMASI

START ESNASINDA KOMRESÖRE LİKİD SÜRÜKLENMESİ.

SİSTEMİN ISITMADA KAPASİTE VERMEMESİ YADA DÜŞÜK KAPASİTE VERMESİ

SOĞUTUCU AKIŞKAN DEVRESİNDE ÇAMUR YADA MUMLAŞMA OLUŞUR

KOMPRESÖR AŞIRI YÜK KORUMASI İLE DEVRE DIŞI KALMIŞTIR. SİSTEMDE ASİT OLUŞUMUŞTUR.

4 YOLLU VANA SIKIŞMASI YADA HASARLI OLMASI - ISITMADA

KOMPRESÖR ÇALIŞIR FAKAT ISITMAZ

4 YOLLU VANA İÇİNDE SIZDIRMA VE KAÇAK VARDIR.

SİSTEMİN SOĞUTMADA KAPASİTE VERMEMESİ YADA DÜŞÜK KAPASİTE VERMESİ

SOĞUTUCU AKIŞKAN DEVRESİNDE ÇAMUR YADA MUMLAŞMA OLUŞUR

KOMPRESÖR AŞIRI YÜK KORUMASI İLE DEVRE DIŞI KALMIŞTIR. SİSTEMDE ASİT OLUŞUMUŞTUR.

KOMPRESÖR ÇALIŞIR FAKAT SOĞUTMAZ

2 YOLLU VANA İÇİNDE SIZDIRMA VE KAÇAK VARDIR.

DOYGUN EMİŞ GAZ SICAKLIĞI YÜKSEKTİR

4 YOLLU VANA SIKIŞMASI YADA HASARLI OLMASI - SOĞUTMADA

DOYGUN YOĞUŞMA SICAKLIĞI YÜKSEKTİR.

Arızaların sebeplerini teşhis etmek için sırasıyla adımların kullanılması. Önce ilk iki adımdaki arıza ilgili problemlerin cevapları bulunabilir.Daha zor problemlerde ,dört adımın da tamamlanması gerekebilecektir.

Sistem devre dışı iken ; 1-c bendine göre aşağıda sıralanan seçenekler incelenerek Soğutucu ünite’de kapasite düşüklüğünün sebebi bulunabilir :

1- Filtre yok yada kirli mi?

2- Kirli yada gevşek fan mi ?

3- Kayışlar gevşek mi?

4- Batarya finlerinin , kirli yada korozyona uğramış mı ?

5- Expansion valf kuyruğu gevşek mi yada izole edilmemiş mi ?

6- Bakır boruların hasarlanmı ?

1-d bendine göre ise ; arıza sebebi yada sebepleri bulunabilir : a - Fan dönüş yönlerinin ters olması ,

b- Yetersiz hava sirkülasyonu ,

c- Kasnaklarda gevşeklik ve sesli çalışma,

d- Transformatörlerde ısınma ,buna bağlı koku hissedilmesi,

e-Metal yataklarda kızma (hot-spot ) oluşumu

Bu adımların kontrolu problemin aydınlanmasında yaralı olacaktır. Bir örnek : Müşteri Split klima kullanıyor . Cihazında Kompresörün çalıştığını , fakat soğutmanın yetersiz olduğunu söylüyor. Çözüm : Adım adım arıza arama prosüdürü izlenir ve basit bulguların analizi yapılır (4a) Yapılan test ve hesaplamalar ile aşağıda sıralanan sonuçlar bulunur :

1. Kompresör çıkış basıncı yüksek, 2. Kompresör emiş basıncı yüksek, 3. Süper-heat ( kızgılık ) yüksek, 4. Sub-cooling (aşırı-soğuma ) yüksek, 5. Kompresör akımı yüksek.

Bu durum , tek bir sonuca işaret ediyor : Gaz şarjı yüksektir.

Arıza teşhis edilmiştir.Gaz şarjı Klima cihazının iç ve dış ünite borulama mesafesi de gözetilerek ,

fabrikasınca önerilen miktarlarına uygun şarj yapılır ve durum düzeltilir.

KOMPRESÖR’DE SORUN ARAMA VE BULMA GİDERME YÖNTEMLERİ : PEFORMANS DÜŞÜKLÜĞÜ : Kompresörlerde performans düşüklüğü genellikle ,sisatemin bağzı parçaların işlevlerini yerine getirememesi ile ilgilidir. Pistonlu kompresörlerde ;

1- Kompresöre likid dönmesi , veriminin azalmasına ve hatta bazı parçaların arızalanmasına hatta

hasarlanmasına neden olur.

2- Basma klepelerinin kaçırması , çıkış basıncının düşmesine, karter basıncının

yükselmesine,kompresör yükünün armasına neden olur.

3- Emme klepelerinin kaçırması ; özellikle düşük evaperasyon uygulamalarında , kompresör veriminin

azalmasına ve kapasitesinin düşmesine neden olur.

4- Pistonlarda gevşeme , kompresörün kilitlenmesine neden olur.

5- Yıpranmış yataklar ,özellikle biyel kolu ve piston pimlerin (perno) strok değişmesine , silindirlerde

skıştırılan hacmin değişmesineve ayrı re-expansiyonuna neden olur.(silindir içinde genleşme)

6- Kayış kaydırma verimi değiştiren önemli etkenlerdendir. ( kayış-kasnaklı kompresörlerde )

KOMPRESÖR AŞIRI YÜK OLUŞUMU , Kompresör yükünü değiştiren durumlar : 1- Kompresörde mekanik problem olması , yada emiş vanasının tam açık olmaması, 2- Kompresör emiş filtresinin tıkalı olması, 3- Kompresör basma vanasının tam açık olmaması , 4- Kompresör emiş gaz sıcaklığının yüksek olması, 5- Yüksek kondenzasyon sıcaklığı, 6- Komresörün düşük voltajda çalışması. SESLİ ÇALIŞMA Sesli çalışma sistemde bir anormallik olduğunu gösterir .Kompresörde ve kompresör dışında,sesli çalışmaya neden olacak bazı şartlar ve arızalar oluşmuş olabilir. Kompresör dışında sesli çalışmaya neden olan durumlar :

1- Likid vuruntusu.Kompresör emdiği gazın , uygun kızgılığa ( super-heat ) sahip olmaması Likid vuruntusuna neden olmaktadır.

2- Kompresör yağı vuruntusu.Kompresör yağının ,evaperatör veya emiş hattı tarafından tutulması ve fasılalarla kompresöre yağ dönüşünün gerçekleşmesi sonucu oluşur.Evaperatör’e gaz geçişinin az olması ve emiş hattı gaz hızının uygun seçilmemesi belirgin nedenler arasındadır.

3- Gevşemiş Kompresör kasnağı ( kayış - kasnaklı kompresör) 4- Kompresör montajının uygunsuz oluşu. (nKompresörün kasıntılı montajı , kompansatör veya titreşim

izolatörlerinin seçimi veya montajı sayılabilir ) Kompresörden gelen sesler : Kompresör içinden gelen sesler sırası ile şöyle sıralanabilir :

1- Yetersiz yağlama.Yağ seviyesinin çok düşük olması,yağ pompasının uygun çalışmaması , bozuk

olması , yağ kanallarının tıkalı olması, yağda nem ve asit olmasına bağlı mumlaşma oluşu.

2- Çok yüksek –fazla yağ seviyesi.

3- Piston ve yataklarında sıkılık ,sıkışma.Bazen yeni kompresörlerde bu sıklık görülse dahi kısa bir süre

çalışmanın ardından , alışacak ve sıkılık ortadan kalkacaktır.

Burada işaret edilecek olan , piston ve biyel kolu yataklarının bakır kaplamayla sıkışmasıdır.Metal

aksamda bakır kaplama ,sistem içinde nem olması ile ortaya çıkmaktadır.

4- Kompresör klape yaylarının hasarlanması,

5- Yatakların gevşemesi. Biyel kolu , Piston pimi yatakları ile ana yataklarda , Krank kamasında gevşeklik

sesin sebepleri arasında sayılabilr.

6- Kompresör basma ve emiş klepelerinin ( Valf’lerin ) kırılması , yada kırık olması .

7- Kompresör Rotor yada eksantirik te gevşeklik.

8- Kompresör valflerinde( klape ) titreşim . Bağzı düşük sıcaklık Kompresörlerinde , evaperasyon sıcaklığı düştürkçe kapelerden ses gelmesi normaldir.Kompresör klepe sesisinin sisteme taşınması.Hatta Basma hattı ve emiş hattı bu sesi amplikasyon etkisi ile arttırabilir.

KOMPRESÖR ARIZA KONTROLU Kompresör enerji , kumanda v.s tüm şartlar yerine getirildiği halde çalışmıyor ise veya kalkamıyor hatta inliyor ise , teknisyen kompresörün arızasını incelemek ve analiz etmek durumundadır. Kompresör değişimine karar vermeden önce aşağıdaki arıza sebepleri de kontrol edilmelidir :

1- Kumanda devresinde , kumada zincirini bozan bir açık kontak vardır.Bu durum , yanık bozuk kontaktör güç kontakları nedeni ile görülen bir durumdur.

2- Aşırı yük / akım kontağı açmıştır. 3- Kablolama , kablo bağlantısı yanlıştır. 4- Aşırı akım koruma elemanı hasarlıdır. 5- Gaz eksiktir. 6- Voltaj düşüktür. 7- Start kondansatörü uygun değildir yada arızalıdır. 8- Daimi devre kondansatörü uygun değildir yada arızalıdır. 9- Start rolesi uygun değildir yada arızalıdır. 10- Yüksek basınç mevcuttur, 11- Kompresör motor sargıları yanıktır , 12- Boru tesisatı tıkalıdır.

Arızanın yerini belirlemek için;elektrik sisteminin ,gerekiyorsa tüm Soğutma sisteminin test edilmesi gerekecektir. En iyi yol ilk önce Elektrik devresini kontrol etmektir. Uygulanacak yol aşağıda verilmektedir . TEST HAZIRLIĞI Enerji kesilmeli, gerekiyorsa sistemdeki soğutucu gaz alınmalıdır.Tüm elektrik ve elektronik devreler ayrılmalıdır.( Role , Kondansatör , ve Aşırı Akım Rolesi V.S.) KOMPRESÖR KLEMENSLERİNDE KONTROL : Sargı omajlarının ölçülmesi, Birbirleri arasında ve toprak-canlı uç arasında sargı ve izolasyon dirençlerinin ölçülmesi . OHM metre ile motor sargılarının ölçülmesi : Üç fazlı motorlarda , üç sargı birbirne simetrik dirençlerde , 1 Fazlı motorlarda , ise ,

Aşağıdaki yol izlenebilecektir.

Toplam direnç = ana sargı direnci +yardımcı sagı direnci şeklinde ölçülebilmelidir. Ölçmeler Analog OHM’metre ile yapıılıyor ise , ölçü aleti kablosu direncini düşmek için sıfırlama yapılmalıdır. İzolasyon ölçümü ise CANLI UÇ + ŞASE arasında yapılmalıdır ( 200 MΩ ve üstü uygundur ) MEGGER ile izolasyon dirençlerinin ölçümü KONDANSATÖR KAPASİTESİ VE ROLELERİN KONTROLU : Eğer kompresör sagılarında problem yok ise , problem Kondansatör ve kontaktör,role test edilmelidir.

1- Önce Kondansatörün deşarj edilmesi :Canlı uçlara asla dokunulmamalıdır.Kondan satör uçları kısa

devre edilmemelidir.Doğru yol , Kondansatör uçlarına ; 20K 2W diremç bağlamaktır.

2- Kondansatör uçlarına OHM metre bağlanmalıdır.( Analog ölçü aleti daha uygundur )Sağlam

kondansatörde omaj pik yapıp tekrar düşer ,Kısa devre kondansatörde , devamlı direnç gösterir.

3- Kapasitemetre Kondansatör kapasitesini microfarad olarak direkt gösterir.

Daimi devre Kondansatörler aynı gövde içinde çift olabilmektedir.Kompresör+Fan uçları üzerinde

işaretlidir.Üç adet terminalden bir tanesi orta uçtur.

Start kondansatörlerinde bir kör delik bulunmaktadır.Arızalı kondansatörde bu delikten Kondansatör

izolasyon maddesinin balon şeklinde kabardığı görülür.Bu durmda olan kondansatör değiştirilmelidir.

ROLE –KONTAKTÖR KONTROLÜ :

Ölçü aleti ( ohmmetre ) uçları Bobin uçlarına temas ettiğinde sargı direnci ölçülecektir.Sargı direnci

biliniyorsa ölçülen kontrol edilir , bilinmiyorsa sağlam olanı ile karşılaştırılır.

Ölçü aleti kontaklara temas ettirildiğinde , kontak direnci okunur, bu direnç çok küçüktür.Ölçü aletinin , ölçü

kablosu direnci sıfırlanmışsa , sağlam ve sağlıklı kontakta sıfır ohm’a yakın bir değer okunmalıdır.

EVAPERATÖR VE KONDANSER’DE ARIZA ARAMA VE GİDERME : EVAPERATÖR : Soğutma sisteminde görülen ve Evaperatör ile ortak olan problemler :

1- Düşük hava akışı ,

2- Yüksek hava akışı,

3- Uygun olmayan hava akışının evaperatör bataryasından geçmesi,

4- Düşük soğutucu akışkan beslemesi,

5- Uygun olmayan soğutucu akışkan dağılımı,( distirübütör –capilary)

6- Evaperatörde düşük su akışı ( su soğutucu evaperatör )

7- Evaperatörde uygunsuz su geçişi,

8- Düşük soğutucu akışkan beslemesi,( Su soğutucu Evaperatör)

Bulgular ve muhtemel nedenlerin yer aldığı tablo aşağıdadır. Soğutma teknisyeni, yaptığı tespitler

doğurultusunda bu tablo ile ilgil arızayı bulabilecektir.

Arıza analizini kolaylaştırmak için ; ayrıca aşağıda ortak bazı problemler sıralanmıştır.

EVAPERATÖRLERDE HATA ARAMA TABLOSU

KATEGORY BULGU MUHTEMEL NEDENİ

DÜŞÜK DOYGUN EMİŞ SICAKLIĞI KİRLİ EVAPERATÖR BATARYASI ( FİLTRESİZ KULLANIM)

DÜŞÜK EMİŞ SÜPER-HEAT KÖTÜ ŞEKİLDE EZİLMİŞ EVAPERATÖR BATARYA FİNLERİ DÜŞÜK DOYGUN YOĞUŞMA SICAKLIĞI KİRLİ FİLTRE, KOMPRESÖRÜN DÜŞÜK GÜÇTE ÇALIŞMASI - KW DÜŞÜK İÇ HAVA SICAKLIĞI ( SUPPLY-AIR ) SİSTEM KAPASİTESİNİN DÜŞÜK OLMASI HAVA SICAKLIĞINDA GENİŞ ARALIK OLUŞUMU EVAPERATÖRDE BUZLANMA,KARLANMA KOMPRESÖRE LİKİD DÖNMESİ

DUŞÜK HAVA AKIŞI

KOMPRESÖRDE VURUNTU

YÜKSEK İÇ HAVA SICAKLIĞI ( SUPPLY-AIR ) FAN MOTOR DEVRİ YÜKSEK SEÇİLMİŞ YÜKSEK DOYGUN EMİŞ SICAKLIĞI KÜÇÜK EVAPERATÖR SEÇİMİ KOMPRESÖRÜN YÜKSEK GÜÇTE ÇALIŞMASI - KW YOĞUŞMA SUYUNUN HAVA İLE BİRLİKTE TAŞINMASI HAVA AKIŞINDA SES OLUŞUMU KLIMA SANTRALINDA SES OLUŞUMU

AŞIRI HAVA AKIŞI

FAN , KANAL VE KLIMA SANTRALINDAN DIŞARI SU DAMLAMASI , TAŞMASI

DÜŞÜK İÇ HAVA SICAKLIĞI ( SUPPLY-AIR ) HATALI KANAL DİZAYNI DÜŞÜK DOYGUN YOĞUŞMA SICAKLIĞI UYGUN OLMAYAN BATARYA YERLEŞİMİ YOĞUŞMA SUYUNUN BATARYA YÜZEYİNE YAYILMASI BATARYA HAVA GEÇİŞİNDE TÜRBÜLANS OLUŞUMU

DÜZENSİZ EVAPERATÖR YÜZEY SICAKLIĞI KLIMA SANTRALI İÇİNDE HAVA AKIŞINA BİR ENGEL BULUNMASI

KOMPRESÖRE LİKİD DÖNMESİ BATARYA ÖNÜNDE , BOŞ HACMİN BULUNMAMASI

DÜZENSİZ HAVA AKIŞI

KOMPRESÖRDE VURUNTU KLIMA SANTRALI KRİTERİNE UYMAYAN BATARYA KULLANIMI DÜŞÜK SİSTEM KAPASİTESİ GAZ ŞARJININ AZ OLMASI

DÜŞÜK DOYGUN EMİŞ SICAKLIĞI LİKİD HATTINDA EZİLME BÜKÜLME OLUŞU

YÜKSEK EMİŞ TARAFI SÜPER-HEAT EVAPERATÖR BORULARINDA VE ÖZELLİKLE KURBELERDE EZİLME OLUŞU

DÜŞÜK SOĞUTUCU AKIŞKAN BESLEMESİ

DÜŞÜK , KOMPRESÖR GÜÇ TÜKETİMİ - KW SİSTEMDE GAZ KAÇAĞI

DÜŞÜK DOYGUN YOĞUŞMA SICAKLIĞI SOĞUTUCU AKIŞKAN KONTROL ALETLERİNDE ARIZALANMA

LİKİT HATTI SICAKLIĞININ DÜŞMESİ TXV BULB ŞARJININ AZALMASI / KAÇMASI

LİKİT HATTI GAZ GÖZÜNDE KABARCIKLI GEÇİŞ GÖRÜLMESİ SOĞUTUCU AKIŞKAN KONTROL ALETLERİNİN KÜÇÜK SEÇİLMESİ

EVAPERATÖRDE KARLANMA - BUZLANMA DİSTRİBÜTÖRÜN KÜÇÜK SEÇİLMESİ

KIŞ KİTİ ARIZALI İLE ÇALIŞMA (DÜŞÜK DIŞ HAVA SICAKLIĞINDA)

TXV TIKANMASI , ORRIFICE İĞNESİNİN SIKIŞMASI TUTUK KALMASI SİSTEMDE SUYUN DONMASI

YÜKSEK ÇIKIŞ GAZ ISISI ,YÜKSEK SÜPER-HEAT'İ

DRYER'İN TIKANMASI

DÜŞÜK SİSTEM KAPASİTESİ EVAPERATÖR BORULARINDA TIKANMA

DÜŞÜK DOYGUN EMİŞ SICAKLIĞI EVAPERATÖR BORULARINDA EZİLME BÜKÜLME OLUŞU

ÇOK KÜÇÜK EMİŞ SÜPER-HEAT, YADA HİÇ OLMAMASI DİSTRÜBÜTÖRÜN KISMEN TIKANMASI

TXV 'DE AVLANMA AŞIRI BÜYÜK DİSTRİBÜTÖR

KOMPRESÖRE LİKİD DÖNMESİ KLIMA SANTRALİNDE , UYGUN OLMAYAN DİSTRİBÜTÖR MONTAJI

KOMPRESÖRDE VURUNTU EVAPERATÖR BORULARINDA VE ÖZELLİKLE KURBELERDE EZİLME OLUŞU

DÜZENSİZ EVAPERATÖR YÜZEY SICAKLIĞI

EVAPERATÖR BATARYASI YADA SU SOĞUTUCU EŞANJÖR'DE , DÜZENSİZ SOĞUTUCU AKIŞKAN DAĞILIMI

EVAPERANTÖRE UYMAYAN KONDANSER YAPISI

EVAPERATÖR YÜZEYİNDE BELİRLİ BİR KISMIN KARLANMASI

EVAPERATÖR BATARYASI YADA SU SOĞUTUCU EŞANJÖR BORULARINDA TIKANMA

DÜŞÜK DOYGUN EMİŞ SICAKLIĞI SU SİKÜLASYON POMPALARI , İHTİYACA GÖRE KÜÇÜK SEÇİLMİŞ

DÜŞÜK EMİŞ SÜPER-HEAT, YADA HİÇ OLUŞMAMASI CHILLER POMPASI ARZALANMASI

DÜŞÜK DOYGUN YOĞUŞMA SICAKLIĞI CHILLER POMPA KANATLARININ HASARLANMASI

DÜŞÜK EVAP. ÇIKIŞ SU SICAKLIĞI CHILLER HATTI VANALARININ SIKIŞMASI

DÜŞÜK SİSTEM KAPASİTESİ CHIILER BUFFER TANKIN , CHILER CİHAZI SİRKÜLASYON DEVRESİNE , UYGUN OLMAMASI

YÜKSEK EVAPERATÖR YÜZEY SICAKLIĞI AŞIRI SU GEÇİŞİ

EVAPERATÖR , SU GİRİŞ VE ÇIKIŞ SU SICSKLIĞI FARKININ ARTMASI CHILLER POMPA DEVİR YÖNÜNUN TERS OLMASI

SU SİRKÜLASYON DEVRESİNDE BLOKAJ OLMASI

SU SOĞUTUCU EŞANJÖR'DE , DÜŞÜK SU DOLAŞIMI

CHILLER'İN DONMA KORUMASI İLE DEVRE DIŞI KALMASI EVAPERATÖR SU AKIŞI KONTROL ELEMANI VE ORRIFICE DE

KISIK POZİSYONDA KALMASI

DÜŞÜK SİSTEM KAPASİTESİ D-X COOLER (DIREKT EXPANSION'LU SOĞUTUCULARDA PROBLEM OLUŞMA NEDENLERİ

DÜŞÜK EMİŞ SÜPER-HEAT EVAPERATÖR TÜRBÜLANS PERDELERİNİN UYGUN ŞEKİLDE YAPILMAMIŞ OLUŞU YADA KIRILMASI

KOMPRESÖRE LİKİD DÖNMESİ KOMPRESÖRDE VURUNTU

YÜKSEK CHILLER SU ÇIKIŞ SICAKLIĞI FLOODED COOLER ( DOLU EVAPERATÖR'DE PROBLEMLERİN OLUŞMA NEDENLERİ )

EVAPERATÖR BORULARI AŞIRI TORTU KAPLANMIŞ

EVAPERATÖR BORULARI ZARAR GÖRMÜŞ

SU SOĞUTUCU EVAPERATÖRDE DÜZENSİZ SU AKIŞI

ÇIKIŞ SU SICSICAKLIK FARKININ AZALMASI

EVAPERATÖR BORULARI TIKANMIŞ DÜŞÜK SİSTEM KAPASİTESİ SİSTEM GAZ ŞARJI DÜŞÜK YÜKSEK EVAPERATÖR SU ÇIKIŞ SICAKLIĞI KIŞ KİTİ ÇALIŞMIYOR ( DÜŞÜK DIŞ HAVA SICAKLIĞINDA ) DÜŞÜK EMİŞ SÜPER-HEAT

EVAPERATÖR DÜŞÜK SOĞUTUCU AKIŞKAN BESLEMESİ

YÜKSEK EMİŞ SÜPER-HEAT SİSTEMDE GAZ KAÇAĞI VAR

DÜŞÜK KOMPRESÖR GÜÇ TÜKETİMİ FLOODED COOLER ( DOLU EVAPERATÖR'DE PROBLEMLERİN OLUŞMA NEDENLERİ )

DÜŞÜK DOYGUN YOĞUŞMA SICAKLIĞI KONDANSERDEN SOĞUTUCU AKIŞKAN GEÇİŞİ MÜMKÜN OLMUYOR

SICAKLIK ARALIĞI YÜKSEK SOĞUTUCU AKIŞKAN BESLEME VANASI SIKIŞIK D-X COOLER (DIREKT EXPANSION'LU SOĞUTUCULARDA PROBLEM OLUŞMA NEDENLERİ LİKİD HATTI YADA DEVRE ELEMANLARI TIKALI TXV BULB ŞARJININ AZALMASI / KAÇMASI TXV DE TIKANMA SIKIŞMA DİSTRÜBÜTÖR YADA NOZULLARI TIKALI ELEKTRONİK EXPANSION VALF ARIZALI YADA MICROPROSESSOR PROBLEMİ VAR

CHILLER DEVRE DIŞI (DÜŞÜK BASINÇ SİVİCİ İLE )

EVAPERATÖR SU BORULARININ DONARAK TIKANMASI

• Kirli filtre ; düşük hava akışının birinci sebebidir.Müşteri genellikle filtre temizliği düzenli olarak yapmaz.Büyük sistemlerde filtre üzerine

differansiyel basınç sivici konularak, kirlenerek direnci artan filtre için bir alrm devresi çalıştırılabilmektedir.

• Yüksek hava debisi , verimi düşürmektedir.

• Düşük soğutucu akışkan beslemesi ,kirli dryer ile ortaya çıkmakta ,dryer üzerinde oluşan gazlaşma performansı düşürmektedir.Su soğutucu

Evaperatörlerde düşük su akışı aynı sonuçları doğuracaktır.

• Su yada hava soğutucu evaperatörlerde ,akış yönünün ters olması , uygunsuz akışı olarak kendini gösterecektir.

KONDANSERLER : Soğutma sisteminde görülen ve Kondanser ile ortak olan problemler :

1- Kompresör çıkış basıncının yüksek olması , 2- Doğru yapılmamış gaz şarjı, 3- Kompresör çıkış basıncının düşük olması , Bu bulgular ve sebepleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.Servis teknisyeni seçenekleri eleyerek , doğru sonuca ulaşabilecektir.

KONDANSERLERDE HATA ARAMA TABLOSU KATEGORİ BULGU MUHTEMEL NEDENİ

KOMPRESÖR SOĞUTMADAYÜKSEK BASINÇ'TAN DEVRE DIŞI KALMIŞ VE HALA RESET OLUŞMAMIŞ

ÇIKIŞ BASINCI KONTROL DEVRESİNDE HATA OLUŞMASI

KOMPRESÖR SOĞUTMADA MOTOR AŞIRI YÜK KORUMASI İLE DEVRE DIŞI KALMIŞ

KONDANSER BATARYASI KİRLİ

YÜKSEK KONDANSER YOĞUŞMA SICAKLIĞI KONDANSER FANI ARIZALI

KOMPRESÖR BASMA TARAFINDA SUPER-HEAT YÜKSEK KONDANSER FİNLERİ AŞIRI HASARLI

KOMPRESÖRDE AŞIRI ISINMA KONDANSERİN EMİŞİNE ÜFLEME HAVASININ KARIŞMASI

KOMPRESÖRDE SEIZUE OLUŞUMU KONDANSER FANININ KİRLENMESİ (BLOWER)

KOMPRESÖR YANMASI KONDANSERİN AŞIRI RÜZGAR TESİRİ ALTINDA KALMASI

KOMPRESÖRDE YÜKSEK GÜÇ TÜKETİMİ -KW KONDANSER FANININ TERS DÖNMESİ

DÜŞÜK SİSTEM KAPASİTESİ KONDANSER FAN KAYIŞI ATMASI VEYA KOPMASI

DOYGUN EMİŞ GAZ SICAKLIĞININ NORMALDEN YÜKSEK OLMASI KONDANSER FAN KANATLARINDA EĞİLME KIRILMA

KONDANSER TRANSFER YÜZEYLERİNDE TORTU KAPLANMASI

KONDANSER POMPASI KANATLARININ HASARLANMASI ( SU SOĞUTMALI KONDANSER )

SOĞUTMA KULESİ PROBLEMLERİ ( SU SOĞUTMALI KONDANSER )

LİKİTHATTI BORULAMASININ UYGUN OLMAYIŞINA BAĞLI KONDASERDE GAZ FAZINDA AKIŞKAN BLOKAJI

YÜKSEK ÇIKIŞ BASINCI ( DOYGUN YOĞUŞMA YADA ÇIKIŞ GAZ SICAKLIĞI )

KONDANSER HAVA DEBİSİNİN AŞIRI YÜKSEK OLMASI

SİSTEM GAZ ŞARJININ YÜKSEK OLMASI

YÜKSEK ÇIKIŞ BASINCI YÜKSEK AŞIRI SOĞUTMA ( SUB COOLİNG ) SİSTEM KAPASİTESİ DÜŞÜK YÜKSEK DOYGUN EMİŞ SICAKLIĞI YÜKSEK KOMPRESÖR GÜÇ TÜKETİMİ - KW

SİSTEM GAZ ŞARJI FAZLA

DÜŞÜK ÇIKIŞ BASINCI DÜŞÜK AŞIRI SOĞUTMA ( SUB COOLİNG ) YADA AŞIRI SOĞUTMA OLUŞMAMASI SİSTEM KAPASİTESİ DÜŞÜK DÜŞÜK DOYGUN EMİŞ SICAKLIĞI DÜŞÜK KOMPRESÖR GÜÇ TÜKETİMİ - KW

YANLIŞ GAZ ŞARJI

AKIŞKAN KONTROL ELEMANLARINDA FLASH GAZ OLUŞUMU (ANİ ÖN GAZLAŞMA)

SİSTEM GAZ ŞARJI EKSİK

DÜŞÜK YOĞUŞMA SICAKLIĞI BASMA HATTI KONTROL ELEMANLARINDA HATALI ÇALIŞMA

DÜŞÜK SİSTEM KAPASİTESİ SOĞUTMA SİSTEMİNDE KAÇAK DÜŞÜK DOYGUN EMİŞ SICAKLIĞI SİSTEMDE GAZ EKSİK

DÜŞÜK ÇIKIŞ BASINCI

DÜŞÜK KOMPRESÖR GÜÇ TÜKETİMİ - KW KONDANSER SU VALFİ SIKIŞIK AÇILMIYOR

Aşağıda verilen açıklamalarda bazı ortak problemlerin çözümüne yardımcı olacaktır :

Yüksek kompresör çıkış basıncı oluşunun sıkça görülen nedeni , kondanserde yoğuşmaya gazların

bulunmasıdır.Gaz cetvellerinde , doygun sıvı gaz sıcaklığına karşılık gelen gaz basınçları okunabilir.Bu

durumda yalnız kondanzasyon basıncının yüksek olması ,sistemde yoğuşmayan gazların varlığını

gösterir.Sistemde yoğuşmayan gaz , genellikle Hava’dır.Sistemden tahliyesi ile problem düzelir.

Yüksek kompresör çıkış basıncı oluşunun bir diğer nedeni de ; kondanser yüzeyinin kirli

olmasıdır.İşletmeciler ,sıcak havalarda ,kondanserlere su tutarlar ve anlık ihtiyaçlar giderilmiş olur.Fakat

sıcak havada yapılan bu işlem , biraz da suyun niteliğine bağlı olarak artık oluşumuna neden olur.Kalan

bu artıklar , giserek sertleşir ve artık temizlemez olur , kondanseri yenilemekten başka çözüm kalmaz.

Soğutucu ünite bakımları düzenli olarak mevsimin belirli aralıklarında programlı olarak yapılmalı ve bu

işleme yeterli zaman ayrılmalıdır.Peryodik bakımlar sırasında , Korrosif olmayan Aliminyum Eşanjör

temizleyicleri kullanılmalı , temizliği kadar durulanmasına da önem verilmelidir.

Sistemde aşırı soğutucu akışkan şarjı, kondanser sıvı seviyesini arttıracağından yüksek basınca

neden olur.Gaz şarjının uygun miktara düşürülmesi ile problem düzelecektir.

Düşük Kompresör çıkış basıncı , gaz kaçağı ve eksik gaz şajı belirtisidir.Gaz kaçağının tespiti

,onarımı ve uygun gaz şajı ile giderilir.

ÖLÇÜ DEVRESİNDE ARIZA ARAMA VE GİDERME : Aşağıda Soğutma sisteminde görülen ölçü devresi ile birlikte ortak görülen arızalar verilmektedir : 1- Evaperatör aşırı besleme (floding ) 2- Evaperatör düşük besleme ( satrving ) 3- Expansion valfte avlanma ( TXV hunting )

Bu bulgular ve nedenleri aşağıda verilen arıza arama tablosunda görülmektedir.Servis teknisyeni ,inceleme ve elemeleri yaparak sonuca ulaşabilecektir. 1- Evaperatörde aşırı besleme ; düşük Super-Heat (kızgınlık ) ve TXV Bulb’ının hassasiyetini

yitirmesi ile ortaya çıkmaktadır.Evaperatör sıvı akışkan seviyesini arttırır ve gazlaşma yüzeyini küçültür.

Böyle bir problem ortaya çıktığında TXV valf uygulama ve montaj şekli dikkatlice incelenmesi gerekir.Valf

üreticileri fabrika çıkışı olarak Kızgınlık değerini 50C olarak set etmektedirler.

Evaperatör bataryasında Gaz tarafı basınç kaybı yüksek ise ,Uygun çalışmayı temin etmek için dıştan

dengeli TEX valf seçilmelidir.

TEX valf Bulb’ları ; emiş hattına ,evaperatöre mümkün olan en kısa mesafeye,özel kelepçeleri ile , çok bir

şekilde sıkılmalı ,bunu maksimum temas sağlacak şekilde yapmalı ( Bulb üzerindeki oyuk , emiş borusunun

radiusuna denk getirilmeli ) ve izole edilmelidir.Valfin avlanmaması için 7/8 ve altı emiş borularında montaj ,

eksene göre saat 1200’yi gösterecek şekilde , 7/8’den büyük emiş borularında saat 1220 -1240’ı gösterecek

şekilde bağlanmalıdır.

2- Evaperatör de düşük besleme : Sistemde gaz kaçağından şüphe edilmelidir.

Emiş basıncı düşüktür ,TXV gaz geçişi seslidir, Sight-glass köpüklüdür,+ Buharlaşmalı sistemlerde , TXV

çıkışında karlama görülür.

3- TERMOSTATİK EXPANSION VALF’DE AVLANMA: Termostatik Expansion valf’lerde avlanma ,büyük uygulamalarda daha çok büyük kapasitelerde

görülmektedir.Valfler anma kapasitelerinin %50 ‘sini dinamik olarak kontrol edebilmektedirler.Eğer valf çok

büyük seçilmişse çok sık avlanır.

Avlanma ;TX Valfler’de ,kendi stabil çalışmasının dışında devamlı açık kalma yada devamlı kapalı kalma

şeklinde kendini göstermektedir.

TXV distribütör ile birlikte kullanıldığında,seçimi çok daha önemldir.Soğutma yükünün uygun bir

şekilde kontrolu için TXV seçiminde ,Evaperatör , tesisat boruları ile birlikte değerlendirilir.

Evaperatör uygun paralel devre oluşturacak şekilde ayrılır ve uygun distribütör seçilir.

Sonuç olarak , küçük kapasitelerin dışında TXV’in Distribütör ile birlikte kullanılması ve uygun seçimlerin

yapılması , Avlanma riskini ortadan kaldırır.

BULGU SEBEBİ ÇARESİ T.E.X.VALF 'İ DIŞTAN DENGELİ

TİPİ İLE DEĞİŞTİRİN EVAPERATÖRDE BASINÇ DÜŞÜMÜNÜN YÜKSEK

OLMASI YENİDEN SUPER-HEAT'İ AYARLAYIN

YETERSİZ AŞIRI-SOĞUTMA ( SUBCOOLING)

AŞIRI-SOĞUTMA ( SUBCOOLING) 'YI KONTROL

EDİN T.E.X.VALF'DE BASINÇ

DÜŞÜMÜNÜ ÖLÇÜN T.E.X.VALF ORİFİSİ'Nİ

DEĞİŞTİRMEYİ DENEYİN

T.E.X.VALF 'DE BASINÇ DÜŞÜMÜ VALFİN KAREKTERİSTİK

DEĞERİNE GÖRE YÜKSEKTİR. YENİDEN SUPER-HEAT'İ

AYARLAYIN BULB MONTAJ YERİNİ

KONTROL EDİN BULB EVAPERATÖR'DEN

SONRA OPSİYONEL OLARAK HEAX-

EXCHANGER'DEN SONRA KONULMUŞTUR YADA

BÜYÜK EMİŞ HATTI VALFLERİNE ÇOK YAKIN

KONULMUŞTUR.

BULB'I BÜYÜK EMİŞ HATTI VALFLERİNDEN UZAKLAŞTIRIN.

VALFİ TEMİZLEYİN GAZ GÖZÜNDE RENK DEĞİŞİKLİĞİ VAR MI?

GÖZLEYİN. SOĞUTMA SİSTEMİNDE ,

KOMPRESÖR YAĞINI KONTROL EDİN,KİRLENDİ İSE

DEĞİŞTİRİN

T.E.X VALF'DE BUZLANMA , MUMLAŞMA VE DİĞER

KİRLENMEYE BAĞLI TIKANMA

KOMPRESÖR DEĞİŞİMİ YAPILDI İSE FİLTREYİ

DEĞİŞTİRİN SİSTEM KAPASİTESİNİ

T.E.X.VALF KAPASİTESİ İLE KARŞILAŞTIRIN

OD

A S

ICA

KLIĞ

I YÜ

KSE

K (C

HIL

LER

SİS

TEM

LERİ İ

ÇİN

,EVA

PER

ATÖ

R S

U Ç

IKIŞ

SI

CA

KLIĞ

I YÜ

KSE

K)

T.E.X.VALF ÇOK KÜÇÜKTÜR

BÜYÜK T.E.X. VALF YADA ORİFİSİNİ DEĞİŞİTİRİN

YENİDEN SUPER-HEAT'İ AYARLAYIN

KONTOL EDİN DEĞİŞTİRİN VALF DİYAFRAM ŞARJI

KAÇMIŞTIR. YENİDEN SUPER-HEAT'İ AYARLAYIN

KONTOL EDİN DEĞİŞTİRİN VALF DİYAFRAM GAZ TİPİ

YANLIŞTIR YENİDEN SUPER-HEAT'İ AYARLAYIN

EMİŞ HATTI ÜZERİNDEKİ MONTAJ YERİNİN UYGUN

OLDUĞUNU KONTROL EDİN BULB TEMASI UYGUN DEĞİLDİR.

BULB MONTAJ YERİNİ İZOLE EDİN

1 ) BULB 7/8 'E KADAR BORULARDA ÜSTE

2 ) 7/8 'İN ÜSTÜNDEKİ BORULARDA YANDA-ALTTA (

SAAT 400 VE 800 'İ GÖSTERECEK ŞEKİLDE

SUPER-HEAT KÜÇÜK DEĞERE AYARLIDIR

YENİDEN SUPER-HEAT'İ AYARLAYIN DEĞİŞTİRİN SOĞUTMA DEVRESİNDE AVLANMA

T.E.X.VALF KAPASİTESİ YÜKSEKTİR YENİDEN SUPER-HEAT'İ

AYARLAYIN

BULB YERİNİ DEĞİŞTİRİN ODA SICAKLIĞI YÜKSEK (CHILLER SİSTEMLERİ İÇİN ,EVAPERATÖR SU

ÇIKIŞ SICAKLIĞI YÜKSEK) İKEN SOĞUTMA DEVRESİNDE

AVLANMA

BULB MONTAJ YERİ YANLIŞTIR YENİDEN SUPER-HEAT'İ

AYARLAYIN

VALF BÜYÜK SEÇİLMİŞTİR DEĞİŞTİRİN

EMİŞ BASINCI ÇOK YÜKSEK VALF AYARI YALNIŞTIR YENİDEN SUPER-HEAT'İ

AYARLAYIN SOĞUTUCU ÜNİTE , ANA PARÇALARI DIŞINDA SORUN ARAMA VE GİDERME : Yukarda sıralanan arıza tabloları , Soğutucu Ünite ana ekipmanlarını içerir . Diğer donanım üzerinde arıza

analizi yapılırsa , aşağıda verilen dört seçenek incelenecektir :

1- Soğutucu akışkan kontrol elemanları ,

2- Soğutucu akışkan tesisatı ,

3- Montaj ve uygulama kalitesi ,

4- Vakum ve dehidrasyon kalitesi .

SOĞUTUCU ÜNİTE , SIZDIRMAZLIK ELEMANLARINDA ARIZA ARAMA : Hermetik soğutma sistemi komple , gaz kaçağı ve sisteme hava girişine karşı , kaynalı bağlantılarla sızdırmaz hale getirilmiştir.Hermetik sistemlerde , hermetik kompresör ve debi kontrol elemanı olarakta

Kılcal çok sıkça kullanılmaktadır.Hermetik sistemler , montajlı durumda vakum edilir,test edilir, şarj

edilir.Fabrikada değişik şartlarda test edilir , ortaya çıkan kusurlar geliştirlerek üretim aşamasında düzeltilir.

Bu nedenle Hermetik sistem cihazlar uygun şekilde montajı yapılıp , peryodik bakımları yapılırsa uzun

seneler çalışabilirler.

Bu sistemlerde arıza arama yapılırken , aşağıdaki üç nokta kontrol edilmesi önerilir :

1- Gaz kaçakları , 2- Soğutucu akışkan Debi kontrol elemanı , 3- Montaj problemeleri,

GAZ KAÇAKLARI : Halocarbonlu soğutucu gazların kaçak testi için bir çok kaçak arama yöntemi kullanılmaktadır :

Elekronik gaz dedektörü:Yapısı çok hassastır.Bölgesel tespitler ardından kaçak noktalarını belirlemekte

zaman kazandırır.

Torch :İçinde Popane bulunan bir tüp ve başlığından oluşur.Normalde mavi renkli yanar,gaz kaçağını

yaklaştıkça önce yeşil daha sonra mor yanar.Direkt güneş ışığı altında kullanıldığında Torch alevinde renk

değişikliği zor farkedilir.

Sabunlu su : Kaçak olması mümkün ek ve irtibat yerlerine ,sabunlu sürülür .Kaçak tespiti sabunlu suyun

köpürmesi ile otaya çıkar.Düşük basınçta test yapılıyorsa , sabunlu suya 3-4 damla Gliserin ilave

edilir.Böylece , kabarcıklar çabuk patlamaz,

Kolayca belirgin köpük oluşur.Böylece kaçak testi kolaylaşır.

Basınçlandırma yöntemi : Sisteme 50psi’den az olmamak kaydı ile Azot yada Kuru Hava doldurulur.Su dolu kaba daldırılır. SOĞUTUCU AKIŞKAN KONTROL ELEMANLARINDA SORUN ARAMA VE GİDERME: Hermetik sistemde bazen kılcallar tıkanmakta hatta ezilmektedir. Arıza tespiti kolaydır :Kılcal tıkandığında super-heat ve sub-cooling birlikte yükselir ve kompresör akımı

düşer.

Problem , kılcal borunun değiştirilmesi ile giderilir. Kılcal boru Orijinal yedek parça olarak temin edilemiyor

İse , iç çapı ve uzunluğu ,numunesine bire-bir eşit olarak seçilmelidir . Kılcal boru kesiliyor iken ,

bu iş yapılmış el aletleri kullanılmalıdır. Eğer yok ise , bıçak ile dairesel olarak çizilmesi ve aynı noktadan

kırılarak , kılağı oluşmadan kesilmesi mümkündür.

MONTAJ PROBLEMLERİ : 1- Cihazın montaj yeri ,

2- Montaj seviyesi ,

3- Elektrik ve borulama bağlantıları,

4- Cihaza yapılan eklentiler,

5- Gereken bakımlar.

Cihazın montaj yeri : Cihazın hava soğutmalı kondarserinin hava sirkülasyonuna uygun olmadığı durumlar

,uygun servis boşluklarının bulunmadığı ve cihaz kaidesinin servis verilmesine uygun olmayan durumlar

sayılabilir.

Montaj seviyesi : Cihazın montaj seviyesi , drenaj suyunun kolay deşarjına uygun olmalıdır.Aksi durumlarda

drenaj hatlarında ve tavalarında sürekli tıkanma ve buna bağlı drenaj su taşması oluşacaktır.

Elektrik ve borulama bağlantıları :Cihazın montaj yeri seçimi elektrik ve boru bağlantılarına uygun olarak

yapılmalıdır.

Cihaza yapılan eklentiler : Bazı montaj yerlerinde cihazlara , kondanser hava yünlendiricisi , rüzgarlık gibi

eklentiler gekebilir.Bu eklentiler , Çıkış basıncını arttırmayacak şekilde düzenlenmelidir.

Gerekli bakımlar : Cihazların montaj yeri , çabuk kirlenme ve sıkça bakım gerektiren durumlara neden

olabilir.Fabrika hacimleri , Taşıt Trafiği yoğun olan caddelerde binalarda zemin ve zemin üstü montaj

yerlerinde , cihazın sıkça bakımı yapılmalıdır.